Table of Contents
Liber Extra
Liber 1
Liber I, Titulus 1 : De summa trinitate et fide catholica
Liber I, Titulus 2 : De constitutionibus
Liber I, Titulus 3 : De rescriptis
Liber I, Titulus 4 : De consuetudine
Liber I, Titulus 5 : De postulatione praelatorum
Liber I, Titulus 6 : De electione et electi potestate
Liber I, Titulus 7 : De translatione episcopi
Liber I, Titulus 8 : De auctoritate et usu pallii
Liber I, Titulus 9 : De renunciatione
Liber I, Titulus 10 : De supplenda negligentia praelatorum
Liber I, Titulus 11 : De temporibus ordinationum et qualitate ordinandorum
Liber I, Titulus 12 : De scrutinio in ordine saciendo
Liber I, Titulus 13 : De ordinatis ab episcopo qui renunciauit episcopatui
Liber I, Titulus 14 : De aetate et qualitate et ordine praeficiendorum
Liber I, Titulus 15 : De sacra unctione
Liber I, Titulus 16 : De sacramentis non iterandis
Liber I, Titulus 17 : De filiis presbyterorum ordinandis vel non
Liber I, Titulus 18 : De servis non ordinandis et eorum manumissione
Liber I, Titulus 19 : De obligatis ad ratiocinia ordinandis, vel non
Liber I, Titulus 20 : De corpore vitiatis ordinandis vel non
Liber I, Titulus 21 : De bigamis non ordinandis
Liber I, Titulus 22 : De clericis peregrinis
Liber I, Titulus 23 : De officio archidiaconi
Liber I, Titulus 24 : De officio archipresbyteri
Liber I, Titulus 25 : De officio primicerii
Liber I, Titulus 1 : De officio sacristae
Liber I, Titulus 27 : De officio custodis
Liber I, Titulus 28 : De officio vicarii
Liber I, Titulus 29 : De officio et potestate iudicis delegati
Liber I, Titulus 30 : De officio legati
Liber I, Titulus 31 : De officio judicis ordinarii
Liber I, Titulus 32 : De officio judicis
Liber I, Titulus 33 : De majoritate et obedientia
Liber I, Titulus 34 : De treuga et pace
Liber I, Titulus 35 : De pactis
Liber I, Titulus 36 : De transactionibus
Liber I, Titulus 37 : De postulando
Liber I, Titulus 38 : De procuratoribus
Liber I, Titulus 39 : De syndico
Liber I, Titulus 40 : De his, quae vi metusve causa fiunt
Liber I, Titulus 41 : De in integrum restitutione
Liber I, Titulus 42 : De arbitris
Liber I, Titulus 43 : De alienatione judicii mutandi causa facta
Liber 2
Liber 2, Titulus 1 : De judiciis
Liber 2, Titulus 2 : De foro competenti
Liber 2, Titulus 3 : De libelli oblatione
Liber 2, Titulus 4 : De mutuis petitionibus
Liber 2, Titulus 5 : De litis contestatione
Liber 2, Titulus 7 : De juramento calumniae
Liber 2, Titulus 8 : De dilationibus
Liber 2, Titulus 9 : De feriis
Liber 2, Titulus 10 : De ordine cognitionum
Liber 2, Titulus 11 : De plus petitionibus
Liber 2, Titulus 12 : De causa possessionis et proprietatis
Liber 2, Titulus 13 : De restitutione spoliatorum
Liber 2, Titulus 14 : De dolo et contumacia
Liber 2, Titulus 15 : De eo, qui mittitur in possessionem causa rei servandae
Liber 2, Titulus 16 : Ut lite pendente nihil innovetur
Liber 2, Titulus 17 : De sequestratione possessionum et fructuum
Liber 2, Titulus 18 : De confessis
Liber 2, Titulus 19 : De probationibus
Liber 2, Titulus 20 : De testibus et attestationibus
Liber 2, Titulus 21 : De testibus cogendis vel non
Liber 2, Titulus 22 : De fide instrumentorum
Liber 2, Titulus 23 : De praesumptionibus
Liber 2, Titulus 24 : De jurejurando
Liber 2, Titulus 25 : De exceptionibus
Liber 2, Titulus 26 : De praescriptionibus
Liber 2, Titulus 27 : Sententia et re iudicata
Liber 2, Titulus 28 : De appellationibus, recusationibus, et relationibus
Liber 2, Titulus 29 : De clericis peregrinantibus
Liber 2, Titulus 30 : De confirmatione utili vel inutili
Liber 3
Liber 3, Titulus 1 : De vita et honestate clericorum
Liber 3, Titulus 2 : De cohabitatione clericorum et mulierum
Liber 3, Titulus 3 : De clericis conjugatis
Liber 3, Titulus 4 : De clericis non residentibus in ecclesia vel praebenda
Liber 3, Titulus 5 : De praebendis et dignitatibus
Liber 3, Titulus 6 : De clerico aegrotante vel debilitato
Liber 3, Titulus 7 : De institutionibus
