Quaestio 8

questio est. Utrum esse essentie. Ctaua creabilium quiditatum fuerit eternum.

¶ Et circa istam quaestionem sunt. 2o. articuli declarandi. Quorum primum est. ab initio et ante secula creata sum. Ecclius. 2 4. Quia vero nulla creatura ante secula fuit nisi forte: quantum ad esse essentie. Iccirco ad istius declarationem introducuntur plures articuli. Quorum primus est. quid est esse essentie.

¶ Et dicitur quod illud est esse essentie quod pertinet ad cuiuslibet entis quiditatem: quia in rebus habentibus essentiam: quiditas et essentia idem sunt: sicut cum dicimus hominem esse animal: illud partinet ad esse essentie: quia animal est de hominis quiditate: et in hoc differt illud esse ab esse existentie: quia illud non pertinet communiter ad quiditatem: sicut cum dicitur. homo existit in rerum natura: quia illud est contingens.

¶ Sed contra hanc diffinitionem in statur 4r. Primo. quia sicut est flos in esse essentie: ita est pulcherrimus florum in tali esse: et tamen talis excellentia cum sit ad aliud: non est de ipsius quiditate.

¶ 2o. quia in esse essentie rosa est alba vel non alba: et tamen nullum illorum est de ipsi us quiditate: cum alterum sit eius accidens: et alterum negatio.

¶ 3o. quia esse existentie in omni videtur esse de quiditate illius existentiem sicut superius de inferiori: et tamen illa non partinent ad esse essen tie: quod est distinctum contra esse existentie.

¶ 4o. quia cum deus in suaquiditate sit purum necesse esse: secundum philosophos. existentia eius sibi est quiditatiua: et sic non est illa diffinitio propria ipsius esse et sentie: prout distinguitur ab existentia.

¶ Ad primum. quod illa excellentia pulchritudinis est demonstrabilis ex eius ratione formali: et ideo partinet ad secundum modum dicendi per se: qui oritur ex quiditate: et ita partinet ad esse essentie ex consequenti: licet non primarie.

¶ Ad 2m. quod rosa in esse essentie abstrahit: vt plerique putant ab vtroque contradictionis extremo: cum neutrum illorum patineat ad quiditatem: tamen melius dicitur quod affirmatio quaelibet et opposita negatio sub disiunctione: sicut haec accipitur: inest secundo modo: et sic partinet ad esse essentie.

¶ Ad 3m. quod licet istud commune se habeat per modum quiditatis ad propositnum tamen neutrum eorum pertinet ad quiditatem: sed sunt modi quidi tatis vt alibi patet.

¶ Ad 4m. quod non sic distinguitur esse existentie in deo contra esse essentie: sicut in creatis: vt existentia acci dit ei: quamuis forte illud necesse esse non sit de quiditate diuine essentie directe.

¶ Sed oritur difficultas quia dicunt aliqui quod non est dare aliquod esse essentie tale: sicut infertur.

¶ Isti autem negant omnem diffinitionem: et per consequens omnem demonstratio nem propter quid: cum istud esse essentie non sit nisi esse quidita tiuum: et quo negat quiditates habet omnia negare. articulus est. si quiditates creabilium Secundus ante suam creationem habent esse essentie.

¶ Dicit autem commune vulgus theologorum quod non quia quiditates creabilium ante suam creationem sunt me re nihil: cum creatio sit de nihilo productio: si autem creabilia illa habeant quiditatem ante suam creationem: quomodo de nihilo producuntur:

¶ Sed contra illud arguitur quadrupliciter. Primo. quia nullum necessarium potest accipere esse per contingens: cum omnino dependens a contingente necessario sit contingens: sed creatio est actio contingens: vt do cet fides catholica: et esse essentie est necessarium: cum omnis propositio de esse tali sit in naturali materia: que distinguitur contra contingentem. igitur ante creationem habent quiditates tale esse.

¶ Secundo. quia nullum certum et per se notum in notitia abstractiua potest esse per actum contingentem: sed veritates de illo esse sunt certe et per se note: quia in primo vel in secundo modo dicendi per se. ergo non sunt per creationem: et sic ante. maior probatur. quia species representans quiditatem obiecti non representat euidenter: nisi illa quae insunt obiecto necessarie: alioquin si contingenter decimperet cum variatione facta in obiecto: quo ad talia species non varietur: sed vniformiter repraesentet.

¶ Tertio. quia quiditates creabiles ante suam creationem fuerunt in potenttentia obiectiua: sed ens in potentia et in actu sunt in eo dem genere: et illud esse essentie pertinet ad esse in genere. ergo in illa potentia habent esse essentie: quod autem sint in eodem genere probatur. quia esse in genere: non est contingens vt patuit.

¶ Quarto. quia ille quiditates creabiles in potentia tali et in actu habent eandem penitus diffinitionem: quia sicut angelus in actu est substantia spiritualis: ita etiam in potentia: et tamen quod in actu esse non sit de quiditate angeli patet: quia non est necesse esse per fidem: et per consequens nec ess in potentia: et sic remanet diffinitio penitus vna.

¶ Ideo dico. quod quiditates creabiles ante suam creationem habent esse essentie: quicquid sit illud esse: quia ante suam creatio nem sunt entia in potentia: et actus et potentia non diuerfificant et sentiam: sic consitentur philosophi: et constat quod essentia et esse essentie sunt idem.

¶ Sed oritur difficultas. si illud ante suam creatio nem: intelligitur secundum ordinem durationis. Dicitur autem quod non. quia duratio non est nisi existentium ante creationem vero nul la est talium ex sintia. ideo intelligitur ante secundum ordinem naturae: tamen quia quiditas cum insit per se praeuenit existentiam secundum ordinem naturae: que inest per accidens.

¶ Secunda difficultas si prehabent illud esse essentie: quomodo producuntur de nihilo per actum creationis.

¶ Dicitur autem quod illud potest duobus modis intelligi: aut de omnino non existente: autquia non fuit aliquid ante secundum ordinem durationis: nec quoad esse essentie: nec quo ad esse existentie. articulus est. si quiditates creabilium Tertius in tali esse: essent idem cum diuina essentia.

¶ Dicunt autem quod sic. quia sola diuina essentia est antel rerum creationem: et ille quiditates: vt patuit in esse essentie sunt ante creationem.

¶ Sed contra illud arguitur quadrupliciter. Primo. quia quiditates creabilium ante suam creationem sunt in potentia obiectiua: et non in actu: diuina autem essentia numquam est in tali potentia: cum sit purus actus. et ideo diuina essentia non potest esse tales quiditates.

¶ Secundo. quia quiditates creabilium sunt in tali esse apte nate creari: cum huoc sit esse reale: sed diuina essentia nullatenus est creabilis. ergo ipsa non est quiditas talis.

¶ Tertio: quia quanta est quelibet res in actu: tanta prefuit in potentia: aut saltem non maior est in poten tia: cum productio secundum philosophos largiatur perfectionem: sed quiditas creata est finita. ergo creabilis non est infinita: et sic non est diuina essentia: que est infinita.

¶ Quar to. quia illa eadem res que prefuit in potentia postea est in actu: alioquin res in actu nunquam prefuit in potentia: et sic fuisset ante impossibilis. sed res in actu creata non potest esse idem cum diuina essentia: cum sit ab ea causata. ergo nec quando est creabilis in esse essentie.

