Liber 5

INtendit in hoc tractatu loqui de sueciebus mo tuum, & de accidentibus lessentialibus eis: quod u: declaratum est ex hoc in Tertio est quasi genus. & quia intendit nunaerare species motuum esentialium, incoepit primo determinare mota essentialia a non essentialibus, & dixit: Quod transmutatum vniversaliter est tribus modis. Aut per accidens, vt cum dicitur quod musicus currit. non enim currit secundum quod musicus, sed secundum quod est auimal ambulas, cui accidit, vt sit musicus, & sic cursus attribuitur ei per accidens. Secundus vero modus est illud, quid dicitur transinutatum simpercitur, quia transmutatur secundum partem, vt cum diiturortes est sanus, licet non sit D sanus, nisi secundum oculum, & infirmus, quia est infirmus oculo. & hoc intedebat cum d. Et aliud, quia pers eius, &c. id est & quoddam dicitur transnutari simpliciter, tamen non transmutatur ex eo, nisi vna pars tantum. Et iste modus reducitur ad illum, qui est per acciuns, & est quasi medium inter illud, quid est per accidens, & illud quod est per se. pars enim pont moueri per se, quando distin guitur a toto, quid est impossibile in mu sica, aut in albedine. primo enim modo attribuitur motus gratia eius, quod non est innatum moueri scilicet qualitatum, vt cum dicimus quod musicus currit, & medicus scribit: secundo veto attribuitur motus gratia eius, quid innatum est moueri. Et isti tres modi inueniuntur in eis, quae mouentur in loco, & in alteratione manifeste, illud, quid mouetur per accidens, aut gratia partis, aut quia mouetur per se. sed Arist. non indiget in hoc loco diuidere motum per se in hoc Quinto, sed in Septimo, & in Octauo faciet hoc. & contentus est ex his tribus modis scilicet motu per accidens, & motu secundum partem, & motu per se, ad declarandum quod sermo eius non est, ni si de moto per se, quoniam nulla ars comsyderat de moto per accins.

D. d. & est motum per alium motum, id est & etiam mouetur per se motu alio a motu translationis, vt illud, quod mouetur secundum alterationem. &, quia alteratio dicitur quasi aequiuoce, & d. & de alteratione etiam, &c. id est & illud quod significat hoc nomen alteratio, quod est transmutatio ad sanitatem, est aliud ab illo, quod sivnificat hoc nomen alteratio, quod est transmutatio ad caliditatem.

Cum declarauit quod motum diuiditur in illos tres modos, declarat etiam quod in motore inueniuntur illi tres modi scilicet Motor per se. v. g. medicum sanare alium ab infirmitate, & Mo tor per accidens. v. g. musicus sanat se, quoniam accidit musico vt sit melicus, aut medicus sanans se. meditus enim non sanat per se, nisi aliud, cum res artificiales non agant in se, nisi per accidens, econtrario ei, quod lictum est in definitione naturae. Il lud autem, quod dicitur mouere, quia pars eius mouet, est, vt cum diximus poc. mouet hoc pondus, licet non moueat nisi manu tantum.

D. d. & manum percutere. hoc est exemplum de illo, quod mouet secundum partem scilicet Soc. percutere, licet non percu tiat, nisi manu: aut dicere manum percutere, licet non percutiat, nisi pers eius

Cum distinxit illud, quid est per se, ab illo, quod est per accidens, in motore, & moto, incoepit numerare com sequentia motus ad declarandum, quae eorum sunt, quibus attribuitur, motus per se. vt ex hoc veniat ad nu merandum species motus, & dixita Et quia est hic, &c. id est &, quia in omni motu inueniuntur quinque scilicet Mo tor per se, & Motum per se. Et hoc intendebat, cum dixit primo. primum enim est quandoque synonymum ei, quod est per se, & quandoque dicitur magis pro prie, & est id, quod mouet non perpre alium motorem. Et similiter primum motum dicitur his duobus modis, scilicet de illo, quod est per se, & de illo, quod mouetu per se, non quia in eo est alia pars, quae est primum motum in ipso. sed hoc intendebat per motum primum illud, quid est per se simpliciter. Tertium vero est illud, sicut dixit, in quo est motus scilicet tempus. Et quartum illud, ex quo est motus. Et quintum illud, ad quod est motus. Et hoc est ita. quoniam omnis motus est a motore, & in moto & in tempore, & ab aliquo, & in aliquid, omnem vero motum esse a motore est positum hic, & declarabitur in principio Septimi. & similiter omnen mo tum esse in tempore declarabitur etiam perfecte in Sexto, licet modicum inde declaratum sit in capitulo de tempore. Quoniam autem omnis motus naturalis rectus est ex aliquo, & in aliquid ma nifestum est per se in motu alterationis, & augmenti, & translationis recte. licet existimetur quod ipse perscru tabitur de hoc in alio loco. & videtslr quod ipse ponit hic. ista, secundum quod sunt famo sa, & post perscrutabitur perfecte de eis.

D. d. motum enim primo est aliquid, &c. id est & illud, quod mouetur per se, manifestum est ipsum esse aliud ab illo, ad quod mouetur. & ista alietas est ei primo, & essentialiter. per accuns verom non est remotum, vt illud, quod mouetur, & illud, ad quod est motus, sint idem. & similiter est de illo, ex quo est motus, scilicet quia etiam est aliud a moto.

D. d. v. g. quoniam lignum, &c. i quoniam lignum est illud, quod mouetur in al teratione, & illud, ad quod est alteratio, est calidum, & frigidum, & lignum est aliud a calido, aut frigido.

D. d. & primum istorum est motum, &c. id est illud ex istis, quod magis disponitur per motum, est tes mota. & fequitur ip sum illud, ad quod est motus, cum llud sit finis motus. & sequitur ista illud, ex quo est motus, cum ab hoc separatur res mota, & trans fertur ab eo. Primum igitur istorum, & dignius in motu est res mota, scilicet subiectum motus. Deinde illud, ad quod est motus. Dende illud, ex quo est motus. Iste igitur ordo est istatum causarum, ex quibus constituitur motus. a motus enim constituitur in substantia eius ex istis tribus causis scilicet de cau sis existentibus in eo non extrinsecis. & ideo non numerauit motorem, aut tempus, quia per rpes est de accidentibus eius, & motor de cau is extrinsecis. Et, cum posuit ista, dixit: manifestum est igitur quod motus est in ligno, &c. id est &, cum motum est aliud ab eo, ad quod est motus, & est for ma, manifestum est quod motus est in mo to, non in illo, ad quod est motus, & est forma. Et hoc manifestum est per se. vev. quoniam calefactio est in corpore cale facto, non in calore, quiem finis calefactio nis. & similiter translatio est in translato, non in superiori, aut inferiori, quae sunt fines translati, & quantitas, qua est finis augmenti, non. est in ea augmentum. & ideo illud, ad quod est mo tus, est aliud a moto per se.

