Liber 1, Quaestio 7 [Clm 26711 Transcription]

"Post haec quaeritur" etc ista est quinta distinctio et continuatur ad praecedentem quia postquam magister ostendit qualiter deus generat deum nunc in ista parte movet quaestionem concernentem ipsum gignens et genitum et dividitur in tres partes quia in primo ponit magister variam quaestione / 2o ponit solutionem quaestionum / 3o dat aliquarum auctoritatum variam intentionem tunc 2a pars incipit ibi adquid calico litis 3a ibi dicitur quoque 2a pars dividitur in duas partes quia in prima ostendit quod essentia divina non generatur passive / 2o probat quod non generat active tunc 2a pars est ibi itaque etiam non est dicendum quae ulterius posset dividi in plures partes secundum quod magister suam intensionem ponit et contra eam obicit partes patebunt in legendo

Utrum tam inpossibile sit idem esse principium generativum sui ipsius quam inpossibile est plures esse causas totales simul et semel unius

quod non nam principium non simpliciter inpossible Sed 2m sic igitur quaestio falsa tenet consequentia assumptum probatur quo ad primam partem quia essentia divina generat se et est principium generativum sui ipsius sicut tenuit richardus igitur etc

2o dico idem potest esse falsum generationis suae igitur et trinus vel principium consequentia patet a simili et antecedens probatur quia hoc non claudit contradictionem ut videtur tum etiam quia essentia divina est subiectum generationis ut videtur

3o sic plures possunt esse causae totales respectu eiusdem effectus et nulla res omnino generat se ipsam secundum augustinum primo de trinitate igitur quaestio falsa antecedens pro prima parte arguitur nam si applicarentur alicui duo ignis aequaliter proportionati cum omnibus circumstantiis ad aliquod combustibile esset quodlibet illorum causa totalis combustionis illius igitur alias fuit verum consequentia nota et assumptum illud patet quia quilibet ignis esset causa quia posita poneretur effectus

Prima conclusio nulla omnino res in eodem supposito ac esse naturali potest se ipsam producere nec a se causari vel originari probatur conclusio per beatum augustinum primo de trinitate capitulo primo ubi dicit nulla omnino res est quae se ipsam gignat

primum corollarium essentia divina non est trinus nec principium productionis ad intra patet ex conclusione quia tunc idem se ipsum originaret quod est inpossibile ad sensum conclusionis pro hoc corollario est determinatio magistri in ista 5a distinctione et ecclesiae extra de summa trinitate et fide catholica capitulo dampnamus ubi dicitur quod "essentia divina nec generat nec generatur"

2m corollarium essentia divina non est trinus formalis generationis nec principium quo filius generatur vel spiritus sanctus spiratur ad intra primam partem probat gregorius distinctione quaestione 2a articulo 2o et patet ex conclusione secunda probat distinctione 7 unica articulo 2o et probatur totum corollarium ex conclusione quia essentiae divinae non competit ratio principii igitur nec principii quo nec etiam ratio trinum igitur nec trinum conclusio patet consequentia quia principium quo est principium et terminus formalis est terminus circa quod corollarium potest notari quod secundum aliquos referret dicere essentia divina est principium quo generandi et dicere essentia divina est principium communicandi nam primam neant et 2am affirmant ratio quia principium generandi neccessario dicit aliqua distinctione principii sed non principium communicandi a communicato aliter enim essentia divina non diceretur communicare se ipsam

3m corollarium similiter conforme dictis doctorum scolae nostrae theologiae de argentis distinctione 7 conclusione prima articulo 4 Et gregorius quaestione 2a 5ae distinctionis articulo primo quod essentia divina non generatur proprie nec per accidens nec per se probatur corollarium ex conclusione quia tunc aliqualiter esset accidens quod est falsum

Sed contra istam conclusionem et contra arguit sic loycaliter omnis essentia divina vel filius generatur trinitas tota est filius vel essentia divina igitur trinitas generatur maior est vera et similis minor et forma bona ut videtur igitur sequitur conclusio Confirmatur aliquod generat in divinis et nichil ab essentia igitur essentia generat

2o sic hic pater generat hic pater est essentia divina igitur essentia divina generat potest reduci ad primum modum primae figurae faciliter sicut patet omnis pater generat omnis essentia est pater igitur etc.

