Quaestio 2

⁋ Distinctionis. XVII. Questio. II SEcundo circa 2am partem huius dici 1n. in qua magister tractat de augmento charitatis: vt plenius videatur de aug mento charitatis et aliarum spiritualium qualitaltum. videndum prius est de augatio seu intensione squalitatum corporalium. Ad cuius pleniorem manifestationem. Quero primo. vtrum aliqua forma corporalis augeatur seu intendatur continue: siue vtrum aliqua augmenta¬. tio intensiua forme corporalis sit motus continuus.

⁋ Arguitur primo quod non: nulla forma augetur vel intendit. ergo nulla forma auge tur continue. consequentia patet. antecedens probatur: quia aut forma est indinsibilis secundum essentiam: et per consequens ipsa non auget: quia tota eius essentia praexistit augmentationi: aut est divisibilis: et tunc idem probatur: quia vel pars praeexistens augeretur: vel pars de nouo adueniens: vel aggregatum ex. vtraque. non praexistens: quia illa non est maior post quam ante: quamuis secundum hanc opinione sit alicui coniuncta: cui primo non erat: quod autem augetur in fine augmenti est maius quam fuit in principio vnde pars praeexistens sit a. adue niens b. aggregatum ex vtraque sit c. a. ergo non augetur: quia non fit maior. nec b. auget: quia b. non praefuit: et eadem ratione nec c. augetur. Nam quod augetur oportet idem numero praefuisse. ex primo de gen.

⁋ 2o esto quod forma intenderetur probatur quod nulla intendit continue sic: in qualibet intensione est dare primum intensum esse. ergo nulla intensio est continua: consequentia patet: quoniam in motu continuo ante quodlibet motum esse: fuit aliquod moueri: vt patet. 6. phy. ergo si intensio aliqua esset continua ante quodlibet intensum esse: esset aliquod intendi: et per consequens nullum esset pria intensum esse. antecedens patet per. P. 6. phy. qui vult quod in alteratione sit dare primum alteratum esse.

⁋ 3o cuiuslibet forme de nouo acquisite per motum est dare primum esse. ergo intensio forme non est continua. antecedens patet. 8. phy. consequentia probat: quia non est primum instans temporis mensuran tis motum continum: vt patet. 6. phy. et per consequens nulla forma potest acquiri et intendi continue. Et vlterius. ergo nulla forma potest intendi continue: prima consequentia probata est et 2a satis patet: quia si aliqua intensio potest esse continua: non est ratio: quare forma non possit acquiri: et sine quiete media: stante praesentia agentis intendi.

⁋ 4o cuiuslibet forme naturalis quae potest intendi et remitti est dare mimum. ergo nulla forma potest intendi continue. antecedens patet ex multis locis philosophi. consequentia probatur: quia tota forma intensa integratur ex mirimis: et quodlibet mimum acquiritur in instanti: et non in tempore: alias daretur minus mimmo. si ergo intensio esset continua: sequitur quod aliquis motus continuus componeretur ex mutatis esse: et tempus mensurans componeretur ex instantibus praecise: que impossibilia sunt: vt patet. 6. phy.

⁋ Denes he rationes si bene inspiciantur videntur probare communiter: siue ponatur quod intensio forme fiat secundum gradus essentie: siue secundum gradus inesse tantum. Ad oppositum arguitur. si nulla intensio esset continua: nulla intensio esset motus. consequens est fasum. Nam alteratio est verus motus: et hoc est 2a secundum. P. 5. phy. quadam est de vna specie qualitatis in aliam: quaedam autem infra eandem speciem: et hoc est intensio vel remissio: vt ibi patet. consequentia probatur: quia si nulla inten sio sit continua: vel quaelibet intensio fieret in instanti: et per consequens esset mu tatio a non motus: vel fieret in pluribus instantibus: sic tamen quod inter quodlibet intensum esse: et quodlibet aliud intensum esse mediaret quies: et sic tota intensio esset integrata ex mutationibus et quietipus. constat autem quod nullus motus est talis: deo hoc videndum est de principim quaesito: et de tactis in arguen do: quoniam ex illis insurgunt dubia circa quasitum: et vritas sequentium quaestionum magis declarabitur. primo ergo videndum est. vtrum aliqua forma corporals possit continuo intendi: 2o vtrum cuiuslibet forme quae de nouo acquiritur: sit dare primum instans esse et vltimum: 3o vtrum cuiuslibet talis forme sit dare minimum: 4o vtrum in qualibet intensione Quantum (sit dare primum intensum esse: ad primum dico: quod possibile est aliquam formam intendi conti quod probo primo sic. Suppono medium esse bene dispositum ad lun: et aliquod corpus luminosum illuminare istud medium sed aliquam distantiam. Et con¬ stat quod remotiorem partem remissius illuminat: et signetur im medio illu minato aliqua pars illuminata distans a corpore luminoso: et versus illam moueatur corpus luminosum in aliquo tempore: tunc casu posto. arguo sic: in quolibet instanti temporis mensurantis approximati nem corporis luminosi: pars signata est magis lucida quam fuerit in aliquo instanti illius temporis praecedente. ergo intensio luminis in illa parte est continua. consequentia patet: quia si non sit continua. ergo fuit interrupta per quie tem mediam: et si sic cum in tempore mensurante quietem illam: signari possint plura instantia: aliquod instans erit in quo illa pars non erit. magis lucida quam in aliqui praecedente illius temporis: quin immo in quolibet instanti temporis mesurantis quietem: fuit eque lucida sicut in instant eiusdem temporis quietis sequente signato: quodcumque detur: quod repugnat antecedenti: antecedens autem patet: quoniam in quicumque instanti corpus luminosum est magis proximum parti date quam in aliquo praecedente eiusdem teporis. ergo pars data est magis lucida: quam fuit in aliquo praecedente eiusdem temporis: hoc patet. alias per approximationem corporis luminosi non fieret magis lucida: quod est contra sensum: sed in quolibet instanti illius temporis corpus luminosum est magis proximum parti date qua in aliquo instanti praecedente eiusdem temporis: cum sit positum ipsum moue ri continue versus eam. ergo etc.

⁋ 2o si nulla intensio esset continua sequeretur quod per aliquod tempus ages naturale potens agere in aliquod passum esset approximatu sufficienter passo potenti ab illo pati: e in omni dispsone necessaria ad agendum et patiendum: et nullum esset impediens actionem agentis in passum: et tamen non ageret: consequens istud est contra naturam et impossibile naturaliter: vt patet ex primo de geneatione. et 9. meta. et quod fortius est patet esse verum ad sensum. et vlterius est: quia quae ratione hoc contin geret per aliquantulum tempus posset contingere per quantumcumque: et sic nunquam ageret in ipsum. consequentia probatur. ponatur gratia exempli aliquod calefactiuum approximatum corpori: iam aliqualiter actu calio et potenti ab illo magis calefieri: et sit in omni dispositione requisita ex parte vtriusque ad actionem: et nullum sit impediens vt sumitur in antecedente: aut hoc calefactiuum: in qualibet parte temporis sue praesentie: agit in partem calefactibilem sibi proximam aut non. Sic si est go calefactibile illud secundum illam partem per totum tempus praesentie agentis fit continue magis et magis calitem: et per consequens intensio aliqui continua: cuius oppositum sumitur in antecedente. Si non. ergo non in qualibet parte temporis dati agit: et patet consequentia.

⁋ Forsan dicetur quod illud actiuum prima per aliquod tempus disponit passum ad calorem: et in aliqua instanti terminate tempus sufficientis dispositionis causat calorem: et in aliquo tempore se quente immediate illud instans disponit ad esse magis calite. Et cum disposuerit snfficienter passum ad esse magis calite: facit ipsum in instanti terminante magis calitm: et iterum disponit: et si deinceps quandiu erit praesens vel fecerit eum sic intense causalitm: vt non possit magis: et sic agens per nullum tempus est praesens quin agat vel secundum formam illam cuius est per se actiuum: vel secundum dispositiones illius for me: quamuis non semper sed formam illam agat: nec hoc est necessarium: et tamen in tensio forme non est continua in tempore aliqua.

⁋ Contra primo per responsionem in aliquo tempore hoc actiuum continue disponit eandem partem passi. ergo in quaelibet instanti illius temporis passum est magis dispositum: quam in aliquo instanti eiusdem temporis praecedente. Et vltra. aut in quolibet instam ti in quo est magis dispositum: est magis dispositum dispositione alterius rationis a qualibet qua fuit dispositum in aliqua praecedente instam ti. vbi gratia. in instanti a. est dispositum per raritatem: et in instanti b. sequente est dispositum per siccitate et in instanti c. sequente per aliam formam: et sic semper. Aut non in quolibet instanti est magis dipositum dispositione alterius rationis: sed in aliquo est magis dispositum dispositione eiusdem rationis: quae prius fuit minus dispositum. Primum dici non potest. alias oporteret dicere quod in illo tempore infinite fo me diuersarum rationum fuissent successiue genite et corrupte in illo subiecto: sicut in infinitum significari possunt instantia in quolibet continuo tempore: relinquitur ergo 2m: et per consequens quod intensio aliqua scilicet illius dispositionis equcumque sit illa) sit continua: et habetur propositum.

⁋ Sed dicetur quod illa dispositio est rarefactio vel condensatio: quae non sunt motus secundu aliquas formas: realiter subiecto inherentes quae proprie dicantur qualitates sed magis sunt motus secundum situm vel locum. ideo enim subiectum est rarius: quia maiorem locum occupat: vel quia partes eius remotius iacent: et ideo motus talis non est proprie intensio secundum quod communiter quaeritur de intensione

⁋ Contra hoc: quia sicut conceditur quod rarefactio est alteratio: et rare fieri est alterari sic magis rarefieri debet concedi esse intendi secundum raritatem.

⁋ Praeterea non videtur verum quod quodlibet quod fit magis tale secundum aliquam qualitatem fiat magis rarum vel densum. vbi gratia cum vna turris vel lapis aliquis durissimus flante vento calefit non est verisimile quod rarefiat ea maiorem locum occupet aut mino rem quam prius. Item manifeste hoc tollitur in intensione luminis in ali qua parte multum remota a casadela: quam partem candela vel non ra refacit vel prius saltem intenditur lumen in parte illa: quam ipsa rarefiat a cansadela: quia candela non rarefacit partem remotam nisi prius rarefaciendo propinquans: quas vt patet etiam si rarefaceret: non siccito tamen sicut illuminat. Et fortificat: quia possibile est quod iuxta partem illam in qua intenditur lumen sit agens condensans: et sic simul illa pars con densabitur: et tamen fiet per approximationem candele continue magis lucida: nec facio vim: an rarefactio sit dispositio ad lumen vel condensatio: quia si ponatur quod condensatio sit dispositio ad lumen: ponatur quod tunc aliquod rarefactiuum sit propinquum illi parti: et eodem modo probatur propositum.

⁋ Praeterea arguo contra primam responsionem et hanc 2am simul: qui sict calefactiuo praesente in quocumque instanti subiectum est sufficiem ter dispositum ad calorem. Et nullum adest impedimentum: ipsum subiectum est calitem: sic eodem calefactiuo eodem modo praesente: quocumque instanti subiectum est magis dispositum ad calorem quam esset prius: cum non esset sufficienter dispositum: eodem inquam instanti subiectum est magis calite quam esset prius: et per consequens non solum in dispositionibus calorum: sed etiam in ipso calore est intentio continua.

⁋ huic est attestatur sensus: experitur enim quilibet cum manum approximat igni: quod postquam incipit sentire calorem: si in eadem approximatione teneat manum: sentit continue se magis et intensius calefieri.

⁋ Contra hanc conclusionem potest sic argui: si sit aliqua intensio continua sequitur quod forma intensa sit infinita: consequens est falsum: consequentia probatur: ponatur quod albedo in a. intendatur per tempus b. c. et sit b. instans in quo incipit intensio: et c. sit instans in quo completa est: et sit c. instans praesens. tonc sic: in infinitum minor albedo seu gradus vel pars albedinis quam est hec totalis albedo: quae nunc in instanti c. est complete acquis sita in a. post instans b. ergo hec albedo demonstrando eam totam quae est acquisita in tempore b. c. praecise: est albedo infinita. Et loquor hic de maioritate ea minoritate: et similiter infinitate intensiua consequentia patet: quoniam quaelibet albedo vel pars albedinis acquisita post instans b. est alicuius quantitatis intensiue. nullum autem quantum infin est minus aliqua finito. ergo tota albedo est infinita intensiue.

⁋ Item patet consequentia quia si in infinitum minor pars est post b. acquisita quam est hec tota albedo. ergo hec tota albedo est in infinitum maior quam illa pars et vltra. ergo hec albedo est infinita. Antecedens autem probatur: quia plusquam in duplo minor albedo quam est hec tota est acquisita in a. post b.i stans: et similiter plusquam in quadruplo minor: et sic in infinitum ergo in infin minor albedo quam est hec tota est acquisita in a. post instans b. assumptum patet exquo intensio ponitur continua. Nam secundum hoc talis forme sunt partes proportionales infinite.

⁋ Eodem m mo potest probar non esse possibile aliquam formam remitti continue. Nam sequaeretur quod forma remittenda esset infinita: quoniam in infinitum minor pars eius corruperetur et in infinitum minor pars quam est ipsa esset prius in ea.

⁋ Contra hocidem possunt adduci alie rationes philosophice quae tacte sunt. supra in principio q. Ad hoc etiam videntur esse auc. P. et Commentatoris. ait enim P. 8. phy. quod neque auge ri neque minui possibile est continue: sed est medium scilicet quies. et in fra. Similiter autem est et in alteratione qualibet. non enim sic partibile in infinitum est: quod alteratur: propter hoc et alteratio sed velox fit mul totiens sicut congelatio. vbi autem hec littera habet velox littera commenti habet subito: et Commentatoris. exponit. id est in instanti: videtur ergo mens. P. esse qui neque augntio neque diminutio: neque alteratio est continua: sed interrumpitur per quiete. Et ibidem innuit Commentatoris. rationem huius: quia cuiuslibet forme naturalis est dare mimam partem in actu: et illa fit in instanti: vt. supr arguendo tactum est. ideo dicens Commentators. ibidem: quod non est hoc motus continuus in rei veritate: nisi motus localis qui est velocissimus motuum. Et in fine commenti contra alfarabium dicentem quod de diffinitione motus in vniversali apparet continuatio: dicit quod iste serundumo non est verus: sed non apparet hoc nisi in motibus localibus de quibus dicitur hoc nomen motus principaliter. In aliis autem motibus in quibusdam est possibile: vt apparet continuo scilicet vt partes eorum inueniantur non distincte abinuice. Et in quibusdam non apparet hoc: quia partes eorum non inue niuntur secundum hunc modum. Idem ponit 3o phy. videmus inquit quod motus augmenti et diminutionis sunt plures motus et sequitur. Et similiter est dispositio in pluribus dispositionibus.

⁋ Ad rationem factam re spondeo negando consequentia.

⁋ Et ad probationem posito casu concedenda est hec: in infinitum minor pars albedinis quam est hec tota albedo completa acquisita in c. fuit acquisita post b. ista tamen non est concedenda: aliqua pars albedinis in infinitum minor quam est hec tota albedo complete acquisita in c. fuit acquisita post b. prima enim est vera: quia plus quam in duplo minor pars quam est hec to ta albedo fuit etc. et plusquam in triplo minor. et sic in infinitum. vnde ista est vniversalis: et iste terminus minor pars supponit confuse tantum: sed secunda est particularis et ly minor pars supponit determi nate: eo quod non sequitur terminum confundente: sicut in prima. Et quia quaelibet singularis eius est falsa. Nam quaecumque parte demonstrata hec est falsa propter falsam implicationem. hec pars in infinitum minor quam est hec tota albedo. fuit acquisita: sicut hec est falsa: hec pars est minor in infinitum quam hec tota albedo: ideo illa parti cularis falsa est et sua opposita est vera scilicet hec: nulla pars in infinitum minor quam est hec tota albedo fuit acquisita post b. exenm plum habetur in simili: demonstrata namque aliqua magnitudine: hec est vera. in infinitum aliqua pars huius magnitudinis: est minor quam est hec magnitudo: et hec est falsa: aliqua pars huius magnitudinis est in infinitum minor quam est hec magnitudo. Primum patet: quia plusquam in duplo aliqua pars huius est minor quam hec magnitudo: et plusquam in triplo aliqua pars etc. consequentia patet. et prima pars antecedentis verificatur pro 4a parte huius magnitudinis. et 2a pro s8. parte: et sic semper pro alia et alia. Quia aut illa indefinita sit falsa patet: quia quaelibet eius singularis est falsa: et sua contradictoria vera. hec enim est vera nulla pars huius magnitudinis est in infinitum minor quam est hoc magnitudo. qualibet enim eius singularis est vera: vt patet inductiue. concedo ergo illam. in infinitum minor pars a bedinis etc. Sed dico quod non sequitur. ergo hec albedo est albe do infinita: sicut non sequitur in infinitum minor pars est huius magnitudinis quam hec magnitudo. ergo huibes magnitudo est infinita. Nam antecedens est verum et consequens falsum. Et probatio consequentie procedit ac si daretur ista. minor pars albedinis. in infinitum fuit acquisita post b. quam tamen non concedo.

⁋ Ad 2am probationem consequentie dicendum est: quod si ly: illain consequente prie consequentie teneatur relatiue: vlterior consequentia non valet: qua scilicet in fertur. ergo hec albedo est infinita. Et ratio est: quia in antecedente eius quod est consequens prime consequentie non fit comparatio huius albedinis ad aliquam eius partem determinate. Nam extremum illius comparationis valet hoc totum: illa pars supponit confuse tantum: sicut et suum antecedens ad quod refertur scilicet ly pars. acceptum in antecedente prime consequentie. Si vero ly illa. staret demonstratiue: tunc quacumque parte demonstrata consequentia esset bo na: sed eius antecedens quod est consequens prime consequentie esset falsum: et prima consequentia non valeret. exemplum patet in hac consequentia. in infinitum aliquis numerus maior est binario. ergo binarius est in infinitum minor quam ille numerus. Nam antecedens est verum: quia plus quam in duplo aliquis nuerus maior est binario: et plusquam in triplo aliquis numerus maior est binario: et sic in infinitum. ergo in infinitum aliquis numerus maior est binario. Et prima pars antecedentis verificat pro qui nario: et 2a pro septenario: et sic de singulis: et tamen consequens est fal sum: si ly ille teneatur demonstratiue: quicumque nunerus demonstretur per ipsum. Si autem teneretur relatiue ipsum esset verum. Nam sensus eius esset quod binarius est plusquam in duplo aliquo numero minor: et plusquam in triplo est aliquo numero minor: et sic in imfinitum: et totum hoc est verum: tamen non sequitur quod binarius est infinite paruitatis: aut quod aliquis numerus maior binario sit infi nitus: quia etiam non sequitur quod aliquo numero binarius sit in infinitum minor.

