Quaestio 2

Secundo circa illud quod dicit magister principaliter in ista distinctione 14 capitulo penultimo quod anima chrisit et angeli in verbo dei cognoscunt futura et quod anima christi in verbo cui unita est liquidius et praesentius omni creatura scit omnia quae deus quaero primo utrum ipsum verbum dei sit sibi ipsi quamvis non animae sibi unice scientia futurorum contingentium

et videtur quod non quia scire est per causam cognoscere et quoniam istius est tam et quam inpossibile est aliter se habere ex primo posteriorum sed futura contingentia ad utrumlibet possunt aliter se habere quam habebunt quia aliter non essent contingentia ad utrumlibet igitur nullus potest ea scire quod enim non est scibile scirie non potest sed quod potest aliter se habere non est scibile ex auctoritate praetacta capituli posteriorum et 6 etiam ethicorum capitulo 4o dicit philosophus omnes enim suspicamur quod scimus non contingere aliter se habere ex necessitate igitur scibile aeternum igitur ex necessitate enim entia simpliciter aeterna omnia aeterna omnia autem ingenita et incorruptibilia haec ibi patet igitur quod quae possunt aliter se haber enon sunt scibilia sed contingentia ad utrumlibet et quod etiam possunt aliter se habere patet ibidem per philosophum capitulo 3 4 5 6 7 igitur non sunt scibilia igitur verbum dei non est eorum scientia

¶ Praetera omne scibile immo omnia scibilia sunt demonstrabilia sed contingentia ad utrumlibet non sunt demonsrabilia igitur etc maior patet ex primo posteriorum minor probatur a philosopho 7o metaphysicae per 53 propter hoc inquit substantarum sensibilium singularium nec diffinitio nec demonstratio est quia hanc materiam cuius natura talis est ut contingat in esse et non in esse qua propter corrumptibilia omnia singularia ipsorum igitur inquid si demonstratio necessariorum et diffinitio scientifica et non contingit sicut nec scientiam quandoque scientiam quandoque ignorantiam esse ita nec demonstrationem nec diffinitionem sed opinionem contingentium aliter se habere palam quia non utique erit ipsorum nec diffinitio nec demonstratio haec ille et hoc consequenter probat nobis enim sunt inquit manifesta corrumpta scientiam habentibus cum assensu abcesserint et saluatis rationibus in anima eisdem non erit nec diffinitio amp? nec demonstratio et idem medium ponit ubi supra 6 ethicorum capitulo 4 dicens contingentia aliter cum exempla sensum speculativi fiant latent si sunt vel non igitur contingentia ad utrumlibet non sunt scibilia et istud medium philosophus quod scientia non potest esse et simul non esse scientia est diligenter notandum contra opinionem illorum qui dicunt quod cognitio potest informare animam sine hoc quod ipsa sit cognitio

¶ 3o aliter arguo quia fortassis dabitur conclusio praecedentium r vocabulo scientiae stricte sumpto quod per nullam veram et evi?tem notitiam sint futura contingentia scita vocabulo etiam scientiae large sumpto quia nullum non determinate verum scitum est vel potius in plurali nulla non determinate vera sunt scita sed contingentia ad utrumlibet huius sunt quia in futuris contingentibus non est veritas determinata secundum philosophum primo peryhermenias alioquin secundum eum non oporteret consiliari neque negatorior igitur talia non sunt scita igitur verbum dei non est eorum scientia

¶ ad oppositum danielis 3o dicitur "domine qui nosci omnia antequam fiant"

Item ad hebraeos 4 "omnia nuda et aperta sunt oculus eius ad quem nobis sermo"

Item dicit augustinus 5 de trinitate sicut allegat magister distinctione 38 primi capitulo 1 "non ista ex aliquo tempore cognovit deus sed futura omnia tmeporalia atque in eis etiam quid et quando ab illo peccaturi fueramus et quos et de quibus rebus vel auditurus vel non exauditurus esset sine initio quando praescivit"

¶ Item distinctione 35 primi capitulo 4 dicit magister "scivit igitur deus ab aeterno omne quod futurum erat et scivit immutabiliter scit quoque non minus praeterita vel futura quam praesentia"

¶ Item capitulo 5 ibidem recitat magister illud augustini super genesem 5 "quomodo inquit deo nota erant et rursus quomodo ea faceret quae sibi nota non erant none nim quidquam fecit ignorans nota igitur fecti non facta cognovit provide antequam fierent et erant et non erant erant in dei scientia non erant in sua natura" haec iste

¶ praeterea distinctione 39 primi capitulo 1 recitat magister illud augustinus ad idem 15 de trinitate in illius inquit augustinus nullae simplicitate mirabili non est aliud esse et sapere ideoque novit omnia verbum quae novit pater sed ei nosce de patre est sicut et esse provide tamquam se ipsum dicens pater genuit sibi aequale verbum per omnia non enim se ipsum integrum perfecteque dixisset si ad minus ac amplius esset in eius verbo quam in se ipso scivit igitur invicem pater et filius sed ille gignendo iste nascendo et omnia quae sunt in eorum sapientia et in eorum scientia unusquisque eorum simul videt non particulatim vel de alternante conspectu ut alia videre non possit nisi non videns alia sed omnia simul videt quorum nullum est quod non semper videat et sciat haec ille

¶ Item eadem distinctione 39 capitulo 5 eylogat multipliciter in hunc modum simul itaque et incommutabiliter scit deus omnia quae sunt et fuerint et erunt tam bona quam mala praescit quo omnia futura tam bona quam mala

¶ ultimo ad idem arguo sic multa futura contingentia antequam fierent revelavit deus quod fierent et quando fierent et qualiter fierent propter his suis sed non revelavit esse futura nisi quae scivit esse fore igitur etc

¶ In ista quaestio prima praemittam distinctiones de scientia et iuxta illas ponam conclusiones alias 2o movebo contra eas

¶ Quo ad primum respondendum est secundum doctores antiquos quod istud vocabulum scientia dei uno modo sumitur pro notitia realiter alio modo pro scientia vel notitia enuntibilium et hanc distinctionem ponit alter libro suo primo capitulo 28 de scientia rum rerum loquitur scriptura ecclesiasticis 23 "domino deo antequam crearentur omnia sunt cognita" et idem est sic loquendo dicere scientia dei respectu rerum quod clara dei apprehensio respectu realiter omnia enim factibilia apprehendit scientia vero vel cognitio enuntibilium id est complexe significabilium quandoque sumitur pro apprheensione sola et illo modo inproprie nimis accipitur quia ita large sumpto vocabulo deus non solum omnia videt sed etiam omnia possibilia et inpossibilia nihil enim est a quo quam ymaginabile quin et a deo unde in psalmo "qui plantavit aurem non audiet aut qui finxit oculum non considerat qui docet hominem scientiam" quaestione diceret oppositum sentire est irrationabile omnino alio modo sumitur pro vero iudicio respectu enuntiabilium quorumcumque et isto modo sumitur proprio et convenit deo potissime qui de omni enuntiabili verissime iudicat et haec vocatur communiter a doctoribus scientia simplicis notitiae quae est respectu enim vere enuntibilium tam de possibili quam de facto et de scientia sic sumpta loquitur magister libro distinctione 35 capitulo 4 ubi de deo dicit sic sua aeterna sapientia et incommutabili scit ipse omnia quae sciuntur omnis enim ratio superne et terrenae scientiae ut ait ambrosius in eo est qui omnem sapientiam et scientiam capit sua scientia immensa haec ille iuxta quem sensum etiam loquitur de christo ratione suae increatae sapientiae apostolus ad col 2 "in quo inquit sunt omnes thesauri sapientiae et scientiae absconditi"

