Caput 25

CAP. XXXV. Tangit 25. opinionem fingentem Deum non prouidere, praedestinare, velle, nec facere gradus actuum liberorum, meritorum, aut etiam praemiorum, & 2o quod nullus actus est aliquid & 27. quod nullum non agere, cessare siue quiescere est a Deo, & 28. quod res futurae praescitae sunt praescientiae Dei causa, & 20. quod res futurae praescitae sunt causa sine qua non diuinae praescientiae, & 30. quod Deus scit & praescit res secundum modum illarum, & 31. Academicorum, quod nullus potest rimari aut scire istud tam obstrusum naturae miraculum, tam absconditum Dei arcanum, & tricesimam secundam, quod in omnibus rebus futuris, praesentibus atque praeteritis respectu scientiae & voluntatis diuinae est semper contingetia ad vtrumlibet, & libertas, & nulla omnino necessitas.

ADhuc autem supersunt & tres aliae opiniunculae, breuiter retractandae quarum 1. & 25. cum praemissis affirmat. Deum non prouidere, praedestinare, velle, nec facere gradus actuum liberorum, nec quorumlibet meritorum, aut etiam praemiorum. Vicesimasexta putat omnem actum liberum, & vniuersaliter actum quemlibet nihil esse. Vicesimaseptima aestimat quod nullum non agere, cessare, siue quiescere sit a Deo. Sed hae tres peccant communiter in duobus. Primo, quia falsum affitmant, secundo, quia difficultatem non euitant. Quod autem omnes falsum affirment, satis ostendunt 46. primi, 1 8. secundi cum 32. eiusdem. Nec prima difficultatem euitat. Dicit enim Deum de gradibus nequaquam disponere, vt sic vitet necessitatem in eis, alias, vt credit, necessario concedendam. Omnes tamen actus & res omnes secundum suam essentiam sub dispositione diuina contineri non negat; quare nec potest euadere quin omnes actus & res, quae euenient, de necessitate euenient. Item gradus vel est aliquid, vel nihil. St aliquid, continetur sub dispositione diuina; ergo omnes gradus, qui euenient, de necessitate euenient, & omnia alia eadem ratione, sicut proximo est argutum; ergo &es vniuersaliter omnia. Si nihil, no continetur, nec distribuitur sub nomine entis; quare non falsat hanc vniuersalem, Omnia quae euenient, de necessitate euenient; & hanc vniuersalem habet opinans concedere ro omnibus entibus quae non sunt, aut erunt gradus, quare & simpliciter pro omnibus entibo. Item vel entia variatur numeraliter & essentialiter ad vatiationem graduum, vel non. Si sic, ergo sic continentur sub dispositione diuina, & necessario euenient, sicut superius est argutum. Si no & omnia secundum suam essentiam continetur sub dispositione diuina, & grado nihil essentialiter aut numeraliter innouat; ergo adhuc omnia quae eueniet quatum ad essetias suas & numerum, cessitate euenient; quare & simpliciter omnia quae euenient, de necessitate euenient. Nec 26 A a difficultate problematis se euoluit. Negat enim actum esse aliquid, vt non cogatur concedere ipsum esse prouisum a Deo, volutum, siue factum, vt sic in actibus liberis necessitatem esfugiat, quam alias, vt aestimat, effugere non valeret. Omnia igitur entia praesentia & futura, quae non sunt nec erunt actus, sicut opinio innuit, & opinans expresse concedit, sunt & erunt prouisa a Deo, voluta, atque facta: quare secundum eum, de necessitate euenient, & nullus actus est aliquid; quare non continetur, nec distribuitur sub nominibus talibus ens vel aliquid, nec falsat hanc vniuersalem, Omnia quae euenient, de necessitate euenient. Haec igitur vniuersalis est vera simpliciter, quia pro eius quolibet singulari. Item Deus vult omne agens, vel acturum agere quicquid agit vel aget, sicut 22. primi, & coroll. eius cum 30. eiusdem alijsque sequentibus manifestat, & maxime opera meritoria, sicut patet per 42. & 45. primi. Ipsa enim cum fiunt, sunt Deo placita & accepta, & non nouiter, sed & aeterne, sicut 23. primi monstrat; quare per rationem positionis praetactam, necesse est omne acturum agere quicquid aget, & maxime opera virtuosa. Item nulla causa secuda potest mouere vel agere sine Deo proprie comouete & similiter coagente, sicut 4. primi & 22. ostendunt, & hoc volendo, sicut 9. primi ostendir; reuertitur igitur difsicultas. Quod etiam 