⁋ Et arguitur quod sic au ctoritate Daenmenu. libro primo. dicentis quod gene capi. 5. Iua ratio est opus nature. Et loquitur de generatione dei eterna: cum igitur non sit opus nature tamquam ope rantis: cum diuina natura neque generet: neque generetur: vt probatum est. d. 5 sequitur quod est opus eius tanquam principii quae pater generat.

⁋ Contra arguitur quod non essentia sed proprietas personalis: quia pater eo quo pater est eo generat. Nam secundum Aug. 5. de tri. pater non dicitur pater nisi ex eo quod est ei filius. ideo autem est ei filius: quia genuit: esse igitur pater quo genuit et econverso sed pater non deitate: sed paternitate est pater: sicut filius non eo verbum quo sapientia. eo autem essentia quo sapientia secundum Aug. 7. de tri. et per consequens non est filius deitate: quia eo verbum quao fili et econverso ideo autem est filius: quia genitus. 5. de tri. ergo est proprie tate filius. et similiter paiter est proprietate pater. ergo proprietate generat. et per consequens proprietas est in eo potentia et principium generandi. In hac quaestione duo erunt arti. In primo videbitur an in divinis sit aliqua potentia vere elicitiua seu principium produ ctiuum ad intra. vel quod in idem venit. vtrum potentia generan di vel spirandi sit potentia vere productiua: 2o supposito quod sic inquiretur quae est illa: an scilicet essentia vel relatio: aut aliquid aliud: Quantum ad primum articulum est vna opinio quae dicit quod in patre nulla est omnino potentia vere productia vel elicitiua quae generet vel possit generare filium: sed potentia. quae dicitur posse generare est solum modo actualis connexio a non repugnam tia terminorum sicut et potentia quae deus potest esse deus. Et si liceret sic loqui vt dicunt: non est aliud potentia generandi in patre: quam potentia pa ternim andi siue qua potest esse paiter: quam constat non nominare aliquod principio productiuum.

⁋ Quod igitur potentia generandi non significet aliquod productiuum principium in patre respectu filii: probatur multipliciter.

⁋ Primo qui vbi non sunt productiones elicite vanum est quarere principium productiuum: sed in deo productiones non sunt elicite vt dicit se probasse in praecedentibus. igitur etc.

⁋ 2o sic. posse esse patrem non est posse potentie productiue: sed est posse connexionis necessarie eo quo homo potest esse animal et dyametum non mensurari coste. hoc patet. qui si talis potentia esset productiua est paiter in divinis produceretur in esse pratrem: quod est erroneum: sed eadem est potentia qua pater potest generare et euo potest esse paiter. sicut idem est actus cum actu: puta generare et paternitas. Magiatui est dicit quod simile est de istis propositionibus. pater potest esse pater: et piaetr potest generare: et de istis. filius non potest esse pater: et filius non potest generare.

⁋ 3o si potentia generandi est potentia productiua: aliquae perfe ctio simpliciter est in patre quae non est in filio. hoc concedere non est sanum: cum sint equae perfecti. consequentia probatur. quia constat quod in filio non est potentia generandi: quia non respectum patris: cum ille sit ingenitus: nec respe ctu alterius filii: quia nullus alius est possibilis: nec resectus sui met: quia nihil producit se. ergo non est in eo: cum omnis potena sit res alicuius. Quod aut potemda productiua sit perfeco simpliciter patet. Nam po tentia productiua creature est perfectio simpliciter. multo autem mi gis potentia producendi creatorem erit perfectio simpliciter.

⁋ 4o cui negatio non est negatio potentie ipsum non est formaliter potentia: sed secundu Aug. nego potetie generatiue non est negatio potentie: sed tamen poss bilitatis terminorum. ait enim contra Maxin. lir 3 quod filius non genuit: non quia non potuit: sed quia non oportuit: quod exponens magister dicit: non quia non potuit id non ex aliqua impotems fuit: et per consequens negati potentie generatiue non est negatio potentie.

⁋ 5o in patre divino non potest poni aliqua potentia productiua respectu sui formalis constituti: alias produceretur in esse patris: sed generare est formale constitutiuum patris. ergo respectu generare nulla est in eo potentia productiva.

⁋ 6o omne quod caret potentia debita suo generi potest dici impotens: sed fi lius non potest dici impotens: ergo non caret potentia debita suo gene ri. caret autem potentia generandi et illa competit suo generi: quia patri. ergo potentia generandi non est aliqua potentia. maior patet. 5. meta. vbi dicitur quod talpa dicitur prauari visu: quia est proprietas debita suo generi.

⁋ 7o nulla potentia productiua recipit actum in se: sed ab ea egre dit actus: genare vero non egreditur a patre: immo constituit ipsum. ergo etc.

⁋ 8o si in patre est aliquod formale principium productiuum: quaeritur quod est illud: non dicitur quod sit pratrnitas: quia patrnitas et generare iden sunt realiter. Nec persona tota: quia tunc generare egrederetur a per sona et esset aliud realiter ab ea. nec essentia propter eandem rationem. Nam tunc ab ea egrederetur actus generationis et esset aliud realiter ab ea cum nihil egrediatur a se.

⁋ 6o quia si ponatur talis potentia esse produ¬ ctiua: impossibile est euadere argumentum heretici probantis quod pater sit po tentior filio: quia pater potuit generare: quod non potuit filius. poner do autem quod huiusmodi potentia non sit aliud quam necessitas: et filium non posse non est aliud quam impossibilitas terminorum euidenter euaditur: et sic euadit Aug. dicendo quod filius non genuit: non quia non potuit: sed quia non oportuit: aut igitur per non oportere intellexit non congruere et non decere: et sic sua soluio fuit nulla: tum quia tales con gruentie in nesariis assignari non debent: persuasionibus enim contentari in nececariis ridiculosum est. vt patet primo ethic. Tum quia si potuit et possibile fuit quod filius generaret: vtique congruum fuit. ergo per non opositio tere intelligit impossibile esse: et hoc est magis clare euadere: quia non omnis possibilitas essendi quae est in pratre est in filio. paiter enim potest esse pliter: non autem filius potest esse pater. Sed vtique omnis possibilitas produ ctiua quae est in vno est in alio. Sic igitur patet quod potentia generandi non nominat aliquod productiuum principium.

