POstquam nunc tractatum est de perseuerantia sempiterna, seu confirmatione bonorum in bono; quod conuenientius quam tractare de perseuerantia sempiterna, seu obstinatione malorum in malo? Porro sicut confirmatio facit confirmatos non posse peccare, sic & obstinatio obstinatos non posse bene velle, aut facere: & sicut illa facit illos ab actu beatifico cessare non posse. sic & haec facit istos ab actu misero vacare non posse; quod bene figurate exprimitur Iob4 1. cum dicitur, Cor eius indurabitur quasi lapis & stringetur quasi malleatoris incus. Dicitque Aug. de fide ad Pet. 2I. Nec diabolus nec aliquis Angelorum eius, ex quo ruinae illius merito in hanc scilicet inferiorem detrusi caliginem, bonam potuit aut poterit resumere voluntatem; quod si possibile esset vt humana natura, postquam a Deo auersa perdidit bonitatem voluntatis, ex seipsa rursus eam habere potuisset, multo possibilius haec natura haberet angelica, quae quanto minus grauatur terreni corporis pondere, tanto magis hac esset praedita facultate: Sed ostendit Deus vnde bona voluntas hominibus detur, quam sic amiserunt Angelicum haberent, vt amissam deinceps habere non possint. Et infra 26. dicit, quod in hac vita tantum est tempus poenitentiae fructuosae, quam qui in hac vita non fecerit, habebit qui dem poenitentiam in futuro saeculo de malis suis, sed indulgentiam in conspectu Dei non inuenier; quia etsi erit ibi stimulus poenitudinis, nulla ibi erit correctio volutatis: Atalibus enim ita cuspabitur iniquitas sua, vt nullatenus ab eis possit vel diligi, vel desiderari iustitia: voluntas enim eorum talis est, vt habeat in fe semper malignitatis suae supplicium, nunquam tamen recipere possit bonitatis affectum; quia sicut illi, qui cum Christo regnabunt, nullas in se malae voluntatis reliquias habebunt; ita illi qui erunt supplicio ignis aeterni cum diabolo & eius Angelis deputati, sicut nullam vlterius habebunt requiem, sic bonam nullatenus habere poterant voluntatem. Et supra 19. partem Angelorum, quae a Deo discessit, in aeterno sic totam praecepit remanere supplicio, vt etiam ignem ei aeternum pararet, in quo illi omnes praeuari catores Angeli nec mala possunt voluntate vnquam carere nec poena, sed manente in eis iniustae auersionis malo, permaneat etiam iustae retributionis aeterna damnatio. Anselmus quoque de casu diaboli 6. ait; Sic disiuncti sunt Angeli, vt adhaerentes iustitiae nullum bonum velle possint quo non gaudeant, & deserentes illam nullum velle queant quo non careant, quod & multi Doctores multis locis testantur, sicut etiam Petrus 2. sent. dist. 5a. & 7a. & 4. sent. dist. vlt. ostendit & tenet. Circa causam vero obstinationis variae sententiae proferuntur; Aliqui namque ponunt causam tantummodo priuatiuam, alij positiuam, alij vero nullam Ponentium causam priuatiuam quidam dicunt eam esse defectum, seu desertionem charitatis seu gratiae, sicut videtur Petrum velle sentire 2. sentent. dist. 5a. & 7a. Sed si sic esset, cum se cundum eundem Petrum 2. sentent. dist 5a. & 24. Angeli & primi parentes fuerunt creati sine gratia, tunc fuerunt finaliter obstinati, omnisque viator carens gratia esset immutabiliter obstinatus. Item si defectus gratiae sit causa sufficiens obstinationis; & habitus gratiae est causa sufficiens confirmationis, contra proximo praeostensa. Item obstinatio & continuatio malae voluntatis est effectus realiter positiuus: Habet ergo causam realiter positiuam, & non solummodo priuatiuam. Alij vero dicunt hanc causam esse defectum beneuolentiae miseri. A cordiaeue diuinae, Deum scilicet non velle misero misereri. Sed istud destruitur per proximam rationem. Item