¶ alio modo sumitur pro vero iudicio respectu enuntibilium tantum facti et isto modo scit deus seu evidenter iudicat quae sunt in entibus et qualiter habuerunt et quae erunt in entibus et qualiter se habebunt ita quod scientia dei sit sumpta est solum enuntiabilium quorumcumque sive respectu praeciorum praesentium et futurorum et vocatur ab antiquis doctoribus notitia seu scientia visionis et isto modo sumitur scientia dei seu hoc vocabulum in auctoritate 7a ad partem oppositam superius allegata sic iterum loquitur magister distinctione 39 capitulo 2 dicens quod scientia dei non est in fide hiis quae sunt vel fuerunt vel erunt alio modo sumitur pro verbo et evidenti iudicio respectu enuntibilium facti adhuc futuri et illo modo scientia dei proprie dicitur praescientia et ideo dicit magister de 35 primo quod praescientia est solum respectu futurorum in tantum quod si nulla essent futura non esset deus praescius nec sua scientia esset praescientia et distinctione 39 dicit quod praescientia non est nisi de futuris alio modo sumitur pro notitia creata cum voluntate bene placiti seu approbationis respectu sic cogniti et vocatur scientia se notitia approbationis et isto modo scit hominem deus benefacere et mereri et multa quae approbat seu acceptat et in isto sensu pro oppositum intelligitur illud evvangelium "amen dico vobis nescio vos" ultimo ad propositum sumitur pro notitia ev?i?ti cum displicentia seu decastatione sic cogniti et vocatur notitia seu scientia reprobationis et hinc est quod stricte loquendo soli reprobi sententialiter dampnandi dicuntur praesciti et unica at simplex dei notitia est scientia quaelibet sensuum praedictorum

¶ Iuxta hoc possunt elici conclusiones iam probatae prima quod deus omnium realiter possibilium est simplex intelligentia

2a quod deus est omnium possibilium et inpossibilium enuntiabilium apprehensio

¶ 3a quod deus est omnium vere enuntiabilium vera scientia

4a quod ipse est respectum omnium enuntiabilium factus scientia visionios

/ 5a quod ipse est regula omnium enuntiabilium facti de futuro praescientia

¶ 6a quod respectu istorum quae bene fiunt ipse est scientia approbationis 7a est quod ipse est respectu illorum quae demeritorie fiunt scientia reprobationis

¶ Ex hiis patet responsio ad quaestionem ubi tamen ad consuetum modum loquendi dicendum quod scientia dupliciter sumitur ad propositum tituli quaestionis loquendo spiritus sanctus pro notitia evidenti inpossibilium aliter se habere seu enuntiabilium necessariorum et sic loquendo dicendum quod verbum non est scientia futurorum contingentium et hoc sufficienter probant duo prima argumenta principalia quaestionis

¶ 2a conclusio est etiam absque alia hesitatione tenenda et probatur esse vera et credenda per argumenta proposita ad partem oppositam quaestionis scilicet quod alio modo sumendo vocabulum scientiae pro omni evidenti et vera iudicativa notitia respectu complexae enuntiabilis verbum dei est scientia futurorum contingentium ad utrumlibet quae sunt vera quorumcumque ista quod de omni futuro novit evidenter quod erit et de omni non futuro evident novit quod non erit nam ut dicit augustinus 5 de civitate dei capitulo 8 secundum quotationem libri mei deus optime et veratissime creditur cuncta scire antequam fiant et capitulo 9 dicit quod confiteri esse deum et negarere esse praescientiam primum futurorum apertissima insana est

¶ 2us articulus est movere alia dubia contra dicta primum dubium est quia videtur quod eo ipso quod aliqua sunt futura contingentia ad utrumlibet non sunt determinate vera nec per consequens possunt evidenter sciri vel praesciri esse vera et haec tenet ockham et probat haec esse opinio philosophi quamvis in hoc philosopho veritas fidei contradicat probatio primi prima est secundum eum hac distinctione 38 primi sui et petrus aureolus quod illud quod non est verum non potest sciri pro illo tempore pro quo non est verum sed futurum contingens dependens simpliciter a potentia libera non est in se verum quia non potest ut dicit secundum philosophum ymaginari ratio quare plus est una pars vera quam alia et ita vel utraque pars est vera vel neutra et non est possibile quod utraque pars sic vera et per consequens neutra est vera et si hoc igitur neutra scietur et idem argumentum ponit ad hoc in 3a 3ae loygicae suae capitulo 31

¶ Item in primo peryhermenias capitulo ultimo arguit hoc philosophus triplici medio secundum expositum istius et textus nulli dubium praetendit hoc prima facie in hiis inquit textus quae sunt et quae facta sunt necesse est affirmationem vel negationem veram esse vel falsam in singularibus vero futuris non nam si omnis affirmatio vel negatio vera vel falsa est omne necesse est vel esse vel non esse id est omnia ex necessitate evenient etc vult dicere secundum okam quod in singularibus de futuro nam semper altera pars contradictionis est vera et altera falsa sicut est in illis de praeterito et de praesent et hoc probat philosophus ducendo ad inpossibile sic si omnis propositio est affirmativa vel negativa singularitatis de futuro sic determinate vera vel determinate falsa igitur si unus dicat hoc erit et alius dicat hoc non erit oportet quod alter istorum determinate mentiatur sed hoc est falsum quia tunc nihil fieret a casu nec ad utrumlibet sed omnia fierent ex necessitate et ultimam consequentiam probat philosophus quia illud quod est ad utrumlibet contingens non magis determinatur ad unam partem quam ad aliam id est non magis determinatur ad esse quam ad non esse igitur ex opposito si est determinatum quod erit vel determinatum quod non erit non fiet ad utrumlibet sed ex necessitate secundum argumentum philosophi

¶ ad idem est illud si sic veritas determinata in singularibus de futuro tunc inquit textus sic si hoc sic modo album tunc verum erat dicere primo quoniam hoc erat albedinem quare semper verum fuit dicere quodlibet eorum quae facta sunt quoniam erit et si semper verum est dicere quoniam est vel erit non potest hoc non esse vel non futurum esse quod aut non potest non fieri inpossibile est non fieri et quod inpossibile est non fieri necesse est fieri omnia igitur quae futura sunt necesse est fieri nihil enim ad utrumlibet nec a casu erit nam si a casu non ex necessitate est haec philosophus et quod haec sit via philosophi patere videtur nam positis hiis duabus responsionibus excludit cavillationem quae posset dari diceret enim quis si neutra pars contradictionis a talibus est vera igitur utraque pars est falsa hoc excludit dicens ac vero nec quoniam neutrum quantum est contingit dicere quoniam neque erit neque non erit etc ide st non potest dici quod utraque sit falsa quoniam si utraque esset falsa affirmatam esset falsa et tunc negativa vera et si utraque falsa tunc negativa esset falsa et si haec affirmativa esset vera et aliud medium ponit ad idem excludendum it qui voluerit

¶ Item confirmatur idem quia consequenter dicit philosophus quod haec sunt et huius inconvenientia quae sequuntur si in universalibus et singularibus de futuro necesse est oppositarum hanc esse veram istam vero falsam nichil enim contingit ad utrumlibet esse in hiis quae fiunt sed omnia esse vel fieri ex necessitate quare non oportebit nec consiliari neque negatori haec ille quia ex quo determinatum est fiet sicut determinatum est sive consiliemur sive non nec est cura dicit philosohus sive prius affirmetur esse futura vel negetur quia non propter affirmare vel negare erit vel non erit sed quoniam sit se habent res vel non sit sed consequens est inpossibile secundum philosophum scilicet quod omnia eveniat ex necessitate et hoc probat philosophus sic illa quorum nos suus principia de quibus et consiliamur et quae non semper in actu sunt possibilia esset vel non esse et non ex necessitate eveniunt sed multa sunt futura quorum nos summus principia supp et de quilibet nos consiliamur igitur multa talia eveniunt non ex necessitate et exemplificat sed alia contingenter ad utrumlibet et alia in maiori parte

