Table of Contents
Commentarius in Libros Sententiarum
Liber 1
Prologus
Quaestio 1 : Utrum de obiecto theologico per theologicum discursum notitia
Quaestio 2 : Utrum de huiusmodi obiecto possit haberi scientia vel opinio
Quaestio 3 : Utrum omnium conclusionum theologicarum sit habitus unus numero
Quaestio 4 : Utrum deus inquantum deus sit subiectum in theologia nostra
Quaestio 5 : Utrum theologia sit speculativa vel practica
Distinctio 1
Quaestio 1 : Utrum omnis usus sit fruitio seu omnis actus utendi sit actus fruendi
Quaestio 2 : Utrum fruitio sit operatio solius voluntatis
Quaestio 3 : Utrum solo deo sit fruendum
Distinctio 2
Quaestio 1 : Utrum Deum esse sit per se notum
Distinctio 3
Quaestio 1 : Utrum res sensibiles intelligantur a nobis naturaliter
Quaestio 2 : Utrum res creatae insensibiles naturaliter a nobis intelligantur
Quaestio 4 : Utrum Deum possimus naturaliter cognoscere
Distinctio 4
Quaestio 1 : Utrum haec sit vera Deus genuit Deum
Distinctio 5
Quaestio 1 : Utrum divina essentia generet vel generetur
Quaestio 2 : Utrum divina essentia sit subiectum an formalis terminus divinae generationis
Distinctio 6
Quaestio 1 : Utrum pater genuerit filium natura et necessitate aut voluntate
Distinctio 7
Quaestio 1 : Utrum essentia divina sit potentia seu principium generandi filium
Distinctio 8
Quaestio 2 : Utrum perfectiones attributales distinguantur ratione
Distinctio 9
Quaestio 1 : Utrum aliquo modo pater sit prior filio
Distinctio 10
Quaestio 1 : Utrum voluntas divina sit principium productivum spiritus sancti
Distinctio 11
Quaestio 1 : Utrum, si spiritus sanctus non procederet a filio, non distinguerentur ab eo
Distinctio 12
Quaestio 1 : Utrum pater et filius sint unum principium spirans spiritum sanctum
Distinctio 13
Quaestio 1 : Utrum processio spiritus sancti, id est spiratio, sit generatio
Distinctiones 14-16
Distinctio 17
Quaestio 5 : Utrum caritas possit augeri
Quaesito 6 : Utrum caritas possit augeri seu fieri maior intensive in infinitum
Distinctiones 19-20
Quaestio 1 : Utrum personae divinae sint aequales magnitudine et potentia
Distinctio 24
Quaestio 1 : Utrum terminus unus vere de deo dicatur
Distinctiones 26-27
Distinctiones 28-32
Quaestio 1 : Utrum aliqua relatio sit vera res existens non per operationem animae
Quaestio 2 : Utrum aliqua relatio sit entitas ab omni entitate absoluta distincta
Quaestio 3 : Utrum deus ad creaturam realiter referatur
Distinctiones 33-34
Distinctiones 35-36
Distinctio 38
Quaestio 2 : Utrum Deus sit praescius omnium futurorum
Distinctio 39
Quaestio 1 : Utrum scientia vel praescientia Dei possit augeri vel minui
Distinctiones 40-41
Quaestio 1 : Utrum quilibet homo fuerit ab aeterno praedestinatus vel reprobatus a Deo
Distinctiones 42-44
Quaestio 1 : Utrum omne possibile fieri Deus de sua absoluta potentia possit facere
Quaestio 2 : Utrum Deus possit dicere falsum
Distinctio 45
Quaestio 1 : Utrum voluntas dei sit omnium, quae fiunt, prima efficiens causa
Distinctiones 46-47
Quaestio 1 : Utrum dei voluntas semper impleatur
Distinctiones 48
Quaestio 1
Utrum in Deo summe simplici sit aliqua distinctio vel pluralitas perfectionum attributalium praeveniens actualiter omnem operationem intellectus⁋ Distinctionis octaue. Questio. I CIrca distinctionem octauam in qua magister ostendit deum esse omnino et summe simpli cem. Quero. an in deo summe simplici sit ali qua distinctio vel pluralitas perfectionum attributalium praeueniens actualiter omnem operationem intellectus:
⁋ Et arguitur quod sic. auctoritas Damen dce li. primo quecumque dicimus in deo affirmatie non naturam ipsius: sed ea quae sunt circa eius naturam ostendunt. Et enim si bonum et si iustum: et si sapiens: et si quaecumque dixeris: non naturam dicis dei: sed ea quae sunt circa naturam: sed constat quod dicis aliquod: quod praecedit omnem actum intellectus ergo aliquod huiusmodi est distinctum a natura dei: seu et divinitate ante omnem actu intellectus.
⁋ Quia vero he perfectiones est abinuicem sunt distincte: patet per eundem infra. vbi dicens quod deus totum in seipo comprehendens habet velut quoddam pelagus subiecte infinitum et inde terminatum: quod non esset verum: si in ipso esset vna tantum perfectio et non multe.
⁋ Confirmatur per Aug. qu vniversalite. 15. de tri. omnes huiusmodi perfcanitiones esse equales. Sed constat quod equalitas non est nisi distinctorum. ergo etc In oppositum. arguitur per eundem datem. in eodem. vb a proposito videtur probare oppositum: ait nauam que in principio c. deus simplex est et incompositus: quod autem ex multis est et driesuntibus: compositum est: ex quo sequitur deum non includere in se multa aut aliqua ex natura rei differentia: et per consequens non est in deo In hac. multitudo attributalium perfectionum. quaione erunt duo arti. Nam primo recitabo vnam fa mosam opinione cum suis motis primis et confirmationibus: et dabo intellectum opinionis. 2o videbitur de veritate illius et eius: quod quaeritur simulEst utem vna famosa opinio quae dicens sic. respondeo quod inter perf ctiones essentiales: non est tantum differentia rationis hoc est diuersorum modorum concipiendi idem obiectum formale. talis enim est dist. inter sapiens et sapientiam et vtique maior est inter sapientiam et veritatem: nec est ibi tantum dis. obiectorum formalium in intellectu: quia illa numquam est in cognitione intuitiua nisi sit in obiecto intuitiue cognito. Est ergo ibi 3a distinctio praecedens intellectum omni modo: et est ista quod sapientia est in re ex natura rei: et bonitas est in re ex natura rei. sapientia aut in re formaliter non est bonitas in re. est ergo aliqua non identitas formalis ex parte rei. Et intelligo sic quod intellectus compoinens istam. sapientia non est formaliter bonitas: non causat actu suo collatiuo veritatem istius compositionis: sed in obiecto inuenit extrema: ex quorum com positione fit actus verus.
⁋ hec conclusio probatur ab eis. primo sic. si infinita sapientia esset formaliter infinita boitas: et sapientia in communi esset forma liter bonitas in communi. infinitum enim non destruit formalem rationem eius cui additur. sed sapientia in communi non est formaliter bonitas in communi: qui diffinitio bonitatis in communi non habet in se sapientiam: nec econverso ergo nec sapientia infinita est formaliter bonitas infinia.
