Table of Contents
Liber Extra
Liber 1
Liber I, Titulus 1 : De summa trinitate et fide catholica
Liber I, Titulus 2 : De constitutionibus
Liber I, Titulus 3 : De rescriptis
Liber I, Titulus 4 : De consuetudine
Liber I, Titulus 5 : De postulatione praelatorum
Liber I, Titulus 6 : De electione et electi potestate
Liber I, Titulus 7 : De translatione episcopi
Liber I, Titulus 8 : De auctoritate et usu pallii
Liber I, Titulus 9 : De renunciatione
Liber I, Titulus 10 : De supplenda negligentia praelatorum
Liber I, Titulus 11 : De temporibus ordinationum et qualitate ordinandorum
Liber I, Titulus 12 : De scrutinio in ordine saciendo
Liber I, Titulus 13 : De ordinatis ab episcopo qui renunciauit episcopatui
Liber I, Titulus 14 : De aetate et qualitate et ordine praeficiendorum
Liber I, Titulus 15 : De sacra unctione
Liber I, Titulus 16 : De sacramentis non iterandis
Liber I, Titulus 17 : De filiis presbyterorum ordinandis vel non
Liber I, Titulus 18 : De servis non ordinandis et eorum manumissione
Liber I, Titulus 19 : De obligatis ad ratiocinia ordinandis, vel non
Liber I, Titulus 20 : De corpore vitiatis ordinandis vel non
Liber I, Titulus 21 : De bigamis non ordinandis
Liber I, Titulus 22 : De clericis peregrinis
Liber I, Titulus 23 : De officio archidiaconi
Liber I, Titulus 24 : De officio archipresbyteri
Liber I, Titulus 25 : De officio primicerii
Liber I, Titulus 1 : De officio sacristae
Liber I, Titulus 27 : De officio custodis
Liber I, Titulus 28 : De officio vicarii
Liber I, Titulus 29 : De officio et potestate iudicis delegati
Liber I, Titulus 30 : De officio legati
Liber I, Titulus 31 : De officio judicis ordinarii
Liber I, Titulus 32 : De officio judicis
Liber I, Titulus 33 : De majoritate et obedientia
Liber I, Titulus 34 : De treuga et pace
Liber I, Titulus 35 : De pactis
Liber I, Titulus 36 : De transactionibus
Liber I, Titulus 37 : De postulando
Liber I, Titulus 38 : De procuratoribus
Liber I, Titulus 39 : De syndico
Liber I, Titulus 40 : De his, quae vi metusve causa fiunt
Liber I, Titulus 41 : De in integrum restitutione
Liber I, Titulus 42 : De arbitris
Liber I, Titulus 43 : De alienatione judicii mutandi causa facta
Liber 2
Liber 2, Titulus 1 : De judiciis
Liber 2, Titulus 2 : De foro competenti
Liber 2, Titulus 3 : De libelli oblatione
Liber 2, Titulus 4 : De mutuis petitionibus
Liber 2, Titulus 5 : De litis contestatione
Liber 2, Titulus 7 : De juramento calumniae
Liber 2, Titulus 8 : De dilationibus
Liber 2, Titulus 9 : De feriis
Liber 2, Titulus 10 : De ordine cognitionum
Liber 2, Titulus 11 : De plus petitionibus
Liber 2, Titulus 12 : De causa possessionis et proprietatis
Liber 2, Titulus 13 : De restitutione spoliatorum
Liber 2, Titulus 14 : De dolo et contumacia
Liber 2, Titulus 15 : De eo, qui mittitur in possessionem causa rei servandae
Liber 2, Titulus 16 : Ut lite pendente nihil innovetur
Liber 2, Titulus 17 : De sequestratione possessionum et fructuum
Liber 2, Titulus 18 : De confessis
Liber 2, Titulus 19 : De probationibus
Liber 2, Titulus 20 : De testibus et attestationibus
Liber 2, Titulus 21 : De testibus cogendis vel non
Liber 2, Titulus 22 : De fide instrumentorum
Liber 2, Titulus 23 : De praesumptionibus
Liber 2, Titulus 24 : De jurejurando
Liber 2, Titulus 25 : De exceptionibus
Liber 2, Titulus 26 : De praescriptionibus
Liber 2, Titulus 27 : Sententia et re iudicata
Liber 2, Titulus 28 : De appellationibus, recusationibus, et relationibus
Liber 2, Titulus 29 : De clericis peregrinantibus
Liber 2, Titulus 30 : De confirmatione utili vel inutili
Liber 3
Liber 3, Titulus 1 : De vita et honestate clericorum
Liber 3, Titulus 2 : De cohabitatione clericorum et mulierum