⁋ Ex his patet responsio ad aliam rationem que fit ad probandum quod impossibile est aliquam remissionem esse continuam.

⁋ Ad auctoritatem. P. dicendum quod non est ad propositum. nam inten tio. P. est ostendere: quod non omnia semper mouentur contra quosdam qui dicebant omnia semper moueri et numquam quiescere: quamuis hoc la teret sensum: Et quia ipsi: vt. dicens P. non determinabant quo motu vel quibus motibus: dicebant entia semper moueri: ideo in quolibet genere motus ostendit hoc esse falsum. Et primo quidem in motibus augmenti. Et. dicens quod neque augeri et minui possibile est continue li. semper: sed est et medium scilicet quiescere. istud potest intelligi de vtroque sigillatim. valet quod non est possibile rem aliquam semper augeri: sed aliquo tempore augetur et aliquo tempore quiescit: et iterum aliquo tenpore augetur. Et similiter de diminutione vel de vtroque simul. valet. quod non est possibile vnam rem augeri et diminui sine quiete media: sed necesse est inter augmentum et eius diminutionem quiescere: et hoc modo videtur exponere Commentatoris. Quolibet autem praedictorum modorum intelligat: adhuc stat quod aliquod augmentum sit continuum et in tempore: et similiter aliqua diminutio: quamuis nulla duret sper: et eodem mo dicens P. de alteratione. nihil enim alteratur continue id est semper: sed aliquando quiescit: quod potest contingere tam quando alteratio est subita et instantanea: sicut dicens P. de congelatione: quam quando est partibilis et continua: vt ipse statim probat de sanatione et infirmatione: necesse enim est: vt. dicens quod cum quis mouetur de sanitate in egritudinem: et postea econtra quod in medio horum motuum sit quies.

⁋ Idem ostendit postea de motu locali. Na quaedam quiescunt in propriis locis: et ex illis tantum violenter mo uent vt grauia deorsum: et ideo talia non mouentur continue id est seper et tamen constat quod motus localis et violentus et naturalis est continuus. id est non interruptus per quietem mediam: quamuis non omnis sit continuus id est prope tuus: et ideo qui inducunt. P. decipiuntur per equiuocationem huius termini continuum vel continue.

⁋ Ad Commentatoris. autem dicendum quod satis obscure in illo contisio locutus est et incerte et plusquam exposceret sententia textus: nihilominus hec bona videtur fuisse intentio: quod continuitas et diuisibilitas draisenter conuenit motui locali et aliis. Nam locali conuenit vniversaliter: quia omnis motus localis est partibilis: et nullus est subitus vel instantaneus: alterationi vero non conuenit vniversaliter. Nam quaedam sunt instantanee et non continui: et hoc etiat innuunt expresse verba eius al legata: et istud potest habere veritatem: veruntm vna ratio quam ibi addu cit videtur probare vniversaliter quod nulla augmentatio fit continuo et per idem fun damentum quo arguit posset etiam argui de alteratione: quod nulla sit continua saltem secundum extensionem: sed illa ratio soluetur in fine. q. quia ipsa tacta est in arguendo ad quaestionem: et si concisiorm sic vniversaliter ab omni augmanet et alteratione voluisset negare continuitatem et partibilitatem non esset acceptanda auctoritas eius cum supra demonstraia sit probatum oppositum Quantum ad 2m artnum premitto aliquas dist. Una est quod formarum contingit quasdam indiuisibiliter et simul totas acquiri subito: et quasdam divisibiliter secundum se: et quamlibet partem sui: ita quod ante quamlibet acquisita sit aliqua pars eius: quasdam et contingit acquiri secundum aliquam partem indiuisibiliter: et secundum aliquam diuisibiliter id est quarumdam aliquam partem acquiri simul totam: aliquam vero diuisibiliter: sic quod nulla eius pars simul tota acquiratur. similis potest distingui de deperditione for marum. membra distinctionis praet. primum quidem in anima rationali et aliis pluribus quae fiunt in instanti. 2a autem patet in illuminatione medii secundum aliam et aliam eius partem: quae fit praecise ad continuam approximationem corporis luminosi. vrbi gratia. sit corpus luminosum quiescens in aliqua parte medii: et post quietem moueatur continue per aliquod tempus ersus partes tenebrosas: quis prius propter distantiam nimiam non pote rat illuminare: lumen quod fiet in partibus prius tenebrosis: fiat totaliter partibiliter: nec aliqua erit pars medii illuminata antequam non sit aliqua pars eius illuminata: sicut non erit aliqua pars spatii pertransita a corpore luminoso quae prius non sit aliqua eius pars pertransita in tali approximatione. Item patet in latitudine intensiua luminis tin eadem parte medii ad continuam approximationem corporis luminosi: qui intem: est continuia: vt probatum est in praecedentus. q.

⁋ 3m patet in totali lumisericoriae cuius pars aliqua sit fcam in instanti: et alia in tempore. verbi gratia si causaetur subito im medio: aliquod corpus luminosum in aliqua tempore: sequente instans sue crea tionis moueatur versus aliquam partem medii non prius lucidam hoc posito aliqua pars luminis causati a corpore luminoso dato est fcam tota simul ea scilicet qua facta est in instanti sue creationis. nam in instanti non potest esse successio. Et alia quae facta est in tempore sequente: facta est secundum quodlibet sui particulariter: vt patet ex iam dictis. quod autem aliqua sit facta in instanti sue creationis probatur: quia in illo instanti ali qua pars medii est tota simul illuminata. ergo aliqua pars luminis est tota simul causata. patet consequentia quia vt dictum est in instanti non est possibilis successio. antecedens probat: quia alias pars propinquior tali cor pori prius esset illuminata quam remotior: quod est falsum: quia ea dem ratione ita contingeret de facto de illuminatione medii a sole: et sic aliqua pars parua. vbi gratia. digitalis immediata soli in aliquo certo tempore illuminaretur primo: et 2a pars ei equalis illuminaretur in tempore sequente: et constat quod non in minori: quia non plus potest sol in partem remotiorem quam in propinquiorem sic ergo tota pars bidigitalis saltem in duplo tempore illuminabitur: quam digitalis prima: et quadrigitalis in quadruplo vel maiori: et sic cum quasi innumerabiles partes tales sint inter solem et extremam partem mundi sibi oppositam tantum tempus laberetur post ascensum solis super oricontem antequam extrema pars mundi foret illumina ta: quod sensibiliter perciperemus seu ad sensum videremus par tem orientalem esse illuminatam dum adhuc occidentalis tenebro sa existeret cuius oppositum patet sensu.

⁋ Nec potest dici quod quam uis totum medium: aut aliqua pars eius simul tota illuminaretur: ita quod non vna prius et alia posterius: nulla tamen pars luminis simul tota causatur: sed partibiliter quelibet. Nam si illud corpus luminosum causaretur: et per tempus sequens immediate quiesceret non intensius lu men esset causatum in aliquo instanti illius temporis quam in aliquo instam ti praecedenti: quando corpus lucidum quantocumque tempore sit in eadem propin quitate ad partem illuminabilem: quae non varietur secundum se aliter: nec ipsum similiter vt suppono ad praesens: non magis illuminat vel intendit lumen quam prius: et per consequens non in tempore sed in instanti totum il lud lumen in illa parte causatur. ergo vel in primo instanti: et habetur propo situm: vel in alio sequente: et tunc sequitur quod per tempus actiuum sufficiens fuit praesens passiuo sufficienti etc. et non egit: quod est contra naturam agentis naliter.

⁋ Praeterea non in primo non est ratio cur in alio postea cum nec agens nec passum sint magis potentia: postquam tunc supponitur ita esse et cetera. fore paria. Quantum est ad corrum pi formam patet distinctio facta. Primum quidem membrum in aliquo possibili per dei potentiam scilicet in annihilatione anime rationalis: vel etiam corruptione aliarum animarum: et formarum quae non possunt parti biliter acquiri. 2m patet cum corpus luminosum post quietem eius: in aliquo loco motu continuo elongatur a partibus vltimis quas illuminabat. 3m patet si corpus luminosum aliquo tempore sic elon garetur et in instanti terminante corrumperetur vel annihilaretur. Nam totum lumen quod vel in diuersis partibus medii illuminati remo tis: vel in eadem proximiore tempore elongationis corruptum esset: esset corruptum partibiliter: reliqua eius pars esset corrupta tota simul in instanti corruptionis corporis luminosi: quamuis hoc non semper potingat: sicut cum in aliquibus subiectis post absentiam luminosi per aliquod tempus: licet breue valde remanet lux: vt disit e dictum est

⁋ Alia distinctio est de eo quod dicitur habere primum et vltimum instans esse sui. Nam aliquid habere primum instans esse sui: potest dupliciter intelligi. vno modo quod ipsum sit in aliquo instanti et ante instans illud nihil eius fuit. Alio modo quod sit in instanti aliquo et ante illud instans ipsum non fuerit: quamuis aliquid eius fuerit. Eodem modo modo potest distingui de vltimo instanti scilicet quia in instanti aliquo est: et nihil eius erit post illud instans: vel quia ipsum non erit post illud instans: quamuis erit ali quid eius.

⁋ Ite cum queritur. vtrum sit dare vltimum vel primum instans etc. hoc potest intelligi duplite scilicet an de facto hoc vel illud contingat: seu naturaliter possint contingere: et an absolute: et per quamcumque potentiam nalem: vel supernaturalem seu diuinam. Iuxta pimum sensum primo tractando difficultatem istam dico quod cum vtraque pars contradictonis de inesse circa materiam istam sit possibilis absolute: vt post patebit: et quae sit vera non plene per expe rientiam nobis innotescat: non potest altera sufficienter demon strari: tenendo tamen quod probabilius mihi videtur et magis con sonum physicis dictis: pono aliquas conclusiones.

⁋ Quarum prima est quod omnis forma impartibiliter secundum se totam acquisita habet vel habuit rimum instans sui esse: ante quod nihil eius fuit. Probatur quoniam de quaelibet tali forma verum est nunc vel aliquando verum fuit dicere quod hec forma acquiritur si nunc. ergo nunc primo est: et si ali quando prius. ergo tunc primo fuit: quaecumque enim impartibiliter fiunt simul fiunt et facta sunt: et que ipartibiliter acquiruntur: simul etiam acquisita sunt. quod autem ante illud instans nihil eius fuerit: patet. alias non impartibiliter fuisset acquisita: sed pars ante partem. Primum assumptum probatur: quoniam non apparet possibile naturaliter: quod de aliqua re demon strata sit verum dicere de praeterito hoc non semper fuit acquisi tum et fuit acquisitum: nisi de praesenti aliquando fuerit verum dice re hoc acquirit: sicut etiam econuerso non apparet possibile: vt sit verum de aliquo dicere: hoc acquisiuit a. et non semper habuit a. nisi aliquando verum fuerit dicere de praesenti hoc acquisiuit a. alias: vt. dicens P. circa principium. 6. phy. contingeret quod aliquid transi uit a. non aliquando transiens a. et quod iuit ad a. qui tamen nunquam fuit iens ad a. quod non apparet naturaliter possibile.

⁋ Secunda conclusio omnis forma secundum se totam particulariter acquisita habet vel habuit primum instans sui esse ante quod tamen aliquid eius: et cuiuslibet quod est eius aliquid fuit. Probatur: quia quelibet talis acquirebat con tinue in aliquo tempore primo. ergo in instanti terminante illud temnpus ipsa fuit primo complete acquisita: si aliquod instans preteri tum fuit finis illius temporis: vel si instans praesens: sit finis illius: ipsa nunc primo est complete acquisita: et per consequens ipsa nunc primo est. Et ne oporteat hoc frequenter replicare deinceps: cum dicam habet primum instans vel vltimum: intelligitur communiter pro habere vel habuisse: quia hoc non variat propositum: quod autem aliquid eius et cuiuslibet quod est eius aliquid fuerit ante illud instans: propatur: quia alias aliquid eius secundum se totum simul acquirebatur primo in instanti terminante tempus illud: et per consequens non secundum se totam ipsa forma partibiliter acquirebatur: cuius oppositum supponitur.

⁋ Ter tia conclusio omnis forma secundum se totam simul perdita habet primum instans sui non esse: ante quod immediate quodlibet eius fuit: et nihil eius erit post illud: probatur: quia a qualibet tali subiectum alquando indiuisibiliter trans mutatur. ergo aliquando ipsa primo tota non est: patet consequentia quia quandocumque aliquid ab aliquo indiuisibiliter transmutatur: tunc primo simul ab eo transmutatum est: quando autem subiectum est transmutatu a forma illa non est: vlterius si indiuisibiliter transmutatur ab illa non prius transmutabatur ab vna parte et posterius ab alia: et per consequens immediate ante instans transmutationis habet eam totam: et post nihil habet ex ea.

⁋ Quarta conclusio quod omnis forma secundum se totam partibiliter pardita habet primum instans sui non esse: ante quod aliquid eius et cuiuslibet quod fuit aliquid eius prius non fuit. Probat ratione facta consimiliter ad secundam conclusionem: quia quaelibet talis perdebatur continue in aliquo tempore primo. ergo in finem illius temporis primo tota fuit perdita: et per consequens tunc primo tota non fuit: accipiendo tota sincathegoreumatice. Item eius et cuiuslibet quod fuit eius aliquid ruit prius perditum: alioquin non secundum se totam partibiliter perdebatur. contra positum. ergo aliquid eius et cuiuslibet eius ali quid prius non fuit.

⁋ Quinta conclusio quod nulla forma indiuisibi iter perdita habuit vltimum instans: in quo ipsa aut aliquid eius fuit. Probatur: quia quaelibet talis habuit instans primum sui non esse ante quod immediate quodlibet eius fuit: et post quod nihil eius fuit: vt patet ex 3a. Si ergo ipsa aut aliquid eius habuit vltimum instans sui esse illi instanti fuit immediatum instans primum sui non esse. non contingit autem instans esse immediatum instanti: vt nunc sup pono a probabitur in secundo.

⁋ Sexta conclusio quod nulla forma secundum se quod totam partibiliter perdita habuit vltimum instans in quo ipsa aut aliquid eius fuit: et post quod nihil eius fuit. Probatur: quia uelibet huiusmodi habuit primum instans in quo nihil eius fuit: vt patet ex quarta. Si ergo ipsa aut aliquid eius habuit vltimum in quo fuit: illi fuit immediatum instans: in quo primo nihil eius: fuit. Rursus: quia tota partibiliter perdebatur nihil eius fuit in aliquo instanti: quin post illud instans aliqua pars illi us fuerit: et per consequens nihil forme habuit vltimum instans in quo fuit: et post nihil eius fuit.

⁋ 5a conclusio quod omnis forma secundum se totam partibiliter pardita habuit vltimum instans in quo ipsa fuit: et post quod non quodlibet eius fuit: aliquid tamen eius fuit. Pro batur: quia quelibet talis forma: aut fuit per instans tantum: aut per tempus aliquod. Si tantum per instans: aut post illud nihil eius: fuit: aut aliquid eius fuit: et non quodlibet eius fuit. non potest dici primum vt patet ex 5a conclusione. relinquitur ergo 2m: quod est propositum. Si vero ipsa fuit per aliquod tempus: sumatur totum tempus in quo ipsa fuit et quodlibet eius. quamuis hoc non oporteret addere: quia si ipsa fuit quodlibet eius fuit. et sumatur post illud totum tempus in quo non quodlibet eius fuit: constat quod inter ista tempora nullum est tempus medium. alias in illo toto medio vtraque harum contradictoriarum fuisset falsa. b. est. b. non est. sit b. nomen proprium ipsius forme totius cathegoreumatice sumpto vocabulo. prima enim fuisset falsa: quoniam illud tempus sequebatur totum tempus in quo b. fuit.

⁋ Item 2a fuisset falsa: quoniam praecedebat totum tempus in quob. non fuit. copulabantur ergo tempora illa vno instanti ad communem mo dum loquendi: aut ergo b. fuit in illo instanti: aut non. si non: cum ipsa in toto tempore praecedente fuerit: sequitur quod in illo instanti aliquid eius sit perditum. et per consequens non tota sincategoreumatice partibiliter pardebatur: cuius oppositum ponitur. Si aut fuerit in illo istanti: et constat quod ipsa non fuit post illud: aut aliquid eius fuit post: et habetur propositum. aut nihil eius fuit post: et hoc est contra 6am conclusionem.

⁋ 8a conclusio. nulla forma est tantum per instans sic quod nihil eius ante illud fuerit nec aliquid eius post illud erit. aliqua tamen habet esse sic per instans tantum quod ante illud non quodlibet eius fuit: et post non quodlibet eius erit.

⁋ Probatur prima pars: quoniam tunc haberet vltimum instans esse: post quod nihil eius esset. quod improbatum est in 6a conclusione.

⁋ Pars 2a probatur ex casu naturaliter possibili dato. videlibet quod aliquod corpus luminosum moueatur continue versus vnam partem medii: et causando lumen ante se: et ei ob uiet aliquod fortius motum rempellens luminosum retro ver sus partem a qua mouebatur sine quiete media. constat quod in instanti contactus horum corporum aliqua pars medii certe quantitatis extrema seu maxime distans a corpore lumine so fuit illuminata: que ante non fuit illuminata secundum quamlibet sui partem. Et similiter aliqua alia pars fuit magis illuminata: quam prius fuerit: quia et tunc illud corpus fuit ma gis propinquum: ergo in illo instanti in vtraque illarum partium fuit aliqua lux causata: que non secundum quodlibet sui prius fuit.