⁋ Confirmatur. quia bo nitatis et sapientiae essent distincte diffinitiones: si ipse essent diffinibiles. Diffinitio autem non tantum indicat rationem causatam ab intellectu: sed quidi tatem rei.
⁋ 2o distinctio emanationum personarum divinarum: necessario praesupponit distinctionem principiorum scilicet intellectus et voluntatis: non autem prae supponit distinctionem rationis: sicut nec ens reale necessario persupponit ens rationis. praesupponit ergo aliquam distinctionem ex natura rei praeuenientem. Assumptum patet: narm alias saluari non posset quod filius procederet vt natus et verum et naturaliter. spiritus autem scus non sic: sed vt datus vt amor et libere: sicut tamen docet fides nostra: nisi esset aliqua distinctio in tellectus et voluntatis ad intra.
⁋ Confirmatur. nisi principia emana tionum sint aliquo distincta ex natura rei: filius non habebit ex vi prodi ctionis sue: quod sit verbum potius quam.s scilicet
⁋ Item quicquid vnius rationis existens potest esse principium producendi plura supposita in vna nam: non determinatur ex se in ratione principii ad determinatam pluralitatem producendorum. patet hoc tam in causa vniuoca quam equiuoca. ergo si est idem principi vtriusque emanationis illud non determinatur ex se ad certam pluralitatem emanationum vel personarum producendarum. Si autem illud non determinatur ex se: cum non sit aliquid per quod possit determi nari. ergo simpliciter erit possibile plura esse supposita producta: et si sic ergo est necessium. ergo actu sunt plures persone producte quam due: quod est falsum. quod autem non possit huiusmodi principium per aliquod determinari ad certum numerum producdium probatur. quoniam aut hoc esset per aliquas relaitiones producentes. aut per ipsas productiones. aut per relationes aliquas existentes in productis. non potest dici primium: quando cum relitiones producentes non sint distincte ab actiuis productionibus si essentia divina vel illud principium determinaretur ad actiuas productiones per relactiones: sequeretur quod per productiones determinaretur ad productiones. et sic aliquid determinaretur ad aliquid per illud met: quod non est intelligibile. Nec per actiuas potest determinari ad passiuas: quoniam ipse sunt correlatiue: et relatiua sunt simul nam: et per consequens vnum non determinat fundamentum ad reliquum. Et per idem patet quod 2m dici non potest. nec 3m.
⁋ 3o sic. deus eternaliter intellexit essentiam inquantum vera: et non intelle xit eam inquantum bona: et voluit eam inquantum bona: et non inquantum vera. ergo in essentia divina eternaliter fuerunt iste rationes formales veritatis et bonitatis distincte: et per consequens ante omnem opositionem intellectus.
⁋ hanc conclusionem confirmat auct. prima quae est damen. quae in principio quaestionis inducta est.
⁋ Item alia Aug. 8. de tri. probantis quod due persone divine non sunt aliquid maius quam vna: quia non sunt aliquid verius: quae consequentia nulla vide retur: si esset tantum inter magnitudinem et veritatem distinctio rationis: idem enim esset ac si probaretur: est sapientia. ergo sapiens. vel econverso
⁋ Item aug. contra maxi. li. 3o Si potes inquit deum prem intelligere esse simplicem: et tamen bonum sapientem et multas tales perfectiones enumerans quanto magis vnus deus potest esse simplex et trinitas: ita quod tres perso ne non sint partes vnius dei.
⁋ Istud argumentum nihil valeret: si attributa tantum ratione differrent: cum persone realiter distinguantur. non enim sequitur quod si cum simplicitate rei stat pluralitas aliquorum sola ratione distinctorum quod cum eadem stet pluralitas realiter dresentium.
⁋ hec conclusio ib aliis confirmatur sic 4o de quibuscumque simul idem praedi catum reale vere affirmatur et negatur: illa ex natura rei aliquo modo distinguuntur: nec ad hoc sufficit distinctio rationis tantum: alioquin nunquam per hoc principium: et per consequens nec per aliud posset concludi aliqua esse realiter distincta. Sed de intellectum et voluntate idem praetrum reale simul vere affir et negatur. dicimus enim quod pater dicitur meo midoa et intellectum. non dicitur autem voluntate: et voluntate spirat: non autem intellectum. Item intellectus dei intelligit: voluntas non intelligit. voluntas vult. intellectus non vult: et sic de multis aliis.
⁋ 5o deus intelligit pectam et mala culpe: sed non est neque vult pectam seu mala culpete. ergo essentia voluntas et intellectus in deo distinguuntur.
⁋ Confirmatur. quia quandocumque due propositiones sic se habent: quod vna est vera et reliqua falsa: necesse est aliquem terminum in vna positum diuersum habere significatum vel modum significandi ab aliquo termino in altera posito. hoc patet. quia cum propositio non significet nisi ratione suorum terminorum: si termini vnius omnino eadem et eodem modo significent cum terminis alterius: ipse penitus idem et eodem modo significabunt: et per consequens si vna erit vera et reliqua: et econtra. Sed he due. deus intelligit mala: deus vult mala. sic se habent: quod prima est vera. 2a vero falsa. igitur etc. Sed cum vtriusque sint similes termini: omnes praeter intelligit et vult: necesse est hos aut diuersa aut diuerso modo significare: non significant autem diuerso modo: cum vtrumque sit verbum: et eunde modum habent significandi. ergo diuersa significant.
⁋ he sunt potiores rationes pro hac opinione: et in quibus virtualiter quisi cetere continentur. verum quia in diuersis locis iste doc. varie locu tus est de ista distinctione formali ex natura rei: aliquando nominans eam distinctio nem virtualem: aliquando distinctionem secundum quid: quandoque autem non identitatem for malem: et aliquando diceno quod ex parte rei est aliqua pluralitas et. dieo rationum formalium et quiditatum: quarum vna non est alia. vbi gratia quod formalitas seu ratio quiditatiua sapientiae existens extra animam in deo non est formalitas bonitatis: sed sunt distincte ex natura rei. aliquando autem dixit sapientiam non esse formaliter bonitatem: nec quiditatiue. et hanc. sapientia est bonitas: non esse formalem et quiditativam in primo modo dicendi per se. Ex quo aliqui sequeces eims dixerunt non fuisse intentionis huius doc. ponere aliquam multiusem vel pluralis formalium aut rationum quiditatilam extra animam ex natura rei distinctarum in deo: sed tantum modo negare vnam de atia praedicari formaliter: vt sic ly formaliter. potius sit determinaio compositionis in propositioe quam extremorum: et sincathegoreuma quoddam. Et quod arguentes contra eum in primo sensu procedunt ex ignorantia intentionis dicti opinantis: ideo ostendam quod ipse posuit et ponere habuit consequentur ad dicta sua quod in deo est quaedam multitudo entitatum quas vocabat formalitates et rationes quiditatiuas ex natura rei actualiter extra animam distinctarum: quarum vna non est alia.