⁋ 2o nullum agens eternum habet potentiam agendi: deus est agens eternum respectu filii extendendo nomen agentis. Nam eternaliter generat. ergo etc. ma ior probatur ex intentione. P. 12. meta. vbi vult quod non omne agens habet potentiam qua potest agere. vbi Commentatoris. dicit quod impossibile est quod omne ergo agens et mouens hbeat potentiam agendi et mouendi. omne enim eternum est actio pura: et omne quod est actio pura non habet potentiam. Com firmari potest. per. P. 2. pyar. qui dicit quod sempiterna sunt actu si ne potentialitate. igitur sempiterne agentia semper actu agunt et sunt sine potestate seu virtute seu potentia agendi.

⁋ hec opinio in conta eo quod negat omnem potentiam productiuam in patre respectu filii accipiendo potentiam pro potestate seu vi et principio productiuo non est vera.

⁋ Prio quidem. quia sequeretur quod pater non esset principium productiuum filii: sed hoc est falsum: quia tunc piter non vraciter filium gigneret: cum generans inquantum generans sit producens: et genitum inquantum genitum sit productum. consequentia clara est. Confirmatur ratio auctoritate Aug. 5. de tri. c6 dicentis sic. si gignens ad id quod gignit principium est: pater ad filium principium est: quia genuit eum. Et eiusdem li. 4. dicit quod pater est c totus diuinitatis: vel si melius dicitur deitatis principium id est filii e .s scilicet In quibus singulis tota est divinitas: vt exponit ma. infradicens. eto.

⁋ Item hilarius. 4. de tri. dicit quod pater est actor filii que genuit. et dameni libro primo pater inquit est causa: et filius ex hac causa et constat quod non aliter est principium aut actor vel causa: nisi producen do ipsum sibi consubstectalem eiusdem naturae. est ergo secundum intentionem praedictorum sanctorum pater principium vere productiuum filii.

⁋ Ad hanc a rationem in virtute libet in alio proposito iste doc. respondet distin. 2odicens. quod non solum potentia productiua est principium: sed etiam ipsa productior igitur pater dicitur principium productiuum filii: non per aliquam potentiam productiuam: sed per ipsam productionem: puta generare quod est in ipso. hec responsio concedit propositum: cum enim potenda productiua diffiniri ha beat complete per esse principium productiuum alterius inquantum alterum: sicut actiua diffinitur per esse principium actiuum alterius inquantum alterum: et talis ratio secundum responsionem competit ipsi actui qui est genderatio sequitur quod ipsa est potentia productiua. et hoc est propositum ad praesens. non enim quaerit aliud nisi an in patre sit aliquod principium productiuum respecs filii: et conceditur in responsione quod sic.

⁋ Utrum aut illud principium sit ipsa productio: vel aliquid distinctum ab ea: non quaeritur pro nunc: cum ipse vniversaliter omne principium productiuum neget.

⁋ Et si dicatur quod non negatur principium productiuum respectum producti quale dicit esse ipsam productio nem: sed tantumo: negat principium productiuum respectu productionis quod vtique solum secundum ipsum dicitur potentia productiua. Istud stare non potest. Nam generaliter ipse habet negare secundum dictam sua: et negat omne principium productiuum tam respectum producti: quam productionis. Quod patet: Nam si posse principii productiui respectum productionis (vt dicit est perfectio simpliciter: multo magis posse principii productius respectum producti est perfectio simpliciter: cum posse in productionem non sit perfectionis (si perfectionis est) nisi quia posse in productum illius productionis est perfectionis: negat aut primum posse a pa tre: ne aliqua perfectio simpliciter attribuat sibi quae non sit in filio. igitur et 2m consequenter habet negare. Nec valet dicere quod actualiter producere non est perfectionis: sed posse producere. Nam constat quod omne principium productiuum potest producere: nec minus potest producere si actu producit: quam si esset tantum in potentia ad producendum et non produceret: nec minoris est perfectionis est ex eo quod actu produ cit.

⁋ Item hoc patet ex alio: recitat enim ille doc. in hac mate vnam opinionem qua ponit quod paternitas est potentia seu principium generandi: et tamen alibi vult eadem opinio quod paternitas et generare sunt idem: et per consequens non ponit potentiam gneatiuam in patre respectum actus qui est generare: sed tantum respectum producti scilicet filii. Et iste contra istam opinionem sicut contra alias dicit quod supponit impossibil scilicet esse productiuum principi in divinis. Ex quo patet quod non solum negat principium productiuum respectu gneationis: sed rectu geniti. quod euidentius probatur per eundem in dicens eto. vbi obiiciendo conrspred. dicit quod posse generare filium saltem est potenma productiua respectum filii: quamuis non respectu ipsius generationis. Et paulo post respondendo dicit quod filius non dicitur possibili generari loquendo de possibilitate quae respondet potenti productiue: quaeuis possit dici possibilis generari sumpta possibilitate pro non repugnantia terminorum. Ex quo patet quod vniversaliter omne principium productiuum intendit negare. probatum est autem et conceditur patre esse principium pro ductiuum: quare habentur propositum.

⁋ 2o sic. fides catholica profitetur filium esse a patre. hoc autem secundum istum in. 5. dicens in solutione vltime obiectionis: ideo verum est: quia filius est filius formaliter per generari: quod vtique infertur a patre: siue generare quod est formaliter in patre: et quo formaliter paiter constituitur.

⁋ Tunc arguo: aut filius est a patre: vel a generare illatiue tantum: aut etiam principiatiue seu originaliter et productiue. primum non potest concedi: tum quia filius non esset productus nec originatus seu natus a patre: quamuis esset illatus: quod dicere est impium: tum quia pater eque esset a filio: sicut filius a patre: tum quia sicut pater infert filium: sic econverso et sicut generare generari: sic econverso mutua enim e reciproca est consequentia et illatio: quod cum fidei sit contrarium dicenti pater a nullo est. filius vero a solo patre. restat quod vltra huiusmodi illatio nem necesse est confiteri principiationem et originationem et filiu principiatiue et originaliter esse a patre: et per consequens in patre concede re principium productiuum ipsius filii seu patrem potius esse principium tale.