⁋ Ite si corpus illud non fuit post illud instans eque propinquum partibus illis medii: sed in quolibet instanti posteriori fuit elongatum ab eis: sequitur quod pars remotissima medii prius illuminata non fuit post illud instans secundum quodlibet sui illuminata. et per consequens nec totum lumen quod fuit in ea in instanti praedicto fuit post illud instans. Et similiter alia pars non fuit eque intense illuminata post illud instans. sicut fuit in illo instanti: ac per hoc nec lumen in ea tunc existens fuit secundum quodlibet sui in aliquo instanti vel tempore post illud instans. et sic ex vtroque patet propositum

⁋ In 2o autem sensu tranctando difficultatem istam. vilelicet an absolute per diuinam potentiam contingat etc. Pono aliquas conclusiones

⁋ Prima est quod cuiuslibet forme et generaliter cuiuslibet rei causate contingit esse vltimum instans in quo illa sit: et post quod nihil eius sit: hoc probatur: quia nulla contradictio impli catur ex eo quod vna res affirmatur esse in vno instanti et ne gatur aliquid eius esse in tempore sequente illud instans. sicut clarum est. nec etiam sequuntur ex hoc aliqua contradictoria. si cut potest patere respondendo ad rationes quibus oppositum quis vellet probare. Declaratur et hoc quia non apparet quod hoc magis implicet vel necessario inferat contradictoria quantum est ex se: quam quod aliqua vna res sit in aliquo instanti: et non fuerit in tempore aliquo praecedente. Sed istud 2m nequaquam im plicat vel infert contradictorium: cum sit etiam naturaliter possibile: vt patet ex prima conclusione praecedentium.

⁋ 2a conclusio est: quod possibile est per diuinam potentiam aliquam rem esse per vnicum instans. sic quod nihil eius fuerit ante illud instans: nec aliquid eius: erit post. probatur sicut precedens: quia scilicet nulla condictoria ponunt ex eo: quod aliquid affirmatur esse et negatur fuisse et fore.

⁋ Confirmatur. hec non magis implicant circa vnam rem impartibilem qualis est angelus vel anima secundum commune dictum: quam circa rem habentem partes: sicut cuilibet rationabiliter exqui renti occurrit. sed sicut patet per 8am conclusionem praecedentium aliquam rem partibilem contingit esse per vnicum instans. sic quod ipsa non fuit ante: nec erit post: ergo non implicat contradictionem: quod ita sit de vna re impartibili: quo posito habetur propositum. Nec obuiat: quod rei partibilis: de qua ponitur casus 8o. conclusionis aliquid eius praefuit et aliquid sit futurum: quia hoc non obstante: ipsa tamen non fuit neque erit. quod non contingeret si talia enunciabilia secundum se essent incopossibilia: vel incompossibilia inferrent.

⁋ Praeterea non plus includit repugnantiam quod aliquod subiectum sic heat in aliquo instanti vnam formam partibile quod nihil illius praehabuit aut sit habiturum: quam quod aliquod corpus sic habeat in aliqui instanti vmum locum quod nihil ipsius praehabuerit vel habiturum sit. hec vt puto nulli debet esse dubia: quoniam nulla adduci potest contra primum: quin eque euidenter vel euidentius adducatur contra 2m: si 2m est possibile per diuinam potentiam. Nam si aliquod corpus transferatur per divinam potentiam de loco ad locum in instanti. sicut esse possibile non debet esse dubium confitenti infinitatem diuie potentie.

⁋ Quod confirmatur est: quia si graue existeret sursum: et totum medium subito a deo glorificaretur dote subtilitatis (quod esse possibile nullus xpianus negauerit) illud graue eodem instanti esset transmutatum deorsum. ita sicut secundum. P. contingeret si totum medium in instanti esset adnihilatum. et est eadem ratio vtriusque: quia scilicet in neutro casu haberet aliquod tesistens vel impediens. quocumque autem istorum deato habentur assumptum. Nam si instans praesens sit instans in quo est talis indiuisibilis transmutatio corpus transmutatum nunc est in aliquo. immo in quolibet loco sibi equali intermedo inter eum in quo praefuit et eum in quo remanebit. Signetur ergo aliquis locus medius et sit a. verum est dicere quod illud corpus habet locum a. et nihil eius prehabut aut post habebit. sicut patet: ergo ita possibile est de aliqua forma. et per consequens quod illa forma sit per vnicum instans ad sensum praemissum.

⁋ Praeterea contingit aliquas propositiones esse veras per vnum instans tantum: ergo non impli cat contradictionem aliquam rem esse per vnum instans tantum. Antecedens patet in multis. Nam propositio enuncians aliquod corpus continue motu. verbi gratia. b. esse in aliquo loco demonstraton. vt puta in c. est vera tantum in illo instanti in quo est in c. vt certum est: et semper prius si fuit formata fuit falsa. et similiter postea erit falsa: ita de ea quae enunciat aliquam lineam vel corpus esse rectum cum sit curuum ad vnam partem et trahitur vt curuetur ad op positam. sic quod prius fuit rectum. et in multis aliis posset exus dari. consequentia declaratur: quia quantum est de dispositione et forma propositum non plus he sunt incompossibiles a. est. a. non fuit. a. non erit. quam hae. a. est vera: a. non fuit vera: a. non erit vera. nec curo vtrum veritas sit aliqua res distincta a propositione ei inherens: vel non. quia solum aspicio non repugnantiam propositum Niin ergo aliunde ostendi possit talia implicare vel antecedere ad contradictoria: quod mihi pro nunc non occurrit. non videtur mihi il lud esse subtrahendum a divina potentia.

⁋ 3a conclusio est. quod possibile et aliquam rem habere esse per duo tempora se consequentia. et precise per instans copulans illa tempora ad communem modum loquendi habere totaliter non esse. Probatur: quia sicut nulla contradictio est quod aliqua res sit in aliquo instanti et non habeat esse in tempore praecedente neque in sequente: ita nulla. est contradictio quod res in aliquo instanti non sit: et tamen sit in tempore toto praecedente: ac est in toto sequente.

⁋ Confirmatur: quoniam si deus subtraheret per instans tantum influen tiam suam soli: respectu causationis radii. sic bene posset: cum nec pro tempore nec pro instanti influat necessario: sed mere contingenter et libere. sol in tali casu praecise per instans non ageret: et medium praecise per instans foret tenebrosum. in toto ergo impossibile immediate praecedente fuit lumen causatum in medio: et similiter in toto immediate sequenti tempore: quamuis forte non idem lumen esset in tempore sequente et procedente. Sed constat: quod apud deum qui quodlibet corruptum potest reficere et adnihilatu recreare non minus est possibile vt aliquod certum lumen aut aliquam determina tam rem causet in vno tempore et in instanti terminante illud non causet: et iterum in tempore immediate sequente causet eandem. ergo etc.

⁋ 4a conclusio est: quod possibile est per diuinam potentiam aliquam rem indiuisibiliter postquam non fuit) causatam: non habere nec habuisset primum instans sui esse.

⁋ Probatur primo ex casu confirmationis praecedentis conclusionis. tale enim lumen 2o causatum esset indiuisibiliter factum: quoniam ante quodlibet instans sequens factum esset. nec esset dare tempus in quo per fieret quam esset factum. cum lumen sit causabile indiuisibiliter. et sic sol possit causare: et nihil penitus in illocasu prohiberet: quin totum simul factum esset. tale autem lumen non haberet primum instans sui esse: cum nullum immediate sequatur illud instans: in quo ponitur lumen non esse.

⁋ 2o constat quod angelus siue cum creatur: siue cum conseruatur: creatur impartibiliter et totus simul: ergo si per aliquod instans tantum ipse non esset: sicut patet esse possibile ex praecedente conclusione: ipse post illud instans esset indiu factus: et non haberet aliquod instans primum sui esse postquam non fuit. et ita possibile est de vno qui numquam fuerit. vt videlibet deus in hoc instanti non faciat ipsum esse: et faciat eum esse in toto sequenti tempore.

⁋ 5a conclusio est: quod possibile est aliquam formam impartibiliter parditam seu rem aliam impartibiliter corruptam vel adnihilatam non habere neque habuisse primipum instans sui non esse. probatur. quia possibile est aliquam formam esse in aliquo instanti: et post nec ipsam nec aliquid eius fore: vt patet per primam harum conclusionem: ergo etc. patet consequentia quia alias instans immediate succederet instanti.

⁋ Contra ista multius potest argui. Et primo quidem contra vltimo dicta scilicet de potentia dei. vnde contra primam et 2am conclusionem similiter arguitur.

⁋ Primo si aliqua res esset per vnum instans tantum: aut etiam si esset per tempus. dum tamen haberet vltimum instans sui esse: post quod nihil eius esset ipsa destrueretur tota simul et indiuisibiliter. et per consequens in instanti. Non enim aliud intelligitur cum dicitur aliquid in instanti generari vel corrumpi quam ipsum indiuisibiliter et non successiue per partem ante partem cor rumpi vel generari. aut ergo in instanti in quo vltimo ponitur esse: aut in alio: non in io quia in quocumque instanti aliquid indiu distrui tur in eodem est destrucium. et per consequens ipsum non est: ergo simul esset et non esset: nec in alio: quia nec in alio huic in quo est immediato: quia non succedit instans immediate instanti: nec in aliquo me diato: quia tunc illa res foret per tempus medians inter illa. et per consequens est illud non fuit vltimum instans sui esse contra positum.

⁋ 2o si aliqua forma sic habeat vltimum instans sui esse: subie ctum transmutabitur ab illa tota simul et impartibiliter: alias aliquid eius esset post illud instans contra possitum: ergo transmutabitur in instanti tamquam in mensura sibi adequata: aut ergo in instanti eodem: quod ponitur vltimum sui esse: et tunc cum omne quod idiuisibiliter transmutatur ab aliqua simul transmutetur et sit transmutatum ab illo. Et rursus omne quod transmutatum est quando primo transmutatum est sit in eo ad quod est transmutatum. vt demonstratur. 6. phy. in quolibet griesere transmutatonis: hoc autem fit transmutatio de esse in non esse: sequitur quod in illo eodem instanti subiectum erit sub non esse forme seu non habebit for mam. et sic forma illa simul erit et non erit. aut transmutabitur in alio instanti. et si sic: ergo vel in instanti immediato: et hoc non. cum nullum sit immediatum: vel in instanti mediato ea tunc sequitur quod per tempus medium erit sub forma. et per consequens illud non fuit vltimum instans esse forme.

⁋ Per hoc etiam potest argui contra 5am. Impossibile enim est quod subiectum transmutet a forma quam habuit: quin in aliqua mensura primo transmuteum: et si indiuisibiliter quin transmus in instanti maxime supposito conti nuo fluxum temporis: illud autem instans erat primum non esse forme: alias subiectum transmutaretur a forma quam nec habet nec immediate prius habuit: quod est impossibile. cum transmutatio sit de op posito in oppositum.

⁋ Contra 3am etiam et 4am potest argui primo quidem quia secundum vtramque conclusionem erit dare vltimum instans non esse illius rei quae indiu fit. aut ergo illa fit in instanti immediato: et hoc non: vt supra. vel in instanti mediato: et tunc instans da tum non fuit vltimum sui non esse: quoniam et per totum tempus medium inter illa instantia res illa non fuit: nec in eode: quia tunc simul esset et non esset.

⁋ 2o quia secundum hoc sequaeretur: quod duo angeli sint factibiles a deo vnus immediate puius alium: et vterque in mensu ra indiuisibili: et eadem ratione 3s erit factibilis immediate prus 2m: et 4o prius 3m: et sic de quocumque. et sic erunt instantia immediata: et tempus compositum ex instantibus. probatur consequentia quia sit b. vltimum instans non esse angeli producendi: quia angelus sit a. et sit itan quod b. sit initium diei crastine: certum est quod in instanti b. pote rit deus producere quendam alium angelum. vbieci gratia. dicens hoc facto exquo b. erit vltimum instans non esse angeli alterius: puta a. sequitur quod a. fiet immediate post. dicens et tamen ita inditur: sicut fiet. dicens ergo et in instanti sicut et dicens et sic probata est consequentia.

⁋ 3o sequitur: puod talis res erit immediate post vltimum instans sui non esse. vel ergo in instanti immediate: et hoc est impossibile vt dictum est. et nihilo minus habentur propositum contra te: quia illud erit primum instans sui esse. vel erit in tempore immediato. et hoc est impossibile. cum quodlibet tempus sit diuisibile et eius pars sit prior eo: et per consequens nullum tempus potest esse immediatum instanti.

⁋ Ad primum cum infertur quod talis res destrue retur tota simul. dico quod illud consequens potest accipi proprie et improprieproprie acceptum denotat vel saltem infertur quod aliquando continge ret vere et proprie enunciare de praesenti quod b. distruitur. Sit b. nomen proprium illius rei destruende: et in hoc sensu nego consequentiam. et dico quod b. numquam destruetur: nec diuisibiliter: nec indius. et quod non diuisibiliter: patet ex posito. Sed quod nec indiuisibiliter patet: quia quod proprie loquendo indiuisibiliter distruitur: tunc primo est distructum: et non fuit prius destructum: et tunc primo non est: et immediate prius fuit: sed b. numquam erit primo destructum nec vnquam primo non erit: ergo non destruetur. simproprie autem potest denotare quod b. erit totum simul destructum et concedo tunc consequens et vlterius est quod erit destructum in instantim in nullo tamen instanti erit primo destructum. Et vlterius patet: quod est concedendum: quod erit destructum in instanti mediato: immo et in infinitis: quia in quolibet instanti temporis sequentis in quo non erit. nec sequitur quod infert: quia in nullo erit primo destructum.

⁋ Ad 2m conformiter dico quod subiectum non transmutabitur ab illa: sed erit transmutatum ab illa. et vtique tota simul: quia non prius ab vna parte: quam a tota: sed numquam primo erit transmutatum ab illa. Et quamuis non videatur naturaliter contingere quod sit de aliquo verum dicere hoc est transmutatum ab illo: aut etiam hoc fuit transmutatum ab illo: quin aliquando fuerit verum dicere de praesenti. hoc transmutatur ab illo. Et similiter non contingit quod aliquid sit transmutatum ad aliud de quo non fuerit verum dicere aliquando. hoc transmu tatur ad illud: et eodem modo si est verum aliquando dicere: hoc est acquisitum vel genitum aut factum aut corruptum: aliquando fuit verum dicere. hoc acquiritur. hoc generatur. hoc fit. hoc corrumpitur: ita vt non sit dare mutatum esse aut factum esse quod non praecessit moueri aut fie ri iuxta modum loquendi. P. et Commen. vel saltem cum quo simul esset mutari aut fieri quantum ad ea que indiuisibiliter fiut. vnde et super hoc fundaui probationes praecedentium conclusionem. per diuinam tamen potentiam oppositum est possibile: vtpote nullam implicans contradictionem.

⁋ Quod est declaratur ex casum secunde rationis facte pro 2a conclusione de potentia dei. Nam tale corpus erit mutatu ab hoc lo co medio aliquo demonstrato mediorum: et numquam tamen erit verum dice re quod ab illo mutatur: quia nec in isto instanti in quo est in eo: qui cum non mutetur ab illo diuisibiliter simul esset mutatum ab eo. et per consequens nunc non esset in eo: cuius oppositum ponitur. et constat quod in nullo alio instanti mutabitur ab illo: sicut nec in aliquo erit primo mutatum ab ipso.

⁋ Idem patet de propositione vera instanta nesse: et linea est instantanee tantum modo recta: quia propositionem dicimus esse factam falsam: et lineam curuam: et tamen non contingit dicere proprie quod propositio sit falsa: aut linea illa curua. et esset simile ex toto si veritas et rectitudo essent res distincte a propositione et linea: eisque inherentes: vt aliqui putant. Simile est est aliqualiter de corpore continue moto: quod quidem in nullo loco sibi equali est secundum se primo plusquam per instans. Nam si intelligamus illud corpus esse mutatum ab aliquo loco sibi equali: quando ipsum non est in eo secundum quodlibet sui: sic erit verum dicere ipsum esse ab illo mutatum: quod non erit verum dicere quod ab illo mutatur: quoniam ad hunc sensum non potest mutari ab illo: nisi inditus. cum non sit dare medium in quo ipsum non sit in eo secundum quodlibet suinec non sit in ipso secundum quodlibet sui.

⁋ Per hoc patet responsio ad illud quod contra 5am conclusionem arguebatur.

⁋ Ad primum contra reliquas patet etiam. Nam illa non fit primo in aliquo instanti: sed ante quodlibet sequens facta est.

⁋ Item ad 2m cum dicitur quod tunc duo ange li essent a deo factibiles: vnus immediate post alium: et vterque in mensura indiuisibili. Dicendum: quod illud consequens potest dupliciter intelligi. vno modo: quod vterque esset primo factus in aliqua mensura indiuisibili. et sic nego consequentiam: quoniam 2m angelus non erit factus primo in aliqua mensura indiuisibili: sed ante quamlibet erit fcuns. alio modo non sic contracte accipiendo: sed absolute quod vnus immediate est factus post alium. et tunc distinguo consequens: secundum quod iste terminus immediate teneri potest dupliciter. vno modo mere negatiue: et tunc concedo quantum ad 2m angelum resp ectu primi. Nam est sensus quod angelus 2a erit factus post primum: et nullum medium erit antequam sit post eum factus. et hoc est verum: nec tamen sic datur instans immediatum instanti. Sed de 3o angelo respe ctu secundi non concedo consequentiam: quia vel 3 erit immediate factus post primum et tunc sequitur: quod 2o non erit prius factus quam 3us: et per consequens nec 3us erit factus post 2m: ad intellectum arguentis. ve3ms non erit immediate factus post primum: et per consequens erit tempus me dium post factionem primi et antequam sit 3s: sed in illo toto tempore erit 2m. et per consequens 2a erit per tempus ante 3m. Alio modo potest teneri ly immediate. non negatiue mere sed infinite. vt aliqui dicunt: et tunc est sensus: quod in aliqua mensura indiuisibili immediata illi instanti erit factus 2a angelus. et sic neganda est consequentia quoniam nulla talis est.

⁋ Ad 3m concedo: quod immediate erit pos vltimum instans sui non esse: accipiendo ly immediate. merenegatiue: sed si accipiatur infinite. dico quod non erit immediate in instanti: quia nullum erit immediatum priori: sed nec est in tempore immediato: si illud tantum dicatur immediatum inter quod et datum in stans non est medium aliquod: neque quod sit pars eius neque aliud vt accipit argumentum. et tunc dicendum est quod talis res non erit immedia te post illud instans sic tento ly immediate: sed primo modo tantum scicet negatiue. Si autem tempus illud dicatur immediatum instanti quod ter minatur ad ipsum. nec aliquid mediat quod non sit pars eius secundum qu est modum frequenter dicimus. hoc erit vel mouebitur in tempore immediato huic vel illi instanti: sic potest concedi quod illa res erit immediate in tempore: et quod facta erit in tempore immediate sequen te. et tamen inditur: quia in quolibet instanti illius temporis erit facta: sed qui in nullo erit primo facta: nullum sequitur inconueniens. Et confirmatur hoc: quia et de facto quilibet habet concedere quod immedia te prius instans praesens filius dei indiu erit productus: et angelus qui nuc est immediate indius et simul totus conseruabitur. et per consequens erimfactus. nec tamen datur instans immediatum instanti. et hoc ideo quoniam in nullo instanti post hoc erit primo factus.

