Quaestio 1

Distinctio. I. Questio. I QUia magister in distinctione secunda incipit nobis notificare vnitatem dei essentialem et trinitatem personalem: deum vero esse trinum pariter et vnum presupponit eum esse: ac etiam secundum quod innuit Aug. q 83. prima questio de re est. vtrum sit: quod in telligendum est nisi experientia vel ex se illam esse sit notum. Io primo quero. vtrum deum esse sit per se notum.

⁋ Arguo primo: quod sic: quia necesse esse est per se notum. igitur et deum esse. consequentia tabet: quia nomine dei nihil aliud intelligimus quam necesse esse: antecedens probatur: quia oppositum praedicati infert oppositum subiecti. sequitur enim de quolibet. non est. igitur non est necesse esse.

⁋ Secundo veritatem esse est per se notum. igitur deum esse. consequentia patet: quia deus est veritas. Io 14o. antecedens probatur. quia negans veritatem esse concedit eam esse. Nam si nulla veritas esset: verum esset nullam veritatem esse: cum autem nihil sit verum nisi veritate. igitur veritas est.

Ad oppositum arguitur. primo auctoritas Aui. primo metaphysic sue. dicens quod deum esse nec est manifestum per se nec dispositum manifestari. In questione duo erunt articuli. In primo vide bitur in generali: quid dicitur per se notum et quis sensus sit huius dicti. In 2o vero de quesito.

Quantum ad primum dico: quod tam aliquas propositiones quam earum totalia et adequata significata consueuimus dicere per se notas et per se nota. Unde sicu dicimus: quod ista propositio. Si aliqua sunt eidem equalia sunt sibi inuicem equalia: est per se nota. sic etiam vsus est vt dicatur quod per se notum est: quod si aliqua sunt eidem equalia sunt sibiinuicem equalia. Et licet vtriusque dicti possit esse verus sensus propositio tamen non dicitur proprie per se nota. patet. Aut enim dicitur per se non: quia simpliciter per se cognita et apprehensa: aut quia per se cognita est esse vera: aut quia per se cognitum sit esse sicut significat: seu quia significatum eius est per se notum. non enim idetur in quo alio sensu conuenienter possit intelligi dici per se nota. Sed nec primo modo: quoniam tunc quaelibet propositio tam vera quam falsa dicenda esset per se nota: cum quelibet siue prolata siue concepta possit per se apprehendi et cognosci ab intellectu. Nec 2o modo qui nulla propositio potest cognosci esse vera nisi cognoscatur suum significatum. et cum hoc etiam: quod ipsa sic significat. et per consequens tum quelibet talis notitia qua propositio cognoscitur esse vera depen deat ex prioribus noticiis complexis seu complexe significabili um tamquam ex per se causis. ac per hoc non est prima: nec ipsa propositio est per se nota esse per se vera. Relinquitur igitur 3a scilicet quod ideo dicatur per se nota: quia eius significatum est per se notum. Ex quo sequitur quod non ipsa: sed eius significatum proprie dicitur esse per se notum 2o quia conclusiones demonstrationum sicut patet ex prima. q. prologi) non proprie dicuntur esse scite: sed ipsarum significata: igitur nec praemisse de monstrationum. et per consequens nulle propositiones dicuntur proprie esse intellecte seu scite et per se note. consequentia clara est.

⁋ 3o con tingit intellectui aliquam conclusionem demonstrare antequam refle ctat se super aliquam propositionem demonstrationis: sicut in praeallega ta. q. declaratum est. igitur antequam praemisse sint note: contingit intelli gere et scire et aliquid esse intellectum et perse notum et aliquid scitum. Ex quo sequitur: quod illa que dicuntur proprie per se nota: non sunt ipse propositiones: sed earum significata: veruntamen quia vt dice batur vsus obtinuit: vt quedam propositiones dicantur per se note: non est vitanda talis improprietas locutionis: dummodo verus sensus habeatur. est aut verus sensus cum dicitur aliquod enunciabile seu con plexe significabile esse perse notum: quod eius noticia qua formaliter cognoscitur ex nullius alterius extrinseci noticia tamquam a per se causa dependet: ita quod ipsum naturaliter potest cognosci etit si nul la cuiuscumque extrinseci noticia haberetur. Et si per se notum enunciabile stricte sumptum velimus describere: possumus dicere quod est enunciabile quod nameraliter cuilibet vtenti seu potenti vti ratione sine indigentia noticie alicuius extrinseci potest esse notum. Non enim sola ea que actualiter cognoscuntur soliti sumus vocare per se nota: sed et que possunt taliter: vt praedictum est co gnosci. propositio autem vere dicitur per se nota si sensus dicti sit quod il lud quod ipsa significat sit per se notum. sic est aliqua dicitur vere scita credita vel opinata si sensus sit quod tale est id quod ipsa significat est perse notum: vt supra dicebatur. Et in hoc sensu frequenter superius dixi et in aliis locis propositionem aliquam esse per se notam.