⁋ hoc patet primo ex rationibus quibus probat suam conclusionem: et praesertim ex 2a qua conatur multipliciter probare. quod diuinarum emana tionum non est idem principium. sed necessario distincta ex natura rei: quae secundum eum sunt intellectus et voluntas. Si autem non ponatur talis pluralitas entitatum quantumcumque ista non esset formals praedicatio intellectus est voluntas: non haberetur distinctio principiorum quam quaerit vt notum est. Item ex ratione quam fundat super auc. Aug. contra maxi. in qua clare patet eum velle ex dicto Aug. concludere quod in deo est pluralitas talium perfectionum absque detrimento sue simplicitatis: sicut vera pluralitas personarum stat cum simplicitate summa dei: quinimmo secundum eum Aug. ex primo concludit hoc 2m. nec sufficit ad hoc pluralitas vel distinctio secundum rationem tantum.
⁋ Item si iste doc. non posuisset ex intentione ta lem pluralitatem: sed tantum modo intendebat quod praedicatio vnius de altero non est formalis: vt quid oportuisset eum tot modis conari declarare quod huiusmodi distinctio formalis stat cum simplicitate rei. Cum manifestum sit quod simplicitas non nisi pluralitate et distinctione actuali vel potentiali tollatur.
⁋ 2o idem probo ex praemissis verbis eiusdem doctoris. Nam in conclusione praeallegata superius. dicens sic. ista autem non identitas formalis stat cum simplicitate dei: quia hanc differentia necesse est ponere inter essentiam et proprietatem: sicut supra dist. 2a. q. vlt. ostensum est: et tamen non propter hoc ponitur compositio in persona. et plura ibidem subdit ad propositum significans talem esse distinctionem istam formalem: qualem. dicens se ostendisse esse inter esentiam et proprietatem in persona. Qualis autem illa sit secundum ipsum. patet ex verbis eius in prima. q. 2o. dicens ad quam remittit: quae sunt hoc. primum suppositum realiter id est ante omnem actum intellectus habet entitatem communicabilem et entitatem incommunicabilem: non est autem aliqua entitas ante omnem actum intellectus: ita quod nec per actum intellectus sit communicabilis: et alia entitas sit de se incommunicabilis scilicet quod sibi contradicat communicari nisi ante actum intellectus et praecise intelligere sit aliqua distinctio inter hanc entitatem et illam. ergo etc. huc vsque verba eius.
⁋ Item. distinctio 26. contra opinionem praepositini dicentis: quod persone seipsis distinguuntur: nec quaerendum est quo formaliter distinguantur: cum sint eque simplices vt essentia in sua 2a ratione concludit: sic ergo pater non seipso toto primo distinguitur: sed aliquo quod est in eo: et in fine quaestionis respondendo ad rationem praepositini ait. dico quod verum est: quod persona est simplex sicut essentia: persona tamen includit aliqua: quorum vnum non est formaliter alterum: non ita includit essentia. et ideo se tota distin guitur: licet persona non se tota distinguatur propter essentiam quae communis est: sufficit enim talis non identitas formalis in aliquo ad hoc vt vno di stinguatur et non altero. hec ipse.
⁋ Ex his patet: quod distinctio formalis quam ponit inter esentiam et proprietatem est distinctio duarum entita tum extra animam: quarum hec non est illa. Dicit enim quod in persona est alia et alia entitas: et quod ante intelligere est distinctio inter hanc et illam.
⁋ Item quod persona includit aliqua et quod non se tota distinguitur: sed aliquo quod est in ea. et quod vno eorum qua includit distinguitur et non altero quae nequaquam intelligi possunt: nisi detur pluralitas et multitudo aliquorum ex animam in ipsa persona.
⁋ Ad hoc facit et aliud dictum eius in distinctione 5. q. 2. vbi dicit quod formalis ratio divine essentie non est formalis ratio relationis nec econverso et eadem distinctionem q. vlti. ait. Dico quod in essentia divina ante omnem actum intellectus est entitas a. et entitas b. et hec formaliter non est ista: ita quod intellectus patris considerans a. et considerans b. habet ex natura rei. vnde ista compositio sit vera a. non est b. non autem prime ex aliquo actu intellectus circa a. et b. ecce iterum ponit entitatem et entitatem: et quod hec formalis ratio non est illa. formalis autem ratio et formalitas apud eum idem significant.
⁋ Item quod hec non est vera. a. non est b. constat autem quod hec non esset vera: nisi a. et b. essent due entitates. ex quo et a. est entitas et b. est entitas sicut di cit.
⁋ Plura alia dicit in praeallegatis quaestionibus: et similiter in ista distinctione 8a quaestionibus quatuor. et illa. vtrum deus sit in genere: ex quibus manifeste patet ipsum sensisse quod dictum est. Sed ista sufficiant ad propositum praesens: quia et infra. distinctione. 33. hoc ipsum patebit. Quantum ad 2m articulum pono duas conclusiones Pri ma est. quod nulla perfectio attributalis seu nomine attributi significata est in deo aliqua entitas parua vel magna siue dicatur formalitas: siue ratio quiditatiua: vel formalis: aut alio quouis nomine appellatur. extra animam disticta a divinitate ipsa praecise secundum se sumpta. 2a quod non sunt in deo aliquae perfe ctiones attributales inter se distincte vel plures: quarum hec non est illa.
⁋ Primam conclusionem probo primo sic. sumo ipsam divinitatem praeci ¬ se secundum se: absque alio aliqua quaequo modo ab ea distincto: aut ipsa est sapientia aut non. Si sic. ergo vel nulla sapientia vel sapientiae formalitas: est in deo distincta a divinitate: quod est propositum: vel in deo sunt plures sapientie: quod est erroneum: quia sicut non sunt in trinitate plures essentie: ita nec plures sapientie: vt. dicit Aug. 7. de tri. et idem sententialiter li. 5. Si diuinitas non est sapientia cum deum esse sapientem nullus nedum christianus: sed nec gentilis negauerit: sequitur quod deus non est sua sapientia: qua ipse sapiens est: sed hoc est falsum dicente Aug. 15. de tri. ipse deus sua est sapientia: quia non est aliud sapientia eius aliud essentia: cui hoc est esse. quod sapientem esse. Et eodem modo loquitur de bonitate ea magnitudine et ceteris lib. 5.
⁋ Confirmatur. quoniam secundum hoc deus esset sapiens per aliquam aliam entitatem sibi inherentem: et iustus per iustitiam: et bonus per bonita tem: que essent in eo tanquam in subiecto a non esset ipse. Et patet consequentia. qui ex quo ipse non est sapientia: si sapientia non inhereret illi: sed esset per se stans ipse vtique non esset sapiens. Et idem iudicium est de ceteris. Sed vt. dicens Aug. 7. de tri. nephas est dicere vt subsistat: et subsit deus bonitati sue atque illa bonitas non subiecta sit vel potius essentia. neque ipse deus sit bonitas sua: sed in illo sit tanquam in subiecto.
