Quaestio 3

⁋ Distinctionis. XVII. Questio. III TErtio quero. vtrum forma corporalis imtendatur per depurationem a contrario: et remittatur per admixtionem contrarii:

⁋ Et arguitur quod sic. p auctoritas P. 3o topico dicens quod quae contrariis sunt impermixtiora: sunt magis talia vt albius quod nigro impermixtius. Ex quo videtur quod intensior albedo minus est permixta nigredini: et remissior magis: immo quod non sit aliud albedine esse intensiorem quam minus esse nigredini mixtam.

⁋ 2o Commentatoris. 5. phy. ait. quod album non fit minus album nisi ex mixtione contrarii. et in alio commen.eiusdem li.o dicens quod diminutum in omni genere est diminutum per mixtionem contrarii.

⁋ 3o idem Commenta. 2o de generatione volens probare quatuor elementa esse in mixto. dicens quod si calidum non esset in composito non esset in eo frigidum nisi in fine id est in summo: ex quo videtur secundum ipsum quod purum frigidum est frigidum in summo: et pura frigiditas est summa: et per consequens frigiditas non summa sed remissa est frigiditas mixta caliditati: immo videtur quod non sit aliud frigiditatem esse summam: quam esse puram et immixtam. In oppositum arguitur: quia forme contrarie non possunt esse simul in eodem subiecto primo: siue in ea dem parte subiecti. ergo nulla forma intenditur per mixtionem contrarii. Antecedens patet: ex diffinitione contrariorum: et consequentia nota est In hac. q. duo erunt arti. In quorum primo videbitur de quosito: In 2o vero inquiret: an forme contrarie possint simul esse in eodem subiecto primo: ita quod idem secundum idem vel eandem partem sit subiectum vtriusque forme contrarie. Quantum ad primum dixerunt aliqui: et simplicius dicitur fuis se huius opinionis: quod forma non suscipit ma gis et minus neque intenditur et remittitur: nisi per hoc praecise: quia magis vel minus miscetur forme contrarie: vnde quanto forma est permixtior forme contrarie tanto est remissior: quanto autem est purior vel minus permixta contrarie tanto est intensior: nec est aliud formam intendi quam contrario minus misceri: et eam remitti non est aliud quam contrarie forme magis misceri: quae opinio solum auctoritas probatur superius arguendo inductis.

⁋ hec opinio falsa est. vnde contra eam arguitur: primo quona aliqua forme intenduntur et remittuntur quibus nulla forma est contraria: et hoc est verum de formis corporalibus: et similiter de spiritualibus: de corporalibus quidem vt de lumine cui nulla forma est contraria: et tamen intenditur aliquando: et quandoque remittitur.

⁋ Similiter visioni nulla forma est contraria: inteditur tamen et remittitur. Nam aliquando visio est perfectior et clarior: et aliquando minus: sic cum corpus visum prius videtur de propinquo et post a remotis vel econtra.

⁋ Similiter in formis spiritualibus quales sunt quae sunt in intellectum et voluntate. vnde delectationi quae est in sciendo non est aliquod contrarium secundum. P. et tamen suscipit magis minus.

⁋ Praeterea aliqua forme spirituales esto quod habeant contrarium: adhuc intendut et remittuntur sine illius admixtione: quod probatur: quia alioquin sequeretur quod aliquis carens virtute et vitio sibi contrario non posset acquirere virtutem illam quae caret: aut vitium oppo¬ potest simul stare cum maiore frigore: multo minus eius pars poterit: vt supra arguebat.

⁋ Secudo quia si minor calor quam est a. potest stare cum maiore frigore quam est illud da tum. ergo et calor a. poterit stare cum aliquo frigore adhuc maiore quam sit illud datum: quod in eadem proportione se ha beat ad ipsum in qua ad ipsum calorem minorem se habet il lud frigus maius: quod ponitur cum ipso stare: et per consequens illud non fuit maximum potens stare cum calore a. vt ponebatur: aut tali intensione totaliter corrumpebatur calor a. et cum frigus istinon fiat summum per illud agens per positum erit adhuc remissum: et poterit vlterius intendi: et similiter aliud corpus fritidissimum poterit remitti in frigiditate ad equalitatem illius: et sic poterit esse aliquod frigidum remissum sine mixtione caloris: et poterit esse intensio et remissio in vno contrario sine alterius mixtione: et per consequens non est necesse ponere in aliquo gradu contraria simul.

⁋ Simili modo contra aliam partem potest argui: quia aut calor a. potest secum compati quantumcumque minus frigus quam est b. in infinitum aut non: sed vsque ad certam paruitatem fri goris: primum dici non potest: quia tunc cum toto frigore b. posset stare summa caliditas: quod reprobatum est: patet consequentia quia summa caliditas naturaliter possibilis non tantum excedit frigus b. quantum calor a. excedit aliquod frigus sibi compossibile: si in infinitum minus potest secum copati. Si vero compatiatur minus frigus secum vsque ad determinatam paruitatem frigoris et non vltra: tunc ponatur cum huiusmodi paruo frigore: et approximetur aliquod calefactiuum intendens calorem vt prius dicebatur de frigefctiuo intendente frigus: et procedit argumentum penitus eodem modo: et ad easdem deducit conclusiones.

⁋ Tertia ratio principalis ad conclusionem est: quod si contraria possint se compati in aliquibus gradibus. ergo duricies et mollicies poterunt simul esse in eodem subiecto primo: et cum omne in quo subiectiue est duricies sit durum: et in quo sit mollicies sit molle idem pote rit esse durum et molle: hoc autem falsum est: quoniam tunc contradictoria possunt simul esse vera: quod patet ex diffinitionibus eorum: vt patet. 4. methau. Durum est quod non cedit in seipsum secundum superficiem: molle autem quod cedit non econtra circumstando: idem ponitur. 3o celi. Et intelligendum est quod nisi praeter solitum et communem naturae cursum deus spe cialiter operetur. Si ergo idem esset durum et molle idem cederet in seipum etc. secundum superficiem non econtra circunstando: et non cede ret in seipsum.

⁋ Similis ratio posset fieri de rectitudine et curuitate si ponerentur esse qualitates alique secundum se distincte et aliis inherentes. Si enim idem esset rectum et curuum contradictoria essent simul vera vt probatur ex diffinitionibus eorum. Est enim rectum cuius medium non exit extrema: curuum autem cuius medium exit extrema.

⁋ 4a ratio potest fieri de formis contrariis que sunt nate fieri circa animam: vt error et scientia cir ca eandem conclusionem: virtus et vitium oppositum illi: simul enim possent esse in anima: et simul posset aliquis scire aliquam veritatem et errare circa illam: et simul assentire illi firmiter et dissentire: et eandem rem velle similiter et nolle: et de eodem delectari simul et tristari: que contra humanam experientiam penitus sunt.

⁋ Demum non video quin eodem modo quelibet due forme subiectales vel accidentales possint naturaliter informare eandemmateriam: cum nulle videantur incompossibiles plusquam contra rie: et sic in eadem materia potuerunt simul esse forma palee et forma lapidis vel ferri et forma vini et aceti ossis et olei et alie quelibet: quod est absurdum.

⁋ Pro hac conclusione est Augu. in ench. Nullus inquit cibus aut potus simul dulcis est et amarus: nullum corpus simul vbi album ibi et nigrum: nullum simu vbi de forme ibi formosum: et hoc in multis et pene in omnibus ptrariis reperitur vt in vna re simul esse non possint.

⁋ Item philosophus in praedicamentis capitio de quantitate. nihil est inquit quod videatur simul contraria suscipere vt subiecta quaedam susceptibilis contrariorum videtur: sed non suscipit vno eodemque tempore. Nam nullus sanus est et eger neque albus et niger simul: ni¬ hilque aliud simul contraria suscipiet. Et ex hoc probat quod magnu et paruum non sunt contraria: quia idem simul est magnum et paruum: ad aliud tamen et ad aliud comparatum.