27 nequaquam a proposito difficultate se liberat, potest sicut contra proximam, perspicue demonstrari. Restant autem & aliae duae opiniunculae similes: quarum 1. & 28. cum prioribus aestimat, quod res futurae praescitae sunt praescientiae Dei causa: Secunda vero & 29. putat, quod res futurae praescitae sunt causa sine qua non diuinae praescientiae. Sed hae ambae falsum supponunt, nec per hoc difficultatem euadunt. Falsam supponunt, teste 15. & 16. primi lib. Nec difficultatem excludunt; Voluntas namque diuina & eius scientia respectu praesentium & praeteritorum est necessaria, sicut & necesse est haec esse & fuisse, & non necessitate nouella ex praesentia aut praeteritione rerum, aut alia causa quacunque temporaliter oriente propter 6. part. & 7. coroll. 1. 1. & 23. cap. 1. lib. Fuit ergo voluntas Dei & eius scientia similiter necessaria ab aeterno respectu omnium futurorum; quare & per 10. 1. lib. omnia futura erant aeternaliter aliquo modo necessario euentura. Est & 30. opinio, quae affirmat, quod Deus scit & praescit res secundum modum illarum, necessaria necessario, & contingentia contingenter. Nec ista opinio difficultatem euitat. Si enim Deus sciat res secundum modum illarum, aut Deus sumit modum sciendi a posterioribus rebus scitis, aut ille potius modum essendi a Deo sciente & eius scientia, ac modo ipsius. Primum dici non potest propter primam suppositionem, 3. part. & 5. coroll. 1. 1. & 15. & 16. 1. lib. Potius ergo videture contra, quod omnis res futura scita a Deo sumat modum // sciendi & scibilitatis a Deo, a voluntate diuina & eius scientia, sicut 14. primi libri & sequentia persuadent. Cum etiam omnis species modus & ordo sit a Deo secundum praemissa 26. primi, & cum Deus non imponat rebus modum nisi volendo, & voluntas sua est vniuersaliter efficax, & nullo modo frustrabilis per 10. lib. videtur quod omnes res de necessitate sint illo modo, quo Deus voluerit ipsas esse praesentes, I praeteritas, vel futuras, praesertim cum diuina voluntas non sit in potestate alicuius causae inferioris, nec etiam aliquarum, sicut 8. huius ostendit. Adhuc autem si Deus sciat futura contingentia contingenter, quomodo sciet illa necessario quando fient praesentia, in praeteritumue decurrent, sicut & illa necessario erunt tunc talia? Aut si tunc necessario sciet illa, quomodo non necessario praescit illa, dum sunt futura, cum ipse & sua scientia immutabiles sint omnino per 5. & 23. primi libri? Amplius autem, & de voluntate diuina simile est omnino, sicut contra opiniones proximas tangebatur. Adhuc autem & 3I. opinio arbitratur, quod nemo potest rimari aut scire istud tam abstrusum naturae miraculum, & tam absconditum Dei arcanum: & haec videtur Academicorum generalis sententia perantiqua, quam & Iohan. Sarisb. 2. Policratici sui 22. in ista materia profiteri videtur; ad quam & Cicero, sicut dicit in calce vitae suae, diuertit. Sed constat certissime quod decet, expedit, & oportet Philosophos, Theologos, & cuiuscunque fidei professores aliquid sufficientius, rationabilius, aut probabilius quaerentibus, insultantibus, & aduersantibus licet mature & sobrie respondere. Quare & Logici, Philosophi, I Physiologi, Ethici, & Diuini, Theologi Catholici & Ethnici circa elucidationem axiomatis huius tam anxij anxie desudabunt: Vnde & Ammonius Armenus in Record. in lib. peri hermenias. Arist. super vlt. 1. tractans istam materiam scribitita; Hoc theorema ad omnes partes Philosophiae est necessarium; secundum moralem Philosophiam omnino necesse est praeaccipere, quod Non omnia sunt & fiunt ex necessitate, sed sunt quaedam in nobis. Quoniam enim vt Domini operationum quarunda existentes, & in nobis existens eligere, vel non eligere quaedam, & operati vel non; has autem vituperabiles electionum & operationum dicimus, has autem laudabiles. Quinimo & ad Physiologiam opportunum videtur theorema: quaeret enim Physiologus, Si omnia ex necessitate fiunt quae fiunt, aut aliqua a fortuna & a casu; & ad Logicam methodum eodem modo. Hoc enim ipsum est quod nunc quaeritur, si omnis contradictio de¬ terminate diuidit verum & falsum. Porrectum