Table of Contents
Quaestio 10
fuit. vtrum it Ecima questio christi hume nitate sit aliqua perfectior entitas eius anma rationali.
¶ Et videtur quod non: quia secundum beatum Augustins de trinitate. homo secundum melius suifactus est ad imaginem trinitatis: et non per animanvt ibi dictum patet.
¶ Sed contra. quia sicut habetu in libro de articulis fidei: sicut forma oritur a materia et compositum ab vtroque: sic spiritus sanctus procedia patre et filio: a solo patre filio procedente: entitas autem procedens a materia et forma est nobilior ipsis. istam quaestionem: est prius intelligendum quod in Circa homine ponuntur quatuor entitates essentialiter ordinate.
¶ Et secunda est forma que est nobilior ipsa: quia materia est propter formam: sicut potentia propter actum.
¶ Tertia est humanitas ex istis resultans: que est vtraque perfectior. Tum quia in essentialiter ordinatis eiusdem generis semper posterius est perfectius. Tum quia materia et forma sunt propter compositum: sicut materia propter formam.
¶ Quarta est accidentium: quae sunt ignoium quia sicut omnis materia est propter formam: sic omne acci dens propter subiectum: cum substantia sit finis omnium predicamentorum.
¶ Quia ergo tota questionis di. est in positione tertie entitatis. Iccirco videndum est. primo quid est tertia entitas. secundo vtrum illa tertia entitas sit ponenda. primam partem introducuntur quattuor conclusiones Circa negatiue.
¶ Quarum prima est. quod illa tertia entitas non est forma totius: quam quidam distinguum. a forma partis: quia non se habet illa entitas per modum inherentis: sicut forma omnis: sed per modum resutantis.
¶ Secunda conclusio est quod illa tertia entitas non est vnio anime cum corpore christi: quia talis vnio est accidentis et non illa tertia entitas: cum sit de genere substantie. Item illa vnio est respectiua.
¶ Tertia conclusio est. quod illa tertia entitas non est effectus formalis totalis: quia omnes cause intrinsece concurrunt ad causandum effectum de cuius essentia sunt: materia autem est de essentia compositi: sicut forma.
¶ Item causa totalis non requirit aliam concurrentem: et sic anima rationalis fine materia posset causare humanitatem.
¶ Quarta conclusio quod illa tertia entitas non est totalis effectus anime rationalis: cum prima materia: quia tnc non currentibus aliis formis que sunt de necessitate in homine: posset ab ipsis causari humanitas.
¶ Istis autem praemissis ponitur affirmatiua conclusio. quod illa tertia entitas est totalis effectus anime rationalis et prime mate rie et aliarum formarum substantialium: que sunt in homine concurrentium ad causandum adequate talem effectum et in trinsece.
¶ Dicitur autem quod quadrupliciter sigeneratur. Primo nomine compositi: vt diuiditur contra materiam et formam
¶ Quarto nomine principiati: vt distinguitur contrisua principia constitutiua: quia omnes illas habitudines habet ad illa quattuor ista tertia entitas. secundam partem quaestionis: an illa tertia entitas siCirca ponenda. Primo negociandum est ad partem affirmatiuam. Et secundo ad negatiuam. primam partem ponitur primus ordo fundamenCirc. et torum ex habitudine causae ad effectum: quia omnis effectus differt realiter a suis causis: compoteintiuas autem ponitueffectus materiae et forme.
¶ Nec valet dicere quod assumptanon est vera in causis intrinsecis: quia vniuersaliter causa est ad cum ius esse sequitur aliud et nihil sequitur ad seipsum.
¶ Item maiorem distinctionem requrit ordo causalitatis inter extrema: quam ordo originis: cum causalitas includat ori ginem: et non econverso. et tamen beatus Augu. primo de trini. ex ordine originis demonstrauit realem personarum distinctionem.
¶ Secundus ordo fundamentorum sumitur ex nam generationis: quia mam nullo modo genera et forma non nisi per accidens: composinium autem per se gene ratur. ergo differt a materia et forma.
¶ Nec valet dic re quod materia et forma simul sumpta per se generantur quia simultas est respectus secundum quid id est quiditatiue: nullus autem respectus includiter in per se termino substantialis generationis.