⁋ Quia si dicatur ipsum actum generationis quem in patre dicit esse et non a patre esse principium filii: adhuc habentur propositum non enim ad praesens plus quaeritur: nisi quod in deo vere sit principium seu potentia vere productia filii.

⁋ Ad rationes opinionis in oppositum. Ad primam: vel per productionem intelligis ipsum productum: sicut in creaturis res quia producitur dicitur actio seu productio: vt dicitur in 2o et tunc minor est falsa: vel intelligis ipsum producens vel eius habitudinem ad productum: et tunc est falsa maior. alias potentia creatiua non esset productiua: cum nec creans vel eius habitudo ad creaturam sit producta: vel intelligis quandam rem mediam distinctam: tam a producente: quam a producto: et sic maior est falsa. Et habet instantiam de potentia crea tiua. Similiter in aliis: cum nullibi sit talis actio media ponen da: vt patebit in 2o Et si in creaturis poni posset: non tamen it deo.

⁋ Ad 2am dicitur quod si valeret eque probaretur et similiter quod po creatiua dei non esset productiua: quod tamen secundum omnes: et estm secundum hunc doc. est falsum.

⁋ Arguam enim sic. posse esse creatorem non est posse esse potentie productiue: alias deus produceretur in esse creatoris: quod est impium dicere: sed est eadem potentia quae deus potest creare et qua potest esse creator. sicut idem est deum creare et deum esse creatorem. ergo po creatiua non est productiua: cum igitur hoc conclusum falsum sit: liquet praedictam rationem esse defectiuam.

⁋ Rsponsio: igitur ad illam: cum dicitur posse esse patrem non est posse potentie productiue: hoc nomen pitir vt infra distinguit magitr. dicensi 7. aliquando est nomen hypostasis aliquando propretatis. primo modo esse patrem est esse personam quae producit filium. Alio modo est filium generare. hec multum dictenunt. Nam pro modo conced mus divinitatem esse patrem. non autem 2o modo: vt supra. dicens e aliqualiter tactum est. Primo modo dico quod posse esse patrem non est posse potentie produ ctiue. Non enim deitas potest esse piter per aliquam pom productiuam quae possit in personam patris: et in hoc sensu non est minor vera. Non enim idem est posse esse patrem et posse generare. cum primum posse vere con cedatur de divinitate: non autem 2m. Si autem sumatur 2o modo sic neg primam propositionem: et dico quod posse esse patrem est posse potentie producti ue. sicut enim per productiuam potentiam paiter potest filium producere et eius esse principium: sic per eandem potest esse paiter: cum hoc non sit aliud personam primam esse patrem: quam ipsum filium gignere.

⁋ Tunc ad probationem: cum dicitur quod tunc pater produceret se in esse patrem: nego consequentia. Instantia pa de posse esse creatorem. vnde sicut posse esse creatorem non est posse producere creatorem: sed creaturam: nec cum deus est de nouo creator facit se creatorem proprie loquendo: quia nec facit se nec aliquid in se: sed tantum creaturam: sic posse esse patrem non est posse producere patrem: sed filium. nec pater producit se patrem: sed filium. sicut nec est pater sui: sed filii. Non igitur producit seipum in esse patrem.

⁋ Quia autem adducitur de magtro qui dicit illas propositiones significare idem. Diendum quod magr accipit ibi nome patris vt est nomen proprietatis. sict dictum est. sicut etiam patet ibi

⁋ Ad 3m dico primo: quod per perfectionem simpliciter vel intelligis aliquod significabile incomplexe. et tunc dico quod nulla est perfectio sim pliciter nisi deus: quia nihil aliud a deo est quod in quolibet sit melius ipsum quam non ipsum iuxta modum loquendi ansel. Et tunc concedo quod prino productiuum filii est perfectio simpliciter: quod et tum habes concedere nisi tum velis dicere: aut patrem non producere filium: aut pa trem non esse deum: quorum vtrumque impium est. Et sic patet argumentum est contra te. valet quod aliqua perfectio simpliciter deest filio: vel intelligis aliquod significabile tamen complexe. vbi gratia. si dicatur quod esse sapientem est perfe ctio simpliciter: quia vniversaliter est melius esse ipsum: quam non ipsum. hoc est cuilibet esset melius esse sapientem: quam non esse sapientem. ad quem sensum loquitur Ansel. vt patet consideranti: quamuis non vtatur istis vocabulis perfectio simpliciter: quod nec est proprie dicitur de tali complexe signifi cabili. Sed est sensus cum illud dicitur perfectio simpliciter id est vniversali quod vel cuilibet esset melius esse tale: quam non esse tale: vel quodlibet si esset tale: esset melius quam si non esset tale ceteris paribus. Sed secundum hunc sensum cum dicitur quod potentia productiua filii est perfectio simpliciter: idem est ac si diceret posse producere filium est perfectio simpliciter. Et secundum hunc modum accipiedi reducitur argumentum et contra te. Nam si posse producere creaturam est perfectionis simpliciter. et secundum te: ex hoc sequitur per locum a minori quod posse producere creatorem est perfectionis simpliciter: cogeris vt vel dicas quod non omne quod est perfectonis simpliciter conueniens patri conuenit filio dei: quod tu et vere reputas falsum: vel neges patrem posse produce re filium: quod est hereticum. Et cum hoc sequitur est quod non omnis perfectio patri conueniat. Et ideo ita patet quod ratio fortius militat contra suum actorem.