per 23. primi voluntas Dei est immutabilis, quare si Deus aliquando non velit huic misero misereri, nec vnquam voluit: Quilibet ergo obstinatus, quandocunque fuit, fuit immutabiliter obstinatus. Alij vero dicunt hanc causam esse defectum confirmationis in bono: Sed hi refellentur, vt alij praecedentes; praeterea si sic esset, quilibet viator qui non est confirmatus, esset aeternaliter obstinatus. Alij aestimant, quod sit in potentia vtendi libero arbitrio: Dicunt enim quod vehementia poenae quam sustinent obstinati ipsos infatuat, & iuxta tertio huius praemissa omnem vsum liberi arbitrij eis aufert, & in exteriores tenebras eos mittit, sicque ipsos efficit obstinatos. Vnde Propheta, Turbatus a furore oculus meus, vel sicut habeat Psalterium Romanum, Turbatus est ab ira oculus meus, Psalmo 6. quod Augustinus exponens dicit, quod ira Dei erit in futuro judicio, & hic est quaedam eius inchoatio, dum homines dolores & tormenta patiuntur, & maxime damnum intelligentiae veritatis, sicut iam commemoraui, quod dictum est; Dedit illos Deus in reprobum sensum. Nam ea est caecitas mentis; In eam quisquis datus fuerit, ab interiore Dei luce secluditur, sed nondum penitus cum in hac vita est: Sunt enim tenebre exteriores, quae magis ad diem iudicij pertinere intelliguntur; vt penitus extra Deum sit, quisquis dum tempus esset, corrigi noluit; penitus autem esse extra Deum, quid est, nisi esse in summa coecitate? De his etiam exterioribus tenebris Petrus 4. Sentent. dist. vlt. ita scribit; Sane exteriores tenebrae intelligi possunt quedam malignitas odij & voluntatis, quae tunc excrescet in mentibus reproborum, & quaedam obliuio Dei, quia tormentorum interiorum & exteriorum doloribus a Deo afficientur, & turbabuntur, vt ab illis ad cogitandum aliquid de Deo vix, & raro vel nunquam in mentem reuocent; vt qui nimio pondere premuntur adeo stupescunt & turbantur, vt interim in aliam cogitationem non se extendant, sed illuc tendit impetus cogitationis, vbi sentitur vis doloris. Sed qualitercunque erit post diem iudicij, ante non videtur sic esse: Nunc enim daemones obstinati scientiam magnam habent, multa vera praedicunt ingeniose, circumueniunt homines, & multa artificiosa & mirabilia subtiliter operantur, sicut & experientia, & libri multiplices historici & alij prophani & catholici contestantur. Vnde & Gen3. dicitur, quod Serpens erat callidior cunctis animantibus; Et in Euangelijs scribitur, quod daemonia sciuerunt Dominum esse Christum: Quorum etiam magnam scientiam Augustinus, Gregorius, Isidorus, & quamplures Doctores Catholici contestantur concorditer multis locis, sicut & Petrus 2. Sentent. dist. 7. aliqualiter recitat & ostendit. Videtur etiam quod Deus omnipotens potuit percussisse apostatas Angelos poena obstinationis sine tanta vehementia poene sensus, & forte sine aliqua poena sensus, imo & cum delectatione, sicut & de ipsis aliquoties legitur, quod in rebus aliquibus delectantur. Alij vero putant, quod causa opstinationis in daemonibus est naturalis immutabilitas voluntatis: Dicunt enim quod potentia volutiua, seu appetitiua proportionatur potentiae cognitiuae, seu apprehensiuae, a qua moue tur; Angelus autem quia non est depressus mole corporis, cognoscit & apprehendit immutabiliter sine discursu, quare & immutabiliter vult & appetit. Sed ista positio videtur peccare & in materia & in forma; In materia supponendo falsum; Sicut enim Angelus est mutabilis in se, & in sua natura, quia de non esse in esse, & e contra; Sic & in sua actione, praesertim cum habeat liberum arbitrium naturaliter habile ad meritum & peccatum: Angelorum namque similium, quidam