D. d. forma enim non mouet, neque, mouetur. et intendit formam substantialem, qua est finis motus generationis, & qua litates, quae sunt fines motus alterationis.

D. d. neque talis quantitas. & intendit quantitatem, ad quam peruenit motus augmenti, & diminutionis.

D. d. cforma enim non mouet, neque mouetur, id est quoniam motor, & mo tum est compositum ex materia, & forma, & declaratum est in d Tertio quod motus est in moto, non in motore

Idest. sed si hic sunt motor, & mo tum, & ex quo, & ad quod: & motus est in aliquo istorum praeterque in re mota: hoc nomen motus est aeceptum ab illo, ad quid est motus non ab illo, ex quo est motus. & ideo mo tus ex ente in non ens dicitur Corruptio, quoniam non ens est corruptum, & non denominatur a nomi ne eius, ex quo est, scilicet ab ente & hoc intendebat, cum dixit: & ideo Corruptio.

D. d. & Generatio, &c. id est & ens: id est & motus, qui dicitur gene ratio, dicitur, quia est transmutatio ad illud, quod est ens, & generatum. licet transmutaretur de non ente, idest incipiat ex eo.

Et, quia iam narrauimus prius mo tum quid sit, & definiuimus eum, quia est perfectio moti, secundum quod est mo tum, manifestum est quod forma, & est illud, ad quod est motus in generatione, est immobilis, & similiter passiones, qusunt id, ad quid est motus in altera¬ tione, & similiter locus, & est illud, ad quod est motus sinm translatione. motus enim non est perfectio alicuius istorum. D. dedit exemplum de qualitate, & dixit v. g. seia, & calor, id est quoniam istae passiones non mouentur per motum alterationis, cum sint fines eius.

D. d. Sed hic est quaestio, &c. id est &, quia passiones diuiduntur secundum magis, & minuns, & propter transmutationem sequentem illas existimatur quod albedo est motus, & sic motus ad illam erit motus ad motum. &, quia inanifestum est quod albe do est forma quiescens immobilis: & qui fingit ipsam moueri, non est loquendum cum eo in hac senia.

D. d. sed dignius est vt albificatio sit mo tus, non albedo, id est sed apparet per se quod albificatio est motus, non albedo, ad quam est motus albificationis. Et, quia accidit ei, ad quod est motus, vt in eo inueniatur illud, quid est per se, & illud, quid est per accidens, & illud, quid em secundum partem, narrauit hoc ne aliquis deciperetur, & d. Et in illis, &c. id est & in illo, ad quod est motus, inueniuitur etiam illi tres modi, quos numerauimus i motore, & moto. v. g. in illo, ad quod est transmutatio per accidens, est, transmutatio albi ad hoc, quod sit intellectum scilicet ad hoc, quod intelligatur, ab homine. quoniam hoc est albi per accidens, cum illud, quid albificatur, non habet naturam vt transmutetur ad hoc, vt sit intellectum, nisi per accidens. & hoc intendebat cum dixit: intelligi enim &c. id est quoniam intelligi est accidens, quod accidit ei, quid transmutatur ad colorem, & est album. Et exemplum eius, quod dicitur transmutari gratia partis, est, vt cum dicimus hoc album demonstratum transmutari ad colorari: quoniam non dicitur colorari, nisi quia transmutatur ad partem coloris scilicet ad aliquam speciem eius. & hoc intendebat, cum dixit: transmutatio eius ad colorem, &c. id est &, cum dicimus album colorari, dicimus hoc, quia transmutatur ad partem coloris, & est albedo. D. dedit exemplum de motu translationis, & dixit: & transsertur ad Europam, quia transfertur ad Athenas. id est & dicimus aliquid transferri ad aliquem locum, quia transfertur ad partem illius rei, cui attribuitur translatio. vig. vt, cum dicimus quod Socra. trans fertur ad Hispaniam, licet non transferatur, nisi ad Cordubam.

D. d. transmutatio vero eius ad colorem album est per se, id est &, cum dicimus de aliquo alterato in colore, transmu tari de nigro ad album, est per se & etiam, cum dicimus ipsum transferri ab Hispania ad Cordubam, est per se. Et, cum declarauit ista. perfecit sermonen in dando summam de his, quae declarauit, vt est mos in sermonibus demonstratiuis, & dixit: Declaratum est igitur, &c. id est declaratum est ligitur ex hoc sermone, quomodo attribuitur motus ei, ad quid est secundum ipsum motum, & secundum accidens, & secundum partem. & similiter est declaratum quomodo moueri attribuitur moto per se, & per accidens, & secundum partem: & quo mouere attribuitur etiam motori per se, & per accidens, & secundum partem. Et declaratum est cum hoc, quo motus non est per se in eo, ad quod est motus, scilicet forma. Et intelligit hic per formam, formam substantialem, & quali tatem, & quantitatem, & vbi. & vtitur ea in hoc loco large, sicut fecit primo. & quandoque vtitur ea proprie, vt cum dixit: forma enim non mouetur, nec locus, &c. & quoniam in hoc loco vtitur forma pro passionibus, & subiectis, & quandoque vtitur ea magis proprie, vt cum d. for mae, & passiones, & locus, &c. quandoque gitur vtitur forma laroe, & qunque pro subiectis tantum.

Deinde d. & quod est primum, &c. & intendit hic per primum proximum, & essentia le, secundum quod declaratum est in Posterioribus analyticis.

Cum declarauit quod omnis motus constituitur per quinque scilicet motorem & motum, & illud ex quo est, & illud, ad quod est, & illud in quo est, & etiam declarauit quod vnicuique istorum quatuor attribuitur motus, aut per se, aut per accidens scilicet motor, & motum, & illud, ad quod, & illud, ex quo, incoepit declarare quod non est consyderandum de illo, quod est per accidens, cum hoc non sit de arte demonstratiua, & dixit: Transmutatio vero per accidens, &c. id est illud autem, quod attribuitur istis rebus per accidens di mittendum est: quia non habet subiectum determinatum.

D. d. & est semper necessario, id est transmutatio, quae est per accidens, inuenitur infi nita in eadem re. quoniam idem corpus potest dici ipsum non euadere a transmutatione per accidens. v. g. quod albesiat, deinde humesiat, deinde transferatur, deinde calefiat. & quod est infinitum, & non habet naturam terminatam, non continetur a senita, neque est pars artis demonstratiuae. Et intendit hic per accidens illud, quid est commune ei, quid est per accidens, & ei, quod est secundum partem. Et, cum decla auit quod in illo, quod est per accidens, non consyderat aliqua ars, dedit cau sam in hoc, & dixit: Quod autem non est per accidens, &c. id est & trans mutatio, cuius natura subiecti est essentialiter terminata, non est nisi in contrarijs, aut in illis, quae sunt inter contraria, aut in contradictorijs. Et intendit hic per contradictoria, illa, quae opponuntur secundum affirnationem, & negationem, & per con traria, contraria, quae dicuntur proprie, vt dictum est in lib. Categoria rum.