Liber 3, Titulus 3 : De clericis conjugatis
Liber 3, Titulus 4 : De clericis non residentibus in ecclesia vel praebenda
Liber 3, Titulus 5 : De praebendis et dignitatibus
Liber 3, Titulus 6 : De clerico aegrotante vel debilitato
Liber 3, Titulus 7 : De institutionibus
Liber 3, Titulus 8 : De concessione praebendae et ecclesiae non vacantis
Liber 3, Titulus 9 : Ne sede vacante aliquid innovetur
Liber 3, Titulus 10 : De his, quae fiunt a praelato sine consensu capituli
Liber 3, Titulus 11 : De his, quae fiunt a maiori parte capituli
Liber 3, Titulus 12 : Ut ecclesiastica beneficia sine diminutione conferantur
Liber 3, Titulus 13 : De rebus ecclesiae alienandis vel non
Liber 3, Titulus 14 : De precariis
Liber 3, Titulus 15 : De commodato
Liber 3, Titulus 16 : De deposito
Liber 3, Titulus 17 : De emptione et venditione
Liber 3, Titulus 18 : De locato et conducto
Liber 3, Titulus 19 : De rerum permutatione
Liber 3, Titulus 20 : De feudis
Liber 3, Titulus 21 : De pignoribus et aliis cautionibus
Liber 3, Titulus 22 : De fidejussoribus
Liber 3, Titulus 23 : De solutionibus
Liber 3, Titulus 24 : De donationibus
Liber 3, Titulus 25 : De peculio clericorum
Liber 3, Titulus 26 : De testamentis et ultimis voluntatibus
Liber 3, Titulus 27 : De successionibus ab intestato
Liber 3, Titulus 28 : De sepulturis
Liber 3, Titulus 29 : De parochis, et alienis parochianis
Liber 3, Titulus 30 : De decimis, primitiis et oblationibus
Liber 3, Titulus 31 : De regularibus et transeuntibus ad religionem
Liber 3, Titulus 32 : De conversione conjugatorum
Liber 3, Titulus 33 : De conversione infidelium
Liber 3, Titulus 34 : De voto et voti redemptione
Liber 3, Titulus 35 : De statu monachorum et canonicorum regularium
Liber 3, Titulus 36 : De religiosis domibus, ut episcopo sint subiectae
Liber 3, Titulus 37 : De capellis monachorum et aliorum religiosorum
Liber 3, Titulus 38 : De jure patronatus
Liber 3, Titulus 39 : De censibus, exactionibus et procurationibus
Liber 3, Titulus 40 : De consecratione ecclesiae vel altaris
Liber 3, Titulus 41 : De celebratione missarum, et sacramento eucharistiae et divinis officiis
Liber 3, Titulus 42 : De baptismo, et eius effectu
Liber 3, Titulus 43 : De presbytero non baptizato
Liber 3, Titulus 44 : De custodia eucharistiae, chrismatis et aliorum sacramentorum
Liber 3, Titulus 45 : De reliquiis et veneratione sanctorum.
Liber 3, Titulus 46 : De observatione jejuniorum
Liber 3, Titulus 47 : De purificatione post partum
Liber 3, Titulus 48 : De ecclesiis aedificandis vel reparandis
Liber 3, Titulus 49 : De immunitate ecclesiarum, coemiterii, et rerum, ad eas pertinentium
Liber 3, Titulus 50 : Ne clerici vel monachi saecularibus negotiis se immisceant
Liber 4
Liber 4, Titulus 1 : De sponsalibus et matrimoniis
Liber 4, Titulus 2 : De desponsatione impuberum
Liber 4, Titulus 3 : De clandestina desponsatione
Liber 4, Titulus 4 : De sponsa duorum
Liber 4, Titulus 5 : De conditionibus appositis in desponsatione vel in aliis contractibus
Liber 4, Titulus 6 : Qui clerici vel voventes matrimonium contrahere possunt
Liber 4, Titulus 7 : De eo, qui duxit in matrimonium quam polluit per adulterium
Liber 4, Titulus 8 : De conjugio leprosorum
Liber 4, Titulus 9 : De conjugio servorum
Liber 4, Titulus 10 : De natis ex libero ventre
Liber 4, Titulus 11 : De cognatione spirituali
Liber 4, Titulus 12 : De cognatione legali
Liber 4, Titulus 13 : De eo, qui cognovit consanguineam uxoris suae vel sponsae
Liber 4, Titulus 14 : De consanguinitate et affinitate
Liber 4, Titulus 15 : De frigidis et maleficiatis, et impotentia coeundi
Liber 4, Titulus 16 : De matrimonio contracto contra interdictum ecclesiae