¶ Ideo dico quod quiditates creabilium in illo esse essentie: vt preueniunt earum actualem existentiam: non sunt idem cum diuina essentia: quia diuina essentia cum sit purus actus: semper est actualiter existens: et ille quiditates in tali esse abstrahunt ab actuali existentia: immo sunt sine ipsa¬

¶ Sed oritur difficultas quia esse essentie: cum insit necessario illis quorum est secundum praemissa: inest tam in potentia quam in actum: et sic in esse essentie quiditates non sunt semper sine actuali existentia.

¶ Dicitur autem quod ille quiditates tam in actuali existentia quam sine ea habent esse essentie: tamen hoc sit sermo: vt habent esse in esse essentie potentialiter ab omni existentia sequestrato.

¶ Secunda difficultas quomodo esse essentie potest aliquo modo preuenire creationem: cum per creationem accipiat esse simpliciter: quod est esse existentie.

¶ Dicitur autem quod esse existentie ac cidit ipsi esse essentie: cum illa sit contingens: quiditas crea bilis existit: ideo non solum esse existentie est esse simpliciter: sed et esse essentie: quod autem esse essentie preueniat ipsam productionem hoc demonstrari videtur. quia ipsa productio fundatur in essentia: et omnis reus. presupponit suum fundamentum. articulus est. si quiditates creabilium Quartus in tali esse a diuina essentia realiter distinguatur.

¶ Et ponuntur hoc quattuor conclusiones. Quarum priest quod ille quiditates in tali esse distinguuntur a divina essentiaex naura rei: quia quibuscumque conueniunt ex naura rei extrema contradictionis: illa sunt ex nam rei distincta: cum eidem et secundum idem conuenire non possint. per primum principium. istis autem conueniunt extremacontradictionis ex natura rei id est circumscripto omni opere rationis: quia ille quiditates sunt obstantia secundaria diuini intellectus: et divina essen tia non est eius obiectum secundarium: igitur sic sunt distincta.

¶ Secunda conclusio. quia illa non solum distinguuntur ex naura rei: sed et formaliter: quia quandocumque aliqua duo ita se habent quod aliquid dicitur in quid de vno: quod non dicitur in quid de alio: illa sunt quiditatiue distincta: quod est formaliter: sed de homine in esse essentie dicitur in quid corpus cum sit de eius essentia: quod non dicitur de diuina essentia. ergo illa sunt formaliter distincta.

¶ 3a conclusio. quia illa non solum distinguuntur formaliter: sed et essentialiter: quia per hoc quod est esse in diuersis generibus distinguuns aliqua essentialiter: cum differentia per genus et speciem sit proprie essen tialis: et tunc eadem ratione et maiori illud quod est in genere ab eo quod est extra genus: sed quiditates creabilium sunt in determinatis generibus: et divina essentia omne genus transcendit. ergo illa sunt distincta essentialiter.

¶ 4a conclusio quod illa non distinguuntur realiter: quia vbi non est res: quod libet extremum non potest esse realis distinctio: quiditates autem creabilium ante suam creationem non funt res: cum omnis res: aut si creata: aut increata in actu: et ideo ibi non potest esse realis distinctio.

¶ Sed contra has conclusiones instatur 4r. Primo. quia non videtur intelligibile quod fit distinctio ex nam rei. vbi extrema non sunt in rerum natura: sicut est in proposito de quiditatibus creabilibus.

¶ 2m quia distinctio formalis videtur esse eadem cum illa que dicitur ex nam rei: sicut vtuntur communiter: qui eas ponunt: et sic videtur coincidere 2a conclusio cum prima.

¶ 3o. quia distinctio essentialis non videtur alia a formali: cum vtraque sit quiditatiua.

¶ 4o. quia omnia que distinguuntur essentialiter: videntur distingui realiter: cum realis distinctio sit praencipalissima distinctionum.

¶ Ad primum. quod ista distinctio dicitur ex nam rei: quia quodlibet extremum est res in potentia: licet non alterum in actu: et possit dici realis aliquo modo in potentia.

¶ Ad 2m quod distinctio ex nam reise habet in plus quam formalis simpliciter: quia multa distinguuntur ex natura rei: vtpote indiuindua eiusdem speciei: que forma liter non distinguuntur.

¶ Ad 3m. quod in plus se habet formalis quam essentialis: licet omnis essentialis sit formalis: et sic vtraque quiditatiua: sed non adequate: vnde in diuinis relatio nes opposite distinguuntur quiditatiue: et non essentialiter.

¶ Ad 4m. verum assumit quando essentie sunt in actu: quando tamen in potentia obiectiua: quia ibi nullam habent realitatem: abstrahunt a reali distinctione articulus est. si quiditates ille: vt sunt anQuintus te creationem in esse puro essentie: sunt alie a seipsis: vt post creationem habent esse existentie.

¶ Et po nuntur hoc quatuor conclusiones. Quarum prima est quod illa sunt idem vnita te transcendentis: puta entis quia ens diuiditur in actum et potentiam diuisione methatia: et quiditates ante creationem cadunt sub ente in potentia et post creationem sub ente in actu: omnia autem que cadunt sub differentiis diuidentibus: sunt idem in communi diuiso.

¶ 2a conclusio. quia illa sunt idem vnitate generis: quia sicut ens diuiditur in ens in actu et in potentia: ita ille dicuntur esse in primua philosophia prime differentiae cuiuslibet generis: actus scilicet et potentia: et ideo cum substantia diuidatur sicut ens in actum et potentiam: et quiditates ante creationem sint substantie in potentia: sicut post creationem substantie in actu: oportet quod sic vtrobique partineant ad idem genus: cum sint sub eius differentiis ciuisiuis.

¶ 3a conclusio quod illa sunt idem vnitate: puta angelus in potentia: et angelus in actuali existentia: quia quicquid continetur in aliquo genere continetur in aliqua eius specie: et ideo cum angelus in potentia sit in genere substantie: vt patuit: oportet quod sit in aliqua eius specie specialissima: et non est dire aliam: nisi illam in qua erit in actu.

¶ 4a conclusio quod illa sunt idem non solum specie: sed etiam numero: quia illud idem numero quod est nunc creatum: aut fuit ante creabile: aut non: si sic: habetur intentum: quod idem numero quod nunc est in actu fuit prius in potentia: si autem non fuit creabile: tunc fuit ens prohibitum et sic nunquam potuit in esse produci.

¶ Sed contra has conclusiones instatur 4r. Primo. quia dicunt aliqui quod cum ens diuinditur in potentiam et in actum: illa diuisio non est entis quod est extraanimam: sed entis rationis: et ideo illa diuisio non declarat entia in tali potentia esse idem cum entibus in actu: nisi secundum rationem.

¶ Secundo. quia dicunt aliquin quod cum diuiditur substantia in poten tiam et in actum: illa diuisio non est in potentiam obiectiuam: quia illam non est dare: sed in potentiam subiectiuam: et illa non facit ad propositum.

¶ 3o. quia si sunt idem specie angelus inpotentia obiectiua et in actuali existentia: tunc plus distabunt termini generationis: quia semper differunt specie: quam termini creationis: qui sunt speciei vnius.

¶ 4o. quia si sunt idem nul mero nullo modo videntur esse distincta: et tunc frustra creabuntur: cum nihil aliud acquiratur quam prius.

¶ Ad primum. quod si ens rationis tunc diuideretur: cum omne superius in quid dicatur de inferiori: tunc ens in actu: quod cadit sub tali diuiso esset quiditatiue ens rationis: et ideo illa fuga non valet: sed terminat propositum: quia illud diuisum non est ens rationis. aliter ens rationis diceretur de entibus in tali poten tia: et in actu: et illa via videtur demonstratiua.