D. d. Et hoc creditur ex inductione, id est & hoc certificatur, scilicet quod om nis motus est de contrario in contrarium, aut de contrario in medium, aut de medio in contrarium, aut de non esse in esse, aut de esse in non esse ex inductione.

D. d. Transmuatio enim erit ex medio, &c. id est & causa in hoc, quod transmutatio est ex medio, & ad medium est, quoniam medium est contrarium vtrique extremo, secundum quod extrema sunt contraria. Et, cum nar rauit quod causa in transmutatione ex medio, & ad medium est, quod medium est contrarium vtrique extremo, dedit etiam causam in hoc, & dixit: medium enim est quodam modo, &c. id est & causa in hoc est, quoniam in medio sunt duo extrema in media dispositione, secundum vero quod in eo inueniuntur duo extrema in media dispone, secundum hoc vtrunque extremum est contrarium simplicibus duobus. v. g. color pallidus est medius inter album & nigrum, quae sunt duo extrema, & in eo est albedo, & nigredo scilicet quodam modo potentiae. secundum igitur quod habet in se de albedine in potentia est com trarium nigredini, quae est in actu, & secundum illud, quod habet in se de nioredine, & modo medio inter actum, & potentiam, est contrarium albedini in actu, quid est secundum extremum. Cum igitur propositio, di cens quod transmutatio est de contrarijs in contraria, fuerit intellecta ita, quod hoc nomen contrarium dicitur, de illo, de quo intelligitur maius, & minus scilicet illud, quod est in potentia, tunc non indigetur ista exceptione, & verificabitur quod omnis transmutatio est de contrario in contrarium. D.dicit: medium enim est quodammodo duo extrema. & intendit esse medium inter actum, & potentiam, sicut diximus.

Cum declarauit consequentia motorum, quorum vnum est, quod omne motum mouetur de aliquo in aliquid, & intendit numerare spe cies motuum, incipit perserutari de hoc, diuidendo illud, ex quo possibi le est transmutatum transmutari, & ad quod, & ex quo est impossibile. quoniam istis numeratis determinabuntur spe cies motuum. &, quia iam numera uit ista ex inductione, cum dixit: quoniam erit de contrario, aut de contradictorio, vult nunc numerare illa secundum diuisionem, quia est via certior, & dixit: Et quia omne transmu tatum, &c. id est de aliquo terminato in aliquid terminatu, non de quolibet. Et, licet hoc sit manifestum per se, dedit testimonium ex hoc, quod hoc nomen tram smutatio significat apud eos. & est bene manifestum per se, quod omnis transmutatio est de aliquo in aliquid: quoniam, dum res fuerit in ea dem dispositione, tunc illic non erit transmutatio. cum igitur transmutatur erit hoc, quando trasfertur in aliquam dispositionem ab aliqua dispositioe. Et, quia istae dispositiones, secundum quod res diuiduntur in affirmationem, & ne gationem scilicet in esse, & non esse, sunt quatuor modis, & dixit: & omne, quod transmutatur, &c. id est &, cum posueri mus quod omnis transmutatio est de aliquo in aliquid: & hoc nomen aliquid dicitur simpliciter de esse, & non esse, aut de necatione, & affirmatione: necesse est vt omnis transmu tatio sit de subiecto in subiectum idest de affirmatione in affirmatio nem, & de esse in esse oppositum, Aut de subiecto in non subiectum, idest de affirmatione in negationem, & de aliquo esse ad priuationem illius esse, Aut de non subiecto in subiectum, i de aliqua negatione in aliquam affirmationem, & de aliqua priuatione in aliquid esse, Aut de non subiecto in non subiectum. Vnde necesse est, vt modi transmutationum sint tres, & non sit quartus. tres vero sunt, transmutatio de esse in esse oppositum, & de esse in non esse, & de non esse in esse. Et intelligo per non esse, non esse in actu, quod est esse in potentia, & vniuersaliter non esse, quod est proprium primae materiae, non negationem simpliciter. ne gatio enim simpliciter significat non esse simpliciter, & a non esse simpli citer non recipit transmutationem, & hoc est intelligendum ex hoc, quod dixit: & intelligo per Subiectum, &c. dixit ne aliquis intelligat aliquem modorum priuationum famosarum numerararum in lib. Praedicamentorum. Tertius vero est de esse in non esse. quod autem euanuit est illud quod est de non esse in non esse. non esse enim impossibile est transmu tari: & non esse aliquid non oppo nitur ad non esse aliquid: & dictum est quod illud, ex quo est transmutatio, & ad quod est transmutatio, sunt opposita. BEt debes sci re quod transmutatio, quae est de subiecto in subiectum, scilicet de contrario in contrarium, potest col locari in transmutatione, quae est de non subiecto in subiectum, & de subiecto in non subiectum. transmutatio enim alia est in substantia, alia in accidente. in substantia vero, quia substantia non contraria est substantiae, & transmutatio est de op posito in oppositum, non dicimus quod ista transmutatio est de subiecto in subiectum. &, si sit ita, aut ergo dicitur esse de non subiecto in subiectum, & de negatione in affirmationem aut econtrario: cum oppositio in hac transmutatione est in priuatione, & habitu, quae est in substantia, non in contrarietate, sicut est dispositio in transmutatione, quae est in acciden te. transmutatio vero, quae est in accidente, quia est in contrarietate, & duo contraria sunt existentia, dicitur esse de subiecto in subiectum. &, quia illa, quae opponuntur secun dum contrarietatem, possunt oppo ni secundum priuationem, & habitum, & secundum affirmationem, & negationem, possibile est etiam dicere in eis, quae opponuntur secundum contrarietatem, ila transmutari de subiecto in non subiectum, v. g. de albo in non album: sicut dicimus hoc de substantia in non substantiam scilicet sicut dicimus aliquid transmutari de homine in non hominem, & similiter dicimus etiam quod transmutatur de non subiecto in subiectum in accidente, verbi vratia de non albo in album: sicut dicimus substantiam transmutari de non homine in hominem. Et, quia transmutatio vniuersaliter, cum accipitur de non subiecto in subiectum, dicitur generatio, & cum acci pitur de subiecto in non subiectum, dicitur corruptio, & subiectum, & non subiectum quaedam dicuntur simpliciter, & sunt illa, quae sunt in sub stantia, cum substantia sit per se, & quaedam non dicuntur silmpliciter, & sunt illa, quae sunt in accidentibus, quoniam hoc nomen esse, aut non esse dicitur de substantia simpliciter, & de accidente non simpliciter, ideo transmutatio, quae est in substantia, de non subiecto simpliciter, & de non ente simpliciter ad ens simpliciter dicitur generatio simpiericitur, & transmutatio de ente simpericiter in non ens simpliciter dicitur corruptio simpercitur: & transmu tatio, quae est de non aliquo ente, idest existente in alio non simplici ter, quod est accidens, in aliquid ens, dicitur generatio aliqua, non simpliciter: & similiter transmutatio, quae est de aliquo ente in non aliquid ens, dicitur aliqua corruptio. Et, cum hoc sit declaratum, cum d. Transiutatio igitur de non subiecto in subiectum est generatio: intendit quod transmutatio vniversaliter, siue suum esse fuerit in accidente, siue in substantia, cum accipitur secundum quod est ex non subrecto in subiectum, dicitur oeneratio.