⁋ Ad hanc rationem forte diceretur iuxta communem modum respondendi defendentium illam opinionem. quod deitas vtique est sapientia sua: per identitatem seu identice: et per consequens non subest illi: cum idem eidem non subsit: sed non est sua sapientia formaliter.
⁋ Contra aut per hanc negatiuam vis dicere. quod diuinitas non est formalitas sapientie: neque eadem sibi. sed alia ab illa: et tunc cum formalitas sapientie secundum istos non sit aliud quam ratio quiditatiua seu quiditas ipsa sapientie: quam exprimeret propria diffinitio sapientie: et secundum. P. 7. meta. et secundum veritatem quiditas rei non sit aliud ab ipsa: alioquin diffinitio rei non exprimeret ipsam: sed aliud: quod implicat: sequitur quod deitas non est sapientia: sicut non est formalitas sapientie: et quod sicut deitas non est formalitas sapientie per identitatem: eo quod non est eadem sibi: et impossibile est hoc esse illud per identitatem nisi hoc sit idem illi: vel si hoc sit distinctum ab illo. alias posset dici quod albedo est dulcedo per identitatem seu identice: quod non est nisi abuti vocabulis: et inintelligibiliter loqui: sequitur quod deitas non est sapientia per identitatem: aut si est: non est tamen illa a qua distinguitur: et sic vt prius plures sapientiae erunt in deo: et rursus ista sapientia distincta a deitate superuacue ibi ponitur: ex quo deitas est quedam alia sapientia: quod dicere nephas est. aut per illam negatiuam non vis denotare talem distinctionem inter deitatem et formalitatem sapientie: sed tantum modo significare quod ista praedicatio non est formalis: deitas est sapientia: ita quod ly formalitas. sit determinatio compositionis: et tunc habetur propositum: quantum ad hoc quod nulla pluralitas qualis dicta est ponitur in deo: quicquid sit de illa praedicatione an sit formalis vel non: quia de hoc non inquiritur pro nunc.
⁋ 2o aut formalitas sapientiae praecise secundum se sumpta est ipsa sapientia aut aliquod intrinsecum sapientie: quasi sapientia includat suam formalitatem et ali quid aliud: iuxta imaginationem aliquorum distinguentium sapientiam in formalitates et realitatem: tanquam intrinseca sibi: aut est aliquod extrinsecum sapientie. vltimum dici non potest: alias nec sapientia et simili ratione nec aliqua alia res esset sua quiditas seu illud quod ipsa est: quod implicat contradictionem. Patet consequentia quoniam interroganti de aliqua re quid ipsa est: respondetur per diffinitionem eius: et er consequens illud ipsa est quod significat diffinitio. Sed per formalitatem secundum istos intelligit ratio quiditatiua quam significat propria diffinitio rei. ergo si res non est sua formali¬ tas res non est illud quod ipsa est. Si autem detur primum vel 2m nisi deitas sit illa formalitas sapientie: siue sit realitas sapientiae siue non. sequitur quod deitas non est sapientia.
⁋ 3o ad idem argu potest per rationem Ansel. de incarnatione verbi. qua probat potestatem dei a deo non distingui. arguit enim sic. aut potestas est deo ad cidentalis: aut substantialis: non accidentalis: quia cum omne subiectum sine accidente aut esse aut intelligi possit: deus sine potestate nec esse nec intelligi potest. Si vero substectalis est deo potestas: aut est paer eius essentie: aut est id ipsum quod est eius tota essentia: pars aut non est: quia supra dictum est: quod partes habens actu vel intellectum est dissolubile: quod omnino est extraneum a deo. idem ergo est essentia dei et potestas eius. hec ipse. Sic arguit de potestate: ita de sapientia et iu stitia argui potest.
⁋ Si dicatur quod potestas est deo substantialis: vt subsiectale distinguitur contra accidentale: non autem vt accipitur pro essentiali vt distinguitur contra quodlibet quod est extra quiditatiuam rationem ali cuius. sic potestas non est deo substantialis. Istud non impedit rationem in aliquo: quia adhuc sequitur quod deus possit intelligi sine potestate cum res qualibet possit intelligi sine quocumque exneo sue quidiitati: et certe qua ratione posset intelligi sine potestate: eadem ratione sine bonitate et sapientia et vita et intellectu et omni perfectione significata per aliquod attributum: sed hoc est absurdum. Tum quia secundum hoc divinitas ipsa non esset aliqua perfectio essentialiter: quod est absurdum cum aliqua creatura sit essentialiter viua et aliqua essen tinaliter vita et intellectus.
⁋ Item aliqua creatura est sua potestas et sua virtus vt calor qui est virtus sua calefactiua: et sic de aliis. absurdum autem est vt creatura sit aliqua perfectio: et deus non.
⁋ 4o sic. si detur talis distinctio sequitur quod deus non eo est sa piens quo est deus: et per consequens neque eo quo est: sed alio et alio: pate qui divinitate est et est deus: sapientia vero seu formalitate sapientiae que non est deitas: sed alia et distincta ab illa est sapiens: et si sic sequitur vlterius quod deus non est omnino simplex: quod est erroneum vt patet extra de sum. tri. et fi. cau. firmiter. Et capitulo est sequenti. et secundum omnes sanctos et philosophos. consequentia patet per Aug. 7. de tri. vbi directe hanc conclusionem ex intentione probat sic dicens. si patri non est hoc esse quod sapere non ibi erit iam summa simplicitas et mox destruit consequens sed absit inquit vt ita sit. quia ibi est vere summa simpliciter essentia. et ex hoc statim nullo interposito infert op positum antecedentis. dicens hoc ergo est ibi esse quod sapere: et paulo post ex ponit quod dixit inconueniens. Quid enim aliud dicimus: cum dicimus hoc illi est esse quod sapere: nisi eo est quo sapientia et. hec omnia ita clare continent propositum vt nulla sit expositio necessaria.
⁋ 5o sequitur quod aliquod de deo dictum a se seu non relatiue si gnificaret aliquid quod ipsa deitas in se haberet: et illud ipsa non esset. Nam sapiens diciter de deo ad se et significat dei sapien tiam seu sapientie formalitatem qua deus sapiens est: hanc autem formalitatem deitatis habet. et secundum hypotesim non est ipsa. ergo ipsa beitas non est summe simplex. patet consequentia per Aug. i. de ci. dei. et allegatur eius dictum in. dicens praesunti. ait enim In quo paiter ad semetipum dicit non ad alterum hoc est quod habet. ad semetipe dicitur viuus habendo vitam: et eadem vita ipse est. propter hoc vtique natura dicitur sim plex cui non sit aliquid habere vel quod possit amittere: vealiud sit habens aliud quod habet. Et Isid. vt etiam magister allegat. de dicitur simplex: quia non aliud est ipse et aliud quod in ipso est.