⁋ Et secundum hoc potest describi propositio per se non. dicendo propositio per se nota est propositio que vel alia sibi equiualens in significato cuilibet vti ratione potenti potest naturaliter esse nota absque indigentia notitie extrinseci alicuius. Dico autem vel alia sibi in fignificato equiualens: quoniam nulla vna numero proportio est que omnibus sit vel naturaliter possit esse nota. Dico vero cuilibet ad differentm quarumdam propositionum que immediate: vel saltem primo ex experientia sensitiua vel intellectuali noscuntur. Tales enim non dicuntur proprie per se note: seu communes conceptiones et dignitates vel propositiones maxime: quae omnia idem significant. vnde constat quod nulla istarum. ego diligo: ego dubito: ego credo: ego sum. et similium quae videntur euidenter mihi per experientiam intellectualem note: esse per se nota: cum quaelibet sit contingens. Sed licet quelibet similium sit mihi nota: nulla tamen earum nec aliqua eis equivalens cuilibet naturaliter potest esse nota. nec enim ista: ego diligo: nec hec sibi equiualens. stephanus diligit: potest naturaliter alteri homini esse nota. Idem etiam est de notis per experientiam sensualem immedia te vel et mediate: quia tales carentibus illo sensu quo experiuntur res ille de quibus formatur propositio non possunt naturaliter esse note. Addo etiam sine indigentia noticie extrinseci: quia si ad suam noticiam alterius noticia esset necessaria: iam non per se essent note. Dico autem extrinseci: ne excludatur noticia terminorum: seu eorum que per terminos importantur: siue alia si ne qua non potest esse propositio perse nota. Nam principia cognoscim inquantum terminos cognoscimus secundum P. quod intelligendum est de principiis illis quae dignitates vocantur: non autem de illis que sumuntur per viam sensus et experientie. hec descriptio sic intellecta: vt apparet vniversaliter conuertitur cum descripto: et per consequens bo na est. Sententialiter et concordat cum illa Boetius in hebdobus. quae dicit quod communis animi conceptio est enunciatio quam quilibet probat auditam: oportet enim si hoc debeat omni communi animi conceptioni conuenire: vt ly auditam non stricte sumatur referendo ad eam que immediate sensu auris percipitur. Alias nulla mentalis esset communis conceptio: sed generaliter ad omnem cuius signi ficatum noscitur: quicumque enim cognoscit quid significat aliqua talis propositio: mox approbat illam id est iudicat et assentit sic esse vt illa significat: et talis assensus eiusdem noticia est: vt osten sum est vbi supra. huic est consonat dictum. P. primo poste. dicens quod dignitas et propositio maxima est propositio immediata quam necesse est habere quemlibet docendum id est potentem vti ratione antequam ab aliquo doceatur: tales enim propositiones absque doctrina cuilibet nauturaliter veniunt in mentem: vt dicit Commen. 3o de anima. et absque comitanti cognitione: vt idem dicit in de saon. et vigil. et ita esse nos experimentaliter comprehendimus in his forte qui numquam audiuere neque formauerunt vocaliter tales propositiones. Ut si vnus rusticus qui numquam ore protulit neque prolatam audi uit istam: verbi gratia: si aliqua sunt eidem equalia sunt eque lia inter se: velit scire vtrum aliqua duo corpora distincta sint equalia accipiens virgam mensurat quantitatem vnius: deinde mensurat aliam secundum illam virge quantitatem: et si inuenia illam esse equalem dicte quantitati virge subito concludit illa duo corpora sibi inuicem equalia. et non hoc nisi quia naturaliter in mentem venit quod si aliqua sunt equalia eidem sunt etiam equalis inter se. ita de aliis faciliter potest aduerti. per hoc autem quod. P dicit immedia ta: excludit indigentiam noticie alterius ex trinseci. Et per hoc quod ipse dicit quemlibet: excluduntur propositiones ille de quibus dictum est: quod non cuilibet naturaliter no te sunt. vnde si bene aduertatur descriptio supra posita cum qual bet istarum Boe. et. P. vniversaliter conuertitur: si tamen illa Boe. capiatur vt dictum est.

⁋ Ex istis sequuntur aliqua correlaria.

⁋ Primum quod nulla propositio contingens est per se nota. patet: quia nulla vel sibi equiualens cuilibet potest naturaliter esse nota: cum queli bet per experientiam primo sit nota. Confirmatur hoc etia per. P. primo poste. c. illo. Smnis demonstratiua scientia circa tria est. vbi expresse dicit quod dignitas est necesse propter se ip sam.