⁋ Respondeo tamen ad ipsam. Si primo modo accipiatur perfectio sicut innuunt verba arguentis. dico quod potentia productiua filii est perfectio simpliciter: quia ipse pater est perfectio simpliciter. Et tamen dico quod filius non est minus perfectus seu bonus: quam paiter: quia licem ipse non sit pater: est tamen id ipsum et est eadem bonitas quae est ipse pater. Si vero accipiatur 2o mo sic dico quod posse producere filium non est perfectionis simpliciter. Et quamuis incomparabiliter melior si deus quam crcatura. non tamen sequitur quod si posse producere creaturam est perfectionis simpliciter: quod posse producere creatorem vel deum sit perfectionis simpliciter ad sensum datum. Similiter est non sequitur quod posse producere deum patrem sit perfectionis simpliciter quamuis incoparabiliter melior sit deus pater: quam creatura.

⁋ Si dicas quod producere deum patrem est impossibile: et ideo non est perfectionis simpliciter. dico tibi quod producere alium deum filium est impossibile simpliciter: nec est minus impossibile quam quod deus filius producat seipsum.

⁋ Ad 4m dicendum qu minor est falsa accipiendo potesm pro principio productiuo: vt dictum est. Nam Aug. non dicit quod filius non potuit: sed oppositum vnde ait. non quia non potuit. ex quo argumentum potest reduci contra arguentem: aut enim potuit significat postsm productiuam: et sic cum Aug. neget non posse affirmat posse: ac per hoc potesm productiuam: aut significat possibilitatem terminorum: et sic dicendo filius non potuit negatur talis possibilitas. igitur cum dicit non quia non potuit negatur non possibilitas: per consequens affirmatur possibilitas. Ex quo vltra sequitur hanc esse veram filius potuit generare: quod est contra Aug. ac contra sic arguentem: expone igitur vt docet magister non quia non potuit. id est non fuit ex impotentia: quod idem valet: ac si dicatur non quia impotens fuit: sed non sequitur: non fuit impotens. ergo potuit vel fuit potens producere filium: sicut non sequitur. iste puer non est iniustus. ergo est iustus.

⁋ Ad 5m dicendum quod non sequitur. in patre non est potentia productiua respectu generare. ergo in eo non est potentia productiua: nisi per generare intellecgas ipsum genitum. Nam cum hoc quod in patre non est potentia productiua respectum alicuius quod est in eo: stat bene quod in e sit potentia productiua respectu filii. hoc sufficit in proposito. Si vero intelligas per generare ipsum filium genitum maior tua est falsa.

⁋ Ad dium dicendum quod maior non est vera vbi carens habet omnem perfectionem quam habet non carens. impotentia enim proprie loquendo defectum alicuius perfectionis importat. Sicut etiam patet in exemplo argumenti: in proposito autem carens seu non existens potentia generandinulla perfectione caret quam habeat potentia generandi: cum eadem perfectio seu bonitas que est pater: sit et filius: non igitur proprie filius dicitur impotens generare: quamuis non potens generare dici possit. Et ideo qui alium filium generari est impossibile: et non est est possibile vt aliquid generet se ipsum: sicut nec paiter dicitur impotens: cum tamen nec secundum filium: nec se ipsum valeat generare. et universaliter nullus impotens dicitur ex eo quod non poest simpliciter impossibilia: et hanc solutionem innuit Aug. vt patebit in respondendo ad 9. rationem.

⁋ Ad Im et 8m dico simul quod a potentia productiua nihil egreditur: nisi quod ab ea producitur: et io si per generare intelligas ipsum productum generare egreditur a potentia productiua que est ipse pliter: vt patebit aritio 2o Si vero per generare vel per actum intelligis aliquid aliud: non valet consequentia quod si respectu illius non sit potentia productiua in patre: ergo absolute non sit in eo potentia productiua.

⁋ Ad oum dicendum quod vtique sic dicendo sufficienter euaditur argumentum heretici. et sic euadit Augu. non autem sicut dicit opinio hec: quin immo si sic intelligeret Aug. non solum non solueret: sed manifeste contradia affirmaret. Nam si cum dicit: non quia non potuit significatur impossibilitas quae est repugnantia terminorum: vt iste docto. dicit. ergo non posse idem est quod mpossibile esse. Et cum secundum eundem idem intelligatur per non oportere: vt patet in arguendo: igitur dicendo filius non genuit: non quia non potuit: sed quia non oportuit: idem est quod dicere: filius non genuit: non quia fuit impossibile ipsum generare: sed quia fuit impossibile ipsum generare: vbi patet manifeste contradictoria implicari. Duem ergo secundum supedientua quod cum dicit: non quia non potuit: intelligitur non ex eius potentia: vel quia impotens fuit: sed quia non oportuit id est non fuit possibile: sed impossibile: oportere enim idem est quod necesse esse. ergo non oportere idem est quod necesse: quod autem in divinis non est necesse esse est impossibile esse: quia omne ibi possibile est necessium. Sic igitur in hoc stat solumlo argumenti heretici probantis patrem potentiorem esse filio: eo quod paiter potuit generare: filius autem non: quia verum vtique est filium non potuisse generare: sed hoc non fuit ex eius impotentia siue quia fuit impotens: paiter vero potens: sed quia impossibile fuit filium alium generari. et vt patet ex hoc non arguitur filius impotens ac per hoc nec minus potens ipso patre.

⁋ Ad xitum cum dicitur nullum agens eternum habet potesm agendi: dicendum quod huius propositionis duplex potest esse sensus. vnus quod nullum agens eternum habet potentiam. id est principium per quod agat a mouet: et iste est falsus et contra mentem philosophi et Commentato ris. vnde. P. dicit ibidem nihil prodest si subiectas faciamus sempiternas: quemadmodum qui species: si non aliquod potens inerit principium transmutare. etlittera commenti habet nisi in eis sit principium quod potest transmutare. et Commen. hec verba exponens ait. nihil prodest ponere subiectam eternam in qua non sit principium mouendi.

⁋ Ex quibus patet quod potentia id est principium mouendi motoribus eternis attribuunt. Alius sensus est nullum agens etc id est nullum eternum est in potentia ac mouendum: vt scilicet possit aliquando non mouere: sed semper actu ne cessario mouet. et hec est intentio eorum: quod manifeste apparet per expositionem Commentatoris ibidem. Ait enim sic. in principio commenti necesse est vt iste motus habeat motorem qui est actio pura sine aliqua potentia id est qui in nulla hora est motor in potentia.