⁋ Item. 4o meta. probat quod impossibile est aliquem opinari contradictoria simul esse vera: per hoc quoniam impossibile est eundem simul habere contrarias opiniones: et opiniones de contradictoriis sunt contrarie: que tota probatio super hoc sustentatur quod contraria non possunt simul eidem inesse.

⁋ Item infra contra Anax. ponentem contraria simul esse: propterea quia videbat ex eodem generari contraria: et nihil generatur ex eo quod non est. de P. quod potestate contingit simul inesse contraria: actu autem non. Et Commentatoris. ibidem dicere inquit: quod contraria existunt insimul in eodem potentia est verum: actu autem est falsum.

⁋ Et ad idem propositum antea. dicens quod omnia contraria non sunt existentia in simul actu: sed potentia: et quod non est actu non est ens. Demum hoc esse de eius intentione nullus ambigere potest qui videat et intelligat litteram eius. 4. meta. Nam ibi ex intentione conatur probare: quod si contraria possent esse simul: contradictoria simul esse vera possunt: ait enim sic. Qondam autem impossibile contradictionem simul esse veram de eodem palam: quia nec contraria simul inesse contingit eidem: et mox sequitur probatio: quia vt. dicens vnum contrariorum est priuatio alterius: quod non est intelligendum essentialiter: cum vtrumque sit verum ens: sed antecedenter et illatiue. Nam ad positione vnius sequitur negatio alterius circa idem subiectum: et hoc ideo: quia essentia vnius incompossibilis scilicet naturaliter est essentie alterius in eodem subiecto. Unde ex hoc praecise dicuntur esse contrarie: negatio autem circa determinatum subiectum est priuatio: vt patet. 10eo meta. Si ergo in eodem sint simul contraria. vbi gratia albedo a nigredo: sequitur in hoc subiecto est albedo. ergo in hoc subiecto eodem demonstrato non est nigredo. Et similiter sequitur in hoc est nigredo. ergo in hoc non est albedo: et vltra. ergo in hoc subiecto est albedo a in hoc subiecto non est albedo: quae sunt contradictorie. Et similiter sequitur in hoc subiecto est nigredo: et similiter in hoc subiecto non est nigredo: accipiendo scilicet esse: secundum actum quomo aliquid dicitur simpliciter esse: non autem esse in potentia: quod est esse secundum quid. Nam quod tantum est in potentia tale non simpliciter et sine determinatione dicitur tale: sed potius negatur esse tale: vt. dicens. Commen. 4. meta. Et proptrea concludit. P. Si ergo est impossibile affirmare et negare simul: vere impossibile est et contraria simul esse: sed aut quo id est secundum quid ambo: aut alterum quo: alterum vero simpliciter id est aut ambo sunt simul in eodem in potentia tantum: quia scilicet neutrum est in actu: sed vtrumque potest inesse: sicut contingit quando contraria sunt mediata aut vnum in actu: et aliud tantum in potentia: quia quando alterum est in actu in re: ita quod simpliciter et sine adiuncto vere dicitur esse in illa reliquum non inuenietur in ea: nisi in temporibus diuersis: vt ibi. dicens. Commentatoris. et allegat Commentatoris. ibi quandam translationem que manifestior est quam sua et quam nostra. dicens est in alia translatione in loco totius illius est aliud mianifestiussic et si impossibile est vt insimul negetur et affirmetur impossibile est: vt contraria sunt insimul: sed quandoque hoc et quandoque hoc.

⁋ Ex his ex cuiuslibet mente debet esse alienum po. P. opinatus fuerit possibile esse vt contraria simul insint eidem subiecto primo nec in gradu praemisso plusquam in summo: si eius ratio attendatur.

⁋ Sed quid de potentia absoluta dei: numquid possunt per diuinam potentiam esse simul: dubium pro certo grande est: quoniam si dicetur quod sic: videtur statim sequiquod quelibet alie due forme possunt eandem materiam numero informare: et sic anima et forma lapidis simul informare possent vnam materiam: et anima homnis et anima asini: et sic idem videretur simul esse posse asinum et hominem et lapidem. Sed istud vt apparet non sequitur: sed sequitur quod eadem esset materia hominis et asini: vel homnis et lapidis. Quicquid tamen sit de hoc vltimo illato: videtur tamen vitari non posse: quin deus posset quaslibet duas formas causare et ponere in eadem materia: ita quod illam informarent: cum nulle videantur magis incompossibiles quam forme contrarie.

⁋ Item quia quecumque ratio probaret quod posset de contrariis: pariter vel fortius probaret de ceteris: et sic deus posset plures animas in vna facere materia.

⁋ Contra hoc autem videtur esse articulus parisiensis. 27. qui est talis. "quod deus posset plures animas in vno producere error".

⁋ Ad idem etiam valet ratio. P. adducta que infertur quod contradictoria essent simul vera: si contraria essent simul.

⁋ 3o quia forme contrarie sunt ex suis naturis propriis incompossibiles: et ideo per nullam potentiam possunt simul esse: alias non essent incompossibiles.

⁋ Ex alia parte. cum dicens contrarias formas eidem inesse non dicat formaliter contradictoria: nec euidenter ex suo dicto sequantur contradictoria: eo quod non sit magis euidens vnam formam contrariam non compati secum aliam contrariam in eodem subiecto: quam vnum corpus non compati secum aliud corpus in eodem loco: immo manifestius sit illud: quam hoc: sicut patet.

⁋ Quod est confirmatur: quoniam aliqui et multi ponunt quod contraria sunt naturaliter et de facto simul: licet remissa. Nullus aut adhuc dicit: quod naturaliter duo corpora seu magna seu parua possent se compati in eodem loco: et ex simultate duorum corporum in eodem loco nulla sequentur contradictoria: cum per dei potesm opositum de facto fiat. oppositum non videtur denegandum esse divine omiposite cum communiter dicant doctores: deum posse quecumque contradictionem non implicant. Et luce primo dicitur per angelum non esse impossibile apud deum omne verbum. et per primam veritatem que est christus mathei 10 dictum sit. Apud deum omnia sunt possibilia.

⁋ hanc partem si quis vellet tenere posset dicere ad articulum quod articulus non negat deum posse facere plures animas in vna materia: sed in vno scilicet homine vel supposito. Nam si due anime idem corpus informarent non constituerent vnum hominem tantum: sed vna anima cum materia constitueret vnum hominem: et alia cum eadem materia alium. et sic non esset vnus homo ex vtraque: quamuis vtriusque eadem esset pars. vel si hoc non placet oporteret negari consequentiam scilicet quod si contraria sunt compossibilia. ergo et quaelibet forme alie: et reddere aliquam negationis rationabilem causam: quod forte esset difficile.

⁋ Ad rationem. P. dicendum esset consequentia non tenere quaeuis ipse putauit eam simpliciter necessariam: quia certum est quod ita putasset necessario sequi. in loco a. est corpus b. ergo in loco a. non est cor pus c. et absolute. ergo in loco a. non est aliud corpus praeter b. sicut putauit sequi. in hoc subiecto est albedo. ergo in hoc non est nigredo. et tamen prima non est simpliciter necessaria.