⁋ 2m quod nulla propositio singularis cathegorica et affirma tiua de inesse alia ab ista. deus est: vel sibi equiualente est per se nota. ratio est: quia quelibet talis si sit nota euidenter est immediate vel mediate per experientiam nota: vt patet discurrendo per singulas. vtrum aut illa. deus est. sit perse nota in articulo. 2o videbitur.

⁋ 3m quod non omnis propositio immediata est per se nota. patet: quia multe sunt immediate que absque singularium experientia cognosci non possunt: vt he aliquid mouetur. onis calor est calefactiuus. et universaliter principi scientiarum qua sumuntur per viam experientio et memorie: patet etiam per. P. qui primo poste. diuidit propositionem immediatam in dignitatem et positionem.

⁋ 4m contra aliquos sol lenes doc scilicet quod non omnis propositio cuius praedicatum includitur in diffinitione subiecti: est per se nota. et contra alios quod non omnis propositionis per se note praedicatum includitur in ratione subiecti.

⁋ Primum probatur: quia vel intelligeretur hoc de diffinitione. dicens quid rei: vt dicente quid nominis. De prima patet propositum. Nam neutra harum est per se nota. intellectus est substantia. intellectus est qualitas. cum de vtraque sit magna quaestio apud sapientes: et tamen alterius praedicatum includitur in ratione dicente quid rei su biecti. Similiter ista. rosa est flos. non est per se nota: immo nec necessaria: nec ista. albedo est color. est per se nota. alias esset nota ceco a natiuitate. et tamen vtriusque praedicatum includitur in ratione subiecti: et ita de multis aliis posset argui.

⁋ Praeterea ho esset verum: tunc quelibet propositio in qua praedicaretur vel genus vel differentia de sua per se speie: esset per se nota. et eadem ratione quaelibet in qua diffinitio praedicaretur de diffinito: et sic proprie differentie et diffi nitiones rerum absque argumentatione essent note de ipsorum diffinitis: et illud est manifeste falsum: cum multum difficile sit proprias diffinitiones inuestigare.

⁋ De diffinitione dominte quid nominis idem probatur: quia omnis propositio per se nota est vera. non autem omnis cuius praedicatu includitur in diffinitione tali subiect est vera: vt patet de ista. vacuum est locus: hec enim est falsa: cum nullus locus sit vacuum vel vacuus. et tamen locus ponitur in diffinitione dicente quid nomins huius termini vacuum Diffinitur enim quod est locus priuatus corpore. ita de pluribus aliis posset argui: quarum subiecta supponere possunt pro veris rebus: et tamen praedicationes tales non sunt necessarie: sed conti gentes sicut et ipse res contingenter sunt: et per consequens non sun per se note.

⁋ 2m patet. Nam quelibet istarum est per se nota: homo est asinus vel non est asinus. si aliqua sunt eidem equa lia sunt equalia inter se. Si equalibus inequalia addan tur tota fient inequalia. et multe alie de quibus constat quod praedicata non includuntur in ratione subiecti.

⁋ Sed vnum oc¬ curit dubium quantum ad praesentem articulum scilicet vtrum aliqua propositio per se nota sit demonstrabilis. et est opinio doctores vnius. dicens quod quedam communes animi conceptiones et per se note propositiones veniunt in mentem mediante quodam sillogismo imperceptibili et neminem latente. vt quod omne totum est sua parte maius. et quod natura est: probatur enim ex motu quod natuam que est principium motus sit. probatur inquit est omne totum esse maius sua parte ex hoc quod continet partem et addit super eam. Sed quia tales deductiones subito et imperceptibiliter in mente veniunt: tales propositiones concluse sunt per se note. Istud confirmatur per alacen. 2o perspectiue dicens. quod plures sunt propositiones que reputantur prime. et tamen non comprehenduntur nisi per rationem: verbi gratia: quod totum sit maiussua parte: et omne quod est huius graesenis ab hominibus vocatur propositio prima. tunc enim efficitur conclusio in aia. quasi propositio manifesta. et secundum hunc modum fit apprehensio partium per rationem in tempore insensibili absque indigentia argumentationis iterande.

⁋ 2o probant idem per diffinitionem Boetii supra positam de propositione per se nota: quod est enunciatio quam quilibet probat auditam: tales autem probantur subito et imperceptibiliter. Ex his patet: quod cum iste doc. velit quod tales propositiones non sunt note nisi per deductionem sillogisticam: et cum nihil notificetur per minus nota talis de ductio etiam erit ex per se notis. et per consequens demonstratiua: et sic aliqua per se nota non sunt nota nisi per demonstrationem.

⁋ Alii tenentes quod aliqua propositio per se nota est demonstrabilis arguunt. primo sic. possibile est quod aliqua propositio sit per se nota persei tate excludente notius ab effectu et quo ad nos: et tamen quod non sit per se nota perseitate excludente notius quo ad nam. et consequens quod posset probari per notius quo ad naturam.