⁋ Est ergo intentio sua quod sicut eternus motor de necessitate est et non potest non esse: sic necessario semper mouet in actu: et non potest non actu mouere: aut numquam est in potentia ad mouendum. et hoc intelligit quando dicit: quod ille motor est actio pura: non autem intelligit (vt fingunt sic arguen tes) quod ipse sit actus ille qui est actio. quis enim dixerit quod motor celi sit motio vel motus celi: Est igitur intentio eorum qua dictam est et in hoc sensu secundum. P. vera est maior. Similiuso potest concedi de primo producente scilicet deo pratre. necessario enim eternaliter actu producit nec vmquam fuit aut esse potest in potentia ad producendum. Et sic ad rationem patet quid sit dicendum. et ad confirmationem. pro tanto enim dicit sempiterna esse actu sine potestate: quia semper sunt actu et fuerunt sine potentia praecedente actum aut distante ab actu: et eodem modo de eter non agente intelligit: non autem negat potesm quae est principium agendi. sed eam ibidem in eis affirmat coniuncta tamen actui id est semper actu agentem. Quantum ad 2m articulum communiter distinguitur de nuplici principio Nam est principium quod agit et est principium quo agens agit. Exemplum primi in naturalibus. ignis generans est principium quod ignis geniti. calor vero est prinum quo formaliter agit. In artificialibus principium quod est ipse artifex: principium quo est ipsa ars per quam agit.

⁋ Quantum ad propositum omnes conueniunt de prin cipio quod generationis divine. Nam illud est paiter quod generat. Sed de principio quo: quod quidem non generat: sed est illud per quod paiter generat est di uersitas opinionum.

⁋ Dicunt enim quidam quod tale principium est diuina essentia non proprietas patris. quod probatur sic. primo. Nam illud est potentia generatiua seu principium generandi in quocunque generante: in quo genitum similatur generanti. Sed in essentia tantum filius dei simulatur. patri generanti. ergo etc. maior patet. quia omne producens aliquod per suam actionem producit sibi simile quantum ad formam qua agit: sicut homo genitus est similis homini generanti in natua humana: cuius virtute potest pater generare hominem.

⁋ Alii probant idem sic. si deus per impossibile generaret alium deum: et ille alius 3m: diuinitas esset principium alterius et non relatio. ergo a nunc cum deus generet alium qui est idem deus. Antecedens est notum. patet consequentia. quia quod est aliquid perfectionis in principio productiuo non tollit ab aliquo rationem principii productiui: sed communicare se in identitate numerali et adequata communicatione sibi est perfectionis in principio productiuo. ergo etc.

⁋ 2o diuinitas est terminus formalis generationis: igitur. ipsa est formale principium productiuum. Antecedens supponunt se probase. dicens es. cosequentia probatur. quia impossibile est agens communicare terminum formalem generationis vel productionis nisi agat forma equa perfecta si agat vniuoce: vel perfectiori si equiuoce. In diui nis autem nihil est perfectius vel eque perfectum absoluto seu essentia: cum sit formaliter infinita: non autem relatio. ergo etc.

⁋ Alii autem probant idem sic. vbicumque nata est esse relatio originis illa relatio fundatur super principium elicitiuum originis: sed in patre est relatio originis. igitur ipsa fundatur. super principio eliciti uo. non fundatur autem super propetate: tum quia ipsa propetas perso nalis est relatio originis: tum quia eius fundamentu debet esse absolutum. igitur super esea quare ipsa est principium elicitiuum originis.

⁋ 2o sicut ratio causandi est illud quo existente in aliquo: vel in se potest esse effectus: omni quod non est causa eiusdem effectus circunscripto: vel quod requiritur ad esse alterius et non constituitur ex ipsa causatione vel causato: ita principium elicitiuum alicuius actionis vel passionis vel productionis est illud quod necessario a per se requiritur. ad illam productionem: et non constituitur nec ex productione nec ex producto: et quia sola essentia divina requiritur ad generationem actiuam et passiuam isto modo: ideo ipsa praecise est ratio eliciendi istas productiones: tam actiuas quam passiuas.

⁋ Ad hoc facit auc. hylatur. 5. de tri. quam allegat etiam magitr. dicensin. ait enim hylatur. Natiuitas dei non potest eam ex qua perfecta est non tenere naturam. Cen tum autem est eam non ex alia natura quam diuina profectam esse. igitur natura diuina principium est ex quo est natiuitas filii.

⁋ Item magister in ista. dicens dicit quod paiter non est potens generare nisi nam: eius enim potentia natura est vel essentia.

⁋ Alia opinio est quod propretas perso nalis est principium generandi: quod probatur sic. primo quia proprius actus est a propria forma: sed generare est proprius actus patris: et sola propetas personalis est sibi propria. igitur etc.

⁋ 2o omne quod est principium essendi est principium operandi: hoc patet quia: vnumquodque agit secundum quod est in actu. ergo agit quo est in actu.

⁋ Item agere praesupponit esse: et actus secundus procedit a primo: sed patnitas est principium essendi ipsi patri (ea enim est pater) igitur ipsa est ei principium operandi: non autem est principium alicuius alterius operationis vt apparet. igitur est principium generandi.

⁋ he opiniones: si cut patet: conueniunt in hoc quod quaelibet ponit aliquod productiuum filii quod non producit filium: sed est quo pater producit: et sic po nunt duplex principium quod et quo: iuxta communem modum distinguendi. differunt autem in assignando illud principium: quo modo saluo meliori iudicio apparet quod in vtroque deficiant: ideo pono tres conclusiones Prima est quod non est aliquod principium quo productiuum filii aliud a principio quod producit. 2a quod essentia diuna non est principium productiuum quo filii. 3a quod nec ipsa relatio patris.