⁋ Ad 3am diceretur quod quarumlibet rerum naturae sunt nutui dei: qui omnium est ordinator et actor subiecte: vt cuicumque sit naturale quod facere de illa voluerit deus. est si faciat de ipsa quod virtute create naturae fieri non potest: et quod sit contra consuetum cursum naturie. ac per hoc posset dici aliquo modo contra naturam. et ideo Aug. 26. contra faustum. deus creator et conditor omium naturarum nihil contra naturam facit. id enim erit cuilibet rei naturale: quod ille fecerit: a quo est omnis modus numerus et ordo naturae. Et sub dit. sed contra naturam non incongrue dicimus. aliquod deum facere: quod facit contra id quod nouimus in nam hanc enim etiam appellamus naturam: cognitum nobis cursum solitumque nature: contra quem deus cum aliquid facit: magnalia vel mirabilia nominantur. Ideo autem dici t cumique rei esse naturale: quod de illa deus fecerit: quia quamlibet naturam ita deus instituit: vt esset apta nata quod ex ea fieret quid quid ex illa facere ille posset. vnde. 9. super gen. ad litteram. su per motum inquit cursumque rerum naturalem potestas creatoris habet apud se posse de his omnibus facere aliud quam eorum quasi seminales rationes habent: non tamen illud quod non in eis posuit vt de his fieri vel ab ipsa possit. neque enim potentia temeraria: sed sapientiae virtute opoistus est. et hoc de vnaquaeque re in suo tempore facit quod ante in ea fecit vt possit.

⁋ Deinde exemplificans de his quae naturali cursu res create possunt et de his que potest solus deus. sicut quod femia ste rilis in iuuenntute pariat in senectute. quod asina loquatur. et alia mirabilia plura subdit de istis mirabilibus dedit quidem naturis quas creauit vt ex eis et hec fieri possent. Neque enim ex eis nihil ille faceret quod non ex eis posse fieri praefigeret: quoniam seipso non est ipse potentior: verutmen alio modo dedit vt non haberet in motu naturali: sed in eo quo ita creata essent vt eorum natura voluntati potentiori amplius subiacetur.

⁋ Ex his pos¬ set dici quod contrariam vtique habent ex suis naturis vt sint incompossibilia secundum cursum naturalem et solitum: sed cum hoc etiam habent ex suis na turis vt possint simul esse ad dei nutum. et huic simile est: si dicatur. quod corporales dimensiones ex suis habent naturis vt sibi mutuo resistant et incompossibiles sint in eodem loco. et tamen sic institute sunt in suis naturis vt cum deus voluerit simul esse possint.

⁋ Qui vero primam viam tenere vellet haberet se figere super hoc quod pria sint ex suis naturis simpliciter incompossibilia. et quod vt tales essent deus instituit: nec oppositum deus posset facere: nisi eorum mutet naturas.

⁋ Quod vtrum sit verum an eius oppositum ostendat qui potest et ex praedictis duabus viis eligat qua plus placet. Sed pertinaciam et temeritatem in re tanta deuitet. ego autem pro nunc ad neutram partem determinate declino: onimpotentem tamen deum esse non dubito.

⁋ Sed contra conclusionem huius articuli a multis arguitur mul tipliciter. Et primo contra primam arguunt aliqui primo sic. si contraria non possent naturaliter eidem simul inesse sequitur quod quando subiectum aliquod transmutatur continue de vna forma contraria in aliam vel forma corrumpenda haberet vltimum instans sui esse: vel generanda haberet pri mum sui esse. consequentia satis est patens. Nam instans copulans totum ehristus in quo subiectum est sub forma expellenda et totum in quo est sub generanda: vel erit vltimum praecedentis vel primum sequentis: totum enim tempus hoc et tempus illud totaliter se excludunt si contraria non ponam tur simul. Et tunc nullum medium tempus est inter illa: alias subiectum per aliquod tempus careret vtraque forma: et per consequens idem instans copulat vtrumque. sed consequens falsum est quantum ad primam partem. vt patet. 8. phy. o Et similiter quantum ad 2am. alioquin esset dare primam mutationem et primam partem motus qui est secundum formam posteriorem. vbi gratia. frigefactionis si subiectum moueatur a calido in frigidum: quod est incomn ueniens.

⁋ Confirmatur. quia sicut in motu tali non est dare primateria remissionem forme abiiciende. sic non est dare primam generationem forme inducende.

⁋ 2o agens naturale non remittit vnam formam: nisi causando in eius subiecto aliquid incompossibile illi forme secundum aliquem gradum: et secundum quod causat in illud in maiori et maiori gradu corrupit gradum maiorem vel minorem existentis forme.

⁋ 3o P. 6. phy. dicit quod omne quod mouetur habet aliquid vtriusque extremi: et per consequens omne quod mouetur ex contrario in contrarium habet aliquid vtriusque contrarii: quod est habetur ex Commentatore. 5. phy. et manium erg videtur ad sensum: vt aiunt quod aque successiue calefactibili aliquid caloris inest manente adhuc frigiditate: nec totaliter corrupta. vnde dicunt isti quod ab instanti in quo incipit motus currunt simul duo motus eiusdem subiecti scilicet remissionis forme abii ciende et intensionis forme quae inducitur et ncutrius motus est da re primam partem.

⁋ 4o ab aliis sic. constat quod quando agens agit in subiectum habens formam contrariam non subito introducit totam formam intensiue: sed in tempore: et partem ante partem. aut ergo hoc prouenit. ex incompossibilitate partium forme: et hoc non: quia omnes sut eiusdem rationis et nate componere vnam formam perfectiorem: aut ex insuffinia agentis: et hoc etiam non est verum. Tum quia agens naturale in susceptiuo disposito potest simul inducere effectum sue actiuita ti proportionatum: nisi aliud obstet. Tum quia hoc vel tollitur ponendo sufficientissimum. aut 3o prouenit: quia subiectum non potest simul eas recipere: quod est non est verum. quia in fine motus omnes simul inuicem sibi inerunt. aut ultimo propter qualitates vel dispositiones contrarias in passo repugnantes forme introducende: et habetur propositum: quia simul cum parte forme introducta est pars prioris repugnans parti introducende: et sic sunt contraria simul in gradibus remissis.

⁋ 5o ab aliis. et est quasi eadem ratio omne quod stat cum motu ad aliquam formam stat cum termino motus: hoc patet: quia talis motus non est nisi forma fluens et incompleta. 3o phy. Sed forma contraria ex qua subiectum trans mutatur stat cum motu: quia ipsa est causa successionis motus praedicti. nam secundum Commentatorem. 4. phy. causa successionis in motu est resistentia: in motu autem ad formam non potest esse resistentia: nisi ratione forme contrarie existentis in subiecto.

⁋ 6o constat quod in mixto manent qualitates elementorum remisse quicquid sit de formis subiectalibus eorum: alioquin non aliter disponeretur materia ad for¬ mam mixti: quam ad formam elementi. ergo cum quelibet pars mixtisit mixta et qualitates elementorum sint contrarie: sequitur quod in eadem parte materie sint qualitates contrarie in esse remisso.

⁋ 7o si sint aliqua agentia contraria apta agere mutuo approximata in dispositione debita ad agendum et patiendum: et inter illa sit minimum naturale. vbi gratia. minimus aer: et sint illa agentia calidum et frigidum sub talibus gradibus quod vtrumque possit agere in reliquum per tale medium miorimum: quod totum est possibile: tunc cum distans non possit agere in distans: nisi agendo in medium. vt patet in 2o de anima. et vtrumque istorum agat in reliquum. sequitur quod vtrumque agat in medium: et cum actiones istorum sint contrarie: illud minimum simul totum mouebitur motibus contrariis: et per consequens motus contra rii sunt simul in eodem: et simul est forme primanentes contrarie erunt in eodem scilicet caliditas et frigiditas.

⁋ 8o motus sursum et motus deorsum sunt contrarii. patet. 5. phy. sed hi possunt simul esse. ergo etc. Minor probatur. quia si lancea moueatur sursum et musca moueatur super lanceam versus deorsum motu proprio: illa musca simul mouetur sursum et deorsum.

⁋ Item potest probari: quia anima humana licet per accidens) realiter tamen et vere simul mouetur sursum et deorsum. vbi gratia cum quis manus commniunctas separat eleuando vnam sursum et deprimendo alteram deorsum.