3o generans est essentia divina igitur essentia divina est generans consequentia tenet per conversionem simplicem antecedens faciliter potest probari quia pater generans est essentia igitur generans est essentia Confirmatur tam convertibiliter pater se habet ad essentiam quam si solum suppositum patris esset sed tunc quidquid diceretur de patre diceretur de essentia divina igitur nunc ita est

4o sic essentia divina non est non generans et est igitur essentia divina est generans consequentia videtur nota ex dictis philosophi circa finem primi priorum et primo peryermenias antecedens arguitur nam quidquid est in divinis aute est generans aut genitum aut procedens vel igitur essentia divina est generans vel genitum vel procedens sed quodcumque detur idem sequitur igitur etc

5o sic essentia divina est pater filii igitur essentia divina habet filium sed nullum nisi quam generat vel genuit igitur conclusio falsa antecedens patet quia essentia divina est pater et pater est pater filii igitur essentia divina est pater filii

Ad istas responsiones respondeo cum dicitur omnis essentia divina vel filius est deus trinitas negatur hoc unde similes si formarentur omnis leo vel homo est risibilis et hiis similes solent negari et si probantur per inductiones suarum singularium iste leo vel homo est homo dicitur quod non valet quia apta nata est habere plures singulares quare non sufficit inductio illa ad confirmationem aliquid generat et nichil aliud igitur essentia etc negatur consequentia quia hoc non sufficit

ad 2m dicit ockam quod silogismi tales non concludunt in divinis quia una res est tres res et tres res sunt una simplex res sed istam responsionem improbat gregorius in ista distinctione 5 quaestione prima articulo primo ponens ibidem aliam praemittendo unam aliam dictam commentatoris ubi dicit primo prioris de propositione universali et regulari perditi de omni unde dicit quod ad propositionem universalem veram non requiritur plus nisi quod praedicatum dicatur de omnibus suppositis subiecti sed ad regulari per dici de omni requiritur ultra hoc quod praedicatum dicatur de omnibus suppositis subiecti et de quolibet de quo dicitur subiectum per hoc ad formam dicit quod forma non regulatur perditi de omni Cum dicitur pater est generans quia de alioquo dicitur subiectum de quo non dicitur praedicatum et sic solvit illas formas sed iudicio meo haed distinctio non valet quia cuiuscumque propositionis praedicatum non potest dici de omni de quo dicitur subiectum habet vel apta nata est habere singularem falsam sed omnis talis universalis non erit vera igitur distinctio nulla

Ex quo videtur quod responsio super falso fundatur alii respondent assignantes duplicem fallaciam in istis formis figurae dictionis et falsam antecedentis sed quia iste modus a thomas de argentina et gregorius inprobatur nec ipsum accepto nec inprobo ideo adhuc aliter respondet quidam doctor noster magister iohannes Clenkoth et concordat cum eo magister conradus in sua lectura dicens quod talis forma peccat hoc credere debemus sed qualiter et quomodo hoc nobis est incomprehensibile verum non fuit magister cum posuit Sed contra hoc quia tunc fidelis posset aequaliter concedere contradictio sicut suam fidem dicens consimiliter scio quod contradictio possunt stare simul sed qualiter non est nobis nota Item non possemus sufficienter rationes solvere factas contra fidem Item hoc est se exponere totaliter infidelium derisioni ideo dico aliter quod omnes tales propositiones sicut non sufficienter regulant 26 de omni a perditi sic etiam non sunt sufficienter universales licet forte nominaliter ita videatur et hoc potest patere ex duobus primo quia contingit aliquid summere sub subiecto de quo non dicitur praedicatum

2o quia omnis propositio sufficienter universalis debet inferre de terminis transpositis suam exclusivam quod in hiis non contingit bene cum dicitur omnis essentia divina consequentia non valet

Iste modus concordat cum illis qui dicunt quod in quolibet sillogismo tenente gratia formae requiritur circumlocutio ut sufficienter simul regulatus de perditi de omni vel dici de nullo et si quaeritur qualis debeat esset talis circumlocutio dicunt quod talis modus circumloquendi est ponendus per quem magis illa prima figura reddatur sufficienter universalis sic scilicet quod subiectum nullius neminat quoniam praedicatum conveniat eidem

ratio est quia tunc sufficienter regulatur sillogismus perditi de omni vel dici de nullo ex quo patet quod non sufficit circumlocutio quae sic per illud quod est est si praecise addatur subiecto patet quia in pluribus deficit patet arguendo sic omne illud quod est pater est pater filius est illud quod est pater igitur filius est pater patet quod consequentia non valet et cum taliter circumloquitur ideo iste modus est insufficiens dicunt igitur quod circumlocuitio aristotelis in libro primorum sufficit et ibi dicit in conclusio a in conclusio b a igitur in quo causa quo b similiter est si circumlocutio fiat sic idem a idem b etc