peccauerunt, quidam peccato restiterunt, & laudabiliter merurunt. Item mali Angeli priusquam peccarent, habuerunt bonam voluntatem, sicut & alij Angeli, & primus homo: Non enim videtur, quod toto tempore, quo steterunt, fuerunt penitus otiosi. Nam si primo erant otiosi in voluntate, & postea actuosi, mutabantur in voluntate; si etiam erant tunc otiosi in voluntate, & non in intellectu, quia tunc cognouerunt Deum, & seipsos, sicut nullus dubitat, & Autoritates multae testantur, sicut etiam Petrus 2. Sentent. dist. 3. manifestat, voluntas eorum non necessario conformatur cognitioni eorum, quod tamen hypothesis supponebat. Quod etiam mali Angeli ante Iapsum habuerunt actum voluntatis, imo & actum bonum, testantur expresse multae Autoritates nono huius & decimo allegatae: Quod & de Lucifero videtur Prophetam innuere figurate cum dicit, Tu signaculum similitudinis, plenus sapientia & perfectus decore in delicijs Paradisi Dei fuisti; Omnis lapis pretiosus operimentum tuum &c. tu Cherub extentus & protegens, & posui te in monte Sancto Dei, in medio lapidum ignitorum ambulasti, perfectus in vijs tuis a die conditionis tuae; Donec inuenta est iniquitas in te Exech. 28. Quod & Gregorius 32. Moral. & Homilea 34. super Euangelia de ipso Lucifero euidenter exponit: Habuit ergo Diabolus ante lapsum aliquam cognitionem, volutionem, & dilectionem, quam peccando amisit; quare & habuit mutabilem voluntatem. Item ponatur Angelium aliquid voluisse quod apparuit ei bonum, & quod postea illud idem ipsi eidem apparuit purum malum; tunc sicut secundo huius ostensa testantur, primam volutionem dimisit. Item Angelus apparente ei obiecto sub ratione boni, non necessario statim vult illud, sicut ex praeostensis circa sextam quaestionem secundi huius apparet: Quare potest circa bonum sufficienter ostensum per aliquod tempus otiari in voluntate, & per aliud, illud velle; est ergo mutabilis voluntatis. Quare etiam non potest ab actu illo libere cessare, sicut & potuit libere vacare? Quid magis necessitat Angelicam volutatem ad perpetualiter continuandum liberum actum suum, quam ad ipsum, post liberam vacationem ductiuam temporaliter producendum? Non potest dici quod actus, ex quo est productus, necessitat Angelicam voluntatem ad ipsum incessabiliter continuandum; quia simili ratione proportionalis actus voluntatis humanae ipsam necessitaret similiter. Et si quis dicat, quod actus liber voluntatis Angelicae non producitur, nisi sufficienti deliberatione praehabita, & tunc necessario producitur, ipsaque deliberatio habita necessario semper manet, quare & actus voluntatis similiter dicit falsum, destruit hypothesin, nec difficultatem euitat. Dicit falsum: capiatur enim primus actus liber in Angelo, illum non praecedit deliberatio, cum ipsa liberum actum importet. Potest quoque liberum arbitrium in liberum actum suum ex sola simplici apprehensione sine deliberatione syllogistica praecedente, & sic debere agere concludente; imo & contra deliberationem huiusmodi, sicut corollarium tertij huius monstrat: Alias enim in Lucifero qui male voluit, erronea deliberatio, & error praecessisset peccatum, contra Autoritatem Ezechielis praemissam cum expositionibus Gregorij memoratis; & contra Augustinum, vt videtur II. super Gen. ad literam 24. & post, diffuse; & contra multos Doctores materiam hanc tractantes. Nulla etiam ratio, aut deliberatio antecedens necessitat voluntatem, sicut tertium huius cum suo Corollario manifestat. Destruit hypothesin affirmantem in Angelis non esse discursum: Nec difficultatem euitat; Ipsum enim deliberare vel est necessarium, vel voluntarium; si necessarium, & ex