⁋ 2o licet aliqua propositio sit per se nota. id est omni alio circunscripto: ipsa tamen est du bitabilis: igitur licet sit per se nota: est tamen demonstrabilis: quia quot queribilia tot scibilia.

⁋ 3o quod non tollit quin praimis se exprimant causam et sint pate et vere cause conclusionis: non tollit quin de conclusione causetur actus sciendi. et per consequens quin ipsa vere demonstretur. patet: quia scire est rem per causam cognoscere.

⁋ Item demonstratio est ex primis veris etc. Sed quod propositio per se non nobis non tollat. hoc patet: quia cum hoc stat quod habeat causam immediatam etc.

⁋ 4o in propositionibus per se notis sunt gra dus. igitur vna potest esse euidentior alia. et per consequens probare eam

⁋ 5o aliqua proporitio potest esse per se nota quia est: et tamen dubitabilis propter quid est. igitur poterit demonstrari demonstratione a priori et propter quid: esto quod sit per se nota.

⁋ Mihi autem sicut o et multis aliis videtur quod proprie loquendo de demonstratione et pro prmpositione per se nota: non solum quod aliqua propositio per se nota non est a tantummo nota per demonstrationem: vt dicit doc. primus. Sed quod nulla per se nota est demonstrabilis: cuius oppositum dicit 2us: quod probo primo sic. Dis propositio demonstrabilis potest fieri nota ex propositio nibus poribus et notioribus: sed nulla propositio per se nota potest fieri nota ex notioribus et prioribus: igitur etc. Intelligoautem propositionem fieri notam iuxta sensum frequenter datum id est quia sit totum sic esse etc. maior patet: quia vt dicit. P. primo poste. necesse est demonstratiuam scientiam esse ex veris etc. Sequitur notioribus et prioribus: igitur etc. et causis conclusionis. et statim sequitur. sillogismus quod erit sine his demonstratio non erit. non enim faciet scientiam Mi nor patet per eundem ibidem. c. illo. Qmnis demonstratiua scientia circa tria est. vbi vult quod dignitas et propter se ipsam neces se est esse suple veram: et propter se ipsam videri id est manifestam esse apud omnem intellectum: vt suplet linco.

⁋ Et addit quod ip sa non est: nec pertinet ad exterius rationem: sed ad eam que est in anima: quoniam neque sillogismus: vocat autem rationem quae est in anima lumen naturale rationis. vnde anima aliquando dicitur ratio: rationem vero exterius vocat argumtationem: quam anima facit ad vitatem aliquam cognoscendam. quae ideo forte vocatur exterius: vel quia extra primam id est distincta a ratione quae interius: vel potest proferri et manifestari exterius: vt exponunt aliqui

⁋ Est igitur sensus. P. quod dignitas non spectat ad exterius rationem id est argumentationem per quam fiat no: quoniam neque fillogis¬ mus est ad eam per quem scilicet fiat nota: sed est id est spectat ad eam rationem que est in anima: quia propositio naturalis mentis lumine immedia te est nota. Et huic sensui: concordant expositiones linco. et aliorum: et intentio Commen. in de som. et vi.

⁋ Confirmatio per proba tionem quam immedio te apponit. P. ad illud dictum eius quod ad dignitatem non est sillogismus: neque ipsa spectat ad exterirationem. semper enim inquit est instare ad exterius rationem: sed ad interi rationem non semper id est ad quamlibet propositionem quae est nota per exteriorem rationem est instare id est contingit dubitare: sed ad eam qua lumine naturaliimmediate est nota non contingit dubitare: et sic itendit arguere phi. Ad omnem propositionem cuius notitia habetur per exteriorem ra tionem contingit instare et dubitare. Ad nullam vero dignitatem contingit dubitare. igitur nulla cognoscitur per exteriorem rationem. Ex quo etiam ad nostrum propositum potest argui sic. Dis propositi demonstrabilis est dubitabilis. nulla per se nota est dubitabiliust igitur.

⁋ 2o nulla propositio immediata est demonstrabilis: omnis digni tas est propositio immediata: igitur: maior patet: tam de diffinitione propositionis immediate quae est: quod est illa qua non est altera prior neque notior per quam possit demonstrari: quoniam etiam per. P. qui paulo post illam diffinitio nem contra illos qui negabant scientiam: quia non omnium est demonstratio ait. nos autem dicimus neque omnem scientiam id est notitiam euidentem esse demonstratiuam: sed immediatorum indemonstrabilem esse. Minor patet: Nam immediata propositio diuidit tanquam in species suas in positio nem et dignitatem: sicut ibi patet.