Ex hiis patet quod et si sufficit regula posita ab Anselmo in libro de processione spiritus sancti capitul 2o ad paralogismos ostendendum non tamen ad solvendum

per haec igitur solvuntur omnes paralogismi facti in materia ista primo iste qui arguit haec essentia est filius haec paternitas non est filius igitur haec paternitas non est essentia patet quod si fiat circumlocio quod tunc maior est et forma bona vel si non fiat circumlocio tunc forma non valet

2o hinc paralogismus solvitur per haec iste pater generat iste pater est essentia igitur etc patet iterum quod si a fit sicud debet quod est falsa

3o ille omnis essentia divina est filius nulla paternitas est filius igitur nulla paternitas est essentia patet sicut prius quid dicendi

4to iste hic pater generat haec essentia non generat igitur haec essentia non est iste pater dicitur sicut prius

5o iste omne illud quod est pater est pater filius est omne illud quod est pater igitur patet quid dicendum ex dictis

6o ista omne illud quod est pater est pater omne illud deitas est illud quod est pater illud omne quod est deitas omnes enim haec formae faciliter solvuntur satis breviter secundum dictum meum quia sicut non sufficienter regulantur sic praemissae non sunt sufficienter universales vel 2m modum istorum quia non fit de vita circulocio in praemissis propter quod formae non valent

ad 3m cum dicitur generans etc dico quod consequens potest dupliciter accipi dupliciter uno modo sic essentia divina est generans id est hoc quod generat sic concedo alio modo generans id est generat et sic negatur conversio de primo modo debet converti non 2o modo

Ad confirmationem tam convertibiliter se habet etc verum est quantum est ad praedicationes essentiales non notionales quia nunc ibi est oppositio relationis sed tunc nulla esset

ad quartum dico quod essentia divina est non generans et cum arguitur contra quidquid est in essentia divina etc dico quod debet sic intelligi quidquid est in essentia divina aut est genitum etc id est illud quod est genitum vel generans vel pro pertedens et hoc est verum

ad 5m essentia divina est pater etc nego consequentiam posset tamen aliter responderi dimitto causa bonitatis quia forma consequens est

2a conclusio quamvis aeterni patris verbum de essentia patris sit genitum essentia tamen divina non est generationis subiectum prima pars est augustinis 15o de trinitate capitulo 10 filius non nisi substantia patris est genitus et 2o contra maximum nullo modo filium dei cogitatis si eum natum de substantia patris negatis 2a pars probatur quia aliter sequitur quod essentia divina esse perfectibilis ex per se termino generationis patet consequentia quia omnis terminus cuiuscumque generationis perficit suum subiectum et falsitas consequentis de se nota est

primum corollarium verbi aeterni productio non est dicenda esse de nichilo patet quia est de substantia patris quae est summum ens et inmensum et non nichil

2m corollarium quod pater non nisi terminum immensae perfectionis potest habere suae aeternae productionis probatur quia de mensa et simplici essentia sua igitur corollarium verum aliter non communicaret sibi essentiam talem immensam

3m corollarium non omne productum de aliquo habet ipsum pro suae productionis subiecto patet corollarium per 2am partem conclusionis quia aliter sequitur quod essentia divina esset subiectum productionis ad intra quod est falsum

Sed contra ista potest argui ex dictis doctoris sollmpnis primo sic illud quod remanet subutroque termino habet rationem subiecti essentia divina est huiusmodi igitur etc

2o sic cuilibet potentiae active in principio correspondet potentia passiva in termino sed in patre est potentia activa igitur in filio erit aliquid se habens passive hoc autem non est ipsa relatio igitur erit essentia divina

3o quam circumstantiam esse denotet ly de vel originis causalis vel principium materialis si primum nichil habuit augustinus contra maximum libro 3o quia maximus concessit filium esse a patre igitur restat 2m scilicet quod dicat circumstantis principium materialis et per consequens propositum

Ad ista respondetur et primo ad primum potest dici uno modo si recipiuntur hic terminum producens et productum quod maior est falsa sicut et conclusio Si vero sumuntur terminum pro privatione et forma introducta minor est falsa quia filius numquam sic talem terminum habent cum sit aeternus