⁋ 6o si hec entitas non est illa: vt dicit ille doc. demonstrata in subiecto formalitate sapientie et in praedicato ipsa divinitate. ergo hec entitas est creatura: et sic aliqua creatura est in deo et eter na: que erronea et falsissima sunt. consequentia patet. quia omnis entitas qua peus non est: creatura est. et patet per Aug. primo de tri. vbi volens probare filium dei esse verum deum probat primo ipsum non esse factum: et tunc arguit sic. si factus non est: creatura non est. Si autem cre tura non est: eiusdem cum patre subiecte est. omnis autem subiecta que deus non est: creatura est: et que creatura non est: deus est. et si non est filius eiusdem subiecte cuius est paiter. ergo facta subiecta est etc. accipit autem subiectam pro essentia communiter vel entitate: alias vt patet non sufficienter probaret eum esse vnum cum patre deum. Item idem de moribus ecclesie. omne inquit. quod est aut deus aut creatura est.
⁋ 7o idem probo ex dictis propriis opinantis: ipse namque in suis repor. pariensien. lib. primo dicit expresse quod vita intellectualis seu intellectualitas est de per se quiditatiua et formali ratione essentie divine. et probat per hoc: quoniam quod potest inquit idem esse alicui non est perfectissime in illo: nisi sit de ratio ne quiditatiua et sit intrinsece sibi idem. Intellectualitas autem perfectissime deo conuenit. igitur etc. ergo intellectualitas patet eum non est formalitas distincta a divina essentia. et per consequens nec intellectus aut sapientia aut aliquid huiusmodi: alias non perfectissime deo conuenirent: vt ipse met fatetur.
⁋ Item. dicens 4. eiusdem reporin responsione ad 2am q. dicit quod numquam praedicatio in abstracto est vera: nisi sit primo modo per se: et per consequens quiditatiua secundum eum. ergo vel illa non est vera: divinitas est sapientia: quod nec ipse nec aliquis theologus diceret: vel est quiditatiua et primo modo per se: et per consequens sapientia non est alia formalitas a divinitate.
⁋ hec conclusio pro batur auctoritatibus adhuc praeter allegatas in rationibus iam factis. ait enim Aug. 15. de tri. non enim percepit deus sapientiam qua est esset sapiens: sed ipse sapientia est.
⁋ Item Grego 10 morsuper io. Qui autem nouerunt eum ignorant dies illius: ait sic. Deus namque hoc est quod habet: eternitatem quippe habet: sed ipse est ete nitas. lucem enim habet id est sapientiam: sed lux sua ille est. claritatem habet: sed ipse est claritas sua: non est ergo in deo aliud esse et aliud habere: huic concordat Ansel. mogio. Si ergo summa 6t natura non est iusta: nisi per iustitiam: nec iusta potest esse nisiper se. quid m agis conspicuum: quid magis necessarium quam quod eadem natura est ipsa iustitia: Et subdit. Quapropter si quaeratur quid sit illa summa natura quid verius respondet: quam iustitia: Sed constat quod omnes tales praedicationes in abstracto essent false posita tali distinctione formali: cum nihil sit illud a quo distinguitur. ergo.
⁋ Confirmatur. quia tunc non proprie deus diceretur esse iustitia vel sapientia: sed habere iustitiam econtra clamante Ansel. vbi proximo summa natura non proprie dicitur: qui habet iustitiam: sed quia existit iustitia.
⁋ Ad hoc quoque est auctoritas Commenta. 12. meta. vbi dicit. quod deus est sapiens et viuus et scientia et vita proprie dicuntur de eo. et infra dicit in eodem commento quod in talibus praedicationibus nullus modus est quo distinguatur praedicatum a subiecto et disposito extra intellectum scilicet in essentia rei verba omnia sua sunt.
⁋ 2am conclusionem probo primo sic. si essent tales perfectiones in deo distincte alique entitates: deus non esset summe simplex. probo consequentia. primo erg ex intentione Ansel. monologio. sic arguentis. cum summa natura nullo modo composita sit: et tamen omni modo tot illa bona sit: necesse est vt illa omnia non plura: sed vnum sint. idem ergo est quodlibet vnum eorum quod omnia: siue simul siue singula: vt cum dicitur iustitia vel essentia: idem significat quod alia vel omnia simul vel singula. Ex his patet quod hac consequentia vtitur Ansel. si summa natura est simplex: illa bona non sunt plura. ergo ex opposito consequentis si sunt plura illa nam non est sim plex.
⁋ Probatur est ratione: quoniam de ratione simplicis inquantum simplex est: est non includere plura et non posse actu: aut etiam in tellectu in plura diuidi: vt dicit Ansel. de incarna. verbi. et P. 9. meta. cauins de vno. et commenta. 12. meta. dicit quod simplex absolute significat indiuisibile actu et potentia. ergo si aliquid est diuisum in plura seu si est plura: quorum scilicet non quodlibet est ipsum nec aliquid vnum: indiuisum omnino est quodlibet illorum. hoc enim modo tantum vere dicitur aliquid esse diuisum in plura. vnde non obstante quod deus est trinitas personarum: non tamen diuisus est in personas: cum quaelibet sit ipse et ipse omnino indiuisus qualibet est earum. Si ergo inquam aliquid est diuisum ipsum non est simplex: sed si sit talis multitudo perfectionum divinarum extra animam: comprehendens illas est diuisum in illas. ergo illud non est simplex. Quid aut potest dici illas in se comprehendere: nisi deus: deus ergo non erit simplex. Nisi forte ad hoc dicatur: quod licet quaelibet a quaelibet alia sit diuisa: quaelibet tamen est ipse deus vel aliquod vnum in se indiuisum est qualibet illarum. sicut dicimus de personis qua inter se di stincte existentes sunt divinitas et vna simplex essentia dei. Sed istud opinio ista dicere non potest: vt statim patebit. Et quamuis ali quis hoc diceret irrationabiliter loqueretur. Nam secundum hunc modum in qualibet persona esset vere trinitas: immo quaternitas: immo et milenarius non minoris inter se distinctionis quam sit distinctio personalis trinitatis: quod abhorreret auris humana. Et patet consequentia qui non minor est distinctio absolutorum. quam relationum: vnde et do ctores communiter refugiunt assignare distinctionem personarum per aliqua absoluta. Et pterea cur sapientia non erit vnum suppositum et iusticia aliud: et sic de ceteris.
