Text List

Table of Contents

Only show available transcriptions

Summa quaestionum ordinariarum

Articulus 1

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum contingat hominem aliquid scire

Quaestio 2 : Utrum contingat hominem aliquid scire sine divina illustratione

Quaestio 3 : Utrum homo cognoscat lucem divinam qua cognoscit alia

Quaestio 4 : Utrum contingat hominem scire a natura, an ab acquisitione

Quaestio 5 : Utrum contingat hominem acquirere scientiam per semetipsum

Quaestio 6 : Utrum contingat hominem acquirere scientiam alio homine docente

Quaestio 7 : Utrum homo acquirat scientiam deo in quolibet actu discendi docente

Quaestio 8 : Utrum contingat hominem acquirere scientiam angelo docente

Quaestio 9 : Utrum acquirens per se scientiam possit dici seipsum docere

Quaestio 10 : Utrum contingat hominem acquirere scientiam nihil praesciendo

Quaestio 11 : Utrum notitia praecedens omnem scientiam acquisitam sit homini innata

Quaestio 12 : Utrum contingat hominem aeque primo sine discursu cuiuslibet rei scientiam acqirere

Articulus 2

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum contingat hominem scire aliquid certitudinaliter

Quaestio 2 : Utrum quilibet homo certitudinaliter scit quaecunque scit

Quaestio 3 : Utrum omnes homines quicunque sciunt eadem, sciunt ea aequae certitudinaliter

Quaestio 4 : Utrum quilibet homo quaecumque scit, sciat ea aeque certitudinaliter

Quaestio 5 : Utrum omnes homines apti sint aeque certitudinaliter scire

Quaestio 6 : Utrum omnia scibilia nata sint aeque certitudinaliter

Articulus 3

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum contingat hominem scitae non entia

Quaestio 2 : Utrum contingat hominem scire omnia entia

Quaestio 3 : Utrum contingat hominem scire omnia ex philosophicis disciplinis

Quaestio 4 : Utrum contingat hominem scire omnia ex puris naturalibus

Quaestio 5 : Utrum contingat hominem scire per gratiam illa quae excedunt naturam

Articulus 4

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum homo appetat scire

Quaestio 2 : Utrum omnis homo appetat scire

Quaestio 3 : Utrum homo naturaliter appetat scire

Quaestio 4 : Utrum omnes homines aequaliter appetant scire

Quaestio 5 : Utrum homo appetat scire ea quae notitiam rationis naturalis excedunt

Quaestio 6 : Utrum homo appetat scire omnia

Quaestio 7 : Utrum homo aequaliter appetat scire singula

Quaestio 8 : Utrum sit aliquod unum quod homo principaliter appetat scire

Quaestio 9 : Utrum propter illud quod homo principaliter appetit scire, appetat omnia alia scire

Articulus 5

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum studendum sit homini ut sciat

Quaestio 2 : Utrum studendum sit homini ut omnia sciat

Quaestio 3 : Utrum studendum sit homini ut sciat scibilia super scientias philosophicas

Quaestio 4 : Utrum studendum sit homini ut sciat omnia contenta scientiis philosophicis

Quaestio 5 : Utrum studendum est homini ut sciat singula eodem modo

Quaestio 6 : Utrum studendum est ei scire propter se

Quaestio 7 : Utrum debeat studio suo terminum imponere

Articulus 6

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum theologia sit scientia

Quaestio 2 : Utrum proprie dicenda sit sapientia

Quaestio 3 : Utrum sit scientia una

Quaestio 4 : Utrum sit scientia perfecta

Articulus 7

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum theologia sit scientia distincta ab aliis scientiis

Quaestio 2 : Utrum sit certissima scientiarum

Quaestio 3 : Utrum sit universalis super alias

Quaestio 4 : Utrum subalternet sibi alias

Quaestio 5 : Utrum subalternetur alicui aliarum

Quaestio 6 : Utrum sit principalis super omnes alias

Quaestio 7 : Utrum sit prima omnium scientiarum

Quaestio 8 : Utrum omnes aliae ordinentur ad eam

Quaestio 9 : Utrum habeat assumere in usum suum exquisita in aliis scientiis

Quaestio 10 : Utrum alia sin discendae ad usum ipsius

Quaestio 11 : Utrum in usum suum habeat assumere quaecumque sunt determinata in aliis scientiis