D. d. & transmutatio simpliciter, &c. idest & transmutatio simpli citer: & est illa, quae est de non subiecto in subiectum: & est illa, quae est in substantia, dicitur generatio simpliciter, quia est in ente simplici ter, non in aliquo ente: & quae est de non ente aliquo in aliquid ens, & est accidens, dicitur generatio aliqua, non generatio simpliciter, quia est in aliquo ente, non in ente simplici ter.

D. d. transmutatio vero de nihio, &c. id est transinutatio de non ente simpliciter, id est de non substantia aliqua in eus simpliciter, id est in aliquam substantiam est generatio simplici ter, & transinutatio simpliciter. D. d. Transmutatio vero de subiecto in non subiectum, &c. id est transmutatio vero de ente in non ens est duobus modis etiam. quoniam, si tiansmutatio fuerit in essentia indiuidui demon strati, scilicet indiuidui substantiae, donec fiat illud non indiuiduum, dicitur corruptio simpliciter: cum autem fue rit in aliquo accidente, donec fiat non illud accidens, dicitur aliqua corruptio, non corruptio simpliciter. Intelligendum est igitur in hoc loco per negationem priuationem, quae non est propria alicui subiecto, & per affirmationem esse.

Cum declarauit, quod genera transmutationum sunt tria, scilicet de subiecto in subiectum, & de non subiecto in subiectum, & de subiecto in non subiectum, & est illud, quod dicitur, generatio, & corruptio: quoniam generatio, & corruptio numeratur in vna specie specierum transmutationis: sicut motus numeratur de superiori in inferius, & de inferiori in supe rius in vna specie, & est translatio re cta: & sicut transmutatio de albedi ne in nigredinem, & econuerso numeratur in vna specie alterationis: incoepit declarare, quod transmutatio, qua est de subiecto in non subiectum, aut econuerso, non est motus: scilicet quod hoc nomen transmutatio non dicitur de illa, & de illa, quae est de subiecto in subiectum vniuoce, neque quasi vtriuoce, sicut est in eis, quae continentur sub eadem definitione prin cipaliter, & secundario. Et incoepit, & dixit: Et dicamus nunc quod non ens, &c. id est & quia non ens dicitur tii bus modis, quorum Vnus est secundum com. ositionem, & diuisionem, id est affirmationem, & negationem, v. g. Chi mera non est natura. Secundus ve ro est, vt cum dicimus in indiuiduo substantiae demonstrato esse non ens, & est ens in potentia, quod est oppositum ei, quod est in actu ens, & per se. Tertius est, vt cum dicimus in indiuiduo accidentis ipsum esse non ens, v. g. non album, & non coloratum: & hoc est non ens non simpiscitur, sed non ens aliquid, quod igitur ex istis dicitur secundum compositionem, & diuisionem, scilicet quod falsitas Teo est secundum compositionem, aut diuisionem, scilicet affirmationem, & necationem, ma nifestum est quod impossibile est in eo vt sit transmutatum: quod autem est non ens aliquod, v. g. non ens album, possibile est moueri per accidens. v. g. quoniam homo non albus sit al bus, quoniam non fit albus per se, nisi ex nigro, non ex non albo, nisi per accidens: non album enim non transmutatur secundum quod est non album, quod autem transmutatur de non ente simpliciter in aliquid ens simpli citer, & est generatio, quae est in substantia, non inuenitur in eo transmu tatio omnino, secundum quod res inuenitur, in subiecto: quoniam subiectum transmutationis est in eo, quid est in potentia. & ideo impossibile est transmu tari per se, aut per accidens. non ens vero non simpliciter possibile est vt moueatur: quoniam subiectum transmu tationis in eo est in actu, & est illud, ad quod est transmutatio. &, cum motus attribuitur ei, secundum quod est ens, erit essentialiter, &, cum attribuitur, ei secundum alietatem, erit per accidens. pri uatio enim non transmutatu, sed transmutatur subiectum priuationis, cum fuerit existens in actu, & idem de monstratum in duabus extremita ribus motus.

D. d. neque illud quod dicitur secundum potentiam, &ce. a idest neque mouetur etiam de non ente illud, quod dicitur de ente in potentia, quod est oppositum enti in actu: quoniam transmutatum est ens in actu necessario. Deinde. d. non album enim, & non bonum, &c. id est il lud enim de non ente, quod dicitur de non aliquo ente, non de non ente, simpersitur est ens in actu. v. g. non album, & non bo num est ens in actu, & est possibile moueri per accidens, essentialiter vero non scilicet secundum quod est non ens. Deinde dicit: quoniam possibile est vt non albus sit homo, &c. idest & est possibile vt hoc transmutetur, quia non album est ens in actu, verbi gratia homo: non homo vero non est ens. in actu, sed in potentia. Deinde dicit: illud autem, quod simpli citer non est, &c. idest illud autem, quod non potest demonstrari, idest quod non est ens simpliciter impossibi le est moueri omnino per se, aut per accidens. quoniam non esse non mo uetur per se, & nihil est hic ens in actu, subiectum motui demonstrato de principio eius vsque ad finem. Accidit igitur ex hoc dicere, quod non ens mouetur per accidens. illlud enim, quod est per accidens, accidit entis illud, quod est per se. &, quia per non ens non simpliciter disponitur subiectum in actu, vt cum dicimus, quod iste homo non albus fit albus, possi bile est vt transmutatio tribuatur hic ad non esse per accidens, scilicet per suum subiectum, quod est ens in actu. ad non esse vero existens in sub stantia, scilicet ex qua fit transmutatio simpliciter, impossibile est vt attribuatur transmutatio per accidens, nedum per se, quia subiectum eius est eus in potentia, & ens illic in actu non est idem demonstratum in dua bus extremitatibus ciusdem motus quoniam non aer, quando fit aer, ac cidit quandoque aqua, verbi gratia cum aqua corrumpitur, deinde sue cedit ei aer. ergo hic non est idem sub iectum formae aquae, & aeris, super quid succedebant formae sibi, sicut alpum, & niorum succedunt sibi in indiuiduo demonstrato. & prima nateria non est in actu. & quod non est in actu impossibile est moueri& quia, cum esse pri mae materiae non admiscetur actus omnino, impossibile est vt moueatur. Quia ergo in duabus extremitatibus istius mot scilicet generationis, & corruptionis, existentis in substantia non est aliquod idem demonstratum dispositum per motum a principio vsque ad finem eius, & dixit: ergo impossi pile est vt generatio sit motus: deinde ded it causam in hoc, & dixit quoniam non ens est illud, quod generatur. idest & causa in hoc, quod generatio in substantia non est motus, est, quoniam generatum in ea est non ens sim pliciter, & est ens in potentia, quando transmutatur, & exit de potentia in actum quod non est ita in generatione accidentium. transmutatum enim in ea est in actu, licet transimutetur secundum quod est in potentia. Et, quia dixit, quod transmutatio in substantia est de non ente simpliciter, & quod est causa in hoc, quod transmutatio in ea non est motus, & generatio eius est a non ente per accidens, & Gene ratio eius ab ente in potentia est perse, incaepit, quasi excusando se in hoc, quod dedit causam illius, quod generatio simpliciter non est motus, quae est causa, scilicet quia est quasi transmu tatio ex non esse, & est causa per ac cidens, & dixit: quoniam, si illud, quid est per accidens, &c. idest diximus, quod generatio simpliciter est de non ente simpliciter, etsi generatum per e est de ente in potentia, & de non ente per accice is, quia dicer: quod in non ente simpliciter est generatio simpliciter est verum, licet sit per ac cidens. & quasi dicit: & diximus quod causa in hoc, quod in generatione non est motus, quia est de non ente, & ip sum esse de non ente est per accidens, & non essentialiter. & causa essen¬ tialis in hoc est dicere quod veneratio non est motus, quia transmutatum n ea est de ente in potentia. Dein de dicit: & similiter est de quiete. id est & cum in generatione non erit motus, non erit in ea priuatio motus, cuius proportio ad motum in lo co est sicut proportio priuationis, quae dicitur quies in rei veritate. Et determinatio istius sermonis est, quoniam, quia omnis generatio est factio ali cuius, quad ante non fuit, necesse est vt priuatio omnis generationis prae cedat illam in subiecto, ex quo oeneretur. TSi igitur subiectum fuerit ens in actu, tunc generatio erit motus. & ista est dispositio transmutationis in alteratione, & auomeno, & translatione. Et, si subiectum fue rit in potentia, non erit illic motus, cum non sit illic motum in actu, sicut est dispositio in substantia: & dicirur oeneratio, & corruptio simpliciter. &, si aliae transmutationes dicuntur generatio, & corruptio, tamen non simpliciter, sed cum determina tione.