¶ Item mam et forma non generantur cum cathegorica de copulato subiecto equipolleat copulatiue de eisdem terminis: et ad veritatem copulatium requiratur vtramque partem esse veram: et per consequens: cum ista sit vera: materia et forma non generantur: composiniua autem generatur: ergo non est mam et forma.
¶ Nec valet dicere quod mtam et forma simul sumpta sunt compotsintium: et non seorsum: quia nullus respectus includitur in substantia: sed autem ista simultas diceret aliquid absolutum: habetur propositum de tertia entitate absoluta.
¶ Tertius ordo fundamentorum sumitur ex nam vnitatis: quia materia et forma faciun vnum per se simpliciter: ipsa autem non sunt sic vnum per se. ergo non sunt sic vnum quod causant: quod autem mam et forma non sint per se vnum. probatur. Tum quia mtam et forma: vt sic sumpta secundum suas rationes specificas sunt distincta: et per consequents plura: secundum autem rationes communes non quantum talis vnitas cum illa sit inter substantiam et accidens. Tum quia impossibileest eadem et secundum idem habere adinuincem vnitatem et plura litatem: sicut nec conuenientiam et differentiam: materia autem et forma secundum suas proprias quiditates sunt adinuincer distincta: et per consequens plura. Tum quia passio eadem nume ro non potest fundari in duobus subiectis distinctis realiter: vnitas autem ponitur passio. Tum quia vnitas non differt realiter a re vna: cuius est per se passio: et tamen vnitas hominis differt realiter ab anima et corpore cum sine ipsa esse possint.
¶ Quartus ordo fundamentorum accipitur ex natura diuisionis. quia supra diuiditur in materiam et formam et compositum. et ideo oportet com positum aliud esse a materia et forma: aut membra diuisionis coincidunt.
¶ Nec valet dicere quod materia et forma si¬ mul sumpta faciunt tertium membrum: et seorsum duo prima: quia seorsum et simul nihil addunt: nec econverso pertinens ad substantiam secundum ipsos formaliter: in diuisione autem substantiali: nullum membrum includit nisi substantialia.
¶ Item composiniuas ponitur tertia substantia: tertia autem non potest esse prima et secunda: tunc enim positis duabus necesse est poni tertiam.
¶ Item membra illius diuisionis coincidunt necessario: sicut si diceretur alia substantia est materia: alia forma: alia materia et forma: cum tamen tertium membrum in nullo differat a duobus primis.
¶ Item vbicumque est triplex substantia ibi esse triplex entitas: quia multitus inferiori multiplicatur superius: et sic composisiuam erit tertia entitas: sicut tertia substantia: et non potest esse respectiua: cum sit generis substantie. ergo est tertia entitas absoluta: quod est propositum.
¶ Quintus ordo fun damentorum accipitur ex natura originis. quia nihil est sei so posterius: compositum autem ponitur posterius materia et forma ordine esentiali.
¶ Nec valet fugere ad posterioritatem vnionis aut simultatis: cum illa non sit potosterioritas alicuius de genere substantie.
¶ Item vbicumque est ordo: oportet extrema esse diuersarum rationum: cum sit respectus disquiperantie: cum ergo compositum sit posterius materia et forma: secundum omnes oportet ipsum esse alterius rationis.
¶ Item ille respectus posterioritatis non potest fundari in mateam et forma: quia abi fundatur prioritas: nec in simultate cum ipsis: quia idem respectus numero non potest esse in substantia et accidente. ergo fundatur in tertia entitate.
¶ Dicitur autem quod non est intelligiposterioritas vera ex natua rei: sed tantum secundum rationem toti us: nisi accipiendo respectum.
¶ Sextus ordo fundamentorum sumitur ex natura perfectionis: quia compositum ponitur perfectius materia et forma: et idem non potest seipso esse perfectius.
¶ Nec valet dicere quod ma teria et forma simul vnita sunt perfectiora seipsis non vnitis: quia respectus nullam addit perfectionem absolutam. vt patet in diuinis.