illo necessario sequitur velle; est ergo & ipsum velle necessarium, non liberum; si liberum, vel ergo quodlibet deliberare Angeli producitur per aliud deliberare praecedens, & sic in deliberare huiusmodi erit infinitus processus, quod nullus deliberate concedet, vel est aliquod primum eius deliberare, & euacuatur responsio, ac reuertitur difficultas. Item eadem ratione, causa confirmationis Angelorum bonorum esset similiter priuatiua, immutabilitas scilicet voluntatis contra proximo huius ostensa. Item ex eodem principio quiescit res naturaliter in termino, ex quo mouetur ad eum, sicut patet de elementis & alijs, & autoritas Philosophica contestatur; sed ex sola immutabilitate nunquam mouetur voluntas ad actum, sed ex aliquo principio positiuo. Item cum Angeli ante confirmationem non omnia sciuerunt, quia non praesciuerunt suum casum, nec suam confirmationem, sicut docet Augustinus II. super Gen. vbi prius; & Anselmus de Casu diaboli 2I. & post; Imo nec post confirmationem omnes Sancti Angeli omnia sciuerunt, sed quidam eorum quaedam nouiter didicerunt, sicut euidenter potest haberi ex Zacharia, Daniele, alijsque Prophetis, ex linguis & locutionibus Angelorum, ex Angelica hicrarchia Dionysij, & scriptis authenticis Catholicorum Doctorum, ex quibus apparet quod non solum a Deo, sed quidam eorum ex alijs illuminantur, & per reuelationes nouiter instruuntur, imo nedum per Deum, & alios Angelos, verum & per homines quaedam quibusdam Angelis nouiter innotescunt, dicente Apostolo ad Eph. 3. Mihi omnium sanctorum minimo data est gratia haec, in gentibus Euangelixare inuestigabiles diuitias Christi, & illuminare omnes, quae sit dispensatio sacramenti absconditi a saeculis in Deo qui omnia creauit, vt innotescat principibus, & potestatibus in coelestibus per Ecclesiam multiformis sapientia Dei, secundum praefinitionem saeculorum quam fecit in Christo Iesu. Domino nostro. Vbi Glossa, Sacramenti absconditi a saeculis, id est, celati ab omni saeculorum creatura: & existentis in Deo, id est, E sola notitia Dei; vt innotescat, id est, datum est mihi Euangelizare, & illuminare, & videre quantum hoc est, quia per hoc aliquid accreuit Angelis, qui multa secreta in his didicerunt, & hoc est quod ait, Euangelizare. Dico, ita vt multiformis sapientia Dei de reparatione hominum innotescat per Ecclesiam, quae dona Dei recipit, id est, per Apostolos in Ecclesiae praedicantes; Principibus & potestatibus, id est, diuersis ordinibus Angelorum, qui sunt in coelestibus, id est, in coelo; vbi & nos erimus, & subdit, Dicit namque beatus Hyeronimus, Angelicas dignitates supra memoratum mysterium ad primum non intellexisse, donec completa est passio Christi, & Apostolorum praedicatio per gentes dilatata. Vnde in Esaia Angeli admirantes dixerunt. Quis est iste qui venit de Edom? & in Psalmo, quis est istae Rex gloriae? Non solum ergo Patriarchis & Prophetis, sed principibus, & potestatibus in coelestibus multi formis sapientia Dei per Ecclesiam, id est, per ea quae dicta & facta sunt in Ecclesiae est reuelata. Chrysostomus quoque super Iohannem Homilia prima; Nihil, inquit, nobis Ioannes humanum dicit, sed omnia spiritualia abyssis Spiritus Sancti, ab occultis illis thesauris, & quae nec Angeli antequam hic dixisset, nouerant: Nobiscum enim & hi per Ioannis vocem, & per nos didicerunt, & quoniam nobiscum; & hoc ostendit beatus Paulus dicens, Vt nota sit nunc Principibus & Potestatibus per Ecclesiam multipliciter varia sapientia Dei. Si igitur & Principatus, & Potestates, & Cherubin, & Seraphin per Ecclesiam didicerunt haec, manifestum est quoniam & ipsi cum multa alacritate circa