¶ 3o confirmari potest quod ista sit sententia philosophi quia post istam recitatam dicit quod in contingentibus ad utrumlibet non magis affirmatio vel negatio est

¶ 3a ratio principalis philosophi ponitur quaestione in fine primi libri peryhermenias talis quando inquit similiter orationes vere sunt quemadmodum et res manifestum est quoniam quaecumque sic se habent ut ad utrumlibet sint et contraria ipsorum ita quod non magis determinatum est in anima quod tale erit quam quod non erit necesse sibi si quidem sic se habere et contradictionem ita scilicet quod propositiones vel orationes significantes talia fore non magis erunt vere quam falsae determinate et ex hoc infert philosophus duo correlaria quae etiam confirmant propositum primum est quod non est semper necessarium quod altera pars contradictionis sic vera et alia falsa secundum quod sic se habent ad veritatem et falsitatem partes contradictionis in illis de praesenti est de praeterito et in illis de futuro haec est tota sententia illius passus pro hac parte in quolibet satis videtur esse intentio philosophi quod in singularibus de futuro in materia contingenti ad utrumlibet in quibus singularibus subicit pronomen demonstratum vel nomen proprium rei contingenter futurae et non res composita nec est determinate veritas nec falsitas et si haec igitur tali non sunt scita

¶ Sed ad oppositum huius dubii quod haec non sit sententia sententia philosophi arguitur multipliciter primo quia secundum philosophum omnis propositio est oratio verum vel falsum significans nam sic diffinit propositionem philosophus sed cuiuslibet contradictionis complexe utraque pars est propositio verum vel falsum significans et per consequens utraque pars est vera vel falsa

¶ Item haec videtur esse lex et natura contradictorum in omni materia quod scilicet una pars talis contradictionis complexe sit falsa et altera pars est vera igitur et huius contradictionis altera pars est vera hoc erit hoc non erit demonstrato singulari aliquo contingenter futuro et si altera pars est vera igitur vel haec pars est vera haec erit vel haec pars hoc non erit istud tamen medium leviter solveret quod haec non est lex earum sed quod si una sit vera reliqua erit falsa et econtra sed contra hoc reduci potest per praecedens et etiam persequens argumentum licet haec forma probabiliter evadatur et per principium primum reduci potest quia de quolibet esse vel non esse et de nullo ambo et ita secundum philosophum 4 metaphysicae de contradictoriis quibuscumque

¶ Praeterea secundum okam opinionem contrarie exponentem philosophum ubi supra et secundum veritatem philosophus ibi in quodam paragrapho volens ostendere quomodo partes contradictionis in singularibus de futuro se habent ad veritatem et falsitatem dicit quod sicut in illis de praesenti omne quod est necesse esse est esse quando est et omne quod est necesse non esse quando non est ita in futuris necesse est disiunctivam ex contradictoriis esse veram sed tamen neutram partem disiunctive necesse est esse veram si sicut navale vellum erit cras et tamen diffi ni endo dicit philosophus sententialiter nec est haec necessaria navale vellum erit cras nec sua contradictoria

¶ Ex hiis sequitur quod ista disiunctiva vera est secundum philosophum a erit vel a non erit sic a unum singulare contingenter ad utrumlibet futurum igitur vel a erti et tunc est haec propositio vera a erit vel a non erit et tunc est haec propositio vera a non erit et tunc habetur propositum quod altera pars contradictionis est vera in talibus quod autem prima consequentia sit bona haec scilicet ista disiunctiva est vera igitur a erit vel non patet quia ex opposito consequentis sequitur oppositum antecedentis sequitur enim neque a erit nec a non erit igitur dicta disiunctiva non esse est vera ulterior consequentia patet quod si a erit haec est vera a erit eo quod ista propositio est vera quae ita significat solummodo rem se habere in praesenti vel habuisse in praeterito vel fore in futuro sicut se habet habuit vel habebit sed si a erit ista se habebit res sicut significat haec propositio a erit igitur si a erit haec est vera si formetur nunc a erit

¶ dicetur forte quod philosophus non vult dicere quod ista disiunctiva sit vera a erit vel a non erit si ista cathegorematica de disiuncto praedicato a erit vel non erit et ex hoc non potest inferri quod altera pars contradictionis in talibus de futuro sic vera sed haec responsio videtur patere ex textu nam cum dixisset philosophus quod omne quod est necesse est esse quando est et quod non est necesse est non esse quando non est et in contradictione inquit eadem ratio est esse quidam vel non esse necesse et futurum esse vel non esse dico aut necesse quidem futurum esse navale bellum cras vel non esse futurum esse cras navale vellum necesse est vel non futurum esse futurum aut esse vel non esse necesse est haec philosophus

¶ Sed haec respondendum non sufficit quia licet cum modo necessitatis ex ista de disiuncto praedicato non inferatur semper disiunctam cum eodem modo necessitatis sicut patet in exemplo philosophus iam posito et similiter licet talis consequentia in aliis moralibus saepe deficiat et etiam in quibusdam de in esse puta in universalibus nam non sequitur omnis homo currit vel non currit igitur omnis homo currit vel omnis homo non currit in singularibus tamen de in esse simplicibus sive sit de praesenti sive sit de futuro non capit instantiam talis consequentia igitur ista consequentia bona est a erit vel non erit igitur a erit vel non erit tum quia si non sequatur igitur oppositum consequentis non repugnat antecedenti starent igitur simul a erit vel non erit et tamen quod neque a erit neque a non erit quod nullo sensu videtur concedendum tum quia de quolibet possibili altera pars contradictionis potest vere dici immo cuiuslibet contradictionis altera pars et de nullo eodem ambo secundum philosophum ut praedixi igitur et de a vel igitur a erit vel a non erit sicut a est vel a non est et a fuit vel a non fuit et non solum a est vel non est vel a fuit vel non fuit

¶ praeterea ex eodem medio principali arguo sic eo quod res erit vel non erit est oratio de futuro vera vel falsa secundum philosophum in passum praenotato quia in omnibus ut vult conclusiones quando conformantur rebus significatis per eas ipse sunt verae sed vel a determinate erit vel determinate non erit de facto licet quodlibet istorum duorum nesciamus igitur oratio de futuro significans a fore est determinate vera vel determinate falsa quod est intentum

¶ Praeterea media tacta pro illa parte quae dicitur esse opinionem philosophi non concludunt intentum igitur propter ista non est intelligendum futura contingentia non esse evidenter scibilia assumptum patet nam quo ad primum non maior est ratio quod ista pars contradictionis sic vera cui res in futuro non conformabitur quam alia negatur si enim sortes in futuro curret ex tali vel tali causa rationabilius est quod ista pars contradictionis sit vera quae secundum eum significat sic cursurum quam quod alia

¶ Et quo ad medium 2m verum est quidam quod si unus dicat hoc erit et alius hoc non erit unus dicit verum et alter non et hoc quia licet contingenter et ad utrumlibet tamen secundum veritatem ita eveniet sicut unus praedicit et non sicut alter neuter tamen scit nec praescire potest utrum dicat verum vel falsum usque ad eventum rei deus tamen bene et evidenter novit et solus deus quo ad illud medium etiam verum est certe quod si aliquid nunc est a causa libera libere et contingenter quod semper ante ea fuit futurum sed ulterior consequentiam igitur necessario erat futurum non solum non tenet sed nec colorem videtur habere nisi alium quam verba praetendunt habeat intellectum