Liber 3, Titulus 8 : De concessione praebendae et ecclesiae non vacantis
Liber 3, Titulus 9 : Ne sede vacante aliquid innovetur
Liber 3, Titulus 10 : De his, quae fiunt a praelato sine consensu capituli
Liber 3, Titulus 11 : De his, quae fiunt a maiori parte capituli
Liber 3, Titulus 12 : Ut ecclesiastica beneficia sine diminutione conferantur
Liber 3, Titulus 13 : De rebus ecclesiae alienandis vel non
Liber 3, Titulus 14 : De precariis
Liber 3, Titulus 15 : De commodato
Liber 3, Titulus 16 : De deposito
Liber 3, Titulus 17 : De emptione et venditione
Liber 3, Titulus 18 : De locato et conducto
Liber 3, Titulus 19 : De rerum permutatione
Liber 3, Titulus 20 : De feudis
Liber 3, Titulus 21 : De pignoribus et aliis cautionibus
Liber 3, Titulus 22 : De fidejussoribus
Liber 3, Titulus 23 : De solutionibus
Liber 3, Titulus 24 : De donationibus
Liber 3, Titulus 25 : De peculio clericorum
Liber 3, Titulus 26 : De testamentis et ultimis voluntatibus
Liber 3, Titulus 27 : De successionibus ab intestato
Liber 3, Titulus 28 : De sepulturis
Liber 3, Titulus 29 : De parochis, et alienis parochianis
Liber 3, Titulus 30 : De decimis, primitiis et oblationibus
Liber 3, Titulus 31 : De regularibus et transeuntibus ad religionem
Liber 3, Titulus 32 : De conversione conjugatorum
Liber 3, Titulus 33 : De conversione infidelium
Liber 3, Titulus 34 : De voto et voti redemptione
Liber 3, Titulus 35 : De statu monachorum et canonicorum regularium
Liber 3, Titulus 36 : De religiosis domibus, ut episcopo sint subiectae
Liber 3, Titulus 37 : De capellis monachorum et aliorum religiosorum
Liber 3, Titulus 38 : De jure patronatus
Liber 3, Titulus 39 : De censibus, exactionibus et procurationibus
Liber 3, Titulus 40 : De consecratione ecclesiae vel altaris
Liber 3, Titulus 41 : De celebratione missarum, et sacramento eucharistiae et divinis officiis
Liber 3, Titulus 42 : De baptismo, et eius effectu
Liber 3, Titulus 43 : De presbytero non baptizato
Liber 3, Titulus 44 : De custodia eucharistiae, chrismatis et aliorum sacramentorum
Liber 3, Titulus 45 : De reliquiis et veneratione sanctorum.
Liber 3, Titulus 46 : De observatione jejuniorum
Liber 3, Titulus 47 : De purificatione post partum
Liber 3, Titulus 48 : De ecclesiis aedificandis vel reparandis
Liber 3, Titulus 49 : De immunitate ecclesiarum, coemiterii, et rerum, ad eas pertinentium
Liber 3, Titulus 50 : Ne clerici vel monachi saecularibus negotiis se immisceant
Liber 4
Liber 4, Titulus 1 : De sponsalibus et matrimoniis
Liber 4, Titulus 2 : De desponsatione impuberum
Liber 4, Titulus 3 : De clandestina desponsatione
Liber 4, Titulus 4 : De sponsa duorum
Liber 4, Titulus 5 : De conditionibus appositis in desponsatione vel in aliis contractibus
Liber 4, Titulus 6 : Qui clerici vel voventes matrimonium contrahere possunt
Liber 4, Titulus 7 : De eo, qui duxit in matrimonium quam polluit per adulterium
Liber 4, Titulus 8 : De conjugio leprosorum
Liber 4, Titulus 9 : De conjugio servorum
Liber 4, Titulus 10 : De natis ex libero ventre
Liber 4, Titulus 11 : De cognatione spirituali
Liber 4, Titulus 12 : De cognatione legali
Liber 4, Titulus 13 : De eo, qui cognovit consanguineam uxoris suae vel sponsae
Liber 4, Titulus 14 : De consanguinitate et affinitate
Liber 4, Titulus 15 : De frigidis et maleficiatis, et impotentia coeundi
Liber 4, Titulus 16 : De matrimonio contracto contra interdictum ecclesiae
Liber 4, Titulus 17 : Qui filii sint legitimi
Liber 4, Titulus 18 : Qui matrimonium accusare possunt, vel contra illud testari
Liber 4, Titulus 19 : De divortiis
Liber 4, Titulus 20 : De donationibus inter virum et uxorem et de dote post divortium restituenda
Liber 4, Titulus 21 : De secundis nuptiis
Liber 5
Liber 5, Titulus 1 : De accusationibus, inquisitionibus et denunciationibus
Liber 5, Titulus 2 : De calumniatoribus
Liber 5, Titulus 3 : De simonia, et ne aliquid pro spiritualibus exigatur vel promittatur