Quaestio 12 : Utrum omnes scientiae aequalem usum habeant ad eam

Quaestio 13 : Utrum aliae scientiae concordent veritati huius scientiae et econverso

Articulus 8

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum theologia sit utilis

Quaestio 2 : Utrum sit necessaria homini

Quaestio 3 : Utrum si theorica an practica

Quaestio 4 : Utrum literis erat conscribenda

Quaestio 5 : Utrum simul tota erat conscribenda

Quaestio 6 : Utrum perfecte conscripta sit in duobus testamentis novo et veteri

Articulus 9

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum idem sit auctor utriusque testamenti

Quaestio 2 : Utrum Deus sit auctor sacrae scripturae

Quaestio 3 : Utrum propter Dei auctoritatem principaliter credendum sit sacrae scripturae

Articulus 10

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum magis credendum sit auctoritati theologiae quam ecclesiae, an econverso

Quaestio 2 : Utrum magis credendum sit auctoritati theologiae quam rationi naturali

Quaestio 3 : Utrum auctoritas huius scripturae possit esse contraria rationi naturali

Articulus 11

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum solus deus sit doctor theologiae

Quaestio 2 : Utrum mulier possit esse doctrix eius

Quaestio 3 : Utrum iuvenis possit esse doctor eius

Quaestio 4 : Utrum vir religiosus possit doctor eius

Quaestio 5 : Utrum homo peccator possit doctor eius

Quaestio 6 : Utrum primi doctores eius simplices et idiotae esse debebant

Quaestio 7 : Utrum doctores sequentes debeant esse instructi et eruditi in scieentiis secularibus

Articulus 12

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum mulier possit esse auditor seu auditrix theologiae

Quaestio 2 : Utrum iuvenis possit esse auditor theologiae

Quaestio 3 : Utrum peccator possit esse auditor theologiae

Quaestio 4 : Utrum volens inhaerere naturali rationi potest esse auditor theologiae

Quaestio 5 : Utrum non instructus nec eruditus in scientiis secularibus possit esse auditor theologiae

Quaestio 6 : Utrum omnis homo debeat esse auditor theologiae

Quaestio 7 : Utrum quilibet homo ad auditum eius admittendus sit

Quaestio 8 : Utrum quilibet fidelis sit ad audiendum eam admittendus

Articulus 13

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum theologia possit addisci ab homine

Quaestio 2 : Utrum theologia possit addisci ab homine sine speciali illustratine divina

Quaestio 3 : Utrum theologia possit disci ab homine sine lumine fidei

Quaestio 4 : Utrum ad eam discendam sufficiat lumen fidei

Quaestio 5 : Utrum ad eam addiscendam requiratur lumen gratiae gratum facientis

Quaestio 6 : Utrum eam addiscens acquirat aliquam notitiam eius super notitiam fidei

Quaestio 7 : Utrum cum illa ulteriori notitia stet notitia fidei

Quaestio 8 : Utrum homo per se, sine doctore possit theologiam discere

Quaestio 9 : Utrum scriptores huius scientiae hoc est theologiae habebant perfectum intellectum eius

Articulus 14

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum modus tradendi theologiam debeat esse multiformis an uniformis

Quaestio 2 : Utrum sit argumentativus an narrativus

Articulus 15

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum theologia sit exponenda

Quaestio 2 : Utrum specialiter vetus testamentum sit exponendum

Quaestio 3 : Utrum theologia sit ubique exponenda

Articulus 16

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum expositio profunda sit in theologia investiganda

Quaestio 2 : Utrum multiplex sit in ea expositio quaerenda

Quaestio 3 : Utrum solum quadruplex expositio sit in ea quaerenda

Quaestio 4 : Utrum ubique in ea sit multiplex expositio investiganda

Quaestio 5 : Utrum in qualibet expositione et sensu sub sit ei veritas

Quaestio 6 : Utrum omnis expositio vera, sit in ea indifferenter accipienda

Quaestio 7 : Utrum rationis investigatione sit exponenda

Quaestio 8 : Utrum potior sit expositio rationis investigatione, an auctoritate

Quaestio 9 : Utrum expositio investigata claro sermone proponenda sit

Articulus 17

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum theologia sit omnibus indifferenter exponenda

Quaestio 2 : Utrum quaecumque eius expositio cuilibet indifferenter sit proponenda