¶ ultimum medium philosophi magis duci potest ad oppositum quia licet non sit determinatum nunc de a contingenter futuro aprae naturam causarum suarum omnium ex quibus dependet vel dependebi eius contingentia quid eveniet in effectu quia tamen nec utrumque contradictorie significabilium nec neutrum sed alterum solum ista pars contradictionis quae hoc significat vera est quia ista se habebit res sicut ista significat fore et reliqua falsa quae vera et quae falsa ante eventum nulli est evidens nisi deo

¶ Patet igitur quod media istam partem pro qua sunt posita etiam physicae non ostendunt igitur

¶ 6o principaliter potest argui quod ista non sit opinio philosophi quia multa sequuntur ea inconvenientia quae concedunt sequi ad illam sic dicentes quod non videntur a philosopho nec ab aliquo concedenda valet primum quia tunc secundum philosophum alia universalis esset vera et nulla eius singularis et si formentur immo secundo quod alia universalis affirmatam esset negata iva nulla eius singulari existente vera licet formetur quod non videtur dandum et consequentia patet quia haec est vera immo et necessaria ap philosophus ut isti dicunt et in hoc bene omne futurum contingens erit et tamen nulla eius singularis est vera secundum hanc viam ut etiam isti concedunt et materiae dicunt enim quod quocumque tali demonstrato haec non est vera secundum philosophum hoc futurum contingens erit quia infert istam hoc est futurum contingens quae nec est vera nec falsa secundum philosophum ut dicunt

¶ Contra hoc etiam potest argui quia vniversalis et copulativa ex omnibus suis singularibus aequipollent sed copulativa non videtur vera esse cuius nulla pars est vera igitur etc

¶ 3o secundum hanc viam haberet philosophum dicere quod alia particularis est vera immo et necessaria nulla eius singulari existente vera licet formaretur quaelibet quod videtur ph?o?cum inconveniens et consequentia patet quia universalis infert particularem formaliter sed ex necessario non sequitur formaliter nisi necessariam

¶ dicendum igitur michi videtur ad praesens dubium quod cum nullum verum deum lateat et cuiuslibet contradictionis complexe in hiis etiam de futuro ut probant argumenta ad 2am partem dubii posita altera pars sit vera vel saltem si non formentur partes contradictionis alterum contradictorie significabilium sic verum vel vere complexe significabile pro nunc secundum illud quod de facto eveniet in futuro multa talia sunt a deo scita et ad argumenta sumpta a philosopho in contrarium in argumento 5 ad istam partem posito iam respondendi sed cum philosopho teneat quod in singularibus de futuro in materia de contingenti non sit veritas determinata quia tunc omnia evenirent ex necessitate et non oporteret neque negatori neque consiliari et non est verisimile quin verum vel saltem rationabilem intellectum habeant dicta sua et opinione sua quid igitur voluit dicere vel concludere per sua media praeposita

¶ hic respondetur a quibusdam quod aristoteles probat contradictionem includere et quod aliquid incipiat esse futurum vel quod aliqua propositio de futuro incipiat esse vera nisi connotetur tempus determinatum ut hic plato disputabit cras unde sicut nihil potest desinere esse praeteritum nec esse verum de praeterito ita nec potest incipere esse futurum et ideo non sequitur a potest esse futurum et a non est futurum igitur potest incipere esse futurum sed solum sequitur igitur non futurum potest esse futurum in sensu diviso bene tamen sequitur a non est futurum et erit futurum igitur incipiet esse futurum sed praemissae repugnant licet utramque sic possibiles sed constat cuilibet qui illud passum studiose vidit quod aristoteles non laborat ibi ad probandum hanc hanc conclusionem quod nihil potest incipere esse futurum immo hoc sumit ibi tamquam per se notum dicens in suo 2o argumento quod si hoc sic modo futurum huic ad mille annos vel ad annum millesimum fuit futurum immo videtur niti ad probandum quod in talibus non est veritas determinta determinatione inevitabili quia tunc necessario evenirent omnia futura et tunc non oportet consiliari etc plus id est non probat per illud argumentum nec per alia

¶ Ideo dicendum mihi videtur philosophus velle dicere et probare quod in singuilibus de futuro non est veritas determinata eo modo quo in illis de praeterito vel de praesenti nam omne quod fuit sic determinatum est ad fuisse quod nullo modo potest per aliam potentiam non fuisse et omne quod est necesse est esse quando est sicut declaravi distinctione prima primi ad sensum unum verum non sic autem in illis de futuro omne quod erit necesse est fore quia tunc non oportet consiliari neque negatori immo in talibus non est propositio aliqua sic determinata ad veritatem quin possit esse falsa etiam pro tunc quando est vera nec sic ad falsitatem quin possit esse vera etiam tunc quando est falsa possibilitas ad falsitatem stat cum veritate et econtra simul stant quod propositio alia talis sic de facto falsa et tamen quod possit esse vera tunc quando de facto est falsa et semper fuisse vera si semper fuisset et tanta est ista indeterminatio quod non stat cum evidenti nottia creata de talibus quid eveniret et quid non non sit in illis de praeterito vel de praesenti et cum responsione concordat soctus plene distinctione 38 primi unde ego dicerem quod de facto si per inpossibile deus non plus sciret quae pars eveniret quam nos sciamus nihilominus tamen ad hoc una pars contradictionis esset vera in talibus et reliqua falsa si formarentur eo ipso sine plurali quod nec est possibile quod ambo contingant quod neque quod neutra ex quo enim altera pars de facto eveniet illa pars contradictionis est vera quae illam fore significat omni etiam scientia divina vel alia circumscripta et sua contradictoria falsa propter causam supra tactam a philosopho qui ista propositio de futuro est vera quae praecise quod erit solum modo complexe fore significat

¶ 2m dubium principale quaero quomodo deus determinate potest scire et semper scivisse futurum illud cuius futuri actio dependet ad hoc ex libertate voluntatis non solum increatae sed etiam creatae et videtur hoc non posse stare quia inpossibile est deum numquam scivisse quod semper scivit igitur si deus semper scivit a esset futurum impossibile est deum numquam scivisse a ful fuerit verum et si hoc igityur inpossibile est quin a fuerit futurum et si hic igitur voluntas creata non potest libere facere quin a fuerit futurum et per consequens futuritio a non dependet a voluntate libera creaturae

¶ Item ista futura quae pendent ex libertate voluntatis creatae vel increatae possunt non evenire sed ista quae a deo sunt praescita non possunt non evenire sicut arguitur distinctione 38 primi capitulo 1 quia si non evenirent cum praescita sint falleretur dei praescientia sed dei praescientia falli non potest igitur praescita a deo fore non pendent quo ad suum fore ex libertate voluntatis create