¶ Ad 2m. quod illa diuisio substantie non videtur esse possibilis: nisi in potentiam obiectiuam: quia illa diuisio conuenit substantie secundum sui generis conmunitatem. et cum substantia diuidatur per corporalem et spiritualem: nulla substantia spiritualis potest habere esse in potentia sub iectiua: nec etiam substantie corporales incorruptibiles: et ideo solertes semper in tali diuisione intelligunt potentiam obiectiuam.

¶ Ad 3m cum termini creationis non sint quiditas in potentia obiectiua: sed in actuali existentia: cum eadem quiditas sit vtro bique. et termini talis mutationis sint omnino incompossibiles. sedt non existentia est terminus a quo: et existentia terminus ad quem habet ista terminos discretos.

¶ Ad 4m quod licet sint idem numero: adhuc tamen distinguuntur secundum alium et alium modium: quia eadem quiditas in numero: alio modo est in potentia. et alio modo in actu: actus enim et potentia non dicunt quiditates: sed modos: quia non diuersificant essentiam: secundum regulam prime philosophie: et ideo dicunt artiste quod productio non largitur mul¬ ¬titudininem: sed perfectionem scilicet modi. articulus est. si ille quiditates in tali esse esSextus sentie puro sunt vere nihil.

¶ Dicunt autem quod sic. quia ante omnem creationem non est aliquid dare secundum fidem: nisi deum: non aliquid autem et nihil equipollent: et ideo omnia alia sunt vere nihil.

¶ Sed contra istud arguiter 4r. Primo. quia de us ab eterno habuit potentiam creatiuam: omnis autem potentia productiua est productiua alicuius producibilis: et sic fuit ab eterno aliquid producibile sibi corrstondens: et quod est aliquid non est omnino nihil.

¶ 2o. quia omnis operatio intellectiua habet aliquod obiectum ad quod terminatur: vtpote obiectum quod per ipsam intelliigitur: diuina autem intellectio ab eterno intelligebat omnia creabilia. ergo ipsa erant aliquid: cum essent a deo intellectuas.

¶ 3o quia actus voluntatis semper habet obiectus: diuina autem volitio ferebatur ante creationem super ista creabilia: et sic non erant omnino nihil: cum haberent rationem obiecti.

¶ 4o. quia in deo ante omnem creationem fuerunt vdee omnium creabilium secundum bea tum Aug. sund. q. et illa sunt exemplaria: sed omne exemplari inquantum tale: respicit exemplatum. ergo quiditates istorum creabilium fuerunt: tunc exemplate: et non in esse existentie: et sic discuntur in esse essentie.

¶ Ideo dico. quod licet quiditates illorum creabilium ante suam creationem fuerint pure nihil secundum carentiam esse existentie: non tamen omnino nihil secundum carentiam ipsius esse essentie: quia essentie creabilium ante omnem creationem sunt obie cta secundaria diuini intellectus: et omne obiectum praesupponit esse eo modo quo habet esse obiectum: sicut pars in modo praesupponit suum totum.

¶ Dicunt autem aliqui. quod omnia illa que dicuntur de istis essentiis ante suam creationem: et quod sunt producibiles: verificantur secundum denominationem extrinsecam a diuina vi tute actiua: et ideo non oportet ponere nisi illam virtutem.

¶ Istud tamen non valet. quia omnis denominatio est ad placitum: sicut et nolminis impositio prima: et tamen nullo posito placito: diuina virtus est alicuius productiua et non sui. ergo alterius a se in re.

¶ Dicunt etiam quod talia secundaria obiecta sunt intellecta denominatione extrinseca ab intellectione diuina¬

¶ Istud tamen non valet. quia circumscripto omni nomine: et per consequens denominatione: diuinus intellectus intelligit aliquid aliud a se: et illud est esse rei creabilis.

¶ Sed oritur difficultas quia dicunt aliqui. quod licet diuina virtus sit productiua taliums producibilium ante creationem: tamen talia producibilis sunt omnino nihil pro tunc: istud autem stare non potest: quia diuina virtus: aut est productiua alicuius: et habentur intentum: quia aliquid est quod est producibile et non omnino nihil: aut est productia nihili: et nihil potest producere: et sic contradictio.

¶ Se cunda di. quia dicunt isti. quod intellecta a diuino intellectu antecreationem sunt penitus nihilia: et sic ex habet non hetur intentum.

¶ Dicitur autem quod istud stare non potest: quia tunc nihil in telligeret diuinus intellectus nisi se: et tamen conceditur secundum fidem quod intelligit alias essentias a se: et sic intellecta ab eo habent esse essentie: cum sint essentie. articulus est. si quiditates creabilium Septimus in tali esse puro essent: habent esse scunum atinem

¶ Dicunt autem quod sic. quia esse tale quiditatiuum est esse abstracti uum: abstractio vero fit per intellectum.

¶ Sed contra istud arguitur 4r Primo. quia circumscripto omni opere rationis nostre tales quiditates sunt a deo producibiles: et per hoc ostenduntur in illo esse.

¶ 2o. quia amoto omni tali opere: sunt a deo volite.

¶ 3o. quia eo dem modo sunt intelectus.

¶ 4o. quia circumscripta nostra ratione stut exeplate et vdeate.

¶ Ideo dico quod tales quiditates in tali esse non habent esse per actum rationis nostre: cum nostre rationis actus non priueniat omnem creationem: et quiditates ille: vt patuit: ante omnem creationem habeant esse essentie.

¶ Dicunt tamen aliqui. quod tale esse non dicit in illo esse potentie: nisi potentiam obieactiuam: et illa non dicit nisi non repugnantiam terminorum: et illa dicitur potentia logycalis.

¶ Istud tamen confirmat propositum. quia cum repugnantia sit ide quod incompossibilitas: tantum est non repugnantia: sicut non incompossibilitas: et sic cum due negationes faciat confirmationem: hetur concessa affirmatio: et omne tale dicimus esse essentie.

¶ Dicebant autem quidam. quod ille negationes non sunt nisi per rationem.

¶ Istud stare non potest. quia si illa non repugnantia est a ratione nostra: cum amota ratione erit opposita repugnantia in re: et tunc circum scripta nostra ratione: omnia producibilia erunt entia prohibita articulus est. si tales quiditates sunt reaOctauus liter in tali esse.

¶ Et dicunt quidam quod sic. quia non habent ibi esse per actum rationis nostre: et ideo cum inter esse reale et rationis non fit dare medium: ins habent ibi esse realiter.

¶ Sed contraistud arguiter 4r. Primo. quia illa non sunt realia: quae non sunt in rerum natura: illa autem ibi non sunt: vt sic existentia.

¶ 2o. quia omnis realitas creatiu est contingens: in tali autem esse nulla est contingentia.

¶ 3o. quia omnis realitas creati est effectiue a deo causata: i tali autem esse nulla est causalitas effectiua.

¶ 4o. quia omnis realin tas citra deum: aut euo: aut tempore mensuratur: ille autem quidita tes in tali esse non sunt temporales: nec euinterne cum ibi numquam in ceperit.

¶ Ideo dico quod 4or sunt modi in creaturis totaliter adequati. sed tamen omnes sunt distincti scilicet existentia: actualitas contin et realitas. et quia quiditates in tali esse sunt ab existentia sequestrate et ab actuatiase. eodem modo dicitur de contingentia et reatiae: et sic non sunt ibi realiter: sed tantum essentialiter.