Articulus 18

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum hominis sit scientiam sitam exponere

Quaestio 2 : Utrum indifferenter sit cuiuslibet hominis eam exponere

Quaestio 3 : Utrum homo possit eam exponere sine speciali illustratione divina

Articulus 19

Praeambulum

Quaestio 1 : De quo est theologia ut de subiecto: utrum de Deo an de aliquo alio

Quaestio 2 : De quo est ut de materia, utrum de quolibet scibili universaliter

Articulus 20

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum sermone humano de Deo et de rebus divinis debeat uti theologia

Quaestio 2 : Utrum indifferenter loqui debeat de eis significando ea rebus et vocibus

Quaestio 3 : Utrum loqui debeat de eis sermone proprio et claro, an figurativo et obscuro

Quaestio 4 : Utrum de eis loqui debeat sermone simplici, an ornaot

Articulus 21

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum Deus habeat esse

Quaestio 2 : Utrum in esse communicet cum creaturis

Quaestio 3 : Utrum esse Dei sit aliquid praeter eius essentiam

Quaestio 4 : Utrum esse Dei sit ipsa essentia eius

Quaestio 5 : Utrum Deus habeat esse a seipso

Articulus 22

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum Deum esse sit cognoscibile ab homine

Quaestio 2 : Utrum Deum esse sit homini notum naturaliter

Quaestio 3 : Utrum contingat cogitare Deum non cogitando eum esse

Quaestio 4 : Utrum Deum esse sit homini demonstrabile

Quaestio 5 : Utrum Deum esse possit fieri notum homini alia via quam ex creaturis

Quaestio 6 : Utrum contingat aliquid intelligere circa creaturam esse, non cointelligendo Deum esse

Articulus 23

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum in Deo ponendum sit esse quiditatem

Quaestio 2 : Utrum Deus ipse sit sua quidditas et essentia

Articulus 24

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum quiditas Dei sit cognoscibilis a nobis

Quaestio 2 : Utrum ex puris naturalibus cognoscibile sit quid sit Deus

Quaestio 3 : Utrum eadem cognitione cognoscatur de Deo an sit et quid sit

Quaestio 4 : Utrum scire quid Deus non sit, expediat ad sciendum quid sit

Quaestio 5 : Utrum quid Deus non sit, possit sciri non sciendo quid sit, vel econverso

Quaestio 6 : Utrum quid sit Deus, possit sciri ex creaturis

Quaestio 7 : Utrum quiditas Dei sit primum quod homo ex creaturis cognoscit

Quaestio 8 : Utrum scire id quod Deus est, sit ratio sciendi omnia alia

Quaestio 9 : Utrum homo cognoscendo alia per id quod Deus est, discernat illud ab aliis

Articulus 25

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum Deus sit unus

Quaestio 2 : Utrum Deus sit tantum unus

Quaestio 3 : Utrum sit possibile esse plures Deos quam unum

Articulus 26

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum Deus sit res, et natura aliqua sub ente

Quaestio 2 : Utrum Deus sit res et natura alicuius praedicamenti

Articulus 27

Praeambulum

Quaestio 1 : Quid sit vita in vivente et quid nominet ibi

Quaestio 2 : Utrum Deo conveniat vita

Articulus 28

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum in Deo sit compositio ex partibus quantitativus

Quaestio 2 : Utrum in Deo sit compositio ex materia de forma

Quaestio 3 : Utrum in Deo sit compositio ex genere et differentiis

Quaestio 4 : Utrum sit in Deo compositio ex natura et supposito

Quaestio 5 : Utrum sit in Deo compositio ex essentiae esse

Quaestio 6 : Utrum sit in Deo compositio ex potentia et actu

Articulus 29

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum Deus habeat componi cum alio: ut forma cum materia

Quaestio 2 : Utrum, ut materia cum forma, et hoc ad constituendum unum secundum substantiam

Quaestio 3 : Utrum, ut accidens cum subiecto

Quaestio 4 : Utrum, ut subiectum cum accidente, ad constituendum unum per accidens

Quaestio 5 : Utrum, ut motor cum mobili, ad constituendum unum ex se motum

Quaestio 6 : Utrum, ut finis cum ordinabili ad finem, ad constituendum universum

Quaestio 7 : Utrum, ut unitas cum alio uno, ad constitutionem numeri

Quaestio 8 : Utrum Deus omnino careat omni modo compositionis

Articulus 30

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum Deus sit mutabilis mutatione a non esse in esse