⁋ Deinde potest argui contra dicta in praecedentibus primis conclusionibus. et specialiter contra vnum quod est fundamentum quasi ceterorum. videlibet quod omnis forma indiuisi biliter pardita habuit primum instans sui non esse: et ex hoc simul contra aliud ad hoc consequens videlibet quod nulla forma impartibiliter pardita hubuit vltimum instans sui esse. primo contra hoc sic. Sit aliquod corpus. verbi gratia a. quod suam speciem multiplicet per medium vsque ad speculum ex sua maxima distantia per quam potest causare speciem suam: ita quod imaginem sui causetur in speculo. et ponatur quod in instanti praesente incipiat elongari continue a speculo: constat quod in isto instanti vrmago illa est. aut ergo ipsa vel aliquid eius erit post hoc instans: aut non: non potest dici primum: quando cum ipsa non possit naturaliter existere nisi actualiter eam causante corpore cuius est ymagor sequitur quod illud corpus causaret eam ex maiori distantia: quam ex maxima ex qua potest. quod implicat. et hoc ita sequitur si ponatur quod ipsa remanet siue quod aliquid eius et non ipsa et econverso immo si non ipsa: sed aliquid eius sequitur adhuc speciale inconueniens scilicet quod pars poterit esse absque quod actu conseruetur a suo agente: cum tamen tota non possit. et sic pars minus erit dependens: quam totum. relinquitur ergo quod nec ipsa nec aliquid eius erit pus hoc instans: ergo erit indiuisibiliter pardi ta. et tamen habebit vltimum instans sui esse scilicet instans praesens. Rur sus ipsa non habebit primum instans sui non esse. alias instans immediatum esset instanti: quod est impossibile.

⁋ 2o idem potest argui de radio causato a corpore luminoso quiescente. verbi gratia candela in medio. sit enim quod nunc incipiat candela moueri. constat enim quod in hoc instanti est talis radius. aut ergo ille vel aliquid eius habet esse post illud instans: vel non. primum non potest dari: quia cum radius non causetur: nisi secundum lineam rectam: et post instans sue causationis non sit corpus luminosum et medium quod est subiectum ra dii in directa oppositione propter motum corporis in casu dato. vel radius ille aut aliquid eius erit et non actualiter causabitur a cor pore radioso: vel ipse erit in alia parte subiecti: quam prius fu it: videlibet in ea que post erit directe opposita corperi causanti lumen. et vtrumque est impossibile naturaliter. restat ergo 2m: videlibet quod nihil eiut erit. et per consequens indindisibiliter perdetur: et hoc instans erit vltimum sui esse: ex quo vltra sequitur quod non habebit primum sui non esse.

⁋ 3o si sit aliquod visibile in sua maxima distantia ex qua potest videri: et incipiat nunc elongari continue ab oculo videntis ipsum: aut remitti in calore vel diminui intensiue sequitur quod visio qua nunc videtur est nunc: et post hoc instans nihil eius erit. et tunc vltra vt prius:

⁋ 4o ponatur quod ante oculum sit vnum visibile tricubitale: cuius vnus cubitus sit a. alius b. alius c. quorum duo tantum videlibet a. et b. simul videantur. constat quod a. per aliam partem visionis existentis in alia parte oculi videtur: et per aliam b. sicut alteri parti oculi opponitur a. et alteri bet vtrumque in parte sibi opposita causat visionem. tunc po natur quod istud visibile moueatur a dextro in sinistrum ante oculum: sic quod a. exeat oppositionem oculi: et b. succedat in situ ipsius a. et c. quod pus non videbat succedat in loco b. et sit istud visibile per totum vniformiter coloratum: et sit nunc instans in quo incipit sic moueri. tunc quaro. aut prius nunc erit aliquo pars visionis qua nunc videtur totum a. b. aut nulla. non potest dici primium: quia quaecumque sit illa sequitur quod ipsa erit visio alterius partis visibilis quam nunc est. vel ipsa migrabit de vna parte oculi in aliam: et vtrumque est impossibile. accidens enim non potest naturaliter de subiecto in subiectum migrare. Nec visio vnius rei vnquam potest esse visio alterius. patet consequentia quia illa pars visionis erit visio alicuius partis visibilis. aut g eiusde cuius est nunc visio. verbi gratia. pars visionis qua nunc est visio ipsius b. partis: erit est tunc visio ipsius b. et si sic cum b. non opponetur post eidem parti oculi cui nunc opponitur: sed ei cui opponitur a. et visio non fiat nisi per lineam dyametralem sequtur quod visio ipsius b. migrabit ad partem oculi in qua nunc est visio ipsius a. aut ipsa erit visio illius c. succedentis in loco b. et tunc sequitur quod erit visio eius cuius primum non fuit visio. vel si dicatur quod ipsa remanet in eadem parte oculi: et nihilominus adhuc erit visio ipsius b. esto quod non sit in eadem oppositioe: adhuc sequitur aliud inconueniens. Nam per ocultationem ipsius a. corrupta erit pars visionis qua ipsum a. videbatur et pars oculi sibi opposita erit eumata visione. aut oportet dicere quod b. causabit in illa parte aliam partem visionis quae est ipsum videbitur. et sic videbitur duplici visione. Et vltemrius vel c. non videbitur: quod est contra sensum: vel videbitur eadem parte visionis qua nunc videtur b. et qua etiam tunc b. videbitur: quod est inconueniens propter vtrumque. vel c. dabit nouam visionem: seu in eadem parte oculi in qua nunc est visio illius b. et sic simul in illa parte erunt due visiones duorum situ distinctorum. quod est etiam inconueniens. relinquitur ergo quod nulla pars visionis huius erit post nunc. et habetur propositum: quia nunc est vltimum instans visionis: post quod nihil eius erit. similiter cum semper quandiu durat opi sitio a motus illius visibilis ante oculum ipsum videatur in quolibe instanti temporis quo videbitur: erit totaliter noua visio. et sic nul la durabit per aliquod sui plusquam per instans: ex quo etiam patet propositum.

⁋ 5o idem potest argui ex 7a conclusione que est. quod omnis forma partibiliter perdita habuit vltimum instans in quo habuit esse: pus quod non quodlibet eius fuit. fuit tamen aliquid eius. sit ergo a. forma que vltimo sit secundum quodlibet sui in instanti b. et post instans b. non sit quodlibet ipsius a. sit tamen aliquod eius: et instans b. sit hoc instans praesens: ergo aliqua entitas forme a. erit post hoc instans: et aliqua entitas forme a. non erit post hoc instans. sumatur ergo precise entitas forme a. que non erit post hoc instans: et sit illa eni titas c. tunc sic. entitas c. est in hoc instanti: et nihil ipsius c. erit post hoc instans: ergo aliqua entitas habet vltimum instans in quo est: et post quod nihil eius erit. consequentia patet. Et prima pars antecedentis probat: quia tota entitas forme a. est in hoc instanti: et c. est pars entitatis forme a. pars est altera antecedentis probatur: quia c. est entitas illa praecise de forma a. que non erit post hoc instans. Si autem aliquid c. erit post hoc instans: iam c. non erit praecise entitas: que non erit post hoc instans: sed est est entitas que non erit post hoc instans: et entitas que erit pius hoc instans: quod est contra positum.

⁋ Confirmatur: quia hoc posito constat quod deus no uit quod praecise plus est de forma a. in hoc instanti: quam erit in tempore immediato huic instanti: et quecumque entitas sit illud ni hil eius erit post hoc instans. et tamen ipsa tota est in hoc instanti: et sic scit illud deus quod nihil eius erit post hoc instans. et tamen ipsa tota est in hoc instanti: et sic habetur propositum

⁋ 6o idem ar guit de actu voluntatis nostre quo volumus aliquid libere et contingenter. Nam ponatur: quod in hoc instanti sortes velit contingenter a. constat quod sortes potest non velle a. post hoc instans. et ponatur quod tam cito post hoc instans sortes non velit a. quancito post hoc instans potest non velle a. et tunc quaero aut post hoc instans volet a. vel non. si sic sequitur: vel quod sortes per aliquod tempus necessario volet a. quod est falsum. vel quod non tam cito post hoc instans sortes non volet a. quancito post hoc instans potest non velle. a. quod est contra positum. Non ergo post hoc instans sortes volet a. et per consequens nec post hoc instans erit volitio quae sortes nunc vult a. et vltra sequitur quod hoc est vltimum instans esse illius volitionis: post quod nihil eius erit.

⁋ 7o potest argui contra 8oa conclusionem ratione illius partis qua dicitur quod aliqua forma potest esse per instans tantum: sic quod in illo quodlibet eius sit: et prius immediate non quodlibet eius fuit: fuit tamen aliquid eius: et immediate post non quodlibet eius erit. aliquid tamen eius erit.

⁋ Ex hoc autem videtur sequi quod aliquid rei illius erit per instans tantum: cuius nihil fuit prius ne aliquid erit prius. quod patet: quia exquo non quodlibet eius fuit ante haoec instans: quae aliquid plus est in hoc instanti de forma: quam fuerit prius: et illud plus praecise sumptum sic tunc est: quod nihil eius prius fuit.

⁋ Item exquo non quodlibet huius rei erit post hoc instans sequitur quod aliquid plus est in hoc instanti de forma quam erit immediate prius hoc: et illius sic precise sumpti nihil post hoc instans erit: sed istud plus quod est nunc et nihil eius prius fuit et illud plus quod nunc est et nihil eius prius hoc instans erit: est vnum et idem: quia quod est vltimmum acquisitum est primum deprditum. sicut patet etiam in exemplo posito pro probatione dicte conclusionis. Nam id lucis quod est praecise acquisitum vltimate scilicet in instanti contactus corporis luminosi et alterius repellentis est primo deparditum vel corruptum: sicut et illud aeris quod in instanti contactus est illuminatum fit primo tenebrosum: quam aliqua alia pars aeris illuminati.

⁋ Ad primum dicendum: quod argumentum quantum ad id quod loquitur de ymagine in speculo est valde dubium. cum multi negent tales yvmagines. et dicunt quod talia quae apparent sunt ipsemet vere res. tamen supposito quod ymago sit res distincta a re cuius ipsa dicitur ymago: dicitur quod non est dare maximam di stantiam in qua corpus causare potest ymaginem: sed minimam in qua non potest. que tamen maior est qualibet distantia in qua potest. Et per hoc non est aliqua distantia in qua potest causare ymaginem in qua maepihie non possit: et sic non habetur vltimum instans esse ymaginis: cum corpus sic ponatur moueri: secundum primum instans sui non esse: quod est instans qua primo peruenit ad minimam distantiam in qua non potest: et hanc viam prosequendo posset dici: quod non quantumcumque intensionis species rei in medio sufficit causare ymaginem in speculo: sed est dare minimam quae non potest. sicut supra. dicens e3. q. prima. in discussionem primi dubii dictum est de specie in organo causatiua visionis in anima. Et secundum hoc consequenter dicendum est: quod non est dare minimam ymaginem possibilem causari. Et ideo quacumque data post initium elongationis corporis a speculo erit aliquid illius ymaginis: immo et aliqua ymago minor: quamuis istud sit valde mirabile considerata diuersitate partium ymaginis.

⁋ Ad 2m dicendum: quod post hoc instans in casu dato remanet aliquid radii et in eadem parte subiecti in qua nunc est nec in radio est aliqua pars diuisibilis vel indiuisibilis de qua vere possit dici in instanti vltimo quietis. hoc nunc est. et post hoc instans immediate nihil eius erit: nec in tali motu est aliquid radii simul totum cor ruptum. neque primo corruptum. sicut nec corpus motum est secundum aliquid spacii primo motum aut mutatum. arguium autem ymaginari videtur quod radius sit longus carens omni latitudine et profunditate causatus a punctuali parte corporis luinosi in punctuali parte medii: quod est falsum.

⁋ Cum vero arguitur: quod pars illa remamere non potest: quia non remanet eius directus aspectus ad eandem partem corporis lumi nosi.

⁋ Duenm: quod falsum est. Nam adhuc potest trahi linea recta ab eadem parte medii ad eandem partem corporis. licet non secundum angulum rectum vt pus: et istud sufficit cum radius est causari et conserua ri possit secundum lineas non ortogonaliter incidentes: vt patet ad sensum.

⁋ Ad 3m nego maximam distantiam in qua aliquid potest videri et do minimam in qua non potest videri. et similiter nego minimum visibile et do maximum non vi sibile: iuxta ea quae de hoc latius dicta sunt figure 1 in cod-ae1bsb box, eyes, vision Box with eyes in 3a dicens q. primo in primo dubio.

⁋ Ad 4m dicendum: quod argumentum supponit visionem esse extensam: quod de visione hominis reputo falsum. cum eius visio sit secundum me in sola anima intellectiua subiectiuem: vt dicam in 2o intelligitur ergo argumentum de visione bruti: et supponatur quod illa sit extensa secundum extensionem oculi. tunc dico quod argumentum accipit quod non quaelibet pars rei vise causaet visionem suam in qualibet parte oculi: quod falsum est. causat enim in qualibet: licet in propinquiore causaet intensiorem visionem sui. Tunc ad argumntum dico dato casu dico quod post nunc remanebunt infinite partes visionis scilicet ille quae sunt visiones illarum partium rei vise quae tunc sufficienter erunt opposite oculo et videbuntur. Et vlterius dico: quod illa pars visionis ipsius b. quae est in parte oculi sibi propinquiori erit pruius nunc visio eiusdem. libet remissior quam nunc est: et alia pars visionis b. quae nunc est in remotiori parte oculi: et non sic directe opposita erit intensior vi sio b. quam nunc est: propter maiorem oppositionem et propinquitatem b. ad illam partem oculi.

⁋ Unde notandum: quod sicut rei vise sunt infinite partes proportionales secundum extensionem: qua tamen sunt equales secundum intensionem vel possunt esse: sic ipsius visionis sunt infinite partes proportionales secundum intensionem: et equales patet extensionem: quaelibet enim pars proportionalis in toto existens causat visionem in toto oculo. et ideo quaelibet secundum extensionem est equalis cuilibet: et sunt in eodem subiecto primo. Et quia plures tales partes eiusde rationis existentes vt supponitur nunc de istis: perfectiorem constituunt formam et visione. et ideo maioris partis proportionabilis visio perfectior et intensior est quam minoris. Et huic estm testatur sensus. Nam ma ius obiectum extensiue vniformiter per totum existens colora¬ tum clariorem causat visionem: sic etiam maior massa plumbi citius et velocius descendit quam pars eius: non obstante quod quelibet pars sit eque grauis: et quod totum non sit grauius intensiue: quam pars. scilicet quantum ad omnem grauitatem. est tamen gra uius quantu ad vigorem grauitatis. id est actiuius vel vigorosius in agendo vel mouendo. Et ideo potest dici: quod grauitas totius est maior virtus intensiue: quam partis: non tamen maior forma. vnde et philosophus dicit primo celi. si esset corpus graue infinitum esset virtus infinita: quod probat per additionem partium etc. et tamen non esset intensior forma quam grauitas partis.

⁋ Ad argumentum ergo dicendum: quod sicut successiue pars. a. mouetur: sic successiue per totum oculum visio eius corrumpitur: non quod vna pars extensiua prius quam alia corrumpatur: sed intensiua tantum.

⁋ Et sicut non est dare partem primam extensiuam rei vise que egressa sit oculi oppositionem: sic non est aliqua pars visionis primo corrupta: simul in eo instanti in quo est primo verum dicere. pars a. tota egressa est oppositionem oculi: in eodem est primo verum dicere. tota visio ipsius a. seu omnes partes secundum intensionem visionis ipsius a. et partium eius sunt primo corrupte: ita quod semper secundum successionem partium extensarum in motu ipsius rei vise est successio partium intensiuarum: vt ita loquar: in corruptione visio nis: non autem partium visionis secundum extensionem vt ymaginatur argumentum.

⁋ Ad 5am dico: quod aliqua entitas forme a. erit post hoc instans: et aliqua entitas forme a. non erit prius hoc instans: sicut etiam forma a. non erit post hoc instans: dico tamen quod nulla entitas forme a. est nunc: cuius nihil erit post hoc instans: sed sicut forme a. aliquid erit post hoc instans: ita cuiuslibet entitatis forme a. nunc existentis aliquid erit post hoc instans. Et cum dicitur sumatur praecise ea entitas forme a. que non erit etc. Dico quod impossibile est sumere praecise eam entitatem forme a. que immediate pius hoc instans non erit: et similiter impossibile est sume re totam entitatem forme a. praecise que erit immediate post hoc instans. Nam casu posito impossibile est signare maximam partem forme a. que erit post hoc instans: et hoc: quia nulla erit maxima pars eius. Et vlterius dico: quod deus non nouit quod praecise nunc plus est de forma a. quam erit immediate post hoc instans. qui nihil tale est: nec est nouit maximam partem forme: quae erit priuas hcoc instans. quia nulla est maxima que erit post hoc instans.

⁋ Et si arguatur sic: forma a. nunc est intensior quam erit post hoc instans: et non est in infinitum intensior quam erit. post hoc instans. ergo per aliquem gradum praecise est nunc intensior quam mmediate erit pius hoc instans. Respondeo: quod antecedens est verum. sed consequentia non valet. vnde dico: quod forma a. est nunc intensior etc. et non in infinitum intensior: et tamen per nullum gradum praecise est intensior quam erit immediate post hoc instans: et causa est: quia nullus erit maximus gradus huius forme post hoc instans: nes erit aliqua maxima latitudo huius forme post hoc instans. Si autem esset dare maximam latitudinem vel partem huius for me que erit post hoc instans: tunc oporteret est dare per quod precise hec forma nunc esset intensior quam erit immediate prius hoc instans. hec quae dicta sunt patent in simili: sit enim aliquod cor pus cubitale: super spacium sibi equale quod sit a. et incipiat nunc moueri versus aliam partem spacii distantem quae sit b. et sint distantia inter a. et b. duorum cubitorum. hoc po sito in hoc instanti in quo hoc corpus habet vltimum quietum esse et incipit moueri continue versus b. corpus motum habet totum spacium a. et immediate post hoc instans non habebit totum spacium a. habebit tamen aliquid spacii a. habet ergo aliquid de spacio a. quod non habebit pus hoc instans: et aliquid habet nunc de spacio a. quod habebit etiam pus hoc instans. Et dico: quod nihil habet nunc de pacio a. cuius nihil habebit prus hoc instans: nec potest sumi quid praecise: habet nunc quod postea immediate non habebit: nec illud tale deus nouit sic: nec aliquid est eiusmodi: quod probatur: quia si aliquod tale detur: veest diuisibile vel indiuisibile: non diuisibile. quia quantumcumque peruum diuisibile spacii sit: tempus erit antequam hoc corpus continue motum totum illud reliquerit. et per consequens immediate post hoc instans aliquid eius habebit. nec potest dici: quod sit aliquid indiuisibile: quia tunc esset dare secundum quid spacii hoc corpus esset primo mutatum a suo loco vel spacio a quo mouet: et eadem ratione esset dare secundum quid spacii ad quod mouetur esset primo mutatum: que sunt impossibilia: vt patet. 6. phisicorum.