¶ Sed oritur di. quia omne ens aut est reale aut rationis. et ista vt patuit. non sunt entia rationis.

¶ Dicitur autem quod reale potest dici aliquid 2m: aut quia habens de facto realitatem. aut quia natum est recipere realitatem: et sic ille quiditates omnes su reales.

¶ 2a di. quia ens et res conuertuntur.

¶ Dicitur quod verum est res 2o accepta: et ideo entia prohibita: iuo modo sunt realia: et per consequens entia nullo modo. artic. est. si tales quiditates in illoesse sunt en Nonus tia secundum quid tantum.

¶ Dicunt autem quod sic. quia omne in potentia tale est secundum quid tale: quemadmodum patet de calidio in potentia: aut de igne in potentia.

¶ Sed contra istud arguiter 4r. Primo. quia illud quod est tale in primo diceni per se: non est secundum quod tale: immo simpliciter tale: cum illa sit praedicatio praestantissima: talia autem sunt entia in primo: cum ens diuidatur in actum et potetiam: et diuisum dicatur in quid de constituto per alterum diuidentium.

¶ Secundo. quia omne per se notum dce aliquo dicitur simpliciter et non secundum quid de eo: alioquin propositio per se nota non esset simpliciter vera: sed de omni tali est ens per se notum: cum ille si primus conceptus: et multa de entibus in potentia demonstrentur. ergo omnis talis quiditas est ens simpliciter.

¶ Tertio. quia illud quod est tale secundum deterinationem non diminuentem est tale simpliciter: sicut solet argui per locum a parte in modo: ens autem non prohibitum est tale secundum deterinationem non diminuentem: quod probatur quia ens prohibitum est tale secundum deteriationem diminuentem: et ideo nullus dubitat quin sit ens secundum quid: et si prohibitum diminuit: oportet vt non prohibitum addat vel saltem non diminuat.

¶ Quarto. quia illud quod distinguitur a vere nihilo: inquantum recedit ab eo: oportet vt sit vere ens: cum illa sint sicut contradictionis extrema immediata scilicet ens et nihil: sed ens non prohibitum distinguitur vere ab ente prohibito: cum illud sit factibile simpliciter: et non istud. ergo cum simpliciter distinguatur ab eo: simpliciter cadat sub illo: et sic esse ens simpliciter.

¶ Ideo dico quod cum ille quiditates in tali esse sint entia non prohibita: ipsasunt simpite entia. quia omne producibile potest esse productum: nullum autem productum potest esse quin sit simpliciter ens.

¶ Sed oritur difficultas. quia sicut dicit prius ratio: quod est in potentia tale est secundum quid tale.

¶ Dici tur autem quod tales quiditates non dicuntur tales in potentia: quod sint in potentia ad entitatem: sicut aqua est in potentia ad calidita tem: sed sicut aqua cum sit simpliciter aqua est in potentia ad calorem ita ille quiditates cum sint simpliciter entia: sunt in potentia ad existentiam: et ideo dicuntur entia in potentia.

¶ Secunda difficultas qui quando ens diuiditur in potentiam et actum: ille quiditates in tali esse cadunt sub ente in potentia: et sic videntur in potentia esse entia.

¶ Dicitur autem quod cadunt sub ente in potentia: illa autem potentia non dicitur in habitudinem ad ens: sed in habitudine ad actualem existentiam: sicut potentie anime sunt potentie non in habitudine ad animam: sed ad omnium articulus est: si quiditates creabilium Decimus in tali esse essentie sunt causate.

¶ S secundum quod sunt quatuor causalitatis genera ponuntur quatuor conclusiones. Quarum prima est. quod iste quiditates non sunt in tali esse causate per modum cause efficientis: quia omnis causatio effectiua deducit effectum ad actualem existentiam: quiditates autem in tali esse actualiter non existunt: vt patuit.

¶ Secunda conclusio. quod ille quiditates in tali esse non sunt causate per modum materie: quia causalitas materialis sicut et materia: includit multiaoiem in perfectionem potentie paium.

¶ Et ideo deus ad creturas non potest comparari aliquo modo in genere cause ma terialis.

¶ Tertia conclusio. quia ille quiditates in taliesse sunt causate a deo per modum cause formalis: eo mod do quo ponitur exemplar causa formalis exemplati: quia in deo sunt ab eterno exemplaria omnium creabilium secundum bea tum Aug. 33. q. et exemplaria ita sunt rerum in potentia: sicut existentium in actu.

¶ Quarta conclusio. quod ille qui ditates in tali esse videdntur causate a deo per modum finis: quia in fine non requiritur maior actualitas in effectu quam in causa: immo videtur minor et finis in potentia ponit effectum in actu suo causalitatis genere: sicut sanitas medicinam: et ita videtur quod finis in actu possit habere effectum in potentia.

¶ Sed contra has conclusiones instatur quadrupliciter. Primo. quia quicquid habet causa habet a deo: cum non sit ens a se: et ideo cum habeat esse essentie: illud habet a deo: esse ab hoc: dicit ordinem originis ad producens.

¶ 2o. quia quicquid est de essentia alicuius iu actu: est de quidi tate eius in potentia: et ideo cum causa materialis sit e de essentia cuiuslibet composioitum in actu: eodem modo erit in potentia obiectiua: cum actus et potentia non diuersificent essentiam.

¶ Tertio. quia non solum per modium forme exemplaris: sed etiam per modum forme inherentis vi dentur tales effectus habere causam formalem. quia omnis causa formalis est de essentia sui effectus in actu: et eadem est essentia in potentia et in actu.

¶ Quarto. quia finis causat mouendo efficiens: et ideo cum omnis effectus efficientis sit in actu efficientis finis non potest esse in pura potentia.

¶ Ad primum quod creaus habet esse in tali esse a deo ipsam causante: vt patuit per modum finis et forme: si tamen exemplaritas dicit causalitatem: et cum dicitur quod esse ab alio: dicit originem producentis: quod non est verm iversaliter. quia omnis effectus procedit a sua causa.

¶ Ad 2m quod non possunt negari esse causate tales quiditates a causa materiali intrinseca: tamen bene a deo per modum materiae: sicut currit 2a conclusio.

¶ Ad 3m. quia eodem modo dicitur de causis formalibus intrinsecis: nec hoc directe tendit contra 3am conclusionem.

¶ Ad 4m. quia illa motio est finis mouet agens: vt quid amatum et desideratum est quedam effitia: sicut bonum mouet appetitum: causalitas finis cuius gratia preuenit omne agens: quia medicina in potentia est ad sanitatem in potentia ordinata. articulus est. si quiditates creabus Undecimus lium in tali es sunt creature.

¶ Di cunt aliqui quod non. quia de ratione creatiu est quod sit a deo facta tales autem quiditates: vt patuit: non sunt in tali esse ab eo facte.

¶ Istud tamen stare non potest. quia dicit Aug. primo de trini. quo omnis substantia que deus non est creatura est: et qua creaus nonest deus: quiditas autem hominis in potentia est substantia: et non est deus: vt patuit. ergo est creatiusa.

¶ Ideo ponuntur hoc 4a conclusiones. Quarum prima est. quod ille quiditates in tali esse non sunt create: quia vt fuit ostensum ante creationem omnem quiditates creabilium ossunt esse tale.

¶ Et confirmatur. quia vt postea patuit: non sunt in tali esse effectiue causate.

