Quaestio 2

QUAESTIO SECVNDA. Utrum Theologia, lumine alio a lumine fidei supposito, sit proprie scientia. Henricus Quodlibe. I1. quastio 2. Olzan 3. q Prologi mais. ru, 3. dist. 15 75. Vide Carthusianum.

AD secundum sic proceditur, & arguitur, quod, Theologia, supposito quodam lumine alio a lumine fidei, sit proprie scientia: quia alcius lumen causat altiorem cognitionem: sed respectu credibilium est dare in viatoribus lumen altius fide: ergo est dare eis altiorem cognitionem, quam sit cognitio fidei: sed supra fidem non est nisi scientia: ergo, &c. Maior de se videtur manifesta. Minor probatur per autoritatem Bea¬ ti Augustini super illud Ioannis primo, Erat lux vera, vbi dicit, quod aliud est lumen ad credendum, aliud ad intelligendum: ergo praeter lumen fidci est dare aliud lumen, & altius.

Item ibidem dicit, quod lux increata illuminat hominem duplici lumine, paruulos quidem lumine fidei, quo nutriuntur, vt lacte: maiore autem, lumine sapientiae, quo vt solido cibo, vescuntur Quod lumen habebat Apostolus, qui dicebat primae Corinth. secundo: Sapientiam loquimur inter perfectos. Igitur praeter lumen fidei, quod habent omnes fideles, quantumcunque simplices, est aliquod lumen clarius, quod habent maiores, & doctores. & haec fuit minor: sequitur ergo conclusio.

Item, Deus non deficit in necessariis, multo minus, quam natura: sed necessarium est, quod fides defendatur contra errores infidolium & haereticorum, ergo Deus prouidit ecclesiae quod semper sint in ea aliqui, qui possint fidem defendere hoc autem non potest fieri per solum lumen fidei, nec per solam cognitionem Dei, quae communis est omnibusfidelibus: ergo oportet in maioribus esse aliquod lumen clarius fide, in quo habeant de credibilibus altiorem cognitionem, quam per fidem: sed illa non videtur esse nisi cognitio scientifica: quare. &c.

Ad idem est, quod dicit Eeatus Augustinus in secunda Epstola ad Volusianum: Ego catholicam fidem profiteor, & per illam ad certam scientiam me venturum praesumo. Autoritas videtur expressa.

IN CONTRARIVM arguitur, quia omnis scientia resoluitur ad per se nota, vt prius ostensum fuit: sed nullus inter viatores adhuc inuentus est, qui credibilia resoluerit, vel resoluere potuerinad per se nota: ergo nullus adhuc fuit illuminatus, in tantum quod habuerit scientiam de credibilibus.

RESPONSIO. Circa quaestionem istam sic procedetur: quia primo ponetur quaedam opinio, quae asserit Theologiam esse scientiam proprie dictam, eo quod articuli, ex qui bus, tanquam ex principiis, ipsa procedit, sunt vere intellect non solo lumine fidei, quia in illo sunt tantum crediti, sed quodam lumine medio inter lumen fidei & lumen gloriae. Et secundo inquiretur de his, quae dicta opinio ponit.

Quantum ad primum, sciendum est, quod illa opinio tria i- ponit: primum est, quod est dare lumen tale. Secundum est, quod in illo lumine possunt esse articuli vere intellecti, quemadmodum in lumine naturali intellectus nostri, principia scientiarum sunt vere intellecta: & per consequens conclusiones ex articulis sic intellectis demonstratae sunt verae, & proprie scitae. Tertium est, quod tale lumen & scientia in illo lumine habita, non euacuant fidem.

Primum istorum, scilicet quod est dare tale lumen, probant duabus autoritatibus Beati Augustini, positis in primo argumento quaestionis. Necnon & secunda ratione ibidem subiuncta.

Secundum autem probant duabus autoritatibus, & vna ra tione. Prima authoritas sumitur ex Canone Esai. 7. vbi dicit translatio nostra, Nisi credideritis, non permanebitis: alia translatio habet, non intelligetis. Ergo supposita credulitate per fidem, possibile est intelligere articulos per aliud lumen. Secunda autoritas est Beati Augustini ad Volusianum, prius in arguendo posita. Ratio autem talis est, non minus potest lumen, supposita fide, supernaturale, quam naturale lumen intellectus nostri supposito phantasmate. Sed lumen naturale intellectus nostri, supposito phantasinate, facit ciare intelligi principia naturalia, & sciri conclusiones ex eis de luctas. Igitur lumen supernaturale, supposita fide, sufficit ad faciendum intelligi principia supernaturalia, id est, articulos fidei, & scire conclusiones ex eis deductas.