⁋ Ad hoc est auctoritas Aui. 6. naturalium dicens quod intelligibilia per se nota sunt propositiones quas contingit credere non aliude: nec quia auditor percepit vllo modo esse possibil eas aliquando non credere: sicut sentimus hoc quod totum maius est sua parte. et quod eidem equalia inter se sunt equalia. hoc ipse. Unde sicut patet: dicit duo de talibus propositionibus. Primo quod contingit eas credere non aliunde: quod expressissime est contra primum doc. 2o quod non est possibile eas non credere: et accipit credere pro assentire. Ex quo sequitur: quod nulla est dubitabilis: igitur nec scibilis. et per consequens nec demonstrabilis: cum omnis demonstratio faciat scire.

⁋ Ad rationes primo dico quod ista propositio nam est: siue sit simpliciter in demonstrabilis: vt videntur sensisse. P. et Commentatoris. 2o phy. siue sit demonstrabilis proprie: licet non a phyco: sed a methaphyco vt sentire videtur Aui. primo sufficientie. ipsa inquam non est per se nota proprie loquendo de per se notis propositionibus. et idem dico de alia ex qua dicunt istam probari scilicet aliquid mouetur. dicit enim quod hec non est per se nota: quamuis sit immediata et immediate per experientiam manifesta vel nota ad differentiam illarum qua per demonstrationem innotescunt. et sic intelligi debet de multis quae dicuntum per se manifeste vel note Ad id quod adducunt de illa. omne totum est sua parte maius: sei volo tenere cum auctore perspectiue dicam: quod illa non est de se nota: quamuis resoluatur in per se notas. et quasi imperceptibiliter reputetur ab aliquibus propositio prima: cum tamen non sit simpliciter prima: et hoc innuunt verba eius. Si autem volo tenere cum Aui. qui oppositum dicit: vt proxime allegatum est. Dico quod illa non est demonstrabilis proprie: quamuis sit sillogimabilis sillogismo constante ex propositionibus veris et necessariis: et hoc dico si sumatur vice huius conditionalis. si aliquid est totum ipsum est maius sua parte: sed quia non ex notioribus: ideo non est demonstratio: et hoc statim patet in sillogismo quem facit ad hoc scilicet omne quod continet aliquod et amplius est maius eo: omne totum est contines partem et amplius: igitur omne totum est maius sua parte. dico enim quod maior non est notior conclusione. Quod patet: quia in malore praedicatur de diffinitione dicente quid nominis subiecti con clusionis id ipsum quod praedicatur in conclusione de ipso subie cto. Nam quid nomins diffinitio totius est: quod continet aliquid et amplius. et hoc subiicitur in maiore: et quia apud omnem demonstrantem et eum cui demonstrat oportet esse praecognitum quid nominis tam subiecti quam passionis: et nulli scienti quid vtriusque sibi magis est nota passio de diffinitione talis subiecti quam de ipso subiecto: sequitur quod illa maior non est notior conclusione: ac per hoc nec ille sillogismus est demonstratio¬ immo forte potius petitio principii: salua reuertentia taliter demonstrantium.

⁋ Ad auctoritatem Boetii dicendum quod non capit probationem pro demonstratione vel argumentatione sed pro approbatione et assensu: vt supra dictum est. vnde per equiuocationem vocabuli decipi videtur qui arguit.

⁋ Ad prima alterius doctores dico quod omne per se notum excludit notius tam a prio ri quam a posteriori per quod ipsum fiat notum: vt patet ex supradi ctis. Confirmatur: quia alias quodlibet demonstrabile a posteriori et non a priori posset dici per se notum: intelligendo quod esset per se notum perseitate excludente notius a priori. et sic quicquid est de deo demonstrabile esset per se notum de eo: quod est ma nifeste falsum.

⁋ Ad 2m nego antecedens: repugnat enim propositioni per se note vt sit demonstrabilis: vt patet ex dictis.

⁋ Ad 3m dico: quod illa non sufficiunt ad demostrationem: sed etiam requiritur quod non sit per se nota: et quod premisse sint notiores ea.

⁋ Ad 4m dico: quod licet in propositionibus per se notis possit esse aliquis forte gradus secundum maiorem vel minorem communita tem aut secundum consequentiam vel alium aliquem: non tamen est gradus secundum euidentiam qualis requiritur ad demonstrationem.

⁋ Ad 5m quicquid sit de antecedente. nego consequentiam: quia tales praemisse exprimentes causam non erunt notiores quam ipsa conclusio. NNunc secundo videndum est de principali quasito: an scilicet hec sit per se non. deus est.

⁋ Ao quod dixerunt quidam quod sic: probantes illud tripliciter.