¶ Item sicut materia est propter formam: ita materia et forma propter compositum: tamquam propter finem: et nihil est propter seipsum.
¶ Septimus ordo fundamentorum sumitur ex natura preditates: quia materia et forma non ponunt per se in genere: sed per reductionem: compositum autem pe se: et non per reductionem. ergo compositum non est mateam et forma.
¶ Non potest esse fuga ad similisetem aut vnionem quia nullum tale facit ad quiditatiuam predicationem
¶ Item si ex materia et forma non resultat alia entitas de genere substantie: et per consequens abu tunc materia et forma quantumcumque separata erunt quiditatiue in genere: cum nulla quiditas apponatur per vnionem substantialem.
¶ Octa uus ordo fundamentorum sumitur ex natura essentiais distinctionis: quia posita quiditate alicuius tota: omni alio circumscripto quod non est de quiditate eius: ponitur illud cuius est quiditas in actuali existentia: per locum a diffinitione: sed si non est tertia entitas in homine alia ab anima et corpore: tunc tota quiditas hominis erit anima et corpus. ergo posito corpore et anima circum scriptam vnione: que non est de quiditate hominis ponitur homo. vt pote anima existente in lymbo et corpore in mundo.
¶ Soluitur primo modo quod vnio licet sit respectus: est tamen de essentia substantie: sicut de respectu creatur ad deum.
¶ Sed contra. quia differentiae opposite: vt sunt ad se et ad aliud: numquam concurrunt in eadem quiditate: cum omnes ta les sint subalternate.
¶ Sed tunc habetur propositum: quia est dare tertiam entitatem abs resultantem ex mteam et forma: qualitercumque vocetur.
¶ Tertio dicitur quod illa vnio licet non sit de essentia hominis. est tamen ad eius essentiam necessario requisita.
¶ Sed contra. Tum quia per hoc non dicitur ad alteram premissarum. Tum quia deus est necessario requisitus: sicut vnio: et tamen si circumscripto deo existeret quiditas: necessario existeret illud cui est quiditas.
¶ Tum quia per se tota essentia hominis est anima et corpus: et tamen illa sine vnione stare possunt intelgra aut saltem mateam et anima: et sic tota hominis essentia in qua fundatur et sic non requisita.
¶ Sed contra. hoc est contra primum principium: quia cum diffinitio et diffinitum sint penitus idem: si facta amo tione quacumque remanet quiditas et non diffinitum: idem simul est et non est.
¶ Secunda ratio est. quia non corrupto aliquo pertinente ad naturam alicuius preexistentis rema net tota eius natura: cum omne existens semper maneat: donec destruatur: sed si non est tertia entitas in morte christi non fuit de structum aliquid de natura humanitatis. ergo christus fuit in triduoverus homo: minor probatur. quia in natura humanitatis nihi ponunt: nisi animam et corpus: aut primam materiam: quae integra remanserunt.
¶ Tertia ratio est. quia per corruptionem solius accidentis non definit esse substantia: hoc autem secundum hoc: sola accidentia essent corrupta: cum nihil partinens ad essentiam.
¶ Quarta ratio: quia in essentialiter ordinatis et realiter distinctis deus potest facere prius fine posteriori: sed vnio est tota humanita te posterior: si non ponatur tertia etiaitas: cum fundetur in materiaet forma quae dicunt totam hominis essentiam. ergo deus poterit facere totum hominem sine tali vnione. Si dicatur quod illa vnio praerequiritur humanitati: habetur propositum quod humanitas addit aliquid materiae et forme posterius ipsis cum ipse talem vnionem praecedant.
¶ Sed instatur. Tum quia eodem modo videretur induci tertia entitas in compositione subiecti et accidentis. cum albedine separata a subiecto non fit album: et tamen sit accidens et subiectum. Tum quia eodem modo poneretur resultans entitas in totis arti ficialibus: cum separatis partibus non maneat totum: sicut patet in archa.
¶ Ad primum. quod album non solum includit albe dinem et subiectum: sed inherentiam et receptionem: quod non est in quiditate substantie.