Quaestio 2 : Utrum Deus sit mutabilis motu corruptionis ab esse in non esse

Quaestio 3 : Utrum Deus possit cogitari non esse

Quaestio 4 : Utrum Deus sit mutabilis mutatione variationis ab uno esse in aliud esse

Quaestio 5 : Utrum Deus sit mutabilis secundum situm, operationes alternando circa diversa

Quaestio 6 : Utrum Deus aliqua ratione sit mutabilis, an omnino dicendus immutabilis

Articulus 31

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum Deus possit dici esse aeternus

Quaestio 2 : Utrum aeternitas possit dici esse mensura Dei

Quaestio 3 : Utrum aeternitas possit distingui secundum differentias temporis, quae sunt praesens praeteritum et futurum

Quaestio 4 : Quae differentiarum temporis magis proprie attribuatur Deo, praesens, praeteritum, an futurum

Articulus 32

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum Deo est aliquid tribuendum ex creaturis

Quaestio 2 : Utrum quaelibet res cuiusque praedicamenti indifferenter sit Deo attribuenda

Quaestio 3 : Utrum genus alicuius praedicamenti Deo possit attribui et non species vel econverso

Quaestio 4 : Utrum Deo attributa significent de ipso aliquid positive an negative

Quaestio 5 : Utrum ratio alicuius praedicamenti cadat in Deo

Articulus 33

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum Deus sit intelligibilis

Quaestio 2 : Utrum Deus seipso sit intelligibilis

Quaestio 3 : Utrum ratio intelligendi Deum: sit ratio intelligendi omnia alia ab eo

Articulus 34

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum in Deo sit veritas

Quaestio 2 : Utrum duplex veritas sit in Deo: videlicet essentialis et personalis

Quaestio 3 : Utrum veritas sit in Deo ratione eius essentiae secundum se et absolute, an ex respectu aliquo ad eius intellectum

Quaestio 4 : Utrum veritas Dei sit in essentia, an in eius intelligentia

Quaestio 5 : Utrum veritas perfectius et verius esse habeat in eius essentia, an in eius intelligentia

Quaestio 6 : Utrum contrarium veritati, videlicet falsitas aliqua, sit in Deo

Articulus 35

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum in Deo sit potentia aliqua

Quaestio 2 : Utrum in Deo sit potentia aliqua

Quaestio 3 : Utrum in Deo sit una tantum potentia an plures

Quaestio 4 : Utrum in Deo sit potentia activa

Quaestio 5 : Utrum sit una potentia activa in eo an plures

Quaestio 6 : Utrum potentia Dei activa sit infinita

Quaestio 7 : Utrum potentia Dei activa sit differens a substantia eius et etiam ab actu

Quaestio 8 : Utrum dicat quid an ad aliquid

Articulus 36

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum intellectus sit in Deo

Quaestio 2 : Utrum intellectus sit in eo potentia

Quaestio 3 : Utrum intellectus sit in Deo potentia activa an passiva

Quaestio 4 : Utrum speculativa an practica

Quaestio 5 : Utrum naturalis, an rationalis

Quaestio 6 : Utrum intellectus divinus sit compositus

Quaestio 7 : Utrum intellectus in Deo sit discursivus

Articulus 37

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum in Deo sit ponere rationem habitus

Quaestio 2 : Utrum in Deo sit ponere rationes omnium habituum intellectualium

Articulus 38

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum scientia Dei sit universalis an particularis

Quaestio 2 : Utrum sit duplex scilicet essentialis et personalis

Articulus 39

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum Deo conveniat agere

Quaestio 2 : Utrum actio Dei sit ipsius essentia

Quaestio 3 : Utrum aliquam actionem agat divina essentia

Quaestio 4 : Utrum divina essentia sit ratio agendi omnem divinam actionem

Quaestio 5 : Utrum divina essentia sit per se terminus alicuius divinae actionis

Quaestio 6 : Utrum omnes divinas actiones communicet agant omnes personae

Quaestio 7 : Utrum actiones communes agant personae

Quaestio 8 : Utrum Deo conveniat aliqua actio in ipso manens

Articulus 40

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum Deus sit intelligens

Quaestio 2 : Utrum Deus intelligat seipsum

Quaestio 3 : Utrum semper et uniformiter intelligat Deus seipsum

Quaestio 4 : Utrum perfecte intelligat seipsum, ita quod intelligendo se intelligat alia a se