Tertio probant, quod tale lumen non euacuat fidem, sed stat cum ea: quia si tale lumen non posset stare cum fide, istud esset maxime propter oppositionem, quae videtur esse inteaenigma fidei, et claritatem illius luminis: sed illud non impedit, quia contraria, licet non compatiantur se in suis excellentiis, tamen, vt dicant, compatiuntur se in esse remisso. Nunc ita est, quod obscuritas fidei, et claritas gloriae opponuntur, sicut contraria in suis excellentiis: sed obscuritas fidei, et claritasillius luminis medij, opponuntur sicut contraria in esse remisso: quia claritas illius luminis non est perfecta claritas, nec obscuritas fidei, est perfecta obscuritas: & ideo licet lumen gloriae euacuet fidem, tamen illud lumen medium non cuacuat ipsam: Exemplum est autem eiusdem de aere, qui de nocte est simpliciter tenebrosus, & in meridie simpliciter illuminatus, sed in aurora est partim illuminatus, & partiim tenebrosus: nec tenebrositas totaliter expellitur, vsque ad meridiem, quando claritas perficitur. Sic fides est quasi tenebrae, gloria quasi lumen meridianum, quod totaliter expellit tenebras fidei, sed lumen medium ost quasi lumen aurorae, quod stat cum tenebris fidei, nec expellitur pel lucem meridianam gloriae, sed potius perficitur.

Ad declarationem huius positionis, adducunt, quod duplex est euidentia, scilicet visionis, & intelligentiae. Euidentia autem visionis est, quando res nude & immediate cognoscitur, seu videtur. Euidentia vero intelligentiae est, quando res non est praesens, sed per discursum rationis cognoscitur. Primam euidentiam habet rusticus de eclipsi, quam videt. Se cundam habet Astrologus de eclipsi, quam non videt. Et secunda euidentia sufficit ad scientiam, absque prima: nec tollit fidem, licet prima tollat. Et eodem modo Beati habent de articulo euidentiam visionis, quae tollit fidem propter claritatem perfectam luminis gloriae. Habentes autem illud lumen medium, habent de articulo euidentiam intelligentiae, quae est imperfectior, nec tollit fidem, sufficit tamen ad scientiam: simplex autem fidelis fidem tantum habet de eisdem.

NVNC SECVNDO restat inquirendum de praedictis. Et primo ostendetur, quod fictitium est ponere tale lumen. Secundo ostendetur, quod dato quod poneretur, tamen in ipso articuli fidei non essent proprie intellecti, nec conclusiones ex eis deductae, essent proprie scitae. Tertio ostendetur, quod tale lumen, si esset, euacuaret a viatoribus necessitatem habendi fidem. Primum probatur: quia tale lumen aut daretur ad vtilitatem personae, aut ad vtilitatem communitatis. Si ad vtilitatem personae, cum Deus non sit personarum acceptor, daretur aequaliter omnibus aequaliter disponentibus se per meritum vitae, & exercitium studij in sacra scriptura. Sed multi aequalis, vel melioris ingenij, quam alij, & aequalis meriti, & aeque, vel plus exercitati in studio sacrae scripturae, sentiunt se non habere tale lumen, quia non experiuntur se habere euidentem cognitionem de articulis fidei, nec de con clusionibus ex eis deductis: (quod tamen oporteret, si haberent tale lumen quod facit de articulis euidentem cognitionem) ergo tale lumen non datur ad vtilitatem personae. Item nec ad vtilitatem communitatis, sicut sunt gratiae gratis datae, de quibus loquitur Apostolus primae ad Corinthios 12. quia omne donum ordinatum ad vtilitatem communitatis, manifestatur aliis per proprium actum, sicut donum linguarum, gratia sanitatum, operatio virtutum & miraculorum. Vnde ibidem dicitur, quod vnicuique datur manifestatio spiritus ad vtilitatem, supple, communitatis: quia nulla posset ex talibus donis vtilitas peruenire communitati, nisi per manifestationem actus. Sed tale lumen non potest per aliquem effectum manifestari aliis. Ergo &c. Maior patet ex dictis. Minor probatur: quia manifestatio habitus coe gnitiui, est per doctrinam. Signum enim scientis, est posse docere, vt habetur primo Metaphysicae. Tale autem lumen & habitus, scientialiter per eum, & in eo acquisitus, siquis esset, non posset per doctrinam manifestari aliis: quia habentes tale lumen, & talem habitum, aut facerent ea, quae docerent euidentia aliis, aut non: si non, tunc doctrina eorum non differret a doctrina aliorum, & sic per talem doctrinam non manifestaretur illud lumen, nec ille habitus scientificus.