⁋ Primo quia omne quod non potest cogitari non esse est notum esse. patet hoc: quia hoc est esse per se notum esse tale: quod non possit cogitari non esse tale. Sed deus non potest cogitari non esse. igitur. probatur minor ex hoc. quia esse dei est de quiditate dei. et per consequens non potest cogitari deus quin cogitetur esse.

⁋ 2o omnis propositio no ta ex sola notitia quid nominis suorum terminorum est per se nota: sed hec. deus est: est huiusmodi: hoc enim nomine deus intelligimus ipsum esse aliquid quo maius cogitari non potest: scito autem hoc: statim sci tur quod deus est.

⁋ 3o omnis propotio cuius praedicatum est de ratione subiecti et quam nullus potest directe negare: sed quilibet probat auditam: est per se nota: sed hec. deus est: est huiusmodi: igitur. maior patet: quia illa tria ponuntur esse de ratione propositionis per se note integrante ipsam. minor nota est quantum ad singulas partes. Nam esse de ratione est dei: nullus estm intelligens quid dicitur per hoc nomen deus potest negare hanc propositionem. deus est: sed statim assentiet ei. Si autem aliquis non assentiat: hoc est: quia non apprehendit significatum nominis. Nuc autem ita est quod propositio non dicitur per se nota: quia sit cuilibet per se nota. Sed cuilibet apphendenti quid est quod dicitur per nomen.

⁋ Contra. primo sic. omne praedicatum per se notum verificari de aliquo subiecto: per se notum est verificari de diffinitione exprimente quid est quod dicitur per subiectum illud: sed hoc praedicatum esse vel est: non est per se notum verificari de diffinitione exprimente quid est quod dicitur per illud subiectum deus: igitur illud praedicatum non est per se notum verificari de hoc subiecto deus. Ex quo sequitur quod hec non est per se nota. deus est. maior patet: quia impossibile est aliquid esse per se notum de aliquo subiecto: nisi sciatur quid illud subiectum significat: quo scito eque est notum vel ignotum praedicatum verificari de subiecto a diffinitione exprimente quid ipsum significat et econuerso: sed minor probatur. siue enim hec sit diffinitio huius nominis deus: quo maius cogitari non potest: siue ens primum: vel causa incausabilis: de nulla istarum est notum per se quod hoc praedicatum est vel existit vrifi cetur. non enim hec est per se nota. quo maius non potest cogitari est: immo eam conatur Ansel. probare in suo prosol. Similiter nec ista est per se nota. ens primum est: vel ens incausabile est: quinimmo doctores itidie conantur eas probare.

⁋ Et si dicatur quod hec est per se nota: esse est: vel ens est dicendum. siue sic siue non hic terminus esse non est diffinitio propria huius nominis deus. nec est hic terminus ens: sed oportet addere vt dicatur ens primum: vel ens necesse esse: aut summum: similiter ad esse oportet addere purum aut perfectissimum: aut aliquid aliud uiusmodi ex quo et alio termino habeatur conceptus proprius deo non communis sibi et aliis: et de nullo tali complexo est per se notum verificari hoc praedicatum est 2o adiagens.

⁋ 2o nulla propositio nota per se indi get notitia alicuius alterius propositionis ad hoc vt sit nota: sed quaelibet propositio in qua praedicatur est de diffinitione huius nominis deus indiget notitia alterius propositionis ad hoc vt sit nota: igitur nulla te lis est per se nota. maior patet: ex articulo primo et minor probatur: ad hoc enim vt sciatur esse vera hec. ens primum est: necesse est hanc esse notam. ens est primo modo: siue hec. aliquod ens est primum.

⁋ Ad hoc etiam vt hec sit nota: causa incausbilis est. necesse est hanc esse notam. aliqua causa est incausabilis. Et sic generaliter numquam aliquod praedicatum est notum de aliquo subiecto complexo: nisi vna pars illius complexi sit nota de alia: vt non potest vere affirmari aliquod praedicatum de subiecto complexo: nisi vna pars illius su biecti sit nota de alia: verbi gratia: impossibile est hanc esse veram. homo asinus est animal: nisi hec sit vera. homo est asinus.

⁋ Ad ratione primam opinionis dicendum: quod cogitare potest accipi dupliciter. Uno mod Irca pro actuali noticia et consideratione: sicut cum dicit praes. Cogi vias meas et conuer. petrus m. in. t. tua. Alio modo pro quadam estima tione: sicut consuetum est dici. cogitaban te hoc aut illud fecit se id est estimabam vel putabam.