⁋ 6o differentie diuidentes idem genus ex opposito sunt contrarie. patet 10eo meta. et ille sunt simul in eodem subiecto: quia due species. verbi gratia. calor et siccitas sunt in eo dem subiecto: et ista constituuntur dresntiis diuisiuis eiusdem generis ex opposito. ergo et tales differentie opposite sunt in eodem subiecto. assumptum probatur. quia vel iste due species cum sint eiusdemgeneris: vel immediate continentur sub oppositis drecuntiis illius: et habetur propositum: vel ambe continentur sub altera differentia et tunc cum differentia addita generi constituat speciem calor et sicci tas erunt eiusdem speciei subalterne: et tunc quero. aut calor et siccitas continentur in diuersis oppositis decentiis illius speciei subalterne: et habetur propositum. vel continentur sub altera: et tunc sequitur quod erunt sub altera vna specie inferiori subal terna. et tunc vt prius queratur an contineantur sub oppositis dreicuntiis ipsius speciei subalterne: vel sub altera: et sic vel proceditur in infinitu: vel erunt eiusdem speciei specialissime vel deuenietur ad aliquod genus sub cuius deintiis oppositis calor et sic citas continentur. et duo prima sunt falsa. ergo relinquitur 3m quod est propositum

⁋ 2o cum habitu virtutis stat aliquis gradus vicii vel dispositionis ad vicium: que tamen aucta fit habitus: et per consequens est habitus eiusdem rationis cum habitu vicii. erg contraria stant simul:. consequentia patet. Antecedens probatur. quia si temperatus eliciat actum oppositum: aliquid causabitur per illum. alias per nullum alium simili ratione aliquid causaretur: et sic nunquam posset oppositum vicium generari. illud autem quod causabitur: vel erit vicium vel dispositio ad vicium: et illud stabit cum virtute temperantie: cum virtus non corrumpatur per vnum actum opi positum.

⁋ Ad hoc sunt auct. Aug. de natura et gratia satis vltra medium: ait. possunt enim contraria non inuicem aduersari: sed ex alterutro temperari et bonam valitudinem reddere. sicut in corpore siccitas et huiditas frigus et calor: quorum omnium temperatione bona corporalis valitudo consistit.

⁋ Item. P. 5. phy. dicit quod motus qui sunt ex extremis in medium sunt ponendi in ter motus contrarios. Et ratio est vt subdit. quia medium ad vtrumque dicitur quodammo vbi Commentator dicit. quod. P. ideo dixit quidammodo: quia medium est contrarium vtrique extremo: non simpliciter sicut ali terum extremum est contrarium reliquo: sed medium est contrarium vtrique ex tremo per illud quod est in eo de reliquo extremo: et contrarietas eius diciter a contrarietate extremi in hoc: quoniam contrarium in eo praedicto ex tremo scilicet vnum extremum non est in sua vltima perfectione sicut est in ipso extremo. Et subdit quod vtrumque extremum inuenitur in medio non perfecte. vnde in transmutatione que fit de viridi ad album: viride est quasi nigrum. viride enim non transmuta tur ad album: nisi secundum quod est in eo de nigro: non secundum quod est in eos de albo: et quando viride transmutatur in nigrum: transmutatur secundum quod est in eo de albo. et similiter quando album transmutatur in viride: transmutatur in nigrum quod est in viridi: hec commentator. In quibus verbis manifeste patet eum sensisse quod in colore medio sit vtrumque extremum contrarium: licet non in sua vltima perfectione: sed in esse imperfecto ea remisso.

⁋ hoc idem expresse valde primo phy. super illo verbo philosophi. Si autem quatuor existentibus scilicecontrariis bue erunt contrarietates: oportebit seorsum vtrisque esse alteram quandam naturam mediam. dicit Commentator quod per naturam mediam in telligit subiectum commune quod est medium inter contraria. et addit Commentator: et ipse scilicet P. dixit: quod subiectum inter contraria ad similitudinem medii est enim simile ei quoquo modo: quia in potentia vtrumque extremum. Sed tamen subiectum est vtrumque extremum in pura potentia. medium vero est vtrumque extremum non potentia pura: sed aliqua otentia. In medio enim est vtrumque extremum in actu: sed tamen non in vltima perfectione. ergo est in potentia vtrumque extremum quadanmodo et in actu alio modo: subiectum vero est vtrumque extremum potentia vero. hoc ipse.

⁋ Item. P. 10 meta. et Commentator ibidem. expresse dicunt puod omnia media inter contraria sunt composita ex contrariis. et in pluri. bus aliis locis eandem sententiam ponere videntur. Ex quibus sequitur. secundum intentionem eorum quod contraria in gradibus remissis sint simul in eodem subiecto primo.

⁋ Ad ista respondeo. ad primum primo potest di ci quod consequentia non valet vniversaliter. sicut patet in praecedenti. q. artio 3o in responsionibus ad. 3. et 5. et 8. argumeta facta contra dicta. concessa tamen consequentia illa. vbi veim dico ad consequens quod non est inconueniens. immo aliquando necessium quod sit dare primum instans posterioris forme. et hoc vult etiam P. 8. phy.

⁋ Ad confirmationem dicendum quod accipiendo proprie remissionem pro partiali scilicet corruptione forme secundum partes inten siuas: quo accipere debet ratio vt sit ad propositum: illa similitudo nulla est.

⁋ Ad 2am rationem que videtur quasi probatio huius confirmationis. dicendum quod falsum assumit scilicet quod agens non remittit for mam: nisi causando aliquid incompossibile forme in eadem parte subiecti: quinimmo nunquam dum est aliqua pars forme in aliqua parte subiecti est ab agente inductum aliquod de forma opposita in eadem parte.

⁋ Ad 3m dico quod aliquid moueri ex contrario in contra rium: siue aliquid existens sub vna forma contraria transmutari in aliam potest dupliciter intelligi. Uno modo: quia continue magis perficitur per formam contrariam acquiredo partem post partem essentie formae contrarie. Alio modo dici potest moueri ad formam contrariam non sic. sed quia continue magis disponitur ad formam contrariam. tunc dico quod omne quod mouetur de contrario in contrarium primo modo habet aliquid vtriusque contrarii. non tamen secundum eandem partem sui: sed vna pars moti est sub vna forma contraria et alia sub alia: et continue secundum aliam et aliam sui partem acquirit aliam et aliam partem forme contrarie et perdit priorem: sicut motu localiter non secundum eandem sui partem habet vtriusque loci scilicet a quo mouetur et ad quem mouetur partem: sed vna pars eius est in loco a quo et alia in loco ad quem mouetur: et sicut numquam vna pars eius est to ta in vtroque loco: sic nec in tali motu ad formam vnquam vna pars subiecti est tota sub vtroque contrario. Et hec est intentio P. ex toto in. 6. phy. vbi allegatur: quoniam ibi vult probare quod omne mobile est diuisibile. et secundum quod Commentatoris. exponit ibidem. P. intel ligit de diuisibilitate secundum vltima. id est secundum partes mobilis: quarum vna est extra aliam secundum situm: et hoc probat. P. assumens hanc propositionem. omne quod mouetur partim est in eo ex quo mouetur: et partim in eo ad quod mouetur. Ex quo vlterius sequitur: quod omne quod mouetur vtriusque extremi seu termini motus partem habet. Sic etiam intelligi debere patet per eundem circa finem. 5. phy. vbi determinans quod quies in termino a quo contraria est motui: non autem quies in termino ad quem: mouet contra se dubium: quia cum mobile du mouetur partim habeat de termino a quae. sequitur quod contraria insint eidem scilicet motus a termino a quae et quies in eodem.