¶ Ad secundum. quod tale totum addit respectum ad suas partes solum: et ille respectus corrumpitur parti bus separatis: quod hoc esse non potest. secundam quaestionis partem negociando ad partem neCire a gatiuam: occurrunt plures difficultates. Qua rum prima est quod secundum doctrinam beati Ansel. incur deus homo. quod deus semel assumpsit: numquam dimisit et tamen illam tertiam entitatem: si esset dimisisset in morte.
¶ Dicitur autem quod illud in telligitur quantum ad principia constitutiua hominis: quae sunt corpus et anima: non quantum ad principiata. Tum quia nulli dubium est quin in morte dimiserit humanitatem: cum non fuerit homo in triduo. Tum quia de sanguine effuso: idem: alioquin de us remansisset in cruce: sicut latuit in sepulchro. Tumquia idem de multis accidentibus in ipso corruptis. Tum quia idem de partibus materiae per calorem naturalem transmutatis in eius naturali deperditione.
¶ Secunda difficultas quia secundum bea tum Diony. de ecclesiastica verarchia. Dei mors non est alicuius rei corruptio sed tantum coniucti: si autem illa tertia entitas ponatur tunc in morte corrumperetur essetque mors alicuius rei absolute corruptio.
¶ Dicitur autem quod Diony. loquitur de termino formali corruptionis non de totali: dans intelligere quod non est ita in morte hominis: sicut in ceterorum compositorum corruptione corrumpitur terminus formalis: et ex consequenti terminus totalis: hoc autem formali pricipuio remanente incorrupto: dissoluiter totalis terminus: qui est composintius.
¶ Tertia difficultas cum igitur sit prior actibus et realiter ab ipsis distincta: cur non potest deus facere substantiam hominis sine vnione materiae cum forma quae ponitur accidens respectiuum.
¶ Dicitur autem quod licet accidentia fundata in aliquo subiecto sint ipso posteriora: tamen fundata in aliquo prieo subiecto non sperit ista autem vnio fundatur in materia et forma quae praecedunt tertiam entitatem: et ideo praecedit tertiam entitatem: sicut quantitas inter minata dicitur in materia precedere formam.
¶ Sed contra. omnis substantia videtur posse fieri sine acci dente: cum ab ipso non dependeat. Tum quia omnis entitas absoluta substantie videtur a quolibet accidente et respectu abstrahere: et sic non necessario requirere. Tum quia tota hominis substantia videtur per accidens connexa: cum non fiat compositum nisi interposita vnione.
¶ Ad primum quod licet substantia composita non requirat vnionem tanquam sui causam: bene tamen sicut effectum primum ordine essen tiali.
¶ Ad secundm. quod tertia entitas hominis abstrahit aut prescindit ab hac vnione: sicut a priori essentialiordine: quod non est de sua quiditate.
¶ Ad tertium. quod non est inconueniens si adsit talis connexio: sicut preuia extensione materiae dicitur fieri informatio in corporalibus.
¶ Quatu ta difficul. si deus poterit tunc causare vnionem mate rie cum forma: composito non resultante.
¶ Dicitur autem quod sic. quia in essentialiter ordinatis et realiter distinctis:t deus potest facere prius sine posteriori: ista autem vnio non est tertia entitas: sed ab ipsa realiter distincta.
¶ Sed instatur. Tum quia cause intrinsece exquo concurrunt: necessario. videntur causare. Tum quia causa formalis per hoc quod informat compositum videtur causare. Tum quia ma teria et forma sic vnita non faceret vnum per se nec in ge nere secundum praedicta. Tum quia talis vnio videtur esse: sicut vnio angeli cum corpore cum plus ibi non fiat.
¶ Ad primum. quod non causant nisi concurrente voluntate diuina: et ideo est simpliciter causalitas contingens.
¶ Ad secundum. quod formatio ista non est causatio sed aliquid sibi preuium: si cut approximatio ad actionem.
¶ Ad quartum. quod est vnio qualis est materie cum forma: quia licet talis vnio per agens diuinum possit fieri sine tertia entitate: non tamen creatum: sicut in angelo.
¶ Qui ta difficultas cum vnio non sit nisi in materia et forma: et per con sequens compositio quae est pars subiectiua eius: qualiter potest esse ad compositum a materia et forma: cum in alio non fundetur compositio: sicut nec vnio.