Quaestio 5 : Utrum uno simplici intuitu intelligat Deus se et alia

Quaestio 6 : Utrum intelligere in Deo sit tantum essentiale, an etiam personale

Quaestio 7 : Utrum ipsi intelligere Dei quod non est nisi essentiale, respondeat in Deo aliquod verbum essentiale

Articulus 41

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Articulus 42

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Articulus 43

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Articulus 44

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Articulus 45

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Articulus 46

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Articulus 47

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Quaestio 5

Articulus 48

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Articulus 49

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Quaestio 5

Quaestio 6

Quaestio 7

Articulus 50

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Articulus 51

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Articulus 52

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Articulus 53

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Quaestio 5

Quaestio 6

Quaestio 7

Quaestio 8

Quaestio 9

Quaestio 10

Articulus 54

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Quaestio 5

Quaestio 6

Quaestio 7

Quaestio 8

Quaestio 9

Articulus 55

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Quaestio 5

Quaestio 6

Articulus 56

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Articulus 57

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Praeambulum

Articulus 58

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Quaestio 5

Praeambulum

Articulus 59

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Quaestio 5

Quaestio 6

Articulus 60

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Quaestio 5

Quaestio 6

Quaestio 7

Quaestio 8

Quaestio 9

Quaestio 10

Articulus 61

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Quaestio 5

Quaestio 6

Quaestio 7

Quaestio 8

Quaestio 9

Quaestio 10

Articulus 62

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Articulus 63

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Articulus 64

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Articulus 65

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Articulus 66

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Quaestio 5

Articulus 67

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Articulus 68

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Quaestio 5

Articulus 69

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Articulus 70

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Articulus 71

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Articulus 72

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Quaestio 5

Articulus 73

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Quaestio 5

Quaestio 6

Quaestio 7

Quaestio 8

Quaestio 9

Quaestio 10

Quaestio 11

Articulus 74

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Quaestio 5

Quaestio 6

Quaestio 7

Articulus 75

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Quaestio 5

Quaestio 6

Prev

How to Cite

Next

Quaestio 6

1

CIrca sextum arguitur primo quod nomina deum vel quae in ipso sunt significantia non possunt significare illa in altero illorum duorum modorum tantu scilicet vel in abstra cto vel in concreto, nec indifferenter in vtroque: sic. significatio nominis debet con uenire & respondere rei significatae sicut signum signato, ad quid se habent sicut signum & signatum. sed deus per se idipsum est & summum vnum, & hoc quo ad rem, & quo gad modum rei, & similiter quicquid est in eo, secundum superius determinata de vnitate dei. Cum ergo nomen significans ipsum idipsum per se debet esse & quo ad rem & quo ad modum nominis: sed non est idem modus nominis significare in concreto & in abstracto: er go aut alterum modum tantum debet habere nomen significans deum aut aliquid quod est in diuinis: aut neutrum, quia non potest habere vtrumque. sed non neutrum: quia aliquem debet habere. & non sunt plures. ergo tantum alterum illorum habere debet.

2

⁋ Secundo arguitur ex eodem medio quod non possunt significare illa nisi in abstractione tantum, sic. Significatio nominis debet convenire & respondere rei significatae. sed deus & quicquid est in eo simplicissimum aliquid est. solum ergo modo simplicissimo significari debet per nomen. sed talis non est nisi modus ille qui est in abstractione, eo quod signi ficat simpliciter rem ipsam: puta deitas. Nomen autem in concretione significat habentem illam: puta deus. Non est enim deus nisi quia habet in se deitatem. simplicior autem est ratio deitatis vt deitas illam uam habens eam vt habens est: quia ratio haec continet duo scilicet habere & habitum, illa autem non nisi vnicum. ergo &c.

3

⁋ In contrarium est vsus, qui rem quancumque & in diuinis & in creaturis nominat vtroque mod scilicet & in abstractione & in concretione, dicendo deitas deus, paternitas pater, sapientia sapiens. & sic de caeteris.