⁋ Si igitur maior illius rationis accipiat cogitare primo modo vt sit sensus quod non potest cogitari non esse etc id est quod non potest cognosci non esse: est notitum esse: ipsa est falsa. non enim potest sciri aut cognosci corpus christi non esse sub sacteo dum est: nec mundum non incepisse: cum vtrumque sit falsum: et tamen non est per se notum corpus christi esse in sacato: nec mundum incepisse. Et vlterius si illa maior esset vera sequere tur quod omne verum necessarium esset per se notum: cum suum oppositum non possit cognosci aut sciri. si vero maior illa sumatur in aliqui sensu id est omne quod non potest estimari aut putari non esse: est per se notum esse. quidquid sit de ista: nego minorem. Nec valet proba tio qua dicitur quod esse est de quiditate dei. sNam hoc non obstante potest clibet false) ab aliquo cogitari deum non esse Et ad probationem qua dicitur quod esse est de quiditate dei non est ad propositum.

⁋ Ad 2am patet: quod minor est falsa ex dictis antea Ad 3am nisi illa maior sit copulatiua: sed de copulato subiecto. concedatur. et tunc nego minorem. Dico enim quod non quilibet sciens quid dicitur per hoc nomen deus eo modo quo scimus siue alia noticia assentit huic propositioni: immo dico quod nullus assen tit ei propter solam terminorum noticiam. Si autem sit copula tiua tam maior quam minor est falsa. cum vtriusque aliqua pars sit falsa scilicet prima: vt patet ex primo articulo.

⁋ Alii vero dixerunt quod propositio enuncians esse de deo est duplex. Una que communiungit ista extrema esse et essentiam diuinam vt est hoc siue deum et esse sibi proprium: hec autem est in qua conceptus quo concipitur esse dei sub proprussima ratione qua sibi competit esse enunciatur de conceptu proprio dei qui ipse concipitur: vt hec essentia quo nec deus nec eius esse a nobis concipitur. sed tantum a beatis. Alia est in qua conceptus ipsius esse di quem nos habemus in via enunciatur de aliquo conceptu quem possumu habere de deo non communi sibi et creature: puta necesario ens vel ens infinitum aut summum bonum. si igitur accipiatur hec propositio deus est prim scilicetusr conceptus quas de ipsa habet beatus. est propositio per se non. si vero 2o non est per se non

⁋ Prima conclusio probatur: quia omnis proportio cuius extra sunt nata facere euidentiam veritatis ipsius cuilibet eam apprehendenti est per se non: sed illa propositio quam format beatus est huiusmodi dicendo deus est: igitur. minor probatur: quia illa propositio non est per se 2o o q. praedicatum sit extra rationem subiecti: sed per se primo modo et immediata.

⁋ hanc conclusionem alius doc. sic confirmat. omnis propositio cui terminos eius apphendens necessario sibi assentit est per se nota: hec est huiusmodi: igitur. assumpta probatur: quia ibi ponitur idem de se scilicet ese de esentia: sed de re simplici non potest intellectus apphendens eam dubitare quin praedicatio eiusdem de eodem sit va. Aliam est conclusione probat: sed non curo recitare probationes: quia ipsam credo esse veram et supra probaui eam.

⁋ Prima autem conclusio huius opinionis non videtur m hi vera. Quod probo sic. non cuilibet potenti vti ratioe potest absque alterius extrinseci notitia esse naturaliter notum deum esse: igitur deum esse non est per se no tum. Antecedens patet: non enim homini potest naturaliter esse notum deum esse: nisi ex notitia creaturarum: si tamen hoc etiam sit naturaliter possibile tali modo nosse consequentia patet: quia cuiuslibet propositionis per se notem enunciabile est per se notum. 2o non cuilibet potenti vti ratione illa propositio quam format beatus vel alia sibi equivualens significando potest absque alterius extrinseci no ticia esse naturaliter non. igitur illa non est per se non. consequentia patet ex dictis in primarticulo. Antecedens probatur: quia nec illa nec aliqua sibi equivalens potest naturaliter homini viatori esse non: sine notitia extrinseci.

⁋ Confirmatur: quia propositiones per se note naturaliter veniunt homini in metem: vt. supra dictum est. Illa aut quam beatus habet non naturaliter: sed supernaturaliter et gratuite causautr in mente eius. sic igitur videtur dicendum quantum ad istum articulum: quod hec propositio quam nos formamus in voce: vel concipimus in mente dicendo deus est: non est per se non: nec est illa quam format beatus: licet illa sit si bi euidens et certa: tam immediate per noticiam intuitiuam: sicut no bis euidens est id esse quod intuitiue siue per sensum siue per intellectus vt demus. et illa tanto magis quanto illa visio est certior et clarior vt sione intuitiua: quam habemus in via.

⁋ Ad prima rationem opi. respondeo quod portet maiorem ad hoc vt sit vera intelligi: quod cuilibet non solum apprehendenti: sed etiam potenti vti ratione: ipsa vel sibi equivalens facere possit nauturaliter talem euidentiam: et tunc nego minorem.