hanc occurrerunt auditionem: Etenim in hoc honorati sumus non modicum, quod nobiscum Angeli didicerunt, quae ignorabant. Petrus etiam 2. sent. dist II. per easdem Autoritates idem ostendit & tenet: Si ergo Angeli sint mutabilis intellectus, cur non & mutabilis voluntatis? Si etiam Angeli non omnia semper sciant, sed aliqua de nouo addiscunt, non est omniquaque perspicuum ipsos non posse discurrere, sed magis videtur quod possint. Item Augustinus de Fide ad Petrum 2I. Si possibile esset vt humana natura, postquam a Deo auersa bonitatem perdidit voluntatis, ex seipsa rursus eam habere potuisset: multo possibilius hoc natura Angelica haberet, quae quanto minus grauatur terreni corporis pondere, tanto magis hac esset praedita facultate, sicut superius plenius allegatur. Secundum ergo sententiam Augustini voluntas Angelica a Deo auersa, de sui natura est magis redibilis, conuertibilis, quare & mutabilis, quam humana. Ista quoque positio peccat in forma; Non enim difficultatem euitat: Anima namque humana a corpore separata, damnata; & totus homo in corpore & anima simul damnatus post finale iudicium; quae & qui de sui natura est mutabilis apprehensionis & similiter voluntatis, redduntur sicut & daemones obstinati. Ponentium autem causam positiuam, quidam dicunt eam esse obstinationem voluntariam, seu voluntatem obstinatam in malo; Vnde Bernardus de Gratia, & Libero arbitrio 18. Nec Deus inquit, caret libero arbitrio, nec diabolus; quoniam quod ille non potest esse malus, non infirma necessitas, sed firma in bono voluntas & voluntatia firmitas; quodque is non valet in bonum respirare,: non aliena facit violenta oppressio, sed sua ipsius in malo obstinata voluntas, ac voluntaria obstinatio. Sed istud stare non potest: Nihil enim potest esse causa sui ipsius. Item cum dicitur, quod causa quare diabolus non potest respirare in bonum est sua ipsius in malo obstinata voluntas ac voluntaria obstinatio, quaero quae sit causa illius obstinationis. Hic forsitan dicetur, & potest esse secunda opinio ponentium causam positiuam obstinationis in malo, quod est liberum arbitrium ipsius obstinati, refugiens libere omne bonum, & continuans libere actum malum. Et hoc videtur sentire Bernardus vbi fuerat allegatus: Quare & immediate subiungit; Nunc igitur ex eo potius dicitur liberum esse arbitrium, quod siue in bono, siue in malo aeque liberam facit voluntatem, cum nec bonus quispiam nec item malus dici debeat, aut esse valeat, nisi volens. Tali iam ratione non incongrue dicetur ad bonum se & ad malum habere aequaliter quidem vtrobique, videlicet par sit ei, non quidem in electione facilitas, sed in voluntate libertas: Hac sane dignitatis diuinae, vt dictum est, praerogatiua rationalem singulariter creaturam conditor insigniuit, quod quemadmodum ipse sui iuris erat, suaeque ipsius voluntatis non necessitatis erat quod bonus erat; Ita & illa quoque sui quodammodo iuris in hac parte existeret, quatenus non nisi sua voluntate aut mala fieret, & iuste damnaretur, aut bona maneret, & merito saluaretur. Et supra 5a. Libertas, inquit, a necessitate aeque & indifferenter Deo vniuersaeque creaturae rationali conuenit tam bonae quam malae, nec peccato nec miseria dimittitur, vel minuitur, nec maior in iusto est, quam in peccatore, nec plenior in Angelo, quam in homine. Quomodo namque ad bonum conuersus per gratiam humanae voluntatis consensus eo libere bonum, & in bono liberum hominem fecit, quo voluntarius efficitur, non inuitus pertrahitur: sic sponte deuolutus in malum, in malo nihilominus tam liberum quam spontaneum constituit, sua vtique voluntate ductum, non aliunde coactum vt