⁋ Et respondit quod secundum aliam partem sui mobile quiescit in termino a quo: et secundum aliam est in termino ad quem: vbi Commentatoris. ait. Et cum omne motum est diuisibile vt post declarabitur: tunc motum non est quiescens in eo ex quo mouetur: nisi secundum partem non secundum totum id est simpliciter: quoniam dum mouetur: quedam pars eius est in eo ex quo mouetur: et quaedam pars in eo ad quod mouetur: et sic non sequitur vt duo contraria inueniantur in eodem: hec Com¬ mentator. Et nota quod ista quaestio et solutio eius magis est propria de motu ad formam: quam de motu locali: quoniam nulla pars motilocaliter quiescit in actu. vt probatur. 7. phy. et hoc vbi proximo notat etia Coment. cuius responsionem quantum ad motum localem nota ibidem in fine commenti.

⁋ Item. 8. phy. expresse dicit quod mobile dum mouetur admittit successiue partem post partem illius a qua transmutatur et successiue acquirit partem illius ad quod transmu tatur. et illud a quo transmutatur. et illud ad quod sunt opposita: et vtrumque est in parte transmutati alia a parte in quae est reliquum: sed sunt non determinata in se neque apud nos. et hoc vniversale et commune est cuiliet transmutato.

⁋ Sed contra illud potest argui: ponendo subiectum transmutatum esse miorimum quod potest esse motum in actu secundum illas formas: tunc enim necessario in eadem parte subiecti erunt ille partes formarum contrariarum: cum per positum neutra possit saluari in parte illius moti. Similiter idem potest dici de intellectu et volunta te quae sunt indiuisibilia: et tamen possunt transmutari de contrario in contra rium. verbi gratia. de scientia in errorem et econtra: et de vna opinione contraria in aliam. Similiter voluntas de vicio in virtutem et econverso

⁋ Respondeo quod quando mobile est indiuisibile vel mimmum motum secundum se seperatum. vt. supra dictum est. impossibile est ipsum motu continuo transmutari de contrario in contrarium secundum modum praedictum: sed solum 2o scilicst quia continue magis disponitur ad contrarium inducendum. vnde si sit aliquid minimum frigidum et istud susceptiuum caloris: debeatque transmutari in calidum motu continuo: prius continue remittetur et fiet minus frigidum et in instanti in quo erit primo completa eius remissio seu successiua corruptio secundum partes intensiuas frigiditatis: intro duceretur primo in eo tota forma caloris: et ita est dico de intellectum et voluntate. hoc autem modo non sequitur contrarias formas simul esse in eodem subiecto primo: non dico tamen quod omnis transmutatio a contrario in contrarium fit successiua: quoniam nihil prohibet aliquam esse subitam: sed nec tunc sunt contraria simul: quin immo eodem instanti primo vnum non est et aliud est. quo autem in tali motu remissionis: motum vtriusque extremi habeat partem: et qui sint termini talis motus: magis patebit in sequenti. q. In proposito autem sufficit scire quod non. sunt simul forme contrarie. quod ex supradictis satis est maniu¬

⁋ Quod vero addunt isti hoc esse manifestum in aqua que calefit. dicendum quod numquam in aliqua parte aqua inducitur aliquid caloris. id est ali quis calor quandiu manet ibi incorrupta forma frigiditatis: quamuis continue fiat minus frigida quousque frigiditas tota sit corrupta et inducatur forma caloris: secundum diuersas tamen partes aque hoc potest contingere: quod in vna sit forma caloris: et in alia sit forma frigiditatis. nec aliquid prohibet: quin et talis transmu tatio extensiua de contrario in contrarium sit continua. vt patet in praecedenti. q.

⁋ Ad 4m dicendum sicut dicunt aliqui quod hoc prouenit propter repugnantem dispositionem in passo: que dispositio est virtualiter contraria non formaliter forme quae inducitur. et hec est causa talis successionis in eadem parte subiecti. Exemplum in aqua calefactibili: cuius forma sub stantialis virtualiter repugnat calori: ideo per eam aqua naturaliter inclinatur contra calorem violenter inducendum vel inducibilem: ac per hoc non simul: sed successiue calor in ea inducitur ab agente. et hinc est vt dicunt quod si deus subito annihilaret frigus aque et approximaretur igni non subito calefieret. oportet aut ad istum casum addere quod deus conseruaret etiam miraculose formam substectalem aque.

⁋ potest etiam dici quod hoc prouenit aliquando propter dispocti nem forme quae in principio non est tam perfecta vt tota forma possit simul induci. et ideo sicut continue magis disponitur subiectum seu dispositio illa magis augetur: sic pius de forma inducitur. Non est enim esti mandum quod subiectum sufficienter disponatur ad formam propter solam remotionem forme contrarie vel dispositionum propriarum ad formam contrariam: alioquin nuda essentia materiae esset propinqua materia et proprium susceptiuum cuiuslibet forme. quod tamen falsum est. vt patet. 9. meta sed vltra remotionem contrarie dispositionis oportet propriam et conuenientem inducere si non est aut si est: sed imperfecta illam augere: et sicut ad hoc vt forma inducatur requiritur debita dispositio in materia: sic vt perfectior inducatur requiritur dispositio maior. hinc est: quod cumlu¬ men a sole causatur in nubiecte tetra et grossa non ita intensum est in principio: sicut postea quando nubes illa subtilior et rarior facta est per actionem solis in ipsam: et sicut ipsa continue subtiliatur: sic continue lumen eius intenditur. sic est cum aer magis calefit non obstante quod nullam dispositionem contrariam habet ad calorem: quia tamen non habet dispositionem ad summum calorem: ideo non subito summe calefit: sed sicut successiue fit rarior: sic est successiue fit calidior: et sic patet quod illa ratio ab insufficienti procedit. Nam alia causa est pre ter illas in ea tactas.

⁋ Ad 5m patet per idem: quia non semper causa successionis est resistentia forme proprie et formaliter contrarie vt assumit argumentum: sed aliquando resistentia forme contrarie virtualiter seu denominatiue quo dicuntur contraria est que sunt effectiua contrariorum: et quoa sunt susceptiua et dispositiones contrariorum: vt patet. 10eo meta. aliquando est insufficiens et imperfecta dispositio propria quae potest dici contraria non sim pliciter: sed quadammo dispositioni perfecte: sicut minus album dicitur contrarium quodammo ad magis album.

⁋ Ad 6um dicendum quod de mixto possumus dupliciter loqui. vno modo pro tempore quo miscibilia in minutissimas partes diuisa et abiuice alterata: nec tamen subsiectaliter cor rupta sunt vnita. ita quod nondumnsequuta est aliqua subiecta vel generatio. nec aliqua forma subitectalis nouiter inducta: et per consequens nec aliqua noua subiecta generata: sicut nec subiecte sic mixte adhuc sunt corrupte. Alio modo possumus loqui de mixto pro tempore scilicet quo post talem mixtionem sequuta est substantialis corruptio miscibilium: et generatio noue forme seu noue subiecte. in primo sensu accipiendo mixtum: concedo contrarias qualitates miscibilium posse esse in eadem parte mixta. nec tamen sic sunt in eodem subiecto pri mo: quoniam quelibet pars mixta congregat in se diuersas partes miscibiles: quae sunt diuersa corpora miscibilia et in diuerso situ existentia: cum naturaliter non fiat penetratio corporum: et in vna talium partium est vna qualitas contraria: et in alia est reliqua. Si vero loquamur de mixto 2o modo adhuc dico quod in nulla eius parte sunt quaelitates contrarie: sic quod earum sunt idem subiectum adequatum: et tamen qualitates medie sunt inter contraria: non quidem per compositionem: sed per accessum vel conuenientiam: quoniam qualitates mixtorum: vel sunt alterius rationis a qualitatibus elementorum naturalibus: vel sunt eiusdem: et vtroque modo magis conueniunt cum qualitate vtriusque elementi contrarii: quam qualitas vnius elementi cum qualitate alterius. propter quam maiorem conuenientiam vocantur medie. non autem propter compositione ex eis: cum sint eque simplices essentialiter sicut ipse quaelitates elementorum. sicut ergo nec ante generationem nec post for substectales elementorum sunt in eadem parte materie et adequate: sic nec eorum contrarie qualitates. Quod vero assumitur quod nisi qualitates contrarie elementorum sint in eadem parte mixti adequate: non aliter disponeretur materia ad formam mixti: quam ad formam elementi: falsum est. Nam aliter adhuc disponitur in fieri: quia ad generationem mixti quando mmediate graesenatur ex elementis congregantur elta et diuiduntur et remittunt in suis qualitatibus et tandem forme subiectales eorum et qua litates contrarie aut omnes aut alique corrumpuntur: hec autem non con currunt ad generationem elementi. Item aliter disponitur materia in esse ad formam mixti: quam ad formam elementi: quini per alium gradum raritatis vel densitatis et per qualitates medias: vt dictum est. de his tamen erit serunmo prolixior in 2o