¶ Dicitur autem quod sicut libertas fundata in voluntate denominat effectum libe rum: ita compositio fundata in matea et forma denominat effectum compositum.
¶ Sed instatur. Tum quia in quo est forma liter compositio ipsum est compositum: sicut de albedine: talis autem compositio est in materia et forma: sicut et vnio. Tum quia in quo non est compositio nec ipsum compositum: in tertia autem entitate non est talis compositio: sicut necvnio. Tum quia omne compositum oportet esse vnitum: sicut omne motum mutatum: et tamen illa tertia entitas vnita esse non potest: cum in se non habeat extrema. Tum quia talis tertia entitas infra se non videtur resolubilis cum sit vna: et tamen omne conpositum estresolubile.
¶ Ad primum. quod acciento compositio nem pro vnione: materia et forma sunt composita: si autem pro effcuntate componetum sic sola tertia entitas.
¶ Et quidam dicunt. quod est totum essen tiale: et non totum integrale: quia totum essentiale addit. vltrasuas partes aliquam entitatem: et non totum integrale: vnde ex materia et forma cum tertia entitate sit vnum totum integrale: quia illa tertia integrant hominis essentiam: ex materia et forma fit alio modo vnum totum essentiale: quod est ipsa tertia entitas.
¶ Dicitur quod immo: licet aliter quam alterius generis partes: sicut principia constitutiua sunt de essentia constitu.
¶ Dicitur autem quod sic. vt includit animam et corpus: quia ista tria inueniuntur in hominis quiditate.
¶ Sed quare dicitur humanitas non fuisse in triduo: ex hoc solo quod illa tertia entitas non fuerit.
¶ Intelligendum tamen quod quandoque accipitur humanitas pro illa tertia entitate non remanente: sicut lapideitas pro forma lapidis.
¶ Octaua difficultas est. si illa tertia entitas ita resultat in omni composito ex materia et forma: sicut in homine.
¶ Dicitur autem quod sic. quia in omni tali composito mtam et forma sunt vere causae alicuius effectus substantialis realiter distincti.
¶ Nona difficultas. si illam tertiam entitatem sic est inuenire in compositione ex genere et differentia.
¶ Dicitur autem quod sic. quia species habet vnitatem formaliter: et illa non potest fundari in rationibus generis et differentie: cum formaliter distinguiuet ideo oportet vt fundetur supra aliam entitatem.
¶ Sed instatur Tum quia genus et differentia non dicerent totam essentiam speci ciei: sicut nec anima et corpus dicunt totam essentiam hominis. Tum quia diffinitio non adderet speciem: cum non capiat nisi genus et differentiam. Tum quia species adderet ad vltimam differentiam: sicut humanitas ad formam. Tum quia in specie esset alia entitas perfectior eius vltima differentia: quod videtur absurdum.
¶ Ideo tutius videretur dicere quod talis vnitas fundaret in realitate generis et differentiae: ex quo eorum formalitates non sunt distincte realiter.
¶ Sed contra. Tum quia non semper sunt idem realiter: vt in corpore et animato. Tum quia vnitas formalis non potest nisi supra formalitatem fundari.
¶ Decima difficultas. si illa tertia entitas: quantumcumque praecise includit materiam et formam.
¶ Dicitur autem quod sic. quia numquam aliquid tantum potest praescindi quin includat illa que sunt de essentia eius materia autem et forma ponuntur de essentia illius tertie entitatis
¶ Sed instatur. Tum quia nullum distinctum realiter ab aliquibus videtur esse in sua praecisione inclusiuum ipsorum: cum esse distinctum sit esse praecisum. Tum quia tertia entitas diuiditur contra materiam et formam: cum tamen omnia diuidentia inquantum talia se excludan aut coincidant. Tum quia ista tertia entitas secundum se considerata praecise dependet a mteam et forma secundum se totam: et tunc si in eius totalitate includerentur mtam et forma: a seipsis ipse dependerent. Tum quia illa tertia entitas habet conuenientiam cum mam et forma et diferiam cum resoluantur donec veniatur ad primo diuersa: et tunc erunt omnia exclusa.