⁋ Similiter hoc posito illud spacii totum quod habebit hoc corpus post hoc instans: erit minus toto: quod nunc habet sine toto spacio a. per indiui sibile precise: et per consequens indiuisibile demptum a diuisibili redderet ipsum minus: quod est impossibile. Similiter hoc posito inter corpus incipiens nunc moueri et b. est medium spacium bicubitale. et immediate post hoc inter hoc corpus incipiens moueri et b. non erit medium spacium bicubitale: erit tamen medium aliquid eius quod est nunc mediat: et aliquid eius non erit medium quod tamen nunc mediat: et impossibile est signare quod praecise de hoc spacio nunc mediat: quod immediate post nunc nonm diabat: seu per quod praecise spacium nunc medians est maius quam pacium quod immediate post hoc mediabit: quod patet: quia illud no otest esse indiuisibile: cum indiuisibile non faciat maius: tum etiam quia tunc esset dare primum acquisitum de spacio in motu locali continuo: quod est impossibile: nec diuisibile: quia nullum diuisibile erit immediate post hoc instans pertransitum a cor pore quod incipit nunc moueri: et causa est que tacta est prius in aliis. valet. quia nullum erit maximum spaciu quod mediabit post hoc instans inter hoc corpus incipiens moueri et b. et similiter qui nullum est indiuisibile in spacio: et similiter nec in forma: sed de hoc magis in sequentibus. Et esset in toto simile de spacio super quod est corpus incipiens moueri: et de forma incipiente corrumpi: si spacium sicut continue relinquitur a mobili sic continue coruperetur.

⁋ Ad 6um si loquamur de potestatem naturali volunta tis cum communi influentia dei: sicut oportet vt argumentum sit contra dicta: vel dabitur minimum tempus naturaliter prceptibile a voluntate: vel maximum non perceptibile: quod minus tamen est omni perceptibili ab ea: vel neutrum dabitur: sed ponatur quod quantumlibet paruum tempus est ab ea perceptibile. Si detur primum tunc potest concedi quod volutas potest tam cito non velle sicut cito potest. Nam potest in fine dati temporis non velle et citius non potest. Et si ponatur in esse tunc actus primo non erit: et non dabitur vltimum instans sui esse. Si vero detur secundum aut tertium dicendum: quod voluntas non potest tam cito post nunc non velle a. sicut cito potest: sed quantumcumque cito potest adhuc citius potest: et per consequens ipsa non poterit ex se non habere hunc actum vel aliquid eius puius nunc: sicut nec ita cito poterit totum actum simul deserere: sicut cito poterit. Et ideo argumentum fundatur super falso. 3m tamen menbrum datum: a scilicet negatur tam mimmum perceptibile quam maximum non perceptibile non apparet rationabile. Sed de hoc non oportet ad praesens disserere.

⁋ Ad 7m dicendum vt supra in simili dictum est. valet quod in instanti est aliquid forme plus: nihil tamen est tunc cuius nihil prius fue rit nec est aliquid tunc quod praecise tunc sit: et nulla pars eius prius fue rit. Et est exemplum de corpore: quod continue mouetur localiter. Nam quando est primo mutatum adhuc vel illum locum sibi equalem. vbi gratia. ad locum a. constat quod habet aliquod dne loco a. quod prius non habuit: et tamen nihil habet tunc de loco a. cuius nullam parte prius habuerit: nec potest dari quid praecise tunc plus habeat quam prius habuit de loco a. similiter non habet aliquid tunc cuius immediate post nihil habebit: vt supra monstratum est: ita suo modo de forma dicendum est in casu dato.

⁋ ertio videndum est vtrum cuiuslibet formarum huiusmodi sit dare minimum Et quia partibilitas forme potest accipi tam secundum intensionem quam secundum extensionem. ideo minimum in forma potest intelligi etiam vtroque modo.

⁋ Item vtroque modo potest intelligi dupliciter minimum forme: vno modo: vt dicatur minimum: quo nihil forme est minus: nec potest esse minus in specie illa. Alio modo: illud potest vocari minimum quod potest per se actu separatum subsistere: est nihil eiusdem speciei minus eo posset per se separatum subsistere remanens in specie illa. Tunc pono aliquas conclusiones

⁋ Priua conclusio est quod nullius forme de praedictis est aliquod minimum secundum extensionem primo modo accipiendo minimum: et loquendo de formis partibilibus extensiue. hanc probo sic. omni forma ex tensa et qualibet eius parte est aliqua eius pars minor. ergo nullius talis forme est dare aliquam partem minimam: qua nulla sit minor: consequentia patet et antecedens probat ex eo: quod quelibet talis forma et quelibet eius pars est extensa et diuisibilis in semper diuisibilia: sicut eius primum subiectum: alioquin vt arguit. P. in de sen su et sensato. vbi quaerit an qualitates sensibiles diuidantur in infinita: et determinat quod sic: in partes inexistentes: quas vocat partes in potentia: sequitur quod aliqua pars corporis sensibilis quali tate sensibili. verbi grata. aliqua pars ignis non esset calida: et aliqua pars niuis non esset alba: si tam calor quam albedo esset in partes minimas et indiuisibiles resolubilis.

⁋ Item eius primum subiectum non esset sibi adequatum: et per consequens nec primum subiectum secundum partem.

⁋ Praeterea esset aliqua pars forme mimma secundum hunc mod dum illa esset indiuisibilis: et eius subiectum esset aliquod indiuisibile: sicut aliqui opinantur punctum. consequens est falsum: tum quia talia indiuisibilia non sunt in rerum natura. vt probabitur in secundo: tum quia esto quod essent non posset aliquid eorum esse subiectum forme nalis: sicut probatur tertio de ece et mun. vnde punctum nec aliquod indiuisibile potest esse durum vel molle. et sic de aliis: vt ibi dicitur

⁋ Secunda conclusio quod eodem modo loquendo de minimo: nullius forme partibilis secundum intensionem est dare minimum intensiue: hoc probatur: quia si daretur aliquod tale minimum illud esset omnino indiuisibile intensiue: consequens est falsum: tum quia sicut indiuisibile secundum extensionem additum alteri non facit maius: sic ne indiuisibile secundum intensionem additum alteri facit intensius: et per consequens forma non intenderetur ex additione talium mimmorum: et cum tota forma sit resolubilis in talia minima si po nantur: sequeretur quod nulla forma esset intensior alia: tum quia quodlibet talium acquireretur subito et in instanti: et per consequens vel nulla ltensio esset continua: cuius oppositum est probatum: vel aliquis motus continuus esset compositus ex mutationibus vel mutatis esse praecise: quod est reprobatum. 6. physicorum: et ambe praedicte rationes suo modo possent fieri pro praecedeti conclusione.

⁋ Tertia conclusio est de minimo secundum extensione 2o o accipiendo minimum scilicet seperabile et possibile naturaliter seorsum existere. Et est conclusio hec: quod cuiuslibet talis forme est dare minimum possibile etc. vel maximum non possibile minus omni parte sua possibili per se existere in specie illa. vnde in albedine: licet non sit aliqua pars mima inexistens: vt patet ex prima conclusione: non quantumlibet tamen parua pars eius posset diuisa ab aliis per se naturaliter existere. sed est dare minimam quae posset: vel earum que non possent est dare maximam: ita quod omnis alia maior posset. Et sicut dico de ea que est: si diuideretur: sic etiam dico de generabili. valet quod non in quacumque parua quantitate ma terie vel subiecti per se seorsum existente potest aliqua talis forma naturaliter generari: sed in qualibet specie talium formarum est dare minimam quantitatem subiecti: in qua potest naturaliter recipi et existe re: vel maximam in qua non potest et in omni maiori potest. hanc conclusionem reputo probabiliorem opposita: et magis consonam dicitis auctorum: quamuis opposita virtute rationum non possit euidenter impugnari

⁋ Arguo ergo sic. in aliquanta magnitudine subiecti potest naturaliter saluari forma naturalis eiusmodi: et in aliquanta minore non potest. ergo est dare minimam in qua potest: vel maximam in qua non: ad sensum praemissum. consequentia probatur: quoniam si signetur stilo aliqua pars subiecti in qua seorsum non posset forma existere: aut in qualibet ea maiore: et eam includente possit forma saluari: et tunc illa est maxima in quae non. Aut in aliqua maiore non posset sal uari: et tunc vlterius trahendo stillum: aliquando deuentum erit ad primam in qua poterit: et illa erit mimma in qua sic: vel ad vltimam in qua non poterit: et illa erit maxima in qua non. Non potest autem vtrumque dari scilicet maxima in qua non: et minima in qua sic. qui tunc minima in qua sic: vel excederet maximam in qua non: aliquapo excessu diuisibili: et hoc non: quoniam seclusa aliqua poste¬ riore parte illius excessus: adhuc residuum includit maximam in qua non: et amplius: aut ergo in illo residuo poterit esse for ma: et tunc prima data non fuit minima in quae sic: aut non poterit: et tunc sequitur quod alia non fuit maxima in qua non. non ergo excedit eam in excessu diuisibili: sed nec etia indiuisibili: quia indiuisibile non reddit maius. patet ergo consequentia et prima pars antecedentis est nota ad sensum.

⁋ Secunda vero probatur: quia sic dicit. P. 2o de anima et experientia docet: vnusquisque actus in potentia existente disposita et in propria materia aptus natus est fieri: et non quilibet indifferen ter in qualibet: materia autem nulli forme in ea de nouo generabili est secundum se absolute et quolibet se habens propria potentia seu proprium susceptiuum: sed taliter vel taliter disposita: et inter omnes dispositiones ma terie ad suscipiendum formas quantitas est prima. Unde et for me prime elemntorum: est sibi determinant proprias magnitudi nes et quantitates in materiis: sicut ex attestatione sensus probat Commen. in de subiecta orbis: videmus inquit quod forma ca liditatis quando agit in aquam incipit aqua augeri et crescere in dimensionibus: et vicinari dimensionibus aeris. cum ergo peruenterit ad maximam quantitatem aque: tunc subiectum denudabitur a forma aque et quantitate dimensionum aquae propria: et recipiet for mam aeris et quantitatem dimensionum propriarum forme aeris: sed si forma non determinaret sibi certam quantitatem in minimo: sed in quantumcumque parua saluari posset: superflua esset actio naturae in augendo dimensiones aqua propter generationem aeris.

⁋ Praeterea absurdum esset dicere: quod forma elephantis posset seruari in tam modica quantitate quanta est quantitas grani synapis: et tamen oporteret hoc dicere: nisi ponatur quod forma determinat in mimmo certam quantitatem subiecti: et sicut est de formis perfectis et corporum etherogeneorum: sic et est de formis quibuslibet quae de nouo in materia re cipiuntur: quamuis forte non sit eque patens.

⁋ Nec valet dicere: quod hoc non est simile: cum forma elephantis requirat corpus etherogeneum id est dissimilium partium. Nam si partes homogenesse quas requirit corpus elephantis possint esse semper minores: poterunt in tam parua sumi quantitate quod constituent corpus etherogeneum in quam titate synapis eiusdem rationis cum corpore quod nunc habet elephas: et in illo poterit saluari forma elephantis: si dicta opinio vra sit

⁋ Ad hanc intentionem est. P. primo philosophicorum contra Anax. vbi dicens quod est pare minimam carnem: et mimam aquam: et sic de aliis naturalibus

⁋ Ad hoc dicitur quod ex dicto illo non cogimur ponere tale mi nimum. Nam. P. satis habet si per ablatione a toto minoretur totum: et ta quod non semper de eo possit equale abstrahi. Dportebat enim Anax. dicere sicut ei impoteit. P. quod facta segregatione a carne cuiuscumque generabilis de carne adhuc remaneret caro tanta: vt ex ea posset vlterius segregari quodcumque generabile. et hoc est mpossibile: quoniam quantumcumque caro posset in infinitum diuidi et minorari: saltem non remaneret tanta vt posset ex ea quodcumque generabile generari: quia generabile quodcumque requirit determinatam quantitatem illius ex quo generatur: maxime si generatio sit tantum segregatio: quod imponitur Anax. et vltra quantitatem istam ex qua gietenatur minuetur caro per potinuam segregationem aliorum ex ipsa. Non ergo propter intentionem Aristo. ibi oportet ponere minium in naturalibus: est separatum et per se existens.

⁋ hec responsio non est secundum mentem. P. quod patet ex verbis eius apartis: et rationibus quas adducit. Ex verbis quidem nam ait sic si omne corpus remoto quaedam: quod minus necesse est fieri: carnis aut determinata est quantitas. et magnitudinie et peruitate: manifestum est quod ex mima carne nullum segregabitur corpus: erit enim min minimo.

⁋ Et Commen. ibi hanc rationem declarans ait. Et cum sit manium per se: quod omne corpus quando ex eo diminuitur aliquid fit minus: et etiam est manitum per se quod quantitas carnis est termiata in magnitudine et peruitate. Nam manium est: quod ex minima carne qua nulla caro est minor: impossibile est exire corpus consimile omnino. Nam quando exitus procedit semper et mioratio corporis ex quo est exitus procedit sper: necesse est vt illud corpus a quae exiunt hec corpera: perueniat ad mimam quantitatem illius speciei corporis: et tunc erit impossibile vt ex eo exeat aliquid: quoniam fieret tunc minus quam deberet esse: quod est contra posi¬ tum. hoc patet primo: quia vterque aperte dicit: quod est dare minimam carnem: et per consequens quod caro est determinata in magnitudinie et paruitate: et his verbis contradicit responsioni. Cotradicit etiam rationi. Nam si negetur tale minimum nec ponatur minima caro potens per se subsistere: vel non ponatur maximum quod non: ratio nihil probat: quoniam ipsa super hoc sustentatur: et tunc deducit quod erit dare minus minimo. vnde negaretur. P. et Commentato ri quod per continuum exitum corporum a carne: et continuam minora: tionem carnis deueniatur ad minimam carnem ex qua nihiposset exire. et sic haberent negare qui praemissam ponunt respositiosionem: et tunc ratio nihil valeret.

⁋ Praeterea hoc idem patet ex alia ratio ne quam praemittit ibi. P. super eode fundamento fundata. Sed differt ab ea que nunc recitata est: quoniam ista accipit minimu eius ex quo segregatur: alia vero accipit minimum eius quod segregatur: et est ratio. P. quod cum sit dare minimam carnem: aut ex aqua non poterit semper segregari caro: quod est contra Anax. et est intentum. P. aut in aqua quae est finite quantitatis erunt corpora equalia in finita secundum multitudinem: quod est impossibile. constat autem quod hec ratio non concludit: nisi supponatur: quod sit determinata quantitas carnis minima quae potest segregari: vel maxima quae non potest.

⁋ Nam neutro horum posito dicetur quod post quamlibet segregatam segre gabitur minor in infinitum: et sic non cessabit segregatio: nec erunt corpora equalia infinita in corpore finito: quando corpora segregata non erunt equalia. Sed si detur minima caro procedit ro: quoniam in qualibet segregatione segregabitur minima caro vel maior continens minimam: et sequitur tunc propositum: et in hoc fundari rationem patet manifeste per Commen. ibidem. vnde ponens rationem. P. ait: quando ex aqua exit caro: deinde ab ea exit alia caro: et sic in infinitum: necesse est autem vt exitus cesset: aut vt in corpore finito sint corpora infinita equalia: quoniam non potest aliquis dicere quod cum ex aqua exiuit prima caro: deinde exiuit alia caro: quod illa caro secunda est minor prima secundum minorationem aque per exitum carnis. Et similiter. 3a caro est minor. 2a secundum minorationem aque per exitum 2a carnis: et quod hic procederet in infinitum scilicet peruitas aque et peruitas carnis exeuntis: caro enim habet in peruitate magnitudinem terminatam quam non pertransit scilicet quod non inuenitur caro habens minorem magnitudinem illa: ista ergo magnitudo terminata quae est carnis quando exit ex aqua: semper necesse est alterum istorum duorum: aut vt cesset generatio: aut in magnitudine terminata scilicet in aqua erunt magnitudines equiles infinite: vel est minor magnitudo carnis: quod est impossibile. hec commentator. In quibus verbis patet manifeste quod dictum est: et per consequens responsio nulla est ad intentionem. P. Et quod dicitur quod sufficit: quod sic per continuam ablationem minoretur corpus: vt non semper de eo possit equale abstrahi: non est verum: quoniam et si non semper possit. abstrahi equale: dummodo semper possit aliquod corpus eiusdem rationis abstrahi: non haberet propositum. P. contra Anaxa. non enim dicebat Anaxa. quod ex grano synapis possit segregari aqua tanta quanta est totius oceani: sed aqua alicuius quantitatis: nec dicebat quod semper equale posset abstrahi: quamuis ad hoc dicendum compellat. P. supposita minima magnitudine aque: quod etiam addit responsio quod quodcumque generabile requirit determinatam quantitatem illius ex quo generatur: si generatio sit segregatio non et verum nisi ipsum generabile determinet sibi minimam sui quanti tatem: quae potest per se subsistere: vel maximam quae non potest. Nam si generabile possit esse minus: et eo aliud minus: et sic semper poterit: et ex minori et minori segregari aliquod generabile: et sic patet quod respo nulla est ad intentionem philosophi.

⁋ huius quoque sententie est Commentatoris. 6. philosophiorum. vbi ait: quod mimus color est terminatus per se quemadmodum mima forma est terminata scilicet quod mimmum quod potest esse coloratum in actu: est terminatum: quemadmodum mimum quod potest esse aliquid demonstratum est terminatu. vbi gratia quoniam mimma aqua est terminata: et similiter de aliis corporibus simplicibus et compositis. Et in alio commento dixerat quod minimum de omni generato est termia te quantitatis. verbi gratia. mima pars ignis est terminata scilicet mima pars quae potest esse ignis.