malus sit. Et sicut coelestis Angelus, aut etiam ipse Deus permanet libere bonus, quia sua voluntate, non aliqua extrinseca necessitate: sic profecto diabolus aeque libere in malum & corruit, & persistit, suo vtique voluntario nutu, non alieno impulsu. Manet ergo voluntas libertatis, vbi etiam fit // capacitas mentis tam plena quidem in malis, quam in bonis, sed in bonis ordinatior; tam integre quoque pro suo modo in creatura quam in Creatore, sed in illo potentior. Sed nec istud causam obstinationis sufficientem assignat: Si namque solum liberum arbitrium faciat quempiam obstinatum in malo, vel hoc est mutabiliter vel immutabiliter: non mutabiliter libere, sicut natura obstinationis importat, & praecedentia manifestant; nec immutabiliter, quoniam liberum arbitrium per se, & de sua natura est mutabile secundum contradictionem; sicut primum huius & sequentia docuerunt, sicut & constat ipsum fuisse & esse in viatoribus non obstinatis nec confirmatis: Si ergo liberum ar¬ bitrium per se solum aliquando obduret immutabiliter quempiam in actu malo, & semper; vel si aliquando non, nec vnquam. Quare & dicit Philosophus 2. de Generat. penult. quod idem & similiter habens semper indem innatum est facere: Si ergo habens liberum arbitrium cum actu malo aliquando, puta pro tempore peregrinationis possit libere secundum contradictionem ipsum dimittere vel tenere, & non sit immutabiliter obstinatus in illo; aliquando vero, puta pro tempore obstinationis non sic, sed sit immutabiliter obstinatus in illo vsolum liberum arbitrium nullatenus sufficit, sed aliqua alia causa requiritur, quae liberum arbitrium in huiusmodi actu suo liget insolubiliter & captiuet. Item si solum liberum arbitrium obduraret malos in malo; cur non similiter solum liberum arbitrium confirmaret bonos in bone contra proximo declarata? Alij autem dicunt quod causa obstinationis quaesita est malitia & vitium obstinati. Vnde Petrus 2. sentent. dist. 7. Mali, inquit, a Deo per malitiam sunt ob stinati, quod bonam voluntatem habere, siue bene velle non valent. Et infra, Mali, in quit, in vitio obdurati sunt, vt bene viuere nequeant: Sed malitia illa & vitium, vel est pura priuatio, vel aliquid positiuum; Si pura priuatio, reprobatur per priora; Si sit aliquid positi uum, vel actus, vel habitus; Si actus, aliquis actus creatus esset similiter causa confirmationis beatifice beatorum, contra proximo huius ostensa. Ostensum est etiam tertio huius quod nulla res creata potest necessitare liberum arbitrium ad volendum, quare nec ad continuandum aeternaliter suum velle. Item ille actus vel est necessariae continuationis, vel non; Si sic, quae causa necessitatis illius? Si non, quomodo necessitabit aliud in aeternum? Si autem dicatur, quod sit aliquis habitus, reprobabitur sicut actus. Alij adhuc credunt, quod causa obstinationis sit vehementia volutionis; Dicunt enim quod quanto voluntas est perfectior, tanto perfectius in suum volubile se immergit; Voluntas autem Angelica, quia a corpore separata, est maxime perfecta & perfecte libera, quare & tam vehementer in suum volubile se immergit, quod retrahere se non valet. Sed ista positio sicut & quinta, peccat in materia, & in forma, & potest similiter reprobari: Ponit enim Angelos habere naturaliter immutabilem voluntatem, sicut & illa, nec vitat difficultatem de causa obstinationis animae humanae, totiusue hominis obstinati. Praeterea specialiter contra istam; Sicut agens rationale habet libertatem contradictionis respectu sui actus, sic & respectu gradus illius, & quanto fuerit perfectius & liberius, tanto magis. Item immergat se viator quantum potest in