¶ Ideo videtur quod tertia entitas quantum ad illud quod addit ad materiam et formam non includat ipsa: tunc adderet idem eidem.
¶ Ad rationem aute oppositam. dicitur quod si vltimate prescinderetur illa tertia entitas: materia et forma non videntur de quiditate eius: nisi alio modo
¶ Undecima difficultas est. si illa tertia entitas quantumcumque non precisa: includit materiam et formam.
¶ Dicitur autem quod si aecipiatur non praecisa: tunc includit: quia concernit materiam et formam sine quibus talis entitas resultare non potest: si vero preci sa dicendum vt supra.
¶ Intelligendum tamen quod dupliciter potest intel ligi aliquid includi in aliquo: aut sicut in toto suo essen tiali quod resultat ex suis partibus: aut sicut in toto integrali: quod est ipse partes. Primo modo includuntur materia et forma in tertia entitate: quia intrinsece eam causant: et non secundo modo. quia non sunt ipsa.
¶ Item dupliciter potest aliquid esse de essentia alicuius: aut quia eius essentiam intrinsece causans aut quia eius essentiam intrinsece integrans. primo autem modo sunt materia et forma de essentia tertie entitatis: quia ipsius intrinsece causae. et non 2o: quia non integrant ipsam.
¶ Ite dupliciter potest aliquid dici esse partem alicuius: aut essentialem aut integralem vt supra.
¶ Item 2a aliquid est principium alicuius: aut sicut ipsiinexistens: aut sicut ipsum effectiue constituens.
¶ Duodeci ma difficultas est. si illa tertia entitas potest ab intellectu concipisine mateam et forma.
¶ Dicitur autem quod non. quia nulla res potest concipin sine eo quod est de sua essentia. materia autem et forma sunt de essentia istius tertie entitatis: que dicitur compotentium.
¶ Sed quia inter quecumque separat natura separat intellectus: licet non econvers natura autem separat inter materiam et formam et tertiam entitatem: cum realiter distinguantur. ergo multo magis secundum intellectum.
¶ Item omnia abia abinuicem distincta videntur sine se innuicem concepti bilia: cum quodlibet concipiatur ad se.
¶ Item omnis formalitas abias videtur per se intellectis cum per se dicat quiditatem: illa autem tertia entitas est quedam aba formalitas: cum compleat hominis rationem formalem. Item ratio speciei et generis fundatur in ipsa tertia entitate: cum materia et forma non sint in genere nisi per reductione: rationes autem iste per se sunt praecise intellectes.
¶ Ideo dicitur quod tertia entitas sine matera et forma intelligi potest: nesvalet ratio. quia non sunt de essentia eius. sicut intrinsece causantia
¶ Dicitur autem quod sic. quia in omni diuisione formali: oportet esse diuidenda formaliter distincta: diuisio autem substantie in materiam et forma et compotsinitius videtur formalis.
¶ Sed contra. quia mteam et forma dicuntur de composito in primo modo dicendi per se: talia autem non ponuntur formaliter distincta.
¶ Iccirco intelligendum quod aliqua sunt distincta realiter et formaliter: sicut homo et asinus: quia differentia specifica est realis et formalis.
¶ Item alia realiter et non formaliter: sicut sor. et Plato. quia sunt eiusdem rationis formalis vltimate: licet possint abiuicem separari: alia formaliter et non realiter sicut essentia creatur et eius paium creatio: quia abiuicem sunt inseparabilia: et tamen distincta: alia nec realiter nec formaliter: quamuis ex nam rei sicut actualitas et realitas quia cum non sint formalitates non differunt formaliter nec realiter: cum sint vna res. Tertia ergo entitas licet differatit realiter a materia et forma: non tame formaliter totaliter: quod per se faciat vnam praecisam formalitatem: cum in ratione specifica omnia concurrant: nisi forte rationes generum et specierum fundentur in sola tertia entitate.
¶ Decimaquarta difficultas est. si in illa tertia entitate est inuenire plures formalitates: cum vnitate reali.
¶ Dicitur autem quod sic necessario: quia cum non ponantur: nisi vna realitas fundantur in ipsa multe formalitates: et generum et differentiarum.