⁋ Item infra in alio commento ait. omne enim generabile naturale habet aliquam quantitatem naturaliter in initio generationis et fine. et ista quantitas habet extremum et medium. vbi gratia quoniam quam titates estbrionum sunt terminate scilicet maximi et minimi: et similiter hominum quantitates sunt terminate scilicet maximi et mimi. vnde impossibile est augeri in infin aut diminui. Nam si transiuerit quamtitatem naturale in divisione et in additione statim corrumpetur ens: actio enim cuiuslibet entis perficitur per quantitatem et qualitate terminatam sicut est dispositio in entibus artificialibus. hec Commentatoris. Similem sententiam ponit. 8. philosophicorum et pluribus aliis locis. Si quaeratur autem quae partium huius disiunctiue sit tenenda: an scilicet sit dare mimmum in quo potest. an maximum in quo non potest: videtur mihi: quod secunda sit tutior quamuis primam magis sonent verba. P. vt patet ex allegatis. intentio tamen eius: ita saluatur per 2am sicut per primam: vt patet consideranti.

⁋ 4a conclusio est quod non cuiuslibet forme quae potest intendi et remitti est dare minimum seperatum intensiue. probo. et pono quod aliquod lucidum illuminet aerem summe dispositum ad lumen secundum quantamcumque distantiam potest: hoc posito arguo. omni parte proportionabili huius luminis dati est aliqua remissior. Et loquor de partibus secundum extensionem subiect ergo non est dare minimum lumen intensiue speratum. patet consequentia quod si detur minimum lumen eo non erit aliud minus in aliqua parte medii: antecedens probatur: quoniam in casu dato: nulla pars medii est per totum vniformiter lucida: sed quae remotior est minus est lucida. Et qui non est dare vltimam partem simpliciter quae sit illuminata non est dare aliquam miorime illuminatam seu remississime: et per consequens quaelibet est aliqua remissior pars luminis situ distincta.

⁋ paet ergo quod talis forme non est dandum aliquod tale mimmum intensiue. Et eadem ratione vt videtur posset probabiliter dici: quod nullius alterius corruptibilis forme suscipientis intensione et remissionem necesse sit tale mimmum dare.

⁋ Contra praedicta potest argui et maxime contra conclusionem 3am contra quam arguit quidam doco. Primo sic. sicut essentiale est quanto posse diuidi in pates: ita est ei essentiale: quod singulum eorum in quae diditur possit esse hoec aliquid. ergo nulli eorum repugnat per se esse. constat autem quod omnis for ma naturalis est quanta.

⁋ Confirmatur hec ratio. et consequentia tum quia partes sunt eiusdem rationis quantum ad materiam et ad formam cum toto. ergo possunt habere per se existentiam sicut et totum potest: tum quia si essent per se essent indidua eius speciei: cuius totum est indinduum: absurdum aut videtur: quod aliquid habeat in se naturam illam vnde sit indinduum: vel possit esse indinduum alicuius speciei: ita quod sibi non repugnet ea natura posse esse indinduum huius: et simpugnet posse esse simpliciter: et hoc saltem de ill quae non sunt accidenta: sicut sunt subiecte homogenee: quae non inherent essentialiter: tum quia naturaliter partes sunt priores toto: ideo non repugnat eis contradictorie esse priores tempore.

⁋ 2o circunscribatur omne continens et omne corruptiuum. et sit sola aqua in vniuerso: quaecumque ad data didatur sicut possibile est: quia est quanta: hoc facto illa in qua fit divisio non erunt nihila: quia haec est contra divisionis rationem: nec erunt non aqua: ex so la ratioe divisionis: quia tunc aqua componeretur ex non aquis: non repugnat etiam forme aqua illa peruitas quae iam est in actu: quia ita parua praefuit: licet in toto: nec per ipsam divisionem corrumpetur aqua: quia circunscriptum est omne corruptiuum: non ergo videtur aliqua ratio intrinseca quare forme naturali repugnet quin semper quocumque per se existente posset aliquod minus esse per so existens: licet forte extrinseca impeditiua talis per se existentie assigne tur contrarietas corrumpentis.

⁋ 3o si esset dare tale mimum de for sequitur quod est dare primam partem motus ad formam seu mimmam partem for quae potest induci per motum: consequentia patet: quia semper prior pars motus est non solum natura set etiam duratione: antequam sit aliquid sequentis. Sed consequens probat iste doc. infra. in eadem quaestione esse falsum: quia si ponatur talis prima pars: illa erit fcam in instanti: et cum agens praesens existens possit iterum causare aliam partem forme equalem ipsi prime: aut illam causabit simul in eodem instanti cum prima: et eadem ratione 3am partem est causabit in instanti eodem: et sic de qualibet: et per consequens totam formam causabit in instanti: quod est falsum: aut illam scdam partem causabit in alio instanti: et sic quamlibet aliam in alio instanti a priore: et tunc vel iste partes erunt causate sine quiete media: et per consequens totus motus erit compositus praecise ex mutationibus vel mutatis esse: quod est falsum. vt patet ex. 6. phy. vel inter causationem vnius partio et causationem alterius erit quies medio. Et hoc etiam est inconueniens: tumnsqum tunc agens naturale esset praesens per tempus debito passiuo in debita dispositione agendi et patiendi. Et non ageret quod est inconueni ens: tum quia tota inducio forme composita esset ex mutationibus et quietibus: et sic nulla esset cotinua: quod est falsum. Aut vltimo dicetur quod secundam partem causat successiue in tempore: sed hoc est valde irrationabile: quia cum agens sit equalis virtutis et eque approximatum passo. sicut primam partem potest simul inducere ita inducta illa potest aliam illi equalem totam simul inducere

⁋ 4o omne alterans prius alterat partem subiecti sibi propinquio rem quam partem remotiorem ab eo. Si ergo ponatur mimum subiecti in quo possit introduci forma ab agente: vel ipsum erit indi uisibile sicut punctus: quod est impossibile: vt etiam patet supra: vel si erit diunisibile pars eius erit propinquior agenti quam alia et in propinquo rem prius inducetur forma: et cum pars sit minor toto: sequitur quod illud non fuit minimum in quo potuit forma induci: vel est dare minus minimo: quod est impossibile.

⁋ 5o aliquod subiectum potest partibiliter et co tinue partibilitate extensiua moueri ab vna forma contraria in aliam: et ab vna forma substantiali incompossibilium in aliam: sic lignum approximatum igni potest continue transmutari a frigiditate in calorem: et a forma ligni in formam ignis: hoc autem non esset pos sibile si esset dare tale minimum separatum: quoniam non posset minus de forma induci quam minima: et nulla minima induce retur partibiliter: sed tota simul.

⁋ 6o argui potest contra aliud dictum in eo dem articulo: dictum enim est quod non est dare minimum forme inter siue: nec coniunctum siue inexistens seu existens in toto: nec per se sumptum seu separatum: et probando assumptum est quod in forma nihil est indiuisibile intensiue.

⁋ Contra istud potest argui ostendendo: quod est aliquid indiuisibile intensiue in forma sic: supponatur quod sortes et Plato non sint albi nunc. et nunc am bo incipiant esse albi: exponendo ly incipit. per negationem praesentis et positionem futuri: et continue intendantur eorum albedines equaliter et vniformiter: intensione per totum tempus quo intenderetur: et duret intensio per totum aliquod tempus vsque ad instans a. et in instanti a. Plato moriatur vel annihiletur: sortes vero viuat: casus totus possibilis est: vt patet cuilibet. hoc posito: quaero an sortes erit ina. instanti ita albus praecise sicut Plato erit albus: aut erit sort tes magis albus: aut minus albus quam Plato erit albus: non potest dici quod erit sortes in a. minus albus quam Plato erit albus: qui positum est quod eorum albedines per totum tempus datum equaliter inten duntur. Item quia si Plato viueret in a. esset ita albus praecise sicut erit sortes in a. et econverso Constat autem: quod ex hoc quod desinit esse in a. non erit sortes in a. minus albus quam Plato: nec potest dici: quod sortes erit in a. ita albus praecise sicut Plato erit albus: quia si hoc esset: sequeretur quod Plato erit ita albus praecise sicut erit sortes albus in instanti a. et quia Plato desinet esse in a. sequitur quod Pla to erit in aliquo instanti ante a. ita albus sicut sortes erit alb in a. et vltra sequitur quod sortes erit ita albus in aliquo instanti ante a. sict ipsemet erit albus in a. Et vltra. ergo albedo in sor te non continue intendetur per totum tempus vsque ad instans a. quod est contra positum. Relinquitur ergo quod sortes erit albior in instan ti a. quam Plato erit albus. ergo albedo sortis quam habebit in a. erit intensior quam erit albedo Platonis: aut ergo excedet illam per aliquam latitudine albedinis intensiuam: aut praecise per aliquod indiuisibile: non potest dici per aliquam latitudinem diui sibilem: quia si sic: vel illam acquiret sortes in tempore ante a. vel instanti: non in tempore ante a. quia tunc sortes in instanti medio illi temporis quo acquireretur ista latitudo excessus. esset albior quam erit plato et per consequens non per totum tempus ante a. continue equaliter intenderentur eorum albedines. nec potest dici: quod illa latitudo excessus acquireretur in instanti a. tum quia in motu continuo nullum diuisibile acquiritur in instanti: tum quia cum in tota forma acquisita a sorte per totum tempus datum vsque ad instans a. inclusiue non sint infinite partes equales huic latitudini excessus: alioquin esset infinita intensiue. sequitur quod vniformi intensione in aliquo tempore tantum acquiresuetur praecise de forma quantum in instanti: et quod minus in ali¬ quo tempore quam in sua medietate quae sunt impossibilia. Et consequentia patet: quoniam didat tota illa forma in partes equales huic excessui et sint id quelibet decira erit acquisita in 10 parte temporis. Nam tempus et motus et id secundum quod est motus equaliter diuiduntur: vt patet. 6. philosophicorum. et sic in io parte temporis dati praecise tantum acquiritur de forma quantum in instan ti a. Et quia tota intentio est vniformis non plus: sed tamtumdem in quolibet instanti acquiritur de forma: et per consequens tantum acquiritur in id parte temporis quantum in instanti. Et per illud quod immediate dictum est cum multa instantia sint in medietate vnius. 10 partis temporis sequitur: quod in medietate. ide partis temporis pius acquiretur de forma quam in instanti a. Et vltra ergo plus in medietate. 10 quam in tota. 10 et sic plus in parte quam in toto. Relinquitur ergo quod albedo quam habenbit sortues in a. excedit totam albedinem platons praecise per aliquid albedinis indiuisibile intensiue: et habetur propositum. valet quod in forma uiusmodi est aliquod indiuisibile intensiue.

⁋ 7o si non sit dare minimum intensiue in forma sequitur quod possibile est aliquam formam remitti in infinitum: consequens est falsum per. P. 6. phy. in fine. vbi dicent nulla alteratio potest esse infinita seu durare in infinitum: immodvniversaliter nulla transmutatio praeter lationem circularem. consequentia patet pro eo: quod si non sit minima forma intensiue nulla erit remississima: sed quaelibet post quantumcumque eius diminutionem vel remissionem poterit adhuc diminui et remitti: alioquin deueniretur ad indiuisibilem intensiue: et in remissibilem: qua minor esse non posset: et per consequens ad minimam: quod est oppositum positi: et concedit propositum.

⁋ 8o idem probatur per rationem cuiusdam doc. quam dicitur in tractatu de intensione formarum. supposito quod contraria different speciem: et quod non possint simul misceri demonstratiue concludere propositum: et est ratio hec. quandocumque est motus ab vna forma specifica ad aliam diferntem speciem: est dare primum instans in quo mobile est sub forma posteriori. vt patet. 8. phy. et probatur ratione. Nam est dare vnum tempus totum in quo est sub forma priori: et vnum totum in quo est sub forma posteriori: et in instanti continuante illa duo tempora mobile non potest esse sub forma priori: vt. dicens P. et est ratio: quia tunc esset dare vltimum instans rei primauentis corrupte per alterationem: quod est impossibile. vt. dicens se supra probasse: ergo in illo instanti continuante: mobile est sub forma posteriori: et habetur propositum. tunc vlterius quaeritur: aut forma sub qua est mobile in primo instanti sui esse est remississima illius forme posterioris: aut non: Si sic habetur propositum. Si non tunc illa species habet indiuiduum remissius me dium inter formam priorem: et indiuiduum illius forme posterioris non remississimum. Et quia impossibile est transire de extremo ad extremum nisi transeatur per medium: sequitur quod mobile ante illud instans primum fuit sub forma posteriori: quia sub forma remissiori posterioris speciei: et ita non est dare primum instans forme specifice posterioris: cuius oppositum probatum est.

⁋ Si dicatur ad istam rationem: quod non oportet transire omnia me dia ad hoc vt mobile sit sub forma posteriori non remissa. Contra. primo: quia sequeretur: quod posset esse transitus de vna specie ad intensissimum gradum alterius speciei non pertranseundo aliquam formam remissam forme posterioris: quod videtur impossibile. consequentia patet: quia qua ratione non oportet transire vnum medium: non oportet etiam transire medium aliquod eiusdem rationis.

⁋ 2o quamuis esset possibile transire ab vno extremo ad aliud non per transeundo medium aliquod: possibile est tamen transire ab extre mo ad extremum: transeundo omnia media eiusdem rationis. po natur ergo quod mobile transeat a calido in frigidissimum per omnia media: tunc est dare primum instans in quo est sub frigiditate: aut ergo illa frigiditas est remississima: et habetur propositum: aut non est remississima: et tunc frinditas remissior erit medium per quod transiuit: et sic prius fuit sub frinditate remissiori: et ita non erit. dare primum instans in quo est sub frigiditate.

⁋ 3o transiens de extremo in extremum motu regulari: in medietate temporis transit medietatem distantie inter extrema. et per consequens in toto tempore pertransit totam distantiam: et ita per¬ transit omnia media.

⁋ Item. P. 2o de anima omnium natura constantium etc.

⁋ Ad ista respondeo ad primum quidem quod non est intentio. P. in illa notificatione quanti. quod omne quantum sit diuisibile in partes: quarum quelibet possit per se existere se parata a toto: absurdum enim fuisset apudm. P. quod celum posset actu secari in partes: et absurdius quod ille sic separate subsisterent. Sed. P. notificat quantum in communi ad continuum et discre tum: secundum quod ibi innuit Commentator. et ex textu etiam patet. Nam post illam notificationem diuidit quantitatem in species suas.

⁋ Et est intentio. P. quod omne quantum est diuisibile seu diuiditur: vt habet translatio commenti in ea que insunt: sic autem diuisibilium quadam sunt quorum ea in que diuiduntur simul sumpta sunt vnum hoc aliquid: et in illo habent positionem adiuicem: quedam quorum ea in que diuidumtur non sunt vnum hoc aliquid: sed singulum eorum est secuedum se vnum hoc aliquid: et vtrolibet modo est diuisibile ipsum est quantum ideo P. addit: quorum vtrumque aut singulum vnum aliquid: et hoc aliquid natum est esse: non autem ait vtrumque et singulum: sed vtrumque aut singulum. Quod est diuisibile in res primo modo se habentes dicitur magnitudo. Quod autem secundo modo diuiditur dicitur multitudo: sic dicit ibi. P. et ista diuisio conuenit cum illa. quantum diuiditur in continuum et discretum: in praedicamentis. vnde vbi noua translatio. 5o meta. habet. dicitur autem multitudo quidem diuisibile potestate in non continua: habet transla tio commenta. dicitur multum quod diuiditur secundum numerum in rebus discre tis: ita quod idem significat illa per discreta quod ista per non continua.

⁋ Et nonium quod. P. in superiori diescriptione quanti non simpliciter ait vnum: sed cum adiuncto vnum aliquid: et hoc ideo quia non cuiuslibet quanti ea in que diuiditur vel singulum ipsorum est vnum simpliciter: quin immo nullum continuum est vnum simpliciter: sed vnum aliquid: vt infra. dis. 24. ostendetur. addit aut et hoc aliquid ad denotandum quod talia simul vel singulum sunt vnum hoc id est singulare et indiuiduum

⁋ Ad confirmationem dicendum hanc consequentia nullam esse: partes sunt eiusde rationis quantum ad materiam et formam cum toto: et totum potest per se habere existentiam. ergo et partes: Nam forma in toto habet debitam dispositionem materie: non autem quelibet pars si seperaretur: quia non haberet determina tam quantitatem quae est prima dispositio materie inter ceteras. Et istud euidenti exemplo potest declarari. nam videmus aliquando quod animal sola diuisione continuitatis sue in aliqua parte. vbi gratia cum fit vulnus in corde modicum viuit: et tamen post vulnus ante instans mortis et ante vulnus eiusdem rationis erat quantum ad materiam et formam. Et nihilominus sine vulnere diu vixisset.

⁋ Ex quo patet: quod res naturales non saluantur in esse remota debita dispositione materie quam sua forma requirit.

⁋ Ad aliam confirmationem cum dicitur si partes essent per se: essent indiuidua speciei etc. Dudendm quod sicut partes inexistentes minores minimo possibili per se existere non possunt naturaliter per se esse: ita non possunt naturaliter per se esse indiui dua illius speciei: cuius est totum earum et vtrumque sibi repugnat ex natura sua.

⁋ Ad aliam cum dicitur quod partes na sunt priores toto. dicendum quod accipiendo prius nam secundum quod accipit. P. 5o meta. cum ait: priora secundum naturam et secundum subiectam dicuntur quaecumque contingit esse sine aliis et illa non sine illis: vel hoc intelligetur secundum potentiam naturalem: et tunc dico quod partes de quibus loquimur non sunt priores natura quam suum totum: quoniam virtute naturali non possunt esse sine toto: vel hoc intelligitur secundum quamcumque potentiam: siue naturalem: siue supernaturalem: quod videtur iste doct. intellexisse: quia dicit: non repugnat eis contradictoria esse priores tempore: et tunc dico quod argumetum non est ad propositum: quando cum ego dir co quod est dare minimum rei naturalis qua minus illius speciei per se non potest existere: intelligo quod virtute naturali non possit eo minus per se existere: nec sequitur. non est dare minimum rei naturalis per respectum ad potesm dei: ergo non est dare minimum quod nateraliter potest per se subsistetr.