Deinde dicit: & sequitur tale inopinabile. &c. idest & contingit dicentibus quod oeneratio, & corruptio sunt motus, aliud impossibile: & est, quod illud, quod non est eus, est in loco.¬ quoniam omne motum est in loco: T& quod non est ens, mouetur ergo quod non est ens, est in loco. &, cum contradictoriae huius conclusionis coniungetur vna duarum istarum proposi tionum vera, & est quod omne motum est in loco, concludetur in secunda figura quod illud, quod non est ens. non mouetur. Dende dicit Neque corruptio est motus. quoniam contrarium corruprionis est aut motus, aut quies, &c. idest & corruptio etiam non est motus, quia est contiaria ge nerationi, & impossibile est vt illud, quod est motus, sit contrarium ei, quod non est motus. & intendit hic per quietem, priuationem motus Et syllogismus componitur sic Contraria corruptioni est generatio, & quies: & quies est priuatio motus: ergo contraria corruptiom est priuatio motus: &, cum contrarium corruptionis est priuatio motus: & contraria sunt sub eodem genere: impossibile est vt alterum istorum sit sub priuatione, & alterum sub habitu, quoniam priuatio. & habitus non sunt sub eodem genere. T& propositio dicens quod contraria sunt in eo dem genere est famosa, & verificabitur in prima Philosophia.

Cum posuerit quod transmutatio, aut est de subiecto in subiectum, aut de subiecto in non subiectum, aut de non subiecto in subiectum, aut. de non subiecto in non subiectum, & destruxit tres modos, remansit vnus, qui est de subiecto in subiectum. Et dixit: Et quia transmutationes sunt tres. & dixit tres, quia quartus modus manifestus est per se, scilicet quoniam transmutatio non fit de non subiecto in non subiectum. Deinde dicit & istorum trium, &c. idest declaratum est quod duo istorum trium, quae dicuntur generatio, & corruptio, non sunt motus. ergo ne cesse est vt vera transmutatio sit de subiecto in subiectum.