¶ Praeterea deus non potest aliter res cognoscere quam cognoscit sine alietate vel varietate alia ex parte realiter sed si illa quae cognoscit fore contingenter igitur cognosceret non fore cognosceret eas aliter quam cognoscit quia aliter est cognoscere ea fore quam cognoscere ea non fore igitur deus cognoscens alia fore non potest cognoscere ista non fore sine novitate alia vel variatione ex parte a earum igitur si ab aeterno cognovit me aliquid cras voliturum non potest ane adventum diei crastine scire me non cras illud voliturum et si hoc igitur oportet me cras velle illud maiore patet per augustinum 5 super genesem et ponitur de 35 primi capitulo penultimo ubi dicit sic loequens de productis et producendis a deo ipsi inquit deo non audeo dicere alio modo in notuisse cum ea fecisset quam ille quo ea noverat ut faceret apud quem non est transitio nec vitissitudinis obumbratio videtur enim sibi quod esset in deo transmuatio vel vicissitudinis obumbratio si absolute ex parte sui res alias aliter cognosceret quam cognovit minor patet etiam quia nisi in cognoscendo aliter se haberet deus cum cognoscit et scit aliqua fore quam se haberet sic sciret ista non fore rebus illis non dum positis sed indifferenter ad hoc possibilibus fore et non fore nulla videretur inpossibilitas quin posset fieri de non praescite st praescius et econtra nec et de non praedestinate animam antichristi ad beatitudinem praedestinans et econtra quia in hoc nisi debetur propositum non se haberet in cognoscendo aliter quam ante sed consequens est inpossibile tam secundum sanctos quam secundum philosophum scilicet quod ipse possit fieri de non praecognoscente praecognoscens vel econtra rebus huius non dum positis sed ad utrumlibet ad hoc possibilibus in futuro contingere quia sicut scivit ab aeterno omne quod futurum erat sic et immutabiliter scivit secundum magistrum distinctione 35 primi capitulo 4 et quia sicut ibidem capitulo 5 habetur secundum augustinum in eius scientia non est transmutatio nec vicissitudinis obumbratio ista valet quod re nodum posita possit deus primo assentire quod ipsa erit et post similiter ante rei positionem in esse iudicare quod ipsa non erit hoc non est vicissitudo quam ibi negat per oppositum ad nostram credulitatem circa futuritionem alicuius rei possumus enim primo credere de aliquo quod erit et post quod non erit et iterum et iterum sic et econtra ante rei adventum ex aliis et aliis verisimilibus ac deceptioriis coniecturis

¶ praeterea beatus augustinus 15 de trinitate ut recitat magister distinctione 39 primi capitulo 1 dicit quod "omnia simul videt deus quorum nullum est quod non semper viderat" et sciat eius itaque scientia inamissibilis et invariabilis est "nostra vero scientia amissibilis et receptibilis quia non hoc est nobis esse quam scire" haec ibi

¶ Praeterea ibidem capitulo 2o "licet deus possit praescire quod secundum veritatem numquam erit non potest tamen aliquid scire vel praescire ex tempore nec potest aliquid incipere scire vel praescire aliquid sicut nec potest noviter vel ex tempore velle aliquid et tamen potest velle quod numquam voluit" haec ibi et hoc oportet intelligi ante possent rei in esse nam cum res primo ponitur in esse tunc incipit deus scire et velle rem huius esse prius enim non scivit tam esse hic prius sciverit et voluerit eam fore et ex hoc quod deus non potest noverit vel ex tempore scire aliquid vel praescire concludit magister capitulo 3 "constat igitur dei scientiam omnino esse immutabilem" idem etiam probatur per auctoritate augustini 6 de trinitate et ponitur distinctione 38 primi capitulo 1 "cum inquit decedant et succedant tempora non decedit aliquid vel succedit scientiae dei in qua novit omnia quae fecit per ipsam quia immutabiliter ab eo sciuntur" haec ille

¶ ad istud dubium difficilissimum respondet okam et bene in hoc distinctione 39 primi sui quod indubtanter est intelligendum quod deus certitudinaliter et evidenter scit omnia futura contingentia sed hoc declarere inquit et modum quo scit omnia futura contingentia exprimere est inpossibile omni intellectui pro statu isto hoc tamen provenit secundum eum ex natura divinae scientiae infinitae quam latere non potest de aliquo quid eveniet vel quid non in hoc sibi credo quod illimitatio et immensitas divinae scientiae sic in causa quae est quas scientialis oculus a quo nihil absconditur nec abscondi potest praesens praeteritum vel futurum qui quando et qualiter evenire debeant vel evenerint pateat ibi clare et hoc requirit scientiae immensitatem et illimitationem omnino dei infinitam et hoc declarat firalf probabiliter in hunc modum quia lux illa quae potest illustrare et ostendere quod nondum est sed futurum est et haec in differentia temporis sui oportet necessario quod sic lux et illustratio infinita talis autem lux et illustratio est dei scientia igitur et maior patet in exemplo qui enim virtus visiva quae ut credo et in hoc bene non est in homine res alia ab intellectu seu substantia animae intellectivae sicut patet per anselmum in de conceptu virginali capitulo 4 quia inquit talis virtus visiva est virtus finita in comprehendo obiectum et finitae solum modo illustratur a lumine sibi proprio non oportet ut magis illustratur ad videndum magis inproportionatum per maiorem distantiam a tali virtute visiva quantumcuque tamen illustretur finite non potest ex natura sua et talis luminis corporalis intueri rem quae non est sed futura est virtue cuius intuitionis sic sibi evidens sub quo temporis particula et propria differentia ipsa erit immo vhoc requireret in infinitum illustrationem maiorem et positam quam intuitus respectu obiecti praesentis cuius ratio est ut dicit quia duplata illustratione visus ut possit videre obiectum ad duplam distantiam vel triplata ut possit videre idem obiectum ad triplam distantia et sic in infinitum procedendo numquam foret ista perfectus intuitus vel tam perfecta visio virtute cuius sciretur de re contingenter futura ipsam fore pro tunc quando erit per illum modum quo virtute visionis respectu praesentis potest iudicari ipsam esse et ideo ista potentia comprehensiva quae posset in tale evidens iudicium per visionem habitam virtute illustrationis suae respectu rei futurae intuente pro differentia determinati temporis in qua erit pateret esse in infinitum perfectior et virtuosior propter hoc quam propter illud nulla igitur virtus finita sed solum cognitiva virtus infinita potest sic intuitive cognoscere rem dum non existentem sed futuram ut virtute talis visionis evidenter pateat tali potentiae comprehensive rem illam fore et tunc determinate fore quando erit divina igitur cognitio quae haec potest infinite perfecta est et immensa et certe haec conclusio supra etiam patuit positione primi articuli per auctoritatem ambrosii omnis inquit ratio supernae et terrenae sapientiae in eo est quia omnem sapientiam capit sua sapientia immensa ad hoc est etiam ista auctoritas psalmi planissima magnus dominus noster et magis ubi eius et sa e non est numerus

¶ haec sic igitur prima conclusio quod dei scientia est immensa et immensum iudicium ex hac sequitur quod nullum vere iudicale latet eum nec etiam possibile est ut aliquid sic vere iudicale et non ab eo infallibiliter et evidentissime iudicatum sicut enim deus propter immensitatem suae essentiae numquam de est nec de erit usquam ubi aliquid esse potest et propter inmensam et infinitam eius potentiam commune producibile producere potest deus vel effectibile efficere ita propter immensam eius scientiam nullum verum vel vere complexe expressibile latet eum sed est ab eo patenter et certissime iudicatum patet autem ex solutione primi dubii quod omnis contradictionis complexe vel omnium duorum contradictorie expressibilium tam respectu futurorum quam respectu praesentium vel praeteritorum altera pars si formetur vera est et alterum est vere complexe expressibile vel significabile igitur illud evidenter ac certitudinaliter novit deus

¶ Est igitur deus sic immensa scientia et immensum iudicium quod repugnantia est quin de quolibet iudicali vere iudicet et sicut est vel fuit vel erit ex parte rei si futi vel erit ita quod non est possibile quin si a erit deus sciat evidenter a fore et quin si a non erit deus evidenter sciat a non fore et sic de omnibus aliis