⁋ Ad 7m dico quod posito tali mimmo inter calibet et frigidum. vbi gratia. ignem et aquam: adhuc possibile esset quod vtrumque ageret in partem mimi: non solum transmutam do secundum qualitatem: sed etiam secundum subiectam: ita quod vna pars eius conuertetur in ignem et reliqua in aquam: esto quod in neutra illarum partium seorsum sumpta posset talis forma subiectalis induci. nec hoc est inconueniens quod detur pars coniuncta minor mimmo: quod per se potest existere: sicut dictum est in praecedenti. q. posito tamen quod esset illud mimmum talis naturae quod in neutrum contrariorum posset: nisi forsitan in valde magno ten ore transmutari substantialiter. vbi gratia. aliquis lapis vel aliquid aliud tale adhuc possibile esset quod pars eius calefieret et pars frigefieret: esto etm quod illud totum esset mioimum frigefactibile vel calefactibile vel vtrumque per se sumptum: et hoc ideo: quia esset conniuncta vtraque paiars eius alicui formaliter tali: sicut in praecedenti. q. tactum est. Quia tamen difficultas argumenti non requirit ista. ponamus quod vna pars eius non possit transmutari in aliquam qualitatem in qua non transmutetur et altera: tunc dico quod supponendum est pro constanti vnum istorum agentium esse maioris virtutis ad agendum: quam reliquum: cum ipsa sint agentia diuersarum rationum et contraria. Nam sicut duo entia dir uersarum rationum non possunt esse equalia in perfectione: sicut potest haberi a pton Aug. 3o de li ar. vbi dicit: quod si luna esset equalis perfectonis cum sole non essent sol et luna: sed duo soles: et per consequens non essent diuersarum specierum: sed eiusdem. sic nec duo agentia diuersarum rationum possunt esse equalia in actiua virtute: quod est specialiter verum est de contra riis: quoniam si aliqua equalia essent approximata non mutuo agerent et ideo quod dicunt aliqui duo actiua vnum frigidissimum et alterum ca lidissimum esse equalia in agendo falsum est penitus. hoc ergo supposito supponendum est est illud mimmum non esse equaliter dispositum ad illas formas contrarias quae suppotn estiat est necessaria: quoniam formarum diuersarum rationum et necessario diuerse sunt propria susteptiua. et si idem sit vtriusque susceptiuum: non tamen eque proprium: aut ergo illud medium mimum est magis dispositum vel minus dispositum ad suscipien dum effcntium virtuosioris agentis aut equa. si sic: dico quod agens ma ioris virtutis aget in totum illud mirmum: et aliud agens non aget in illud mimmum: sed tantum impediet actionem agentis virtuosioris: non quidem vt non agat: sed ne ita intense agat sicut ageret illo non praesente. nec hoc debet videri inconueniens cum per experientiam videam quod quando vnum contrarium propinquum est in situ alteri contrario: et vtrumque actiuum vtrumque debilius agit propter praesentiam alterius in passum sibi approximatum. sicut patet in hyeme quod aqua apposita igni non sic cito calefit propter aerem frigidum propinquum: sicut in estate quond aer non est sic frigidus. et sicut tunc contrarium debilius non aget in medium illud mirmum: sic dico quod etiam non aget in reliquum contra rium: quamuis econverso agens fortius agat in ipsum remittendo eius contrariam quaelitatem. Si vero illud medium mimum magis sit dispositum ad actionem debilioris contrarii: tunc esset considerandum an tanto esset ma gis dispositum ad eius actionem quod considerata proportione virtu tis actiue virtuosioris contrarii ad vitutem debilioris et vtriusque ad dispositionem illius medii potius eius defectus deberet induci vel econtra et secundum hoc vel illud esset respondendum.

⁋ Ad 8m dicendum quod hoc nomen contrarium vel contraria dupliciter accipitur quantum ad propositum sufficit Nam vno modo dicuntur contrarie aliquao forme extra animam existentes potentes sue cessiue eidem inesse et numquam simul. sicut dicimus quod caliditas et frigiditas sunt forme contrarie. Alius dicuntur contraria quidam termini qui signifi catiue sumpti possunt successiue de eodem pro eodem verificari et numquam simul. et isti sunt in duplici differentia quia quidam significant res contrarias primo modo: quales sunt isti termini calitem frigidum siccum et hubui dum: quidam vero non signi ficant res contrarias primo modo et in hoc gradu sunt moueri sursum et deorsum eo modo sumpti quae possunt dici contrarii: vt infradicetur. et quia isti termini motus sursum et motus deorsum: siue moueri sursum et moueri deorsum non significant talia contraria extra animam: de quibus supra sermdmo est habitus. ideo argumenta quae fiunt de talibus contrariis non sunt directe ad propositum. Ne tamen hec fuga quadam videatur. dico ad argumentum: quod nec est hoc modo sumendo contraria concludit argueut ria ista simul de eodem pro eodem verificari. vnde sciendum quod aliquid moueri sursum vel deorsum potest dupliciter intelligi scilicet simpliciter et in respectum. Simpliciter moueri sursum dicitur illud quod dum mouetr fit propinqus loco simpliciter sursum. Et illud dicitur moueri deor sum simpliciter quod fit propinqus loco simpliciter deorsum siue cetro mundi. Sed moueri sursum in respectum dicitur illud quod fit propinqus extremitati alicuius corporis versus sursum. Et similiter illud quod fit propinqus extremitati inferiori dicitur moueri deorsum in respectu ad corpus illud. Nunc autem motus simpliciter sursum non est contrarius motui deorsum in respetu: seu sic moueri sursum et deorsum sed moueri sursum simpliciter et moueri deorsum simpliciter eodemo infra declarabitur possunt concedi esse contraria.

⁋ Tunc ad illud quod as sumitur est dicendum: quod vel motus lancee est velocior versus sur sum quam motus musce super lanceam versus deorsum: vel est tardior vel equalis illi in velocitate. Si primo modo: tunc dico quod musca mouetur simpliciter sursum: quia per motum lancee fit propinquior loco simpliciter sursum: quam erat prius: non autem mouetur deorsum simpliciter sed tantum in respectum: quia non fit propinquior loco simpliciter deorsum: quam erat prius: quamuis fiat propinquior extremitati lancee quae est versus centrum. Si 2o modo dico quod musca mouetur simpliciter deorsum et mouetur sursum in respectum: quoniam ipsa fit propinquior cetro: non autem loco simpliciter sursum: quamuis fiat propinquior superiori extremitati lancee. Si vero 3o modo moueatur scilicet equae velociter. tunc dicendum quod musca non mouetur simpliciter sursum: nec simpliciter debet dici mo ueri deorsum: eo quod semper equaliter distet a loco sursum et a loco deorsum: sed solum mouet deorsum secundum quid. siue in respectum: ess quod respectum lancee cuius extremitati inferiori musca fit propinquior musca mouetur deorsum. et sic patet quod contraria non simul verificatur de ea.