⁋ Ad probationem illius minoris quando dicitur quod illa est in primo dicendi per se: et praedicatum est de ratione subiecti: dicendum quod non ex hoc sequitur quod sit per se nota: non enim omnis propositio in primo est per se non. vt supra patuit. et vt vult iste doc. in eadem quaestio non omne praedicatum quod est de ratione subiecti: est per se notum de subiecto: immo secundum eundem ibidem aliquod praedicatum potest est notum de ipsa ratione subiect scilicet dominte quid rei: quod non est notum de subiecto: sed demonstrabile de ipso.

⁋ Ad 2am dico: quod maior non est vera nisi intelligatur seu suppleatur: vt dictum est de maiore praecedentis rationis: aliter enim neganda est et in illo sensu minor est falsa. Et cum probatur: quia idem praedicat de se. Dicendum quod probonon valet. sic enim hoc esset per se non. albedo est: et hoc angelius est: cum secundum hunc doctores essentia non sit disticta ab esse est in istis. quamuis igitur praedicatio eiusdem de eodem sit vera: non tamen omnis talis est per se non. quod est roboratur ex dictis eius qui vniversalte quod non omnis praedicatio eiusdem de eodem sit necessaria.

⁋ Unde hoc potest esse falsa. albedo est albedo: et per consequens non est per se non. ac per hoc est dubitabilis quantum est de se. sic dico in proposito: quod quamuis essentia dei non sit disticta a suo esse: et hec sit vera et necessaria. deus est: non est tamen bto per se non. sed per notitiam intuitiuam qua intuetur ipsam dit tem: qua stante intellectus de veritate dicte propositionis dubitare non potest.

⁋ Ad primam rationem factam in principio dico: quod antecedens est falsum quae dicitur quod hac est per se non. necesse esse est et cum probatur. oppositum praedicati infert oppo subiecti. Dico quod licet ex hoc probaretur quod consequentia inter praedicatum et subiectum est necessaria: verbi gratia: dicendo. si aliquid necesse esse et: ipsum est: quia oppositum praedicati repugnat subiecto: non tamen probat quod cathegorica in qua illud praedicatum affirmatur de subiecto sit per se non. immo nec quod sit vera. alioquin hec esset vera. corpus actu totum occuperins est: quia sequitur non est: igitur non est totum actu occupans. similiter hec esset per se vera et per se nota. homo irrationalis est homo: quia oppositum predicati fpugnat subiecto. et tamen con stat quod vtraque est falsa.

⁋ Ad 2am potest negari primo consequentia tum quia non est per se notum quod deus sit veritas: tum quia adhuc non sequitur aliquam veritatem esse est per se notum: ergo illam que deus est esse: est per se notum.

⁋ 2o dico quod antecedens est falsum si per veritatem res seu essentia aliqua determinate et non vniversaliter alibet intelligatur sicut oportet si argumentum debeat concludere ad propositum illius.

⁋ Et cum probatur quod negans veritatem esse ponit eandem esse. Dico dupliciter.

⁋ Primo quod hac concessa non habetur quod veritatem esse sit per se notum. sicut non sequitur quod aliquem loqui sit per se notum: et tamen negans se loqui loquitur.

⁋ 2o potest dici: quod assumpta est falsa. Ad probationem si nulla veritas esset verum esset nullam veritatem esse: intelligendo per veritatem aliquam entitatem vt prius: neganda est consequentia. Nam oppositum consequentis stat cum antecedemte: quin imo et sequitur ad ipsum: sequitur enim: nulla veritas est: igitur non est verum nullam veritatem esse. nec ex hoc vlte rius sequitur: igitur nulla veritas est. nec etiam sequiu tur: igitur verum est aliquam veritatem esse: ita quod dato consequente neutrum contradictoriorum enucia. bilium esset verum. Et si dicatur quod hoc est impossibile concedo: sed ex hoc libet sequatur quod antecedens est impossibil scilicet nulla veritas est: non tamen sequitur quod illa consequentia valeat. et procedit ista solutio supposito quod enunciabile denominetur verum a veritate iuxta primum aut secundum modum positos de hoc supra. q. prima prologi. arti. primo: sed si teneretur tertius modus ibi positus. valet. quod enunciabile dicitur verum: qui sicu est: tunc posset concedi consequens scilicet quod verum esset nullam veritatem esse: et neganda vlterior consequentia quae infertur: igitur veritas esset intelligendo per veritatem aliquam entitatem vt prius. Et videtur negandum esse illud assumptum pro probatione consequen scilicet nihil est verum nisi veritate. vnde sicut dicitur quod falsum non est falsum falsitate: intelligendo per falsitatem aliquam entitatem: sed quia non sic est si illud sit affirmatiuum: vel non sic nons sit negatiuum. sic secundum illum modum exponen di. verum non dicitur verum aliqua entitate scilicet qua sit veritas: sed quia sic est etc.