⁋ Primam probo. principium producens filium seipso primo producit. igitur non est aliquod principium quo: aliud a principio quod producit. consequentia patet. Si enim sit aliquod principium quo producens producit: et aliud principium ipsum producens: iam non a seipso primo producit: sed alio principio. Antecedens probo. si enim non produceret sepso primo: cum per se producat produceret per se primo per aliquod sui: aut igitur per aliquid quod est sui extrinsece: et hoc dici non potest: cum nihil tale locum habeat in deo: aut per aliquid intrinsecum sibi: et nec hoc: quia omne quod producit primo per aliquod intrinsecum sibi et non seipso includit in se aliquam entitatem vltra illud per quod dicitur primo producere: ac per hoc ad minus duas entitates includit: hoc autem est impossibile de principio quod gene rat deum: cum ipsum sit infinite simplicitatis.

⁋ 2o si pater per aliud a se aliquo modo produceret: tanquam principio quo: esset aliquo modo illud tale causa patris. hoc autem est expresse contra sctititos. consequentia probatur. quia omne quod agit per aliquid aliud: aliquo modo habet esse vel ta le esse per illud. vnde nisi ignis esset calidus per calorem: seu per calorem informaretur: non pius calefaceret per calorem quam infrigidaret per frigiditatem aque. vnde in quibuscumque talia principia quo et quod distinguuntur: principium quo est forma constituens vel perficiens ipsum principium quod.

⁋ 3o si aliqua forma simplex subsiectalis vel accidentalis per se seperata divina virtute aut naturaliter existens ageret: ipsa seipsa primo ageret et non aliquo alio principio quo. igitur sic est in primo producente quod deus est. Antecedens est notum. consequentia probatur. quia praecisa causa veritatis antecedentis est simplici tas. quod patet. quia posito quod agens sit quid compositum statim assignat principium quod. aliud a principio quo. posito vero quod sit simplex non est talis distinctio principii: summa vero simplicitas est in primo producente. igitur in eo non erit talis principiorum distinctio.

⁋ Et si dicatur quod non obstante summa simplicitate persone adhuc essentia et similiter proprietas aliquo modo: distinguuntur a persona saltem secundum rationem: et per consequens persona potest esse principium quod. et essentia vel proprietas principium quo. illud non valet. quia distinctio rationis aut coceptus nihil ad propositum: nec conceptus vel ratio est principium quo. nec quod. generandi filium: sed res extra: in qua cum nulla penitus sit distinctio: nec potest ibi talium principiorum distinctio assignari. Et confirmatur. quia eadem ratione in forma simplici creata posset assignari principium quo: aliud a prinquod: quod tamen nullus. dicens.

⁋ 2am conclusione scilicet quod essentia non sit tale principium probo sic. omne principium generandi: est realiter distinctum a generatione vel a generato: essentia diuina non est realiter distincta a generatione diuina: nec a genito. igitur non est principium generandi genitum. patet minortes maior probatur. quia omne principium distinguitur ab eo cuius est principium: omne autem principium generandi est principium generationis vel geniti.

⁋ Ad hanc ratione dicitur quod principium quod. vtique distinguitur a principiato: non autem principium quo.

⁋ Contra. si hoc esset verum non magis principium quo. esset principium principiati quam econverso verbi gratia in proposito. essentia diuia non magis esset principium quo. generationis vel geniti quam econverso genitum vel generatio esset principium eius: similiter essentia ita esset principium essentie sicut generationis: ex quo tale principium a principiato non distinguitur: sed est ipsum: hoc autem nullus diceret nisi vocabulis abuteretur.

⁋ Confirmatur. quia principium inquantum principium: est principium alterius et non sui. vt patet primo physicorum: io dicitur ibi quod si tantum vnum est: principium non T. c. S. est. vel igitur principium quo. non est principium: vel est distinctum ab eo cuius est principium: hec ratio maxime valet contra 2m et 3m doc. primo me opinionis superius allegate. vterque enim probans quod proprietas personalis non sit principium quo. elicitiuum generatonis: sunit hoc pro fundamento.

⁋ Unde 2a arguit ducendo ad impossibile oham dicens: tunc eadem relatio esset principium sui ipsius: quia in patre non est vbi supra. nisi vnica relatio ad filium: et illa est per te principium quo. respectu generationis que est eadem relatio: licet aliter nominata. Alius vero sic ait: nihil est principium elicitiuum sui ipsius: proprietas vero persona lis et generatio sunt idem omnibus modm. g.

⁋ Ex quo patet quod nihil est principium nec quo. nec quod. secundum istos eius quod ipsum est. Comstat autem quod essentia est generatio nec aliquo modo sed rem ab ea distin cta.

⁋ 3o si essentia esset: principium generationis: vel filii: essentia diceret relatiue principium ad illam vel illum: consequens est falsum: consequentia patet: quia principium inquantum principium: est ad aliquid: sed falsitas consequentis patet: quia nullum nomen notionale praedicatu de essentia: vt magister ponit infra. dictens 2 7. et probatur auc. Danmien. lib. 3. vnde ca. 6. talia nomina solum de hypostasibus praedicantur: vt ibidem patet. Constat autem hoc nomen principium: nomen esse notionis secundum omnes et infra habetur. dicens eto.

⁋ Ad hanc rationem dicitur quod vbi principium Scotus non distinguitur a prodco: ibi inter illa non est realis relatio. vbi. supra. vbi vero distinguitur relatio est realis: licet autem in creaturis semper principium quo. sit realiter distinctum a prodcom: et per consequens realiter referantur adinuicem: in diuinis tamen non est realis distin ctio inter illa: vnde nec realis relatio: sed rationis tantum.

⁋ hec solutio nulla est. primo quia dicit incompossibilia scilicet aliquod esse principium alicuius: et tamen non distingui ab illo: sicut supra patet ex intentione. P. primo phy. et commentatoris. ibidem. dicens quod principium exigit 2. et. c. upr pluralitatem: et per consequens distinctionem scilicet inter se et principiatum.

⁋ 2o quia si non exigitur realis distinctio: quid prohiberet relationem vt relatio est: esse principium quo. generationis vt actio vel productio est: et esse tamen indistinctam ab ea realiter: et cum hoc vt su pra patet impugnauit. quod etiam dicens non esse relationem nisi rationis nihil est. Nam quod extra animam est: est principium extra animam: et non secundum rationem tantum est ad aliquid. si ergo essentia non realiter referatur: nec realiter est principium.