Deinde d. in quo est contradictio, id est de affirmatione in negationem, & econuerso, vt praediximus de generatione, & corruptione. Et, cum declarauit quod vera tramsmutatio est illa, quae fit de subiecto in subiectum, incoepit quaerere species, aut genera istius tranimutationis primas, & dixit. tranfmutatio subiecti in subiectum est motus, idest transmutatio, quae est de subiecto in subiectum, est altera tio subiecti in subiectum, id est transimutatio alicuius affirmationis in aliquam affirnaationem, remanente essentia rei dispositae illis duabus dispositionibus. v. g. vt aliquod corpus demonstratum mutetur de albedine in nigredinem, aut de vbi in vbi, aut de minori quantitate in maiorem. D.dicit: Et duo subiecta sunt, aut contraria, &c. id est & quia manifestum est per se quod tiansmutatio est de contrario in contrarium. ergo transmutatio, quae est de affirmatio ne in affirmationem est de affirma tione contraria in affirmationem contrariam. Et, quia duae affirmationes, aut erunt habitus, aut altera erit habitus, & altera priuatio, d. Po namus nos igitur hic priuationem, & contrarium. id est & intelligendum est hic per contrarium illud, quid est commu ne duobus. Deinde dedit causam, propter quam vtitur hoc contrario lar ge, & est, quia affirmationes contratiae diuiduntur in haec duo scilicet in vera in contrarietatem, & in priuationem, & habitum. & iam posuit, quod transmuta tio debet esse de affirmatione opposita in affirmationem oppositam, & dixit: quandoque enim significatur, per illam, sicut per affirmationem. idest & posuimus contraria secundum habitum, & priuationem in affirmationibus oppositis. quia priuatio quam doque significatur per affirmationem, vt cum dicimus Soera. est nudus, quae est affirmatio significans riuationem: quemadmodum, cum dicimus Soc. est niger, aut albus, est affirmatio, quae significat habitum. & quasi dicit: &, quia necesse est vt tram smutatio sit de affirmato opposito in affirmatum oppositum: & affirmatio opposita est duobus mo dis: necesse est vt omnis transmuta tio sit aut de contrario in contrarium, aut de non esse in esse, ant econ uerso. & manifestum est quod istud non esse est aliud a non esse, ex quo est ge neratio. Et, quia manifestum est per se quod transmutatio, quae est motus in rei veritate, est inter opposita mediata, & non est medium in transmuta tione, quae est de priuatione in habi tum, quia inter priuationem, & habitum non est medium, dimisit destruere hanc diuisionem, quia est ma nifesta. &, quia vera contraria media ta inueniuntur in tribus praedicamen tis, necesse est vt motus sit in tribus praedicamentis. sed ipse non comple uit hanc declarationem hoc modo: & quasi dimisit perscrutationem diligenti. Deinde incoepit inducere aliam viam manifestiorem, & famosiorem, in determinando genera motuum per determinationem generum paedicamentorum, in qui bus inuenitur motus, & dixit: Et, cum praedicamenta, &c. idest &, cum sit declaratum quod motus est de subiecto contrario in subiectum contra rium, & est declaratum etiam in alia scientia quod praedicamenta sunt decem, necesse est vt motus sit in trib tantum, in qualitate, & est Altaratio, in quantitate, & est Augmencum, & Diminutio, & in loco, & est Tranl latio. quoniam in istis praedicamentis in ueniuntur contraria, & media: licet lateat in loco aliquantulum. & idec declarabitur post. a Et expositores quaerunt hic, quomodo hic ponit mo tum sub tribus diuersis generibus, & ipsum posuit illud genus per se, scili cet praedicamentum passionis, br Quidam igitur concesserunt ipsum esse sub istis generibus. & dixerunt quod praedicamentum passionis est ge nus secundum consyderationem receptio nis motus, non secundum considerationem motus. & isti dicunt quod quale aliud est quiescens, & aliud motum, & similiter quantum, & locus alius est forma quiescens, & alius est forma mutata. Et quibusdam displicet hoc & dicunt quod quale non est genus per se, nisi secundum quod est quiescens, & similiter locus, & quantuni. cum autemista sunt consyderata, secundum quod sunt mota. sunt opposita in seipsis, cum sunt quiescentia: & impossibile est vt motum sit species quiescentis. & isti dixerunt praecise quod motus est in praedicamento passionis, & quod Aristoteles attribuit illum istis praedicamentis, quia ista praedicamenta sunt ma teria motus, non quia collocatur sub eis. Et videtur quod, si potentia ad vnumquodque praedicamentum est in illu genere praedicamenti, quod est in actu, & similiter via de potentia ad actum scilicet si potentia ad substantiam est quoquo modo in praedicamento substantiae, & similiter. via ad generationem substantiae, & similiter po tentia ad quantum, & ad alia praedi camenta, visum est quod illud esse, quod est inter potentiam, & actum in illo genere, sit sub illo genere. quoniam esse medium inter potentiam, & actum, quae sunt in illo genere, necessario est de genere actus, qui est comple mentum: sed differunt secundum magis, & minus. ire enim ad calorem est calor quoquo modo, & similiter ire ad rigus. Et secundum hunc modum est ve um dicere quod motus est in genere, n quo est illud, ad quod est motus, scilicet secundum suam materiam, secundum vero quod motus est forma in hac materia existimandum est, quod motus est per se praedicamentum: & secundum hoc fuit consyderatum in libro de praedicamentis. Motus igitur habet duplicem consyderationem. quoiam ecundum suam materiam est in genere eius, ad quod est motus, secundum autem formam, idest secundum quod est transmuta tio coniuncta cum tempore, est in praedicamento passionis. Et pro pter famositatem istius diuisionis, scilicet quoniam omnes intentiones diui duntur in habitus quiescentes, & mo biles, conueniunt omnes gentes in hoc, quod posuerunt principia nomina tionum nomen, & verbum, & posuerunt nomen cuilibet formae quiesce ti, & verbum cuilibet formae mobili, & posuerunt indeclinabile ad collationem inter illa duo. Ponentes vero receptionem esse praedicamen tum passionis non ber: e fecerunt. quoniam receptio est potentia ad rem: & iam diximus quod potentia ad aliquam rem est de genere illius rei.

Cum posuit quod motus inuenitur, in tribus praedicamentis tantum, in coepit destruere ipsum esse in aliquo caeterorum, & incoepit a substantia, & dixit: In substantia vero, &c. id est in substantia vero non est motus: quoniam omnis motus est de contrario ad comtrarium: sed substantia non est con traria substantiae, vt dictum est in prae dicamentis. Et intendit hic per com traria, contraria mediata, quorum vtiunque est forma, &: habitus, & habent media. Sed quaeritur hic quo modo dixit a in libro peri Geneseos quod ignis est contrarius aquae, & terra aeri. PEt Ale. dicit ad hoc, quod hoc, quod dixit in libro Praedicamento rum est de substantiis, quae sunt com positae ex forma, & materia, & in li¬ bro de Generatione loquitur de sim plicibus, scilicet de formis tantum, quae sunt in prima materia. a Et ista olutio non sufficit in hoc, quod est dictum hic. quoniam hoc, quod est dictum hic, quod in substantia non est transmutatio, quia non habet contrarium, est sermo ponentis quod in sub stantia non est contrarietas secundum formam, aut subiectum. &, si in substam tia esset contrarietas secundum formam, non secundum subiectum, tunc sermo Ari non esset verus in hoc loco. BEt opi nandum est quod substantiae simplices sunt contrariae secundum suas qualitates, & propriae qualitates in eis non sunt substantiae, & si assimilantur substam tijs. quoniam e impossibile est vt aliquid in aliquo sit de aliquo praediram ento, & in alio de aliol ita, quod ca lor sit in homine de qualitate, & in igne de substantia. d sed est in igne propinquius substantiae. & ideo accipitur in definitione loco differentiae, e & in aliis compositis remotius i substantia. vtrum igitur sequatur ecessario dicere quod substantia, qua um propria sunt contraria, debeant esse contrariae, aut dicere quod non sequitur, nisi vt solum modo sint diuersae, est consyderandum, sed non hic. Cum igitur concesserimus quod in substant. a est conrrarietas, tunc sermo Arist. non erit verus. & verum sequitur ex hoc quod in substanria sit motus, sicut existimauit Alexan. adeo, quod diuisit substantiam in formam: & subiectum, scilicet quia concessit quod prima simplicia sunt com traria secundum formas, & non com. traria secundum materias. quoniam quomodocunque fuerint positae substan tiae contrariae, non sequitur ex hoc vt in eis sit motus. Quoniam, si po¬ nantur contraria secundum formas tantum, non erit in, eis motus, quia subiectum eorum est in potentia: T&, si essent contraria secundum vtrumque, scilicet secundum fpr mam, & subiectum, non esser in eis transmutatio, nedum motus. non enim fequitur, si posuerimus quod in substantia sit contrarietas, vt in ea sit motus. Et, cum Themistius cre didit hanc consecutionem valere respondit quod ignis non transmutatur ad aquam, nisi per medium. Et est sermo valde debilis, cum hoc, quod est contra Aristote. in libro g de Ce neratione, & Corruptione. quoniam, cum posuerimus quod in substantia est contrarietas, quia ignis est contrarius aquae, & ipse transmutatur ad aquam, & non destruit hoc dicere sermonem, dicentem quod ignis transmutatur in aquam per medium, quia ista est dispositio contrariorum mediatorum, scilicet quod motus non est, nisi in istis, ergo quaestio non dissoluetur secun dum quod existimauit Themistius dissolui, neque secundum quod existimauit Alex. Et quaestio non sequitur omnino. quoniam non sequitur, si dixerimus quod in illo, in quo non est contrarietas, non est motus, vt in illo, in quo est contrarietas, sit motus. in ponen do igitur quod in substantia est contracietas, nihil malum est plus, quam destruere iudicium Aristo. & quomodocunque concedatur quod in substantia est contrarietas, destruetur, sivnum Aristote. quare solutiones Alexan. & Themistil non valent. Et ista demonstratio, qua declarauit Aristoteles, quod in substantia non est motus, fundatur fuper hoc, quod in substantia non est contrarietas, & quod motus est in contrarijs. Et forte ista declaratio est famosa. & illa, qua sustentatus est, est illa, quam prae dixit scilicet quod transmutatio, quae est in substantia, est generatio, & corruptio: & generatio, & corruptio non sunt motus, quia sunt in illo, quod est in potentia, non in actu: & mo tum est in actu. Et hoc, quod narrauimus de Alexan. est dictum in expositione eius in libio de Genera tione. & idem in expositioe sua habetur, quod nos dicimus de nobis scilicet quod elementa non sunt contraria, nisi secundum qualitates, non secundum formas: & eramus laeti in hoc. Et, cum declarauit quod in substantia non est motus, declarauit etiam quod in relatione non est motus. quoniam illud, quod transmutatur ad relationem, tramsmutatur se quie scente per transmutationem sui correlatiui. v. g. quoniam columna, quae est in dextro Soc. vertitur ad sinistrum Ooc. quando Soc. transfertur in loco, transmutatio igitur in columna est per accidens: transmutatio vero re latiui, quae est in Soc. licet sit per se, sequitur verum motum, scilicet translationem in loco. & hoc intendebat cum dixit: quoniam quandoque transmutatur alterum correlatiuorum, &c. D.d. motus igitur eorum est per accidens. in illo quidem, quod non transmutatur, manifestum est, in il lo autem, quod transmutatur, trans mutatio, per quam est relatiuum, est per accidens: quia relatio, quae accidit ei, est propter suam transmutatio nem in loco per accidens. Est igitur, vtriusque per accidens. alterius qui dem, quia est quiescens, reliqui veto, quia mouetur motu diuerso a trans mutatione accidente ei: quoniam sequitur suam translationem in loco ipsum esse in dextro, aut in sinistro columnae.