aliquod volubile bonum vel malum; & cum actus Angeli, & iste actus hominis sint proportio nales istis agentibus, quia secundum vltimum potentiae vtriusque, si vnus actus ita ligat suum actorem, quod retrahere se non valet, & alius ita suum; praesertim cum potentia libertatis humanae imperfectior sit & minor potentia Angelicae libertatis, quod nullus dubitat esse falsum cum homo maneat adhuc viator; vel si impotens homo se possit retrahere, & Angelus potens potest, cum vterque mutabilis sit natura. Item eadem ratione sancti Angeli essent per se ipsos sufficienter confirmati in bono contra proximo huius ostensa. Item quantum causa agit ad continuationem actus voluntatis Angelicae, tantum potest & aliqua causa secunda agere ad productionem actus Angelicae voluntatis; sed aliqua causa secunda, puta actus ipse seu modus volendi voluntatis Angelicae tantum agit, quod ipsam necessitat ad continuationem illius; quare & aliqua causa secunda posset ipsam necessitare ad liberum actum suum, contra tertio huius praemissa. Item ex eodem principio mouetur res ad terminum, & quiescit in ter mino, sicut patet de elementis & compositis de irrationabilibus & rationabilibus, sed Angelus ex libertate arbitrij secundum contradictionem & contingenter monetur ad actum volendi; quare & quantum ex se est, ex eadem libertate secundum contradictionem & contingenter, non ex necessitate contraria in eodem actu quasi in termino requiescit Dicentes vero nullam esse causam, obstinationis ponendam, dicunt obstinationem nihil esse, quare nullam causam habere: Dicunt enim, quod obstinatio est sola impotentia, seu priuatio potentiae bene volendi, & a male volendo cessandi, & quod ipsa mala volutio obstinati est vnus effectus liberi arbitrij positiuus, sed non est ipsa obstinatio nec aliqua pars ipsius. Sed isti peccant dupliciter; In materia, & in forma; In materia, quia falsum supponunt, nullam scilicet priuationem habere causam; quis enim nesciat obliuionem, ignorantiam, caecitatem, eclipsin, & caetera talia aliquas causas habere? Quis etiam nesciat Philosophiam multis locis docere eandem causam nunc praesentem, nunc absentem, nunc agentem, nunc cessantem, esse causam nunc // praesentis alicuius effectus, nunc priuationis, seu defectionis ipsius? Quomodo etiam fiet mutatio de vno contra dictoriorum in reliquum, & de vero in falsum, vel e contrario, sine causa? Simili quoque modo potest quis fingere nullam esse causam confirmationis in bono, & ipsam non esse aliquid positiuum, sed solam impotentiam, seu priuatio¬ nem potentiae male volendi, & abene volendo cessanti, & quod ipse atus peatisicus confirmati est vnus effectus liberi arbitrij positiuus, sed non ipsa confirmatio aliquidue ipsius. Peccant quoque in forma, quia difficultatem non vitant. Si namque liberum arbitrium, quantum est de se, posset, & prius potuit libere secundum, contradictionem continuare actum suum & non, & nunc necessario ipsum continuat, hoc est ex aliqua causa ipsum nouiter necessitante, aut exaliquoampedimento ipsum nouiter prohibente, & l/ impossibilitante cessare. Liberum quoque arbitrium quantum est de se posset & prius potuit in actum contrarium actui misero obstinati, & nunc non potest, hoc ergo est ex aliqua causa, aut ex aliquo impedimento ipsum nouiter prohibente & impossibilitante elicere talem actum: Quae est igitur ista causa, aut impedimentum huiusmodi? & reuertitur difficultas, Sunt & alij modi dicendi minus probabiles, sed sufficiat istos paucos probabiliores hac vice breuiter tetigisse. Salua gitur Maiorum sententia, videtur quod obstinationis sit aliqua causa ponenda, causa videlicet priuatiua, & similiter