⁋ 3o probo consequentiam ex dictis opinantis: et sumo. vbi gratia. sapientiam et iusticiam. iste per te distin guuntur: aut ergo se totis primo: aut non se totis primo. Si se totiprimo. ergo per opinantem. 2 6. dicit contra praepositium sunt primo diuersa et non aliquid idem entia. Sic enim arguit ipse de personis adinui ece contra illum. et si sic. ergo in se comprehendes sapientiam et iusticiam non est simplex: quo eni simplex est quod plura includit: quori vnum non est alterum: nec ipse sunt aliquod idem quod sit singulum eo rum: sic enim quodlibet compositum posset dici simplex. Si vero non se totis primo: et tamen distinguuntur. ergo secundum tuam argumentationem aliquo sui sapientia est eade iusticie: et alio aliquo sui distiguitur. et iuxta modum loquendi aliquorum huius opinionis dicitur quod est eadem sua realitate et distinguitur propria formalitate. Et tunc que ro de formalitate quam ponis distinctam a realitate: an se to ta primo distinguat a sua realitate: et tunc sapientia non erit in sesimplex: aut aliquo sui tantum et aliqua alio sui distinguitur: et erumprocedere in formalitatibus formalitatum in infinitum. Nec potest dicere quod sapientia se tota primo sit eadem realiter et se tota primo dicitir stincta formaliter: quia sic ei dicet praepositinus quod vna persona se tota primo eadem est alteri essentialiter et se tota primo ab ea est distincta person aliter: et non concluderet iste contra illum pluralitatem aliquam intrinsecam in persona: vt intendit.
⁋ Ad hanc rationem du pliciter videtur responderi ex dictis opinantis. Primo quidem quod non omni pluralitas facit compositionem: sed pluralitas illorum tantummodo: quorum vnum est potentiale respectum alterius: sicut habetur ex. S. meta. In proposito autem nulla formalitas est potentialis: sed quaelibet summe actualitatis. ergo non componunt.
⁋ 2o dicitur quod vitatur compositio saluatur simplicitas. vbi tales entitates vel formalitates habent summam et perfectam identitatem inter se: quia idem non componit nec aggregatur cum seipso. hoc autem contingit vbi huius formali tates sunt infinite. Nam propter infinitatem rationis quicquid potest esse cum ea est idem sibi.
⁋ he responsiones sententialiter ponunt ab eo. di85. q. vltima. et dicit ione. q. 4. Sed neutra sufficit. non quidem prima: quoniam et si per illam forte vitaretur compositio: non saluatur tamen simplicitas: quia vt probatum est nihil includens plura modo praemisso est simplex: tantoque plus a simplicitate recedit quanto illa inclusa minus faciunt vnum. Constat autem quod minus faciunt vnum plura: quorum quodlibet est in actu et nullum in potentia respectum alterius: quam ea quorum vnum est in potentia ad aliud: sicut minor est vnitas solius aggregationis quam compositionis vere: vt ipse etit fatetur. distinctionem q. vel tim a.
⁋ 2a etiam responsio non valet: quoniam aut illa infinitas permittit secum aliam distinctionem vel pluralitatem formalitatum: seu ta lium entitatum: et tunc non saluat simplicitatem: vt patet ex dictis
⁋ Quod est confirmatur ex dictis eius: ponit enim quod realitas ged neris et realitas differentie in specie non composita ex diuersis rebus: qua lis est albedo aliquo modo componunt adinuicem: et species talis est composita aliquo mo: quo secundum eum repugnat summe simplicitati: vt deo esse compositum: et tamen secundum eum distinctio tantum formalis est generis et differentie: vt patet distinctionem q. vltima. et dis sia in illa. q. vtru deus sit in genere. Et libro 2o distintione q. 6. ait. illa infinitas nullam pluralitatem aliquorum permittit secum: tunc habeo propositum et ipse recedit a proprio dicto.
⁋ Ad hanc etiam conclusionem probandm bene potest applicari ratio Ansel. de incarnatione verbi. quam facontra quendam dicentem tres personas esse tres res distinctas: ea rum tamen esse vnam voluntatem et potestatem: sed propter breuitat e omitto.
⁋ Auctoritatibus confirmatur conclusio Ait enim Augu. 6. de triquod in deo eadem est bonitas que sapientia et magnitudo et eadem veritas quae illa omnia: et non est ibi aliud beatum esse: et aliud ma gnum esse: aut sapientem aut verum aut bonum esse: aut omnino ipsum esse.
⁋ Item. 15. de tri. vna inquit eademque res dicitur: siue dicatur eternus deus: siue immortalis: siue incorruptibilis: siue incommutabilis: itaque cum dicitur viuens et intelligens quod est vtique sapiens hoc idem dicitur. non enim percepit sapientiam qua esset sapiens: sed ipse est sapientia. Et licet vita eademque virtus siue potentia eademque species: qua potens atque speciosus dicitur. Et infra eodem c. hec 4o scilicet vita sapientia potentia species non equalia diui denda sunt. nomina enim quatuor: res autem vna est. Nec valet dice re quod Aug. non dicit ea esse vnam formalitatem: sed vnam rem. dicendum quod verum est quod non vtitur hoc vocabulo formalitas: quoniam nec suo tempore forte erat in vsu ad hanc significationem: in quam iste doc. vtitur. Sed in sententia idem dicit: cum tales praedicationes in abstracto det: que non possunt esse vere stante mutua formalitatis distinctione seu entitatum earum quae per praedicatum et subiectum importantur: quod etiam iste doc. habet concedere: vt est osten sum superius.
⁋ Ad hoc est alia auctoritas Aug. in primo dialo. go ad seipsum qui dicitur inquisitiones de trinitate. ibi enim inter ce tera interrogat sic: an aliquid distet in deo esse viuere et intellit gere posse: Et respondet nullatenus aliud est in deo esse et aliud intelligere: vel aliud viuere et aliud posse: quia deus eo ipso que est viuit: et eo quo intelligit potest: et eo quo potest est: quia simplex diuinitas et natura vnum habet esse viuere et intelligere et omnino posse: sed non ita est in nobis dum aliud est in nostra natura viuere aliud antelligere aliud posse. In deo vero hec omnia vnum atque idem sunt Ad hoc etiam est intentio Ansel. non.
⁋ Ad primam dico: quod ita posset argui contra eum dicendo si infinita sapientia esset realiter infinita bonitas: sapientia in communi esse realiter bonitas in communi: quod consequens est falsum vt suum. et consequentia probat sicut sua: quia infinitas sicut non destruit formalem rationem eius cui additur: sic nec realitatem destruit.
⁋ Rsponsio: tamen ad rationem ne gando consequentiam que etiam secundum dicta eius habet instantiam. Nam dicit quod summa essentia. id est diuina est formaliter vita intellectua lis et intellectualitas infinita. ergo essentia est formaliter intelle ctualitas infinita et vita infinita: nec tamen essentia in communi est formaliter vita vel intellectualitas in communi: et similiter de aliis posset poni exemplum. non enim inconueniens est aliquid esse de ratione inferioris quod non est de ratione superioris: nec ex hoc destrui tur ratio superioris. et per hoc patet ad probationem illius.
⁋ Ad co firmationem dicendum: quod loquendo de diffinitione dicente quid rei: si diffiniretur sapientia divina diffinitio eius esset diffinitio bonitatis: et econuerso. quicquid sit de diffinitionibus dicentibus quid nomins vtriusque secundum presentem institutionem.