Si vero dicatur, quod habentes tale lumen possunt facere ea, quae docent aliis esse euidentia. Arguitur contra quia non habentibus aliquod lumen, non potest esse euidens illud, quod totam euidentiam suam habet ab illo, & in illo lumine: sed credibilia & deducta ex eis, habent totam suam euidentiam ab illo, & in illo lumine, quod isti ponunt: ergo non possunt per quamcunque doctrinam fieri euidentia aliis non habentibus praedictum lumen. Nec sine dubio inuentus est adhuc aliquis, qui per doctrinam suam fecerit de eis cuidentiam, nisi qualem faciunt Doctores communiter, quae tamen non est tanta, quod sufficiat ad scientiam proprie dictam: & sic tale lumen non est donum, quod possit per suam manifestationem in aliquo actu esse vtile communitati: nec est ordinatum ad vtilitatem personae, vt probatum est. Ergo fictitium est ponere tale lumen. Et sic patet primum, & amplius patebit in sequentibus.

Secundum probatur, videlicet quod dato, quod tallumen poneretur, adhuc articuli fidei non essent in eo intellecti, nec conclusiones ex eis deductae essent proprie scitae. Et hoc patet primo autoritate Beati Augustini9 nono de Trinitate, capite primo, vbi dicit sic: De credendis nulla infidelitate dubitemus: de intelligendis nulla temeritate affirmemus. Reputat ergo Beatus Augustinus temerarium, quod aliquis affirmet se pro statu viae posse intelligere credibilia, seu articulos fidei. Idem patet duabus rationibus. Prima est: quia ille, qui prin¬ gis repugnant inuicem album & nigrum in quocunque gracipalius assentit alicui propter autoritatem alicuius dicentis, du, quam magis album & minus album: quia illa differunt spequam propter quancunque cuidentiam rationis, ita quod aucie, haec autem solo numero. Inter ea autem, quae differunt toritate cessante, vel non assentiret, vel non firmiter adhaeresolo numero, non potest inueniri ita formalis oppositio, sicut ret propter ineuidentiam rationum, non diceretur habere hainter ea, quae differunt specie. Sed magis & minus album, non bitum scientificum: quia habitus scientificus importat adhaestant simul in eodem. Ergo nec album & nigrum in quocunque sionem principaliter propter euidentiam rationis. Sed quilibet, gradu. Item sequeretur, quod solum summe album, & summe quantumcumque perfectus in doctrina fidei, est huiusmodi. Vnde nigrum essent contraria, & incompossibilia, quia maxime disi quaereretur a Theologo, quare principaliter assentit huic stant: omnis autem alia albedo, & nigredo esset compossibilis: quod est, verum corpus Christi esse in sacramento altaris: non quod est manifeste falsum. Puto autem in hoc esse deceptioresponderet, quia ratione euidenti hoc scio: imo, quia hoc dinem: quia inter contraria est quandoque dare medium vnum cit autoritas sacrae scripturae, quamuis Theologus sciret assiper essentiam, in quo aliqualiter dicuntur extrema manere, gnare locum scripturae, vbi hoc dicitur: quod non faceret simnon quidem sic, quod in illo medio sint distinctae formae contrariplex fidelis. Ergo nullus Theologus, quantumcunque perfectus, sub esse remisso (hoc enim impossibile est, vt probatum est sta habet de articulis fidei rationem euidentem, & necessariam, tim: nec illud medium aliquo modo esset tunc vnum, nisi per nec per consequens scientiam. aggregationem) sed quia illud medium participat naturam