¶ 2a conclusio quod ille quiditates in tali esse sunt creabiles. quia sunt entia non prohibita: et omnia talia sunt creabilia a deo.

¶ 3a conclusio quod ille quiditates in tali es se sunt creature formaliter: quia sicut accidens dicitur formaliter non solum quod actu accidit: sed et quod aptum est natum accidere: vt pataein eusaristia: ita creatura potest dici formaliter: et non solum quod est actu creatum: sed etiam aptum natum creari.

¶ 4a conclusio quo ille quiditates sunt creature simpliciter: quia cum ens simpliciter diuidatur per creatum et increatum: sicut per immediata secundum Aug. quicquid est ens simpliciter. aut est creatum: aut increatum: ista autem sunt entia simpliciter vt patuit: et ideo cum non cadant simpliciter sub ente increato cadunt necessario subiect creato.

¶ Sed contra has conclusiones instatur 4r. Primo. quia illa videntur esse creata non solum creabilia: cum ex diuisione facta entis in creatus et creatum: he quiditates cadant sub illo: vt dicit 4a conclusio que videtur interimere primam.

¶ Secundo. quia creabilitas dicit esse in potentia ipsius creationis: et tamen ipsa creatio non ponitur in potentia obiectiua.

¶ Tertio. quia tale formaliter videtur tale actualiter et nihil actualiter conuenit illis quae carent actuali existentia.

¶ Quarto. quia tale in potentia non est simpliciter tale: sed secundum quid tale. sicut calidum in potentia: illa autem sunt creatur in potentia et non in actu.

¶ Ad primum quod in illa diuisione quam accipit 4a conclusio hoc quod dicitur creatum: dicit aptitudinem et non actum: sicut dicitur quod accidentis esse est in esse.

¶ Ad 2m quod creabilitas non dicit ipsam creationem in potentia. sed aptitudinem naturae creabilis ad creationem in actu quae aptitudo est per se passio eius.

¶ Ad 3m. quod non omne tale forma liter est tale actualiter: cum in potentia: vt patuit: fit praedicator quiditatiua.

¶ Ad 4m. quod cum talis quiditas dicatur creatia eo quod apta nata creari: et istud non habet esse in potentia: alioquinesset in potentia ad potentiam.

¶ Ideo non dicitur in potentia creatura sicut nec ens: nec tamen in actu: sed vt abstrahit a potentia et actu quia sub vtroque ei conuenit: sicut ratio entis articulus est. si quiditates ta Duodecimus lium creabilium in esse puro essentie: sunt in genere ordinate.

¶ Dicunt autem aliqui quod non. quia ens reale quod dicitur extra animam diuiditur in. x. praesta: ille autem quiditates in tali esse vt patuit: non sunt entia realia

¶ Sed illud stare non potest: tum quia nulla quiditas potes diffinitionem suam amittem per actum adnihilationis in quo reducitur ad illud esse: tum quia nulla quiditas potest eam acquirere: cum eadem sit diffinitio rose in hyeme et estate: et diffinitio pluuie quando est serenum et nebulosum. tum quia illud idem quod fuit adnihilatum: postea est creatum: et idem non potest esse homo et non homo. tum quia creatio et adnihilatio sunt actus contingentes: et ideo non possunt variare necessarios ordines. quibus quaelibet res est in genere proprio¬

¶ Ideo dico quod eundem ordinem generum habent ille quidita tes in potentia et in actu. quia ille habitudines partinent ad primum modum dicendi per se. qui est inuariabilis et necessarius simpliciter.

¶ Et secundum hoc ponuntur hoc 4or conclusiones. Quarum prima est quod in illo esse est coordinatio. x. praeditates. quia sicut diuisio enti in anima et extra animam est necessaria: ita diuisio entis extra animamin. 2. praeta: cum sit scientialis et pertinens ad metaphysicam: et omnia scita sunt necessaria.

¶ Secunda conclusio. quia in illo esse est subordinatio omnium generum subalternorum: quia per talem subor dinationem causantur diffinitiones que: insunt necessario.

¶ Ter tia conclusio quod in illo esse est ordinatio omnium specierum specialissimarum: quia secundum ordinationem diffinitionum est ordo diffinitorum et ipse species specialissime sunt proprie difficultates.

¶ 4a conclusio quod in illo esse est distinctio omnium indiuitatm: quia idem numero quod fuit producibile est nunc productum: vt patuit: et sic habet eadem heceytatem per quam distinguitur. numero ab omni alio indiuiduo.

¶ Sed oritur difficultas. quia cum illa omnia ponantur pertinere ad ens extra animam: omnia videntur esse realia.

¶ Et dicitur quod sunt realia largo modo: pro eo quod sunt nata ad realitatem habendam.

¶ Secunda difficultas quia dicunt aliqui quod illa necessitas ordinis que posita est: non est talis que nullos possit auferri: sed talis quod positis terminis inexistentia necessario ponitur.

¶ Dicitur autem quod illud stare non potest: quia tunc scientialis certitudo non esset ab: sed conditionalis: si existeret: et tunc in hye me nulla posset esse scientia de rosa. articulus est. que sunt ilTertiusdecimus la praesa que conueniunt istis quiditatibus in tali esse.

¶ Dicitur autem quod quiditatibus in tali esse conueniunt praesta per se: quia illa insunt ex rationibus formalibus subiectorum: et ideo cum ibi gene habeant easdem rationes formales: illud in actu habent eadem per se praesta.

¶ Et secundum hoc ponuntur hic quatuor conclusiones. Quarum prima est. quod in tali esse conueniunt omnia praesta de priuo dicendi per se: quia omnia talia sunt difficultas nitiua: et vbi eadem diffinitio ibi sunt eadem diffinitiua.

¶ Secunda conclusio quod in tali esse conueniunt omnia praeta de mo do 2o: quia secundus modus statim sequitur primum: et ideo per ipsum quicquid est demonstrabile de aliqua quidita te ante. idem est demonstrabile de ea ente in actu.

¶ Tertia conclusio. quod in tali esse conueniunt praesta de 3o: qui dicitur solitarius: quia cum diffinitur vel describitur substantia. dicitur quod est ens per se scilibet 3o. quia primo modo ita conuenit accidenti: et in secundo modo nulli: et ideo dicitur ens per se: quia scilicet per se solitarie esse natum tamquam independens ab alio: et omnes diffinitiones et descriptiones: secundum premissa conueniunt in potentia obiectiua.

¶ Quarta conclusio. quia in tali esse conueniunt praesta de quarto modo: quia illud quod conuenit alicui cum reduplitume conuenit enim vbicumque saluatur eius forma lis ratio: cum reduplicatio sit nota rationis formalis: formalis autem talium ratio inuenitur tota in hoc est se.

¶ Sed oritur difficul. si est ibi predicatio inferioris de superiori: cum illa non sit per se.

¶ Dicitur autem quod sic. quia illa sequitur ad illam que est per se: vt insta: omnis homo est animal. per accidens conuertitur in istam: quoddam animal est homo: et ista est necessaria.

¶ Secunda difficultas. si ibi genus predicatur de differentia.

¶ Dicitur autem quod sic. quia licet ista non sit directe per se: tamen reducitur ad primum modum perseitatis: et iterum ista propositio est necessaria: sensibile est animal.

¶ Tertia difficul. quia praeta de tertio modo videntur concernere existentiam: cum supposita sint per se: 3o perseitatis: et suppositum sit naturae intellectualis et incommunicabilis subsistentia: et subsistentia praesupponat existentiam.