⁋ Ad 2am mihi est le ue respondere: qui non do aliquod principium emanationum preter ipsa: personas: vt patet in praecedenti dici patet enim diuersitas principiorum per hoc quod solus paiter est principium filii: paiter vero et filius sut principium spiritus scini. et secundum hoc quod vnus proce dit ab vno. alter a duobus: assignat rationem Aug. 15. de tri. quare filius est natus et verbum: non autem spunsscuns: sed est datus et donum: et simul Ansel. monologion. vtrum tamen hic sit sufficiens ratio: an possit sufficientio assignari. videbitur di. 13.
⁋ 2o si detur principium quo: vt communiter da tur: adhuc ratio non valet. vnde negabo tunc antecedens: quoniam non impossibile est diuersarum productionum idem esse principium: sicut patet quod voluntas divina secundu tistum doc. est principium spunsci et principium creaturarum.
⁋ Item nostra volun tas principium est diuersorum actuum. lux quoque principium illuminationis et ca lefactionis: et innumera exempla possent ad idem dari.
⁋ Ad id quod dicitur non posse saluari sine distictione principiorum: quod filius na turaliter: spiritus vero secus libere producatur. dico quod hoc non impeditur ex vnitate principii: quoniam et idem principium aliquorum potest esse principium naturale aliquorum liberum. patet de voluntate nostra. et similiter deus pater generat naturaliter et causat libere: et si voluntas sit principium spunssci vt vult iste doc. adhuc necessario erit principium eius et libere et contingenter principium creature. assumitur autem vnum falsum scilicet quod spunsscuns non naturaliter producatur: vt infra patebit. Cur autem filius verbum non autem spunsscuns: puto non esse nobis comprehensibile in vita ista de lege communi: siue po natur talis distinctio principii: fiue non: vt infra dicetur.
⁋ Ad aliam probationem dico: quod sicut illa nam ex se determinata est ad tot supposita: ita ad tot productiones: nec alia causa quaerenda est nec alia potest dari.
⁋ Ad 3am rationem dico: quod non video in quo sensu illud antecedens possit esse verum: nisi forte in vno. valet. si ly in quantum teneatur specificatiue: ita quod specificet rationem dicentem quid nomins boni et veri: et denotetur praedicatum esse de ratione illius cui additur: et de illo praedicari in prim modo dicendi per se et de alinon sic: sic diceremus quod homo inquantum vnus: est indiuisus: et non inquantum animal: eo quod indiuisum primo et per se verificetur de vno: quoniam ponitur in ratione vnius et non de animali: cum in eius ratione non caus dat. Sic ergo in hoc sensu: quia secundum vnum modum diffiniendi nomin praedicta intelligibile cadit in ratione veri: et non in ratione boni. econtra vero diligibile in ratione boni: et non in ratione veri. Unde hoec videtur per se in primo modo: secundum quod in talibus potest perseitas inue niri: verum est intelligibile. Et similiter ista. bonum est diligibile: e secundum hoc concedendo antecedens neganda est consequentia sicut et hec neganda est. homo inquantum vnus est indiuisus: et non inquantum animal et inquantum animal est subiecta: et non inquantum vnus. ergo in homine sunt ex natura rei distincte rationes animalis et vnius: cum vnum nullam en titatem vel formalitatem penitus addat supra entitatem: que dicitur vna: vt patet 4o meta. atque. 1d0 et infra probabitur. distinctionem 24. q prima. Si vero non sic accipitur: antecedens negandum est: quia in nullo aliqui sensu de virtute sermonis habet veritatem.
⁋ Ad auctoritatem Damen dico: quod si iuxta sonum accipitur sequeretur plusquam iste ve lit concludere. valet quod sapientia non est natura diuina: sed aliquid circa ipsam. dicit autem iste quod sapientia est natura divina per identitatem: et per consequens est ipsa: et non circa ipsam. Duendum ergo quod non intendit Daemen quod talia nomina significent aliqua existentia in deo a dei natura distincta: sed intentio eius est quod ista secundum for mam vocis videntur significare non ipsam naturam: sed aliqua circa ipsam: quia sic etiam significant in nobis: licet autem sic videatur: tamn non est ita.
⁋ Et hec responsio confirmatur per Aug. similiter loquen tem et se statim exponentem. 15. de tri. vbi ait. Si dicatur. deus eternus: immortalis: incorruptibilis: immutabilis: viuus: sapi ens: potens: speciosus: iustus: bonus: beatus: spiritus: horum omnium nouissimum quod posui scilicet spiritus quasi tantum modo videtur significare subiectam. Cetera vero huius subiecte qualitates: sed non est ita in illa ineffabili simplicique natura: quicquid enim secundum qualitates illic dici videtur: secundum subiectam vel essentiam est intelligendum. absit enim vt spiritus secundum subiectam dicatur deus: et bonus secundum qualitatem: sed vtrumque secundum subiectam. sic omnia cetera que con memorauimus. et in fine. c. dicit quod in deo idem est iustum esse quod bonum quod beatum: idemque spiritum esse quod iustum et bonum et beatum esse. Quod vero inducitur. ex Danmen dicen dum esse metaphorice dictum: nec dictum esse pelagus esse infinitum propter infinitam vel aliquantam multitudinem perfectionum distinctarum in deo: sed propter vnice perfectio nis et subiecte infinitatem.
⁋ Ad auctoritatem Aug. de. 8. de tri. dicendum quod ad illud sufficit distinctio conceptuum respondentium his nominibus verum magnum: que tamen est alia quam distinctio horum sapiens sapientia: vt patebit in. q. sequenti. Nec propter illa argumentationem oportet ponere aliquam distinctionem verita tis et magnitudinis in deo: neque hoc intendit Augu. quod patet ex eo quod ait ibidem. non enim illi maior est que verior non est. vbi est ipsa trinitas magnitudo: quia in essentia veritatis hoc est verum esse quod est esse: et hoc est esse quod est magnum esse etc.
⁋ Ad rationem sumptam ex dicto Aug. contra Maxi. dico primo: quod ita de ducitur ad probandum tantam distinctionem esse attributalium perfe ctionum: quanta est diuinarum personarum adinuicem. Quod iste doc vt puto non vellet concedere.
⁋ Rsponsio taten et dico: quod Aug. non fe cit predictam comparationem attendens maiorem vel minorem distinctionem personarum abiuicem: quam bonitatis et sapientiae patris: sed at tendens maiorem et minorem similitudinem ad esse partem et composone re. certum enim est quod in creaturis tales perfectiones magis haben rationem partis et componibilium quam supposita subsistentia: et tamen in deo non componunt nec sunt partes. Multo ergo minus per se ipse sunt partes aut componunt: et istud expresse patet intuenti ibi verba Aug. quae recitare propter breuitatem obmitto. ponuntur autem a magistro dici 10. primolibrti. c. non est aliqua trium personarum. in fine.
⁋ Ad Ad 4 4m primo dico: quod per illam rationem pariter probaretur quod distingueren tur realiter sic arguendo. de quibuscumque idem praedicatum reale etc. il la distinguuntur realiter.