⁋ Ad id quod additur de anima humana dicendum quod isti termini moueri sursum et moueri deorsum non sunt contrarii respectu eius quod mouetur tantum per accidens. anima vero humana tantum per accidens mouetur sursum et deorsum dum est corpori comiuncta. ideo argumentum non est ad propositum.

⁋ Ad qium dicendum quod aliqui termini dicuntur ontrarii respectu generis praedicabilis quales sunt differentie diuidentes ex opposito idem gen. Quidam vero dicuntur contrarii respectum generis subiicibilis siue respectum subiecti. Et isti sunt qui successiue et non simul possunt de eodem pro eodem verificari. vt proxime dictum est. termini primo contrarii dicuntur contrarii respectu cuiuslibet speciei illius generis eo quod non ambe tales differentie intrare possunt diffinitionem eiusdem speciei. Sed non dicuntur contrarii: quia non possunt verificari de speciebus supponen tibus pro aliquibus rebus existentibus simul in eodem subiecto. nunc autem argumentum probat hoc 2m et non primum.

⁋ Ad xemum nego antecedens. Ad proba tionem dico: quod si temperatus eliciat actu malum oppositum actui tem perantie per illum actum nulla forma inducetur: sed tantum virtus praexistens secundum aliquem gradum remittitur. Si tamen actus iste fuerit tam fortis vt illam possit remittere. Nam posset esse sic debilis et remissus: vt nec eta ipsam remitteret. Quod vero contra hoc ditur scilicet quo tunc nullus actus alius aliquid induceret. dicendum quod nullus alius actus inducit aliquid dum virtus manet: sed quod corrupta virtute nullus alius actus aliquid vicii inducat: non sequitur. Si ergo debeat induci vicium: oportebit prius remitti virtutem: et tandem corrumpi: et in instanti quo virtus primo erit totaliter corrupta: aliquid vicii vel dispositionis quae fiet vicium erit inductum. nec est consequentia aliqua: quod si stante qualitate contraria in subiecto non inducitur aliquid contrariu: quod etiam ipsa non stante non inducatur contrarium. Si tamen primus actus ma lus tam vehemens et intensus esset: vt totam virtutem corrumperet: dicendum esset: quod etiam tunc induceret oppositam formam: sed nec si contraria forent simul.

⁋ Ad auct. Aug. dicendum quod ille non loprnrie de contrariis in eodem subiecto primo sed de contrariis in diuersis partibus eiusdem totius. vtputa in diuersis mebris in corpore animalis qualitatibus inuicem contrariis bene temperatis bona corporalis valitudo consi stit: et istud satis potest trahi ex praecedentibus verbis.

⁋ Ad alias auctoris. probantes quod in colore medio sunt contraria. Duendum quod color medius dupliciter potest accipi scilicet sed veritatem et existentiam: et secundum apparem tiam solum primo color medius est color secundum essentiam per se vnus: cuius quaelibe particula cuilibet alteri particule eiusdem: ac ipsi toti est vnigenea et est alterius speciei ab vtroque extremorum: vt. dicens Commentatoris. 6. phy. eo et hoc color est medius non quidem per compositionem ex simplicibus coloribus extremis: quoniam sic non esset in se per se vnus: quia ex pluribus actibus diuersarum rationum: quorum neuter alterum informet: non consti tuitur essentia per se vna. vnde si rubedo esset sic medius color: non esset vnus color per se: immo nec esset color: sed colores extremi: ne esset in aliqua spece distincta ab vtroque: sed pars eius esset albedo: et de specie albedinis: et alia nigredo et de specie nigredinis: non ergo est sic essentialiter compositus vt aliqui opinari vident: sed ita vere in se simp sicut aliquis extremorum: et per consequens non est medius per compositionem: sed per abnegatione: quia non est alter eorum nec vterque simul: et est medium per couenientiam: et secundum comperationem: quoniam ipse magis conuenit cum vtroque extremorum secundum se quam vnum extremorum cum altero: et ad vnum con paratum dicitur habere rationem alterius extremi propter causam praedictam: quamuis non simpliciter dicatur: nec sit alterum extremorum: sed vterque sit ontrarium: sed non perfecta et vltima contrarietate quae est solum inter maxime distantia: vt dicitur 10 meta. et ideo est contrarium non simpliciter sed quae dammo: vt. dicens p. et hoc intendit. P. 5. phy. vbi allegatur: et Commnmor. similiter. Et cum Commentatoris. dicens quod in medio est vtrumque extremorum non perfecte: non intelligitur quod vtrumque extremorum sit secundum suam essentiam in eo imperfecte id est in gradu remisso: sicut sic arguentes putant: sed intelligit quod ipsum medium in se forma vna existens simplex est quaodammo: non absolute et simpliciter extremum vtrumque. vn rubedo non est albedo nec nigredo simpliciter loquendo: sed comperata nigredini dicitur esse quaedammo albedo: et comperata albedini est quidammo vel quasi nigredo: per quas locutiones nihil aliud volunt exprimere: nisi quod medium minus distat ab vtroque extremorum quam extrema inter se: et quod vtrique est contrarium: licet non simpliciter sine vltimma et maxima contrarietate. Similiter cum Commenta. dicens quod cum album transmutatur in viride: transmutatur in nigrum quod est in viridi: non intelligit per nigrum in viridi essentiam aliquam quae sit vere nigredo quae est extremum: quia tunc non esset transmutatio extremi ad medium: sed extremi ad extremum licet remissum: quod tamen non intendit.

⁋ Item secundum hoc in tali transmutatione subiectum per se transmutaretur ad duas qualitates contrarias scilicet ad albedinem et ad nigredinem quae dicuntur esse in viridi: vel si non transmutaretur per se nisi ad alteram: tunc nec transmutaretur per se ad viriditate: sed ad partem eius tantum: et sic cum aliquid fit de albo viride: non transmutatur nisi acquirendo nigredinem praecise: et forsan perdendo aliquam partem albe dinis: et vlterius secundum sic arguentes eadem erit transmutatio que transmutatur a magis albo in minus album: et qua transmutatur ab albo in viride: quoniam etm in priuea transmutatione secundum ipsos acquirit aliquid nigredinis: et perdit partem albedinis. Constat autem quod hec omnia sunt contra intentionem eorum et omnium recte sentientium: et ideo dicendum quod per nigrum in viridi et per album in viridi: non intelligit nisi simplicem essentiam viriditatis: quae comparata albedini dicitur quodammo nigredo: et comparata nigredini est albedo non simpliciter: sed quaodammo secundum intellectum praemissum: color vero medius secundum apparentiam solum. non est vnus color secundum speciem: sed vere sunt plures colores subiecto distincti qui propter suam paruitatem non sunt secundum se distincte proceptibiles: sed iuxtapositi videtur quidam color me dius: vt. dicens P. in de sensu et sen. hoc tamen potest dupliciter contingere. vno modo per solam iuxtapositionem minutissimorum corporum diuersorum colorum existentium: et secundum se imperceptibilium: sicut si pulue res auri et argenti munitissime attritorum simul iungerentur et co adunarentur: ita quod vna pars vnius esset iuxta partem alterius et sic singule. Et hic modus dicendi de compositione colorum mediorum et per iuxtapositionem fuit antiquorum vt ibi ponit. P. Sed alio modo hoc con tingit secundum. po scilicet non per solam iuxtapositionem: sed etiam per mutuam altera: tionem et continuationem ac mixtionem talium corporum minuto rum habentium proprios colores diuersos abiuicem secundum speciem: sicut contingit in coloribus mediis quos componunt pictores ex cor poribus innuicem bene miscibilibus.