autem theorema & ad primam Philosophiam inuenies. Quaeret enim & Theologus secundum quem modum gubernantur res quae in mundo; & si omnia determinate & ex necessitate fiunt quemadmodum in perpetuis, aut sunt aliqua contingenter euenientia. Et nec omnino idioticae dispositionis homines inuenies negligetes meditationem de hoc theoremate. Amplius autem & 32. opinio, nondum quod sciuerim ab aliquo opinata, sed forsitan opinanda, quae & me, vt verum fatear, aliquando tentauit, ex dicendis fortassis probabiliter oritura, praesumet astruere, quod in omnibus rebo futuris, praesentibus, atque praeteritis, respectu scientiae & voluntatis diuinae, est semper contingetia ad vtrum. libet, & libertas, & nulla omnino necessitas. Sed ista opinio difficultati problematis nequaquam plenarie satis facit, & // etiam falsum supponit. Non plenarie satis facit: Difficultas namque problematis ideo maxime videtur multos vrgere, quia in suis actibus liberis nulli necessitati superiori & priori vellent esse subiecti, sed simpliciter Domini, & liberi penitus absolute respectu suorum actuum liberorum, habere quoque eos in sua simpliciter libera potestate. Sed ista opinio responsiua non tribuit istud eis. Licet enim actus liber humanus futurus posset contingenter & libere non esse futurus, & e contra per potentia voluntatis diuine, hoc tamen non est simpliciter, sufficienter, & antecedenter in potestate humana; cum voluntas humana in suis actionibus & no actionibus vniuersis diuinam praecedentem necessario subsequatur, nec voluntas diuina consistat in potestate voluntatis humanae, sicut praehabita manisestant. Adhuc autem & omnia quae sunt, fiunt, & eueniunt, etiam in actibus & no actibus hominum, sunt, fiunt, & eueniunt de aliquia necessitate ipsa naturaliter praecedente, sicut corol. secundi huius ostendit. Amplius autem & falsum supponit. Cum enim dicit, quod in rebus futuris, praesentibus, atque praeteritis respectu scientiae & voluntatis diuinae, nulla est omnino necessitas; vel intelligit, quod stante scientia & volutate diuina respectu alicuius futuri, praesentis, vel praeteriti, potest illud non esse tale, id est, quod ista irrepugnanter stant simul Deus scit & vult hoc fore, esse, vel fuisse, & hoc non erit, est, aut fuit; aut intelligit quod scientia & voluntas diuina, quae sunt causae futurorum, praesentium, & praeteritorum, sit semper in se libera, & contingens ad esse pro tunc & non esse, nunquam necessaria vllo modo ad essendum pro tunc pro mensura quacunque, & sic consequenter ista? causata ratione harum causarum. Primum dici non potest: constat enim esse impossibile simpliciter & cotradictionem includere, Deus scit falsum, & volutas Dei frustratur, per 10. 1. lib. Nec secundum veraciter dici potest, quoniam secundum omnes Philosophos, & Theologicos rem nunc praesentialiter existente necesse est aliquo modo necessitatis nunc esse, & rem praeteritam praefuisse, sicut secundo huius aliqualiter tangebatur. Quis enim Theologicus affirmare praesumserit, qd. nullo modo est necessarium, mudum fuisse creatum, Christum fuisse incarnatum de virgine, natum & passu, hominem redemisse, resurrexisse, ascendisse, ad dexttam Patris sedisse atque sedere? Praesertim cum etiam de futuris, ipsomet teste, necesse fuerit & sit, impleri omnia que scripta sunt in lege Mosis, Prophetis, & Psalmis de eo & cum per 2. & 14. 1. lib. Nulla res posterior habeat esse aut fuisse, nisi per volutionem diuina; Ipsa est aliquo mo do necessaria respectu praesentium & praeteritorum. Necessario namque consequitur. Hoc nunc est aut fuit, ergo Des nunc vult illud esse aut fuisse; & antecedens est aliquo modo necessarium, quare & consequens. In omni namque cosequentia formali simpliciter, & necessaria absolute, si antecedes est necessarium simpliciter aut aliquo certo modo, & conseques simili necessitate firmabitur; alioquin ex vero posset aliquoties sequi falsu: sicut ergo praesetia & praeterita sunt aliquo modo necessario talia, sic & volutas volutioue diuina respectu illorum; imo & magis necessaria qua sint illa; est enim causa necessitatis in eis. Adhuc autem & ista