¶ Istis visis dico pro 3a conclusione quod bene stant simul satis quod a fore dependeat ex contingenti voluntatis libertate sive creatae sive increatae et tamen quod a deo evidenter sciatur a fore sicut enim dei immensitas secundum essentiam suam seu essentialem praesentialitatem non determinant sibi ex natura sui ut sic in hoc spatio cum isto corpore vel cum illo vel cum 3o vel 4o quorum quodlibet sine reliquo potest illud spatium occupari hoc tamen sibi determinat sua immensitas ut si aliquod corpus sic ibi vel alibi intime sic illi deus praesens per essentiam ita non est de immensa nulla sui determinata ut fit eius scientia quod a erit nec ut sic scientia quod a non erit sed ad hoc determinatur ex sui natura quod si a erit ipsa sic cognitio scientialis quod a erit et quod si a non erit non erit ipsa sic scientia evidens et quod a erit et ideo sicut inpossibile est etiam secundum philosophum quin vel a erit vel a non erit ita inpossibile est quin deus vel evidenter sciat a fore vel evidenter sciat a non fore et ideo et ulterius sicut cum contingenti libertate voluntatis tam creatae quam increatae stat quod a vel erit vel a non erit immo quod determinate a erit ita cum contingenti libertate utriusque voluntatis stat quod deus evidenter sciat a fore hoc potest ymaginari in exemplo si poneretur vel poni ymaginetur unus intellectualis ac iudicalis oculus manifesta actualiter per substantiam suam sive recept aliquo accidente simplici intelligentia apprehendens de quorum quolibet virtute talis simpliciter apprehensionis evidenter perpendere ante illud esset coram eo praesens vel non ita quod de sui natura determinetur ad certitudinaliter iudicandum et evidenter de illis sicut se haberent secundum praesentiam vel absentiam ita quod fiet substantialiter iudicium quod ista res sic praesens et quod non est praesens quando ab est sicud in?ti ponerent si auderent quod visus esset visio quando res est praesens et cessat esse visio quando res est absens per se ipsum sine addito et cum cum hoc staret quod res visibilis sibi quandoque potest esse praesens sibi vel quandoque absens ita proportionaliter est ymaginandum secundum rei veritatem esse de divina scientia infinita respectu omnium praesentium praeteritorum et futurorum quod breviter ex natura sua non est quod ipsa sic scientia quod aliquid praeter deum sic vel fuerit vel erit quia ipsa potuisset in aeternum numquam scivisse aliquid praeter se ipsum fuisse vel fore ex natura tamen sui est quod si aliquid fuerit sic vel erit undecumque contingenter vel necessario eo ipso hoc sibi per semet ipsam substantialiter in nocescit etiam si ipsa nichil penitus faceret ad hoc ipsum sed solum attenderet vel adverteret quod ab aliis ageretur

¶ 4a conclusio sequitur ulterius quod cum hoc quod a fore pendeat ex contingenti libertate creatae voluntatis vel increatae non stat quod deus necessaria sciat ipsum fore quia eo ipso quod deus sciret necessario a fore a necessario foret quia oppositum consequentis repugnat formaliter antecedent sed consequens est inpossibile scilicet quod a necessario sit futurum si a fore pendet ex contingenti libertate voluntatis creatae vel increatae igitur et antecedens

¶ Ex hac sequitur 5a conclusio quod verbum dei contingenter solummodo scit a fore dato quod secundum veritatem a fore sic verum contingens ad utrumlibet et per consequens dependens a voluntate contingenter libere opperativa quia supposito quod aliquid sit futurum distinguendo semper futurum contra praesens tunc omne futurum vel contingenter vel necessario est futurum igitur si a sit futurum cuius fore dependent ex contingenti libertate voluntatis et per consequens a non esset necessario futurum igitur a solummodo est contingenter futurum igitur a verbo dei solum contingenter scitur fore

¶ Ex hac sequitur ultra quod nihil necessario scitur a deo esse futurum nihil enim est futurum cuius futuritio non dependeat secundum veritatem fidei licet philosophus hoc diceret a contingenti libertate divinae voluntatis quia deus nihil futurum necessario operabitur extra se sed omne futurum quod aget libere et contingenter aget sed nihil contingenter futurum necessario scitur a deo esse futurum igitur etc

¶ Item haec conclusio potest argui contra philosophum quia nullum agens naturale potest aliquid producere sine contingenti concausatione principii liberi infiniti quia sine eius libera concausatione non plus produceret unum de numero in futurorum producibilium ab hoc actio creato naturali et libero in hoc passo quibuscumque demonstratis quam aliud et praecise non ab activo mere naturali nec a libero etiam quia nullum liberum actum creatum potest distincte cognoscere illud quod numquam fuit propria eius et simplicitate cognitione qualis requireretur nisi deus talem libere inprimat illi causae omne igitur futurum libre ab aliquo produceretur et si hoc igitur eius productio dependet a principio libero et si hoc igitur non necessario scitur esse futurum

¶ Ex hiis sequitur 7a conclusio quod scilicet omne illud quod deus scit esse futurum potest adhuc nonquam sivisse esse futurum distinguendo semper futurum contra praesens et sumpta ipsa in sensu divisu quod omne quod erit et nonquam fuit nec est contingenter scitur a deo fore et semper contingenter fuit a deo praescitum fore sed omne quod nunc contingenter scitur a deo fore et semper fuit contingenter a deo praescitum fore adhuc potest non praescire fore nec unquam fuisse praescitum fore igitur etc

¶ Praeterea capiatur in terminis tale aliquid puta a quod nec est nec unquam fuit erit tum illud a secundum praehabitas conclusiones ex quo erit et numquam fuit ad hoc est contingiter futurum igitur potest numquam fore et si a quod nec est nec unquam fuit ad hoc est contingenter futurum igitur adhuc potest sciri a deo numquam fore et si nec est nec fuit nec potest incipere sciri a deo numquam fore igitur potest non quam fuisse scitum a deo fore igitur sequitur conclusio quod a semper praescitum a deo fore potest numquam fuisse scitum a deo fore sumpta hoc in sensu divisu igitur non obstante quod deus sciverit ab aeterno a ofre secundum veritatem ad hoc potest numquam praescivisse a fore et sicut argutum est de a ista argui potest de quolibet alio contingenter futuro igitur etc

¶ Item hic dicit magister in sententia distinctione 39 primi capitulo 2 ubi cuidam obiectioni qua arguitur quod deux ex t?e possit aliquid praescire quia potest aliquid scire vel praescire quod numquam sicit vel praescivit praesens negat consequentiam concedo antecedens et alias probat sic potest quidam deus scire vel praescire omne quod potest scire et potest facere quod numquam si et nec est nec fuit et illud nec scit nec scivit nec praesit nec praescivit quia pari scientia eius quae suppositum supra vocata est scientia unionis non est ex hoc semper quod talis est nisi de hiis quae sunt vel fuerunt vel erunt potest igitur scire vel praescire quod nec est nec unquam erit et tale nec est scitum nec praescitum fore ab aeterno est praescitum non fore igitur deus potest scire vel praescire et ab aeterno praescivisse quod nec modo praescit fore nec unquam praescivit fore et tunc ponit pro ultimo refugio suo et doctorum omnium antiquorum et scotus et okam et aliorum tamquam quas regulam in hac materia iam probata et ista potest deus potest modo scire vel praescire sicut potuit scivisse vel praescivisse ab aeterno et conformiter ponit ibi consequenter quod nec potest deus ex tempore velle aliquid fore quod numquam voluit fore et huic sententiae tenet concorditer distinctione 40 primi capitulo 4 de aliquo qui secundum veritatem ab aeterno fuit praedestinatus puta de sortes quod sicud ab aeterno potui deus eum non praedestinare ista quod modo potest deus eum non praedestinasse ab aeterno igitur potest deus non praedestinasse eum igitur potest ille non fuisse praedestina tus sse si vero non fuisset praedestinatus necmodo esset praedestinatus igitur modo non potest esse praedestinatus haec ille ex persona aliquorum ad sobrie loquendum ex quibus iste est et addidit et ista de praescientia et praescitis idem dicunt quod tum ut dicit et bene in actionibus vel operationibus distinctione et hominum nullatenus concedunt ex quo enim aliquid factum est vel dictum non concedunt quod possit non esse vel non fuisse immo inpossibile est non esse vel non fuisse et factum est vel dictum haec ille