Secunda est, quia si in isto lumine intelligatur euidenter, vtriusque, & comparatum ad quodcunque extremum, habet aliquod Deus est trinus & vnus, aut hoc est, quia immediate repraequo modo rationem extremi alterius: vt patet de tepido respe sentatur intellectui sic illuminato diuina essentia, in qua sic re ctu calidi & frigidi. Ipsi autem accipiunt primo modo, cum popraesentata in se & immediate, intelligatur euidenter connenant fidem manere cum illo lumine, tanquam duo distincta: & xio terminorum articuli Trinitatis: aut talis euidentia ex alio obscuritatem fidei cum claritate illius luminis: ideo decipiuntur. deducitur. Sed neuter illorum modorum est possibilis, vt pro¬

Nunc restat discurrere per dicta eorum, soluendo, quae adbabo: ergo, &c. Maior patet: quia omne quod intelligitur, vel ducunt pro se. Cum enim dicunt, illud lumen esse, & probant intelligitur per se & immediate in ratione obiecti: vel intelliper autoritatem Augustini, potest dupliciter responderi: vno gitur per aliquod aliud prius intellectum. Minor probatur, primodo, quod Beatus Augu. distinguit duplex lumen, scilicet fidei, mo quantum ad primam partem: quia cognitio, qua cognosciquod habetur in via, & lumen gloriae, quod habetur in patria tur essentia diuina in se & immediate & non ex aliquo praecovt sit sensus, Aliud est lumen ad credendum, dum sumus in via, gnito, est cognitio, quae vocatur facialis, siue facie ad faciem scilicet fides: aliud, ad intelligendum in patria, scilicet gloria. quia non est per aliud medium praecognitum. Sed talis cognitio Alio modo, & forte magis secundum intentionem Augustini, cum sit gloriosa, non potest haberi a puro viatore. Quare, &c. quod duplex est notitia credibilium, vna, qua assentimus sim¬

Item nec alius modus possibilis est, scilicet quod euidentia pliciter eis propter autoritatem dicentis: & hoc est per fidem, articuli ex alio deducatur: quia vel deduceretur ex aliquo prae quam habent omnes fideles. Alia est qua quidem maiores poscognito in creaturis, vel in Deo. Non ex aliquo praecognito in sunt alios instruere & persuadere ea quae sunt fidei, & aliqualicreaturis, quia ex nullo quod sit in creaturis, potest demonstrater declarare, & defendere: quam notitiam potest quis habere ri articulis Trinitatis, vt probatum fuit. Nec ex aliquo praecovel a Deo per infusionem, vel ab alio per doctrinam, vel a segnito in Deo: tum quia ille est primus articulus Trinitatis, qo ipso per exercitium studij: & hanc notitiam vocat Beatus Augquidquid praeintelligimus in Deo, totum pertinet ad vnitatem scientiam, vel sapientiam, 14. de Trinitate ca. 1. Hoc etiam voessentiae, & nullo modo ad distinctionem realem: tum quia quaecatur lumen ab eodem in autoritatibus allegatis, quo lumine reretur de illo praecognito, si sit immediate cognitum, vel ex articuli intelliguntur non simpliciter, ita vt sint euidentes inalio praecognito. Non potest dici, quod sit immediate cognitellectui nostro, modo, quo alij ponunt, sed quia habetur de tum, propter eandem rationem, qua nec articulus: nec alio praeeis quaedam altior notitia, quam per solam fidem, quae notitia cognito, quia quaerere tur de illo similiter, & esset processus in est fidei declaratiua, & aliqualiter persuasiua. Et hoc lumine, infinitum, vel deueniretur ad aliquid, quod esset immediate id est, hac notitia, sunt illuminati maiores, qui habent fidem cognitum in ipsa natura diuina, in se & immediate intellectui docere, & defendere, nec oportet eos esse illuminatos aliquo nostro repraesentata: quod non est possibile in via. Patet erlumine, in quo articuli sunt intellecti, vel sciti, vt alij ponunt, go, quod nullum lumen est in viatoribus, quod reddat eis arquia ad ea, quae sunt fidei, non potest adduci cogens ratio, ne oculum euidentem euidentia intelligentiae. tollat meritum fidei. Nam secundum Grego. fides non habet

Tertium probatur, scilicet quod tale lumen, si esset, euacuameritum, cui humana ratio praebet experimentum. Et sic exret necessitatem habendi fidem & autoritatem, quia ille, cui clusa est ratio, quam adducunt. constat certitudinaliter aliquid sic esse ex euidentia rei, quo¬