assertio videtur cotraria setentiae Phil. 1. peri hermenias vlt. ostendetis cotingetiam ad vtrulibet reperiri tatumodo in futuris, non autem in praesentibs nec praeteritis, sed necessitate cotraria. Dicetur fortassis, qd hoc est verum respectu inferiorum causarum, no aute respectu cause superioris seu sumae. Sed proculdubio subtilius intuedo apparet oppositum euideter; qu. vi2. sicut est cotingetia ad vtrulibet in futuris respectu inferiorum causarum; sic & est in praesentibs atque praeteritis. Nulla enim causa inferiore cotingit quicqua facere vel no facere in futuro, nisi Deo prius illud volete vel nolete, sicut 30. & 32. 2. ostedunt; & simili modo cotingit quamcunque causa inferiore actiuam facere quippia vel non facere in praesenti, & fecisse vel no fecisse in praeterito quodcuque possibile fieri, non fieriue ab eaSi n. Deo velit quamcunque causam actiuam facere, vel non facere quodlibet in praesenti, fecisse vel non fecisse in praeterito, de necessitate est ita per 10. 1. lib. & Deus potest contingenter sic velle & nolle, possibilitate & contingentia necessitatem omnimodam excludente, sicut opinio // ass seuerat. Sicut ergo contingit ad vtrumlibet te cras legere vel non legere, sic & heri legisse vel non legisse: contingit enim ad vtrumlibet Deum sic velle vel nolle: & sicut contingit ad vtrumlibet quempia aedificare vel non, generare vel non pro futuro; sic aedificasse vel non, generasse vel non pro praeterito: contingit enim ad vtrumlibet Deum sic velle vel nolle; contingit ergo ad vtrumlibet Solomonem esse virginem in praesenti, & nunquam filium genuisse, nec templum fecisse, Iohannem quoque Euangelistam non esse virginem in praesenti, sed filios genuisse, & templum Solomonis fecisse cum alijs similibus infinitis. Quapropter & habet dicere consequenter quod veritas determinata non magis reperitur in propositionibus de praesenti aut de praeterito, quam in propositionibus de futuro in materia de contingenti aequaliter, sed similiter hic & ibi, contra Philosophum vbi prius, & contra multos Philosophicos tractatores. Adhuc autem & ista opinio aufert beatis totius beatitudinis beatissimam portionem, certitudinem scilicet aeternaliter sic essendi, dicente Augustino 13. de Trinit. 7. vbi de beatitu dinis rebus agit; Et quod est omnino beatissimum, ita semper fore certum erit: Imo secundum istam sententiam nec beati sunt certi de beatitudine sua praeterita, nec praesenti; nec etiam aliquis hominum haberet certitudinem, certam scientiam, quare nec scientiam de aliquo; quia nec de aliquo futuro, praesenti, nec praeterito, & rediret opinio Academicorum olim a Philosophis & Theologis condemnata, nec aliquis esset, aut esse posset certus se esse aut fuisse, aliquid agere aut egisse contra Aristotelem, Augustinum, imo & contra omnes Philosophicos, Theologicos, & vulgares Academicorum haeresi non infectos: quapropter nec aliquis tute posset testificari de aliquo praeterito, nec iurare, contra omnia iuta mundi diuina pariter & humana. Posset enim Deus contingentissime facere de quocunque futuro, praeterito, & praesenti citra seipsu, ipsum nunqua fore, fuisse, aut esse. Secundum ista quoque sententia expediret orare Deum pro malis culpe & paenae praeteritis, vt faciat illa nunqua fuisse, imo & tantum expedire videtur orare pro malis preteritis, ne fuissent, quantum pro malis possibilibus aut futuris, nisi Deus succurrat, ne fiant. Sed quis sic orat? Quae Ecclesiae? Quae persona? Cur Pater noster coelestis? Cur mater nostra Ecclesiae? Cur spiritus veritatis, qui omnem docuit veritatem, nusquam docuit filios sic orare? Amplius autem creatura rationalis, angelica & humana, quae tota est mutabilis secundum naturam in essentia & in actibus, quando habet aliquem actum etiam mutabilissimum, & liberrimum secundum contradictionem, necessarium est ei pro tunc quod habeat illum actum, & ille actus suus habet pro tunc quandam necessitatem essendi, necessitatem videlicet consequentem; quare & multo magis, vt videtur, quilibet actus Dei, cum ipse sit summe necesse est, immutabilis, stabilis atque firmus, sicut prima suppositio manifestat.