¶ Dicitur autem quod quantum spectat ad illam perseitatem suppotitism: non videre tur inesse in tali esse: et signum huius est: quia ibi naturae quantumcumque perfecte non possunt agere: et actiones vulgo dicuntur esse suppostietiam. non tamen sunt nisi existentium. articulus est. que sunt Quartusdecimus ila praediua que istis quiditatibus in tali esse repugnant.

¶ Dicitur autem quod sicut eis conueniunt praedita per se: ita eis repugnant in tali esse praedita per accidens: quia talia sunt continis: sicut ista necessaria: et nullum contingens est ante creationem omnem: et ideo licet homo in potentia sit animal et risibilis: non tamen albus vel iustus: quia talia sibi insunt ab aliquo agente: et in tali esse quiditates: vt patuit. non producuntur.

¶ Intelligendum tamen est quod 4or modipreditum singuliter repugnant istis quiditatibus in tali esse.

¶ Primo quidem omnia praedita que partinent ad actionem et pas sionem: quia actualis existentia: licet non sit ratio agendi vel patiendi: sicut indiuidualis proprietas: est tamen necessaria conditioagentis vel patientis: et ideo cum illa sint ab actuali existentia sequestrata omnia talia praesta eis repugnant.

¶ Secundo. omnia que pertinent ad motum et mutationem: quia motus et mutatio non siunt sine mutua actione et passione.

¶ Et comfirmatur. quia illud esse essentie: cum non sit contingens: vt patuit: non est variabile: sine qua varietate motus et muta tio intelligi non conueniunt.

¶ Tertio. omnia praeditat que partietiam ad situm et locationem: quia alicubi esse praesupponit esse: et ideo que non existunt locari non possunt: et ideo cum quaeritur vbi sunt ille quiditates: cum ponuntur in esse essentie. videtur quod nusquam: quia facilius potest intelligi quod praescindantur ab omni locali praesentia: quam ab actuali existentia: que est magis intrinseca.

¶ Quarto. omnia preditate que partinent ad tempus et durationem: quia quiquid est abstrahit ab omni duratione: et istud est mere quiditatiuum: ac per hoc ab omni duratione. sicut ab omni locatione esse videtur abstractum et praecisum.

¶ Sed oritur difficul. quia cum omne quod procedit in actu praefuerit in potentia: sicut est dare hominem album in actu: ita videtur quod sit dare hominem album in potentia: et ita de aliis predicamentis que sunt dicta per accidens.

¶ Dicitur autem quod homine n esse album in potentia potest intelligi dupliciter: aus quia quiditas hominis in illo esse potentiali habeat in se albedinem: sicut habet risibilitatem: et istud negatur: quia tunc illa esset necessaria: homo est albus formaliter: aut quod sit albus in potentia. quia ens in tali potentia habet aptintem ad habendam albem post existentiam: et sic conceditur.

¶ Se cunda. difficultas. quia cum dicitur: homo iustus in actu: totum hoc inuenitur in potentia praeter actum: quia in potentia est homo et iusticia: et inherentia iusticie ad hominem: et plus non dicit hominem esse iustum. et sic iustum: et in potentia obie ctiua: et in tali esse. Dicitur autem. quod quiditas iusticie in comumuni videtur intelligi in potentia: cum de ipsa sit scientia: tamen quod hic homo sit iustus determinate non videtur nisi simul sit iustus et iniustus: cum vtrumque sit in potentia. articulus est: si omnes quiQuintusdecimus ditates entium citra primum habent esse in illo esse essentie pure.

¶ Dicitur autem. quod quedam sunt quiditates que abstrahunt ab actuali existentia sicut indifferentes ad esse et non esse: vt est quiditas hominis vel angeli que secundum se nullam concernunt existentiam: et tales quiditates omnes habent esse in hoc esse puro: quia sublata existentia remanet quiditas que abstrahit ab illa: alie sunt quiditates que concernunt actualem existentiam: sicut determinnate ad esse: vt est quiditas actionis vel passionis: quia existentia est conditio ad talia requisita: et ille non videntur poni in tali puro esse: quia concernunt actum existendi a quo ta le esse praescindit.

¶ Intellium tamen est quod inter ceteras sunt quiditates octo.

¶ Prima dicitur euum. Secunda tempus: quia in tali esse: vt patuit: nulla est duratio. 3a motus. 4a duratio. quia vt patuit: in tali esse nulla contingit variatio. 5a creatio. ea conseruatio: quia in tali esse causalitas effectiua: vt patuit: locum non habet: et ista partinet ad deum inquantum est es ficiens. 5a est generatio actiua. 8a passiua: quia illa non sunt nisi existentium: et illa que concernunt existentiam non sunt in tali esse secundum praemissa.

¶ Sed oritur difficultas. quia ille quiditates sunt entia non prohibita: sicut alie quiditates. Et ideo videntur illa habere esse in potentia obiectiua. Dicitur autem quod vtraque sunt entia non prohibita: tamen aliter: quia alie sicut illa quae nolexistunt sunt nata deduci ad existentiam. Iste vero sicut illa ad que ille deducuntur: quia productio non est nata produci: sed ad ipsam productione producibile est natum deduci.

¶ Secunda di. quia ille quiditates habent rationes diffinitiuas dictas de eis necessario: et in primo. sicut alie cum sint ta bene in genere: et omnia talia sunt vere inesse essentie: secundum premissa. Dicitur autem. quod non videtur posse negari quin ille quiditates habeant esse in tali esse secundum earum rationes communes secundum quas formatur de ipsis scientia. non tamen secundum rationes proprias et singulares modo iam dicto. articulus est: si omnes modiSextusdecimus quiditatum proprie entium in potentia illa et puro esse essentie sunt cum eis in tali esse. Et quidam dicunt quod sic. quia ibi non variant rationem formalem quiditati aduenientes: et secundum hoc ponuntur in proposite 4or modi. quorum primum est: quantitas virtutis: secundum quam fit intensio et remissio: quia illa: non variant alicuius rationem quiditatiuam formalem.

¶ Secundus modus est actualis existentia: quia siue actu existat res siue in potentia: eademiomnino est ratio diffinitiua.

¶ Tertius modus est contingentia: quia eiusdem rationis ponuntur corpora supra celestia siue sint contingentia: sicut ponunt theologi: siue foret necessaria: sicut posuerunt philosophi: et de intelligentiis id em.

¶ Quartus modus est echeytas: quia indiuiduales proprietates non variant rationem formalem indiuinduorum sub vna specie specificum. Et secundum illos 4or modos ponuntur 4or conclusiones.

¶ Qua tum prima est. quod modus quantitatis virtutis est in tali puro esse essentie: quia ille modus conuenit quiditatibus per se in 2o: cum ex ratione diffinitiua hominis sit demonstrabile quod homo sit perfectior equo: et ille excessus perfectionis est secundum quantitatem virtutis.

¶ Secunda conclusio quod actua lis existentia non est in tali esse: quia in quocumque est actualis existentia illud est actualiter existens. sicut in quo est entitas illud est ens: sed talia non sunt actualiter existentia secundum omnes ipsa ponentes: ergo ibi non est existentia actualis. Dicunt autem. quod illa assumpta est vera vbi est talis existentia cum modo actualitatis. et tunc arguitur de illo modo: vbi est actualis existentia cum tali modo illud est actu existens: et si dicatur quod ibi non est cum tali: modo tunc hetur vnus modus qui non est in tali esse: illum voca mus existentiam actualem.