D. d. Neque in actione, & passio ne, &c. Et intendit per actionem il lud, quod est commune actioni agen tis: siue fuerit agens verum motum, aut aliquam transmutationem, quae non sit motus, & similiter intendit per passionem. & ideo induxit post Idestructionem, & dixit: neque motoris aut moti. & quasi dicit quod actio & passio non habent motus, neque motoris, & moti, neque generati, & generantis, & vniversaliter transmutantis, & transmutati. quoniam motus non habet motum, neque transmutatio habet transmutationem vniversaliter Deinde incoepit declarare hoc, & dixit.

Quia motum habere motum in telligitur duobus modis, aut ita, quod motus sit subiectus motui, secundum quod res mota est subiecta motui, aut ita quod motus habeat inotum, id est indigeat ad hoc quod sit, motu praecedenti, vt ens generatum indigeat motu generationis, & impossibile est imaginari vt motus habeat motum, nisi altero istorum duorum modorum, incoe pit perserutari de prima diuisione, & dixit: Aut ita, quod sit subiectum, &c. in. aut ita, quod motus sit subiectum mo tui, ita, quod dicatur quod motus mouetur per motum existetem in ipeso, sicut dicitur quod homo mouetur, quia trans mutatur de albedine in nigredinem, aut de frigore in calorem, aut de lo co in locum, aut de diminutione in augmentum, aut econuerso. Deinde dixit: sicut dicitur in motu, id est secundum hunc igitur modum dicitur, quod motus mouetur, scilicet quia transmutatur, & mouetur per alium motum, sicut diximus hoc in re subiecta mo tui, scilicet ipsam moueri. D.d, Sed hoc est impossibile, &c. idest, sed hoc, quod motus sit subiectum motui, manifestum est quod est impossibile quoniam, si motus esset subiectum motui, tunc motus reciperet motum, & quie tem. quoniam illud, quod innatum est mo ueri. innatum est quiescere: & impossibile est vt motus recipiat quietem, quoniam motus est contrarius quieti: ex hoc igitur apparet quod impossibile est vt in motu sit motus, scilicet vt mo tus sit subiectum motui.

Cum destruxit primum modum. ncoepit destruere secundum, qui est vt motus siat a motu aliquo ad mo tum, & dixit: Alius vero modus, &c. i. modus vero secundus, secundum quem possibile est imaginari quod motus habet motum, est, non quod motus sit subie ctum motui, sed quod illic sit aliud sub iectum, ex quo sit motus ad motum, sicut homo mouetur de aegritudine ad sanitatem. & quasi dicat, ita, quod aliud subiectum sit ab ipso motu, cui subiecto accidat transmut. io, & uans feratur de motu in motum, sicut subiectum transfertur de vna forma in aliam formam, vt homo de aegritudi ne in sanitatem.

D. d. Et hoc est im possibile, &c. idest & non est possi pil: vt motus sequatur essentialiter alium motum, sicut formae quiescem tes sequuntur motum. sed, si hoc fue it, erit per accidens, scilicet vt esse mo tus sit perfectio eius, quod est in po tentia, ita, quod motus sit perfectio mo tus, quemadmodum formae quiescen tes sunt perfectio motus. Et, cum narrauit quod hoc est impossibile, nisi per accidens, dedis causam super hoc, & dixit: ipse enim motus, &c. id est & hoc est impossibile in motu essentialiter, quia motus est translatio rerum existentium de forma quiescente in formam quiescentem. vnde sequitur vt translatio non indigeat translatione, nisi per accidens.

D. d. Generatio enim, & corruptio sunt tales, id est & hoc, quod sequitur de hoc in vero motu, similiter est de generatione, & corruptione: quoniam impossibile est vt generatio habeat generationem, aut corruptio corruptionem.

Deinde d. praeter hoc quod motus, &c. id est & inter motum, & generationem, & corruptionem non est differentia, praeter hoc quod generatio, & corruptio sunt in oppositione alia ab oppositione, in qua est motus scilicet quoniam generatio, & cor ruptio sunt de non esse in esse, & de esse in non esse, & alii motus sunt de esse contrario in esse contrarium. & hic non facit differentiam in hoc, quod sit impossibile transmutationem habere transniutationem, & motum habere motum essentialiter. Et, cum narrauit quod generatio, & corruptio in hoc sunt tanquam motus, incoepit in ducere impossibilia sequentia Lanc positionem, & dixit: Erit igitur transmutatio de sanitate in aegritudinem, & cum hoc de hac transmutatione in aliam. idest, &, cum transmutatio transmutatur in aliam transmutationem: & transmutatio, quando transmutatur est in re, ad quam transmutatur: manifestum est quod, si illud, quod transmutatur de sanitate in aegritudinem, transmutatur in aliam transmutationem, erit in duabus transmutationibus insimul scilicet in agritudine, & in transmutatione, ad quam transmutatur. omne enim quod trasmutatur de aliquo in aliquid, dum mouetur, semper separatur a parte illius, ex quo mo¬ netur, & aequirit partem illius, ad quod mouetur.