Liber 4, Titulus 17 : Qui filii sint legitimi
Liber 4, Titulus 18 : Qui matrimonium accusare possunt, vel contra illud testari
Liber 4, Titulus 19 : De divortiis
Liber 4, Titulus 20 : De donationibus inter virum et uxorem et de dote post divortium restituenda
Liber 4, Titulus 21 : De secundis nuptiis
Liber 5
Liber 5, Titulus 1 : De accusationibus, inquisitionibus et denunciationibus
Liber 5, Titulus 2 : De calumniatoribus
Liber 5, Titulus 3 : De simonia, et ne aliquid pro spiritualibus exigatur vel promittatur
Liber 5, Titulus 4 : Ne praelati vices suas vel ecclesias sub annuo censu concedant
Liber 5, Titulus 5 : De magistris, et ne aliquid exigatur pro licentia docendi
Liber 5, Titulus 6 : De judaeis, sarracenis, et eorum servis
Liber 5, Titulus 7 : De haereticis
Liber 5, Titulus 8 : De schismaticis et ordinatis ab eis
Liber 5, Titulus 9 : De apostatis et reiterantibus baptisma
Liber 5, Titulus 10 : De his, qui filios occiderunt
Liber 5, Titulus 11 : De infantibus et languidis expositis
Liber 5, Titulus 12 : De homicidio voluntario vel casuali
Liber 5, Titulus 1 : De torneamentis
Liber 5, Titulus 1 : De clericis pugnantibus in duello
Liber 5, Titulus 1 : De sagittariis
Liber 5, Titulus 16 : De adulteriis et stupro
Liber 5, Titulus 17 : De raptoribus, incendiariis et violatoribus ecclesiarum
Liber 5, Titulus 18 : De furtis
Liber 5, Titulus 19 : De usuris
Liber 5, Titulus 20 : De crimine falsi
Liber 5, Titulus 21 : De sortilegiis
Liber 5, Titulus 22 : De collusione detegenda
Liber 5, Titulus 23 : De delictis puerorum
Liber 5, Titulus 24 : De clerico venatore
Liber 5, Titulus 25 : De clerico venatore
Liber 5, Titulus 26 : De maledicis
Liber 5, Titulus 27 : De clerico excommunicato, deposito vel interdicto ministrante
Liber 5, Titulus 28 : De clerico non ordinato ministrant
Liber 5, Titulus 29 : De clerico per saltum promoto
Liber 5, Titulus 30 : De eo, qui furtive ordinem suscepit
Liber 5, Titulus 31 : De excessibus praelatorum et subditorum
Liber 5, Titulus 32 : De novi operis nunciatione
Liber 5, Titulus 33 : De privilegiis et excessibus privilegiatorum
Liber 5, Titulus 34 : De purgatione canonica
Liber 5, Titulus 35 : De purgatione vulgari
Liber 5, Titulus 36 : De iniuriis et damno dato
Liber 5, Titulus 37 : De poenis
Liber 5, Titulus 38 : De poenitentiis et remissionibus
Liber 5, Titulus 39 : De sententia excommunicationis
1.08. DE AUCTORITATE ET USU PALLII.
CAP. I.
Intra quamlibet ecclesiam provinciae suae archiepiscopus pallio uti potest sed extra, non potest.Quum super aliqua re (Et infra: [cf. c. 8. de reb. eccl. al. III. 13.]) Quaesivisti etiam, quomodo intelligatur, quod in forma traditionis pallii continetur, videlicet: “tradimus tibi pallium, ut eo infra ecclesiam tuam utaris.” Quod ita intelligitur, infra ecclesiam tuam, videlicet infra quamlibet ecclesiam provinciae tibi commissae. Si vero te sacris indutum vestibus ecclesiam processionaliter vel alio modo exire contigerit, tunc pallio minime uti debes. [Dat. Lat. Ao. III. 1193.]
CAP. II.
Archiepiscopus alteri archiepiscopo pallium suum commodare non potest.Ad hoc, quia quaesitum est a nobis ex parte tua, utrum liceat tibi pallium tuum metropolitano alii commodare, †si contigerit, ipsum sine pallio suo ad ecclesiam tibi commissam in aliqua praecipua solennitate venire, et in eadem ecclesia missarum solennia celebrare, licet exinde nos non recolamus expressum canonem invenisse, super hoc tamen Inquisitioni tuae taliter respondemus, quod non videtur esse conveniens, ut pallium tuum alicui commodes, quum pallium personam non transeat, sed quisque cum eo debeat, sicut tua novit discretio, sepeliri.
CAP. III.