⁋ Ad 2am rationem dico: quod casu illo posito: vel materia tantum diuide tur et forma corrumpetur: sicut ad abscisionem capitis animalis diuiditur corpus et anima corrumpitur: et tunc vel aliqua alia forma inducetur quae in quantitate materie partium poterit reseruari. sicut ad mortem animalis sequitur in materia forma cadaueris vt multi dicunt: vel remanebit sine forma substantiali: vel nullius ibi erit dio. Sed totum adnihila¬ bitur: quamuis hoc non sit possibile naturaliter: sicu nec est casus datus.

⁋ Cum autem dicitur quod non repugnat forme aque illa paeruitas que iam est in actu: quia ita parua fuit libet in toto. dicendum quod nulla consequentia est. for aque est in hac parua quantitate coniuncta aliis et in toto existente: ergo potest esse in tanta paeruitate segregata: et seorsum a toto existente: sict non sequitur. membrum animalis viuit coniunctum corpori. ergo est sectum et abscisum a corpore viuit: vel modica caro viuit coniuncta: seperata ergo viuet. Et ideo non solum propter impediens corruptiuum: vt iste doc. videtur innuere non potest quantumcumque parua pars forme per se subsistere: sed est propter naturalem suam conditionem quae est vt debitam quantitatem materie siue materiam tantam habeat.

⁋ Ad 3m posset dici. quod si non detur minima pars subiectu iecti in qua potest forma introduci: sed detur maxima in qua non potest: iuxta sensum supra datum: tunc non oportet absolute dare primam partem forme causatam: quaeuis detur aliqua pars subiecti cuius nulla pars prius habet formam quam cetere scilicet maxima in qua non. Ex quo enim nulla est minima in quae potest: non necesse est aliquam esse primam in qua introducatur forma.

⁋ Et vlterius consequens diceretur quod aliqua pars demonstrata forme est tota simul causata: quae in nullo instanti primo causata est vel fuit. Nam pars informans maximam pertem in instanti in qua non: aut eius aliquam partem vtique simul tota causata est: et tamen in nullo instanti primo habuit esse seu fuit causata: et hoc intelligendum est de formis non habentibus intensionem et remissionem: quales secundum multas sunt omnes forme substectales. Sed quia secundum hoc oporteret dare instans vltimum esse praecedentis forme post quod nihil eius esset: aut vtrumque esse simul vel pro aliqua instanti subiectum vtraque carere. Ideo respondeo aliter et dico quod quando in aliquo corpore carente hac vel illa forma secundum speciem. verbi gratia albedine ita quod nec ipsum nec aliqua pars eius est alba: nec est coniunctum alicui albo formaliter introducitur albedo: vtique est dare primam partem albedinis introductam totam simul: non quidem per mo tum: sed per mutationem quae est finis praecedentis motus: quo subiectum disponebatur ad albedinem: et hoc modo posset quis dicere quod esset introducere per motum: quia motus dispsitionis praecessit: sicut aliquando dicitur quod res generatur in tempore quamuis prouentus forme subsiectalis sit in instanti. Et cum quaeritur an secunda pars forme equalis prime introducatur in tempore vel in instanti. hoc potest intelligi vel de parte extensiua vel intensiua. Et dico quod vtraque (si vtramque habeat) forma introducitur in tempore inmediate illi instanti in quo est introducta prima pars. Dico tamen quod illa prima pars primo introducta non est minima intensiue nec extensiue. Et cum vlterius dicitur hoc esse irrationabiliter dictum: quia cum agens sit equalis virtutis et eque approximatum passo etc. Dico quod istud non est irrationabiliter: sed veraciter dictum: quod exemplo sensibili declarari potest. Ponatur enim sicut est possibile: quod aliquod corpus lumi nosum subito generetur vel creetur in aere: illud illuminabit aerem vsque ad determinatam distantiam in instanti. vt supra probatum est e sit distantia illa. 10 cubitorum. constat autem quod in ideo cubito non introducet lumen ita intensum: sicut in primo sibi proximo: immo multo minus: et sit gratia exempli quod in decimo minus. Et ponatur cum hoc quod illud corpus luminosum motu continuo moueatur versus decimum cubitum quousque sit ita sibi proximum: et tantum illuminet ipsum: quantum illuminauit in instanti sue generationis cubitum primum omnia hoc sunt possibilia. hoc posito post illud primum instans in 1de cubito erunt nouem pertes equales inter se: et illius primi luminis introducti in ipso: et sic omnes erunt. 10 et quaelibet equalis cuilibet aliarum: et cum prima pars fuit introducta in instanti: et nulla aliarum fuit itroducta in instanti: sed quelibet in tempore. alioquimilla intensio non fuisset continua: cus oppositum probatum est in primo art.

⁋ Item corpus illud equalis virtutis fuit post primao instans et non minoris: quam fuerit in primo instanti. Et non minus: sed plus approximatum passo: quam in primo instanti. Et sic dictum est de partibus secundum ntensionem: ita potest contingere et frequenter contingit immo vt in pluribus de partibus secundum extensionem. Que aut sit causa non est opus dicere ad praesens. Sufficit enim pro nunc scire quia ita est. Quamuis propter quid hoc sit forte non sit satis in promptu.

⁋ Ad 4m dicendum quod non semper agens prius alterat partem sibi proximiorem: sed aliquando aliquam alterat totam simul: et hoc quando nulla pars est illius secundum se susceptiua formae introducende per ipsum agens. Quod contigit quando subiectum in quo forma introduci debet caret penitus illa forma secundum speciem: nec alicui similem formam habenti est communiunctum: sicut in sequenti responsione magis patebit.

⁋ Ad 5m dicendum quod corpus in quo debet forma aliqua introduci potest tripliciter se habere quantum ad propositum spectat. Nam aliquando il lud corpus: nec secundum totum: nec secundum aliquam partem eius est informatum forma tali secundum speciem: neque coniunctum alicui forma tali informato. sicut verbi gratia cum forma ignis introducitur in stipulam vel stup pam per radium solarem: vel cum aliquod corpus non actu album proiectum in ignem fit album. aliquando autem corpus in quo introducen da est forma est tale secundum partem et non secundum totum: sicut cum in alioquo parte materie que fuit sub forma stuppe iam introducta est for ma ignis: aliquando vero tale corpus nec est tale secundum totum nec secundu partem: est tamen coniuctum alicui tali. verbi gratia cum lignum proiectu est in ignem. In primo casu dico quod subiectum non totum mouetur parti biliter: sed secundum aliquam partem totum simul et primo transmutatur: secundum alias vero partes potest moueri postea successiue. In secundo casu dico quod possibile est subiectum transmutari partibiliter et continue: et tunc non est inconue niens quod minor pars quam minima forme introducatur: quoniam non ipsa seorsum: sed coiuncta priori et praeexistenti habet esse. In 3o aut ca su propter eandem rationem dici potest quod aliquando totum subiectum transmutetur partibiliter etia continue: ita quod non sit dare primam partem forme introducte. Nam tunc pars de nouo generata eiusdem est naturae cum generante et sibi continua: et cum eo constituens aliquod totum vnum numero: et per consequens non seorsum actu seperata existens.

⁋ Istud patet in simili quantum ad hoc in nutritione et augmento animatorum. Nam humid tas cibalis diuisa et missa ad singulas partes minimas secutum formam aliti: minoris est quantitatis quam partes ille minime quibus coniuncta est siue sint partes minime carnis siue sanguinis aut aliorum alicuius. alioquin si esset qualibet pars huiditatis cibalis sic misse equalis quantitatis cum parte aliti cui iungitur quando illa esset conuersa alitum esset auctum in duplo siue maius esset in duplo: qua ante conuersionem. quod ad sensum patet falsum: et tamen non obstante quod sit minoris quantitatis ea minima cui coniungitur. verbi gratia. minima parte carnis: suscipit tamen in se materia illa formam carnis qua si seorsum per se existeret non posset forma carnis per se introduci: et ita potest contingere in partibus pluribus.

⁋ Ad d6ium dico quod in casu illo sortes erit albior in a. quam Plato erit alb per nihil tamen albedinis praecise erit albior in a. quam plato erit ali bus: nec per aliquem excessum albedinis determinatum diuisibilem vel indiuisibilem erit albior quam plato erit albus: et causa est: quia non erit aliquis maximus gradus albedinis vel maxima latitudo seu maxima albedo per quam plato erit albus: et quia in nullo instanti plato erit tantum albus quin post illud erit albior: quia secundum casum nullum vltimum instans erit in quo erit albus: per consequens in nullo instanti erit maxima albedo platonis vel sum ma vt dicebatur. Iccirco cum comperatur albedo sortes quam habebit instanti a. ad albedinem platonis: nullus est determinatus excessus quo illum excedat praecise. Si aut comperaretur albedo quam sortes habebit in a. ad albedinem vel partem aliquam determinatam albedinis quam habebit plato in aliquo instanti demonstrato hoc vel illo singulariter: quod sit b. vel dicens tunc aliquis vtique daretur determinatus excessus albedinis sortis ad albedinem platonis: et ille excessus esset aliqua latitudo diuisibilis albedinis que acquireretur in tempore ante a. et in instanti a. erit complete acquisita

⁋ Et si dicatur sortes erit albior in a. quam plato erit albus vt conceditur. ergo sortes erit per aliquod albedinis albior in a. quam plato erit. albus: et vltra. ergo per aliquid sortes erit albior in a. quam plato erit ali bus. Aliqui concedut primam consequentia et negant secundam. Et ratio quare secund consequentia non valet est: quia ly. aliquid. in antecedente supponit confuse tantum in consequente vero determinate.

⁋ Posset tamen rationabiliter concedi secundum vnum intellictum quod per aliquid erit sortes albior in a. quam platonies erit albus quia per totam albedinem cathegoremahie quam habebit in a. erit albioqua quam platonis erit albus: Sed si ly. aliquid. staret pro excessu tantum quam scilicet praecise albedo sortes diceretur excedere albedinem platonios tunc illa negam da esset et similiter secunda consequentia.

⁋ Nonium tamen quod id quod dixi de compa ratione albedinis sortes ad albedinem platonis verum est supposi¬ to quod in instanti a. albedo platonis non sit: sicut est ipse plato ponitur non esse. Si autem in instanti a. plato non esset: albedo aut qua acqui rebatur a platone in tempore immediato esset: illa esset equalis albedini sortis. Sed tamen adhuc concedi debet quod sortes erit albior: quam plato erit albus: per nihil tamen albedinis precise erit albior: quod plato erit albus: quia in nullo instanti plato erit maxime albus: sicut dictum est. Exemplum horum potest poni in motu locali: ponatur enim quod sortes et plato nunc non moueantur: sed incipiant moueri a puncto a. spatii et eque velociter moueantur et regulariter per aliquod epristus vsque ad instans b. et in instanti b. adnihiletur plato: non autem sortes hoc posito verum est dicere quod sortes magis distabit a puncto a. spatii in instanti b. quam distabit plato: et per consequens sortes distabit per maiorem distantiam vel maius spatium: et tamen si quaeratur per quid spatii praecise: spatium quo distabit sortes ab a. in instanti b. erit maius quam spatium quo distabit plato: dari non potest: quia non per aliquod indiuisibile. Nam per indiuisibile praecise vnum spatium non est maius alio: nec per spatiu diuisibile: quod potest simili modo probari: sic probatur in argumento quod per nullam latitudinem albedinis albedo sortes quam habebit in a. excedet albedinem quam habebit platon Et ro huius est: quia nulla erit maxima distantia siue maximum spatium in quo plato distabit a puncto a.

⁋ Ad 7m cum dicitur quod esset possibile aliquam formam in infinitum remitti. Respondeo cocedendo consequens sic simpliciter sumptum. Nam deus posset destrue re medietatem latitudinis intensiue ipsius forme in vna hora continua: et in alia hora immediate sequente destruere medie tatem medietatis remanentis: et in tertia hora medietatem re sidui: et sic semper continue tardando in duplo destructionem. constat autem quod si sic faceret: sicut est sibi possibile talis remissio prpetua duraret: nec dictum Arum. acceptari debet contra potentiam dei. Si tamen intelligatur quod possibile esset formam remitti in infinitum per agens naturale. nego consequentia. Et est ratio quia si agens naturale remittat formam: aliquam partem illius forme remittit in aliqua parte temporis: et in alia parte temporis equali immediate sequente remittit equalem vel maiorem partem forme: cum magis vel saltem eque possit super passum et formam illam in secunda parte temporis quam in prima: et cum in forma non sint infinite partes equales talis remissio non durat prpetuo: nec probatio consequentie valet. Concedo enim quod si remissio forme duret quousque forma totaliter corrumpatur numquam deuenitur ad remississimam neque ad indiuisibilem: quin immo post quamlibet remissam est remissior: et post quodlibet instans in quo est forma remissa adhuc est remissior: nec est dare instans in quo sit remississima. Sed ex hoc non sequitur quod remissio duret in infinitum id est eternaliter: sed satis cito finietur scilicet in instanti in quo primo nihil forme erit: seu in quo primo erit quelibet pars forme corrupta. Et est simile in motu locali. Nam sicut in forma non est minimum intensiue: sic nec in spatio est minimum extensiue: nec tamen recessus corporis a suo loco est perpetuus: quamuis in nullo instanti ipsum retineat minimam partem loci in quo erat: nec est aliquod instans vltimum in quo ipsum habeat secundum aliquod sui aliquam partem prioris loci: quia tamen est aliquod instans primum in quo nullam partem habet eius: ideo recessus ab illo non est perpetuus.

⁋ Ad 8am rationem dico primo. quod etiam suppositis illis duobus fundamentis illa propositio assumpta non est vera: cum enim forma aliqua partibiliter et continue acquiritur non est dare primum instans in quo aliquid eius vel ipsa est: sic quod ante nihil eius fuerit: secundum quem sensum videtur ratio ista procedere. Sed si sit motus ex forma contraria in formam contrariam et illa partibiliter et continue corrumpatur: hoc aut etiam partibiliter et continue generetur erit da re vltimum instans prioris forme qua scilicet ipsa erit tota: et immediate per non erit tota: et illud instans vltimum in qua corrumpenda forma est tota: est vi timum instans non esse formae generande: in qua scilicet nihil eius est: et prius quod immediat aliquid eius erit: et sic prioris forme non est dare primum instans in quo ipsa non est tota: sic sequentis non est dare primum in qua est aliquid eius. Et tunc ad rationem factam ad probandum illam propositionem. Dicendum quod tempora istarum formarum possunt dupliciter accipi. vno modo vt sumatur totum tempus in quo subiectum secundum quamlibet partem suam est sub forma priore: et sumatur totum tempus quo subiectum secundum quamlibet partem suam est sub forma posteriore: et tunc dico quod ista tempora non consequenter se habent: sed inter illa est tempus medium in quo scilicet subiectum secundum aliquam partem suam est sub priori forma et secundum aliquam sub posteriori: est illud est tempus in quo fit transmutatio ab vna forma in aliam. Primum autem tempus sumptum est tempus praecedens transmutationem: et secundum tempus sumptum est tempus quod sequitur transmutationem. Alio modo possunt sumi ista tempora sic: vt sumatur totum tempus in quo subiectum est secundum totum vel secundum aliquam eius partem sub priori forma: et totum tempus in quo subiectum est secundum totum vel secundum aliquam eius partem sub forma posteriori. Et dico tunc quod ista tempora non totaliter se excludunt: sed partialiter includunt. Nam tempus sic sumptum prioris forme est tempus aliquod cuius pars fuit antequam inciperet transmutatio: et alia pars est tempus in quo fit transmutatio. Nam in toto tempore transmutationis subiectum secundum aliquam partem est sub forma priori: ipsum vero tempus posterioris forme sic sumptum includit tempus in quo fit transmutatio et tempus immediate sequens transmuta tionem. Et si tunc dicatur: quod tunc subiectum simul esset sub formis contrariis. dicendum quod verum est secundum aliam et aliam eius partem: quod numquam apud aliquem nec apud doctorem: cuius est ratio facta: fuit reputatum inconueniens. Et sic patet: quod ista propositio non est vniversaliter vera: sed tunc habet veritate quando subiectum simul secundum quamlibet partem suam: et non prius secundum vnam quam aliam transmu tatur ad formam in quo casu supposito quod ille forme non possunt se compati in eodem subiecto primo: verum est dictum eius: et est ratio: quia tunc tempus in quo subiectum est sub forma priore non est idem cum tempore in quo est sub posteriore: propter inconpossibilitatem formarum: neque inter illa tempora est tempus medium in quo scilicet sub neutra sit: cum ponatur subiectum immediate ex vna in aliam transmutari. idem ergo continuat vtraque tempora: sed in illo instanti non potest sub priori forma: quia tunc daretur vltimum instans forme in quo ipsa vel aliquid eius est et post immediate nihil eius est: quod non est possibile naturaliter: vt supra probatum est ergo in illo instanti est sub forma posteriori et habetur propositum: et sic intelligendus est P. 8o phy. Ueruntamen in hoc casu adhuc stat ratio contra hoc: cum posuerint quod est dare minimum extensiue in quo forma potest seorsum saluari: et ideo adhuc est aliter respondendum. Sed ideo ista dixi vt intelligatur quo illud dictum habeat veritatem: et quomodo. Secundo ergo concesso quod talis forma habeat primum instans sui esse. Dico quod illa forma non est remississima: sed est in illa specie vel esse potest aliqua remissior.

⁋ Et vlterius dico quod non est necesse quod semper subiectum sit prius sub medio quam sub extremo: nec in qualibet transmutatione quod transmutatur prius perueniat ad medium quam ad extremum: quamuis hoc sit vniversaliter verum cum corpus transmutetur secundum locum: et sic intelligendum est dictum. P. et patet instantia. Nam cum lux generatur in instanti generationis corporis luminosi: illa lux non est minima: quod patet: quia potest remitti per remotionem corporis luminosi est parte medii in quo est lux quod euidenter verum est: saltem de luce que est genita in parte proxima corpori luminoso: et tamen illud subiectum non primo fuit sub luce minori.

⁋ Confirmatur. qui quanto corpus luminosius est: tanto in instanti lumen inten sius causat.

⁋ Praeterea videmus quod subiectum transmutatur de vna specie in aliam extremam: et tamen non prius transit per omnes me dias species quam veniat ad extremam: immo aliquando per nullam: sicut patet: quando capilli magis canescunt: vnde non prius fiunt virides et rubei quam fiant alibi. ergo multo magis videtur possibile vel saltem non minus quod in eadem specie non sit necessarium subiectum prius esse sub quolibet medio: quam sub extremo.