¶ Sed instatur quia illa distictio formalis quae ibi ponitur eadem ratione videtur realis: quia et alie formalitates quae ibi ponuntur dicuntur reales propter modum intrinsecum realitatis.
¶ Dicitur autem quod quatuor sunt genera distinctionum ex natua rei: vna quae non est realis ex nam fundamenti: nec extremorum: sicut distinctio inter hominem et asinum in poobiectiua: quia ibi nulla est realitas in termino aut fundamento: quod autem sit ex natura rei patet: quia illa est vera immutabiliter: homo non est asinus: sicut omne totum est maius sua parte: alia non est realis tam ex nam fundamenti quam extremorum: sicut inter hominem existentem et asinum: quia ibi est res et res in fundamento et termino: alia vero est realis ex nam fundamenti: et non ex naturaextremorum: sicut inter relationem creature ad deum et suum fundamentum: quia licet non sint ibi res et res: tamen est vna res vnde habet suam realitatem distinctam: sicut extrema illius distionis.
¶ Alia quae est realis ex natura extremorum: sed non ex natam fundamenti: sicut deus differt realiter a creatim: quia ibi est res et res: sed repugnat fundamento divino: quod ei in nascatur relatio realis ad creaturam: vt alibi patuit. Et per hoc multe instantie in illa materia dissoluuntur.
¶ Dicitur autem quod non essentialiter totaliter: sicut differt vna species ab alia. sed essentialiter partialiter: sicut differt vna pars alicuius ab alia: vt materia a forma.
¶ Sed contra. Tum quia illa entitas tertia ponitur totum et non pars. Tum quia non ponuntur nisi due partes esse scilicet materia et forma. Tum quia sunt plures substanti. ergo plures essentie per locum a parte subsentiectiua. Tum quia causa et effectus semper distinguuntur essentialiter quemadmodum producens et productum realiter.
¶ Cir ca quam difficultatem occurrit primum dubium. si illa 3a entitas causatur totaliter a mteam et forma.
¶ Dicitur autem quod non: quia tunc effectus esset nobilior causis totalibus: et ideo sequitur primo quia nullum compositum potest esse sine causa extinseca Secundo quia anima hominis non potest ipsum resultare.
¶ Dicitur autem quod corporea. Tum quia ania dicitur corporea que ipsam constituit: cum anima ponetur ex coordinatione corporea: vt patet alibi. Tum quia sicut ex necessario et contingente semper resultat contigens ita ex corporali et spirituali: semper corposolis.
¶ Dicitur autem quod sic: quia omne corporeum videtur ex: ensum: et hoc contingit vno duorum modorum: aut quod eadem est quantitas illi us tertie entitatis cum quantitate corporis: sicut potonnitur materiae et forme: aut quod quodlibet erit extensum propria extensione.
¶ Dicitur autem quod imperceptibilis: quia sensus non discernit dum anima separatur incorruptione illius tertie entitatis vnde sicut anima inuestiur per rationem solam. sic il la tertia entitas.
¶ Quintum dubium est. cum sit extensa illa tertia entitas: et per consequens habeat superficiem: an sit colorata: sicut corpus.
¶ Dicitur autem quod sic est colonia sicut frigiditas summe eodem modo habens superficien. per a. sicut et quanti tatem secundum communem modum ponendi. Et io sicut frigiditas non perci pitur sensu: sic nec tertia entitas.
¶ 6m dubium: si illa 3a entitas augmentatur in homine successiue. Dicitur autem quod est in continuo augmento. vnde contine illius tertie entitatis est augmentatio: cum anima incipiat informare partem quam prius non informabat noua informatione et ad nouam informationem sequatur noua resultatio 3o entatis. Item alias non esset cor 3 entitas. Item illa fit implantis.
¶ m dubium est: cum illa 3a entitas sit summe dependens et facile corruptibilis: quomodo potest esse nonn anima immortali. Dicitur autem quod qualibet alia substantia corporalis est non luce solis. licet ipsa lux sit perpetua: et eius quantitate et magis dependens est forma substantialis quam prima materia.
On this page