4

⁋ Dico quod licet secundum Augustinus vii. de trinitate loquentem de nominibus deum significantibus, excedit supereminentia diuinitatis vsitati eloquii facultatem (verius enim est quam cogitatur: quod debet declarari loquendo de cognitione dei a creatura intellectuali. & ideo sicut nulla vox potest habere naturalem congruentiam perfectam: vt similitudo vocis & rei possit esse originalis cau sa siue ratio significandi deum: vt habitum est supra: sic nullus est modus significandi eius, qui ei perfecte congruat) quia tamen deum quoquo modo concipimus & cogitamus, & similiter ea quae in ipso sunt. Aliter enim eum nequaquam diligere & per fidem colere possemus. Secundum Philosophum au tem in libro peri herme. Voces sunt notae intellectuum, & earum passionum quae de rebus sunt in anima, quae sunt conceptus: & verba mentalia nullius linguae sunt: & notae rerum proximae & imme diatae: quae si de re in mente non essent, notas rei vocales ad significandum res quaerere non possemus. Propter quod conceptus mentales medii sunt inter verba vocalia & res significatas per ipsas. Non dico media in significando, quasi verba vocalia non significent res nisi mediante significatione dictorum conceptuum, sic quod immediate significent dictos conceptus: quia verba vocalia immediate sunt signa rerum quando proferuntur ad docendum ea quae sunt in rebus nobis latentia, sicut immediate sunt signa conceptuum quando proferuntur ad indicandum conceptuum loquentis occulta. in quibus duobus consistit vsus verborum: quia solummodo propter alterum illorum requiruntur. Et secundum quod dicit Augustinus in Dialectica. c. xiiii. Vsum appello illum propter quem verba agnoscimus. Quis enim verba propter verba conquirit: Quia igitur conceptus necessario sunt medii in quaerem do verba vocalia inter res & verba illas significantia, necessario igitur secundum modum conceptuum formatorum de rebus habent verba in sua institutione formari: vt modus verborum respondeat modo con ceptuum. Qui enim perfectius & expressius rem concipit, perfectius & expressius eam verbis exprimere potest. Si igitur diuina verbis vocalibus sunt exprimenda. secundum illum modum ergo necesse est illa exprimi secundum quem concipiuntur, ita quod si quis concipiat illa modo illo cui solum congruunt abs tracta, tunc solummodo illa vel ab illo verbis abstractis sunt significanda: vt forte soli deo aut deo& angelis & intellectibus beatis. Si vero aliquis concipiat illa modo illo cui solum congruunt concreta, solummodo illa vel ab illo verbis concretis sunt significanda: vt contingit in homine viatore. Quia enim vt superius declaratum est, pro statu vitae praesentis diuinorum notitiam non nisi ex creaturis concipit: secundum modum ergo quo in creaturis concipit significanda per nomina transferenda ad diuina secundum illum modum oportet illa per vocem exprimat in diuinis. Quia ergo homo concipit in creaturis diuina & modo abstracto & modo concreto: puta deitatem & deum, iustitiam & iustum, & sic de caeteris: igitur & modo concreto siue in concretione, & modo abstracto siue in abstractione indifferenter sunt ab homine diuina verbo siue nomine vocali exprimenda. Et sic cum ver ba vocalia non sunt proprie nisi hominum: dico quod nomina siue verba vocalia deum vel quae in deo sunt significantia possunt illa significare indifferenter & in abstractione & in concretione: quod & sic continet vsus, vt procedit vltimum argumentum quid secundum hoc concedendum est.

5

⁋ Ad primum in oppositum, quod deus & quicquid est in eo idipsum est quo ad modum rei: ergo vnus & idem debet esse modus nominis significans quodcunque illorum: Dico quod verum esset A si nominis impositio immediate sequeretur modum rei vt est in seipsa. Nunc autem non est ita: sed pr potius consequitur modum rei vt concipitur per intellectum, vt dictum est. Quia ergo modo con gruenti & abstractioni & concretioni concipitur ab intellectu humano, cuius est principaliter vti nominibus, & ipsa imponere rebus ad placitum: idcirco vnam & eandem rem in diuinis immo rem deitatis sub ratione cuiuscunque attributi potest significare indifferenter nomine abstracto & concreto.

6

⁋ Per idem patet ad secundum: quod ex eodem medio procedit, vt patet intuenti.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 6