¶ Tertia conclusio quod contingentia non est in tali esse. quia vbicumque est contingentia ibi est possitiaes ad aliter se habendum: cum illa sit diffinitio continitus. In tali autem esse non est possibilitas ad aliter se habendum: cum ibi omnia sint inuariabilia: quicquid enim est possibile necessario est possibile.

¶ Quarta conclusio quod hechevtas inuenitur in tali esse: quia illud idem numero quod est primo producibile po stea fit productum et econuerso: identitas autem numeralis non est nisi cum in vtroque extremo est eadem hecheptas.

¶ Sed oritur di. quia actualis existentia: sicut a deo creatur ex tempore: ita fuit creabilis ab eterno. sicut ille quiditates: et ita creabilitas est declarans esse existentie. Dicitur autem quod actualis existentia non est in illo esse essentie substantiue: sed tantum terminatiue: quia ipsum est aliquoo terminus illius potentie obiectiue: et sic negari non potest: quia creatio ipsam respicit non sicut illud quod ad esse deducitur. sed sicut ad quod premo crea bile deducitur per creationem.

¶ Secunda di. quia de contingentia est diuina intellectio: et vera nostra scientia: que declarant ol iectum esse in tali esse: secundum praemissa.

¶ Dicitur autem quod non potest nogari quin talis motus sit in tali esse: non tamen formaliter. Sed quia talis potentia obiectiua aspicit pro obiecto contingentiam. sicut existentiam actualem.

¶ Sed remanet dubium que fuit necessaritas negandi aliquem modum: aut quiditatem poni in potentiaob iectiua. Sicut ibi sunt ipse quiditates.

¶ Dicitur quod necessaritas primi principii complexi: quia eidem et secundum idem non possunt competere condictionis extrema. multa enim extrema contradictionis conpetunt eidem quiditati in potentia: et in actu: vt esse mutabilem et immutabile. Et ideo oportet quod secundum aliud et aliud: quod non esset si aliquid non haberet hoc quod non habet ibi. articulus est: si ille est Decimusseptimus ditates creabilium itali esse sunt eterne.

¶ Dicunt autem aliqui quod sic: quia deus est exemplar omnium ab eterno. et ideo oportet. vt habeant exemplatum ab eterno: et quiditates in tali esse: vt patuit. sunt ex quo plate. et sic videntur eterne.

¶ Sed contra istud arguiter 4r Primo. quia solus deus est eternus sicut omnipotens. vt dicitur in orone neemine 2o machabis. primo cauo. Sed ille quidita. tes in tali esse. vt patuit non sunt deus. ergo non sunt eterne.

¶ Secundo. quia duratio omnis concernit existentiam: cum res non dicantur durantes nisi dum sunt existentes. Sed quiditates in ta li esse non sunt existentes: secundum omnes. ergo non sunt durantes nec per consequens eterne cum eternitas sit duratio quedam

¶ Tertio. quia duratio et conseruatio videntur esse conuertibilia in creaturis: cum tandiu dicantur durare quandiu conseruat tur. et econvtrs. Sed in esse puro essentie non dicuntur conseruari. si cut nec creari: cum creatio sit conseruatione prior. ergo tun non durant.

¶ Quarto. quia destructio opponitur duratio ni. nulla enim res dicitur durare cum destruitur. vt patet in quolibet ente. sed post totalem annihilationem res dicitur manere in esse est sentie. sicut ante omnem creationem. ergo tunc non durat.

¶ Ideo dico quod quiditates creatum in tali esse essentie non sunt eterne: quia quod quid est abstrahit ab omni duratione. sicut ali omni existentia: istud autem esse est esse quod quid est: quia dicitur esse quiditatiuum. et esse essentie.

¶ Sed oritur di. quia ab eterno fuit causa eorum deus: vt patuit: per modum forme exemplaris et finis: et causa ab eterno requrit effectum ab eterno.

¶ Dici tur autem. quod licet causa requrat effectum non tamen in eodem esse sicut causa necessaria non requrit effectum necessarium. nec causa prima existens effectum formalem aut finalem sic existentem: et ita nedurantem.

¶ Secunda difficultas. quia omne quod est: aut est fcantum: aut ete num: secundum diuisionem antiquam philosophorum. Et ideo cum ille quidi tates in tali esse non sint facte: vt patuit. oportet quod sineterne.

¶ Dicitur autem quod ista diuisio philosophorum fuit exstentium tantum: illa autem non sunt existentia.

¶ Sed remanet dubium si est inconuenientius ponere mundum eternum in esse essentie. sicut posuit ille qui dicitur doctor magnus: quam ipsuneternum inesse existentie. sicut posuit philosophus.

¶ Dicebat autem quidam doctor emulus prioris: quod sic. quia ille ponit eter nitatem non solum quantum ad species. immo etiam quo ad indiuidua. Aristo. autem non nisi quo ad species generatium et corruptium.

¶ Istud tamen non valet: quia non currit ceteris paribus. vnde plus est ponere pauca in actu quam multa in potentia: cum infinita sint in potentia: et finita in actu: et ideo plus est ponere species in actu eternas: quam species et indiuidua in potentia: sicut posuit ille doctorarticulus est: si ille quidi Decimusoctauus tates in tali ese sunt necesarie.

¶ Dicunt autem aliquin quod sic. quia quicquid praeuenit omnem creationem: vt sic. est necessarium: cum ipsa fit pria contingens operatio. Iste autem quiditates in tali esse praeueniunt omnem: vt patuit: creationem.

¶ Sed contra illud arguitur 4r. Primo. quia solus deus est necessare esse: cum dicat apstulus. prima ad Thymo. tuomo c. quod ipse solus habet immorilem. et accipit immortalita. tem pro vera necessaritate et incommutabilitate: secundum beatu Augustinum.

¶ Secundo. quia illud quod est necessare esse: non potest a causa continis operante acciente esse. Iste autem quiditates accipiunt esse existentie. quod est esse simpliciter: per creationem.

¶ Tertio. quia nullum necessare esse potest destrui. ista vero possunt destrui. quia dum existent possunt secundum fidem per diuinam potentiam annihilari. ergo non sunt vere necessare esse.

¶ Quarto. quia ens diuiditur per contingens et necessarium: sicut per finitum et infinitum: si autem omnes quiditates essent in tali esse necesse: cum illud non possunt amittem: tunc omne ens esset necesarium.

¶ Ideo dico. quod sicut ille quiditates abstrahab omni duratione in tali esse: ita ab omni contingentia et necessar tate: quia non habet maiorem commixtionem modus contingenti ad actualem existentiam quam modus necessaritatis: et tamen constat quod contingentia. ita concernit actualem existentiam: vt nullum in sit esse contingens nisi sit actualiter existens.

¶ Sed contra hanc smninam instatur 4r. Primo. quia illud quod est impossibile tet esse est necessare esse: cum illa equipolleant: ille autem quiditates in tali esse sunt impossibiles non esse. alioquin possent tamen remoueri. ergo sunt ibi simpliciter necessare esse.

¶ Secundo. quia illud quod ita est quod nulloo per aliquam potentiam destrupotest: videtur esse necessarium: secundum praemissa. Iste autem quiditates in tali esse nullatenus destrui possunt: alioquin si deposset faceme angelum non creabilem posset seipsum priua re potentia creandi.

¶ Tertio. quia omne ens: aut est contingens: aut necessarium: cum illa videantur immedlium. Et constat quod in tali esse non sunt contingentia. ergo ibi videntur necessaria.