Per pallium confertur plenitudo pontificalis officii et nomen archiepiscopale.Nisi specialis dilectio illa (Et infra: [cf. c. 8. de off. leg. I. 30.]) Sane, si postulatio venerabilis fratris nostri Troiani episcopi regni Siciliae cancellarii ad Panormitanam ecclesiam fuisset per nos etiam approbata, non tamen deberet se archiepiscopum appellare prius, quam a nobis pallium suscepisset, in quo pontificalis officii plenitudo cum archiepiscopalis nominis appellatione confertur. Tu ergo, sicut vir providus et discretus quod factum est sic studeas palliare, ut id in confusionem tuam, et sedis apostolicae opprobrium non redundet, quoniam, si oporteat, ut vel nos vel tu ex hoc negotio confundamur, eligemus potius te confundi, quam laedamus sedis apostolicae dignitatem.
CAP. IV.
Romanus Pontifex semper et ubique utitur pallio; alii in ecclesiis suis et certis diebus tantum.Ad honorem Dei †[omnipotentis et B. Mariae Virginis et beatorum Apostolorum Petri et Pauli et domini Papae Innocentii et Romanae ecclesiae, nec non ecclesiae tibi commissae, tradimus tibi pallium de corpore B. Petri sumptum, insigne videlicet plenitudinis pontificalis officii, quo ad missarum solennia infra ecclesias tibi subiectas utaris in Nativitate Domini, festivitate protomartyris Stephani, Circumcisione Domini, Epiphania, Hypapanti dominica in ramis palmarum, Coena Domini, sabbato sancto, Pascha, feria secunda post Pascha, Ascensione Domini, Pentecoste, tribus festivitatibus S. Mariae, Natali B. Ioannis Baptistae, solennitatibus omnium Apostolorum, Commemoratione omnium sanctorum, dedicationibus ecclesiarum, ordinationibus clericorum, ecclesiae tuae principalibus festivitatibus et anniversario consecrationis tuae.] Sane solus Romanus Pontifex in missarum solenniis pallio semper utitur et ubique, quoniam assumptus est in plenitudinem ecclesiasticae potestatis, quae per pallium significatur; alii autem eo nec semper, nec ubique, sed in ecclesia sua, in qua iurisdictionem ecclesiasticam acceperunt, certis debent uti diebus, quoniam vocati sunt in partem sollicitudinis, non in plenitudinem potestatis.
CAP. V.
Archiepiscopus extra suam provinciam pallio uti non potest, etiamsi hoc habeat consuetudo.Ex tuarum tenore literarum accepimus, quod, quum fuerit in concessione pallii tibi dictum, ut ipso infra ecclesiam tuam utaris, et tibi tam de mandato regio, quam etiam pro ecclesiae tuae negotiis procurandis frequenter extra tuam provinciam commoranti verecundum sit absque pallio ministrare, quum consuetudo sit, sicut asseris, in Hispania generalis, quod archiepiscopi extra suas provincias pallio indifferenter utantur, ut extra tuam provinciam uti pallio valeas, indulgeri tibi a sede apostolica postulasti. Licet autem usus huiusmodi sit abusus, et talis consuetudo dicenda sit potius corruptela, et ii graviter offendere dignoscantur, qui utuntur palliis extra suas provincias absque licentia sedis apostolicae speciali, nos tamen de speciali gratia indulgemus tibi, ut, si quando necessitate aliqua praepeditus ad ecclesiam tibi subiectam accedere forte nequiveris pro consecrandis suffraganeis tuis vel clericis ordinandis, et ad ecclesiam alienam propter hoc te contigerit declinare, dummodo is, ad quem ecclesia pertinet, id permittat, utendi pallio in iam dictis casibus liberam habeas facultatem. [Dat. Later. IV. Non. Apr. Ao. 1209.]
CAP. VI.
In qualibet ecclesia suae provinciae permissis diebus archiepiscopus missam celebrans, uti potest pallio.Quum sis †in partibus remotissimis, gratum gerimus et acceptum, quod in actibus tuis, quotiescunque dubitationis scrupulus emergit etc. (Et infra:) Noveris igitur, quod, nbi exposcit necessitas, et plura in una ecclesia altaria, et plures episcopos simul poteris consecrare, et Ubicunque fueris in missarum celebrationibus constitutus, diebus solennibus usum pallii, per quod plenitudo pontificii designatur, poteris liberius exercere.
CAP. VII.
Sine pallio et sandaliis potest archiepiscopus celebrare.Quia nos, (Et infra: [cf. c. ult. de apost. V. 9.] Inquisitioni tuae taliter respondemus, quod tam in tua quam in aliena dioecesi potes sine pallio et sandaliis celebrare, qui utique in tua dioecesi non debes semper celebrare cum pallio, sed diebus illis duntaxat, qui in ecclesiae tuae privilegiis sunt expressi. Sicque soluta est quarta quaestio, qua quaesivisti, an tibi sit licitum pro defunctis cum pallio celebrare. [Dat. Reate III. Id. Aug. 1225.]