¶ Si quaereas causam diversitatis haec est causa quia deum praescire aliquid fore et deum iudicasse aliquid fore pendet ex duobus primum est entitas illius iudicii infiniti scientiaeque immensae quae nec ex natura sui determinatur ut sic iudicium quod a erit neque quod sic iudicium quod a non erit aliud est quod a erit posita enim immensitate divinae scientiae in entibus et simul cum hoc quod a erit deus est iudicium quod a erit quod autem a erit in nullo provenit ex hoc quod deus praescit a fore sed potius econverso sicut tangetur amplius in proxima quaestione non enim ideo a erit quoa deus praescit a fore sed econverso potius quia a erit et sua scientia est immensa ideo praescit deus a fore sed nunc est ita per positum quod a fore est contingens ad utrumlibet igitur et quod deus praesciat a fore est contingens ad utrumlibet igitur et contingens est ad utrumlibet quod ipse unquam hoc praesciverit si tamen a nec est nec fuit si enim a nunc esset vel praefuisset prius non posset deus ante non praescivisse illud fore sed secus est longe de actionibus vel operationibus dei et hominum et hoc solo privatur deus ex 6 ethicorum ingentia facere quae utique sunt facta igitur

¶ 8a conclusio est de contingenti ad utrumlibet cuius futuritio dependet a contingenti libertate voluntatis creatae puta a voluntate mea libera ut de a quod scilicet ego possim facere quod deus ab aeterno sciverit a esse sic futurum et similiter quod in libera potestate mea est quod deus nonquam sciverit a esse sic futurum et similiter quod in libera mea potestate est quod deus numquam sci verit a sic esset futurum quia a nec es tnec fuit possum facere quod erit libere a voluntate mea et in potestate mea est quod a nonquam libere proveniat a potestate mea igitur posset facere a quod a semper fuerit praescitum a deo liber producendum fore a volutate mea et possum facere quod numquam sciverit a fore a voluntate mea sit libere producendum et consequentia patet quia si a erit a voluntate mea ab aeterno praescivit deus quod a non foret libere a voluntate mea iste duae ultime consequentiae patent satis ex praecedentibus conclusionibus et utriusque omne quod antecedens sit verum est in mea libera potestate igitur et quod consequens

¶ conclusio sequitur ex praemissis quod illud quod numquam praescivit deus fore possum facere eum semper praescivisse et quod illud quod semper praescivit posset facere ecum numquam praescivisse hoc probatur quia sit ista quod de facto a cuius fore dependet ex contingenti libertate voluntatis meae erit et quod b sit unum quod non erit a voluntate mea et posset tamen esse tunc arguo sic b numquam fuit praescitum a deo esse futurum quia numquam erit nec est nec fuit sic ista et possum ex casu facere quod deus semper praesciverit b fore quia possum facere b fore igitur b quod numquam praescivit fore possum facere quod semper praesciverit fore igitur aliquod illud etc et per omnia eodem modo contra argui potest de a igitur etc

¶ Ex hac sequitur 10 conclusio quod m?ta quae semper fuerunt vera possum facere quod numquam fuerunt vera et quod m?a quae nonquam fuerunt vera possum facere quod semper fuerunt vera quia b fore numquam fuit verum et tamen possum facere quod semper fuerit verum et a fore semper fuerit verum et tamen posset facere quod numquam fuerit verum quia b per causam numquam erit et tamen posset facere quod b erit et econtrario est de a similiter per causam et assumptum probo etiam aliter scilicet quod possum facere quod a fore numquam fuerit verum et quod b fore semper fuerit verum quia possum ex proxima facere quod b fore semper fuerit a deo scitum et possum facere quod a fore numquam fuerit a deo scitum vel praescitum sed nihil sciri potest nisi quod potest esse verum sicut nec aliquid scitur nisi quod est verum igitur etc

¶ Sed dices hic forte quod solus deus fuit aeternaliter ens igitur solus deus fuit aeternaliter verum igitur cum a fore et sic de similibus non sic deus a fore non fuit aeternaliter verum

¶ Praeterea si a fore fuit aeternaliter verum igitur a non fore fuit aeternaliter falsum igitur aliquid fuit aeternaliter a deo distinctum quia deus nec eest nec esse potest falsum aut falsitas

¶ praeterea si ab aeterno fuerunt multa vera immo infinita vera sicut et m?ta aeternaliter scita a deo igitur ab aeterno infinita fuerunt entia hic est autem contra fidem igitur et ilud ex quo sequitur

¶ ad primum istorum consequentia est neganda quia a fore non fuit aeternaliter verum nisi veritate quae deus est exemplum sic haec propositio in mente mea formata antichristus erit et nulla sit alia propositio mundi vel signum a d aut tale creatum et cum hoc ponatur quod secundum veritatem antichristus sic futurus istis suppositis antichristum fore est verum veritate creata et tamen non sequitur solum est veritas creata vel entitas quae sic creata veritas et antichristum fore non est illa entitas vel veritas igitur antichristum fore non est verum veritate creata cum praemissae sint vere illis suppositis et conclusio falsa ita in proposito omnia enim vera enuntiabilia id est complexe significabilia sunt vera veritate increata sive simul cum hoc sint vera creatis veritatibus sive non sicut alias declaravi per anselmum et idem vult augustinus in de libero arbitrio multis locis et in soliloquiis ut patebit et omnia aeternaliter a deo scita aeternaliter fuerunt vera veritate increata et tamen nulla entitas fuit ab aeterno nisi solus deus sicut et multa alia a deo fuerunt aeternaliter a deo cognita cognitione qua deus est et tamen nulla entitas propter hoc fuit aeternaliter nisi deus et huic sententiae quod mihi multum placet invenio concordare dominum altissiodrensis libro primo suo capitulo 58 ubi ponit quod triplex est veritas scilicet veritas rei creatae et veritas signi creati et veritas increata et duae persona membra capit ab ambro 3m ab augustino et tent quod omne enuntibile verum sive sibi correspondeat veritas rei scilicet entitas vera sive veritas dationis id est signi creati quibus nulla correspondet de facto in entibus veritas rei seu entitas sicud antichristum fore et quod omne verum enuntibile sit verum veritate increata habetur inquit a beato augustino qui in libro soliloquorum ubi probat veritatem esse aeternam per hoc quod mundum fore fuit verum antequam mundus esset et mundum fore non fuit verum sine veritate igitur veritas praecessit esse mundum et sicut iste inquit mundum fore fuit verum ab aeterno fuit verum veritate prima et ista dico ego de omni alio enuntiabili a deo aeternaliter scientialiter cognito

¶ dicendum est igitur quod consequentia prima non valet cuius causa est quia nullum verum enuntiabile id est complexe significabile cuius sunt scibilia eset verum veritate intrinseca sed veritate aliena extrinseca a qua vera sunt et vera dici possunt pro eo quod significantur in eo quod talia signo vero creato vel increato vel utroque

¶ ad 2m similiter neganda est consequentia verum est autem quod a non fore ab aeterno fuisset verum sicut et a fore ab aeterno fuit verum si a non fore fuisset ab aeterno significantum non fore signo falso sicut a fore aeternaliter significabatur fore signo vero

¶ Ex hoc patet correlarie quod ista consequentia non valet correlarie quod ista consequentia non patet alterum contradictorie significabilium complexe est verum igitur reliquum est falsum quia antecedens est necessariam et consequens contingens ut iam patet