¶ Quar to. quia omnis scientia est de necessarus. secundum documenta philosophica: si cut de impossibilibus aliter se habere: scientia autem est de quiditatibus. vt patuit in illo esse.

¶ Ad primum dicitur: quod acciss largo modo necessarium pro eo quod impossibile est aliter se habere: non potest hoc negari necessaritas: tamen proprie accepta concernit existentiam: et tunc diuiditur contra impossibile non esse: secundum existentiam.

¶ Ad 2m quod illud est necessarium quod est indestrulis in existentia. sicut supita.

¶ Ad 3m. quod omne existens: aut est contingens: aut necessarium: sicut eternum vel temporale: cum quiditas secundum se abstrahat ab vtroque.

¶ Ad 4m. quod ibi accipiuntur necessaria largo modo pro impossibilibus aliter se habere in quocumque esse.

¶ Sed oritur di. quia propositiones formate de quiditatibus in tali esse dicuntur necessare: cum sint in naturali materia: et necessaria. Istud non esset: nisi iste quiditates foret necessarie: que sunt mteam talium propositionum.

¶ Dicitur quod sunt necessare non acciius necessaritatem pro modo positiuo necessaritatis: sed pro sola carentia contingentie. articulus est. si quiditates Decimusonus rerum creabilium sunt de se indeterminate ad esse: et non esse modo existentie.

¶ Dicunt autem aliquin. quod immo sunt determinate de se ad non esse. quia de se non habent esse. cum ab alio esse habeant. Sed illud stare non potest: tum. quia possunt esse et oppositum eius quod inest per se inesse non potest. tum. quia per accidens conuenit eis non esse: accidit enim quod ditati rose non existere. Tum. quia ipsa sunt contingentianon esse: et contingens non inest de se. Tum. quia illa que sunt determinata ad non esse: dicuntur entia prohihita.

¶ Ideo dicunmtali quod ille quiditates sunt deterinate ad tale esse: quia taleesse est eis intrinsecum: et in re penitus indistinctum. Et istud sta re non potest. Tum. quia quiditas creata potest non esse: et illud quod potest habere vnum oppositum non est deterinatum ad suum contrarium. Tum. quia cullibet creature accidit existem. sicut acci dit et creari. Tum. quia omnis creatura est contingens existem. et ad contingens praedicatum non est talis determinatio. Tum. quia illud quod est determinatum simpliciter ad aliquid: necessario est sub¬ illo: alioquin non est sic determinatum. sicut haec loquimur: nulla autem quiditas creata est necessare esse.

¶ Et confirmatur. quia propositi in qua passio de subiecto dicitur est necessaria. quia subiectum ad passio nem est sic determinatum.

¶ Ideo dico quod quiditates creabilium de se sunt indifferentes ad esse et non esse: cum possint existem et non existem. quamuis de facto alterum extremorum insit per accidens et contingenter.

¶ Sed oritur di. quia illud quod conuenit talibus quiditatibus: et non ab alio. videtur eis conuenire de se: inesse autem essentie quarit eis non existem: et istud non habent ab alio: cum deus non fit principium non essendi.

¶ Dicitur autem. quod lloo non est negandum quin conueniet eis eo modo quo priutio conuenire potest de se. quia non ab alio. tamen non per se. immoper accuens. et contingenter.

¶ Secunda di. quia illud quod conuenialicui ab eterno vel saltem sine principio et ab alio: non dicitur ei conuenire contingenter: cum non insit per actum contingentem non esse autem istis quiditatibus conuenit sine principio istius non esse: et non ab aliquo.

¶ Dicitur autem quod illa assumpta regula habet veritatem in positiuis: et non in priuationibus contingentium: que sunt eterne: cum ipsa contingentia non sunt eterna: et ideo priuationes ipse sunt contingentes.

¶ Ter tia di. quia si priuationes iste sunt ab eterno id est sine principio contingentes: tunc ab eterno poterunt non esse cum omne contingens: dum est contingens possit non esse: et suum non esse est positio ctingentis sibi oppositi: cum remotio priuationis sit po sitio positionis: et sic omne contingens potuit esse eternum.

¶ Dicitut quod illa deductio hoc videtur ostendere: et tunc eadem ratione de omni contingente quantumcumque indiuito.

¶ Quarta difficultas. quia si per hoc tales quiditates sunt ad esse et non esse indifferentes: quia possunt esse et non esse: eadem ratione actuales existentie: cum possint existem et non existem.

¶ Dicitur autem quod licet alia ratio formalis que abstrahit ab existentia. sit indififerens: tamen ipse modus proprius existentie non est indisferens: cum ipse contradictorie opponatur non existentie. Et ideo cum ea poni non potest: sed remanet dubium: quia quicumque modus detur ille potest esse et non esse: cum non sit necessare ese.

¶ Dicitur autem quod non potest esse et non esse quantum ad istum modum: quia ille modus non manet sub non esse: nisi terminatiue aut obiectiue. vt supra fuit ostensum. articulus est: si ille quiditates postUigesimus suam creationem differunt a suo esse existentie. et ponuntur hoc 4or conclusiones.

¶ Quarum prima est: quod quiditates post suam creationem distinguuntur a sua existentia distinctione ab anima nostra non fabricata: quia quandocumque aliquid est in potentia ad duo opposita: illud non potest esse idem cum aliquo illorum: alioquin vnum oppositum est set in potentia ad reliquum. quiditas autem creabilis est in potentia ad esse. et non esse. cum possit esse et non esse. Et si dicatur quod eadem ratione probaretur quod existentia dicituret asuo esse: et potest esse et non esse. dicitur sicut supra. quod eximstentia secundum propositum modum non potest non existem: nec destruitur: sicut illud quod amittit esse: sed sicut illud quod amiititur ab illo quod vadit ad non esse.

¶ Se cunda conclusio. quod ista distinctio non est realis: quia ibi non est stricte realis distinctio vbi non est res: et res hoc autem non est realitas et realitas: quia si essentia. vt prescindit ab existentia: est res: tunc in puro esse essentie foret respectus.

¶ Et confirmatur. quia prius per diuinam potentiam potest fieri sine posteriori: nulla autem essentia sine existentia fieri potest: illa vero assumpta intelligtur in realiter distinctis.

¶ Tertia conclusio. quod illa di stinctio non est essentialis. quia talis distinctio non est nisi inter duas essentias. essentia autem et existentia non sunt due essentie. quia cum quelibet essentia habeat suam existentiam: tunc vna essentia argueret duas est sentias.

¶ Quarta conclusio. quod illa distinctio non est formalis. quia essentia existens non diciteret a seipsa non existen¬ te quiditatiue. vt patuit. et tamen dicitere per existentiam.

¶ Sed orie dif. qualis disto est illa non fabricata ab anima. si non est realis nequem formalis.

¶ Dicitur autem quod illa disto est modi intrinseci a formali ratione: quia modus est qui non variat rationem formalem. et esse in actu et potentia non diciterut nisi secundum alium et alium modum essendi.

¶ 2a difficultas. si ille modus est accidens ipsius essentie.

¶ Dicitur autem quod non. quia substantia praexistit suo accidenti. sicut causa suo effcumi: et tamen essentia non potest pexistere existentie: cum per ipsam formaliter existat. Et ideo quod existentia reducatur ad ge nus essentie. sicut indiuidualis proprietas reducitur ad spe ciem cuius hechextas. aut quantitas virtutis: aut in tentio caloris est de ipsius genere etc.