Quod dicunt secundo de euidentia intelligentiae, quam facunque alio dicente, vel non dicente, non indiget testimonio cit illud lumen. Primo per illud Esa. 7. Nisi credideritis &c. povel autoritate alterius: sed habens scientiam alicuius conclutest dici dupliciter: Primo sic, quia de credibilibus non habetur sionis deductae ex principiis necessariis & euidentibus, est cernotitia, nisi credulitas. Nisi, inquam, credideritis, non intelligetus: ergo talis non indiget alio testimonio, vel alia autoritate tis: id est, aliter non cognoscetis. Vel sic, Quia notitia Doctonec fide innitente autoritati. Si ergo illud lumen, quod isti porum fidem defendentium, fidem supponit, nisi credideritis per nunt, faceret articulos fidei euidentes, & conclusiones ex eis fidem, non intelligetis, id est, non nabebitis illam notitiam altio deductas vere scitas, sequeretur, quod tale lumen euacuaret rem, quae dicta est. Similiter ad illud August. Ego catholicam necessitatem fidei & autoritatis. Puto tamen, quod non euacuaret possibilitatem fidei, nec quantum ad actum, nec quanfidem profiteor &c. potest dicit dupliciter: primo sic, Per fidem praesumo me venturum ad veram scientiam Beatorum, id est, quae tum ad habitum, quando possent concurrere ad faciendum habetur in patria, non in via. Vel sic, Praesumo me venturum vnum assensum, modo, quo dictum est in praecedenti quaestione, de scientia, & fide, & opinione. ad scientiam Beatorum. id est Doctorum magis illuminatorum, modo quo dictum est, & non illo modo, quo ipsi intelligunt. Modus tamen, quem isti assignant, est impossibilis: quia

Ad rationem eorum, Plus potest lumen supernaturale sup. contraria quantumcunque sint remissa, sunt incompossibilia. posita fide, quam intellectus noster supposito phatasmate, diSed obscuritas fider, et claritas illius luminis, opponuntur, secendum, quod nullum lumen, quod possit haberi a puro viatocundum ipsos, contrarie (licet secundum gradum remissum): re, potest tantum respectu articulorum fidei, quantum potest ergo nullo modo compatiuntur se in eodem. Minor patet eolumen naturale intellectus nostri respectu principiorum narum dicto. Maior probatur primo, quia oppositio est causa returalium, & eorum quae ex ipsis deducuntur. Cuius ratio est, quia pugnantiae & incompossibilitatis. Sed contraria in omni grasingularia, quorum phantasmata sunt quaedam similitudines, du, tam remisso, quam intenso, opponuntur. Ergo &c. Mino habent necessariam habitudinem ad vniuersalia, vt ex induistius rationis patet, quia contrarietas est oppositio secundum formam, vt habetur 4. Metaphysicae: ergo vbicunque manent ctione facta sufficienter, possit in singularibus euidenter vniformae, ibi est oppositio, vel nunquam est. Formae autem manent uersale concludi, quod est principium artis: Sed nec fides, nec tam in gradu remisso, quam intenso: ergo in omni gradu opaliqua cognitio, tradit nobis euidentem notitiam aliquorum, in quibus, vel ex quibus possit articulus euidenter intelligi, ponuntur, & sunt incompossibiles. Secundo, quia impossibile est idem & secundum idem, simul esse album & nigrum: sed alvel concludi: lumen tamen gloriae (si quod est (prout commubede d quocunque gradu sit, ex quo realiter est ibi, dat esse niter ponitur, facit euidentiam tantam vel maiorem de articualbum, & nigredo esse nigrum: ergo &c. Tertio terminus a lis, quantam habemus de principiis naturalibus. Sed de illo quo, & ad quem in eodem motu sunt incompossibiles, alionon est sermo ad praesens. quin vnus non abiiceretur per introductionem alterius: sed

Tertium autem dictum eorum, euacuatum est, ostendendo vna forma contraria in quocunque gradu potest esse terminus quod falsum assumunt, scilicet quod contraria in esse remisso ad quem, & ex quo, respectu alterius: ergo formae contrariae possunt simul esse. Ad alias rationes principale, factas in arguin quocunque gradu sunt incompossibiles. Quarto, quia maendo ad quaestionem, patet responsio ex iam dictis.