¶ ad 3m concedo quod multa enuntiabilia ab aeterno fuerint vera et quod infinita enuntiabilia aeternaliter fuerunt vera veritate quae deus est sicut et omnia possibilia fuerunt aeternaliter a deo cognita cognitione quae deus est et possibilia potentia et veritate quae deus sed consequentia ulterior non valet valet cum si omnia aeternaliter vera fuissent se ipsis vera sine omni extrinseca veritate sed nunc est econtra quod ipsa fuerunt sine principio vera sola extrinseca veritate

¶ Ex praemissis conclusionibus patet solutio principalis dubii quia per eundem modum quo potest contingere quod a determinate erit non obstante quod eius ofre dependeat ex libertate contingenti voluntatis creatae vel increatae per eundem modum potest contingere quod a fore sic determinate praescitum a deo et tamen quod a fore contingenter dependeat a libera voluntate quia secundum nihil penitus requirit ultra primum nisi quod divina scientia sic immensa ita quod nullum verum eam lateat quia ut praedixi non ideo a erit quia praescitur fore sed econtra potius quia a erit et dei scientia est immensa ideo praescitur a deo fore

¶ ad primum igitur argumentum principale 3ii dubii principalis quo arguitur quod non stant simul quod aliquid sic a deo determinate praescitum fore et tamen quod post futuritio dependeat a principio libero quia inpossibile est deum numquam scivisse quod semper scivit dicendum quod haec in sensu composito est vera et in hac sensu notat quod haec sit inpossibilis deus nonquam scivit illud quod semper praescivit sed in hoc sensu non valet consequentia in sensu vero de sumpto antecedente falsum est antecedens quia notat quod nichil quod numquam scivit vel praescivit deus fore quia haec universalis habet instantia de quolibet ad hoc contingenter ad utrumlibet futuro quia nec est nec unquam fuit

¶ ad 2m dicendum quod ista minor falsa est quae dicit quod ista quae a deo sunt praescita non possunt non evenire et cum probatur quod si non evenirent et sunt praescita posset falli divina praescientia dicendum quod praemissae repungnant et ideo non est mirum si inferant unum inpossibile sequitur enim non evenirent igitur non sunt praescita et etiam econtra ex opposita consequentis bene sequitur sunt praescita fore igitur evenient

¶ dices ista consequentia est bona deus iudicat a fore et a non erit igitur deus fallitur igitur similiter sequitur deus iudicat a fore igitur deus potest decipi vel falli dicendum quod prima consequentiarum istarum est bona sed 2a nichil valet bene tamen sequitur deus iudicat a fore et a potest non fore igitur deus fallitur vel potest numquam iudicasse a fore quia tamen sicut a potest non fore ita deus potest non iudicasse a fore ymmo si a non erit deus numquam iudicavit a fore ideo ex illis duabus una de inesse et alia de possibile non sequitur deum posse falli sicut ex duabus prioribus de inesse sequebatur deum posse falli

¶ ad 2m cum accipitur quod deus non potest aliter res cognoscere quam cognoscit sine alienitate et varietate ex parte rerum cognitarum dicendum quod deum aliter cognoscere alia quam cognoscit potest dupliciter intelligi uno modo propter alienitatem vel variationem cognitionum in se vel secundum se eo modo quo nos primo iudicamus modo de alio indivisibili et post aliter per aliud et aliud iudicium prius et postea et isto modo inpossibile est deum alia cognoscere aliter quam cognoscat vel aliter iudicare quam iudicat alio modo potest intelligi quod deus aliter posset cognoscere quam cognoscit pro eo quod eadem omnino cognitione indistincta et invariaabili secundum se possit de aliquo iudicare vel cognoscere quod aliter se habebit quam modo indicet illud se habere vel quod infuturo aliter debeat se habere et isto modo possit aliter iudicare quam de facto iudicat quod illud debeat se habere et illo modo concedo quod deus potest aliter cognoscere res quam cognoscat quo ad earum futuritionem vel non futuritionem et aliter iudicare quam iudicet et aliter ab aeterno iudicasse quam de facto iudicavit et hoc esset inpossibile sine hoc quod res aliter se essent habiturum quo ad hoc quam quomodo de facto se habebunt verum est enim quod si de facto de a contingenter ad hoc futuro deus aeternaliter iudicaverit ipsum fore quod potest aliter sic de ipso iudicare et aeternaliter si aliter iudicasse ut semper iudicaverit eu sciverit ipsum non fore sed certe tunc a non sic se haberet in futuro quo ad esset et non esse sicut modo de facto se habebit et ideo non concedendum quod deus aliter et aliter possit iudicare de aliquo sine tali alienitate vel varietate ex parte illius de quo iudicat pro praesenti vel futuro vel saltem sine hoc quod non eodem modo se haberet in futuro nunc et tunc unde ad probationem maioris sumptae in sensu negato tunc dicit augustinus non audeo dicere alio modo innocuisse etc intelligit de alienitate cognitionis vel variationis secundum se quia hoc argueret in deo mutationem vel vicissitudinis obumbrationem quam refugit augustinus sed quin aliter se habeat relative propter alietatem vel novitatem obiecti cogniti non est negandum immo omnis omnino necessario concedendum eo enim ipso quod ipse est pro sui immensitate substantialiter verum iudicium omnis veri ita quod nulla varietas cuius vis rei ipsum latere valeat inpossibile est quin aliter sic iudicet de re nunc producta quam antea producenda quia nunc iudicat illam praesentem esse et non futuram et prius econtra futuram et non praesentem illa enim est natura illius singulariter iudicii quod de quolibet iudicat illud sic se habere sicut se habet si est et non est sed erit quod ipsum sic futurum et qualiter et quando sed quod isto modo aliter et aliter possit cognoscere dummodo per idem omnino iudicium indistinctum et penitus invariatum secundum se quod et illi soli iudicio pro sui illimitatione congruit non arguit in deo aliam mutationem vel vicissitudinis obumbrationem sed in rebus ab eo cognitis aliter se habentibus tunc et prius et probatio minoris non probat quod deus in cognoscendo aliter se haberet secundum se vel secundum suam cognitionem in se et si cognosceret non fore quae cognoscit fore sed relative solum in ordine ad cognita quae tunc et nunc in futuro nullatenus uniformiter se haberent et bene concedo cum sanctis et prophetis et omnibus antiquis doctoribus quod repungnatiam et contradictionem includit quod deus isto modo alienitatis praecesso aliter se haberet in cognoscendo aliquid fore quam se haberet si cognosceret illud non fore ante positionem rei cognitae in esse nisi quia res cognita in futuro tempore tunc et nunc difformiter vel saltem non uniformiter se haberet ut praedixi di?a cognitio infinita indifferens est secundum se ut sic cognitio quod a erit vel quod a non erit ex natura tamen sui ipsa est cognitio quod a erit si a erit et quod a non erit si a non erit unde quod ipsa sic cognitio quod a erit pendet ex futuritione ipsius a et non econtra modo expertius exprimentum hoc dei scientia est immensa et haec est causa quare deus non potest ex tempore praescire a esse futurum vel incipiere praescire a fore sicut et secundum philosophum a non potest incipere esse futurum et ibi est radix huius veritatis Nam dato quod a posset incipere esse futurum sicut potest incipere esse ita posset deus sine omni mutatione suae scientiae incipere scire a fore sicut potest incipere scire a esse constat enim quod numquam scivit a esse nec scire potest donec a sit alioquin posset scire falsum vel quod non est verum quod constat esse inpossibile

¶ ad argumenta principalia quaestione dicendum quod prima duo concludunt unum verum praeconcessum

¶ ad 3m satis patet quid dicendum sic ex solutione primi dubii principalis