positiua; Priuatiua, quantum ad illud quod ibi ponitur priuatiuum, scilicet non posse bene velle, & hanc puto priuationem gratiae seu defectum secundum praehabita 39. & 43. primi libri, nec hanc possunt mereri, per 35um, & sequentia dicti primi, nec Deus vult illam talibus gratis dare; Imo, vt iuxta praemissa 13. primi ista causa priuatiua reducatur ad causam positiuam priorem, ideo carent gratia & carebunt, quia in poenam iuiustissimam peccati sui prioris Deus vult eos carere aeternaliter gratia, quam si non peccassent aeternaliter habuissent. Est & causa obstinationis similiter positiua, quantum ad illud quod ibi ponitur positiuum, quod est continuatio actus aeterna, & haec est liberum arbitrium obstinati, sicut Bernardus videtur sentire: Sed quia haec sola non sufficit, sicut superius est ostensum, videtur iuxta proximo huius praemissa, quod Deum indignari & nolle hunc actum vnquam cessare, ac velle eum aeternaliter continuari in poenam aeternam, iustissimam praecedentis peccati, sit causa huius sufficiens & suprema. Vnde Propheta. Ira, inquit, in indignatione eius, & vita in voluntate eius Psalmo 29. haec autem ira seu vita ex indignatione seu voluntate diuina non est transitoria, sed morosa, sicut statim subiungit; Ad vesperum demorabitur fletus, & ad maturinum laetitia, ad vesperum, inquam, & matutinum speciale in praesenti, vel generale in futuro iudicio, quando nunc vel tunc peccatoribus occidit, vel occidet: Iustis autem oritur vel orietur Sol verus, & sic morabitur in aeternum: Vn de haec ira seu poena, vita seu laetitia tam morosa, nisi ex eadem indignatione seu voluntate diuina? vbi Olossa; Ad vesperum, &c. Duobus praedictis duo alia reddit hoc modo; quia ira est in indignatione eius, ideo ad vesperum demorabitur fletus, & quia vita est in voluntate eius, ideo ad maturinum erit Iaetitia. Prosequere ordinem literae & verborum expositionem sic; Ira processit ex eius indignatione, & illa ira non est breuis, imo longa, quia fletus, id est omnimoda hominis miseria, tam culpae, quam poenae, demorabitur; quanquam vesperum & matutinum ibidem ab alijs aliter exponatur: Quis enim, sciens foecunditatem multiplicem sacrae Scripturae, nesciat quod multipliciter exponatur? Dicitque Augustinus I. Confess. 12. Iussisti, inquit, Domine, & sic est, vt poena sibi sit omnis inordinatus animus; qui & de fide ad Petrum 26. dicit, quod voluntas eorum talis erat, vt habeat in se semper malignitatis suae supplicium, sicut superius plenius allegatur. Quare & sicut recitat Petrus 4. sent. dist. vlt. licet Doctores in hoc discordent de ista voluntate obstinatorum, quod aliqui dicunt, quod non est peccatum, & alij dicunt quod est peccatum, in hoc tamen omnes concordant, quod ipsa est supplicium mali meriti praecedentis. Quod & satis potest haberi ex 39. primi, vbi monstratur quod nullum malum est impunitum, & ex 34. primi, vbi docetur quod vnum peccatum est poena alterius. Hec ergo obstinatorum voluntas, etiam etsi sit peccatum, secundum substantiam tamen actus, bona est; teste 26. primi, & in quantum est poena peccati prioris iusta est, sicut nullus ignorat, & patet ex 34. primi huius: Ergo causa suprema est diuina voluntas, sicut nonum, & 2rum. primi demonstrant. Haec autem vult Deus in reprobis obstinatis propter eruditionem electorum in via, & gloriam beatorum in patria, sicut patet 39. primi: Et si quis obijciat tunc Deum p esse Autorem peccati, & velle peccatum, & quemlibet obstinatum velle, sicut Deus vult eum velle, quare & iuste velle, & caetera talia, acum, & 3qum, primi cum suis similibus respondebunt.

PrevBack to TopNext

On this page

Caput 16