Ad 2m dico ad maiorem quod verum est in permixtis suis potentialibus compositionibus non autem mentem omni possibilitate et compositione in permixto

ad 3m respondet thoams de argentis de ista quinta articulo 4o quod significat et dicit circumstantiam originis substantialis Et gregorius quaestione 2a articulo primo in fine dicit quod dicit consubstantialitatem principii alicuius cum suo principato et ita dicit consubstantialitatem quod notat quamdam etiam distinctionem licet maximus concederet patrem filium generare nolebat tamen concedere patri filium consubstantialem esse et per hoc patet quid dicendum ad 2am rationem principalem et haec de 2a conclusione et corollariis suis

3a conclusio nulla causa temporalis est vel esse potest simpliciter totalis probatur quia omnis talis in causando et essendo dependet ab influxu primae causae simpliciter igitur conclusio vera

Confirmatur nulla causa non sufficiens sibi ipsi esse per se sufficit alterum agere per se igitur nulla causa temporalis per se sufficit agere alterum

Corllarium primum Sola causa prima potest esse causa totalis cuiuslibet causabilis in natura patet ex conclusione quia sola illa in agendo a nulla alia dependet sed sibi ipsi sufficit ad agere et esse

2m corollarium si duo essent aeque prima nullorum istorum potest esse alicuius producti simpliciter totalis causa patet cum influentia cuiuslibet ad productionem illius foret requisita aliter non esset aeque prima

3m corollarium inplicat contradictionem formalem plures patet quia tales forent vel aeque primae vel subordinatae / non subordinatae per conclusionem nec aeque primae per corollarium igitur nullo modo

Ex quo patet responsio ad conclusionem ut videtur quod pars quaestionis affirmativa est vera sed contra hoc est argumentum principale et confirmatur nam idem ignis b productus ab a potest vel potuit produci a c igitur videtur conclusio non esse vera

2o quia si conclusio esset vera cum corollariis videtur sequi quod invincibiliter probaretur unum solum primum esse vel tantum unum deum esse sed oppositum huius videtur cum hoc sit artius igitur

3o plures possunt esse causae alicuius effectus quarum quaelibet posita sequitur effectum poni Sed sic esse causam est esse causam totalem igitur 3m corollarium est falsum antecedens videtur quia non videtur inpossibile quod abraham ab alia fuisset genitus contra adam et sic alius multis igitur etc

ad ista respondeo ponendo aliqualem declarationem huius terminum causa totalis qui dupliciter potest summi uno modo dicitur causa totalis quae sola in isto ordine causat tenendo sola exclusione non solum praecisive et sic causat sola quod nichil cum ea talem effectum causat sic intelligo conclusionem et corollaria

alio modo dicitur causa totalis qua posita omni alio istius ordinis remota ponitur vel potest poni inesse efectus in tali causa 2m eius propria principia agente Et dico n?nter istius ordinis ad non excludendum concursum generalem dei sic autem sumendo causam totalem non videtur impli?o contradictionis quin plures causae totales possint esse respectu eiusdem effectus supposito tamen uno quod doctor subtilis libro primo et 4o concedit scilicet quod idem effectus possit produci ad mihi sed caas creatis aliquibus illarum sive alia et sic procedunt rationes contra praedicta quas concedo ad hunc sensum Et si arguitur contra quia sic dicendo heb dicere quod talis effectus ab aliqua causa dependet qua non existente staret talem effectum aequaliter esse quod videtur contra rationem dependentiae posset simpliciter et absolute concedi conclusio quia omnis effectus causae creatae realis dependet a sua causa creata et tamen ea non existente staret nichilominus talem effectum a deo produci

pro quo notandum quod effectum dependere essentialiter ab aliquo potest intelligi tripliciter uno modo sic quod effectus sine causa illa nec posset fieri nec causari quibuscumque aliis vel positis vel applicatis 2o sic quod talis effectus non poneretur nec conservaretur nisi talis foret eius causa licet tamen sine ea causaliter confirmari posset 3o modo sic quia talis effectus acti causa capit esse de facto et tamen ipsa circumscripta adhuc inesse poneretur et in esse conservaretur modo summendo dependere primo modo non est possibile quod aliquis effectus dependet a causa sine qua possit esse vel conservari Sed 2o vel 3o modo bene et sic patet quid dicendum ad totam quaestionem sequitur sexta distinctio etc