Liber 5, Titulus 4 : Ne praelati vices suas vel ecclesias sub annuo censu concedant
Liber 5, Titulus 5 : De magistris, et ne aliquid exigatur pro licentia docendi
Liber 5, Titulus 6 : De judaeis, sarracenis, et eorum servis
Liber 5, Titulus 7 : De haereticis
Liber 5, Titulus 8 : De schismaticis et ordinatis ab eis
Liber 5, Titulus 9 : De apostatis et reiterantibus baptisma
Liber 5, Titulus 10 : De his, qui filios occiderunt
Liber 5, Titulus 11 : De infantibus et languidis expositis
Liber 5, Titulus 12 : De homicidio voluntario vel casuali
Liber 5, Titulus 1 : De torneamentis
Liber 5, Titulus 1 : De clericis pugnantibus in duello
Liber 5, Titulus 1 : De sagittariis
Liber 5, Titulus 16 : De adulteriis et stupro
Liber 5, Titulus 17 : De raptoribus, incendiariis et violatoribus ecclesiarum
Liber 5, Titulus 18 : De furtis
Liber 5, Titulus 19 : De usuris
Liber 5, Titulus 20 : De crimine falsi
Liber 5, Titulus 21 : De sortilegiis
Liber 5, Titulus 22 : De collusione detegenda
Liber 5, Titulus 23 : De delictis puerorum
Liber 5, Titulus 24 : De clerico venatore
Liber 5, Titulus 25 : De clerico venatore
Liber 5, Titulus 26 : De maledicis
Liber 5, Titulus 27 : De clerico excommunicato, deposito vel interdicto ministrante
Liber 5, Titulus 28 : De clerico non ordinato ministrant
Liber 5, Titulus 29 : De clerico per saltum promoto
Liber 5, Titulus 30 : De eo, qui furtive ordinem suscepit
Liber 5, Titulus 31 : De excessibus praelatorum et subditorum
Liber 5, Titulus 32 : De novi operis nunciatione
Liber 5, Titulus 33 : De privilegiis et excessibus privilegiatorum
Liber 5, Titulus 34 : De purgatione canonica
Liber 5, Titulus 35 : De purgatione vulgari
Liber 5, Titulus 36 : De iniuriis et damno dato
Liber 5, Titulus 37 : De poenis
Liber 5, Titulus 38 : De poenitentiis et remissionibus
Liber 5, Titulus 39 : De sententia excommunicationis
2.16. UT LITE PENDENTE NIHIL INNOVETUR.
CAP. I.
Privilegium etiam a principe impetratum, per quod privatur quis sine causae cognitione, lite pendente, usu possessionis, tanquam surreptitium non valet, seu tanquam rationi obvium est revocandum.A memoria, nostra non excidit, †qualiter in primo anno nostrae promotionis transscriptum literarum felicis memoriae praedecessoris nostri Honorii Papae nobis feceris praesentari, in quo continebatur, antecessoribus tuis apostolica benignitate esse indultum, ut tam eis, quam successoribus suis liberum esset per totam Angliam ante se crucem deferre. Nos vero antecessoris nostri vestigiis inhaerentes, tibi sub scripti nostri munimine confirmavimus quod antecessoribus tuis fuerat a praedecessore nostro clementer indultum. Postmodum vero sanctae et venerandae memoriae T. quondam Cantuariensis archiepiscopus existimans hoc in depressionem iuris et suae dignitatis redundare, exinde coepit quaestionem movere. Et propter hoc ad sedem apostolicam appellavit, affirmans, si bene meminimus, quod tibi et praedecessoribus tuis id nullatenus licuisset. Sicque factum est, quod nos tibi per scripta nostra prohibuerimus, ne in provincia Cantuariensis ecclesiae, donec de ipsa causa cognosceretur, ante te crucem deferre aliqua ratione auderes. Quia ergo per dilectos filios nostros I. et A. clericos tuos gravem coram nobis querimoniam deposuisti, asserens, quod te de possessione huius rei, quam tu et antecessores tui habuistis, ante cognitionem iudicii spoliassemus, volentes nos tibi tanquam venerabili fratri nostro deferre, et iura tua integra [et] illibata servare, praesentibus literis Statuimus, ut literae prohibitionis nostrae, quas ad petitionem archiepiscopi Cantuariensis tuae fraternitati direximus, nullum tibi praeiudicium faciant, quo minus tibi et successoribus tuis liberum sit, quemadmodum vobis est beneficio privilegiorum apostolicae sedis indultum, et tu et praedecessores tui id consuevistis facere, ante vos per totam Angliam deferre crucem, quousque diffinitiva sententia decernatur, an ecclesia tua de iure hoc debeat habere.