⁋ Sed contra hanc conclusionem expresse videtur Ansel. contra conclusionem primo quidem mondlogion. vbi de spum sctoto loquens ait. Non ex eo pro caua. 54. cedit in quo plures sunt pater et filius: sed ex eo in quo vnum sunt. Nam non ex relationibus suis que plures sunt alia enim est relatio patris: alia filii) sed ex ipsa sua essentia: que pluralitatem non admittit: emittunt pater et filius simul tantum bonum.

⁋ Ex quibus patet quod virtus spiratiua est essentia communis patri et filio: et eadem ratione essentia ipsa est virtus generatiua et principium generandi. Item ipse de processie spiritus sancti. dicens spectum sanctum ca. 2. procedere de diuinitate patris et non de paternitate. Et addit quod opinio que dicit: quod non procedit de diuinitate: sed de patenitate patenti se fatuitate suffocat.

⁋ Ad hoc dicendum quod ver. Respono ba illa non sunt in sua proprietate intelligenda: non enim spis sanctus: aut filius procedit a diuinitate aut de diuinitate: nec pater de diuinitate generat filium: aut paiter et filius de divinitate spiectum scuntum emittunt: cum tam spitus secuns quam filius sit divinitas ipsa: iodo tales locutiones sanctorum exponende sunt: sicut docet magitu. de b. et ibidem. q. primo et 2a monstratum est etiam per eundem Ansel.

⁋ Quantum tamen ad propositum in speciali facit. dicendum quod non est intentio Ansel. aliquam principiationem attribuere essentie aut divinitati communi patris et filii: resectu spiritus sctit: cum eadem ipsa sit spitus scunus. Sed tota huiusmodi principiatio vel productioio attribuenda est personis patris et filii.

⁋ Ueruntamen pater et filius spirantes spiectum scuntum: non eum spirant inquantum hoc est piter et ille filius: aut vnus alter ab altero: sed secundum quod funt vnus deus. et hoc ipse intelligit cum dicens eum procedere ex eo in quo sunt vnum id est ab ipsis secundum quod sunt vnum: et cum dicens ipsum procedere de divinita te patris: et non de patetnitate id est de patre secundum quod est deus et non secundum quod estpatur.

⁋ Et hoc ex verbis eiusdem in eodem i scilicet de process. spius scit. post verba allegata accipi potest. vnde ait nullus sensus capit spectum scentum: esse spiectum patris aut filii: secundum quod alter est pater alter filius: sed secundum quod vterque vnus idemque deus est: ita quod si per impossibile essent pieter et filius: et non essent abinuicem distincti: adhuc spirarent spictum scundum. et est similis locutio ac si essent duo calores seperati et in eodem loco: et producerent vnum calorem in subiecto: et diceremus quod illi producunt inquantum sunt vnum specie. et non inquantum distinguunt: quia si essent indisticti nihil minus producerent: et cum nec in illis distin guerentur: nec ante nec post duo principio qua. et quod: propter vtriusque sim plicitatem: multo magis nec in proposito. Quod autem dicens quod non ex relationibus suis etc. accipit relationes pro proprietatibus persona rum complexe significantibus qua quidem non ipse persone sunt: nec omnino aliqua entitates: vt in discens 36. dieculurabitur: tales enim proprietates vtique ipse vocat relationes: sicut patet in de proces. spiritus scienti non autem accipit relationes pro illis incomplexe significantibus: que non sunt aliud quam ipse met persone vt infra patebit. Et eodem modo cum ait quod non de patrnitate: sed de divinitate id est patre qui est divinitas iuxta praemi sam doctrinam Aug. vel de patre non secundum quod pater est: sed secundum quod deus pe nes sensum proxime datum.

⁋ 3a conclusio est quod proprietas personalis non est principium quo. divine generationis nisi forte proprietatis nomine hypostasis ipsa intelligeretur. hec autem conclusio sicut praecedens sufficiem ter probatur ex his: per quae probata est pia conclusio

⁋ Ite contra hominem probari potest: cum dicat ipsam proprietatem personalem a generationis actu esse extra animam penitus indistinctam. constat autem principium a principiato distin gui. Sic ergo videtur dicendum quod non est quaerendum aliquod principium productiuum quo praiter graeseniet: sic quod ei vere competat ratio principii productiui distinctum a principio productiuo quod generat: sed vel ipsum quod generat: est principium qua. qui seipso et nullo alio generat: ita quod idem est principium quod et quo. vel nullum omnino est ibi principium quo. sed tantum quod.

⁋ Contra hoc videtur esse quod dicitur a sanctis: patrem et filium esse vnum principium. scilicet quod verificari non potest vt videt: nisi ponendo vnum principium quo ambo spirant: cum ipsi non sint vnum principium quod spirat: sicut non sunt vna perso na.

⁋ Sed ad hoc quid sit dicendum patebit. dit i12.

⁋ Tunc ad rationes alterius opinionis. Ad primam dicendum quod siue maior sumatur sic. omne in quo genitum similatur generanti: est principium quo generandi siue econverso sic. in omni quod est principium grante andi quo. genitum assimilatur graesenanti ipsa falsa est. Nam in primo sensu habet instantiam. nam generata multis suis genitoribus similantur in forma substantiali et tamen forma substantialis nullius est principium productiuum per istos. Item in multis formis non actiuis. Item in alio sensu habet instam tiam: videmus enim quod mulus non similatur in virtute generatiua suo genitori: et sic in multis reperiri posset instantia.

⁋ Praeterea esto quod ipsa esset vera in creatura: in proposito tamen non haberet veritatem: eo quod principium productiuum quo. necessario debet esse distinctum realiter ab eo cuius est principium: quod non posset esse in proposito. Nam in quo pater similatur vel potius identificatur filio nullo modo distiguitur a filio.

⁋ Praeterea illa propositio non habet locum (si quem habet) nisi vbi principium quo. distinguitur a principio quod. quod non est in proposito.