⁋ Et si dicas quod sufficit distinctio formalis: tunc tibi dicetur: sicut et tum dicis quod tunc non poterit probari aliqua distingui realiter aut plusquam formaliter. Et iterum alius dicet eade facilitate quod sufficit distinctio rationis: respondeo tamen ad rationem quod qualitercumque maior habeat verita tem (quia de hoc in. 33. dictins videbitur) minor est falsa. Et dico quod sicut est verum dicere quod diuinus intellectus intelligit: ita est verum quod eius voluntas intelligit: et sicut voluntas vult: ita intellectus vult: quamuis tales predicationes intellectus vult: voluntas imtelligit: non sint per se in primo modo: quod tamen non infertr aliquam di stinctionem intellectus et voluntatis ex natura rei: et similiter dico de aliis. vnde si ista sit vera: pater dicit memoria: vel dicit intellectu: quod ego non habeo concedere: nisi memoria vel intellectus staret appropriate pro patre: quia non do principium quo. aliud a principio quod. Si tamen inquam illa esset vera: hec esset etiam vera: pater dicit voluntate et econtra. Si ista detur: pater spirat voluntate: hec etiam esset danda: spirat intellectu: quia intellectus et voluntas in deo sunt id ipsum omnino ex parte rei.
⁋ Praeterea cur talia non concesserim: cum concedam quod voluntas creata intelligit seu homo intelligit voluntate ea vult inte lectu: propter identitatem intellectus et voluntatis in eo.
⁋ Ad Ad 8m 5am dico primo: quod si ratio illa aliquid valeret: ita probaret distinctionem rerum intellectus et voluntatis: sicut formalitatum: nisi ad placitum quis loquatur: et tamen illud tum non concedis. Restendeo tamen negando consequentiam: que est nullam habet apparentiam ex forma. cum nec subiecto nec praedicato conueniant: licet in vna parte conueniant praedicati. Ad rem autem vlterius eundo dico: quod eadem entitas indiuisa omnino et simplicissima in deo est intellectio et volitio atque essentia: est tamen aliquorum obiectiue intellectio: quorum ipsa non est volitio: et quorum non est essentia. Nam nullius creatu re ipsa est essentia: et tamen cuiuslibet ipsa est intellectio: et onium intelligibilium siue bonorum siue malorum est intellectio. Nec tamen est malorum volitio. Ex hoc autem non sequitur aliqua distinctio inter intellectionem dei et eius volitionem extra animam: quia cuiuscumque diuina intellectio est intellectio eiusdem diuina volitio: et similiter diuina essentia est intellectio: et cuiuscumque diuina volitio est volitio: eiusdem divina essentia et divina intellectio est volitio: et cuius divina essentia non est essentia: eiusdem nec intellectio nec volitio divina est essentia. Exempla patent tam in deo: quam in creaturis. Con stat enim secundum omnes quod vnica intellectione omnino idiuisa nouit deus tam praeterita: quam futura: et per consequens dei praescientia et dei intellectio sunt id ipsum omnino a parte rei: et tamen hoc non obstante illa intellectio aliquorum est intellectio: quorum ipsa non est praescientia: puta preteritorum: quorum tamen intellectio est intellectio. etiam eorumdem prescientia est intelle ctio: et quorum prescientia non est prescientia: nec eorum ipsa intellectio est prescientia. In creaturis vero certum est quod intellectio. qua verbi gratia. sortes nouit lapidem: est aliqua essentia: que nullatenus a seipa est distincta: ita quod absque vlla distictione a parte rei illa intellectio est illa essentia: et illa essentia est illa intellectio: et tamen illa est imtellectio lapidis: et non est essentia lapidis.
⁋ Ex his patet ad confir mationem dicendum esse quod illa maior sit vera accipiendo significare com muniter est ad consignificare: alias non: vt patet in exemplis adductis
⁋ Ex quibus est potest argui contra aliam opinione. Et vlterius concedendum est quod hoc verbum diligit aliquid connotat: quod non connotat hoc verbum intel ligit. et similiter aliud connotat hoc nomen volitio: quod non connotat hioc nomen intelleco: connotant enim volituo et dileco: et similiter vult et diligit boum scilicet existens vel apparens. Nam nomine volitionis in communi intelligimus consensionem in boum vel apparens bonum: sicut praescientia connotat futurum: quod tamen non connotat nomen intellectionis. Et quia omne quod deo apparet bonum: est bonum: vtique sequitur. deus diligit malum. ergo malum est bonum: quia vero nomen intellectionis illud non connotat: non sequitur. deus intelligit malum. ergo malum est bonum. tota ergo causa quare vna illarum est vera et reliqua falsa est diuer sitas terminorum quantum ad connotata: non autem diuersitas horum que significant in deo: seu pro quibus supponunt illa no mina intellectio dei et volitio dei. Que diuersitas in connotando si tolleretur: ita quod per nouam institutionem essent nomina nullatenus connotatiua: aut id ipsum vnum connotaret quod ali ud et econverso vel vtraque illarum esset vera: vel vtraque falsa: sicut etiam per nouam institutionem fieret: vt nomen prescientie non connotaret futurum: neque aliquid quod non connotat nomen intellectionis: nec econuerso aliquid connotaret nomen intellectionis: quod non etiam connotaret nomen prescientie: tunc sicut hec esset vera. deus intelligit preterita: ita hec foret vera. deus prescit preterita: et sic ad ibidem.
⁋ Ad confirmationem autem dico: quod non ait Aug. il la esse equalia: sed dicit ipsa non esse inequalia: vt supra patet in auctoritate eius adducta pro conclusione 2a. Sicut ergo idem non est sibi inequale: sic nec ista. Et si alibi diceret huiusmodi esse equalia exponenda est per istud dictum suum: vt intelligatur. quod non sunt inequalia: nec vnum alio perfectius: neque moueat quod pluraliter dico ista et perfectiones attributales et huiusmodi cum secundum veritatem non sint plures: sed vnica perfectio tantum. Exten so enim nomine seu vocabulo vsus sum: sicut et Ansel. cum ait. vt supra allegatum est: cum summa natura nullo modo composita sit: et tamen omnimodo tot illa bona sit: necesse est vt illa omnia non plura: sed vnum sint. Ecce dicit quod est tot illa bo na: et tamen omnia illa non sunt plura: et per consequens non sunt tot. dicitur ergo illa natura esse omnia illa bona et tot: quia bonum illud est quod significant illa omnia: et tot illa nomina et quodlibet illorum: et hunc intellectum ipse premisit in principio capi tuli illius. Sic interrogans. Quid si ergo illa summa natura tot bona est: erit ne composita tam pluribus bonis: an potius non sunt plura bona: sed vnum bonum tam pluribus no minibus significatum: Et hanc 2am partem ipse acceptat primam reiiciens in verbis proxime allegatis: et idem dicit ma gister in ista distinctione capostolo. hic diligenter notandum est.
On this page