CAP. II.
Accusatus de adulterio ad separationem tori non debet lite pendente privari possessione coniugali.Laudabilem (Et infra: [cf. Comp. II. c. 3. de cogn. spir. IV. 6.]) Quaeris iterum, quando matrimonium accusare contingit, an statim sit carnale commercium suspendendum, †aut quamdiu dissimulari possit vel potius sustineri. Ad quod breviter respondemus, quod, quum Alexander II. aperte prohibeat, ne ab invicem, donec causae iustae fiat examinatio, separentur, et Symmachi Papae contineat institutum, ut praelatus aliquis accusatus, antequam ea, quae obiiciuntur, luce clarescant, relinqui non debeat a subiectis, in praesenti articulo, coniugum alteruter accusatus ante probatam accusationem iure, quod habet in altero, privari non potest. [Insuper etc. (cf. c. 4. qui matr. acc. poss. IV. 18.)]
CAP. III.
Qui rem litigiosam alienavit ita, quod rehaberi non potest, debet aequivalentem substituere in locum illius, quam alienare non poterit. H. d. cum sequ.Ecclesia sanctae Mariae in Via lata contra Ioannem de Ateia, qui quasdam possessiones ipsius dicebatur contra iustitiam detinere, movit tempore B. Carosomi dicti senatoris sub L. iudice quaestionem (Et infra: [cf. c. 10. de constit. I. 2.]) Prohibemus, ne possessiones, quae successerunt in locum et ius illarum, quas ab Ioanne de Ateia ecclesia sanctae Mariae petierat, in monasterium vestrum ab eodem Ioanne lite pendente translatas alienare interim praesumatis, ut, si ecclesia sanctae Mariae vel de vitio litigiosi contractus vel de proprietate forsitan voluerit experiri, ne, si obtinuerit in iudicio, in vanum laboret, monasterio vestro minime possidente, sit quod evincere valeat et habere. [Dat. Lat. V. Kal. Dec. 1199.]
CAP. IV.
Idem dicit, quod in praecedenti.Ecclesia sanctae Mariae (Et infra: [cf. c. 10. de constit. I. 2.]) Possessionem, qua fuerat praetermisso iuris ordine praedicta ecclesia spoliata, sibi restitui postulabat (Et infra:) Nos quicquid ab aliis factum fuit, postquam praedecessor noster ad curiam suam idem negotium revocavit, irritum decernimus et inane (Et infra:) Verum quoniam praefatam possessionem post restitutionem vobis factam ab Ioanne de Ateia alii locationis titulo assignastis, neque restituere poteratis ecclesiae spoliatae, loco ipsius tantundem possessionum aequivalentium ad arbitrium bonorum virorum ipsi ecclesiae fecimus assignari, quas, quoniam alii fuerant pignori obligatae, per vos liberari fecimus a creditoribus, qui nobis instrumentum pignoris postea resignaverunt. [Et quia etc. (cf. c. 10. de constit. I. 2.) Dat. Lat. V. Kal. Dec. 1199.]
CAP. V.
Lis decidenda est secundum iura exsistentia tempore controversiae, non autem secundum privilegium impetratum lite pendente; nisi de litis pendentia mentionem faciat.Dilectus filius magister A. persona ecclesiae de Bassevilla exposuit coram nobis, quod, quum inter praedecessorem suum ex parte una, et priorem ac monachos de Bassevilla Carnotensis dioecesis ex altera super decimis novalium infra fines parochiae suae consistentium quaestio emersisset, ea pendente coram iudicibus a sede apostolica delegatis, abbas et conventus sancti Martini maioris monasterii Turonensis, quibus subsunt prior et monachi supradicti, pro se ac membris suis obtinuerunt a sede apostolica indulgentiam super perceptione huiusmodi decimarum, cuius praetextu iam dicti prior et monachi supradictas decimas sibi vendicare contendunt, licet in indulgentia ipsa de supra dicta quaestione facta mentio non fuisset. Ideoque discretioni vestrae mandamus, quatenus auctoritate nostra eisdem iudicibus, quibus commissa fuit ipsa quaestio, iniungatis, ut indulgentia non obstante praedicta in negotio ipso procedant iuxta traditam sibi formam.