⁋ hi duo modi conueniunt et dicternt: conueniunt quidem quia tam primo: quam est secundo quam dium scilicet est tantum modo mix tio: et illa miscibilia retinent proprios colores: non est aliquis color medius secundum speciem vnius in rei veritate: sed semper sunt vere plu res: quamuis appareat vnus medius. Differunt autm quoniam in 2o modo dicen di est maior veritas talium colorum diuersorum quam in primo: quia secundum 2a modum: non solum talia corpora sunt iuxta se posita: sed etiam adinui cem continuata et mixta: et propter eorum mutuam remissionem magis propinqua vel minus distantia: facta sunt a natura coloris medii cuius apparentiam faciunt.

⁋ Et si dicatur quod. P. vult ibi ostende re quo generantur colores medii ex extremis secundum veritatem: et non solum secundum apparentiam vt dicebant antiqui: et per consequens pated eum est dare colores medios secundum veritatem mixtos ex extremis. Duendm quod mixtio talium colorum potest dupliciter accipi: sicut est de mixtione corporum supra tactum est. Uno modo secundum quod corpora miscibilia habentia proprios colores remanent incorrupta substantialiter quamuis sint alte rata et retinenmt pristinos colores proprios quamuis remissos: et sic dico quod color medius apparens non est vnus color secundum speciem: sed plures satuet veritatem: quamuis sint vnum secundum continuitatem siue vnum continuum: nec sic miscentur huiusmodi colores quod fiat ex pluribus exi stentibus in eodem subiecto primo sicut aliqui putant: nec hoc intendit. P. ibi: quod patet: quia non. dicens nisi quod in mixtis corporibus necesse est co lores commisceri. constat autem quod corpora non sic commiscentur secundum eum quod sint in eodem loco primo: cum apud ipsum non sit possibilis corporum penetratio. ergo nec sic colores quod sint in eodem prima subiecto: sed sicut corpus mixtum: tunc includit plura corpora diuersarum rationum situ distinctorum: sic color mixtus includit plures colores diuersarum rationum subiectis distinctorum. Si vero congregatum ex talibus coloribus quis vocet colorem vere mixtum: et ex hoc velit vocare illum colorem medium secundum veritatem et non secundum apparentiam tantum: non contendo de nomine. hic tamen fateatur sicut veritas exigit ipsum fateri: quod talis medius color non est vnus distictu ab vtroque extremorum comiuctim et diuisim: et cuius quaelibet particula parua vel magna sit toti et cuilibet alteri particule vnigenea: sicut est color medius secundum veritatem: qualis est viriditas plan tarum et rubedo quorumdam fructuum: et similes colores naturaliter geniti: et in multis corporibus: quos medios colores voca mus: nec est tale mixtu apparens color medius (vbi gratia viriditas) est vere viriditas: sicut ille color plantarum est vere viriditas: sed est albedo a nigredo quae apparent esse viriditas. Alio modo potest accipi mixtio colorum praedictorum secundum quod praedictam mixtionem consecuta est substantialis corruptio corporum illorum: et generatio noue subiecte: et similiter corruptio propriorum colorum: et generatio noui coloris alterius speciei: et qui est vnus secundum speciem: et in omnibus suis partibus vnigeneus vt supra dicebatur: et tunc dico quod iste color est medius et secundum apperentiam et secundum veritatem: sed tunc ipse est vere simplex in se non compositus essentialiter ab aliquibus coloribus diuersarum rationum: qui ideo est vocatur mixtus ex extremis: et compositus: quia ex mixtione et compositione diuersorum colorum extremorum per se sequitur eius generatio: quamuis ipse sit in severe simplex: et hoc vt puto est verus intellectus. P.

⁋ Ex his patet quod qualitercumque sumatur color medius: numquam concluditur duo contraria esse in eodem primo subiecto. Nam si sumitur color medius secundum speciem et secundum veritatem ille non includit in se contrarios colores. Si vero sumatur color medius qui non est medius secundum speciem id est alterius speciei medie inter extrema secundum veritatem: sed secundum apperentiam solum: quamuis ille includat in se colores contrarios: illi tamen contrarii non sunt in eodem primo subiecto.

⁋ Per praedicta patet quid dicendum ad omnes auctoritas quae videntur inuere in colore medio contineri extremos.

⁋ Ad aucto. etiam inductam Commentators. domintis primo phy. patet quid dicendum. Nam si accipiat colorem medium secundum apperentiam vtrolibet modo praedictorum intelligat. patet quod non est contra praedicta. Si vero accipiat colorem medium secundum veritatem exponedum est: cum dicens quod in medio est vtrumque extremum in actu: sed non in vltima perfectione id est medium est quidem actus qui est quaodammo vtrumque extremum non simpliciter: sicut supra dicebatur: quod ipse intelligat per hec verba non in vltima perfectione: subiectum autem est vtrumque extremum in potentia pura. id est est in potentia pura suscepti ua vtriusque extremi: et ideo non est medium: quod est actus medius: sed quod est potentia media. Si autem accipiat colorem medium secundum appren tiam tantum: clarus esset intellectus auctoritas et satis esset probabile eum sic accepisse: cum sue opinionis fuerit vt patebit in 2o quod miscibilium forme non totaliter corrumpantur: et eodem modo fuerit opina tus de mixtione coloris. Siue tamen hec opinio sit vera siue non: non sequitur quod contraria sint in eodem subiecto primo: vt prius dictum est.

⁋ Ao duas primas auctoritas adductas in principio q. dicendum quod per mixtioncontrarii potest intelligi et compositio cum contrario: et accessus seu approximatio ad contrarium: primo modo non sunt intelligendi. P. et Commentatoris. sed 2o modo: vt sen sus prime auctoritas sit: quod quae contrariis sunt impermixtiora. id est minus proxima et accedet ad contraria sunt magis talia: vt albius quod est nigro impermixtius id est quod minus accedit ad nigrum seu minus est proximum: seu magis distans a nigro: eodem modo sensus alterius. album non fit minus album: nisi ex mixtione contrari id est nisi accedemodo ad contrarium et diminutum in omni genere est diminutum per mixtionem contrari id est per accessum et approximationem ad contrarium. Posset tamen per ly contrarium. intelligi non contrarium positum et proprie dictum: sed priuatio: et tunc esset sensus quod album fit minus album per mixtionem contrari id est priuationis albedinis: non totale tamen id est omnium partium albedinis sed aliquarum. Nam minus album priuatum est pluribus partibus albedinis quam magis album: et ex hoc dicitur magis mixtum cum priuatione albedinis. et eodem modo ad alias auctoritas Et vtraque responsio satis est sufficiens.

⁋ Ad aliam auctoritas. Commenta. ex 2o de generatione dicendum quod Commentatori. loquitur ibi de compositis genitis ex mixtione primorum eltorum. et postquam probauit illa esse mixta ex terra et aqua: infertur quod reliqua duo elementa scilicet aer et ignis est concurrunt ad mixtionem. alioquin tale compositum esset frigidum in summo: vt autem supra dicebatur: mixtum potest dupliciter accipi scilicet ante corruptionem subitectalem miscibilium: et tunc constat quod in mixto sunt substataliter contraria elementa remissa adinuicem: alioquin si tantum elementa frinda essent in mixto: mixtum esset frigidum in fine sicut ipsa elta. Alio modo: potest accipi mixtum ex elementis quando elta sunt substantialiter corrupta et ge nita est noua subiecta: que vtique et dicitur mixta: non quia substantialiter et formaliter elata contineantur in ea sicut in mixto primo modo sumpto. sed quia ipsius generatio priorem mixtionem praesupponit: et sequitur: aut quia eius forma est media per conuenientiam: vt supra tactum est aliqualiter et amplius declarabitur in 2o Et in hac sententia dicit Commen. quod non est tantum frigidum: sed etiam calidum: quia scilicet ad priorem mixtionem non tantum interuenit eltum frigidum: sed est calidum: alioquin ipsa esset frigida in fine. Nam frigidum non fuit set remissum ex quo ipsa genita est: et sic debet intelligi Commentator: non autem quod omne frigidum purum sit frigidum in fine: nec quod in remisse frigido contineatur formaliter calor.