⁋ Ad illud quod contra hanc responsionem arguitur. dico quod si sit dare intensissimum gradum forme non est impossibile aliquando fieri transitum ad in tensissimum non transeundo prius per aliquod remissius. vnde si aliquod corpus potest inducere in medium lumen intensissimum: ita in instanti introducet: sicut aliud corpus minoris virtutis illuminando introducit in instanti lumen sibi proportionatum.

⁋ Et similiter dico quod si aliquod subiectum esset dispositum ad summum calorem agens potens summum calorem inducere ipsum causaret non causando prius minorem.

⁋ Ad 2m cum dicitur quod saltem est possibile quod subiectum transeat per omnia media. dico quod verum est: sed tunc forma non habebit primum instans esse: nec erit dare partem primam forme introductam: sicut mobile in motu locali transit successiue per omnia media: et tamen non est aliquod minimum spatium ab eo transitum: neque aliquod etiam primo transitum: quia etiam non est primum instans in quo sit acquisitum aliquid spatii.

⁋ Et quod hic sit possibile de forma: patet in ratione quarte conclusionis tertii articuli. Ubi ergo datur primum instans in quo est aliquid forme: sic quod ante nihil eius fuit non transit subiectum successiue per omnia media: quia hec non sunt compossibilia: quamuis vtrumque sit possibile secundum se: sicut si deus aliquod corpus transferret subito de loco a. ad locum b. tunc daretur primum instans in quo esset in loco b. sed tunc non esset verum quod prius transferret per omnia media inter a. et b. quia in instanti non est prius et posterius: nec tunc in illo instanti esset mu tatum ad primum medium seu minimum spatium: cum nullum huiusmodi sit: sic in proposito de forma.

⁋ Ad 3m respondeo eodem modo: quod tunc transit omnia media: sed tamen non sequitur quod sit dare primum vel minimum medium: sicut patet de localiter moto quod transit omnia media spatia: et tamen nullum est primum vel minimum spatium: nec est primum aliquod instans in quo primo peruenit ad aliquod medium: sic in proposito de forma quam dico diuisibilem esse in infinitum intensiue: sicut spatium extensiue.

⁋ Dictum etiam. P. quod inducunt nullo modo est ad propositum: tum quia non loquitur de augmento intensiuo: sed extensiuo tantum: vt ibi patet: tum qui nec de tali augmento loquitur vniversaliter in omnibus augmentationibus: sed solum in substantiis animatis que in se ipsis habent principium nutritionis et augmenti. Et tales dicit habere tantum naturalem augmenti: et propterea negat ignem esse principium augmenti in talibus rebus: quoniam ignis si combustibile haberet cresceret vltra omnem quantitatem talium rerum. vnde dicit quod cresceret in infinitum id est indeterminatum: per respectum scilicet ad quamlibet speciem vegetabilium et augmentabilium naturaliter. Utrum autem ignis quantum ad suam speciem habeat terminum naturalem sui augmenti vltra quem crescere non posset etiam habito combustibili non est presentis propositi perscrutari Quantum ad 4m articulum. An scilicet in qualibet intensione sit dare primum intensum esse. pono tres conclusiones prima est quod non in qualibet intensione est dare primum intensum esse. 2a. quod nec in qualibet remissione est dare primum remissum esse. 3a est quod in aliqua intensione contingit dare primum intensum esse: et in aliqua remissione primum remissum esse.

⁋ Prima conclusio patet: statim ex eo: quia videmus quod aliqua pars aeris remisse lucida continue fit magis lucida ad continuam approximationem corporis luminosi: in tali autem intensione continua impossibile est dare primum intensum esse: siue quod idem est: impossibile est in aliquo instanti dicere: nunc primo lumen est intensum in hoc subiecto: aut subiectum hoc nunc primo est factum magis lucidum: sicut impossibile est dicere nunc primo corpus luminosum est factum magis propinquum huic parti aeris: aut nunc primo est mutatum versus eam: vt iam declaratum est.

⁋ 2a etiam patet: ex eo quod videmus aliquam partem lucidam per continuam elongationem corporis illuminantis continue fieri minus lucidam. in qua remissione impossibile est dare primum remissum esse: sicut in motu corporis illuminantis impossibile est dare primum mutatum esse.

⁋ 3a conclusio probatur: quoniam in subiecto habente aliquam formam non in summo posset deus in instanti creare aliquam partem forme eiusdem speciei: et in tempore sequente immediate partibiliter et continue creare in eodem subiecto aliquam partem: quo posito totalis intensio huius forme comprehendens illam subitam et successiuam haberet primum intensum esse: instanti enim dato illa forma primo esset intensa quamuis illa partialis inten sio que ponitur tota continua non haberet tale primum intensum esse. vtrum autem he possint dici et debeant vna intensio vel due non curo pro nunc.

⁋ Similiter posset deus aliquam partem forme corrumpere in instanti: et in tempore immediato reliquam successiue corrumpere: et tunc secundum intellectum praemissum in instanti dato illa forma esset primo remissa.

⁋ Contra dicta huius articuli dubitationes fieri possent: sed earum solutiones patebunt ex solutionibus principalium rationum questionis.

⁋ Ad primam ergo rationem principalem dicend secundum proprietatem sermonis loquendo: nulla forma augmentatur. nec itensiue nec extensiue: sicut satis bene probat ratio: nec est suscipit magis et minus: siue hoc intelligatur de susceptione reali: sicut accidens subiectum suscipit. Nam constat quod pars forme praexistens non suscipit hoc modo partem adueniente: nec de susceptione logycali secundum praedicationem: quoniam forma. vbi gratia. albedo non sit magis albedo: quam fuit prius: nec est magis albedo quam alia: nes eadem vno tempore est magis albedo quam alio: quamuis hoc modo posset concedi quod suscipit magis et minus: quia vna albedo est maior intensiue siue perfectior quam alia: et albedo quae nunc est in subiecto maior est: quam albedo quae praefuit: non tamen eadem albedo numero nunc est maior et prius fuit minor: quamuis albedo que praefuit nunc sit minor: quam ea que nunc est: sic pars minor est suo toto: sed lo quendo secundum intellectum recte sentientium in proposito cum dicitur quod for ma augmentatur vel intenditur aut suscipit magis: non est aliud in telligedum: quam quod forme existenti in subiecto addit aliqua forma similis cum ea faciens per se vnum et constituens vnam formam eiusde rationis maiorem intensiue seu perfectiorem: quam eius pars praecise quae praefuit: et per quam subiectum est magis tale: quam erat per eam quam prehabe bat.

⁋ Similiter cum dicitur quod forma remittit vel minuitur aut suscipit minus: intelligi debet quod aliqua pars forme tollitur propter quam forma remanens est minor seu imperfectior et subiectum est posminus tale quam fuit: et similitudo intelligendum est cum dicitur formam au geri extensiue seu extendi. Nam additur in illa parte subiecti for ma eiusdem rationis faciens cum priori vnam formam continuam que est maior et extensior: quam prior. Et subiectum eius est magis tale. sic suo modo de diminutione dicendum.

⁋ Ad secundam ratione respondeo negando antecedens quod est: quod in qualibet intensione est dare primum intensum esse. et cum hoc probatur per. P. 6. phy. qui vult vt arguitur quod in alteratione est dare primum alteratum esse: dicendum quod istud non est verum¬. immo potius oppositum potest haberi ibidem proximo capostolo. vbi vult quod in omni motu et locali et augmentationis et alterationis et generationis quodlibet mutatum esse praecedit moueri: et etiam mutatum esse id est ante quodlibet instans in quo vere dicitur hoc est mutatum: verum fuit dicere hoc mouetur: et similiter fuit verum dicere hoc est mutatum: quamuis non semper sedm eandem speciem transmutationis: vt ibi declarat Commenta. Est tamen intentio. P. in illa parte vbi allegatur quod ex eo ad quod est motus localis vel augmenti non est aliquid primo acquisitum mobili: ex eo autem ad quod est alteratio: vt albedo vel alia qualitas est per se primum dare acquisitum mobili: quod est intelligendum quando mobile primum nec secundum totum: nec secundum partem erat in forma cum tali specie qualitatis: nec alicui tali coniunctum: vt supra dictum est: est hoc verum est si quelibet forma talis naturalis sibi determinet minimam quadtitate subiecti: in qua potest seorsum per se existere: vt sen sit philosophus: quoniam tunc in tanta parte subiecti simul forma introducitur: et per consequens ex forma ad quam est motus habetur prima pars secundum extensionem: quia de tali parte loquitur ibi. P. et similiter Commenta. vt expresse ibi patet. huius autem prime partis generationem praecedit transmutatio sui primi subiecti secundum forma oppositam. verbi gratia nigredinem vel rubedinem. Nam subiectum debens albefieri aliquo colore contrario extremo vel medio informatum est: vt patet. 5. phhy et prius ille color remittitur donec corrumpatur totaliter et in instanti quo primo color ille complete corruptus est inducitur albedo in illo subiecto. Ex quo patet. quod non quando prima pars albedinis gene ratur subiectum eius est primo alteratum: sed prius alterabatur: et prius fuit alteratum: quamuis secundum aliam speciem qualitatis. Si autem sumatur alteratio secundum aliquam qualitatem solum pro ipsa generatione vel introductione dicte qualitatis: sicut est dare instans in quo est introducta prima pars qualitatis predicte: sic concedi debet quod est dare instans in quo subiectum est primo altera¬. tum secundum essentiam talis qualitatis. Ex hoc tamen non probatur antecedens illud: tum quia non in qualibet alteratione hoc accidit. Nam frequenter generatur forma in aliqua parte subiecti et non est dare primam partem illius forme genitam: quod est verum: tam secundum partes intensiuas: quam secundum extensiuas: sicut supra declaratum est: tum quia esto quod detur instans in quo aliquod subiectum primo factum est album: non tamen sequitur quod detur instans in quo ipsum primo factum sit magis album intensi ue: aut maius album extensiue. Nam possibile est quod aliqua forma introducatur in instanti et in tempore intendatur vel extendatur secundum verum intellectum horum terminorum qui praemissus est. Et hoc siue ten pus intensionis vel extensionis sit imediatum illi instanti: siue non: et ideo illa prima generatio subita prime partis forme: nec est intensio nec pars intensionis: sed potius quadam mutatio quae est finis et terminus praecedentis mutationis secundum mentem Commentato. 6. phy. eo aut si aliqua talis sit que non sequatur alium motum praecedentem ipsa erit quadam generatio tantum et non augmentatio intensiue vel extensiue: et in illo instanti sic erit genita quod non intensa nec extensa: et subiectum sic tunc erit album et factum album: quod non magis vel minus album. vt dictum est. Ex quo patet quod illa vniversalis propositio quae est antecedens non probatur sufficienter.

⁋ Ad 3am cum dicitur quod cuiuscumque forme acquisi te de nouo per motum est dare primum instans esse. Respondeo secundum distinctionem supra datam de primo instanti esse forme. Nsam si illud intelligatur primum instans forme: in quo ipsa est primo tota: siue etiam in quo ipsa est et immediate ante non quodlibet eius fuit: concedo propositionem: sed tunc nego consequentiam qua dicitur ergo intensio forme non est continua. Nam aliquando libet forma in aliquo istanti sit primo tota et perfecte acquisita: ipsa tamen prius partibiliter et continue acquirebatur: sicut libet in aliquo instanti locus aliquis sit primo perfecte et totus acquisitus: eius tamen acquisitio fuit successiua et continuanec probatio consequentie vadit contra hoc vt patet. Si vero illud dicatur primum instans forme in quo scilicet ipsa vel aliquid eius est et immediate prius nihil eius fuit: tunc distinguo de forma que dicitur acquiri per motum. Nam quaedam ideo dicitur acquiri per motum: quia ipsa tota acquiritur partibiliter et continue: quaedam vero: quia eius acquisitio est finis praecedentis motus: quamuis ipsa non sit partibilis vel successiua: sicut quis diceret quod forma subsitectalis impartibiliter acquisibilis acquiritur per motum praecedentem. Quedam quoque posset dici acquiri per motum ratione cuiusdam sue partis primo modo: et ratione alterius secundo modo: vel ratione partis altero modo tantumsicut si alicuius forme pars quedam sit facta in instanti: post motum tamen aliquem precedentem quem sequitur: vel etiam nullo motu per se precedente: et aliqua alia pars sit successiue et continue acquisita in tempore post illud instans: siue immediato illi instanti: siue non. Si ergo propositio assumpta intelligatur de forma que acquiritur per motum. primo modo dicto: et de primo instanti esse accepto secundo modo. dico quod ipsa est in toto falsa: quoniam nullius forme sic acquisite per motum est dare primum instans esse sub intellectu dato: quin immo ante quodlibet instans in quo aliquid eius est acquisitum fuit aliquid eius prius acquisitum: nec ad hunc intellectum loquitur phylosophus. 8o physicorum. sicut supra dictum est in responsione ad tertiam rationem factam contra dicta in tertio articulo. Si vero intelligatur propositio de forma que acqui ritur per motum secundo modo propositio potest concedi: sed tunc consequentia non valet: quia acquisitio forme non est intentio vt in praecedente solutione dictum est.

⁋ Denique si de forma que dici posset acquiri per motum tertio modo intelligatur propositio: potest concedi pro¬ positio illa ratione partis eius simul et indiuisibiliter acquisite: sed tunc consequentia neganda est. Nam esto quod vnius partis forme acquisitio sit subita: intensio tamen illius forme seu acquisitio illarum partium: per quas forma dicitur intendi potest esse tota continua et in tempore immediato illi instanti: et in hoc sensu dico quod non est impossibile quod aliqua forma acquiratur subito et continue id est sine quiete media intendatur successiue intensione continua: sicut in primo arti. dictum est. Et cum contra hoc dicitur quod non est dare primum instans ten poris mensurantis motum continuum: dicendum quod accipiendo proprie et precise motum continuum: qui scilicet est in infinitum partibilis: non est dare primum instans in: quo scilicet subiectum quoc mouetur sit mutatum vel moueatur secundum illud: vel aliquid eius secundum quod est motus: est tamen dare primum instans in quo nec mouetur nec est mutatum: sed incipit moueri exponendo ly. incipit per negationem praesentis et positionem futuri: et hoc instans aliquado est vltimum instans: in quo mobile habet quietum esse et non est mutatum secundum aliquid: aliquando vero est vel potest esse instans in quo subiectum mutatur indiuisibiliter: vel est primo mutatum secundum aliquam formam: que tamen mutatio non est aliquod pertinens ad motum sequentem: sed potius ad precedentem tamquam finis eius: sicut generatio dicitur finis alterationis praecedentis: et sic alique mutationes indiuisibiles dicuntur finis praecedentium motuum secundum Commmen. 6. phyco. vel ad nullum pertinet motum si nullum per se sequatur: et ideo si sumatur praecise intensio forme in casu dato. dico quod non est dare primum instans in quo forma intendatur: aut sit intensa: quamuis detur primum instans in quo est acquisita: et in quo incipit intendi: exponendo ly. incipit vt dictum est: et ex hoc non tollitur quin intensio sit vere continua: sicut non tollit quin motus localis sit vere continuus: quamuis tem poris mensurantis ipsum sit dare primum instans: in quo mobile nec mouetur nec est motum: sed incipit moueri: si tamen improprie sumatur motus continuus pro aggregato ex mutatione prima indiuisibili et motu immediate sequente vere diuisibili et continuo: non est inconueniens concedere quod sit dare primum instans temporis mensurantis ipsum aggregatum: sicut si deus aliquod corpus transferret de loco a. ad locum b. in instanti: et immediate successiue et continue transferret idem de loco b. ad locum c. in tempore totius istius aggregati: ex prima mutatione indiuisibili et motu immediate sequente diuisibili esset dare primum instans in quo mobile esset mutatum: sed sic nimis improprie sumitur motus continuus. Solum enim ille proprie dicitur continuus: qui secundum quamlibet sui partem est in infinitum diuisibilis: quod non conuenit huiusmodi aggregato.

⁋ Ad 4m cum dicitur cuiuslibet forme et naturalis que potest intendi et remitti est dare minimum.

⁋ Respondeo quod si intellic gitur de minimo simpliciter propositio est falsa. Si vero de minimo quod potest separatum per se existere secundum sensum supra datum distinguendum est: quia vel intelligitur de minimo extensiue vel intensiue: secundo modo propositio est falsa: vt patet supra. Si primo modo potest concedi de minimo vel maximo quod non: sed tunc consequentia non valet cum infertur: ergo nulla forma potest intendi continuem magis autem consequentia haberet apparentiam si diceretur. ergo nulla forma potest augmentari continue secundum extensionem. Sed tamen nec sic consequentia bona est: nec est si daretur minimum intensiue quod separatum a reliquis partibus secundum intensionem posset existere: valeret consequentia ergo nulla intensio potest esse continua: et ratio est: quia licem sit dare tale minimum extensiue quod separatum etc. non tamen est dare minimum inexistens et coniunctum: vt supra dictum est: et ideo id quod post minimum potens separatum existere generabitur poterit vtique esse minus tali minimo: sicut supra de nutritione et augmentatione animatorum est dictum: et sic talis augmentatio poterit esse continua in qua nulla pars erit primo genita: sed ante quamlibet genita erit aliqua minor.

⁋ Et per hoc potest responderi ad rationem Commentators. 8. phy. que contra hoc videtur procedere: vbi ait. quod quia minima partium magnitudinis factarum est determinata in intellectu in actu: et quaelibet earum fit in instanti cum sit indiuisibilis in factione: necesse est vt iste partes non continuentur in motu nisi continuarentur instantia ad inuicem. dicendum enim est quod quaelibet pars minima potens per se existere seperata: si detur minima: et non maxima non potens: vtique determinata est: non autem quaelibet pars potens alteri inexistere seu alteri coniuncta existere est determinata ad minimum: immo nulla: similiter quaelibet minima potens per se existere si per se fiat est generetur: et non infiat vel adgeneretur (si sic liceat loquius scilicet non generetur nec fiat comiuncta alteri: indiuisibilis est in factione et tota simul fit: nec potest fieri successiue: sed si alteri coniuncta gene retur vtique diuisibilis est in factione id est potest fieri partibiliter: et prius secundum vnam partem quam secundum aliam: et tunc fiet prius pars coniuncta minor minima quae per se potest seperata fieri: vel per se sepaerata seorsum existe re: alioquin numquam res aliqua tam modice posset augeri loquendo de augmento animatorum quin in quolibet instanti quo esset aucta esset in duplo maior quam prius vt supra dicebatur: quod tamen est falsum vt sensui notum est: sic suo modo posset dici de intensione esto quod daretur minimum intensiue potens per se seorsum existere.