⁋ Ad rationem alterius doc. dictr quod in antecedente vel sumit principium quo. distincte a principio quod. vel non. si sic. antecedens est falsum. similiter consequentia non tenet. falsitas antecedentis patet. quis supponitur deum esse simplicem omnino: et ista ypothesi facta siul et supponitur esse deum: et per consequens non esset in eodem talis distinctio principiorum. Item consequentia non valet: quia ypothesi data essentia dei distingueretur realiter ab alio deo: cuius ponitur principium. Nunc autem non distinguitur a genito. ideo non potest sic concedi esse principium. Et ad pro bationem dicendum quod non est perfectionis in aliquo principio productiuo esse principium eius quod ab ipso est penitus indistinctum: quia hoc est penit impossibile: et excludit omnino rationem principii et principiati. vnde per simile rationem probari posset: quod pater et filius: et genitor et genitus sunt vnus quoniam perfectionis est communicare seipum in identitate omnimoda: et seipum generare: nec illud magis videtur valere quam hoc. Si autem antecedens ad cipiat hoc nomen principium 2o modo tunc patet consequentiam non valere. Et perper illud quod dictum est. et quia et concluderet nunc de facto divinam essen tiam esse filii genitricem: quod est falsum: etiam secundum hunc doc.

⁋ Ad 2am rationem eiusdem dicendum: quod antecedens est falsum: sicut patet supra. dicensen q. 2a. vbi etiam hentur solulto rationis facte per eundem ad probationem huius antecedentis.

⁋ Ad rationes alterius. Ad primam nego maiorem sum ptam in sua proprietate. nulla enim divina relatio fundatur in aliquo sicut nec persona aliqua divina. Si vero sumatur improprie: vt sit sensus: quod omne principium elicitiuum originis refertur: taliter concedo et di co quod pater est tale principium. nec procedunt probationes contra hoc.

⁋ Ad 2am rationem dico quod oportet addere in maiore: quod illud non sit ipsum productum: essentia autem divina est ipse filius productus.

⁋ Ad auc illam hylatur. et ceteras similes dicendum est sicut docet magister. distincion et ibidem dictum est scilicet quod natiuitas est perfecta ex natura id est ex patre est est eadem esentia et na.

⁋ Ad illud vero quod ex dicto magri in ducitur. Dicendum quod magister non aliud intendit dicere: nisi quod pater nullo alio: sed seipso potens est gignere: quod est verum: quod significant verba eius quibus ait: pater non est potens gignere nisi natura etc. sicut si calor esset separatus: et posset calefacere diceremus quod ipse calor non est potens calefacere nisi na et entitate vel essentia sua: et quod eius essentia est eius calefactiua potentia: nec tamen per hoc intelligeremus: quod ipse calor esset principium quod. productiuum caloris: et eius natura entitas vel essentia esset principium quo cum inter ipsum et eius essentiam distinguere sit impossibile.

⁋ Ad rationem primateria alterius opinionis: quae dicens proprietatem personale esse principium quo. productiuum generationis. dicendum quod si maior eius aliquam ve ritatem possit habere hoc non est nisi vbi forma agentis est principium quo. actomnis vel actus: et vbi ipsius actus est huiusmodi duplex prini cipium scilicet quod et quo. vtrumque autem deficit in proposito. quare nul lius est roboris ad intentum.

⁋ Ad 2am est primo dicendum quod maior est falsa: sunt enim multe forme principium essendi: que non sunt actiue: nec principium agendi: nec probatio sufficiens est: quamuis enim probaret quod omne quod est principium agendi est principium essendi: non tamen probat conuersam scilicet quod omne quod est principium essendi. est principium agendi.

⁋ 2o dicendum etiam: quod minor est falsa. nihil enim omnino est patri principium essendi: cum ipse sit penitus sine principio in quocunque principii genere. Quod vero additur quod proprietate est pater: non est ad propositum. Nam quo: cunque illa sit vera de quo infra dicet: non tamen facit ad propositum: quia vt magiu. inctin dicntio 2. et Aug. expresse. 7. de tri. iuxta finem. non est idem deo patri esse patrem: et esse: quapropter nec eo quo est: pater est: et per consequens non sibi est principium essendi.

⁋ Ad articum q. dicendum quod Damen non intendit per illa verba distinguere inter generatione et creationem: quia de hoc ibi agit penes elici tiua principia: sed penes modum existendi a principio scilicet naturaliter vel voluntarie et contingenter: generatio enim est naturalis et creatio voluntaria et contingens. Et hoc intendit quando dicens quod generatio est opus naturae id est qui generat naturaliter operatur seu producit. Creatio vero est ex voluntate dei id est libere seu voluntarie et contingenter a deo.

⁋ Ad argumentum in oppositum: cum dicitur. eo generat quo est dicitur duplex potest esse sensus. secundum quod ly eo et quo dupliciter possunt sumi. Uno modo denominatiue et sic est dictu: ea proprietate qua pater dicitur generare: seu genitor dicitur etiam pater: et in hoc sensu vera est: et in eodem sensu loquitur Aug. in verbis allegati: et patet: sed sic nihil ad propositum. Alio modo possunt intelligi eo et quo elicitiue vel productiue: vt sit sensus: quod eodem principio eli citiuo generat: quo est pater. et tunc dicendum: quod istud quo est pater est intel ligendum vel potest intelligi dupliciter. vno modo: formaliter et denominati ue: et tunc est sensus quod eo elicitiue generat: quo denominatur pater: et sic nego propositionem: nec probatio valet ad propositum. Alio modo elicitiue: et tunc est sensus quod eo elicitiue generat qua elicitiue est pater: et tunc dicendum quod si hoc nomen pater sumatur vt est nomen proprietatis iuxta intellectum datum in responsione secunde rationis opini. alterius in praecedenti arti. vera est propositio: quia sic non est aliud dictu nisi: quod eo quo elicitiue generat eo elicitiue generat: quia sic idem est esse genitorem: et esse patrem. Sed tunc minor est falsa in eodem sensu. seipso enim generat: et nullo alio elicitiue. Si vero sumatur vt est no men hypostasis proportio est falsa: propter falsam implicationem. impli cat enim quod hypostasis patena heat aliquod principium elicitiuum: vel productiuum sui: quod est penitus impossibile.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 1