D. d. Manifestum est igitur, &c. id est &, cum posuerimus quod illud, quod mouetur de sanitate in egritudinem, est in duabus transmutationibus insimul, scilicet transmutatione ad aegritudinem, & in transmutatione ad transmutationem, ad quam transmutatur, manifestum est, quod quando transmutatur ad aegritudi nem, transmutatur cum hoc ad quanlibet transmutationem: cum sic fuerit positio dicentis quod omnis transmuta tio est a transmutatione sine determinatione. D. induxit id, quid sequi tur ex hoc, & dixit: qui possibile est quiescere, id est &, cum transmutatur de sanitate in aegritudinem, & transmutatur cum hoc a qualibet transmu tatione, possibile est ipsum transmu tari ad priuationem transmutationis: & sic erit simul transmutatum ad egritudinem, & non transnutatum insimul: quod est impossibile. D. induxit aliud impossibile, & dixit: Et etiam possibile est, &c. id est & et possibile est secundum hoc vt transmutatum transmutetur, sed non ad quodlibet, sed ad oppositum. quoniam tranfmutatio essentialiter est de opposito in oppositum. & sic sequitur vt res transmutetur duabus transmutationibus oppositis insimul, adeo, quod illud, quid transmutatur de sanitatem in aegritudinem, dum transmutatur, tiansmutatur de aegritudine in sani tatem. & hoc, quia accidit transmu tationi transmutari ad contrarium. v. g. quoniam transmutatio de rememoratione ad obliuionem existimatur continuari cum transmu tatione, quae est de obliuione ad rememorationem, sed per accidens. v. g. quoniam transmutatio de mo moria alicuius intentionis, & obliuione eius est transmutatio accidens illi rei, cuius est illa intentio. Demde dixit: quandoque igitur transmutatur ad scientiam, & caet. idest, sed hoc, quod est mos dicere, quod translatio est de transmutatione comtraria ad transmutationem contrariam, vt dicitur, quod de memoria est transmutatio ad obliuionem, non est essentialiter, sed hoc accidit propter transmutatum. quoniam, sicut transmutatur aliquando ad scientiam, & aliquando ad sanitatem, ita accidit transmutari quandoque de obliuione ad scientiam, & de aegritudine ad sanitatem, & quandoque de scientia, & quandoque ad scientiam, & quandoque de lanitate, & quandoque ad sanitatem: non ita, quod transmutatio, quae est de sanitate in aegritudinem, est essentialiter copuiata, sed inter illa est quies. quoniam, si hoc non esset, sequeretur vt moueretur duobus motibus oppositis insimul

Cum declarauit, quod transmutatio non potest transmutari ad transmu tationem, nisi per accidens: quoniam tramsmut atio essentialiter est de quiescente ad quiescentem: & intelligo hic per quiescentem illud, quid caret transmutatione siue in loco, siue in alio: incoepit inducere impossibilia contingentia huic positioni, si aliquis posuerit ipsam essentialiter, & dixit: Et etiam hoc procedit in infini tum, id est &, si transmutatio sequitur transmutationem praecedentem essentialiter, contingit vt aute hanc transmutationem demonstratam sint transmutationes infinitae.

D. d. Necesse est enim vt prius sit, &c. idest & comtingit huic opinioni vt ante transmutationem demonstratam sint transmutationes infinitae, quia necesse est, cum ante transmutationem fue rit transmutatio, & posuerimus transmutationem posteriorum esse in actu, vt prior transmutatio sit actu ante, & hoc intendebat, cum dixit: & vt prius sit, & cum posterius fuerit fu¬. turum, idest cum posterius fuerit, erit prius.

D. d. ver. g. &c. intendit per hunc sermonem destruere generationem habere generatione, & vniuersaliter motum habere motum. & fundatur super duas propositiones, querum altera est, quod res generata, cum fuerit in generatione, nondum est illa res generata. v. g. quoniam homo, cum fuerit in generatione, nondum est homo: & hoc manifestum est per se: secunda at tem est, quod, cum generatio simpliciter fuerit generata, tunc generatur: Si igitur aliquis posuerit quod generatio generatur, sicut generatur indiuiduum substantiae, sequitur ex pri ma propositione vt generatio non sit, dum generatur: sicut homo non est homo, dum generatur. & sequitur ex secunda quod, cum generatio sim pliciter existat, completa non erit. quia positum est ipsam generari, cum fuerit, & ipsam non esse, cungeneratur: ex quo sequitur vt sit, & vt non sit in eodem instanti. quod est impossibile. impossibile igitur sequitur ex hoc, quod posuimus, quod ge neratio habet generationem. Et cum dixit, ver. g. quoniam, si generatio, & cet. intendit. ver. gra. quoniam, si generatio simpliciter existit generata in actu, in aliqua hora tantum generatur.

Deinde d. necesse est igi tur ex hoc, &c. idest necesse est igitur vt generatio simpliciter, dum gene ratur, non sit generata perfecte. D. d. sed, cum fuerit generata, & caet. idest, sed, cum fuerit generatio, tunc inuenitur generatum: sed ante hoc haec generatio, quae est generata, in alio tempore, generabat. & hoc intendebat, cum dixit, & hoc etiam generabatur in aliqua hora.

D. d. ergo ne cesse est, &c. id est ergo necesse est vt or neratio simpliciter nondum sit, scilicet in illa hora, in qua est, quod est impossibile. & licet, vt apparet, non induxit hoc exemplum, nisi ad destruendum hanc opinionem ex hoc, quod contingit ei, scilicet infinitum esse, tamen continet aliam destructionem, cum hoc, quod dat exemplificationem, quam intendit. Et ideo rcuersus est ad declarandum illam primam destructionem, & dixit: Et, cum infinita, &c. id est &, cum ante transmutationem demonstratam in actu est alia transmutatio, & ante illam alia, & hoc est essentialiter, tunc inueniem tur transmutationes infinitae. &, cum infinita non habent primum. ergo ista transmutationes non habent primam. &, cum prima transmutatio non est, non erit consequens. quoniam pri mum est necessarium in esse sequem tis. &, cum sequens non erit, non erit ista transmutatio praesens, quod est impossibile. a ergo ante transmu tationem non est transinutatio essentialiter. per accidens vero est ne cessarium, scilicet quod ante omnem transmutationem sit transmutatio, quoniam necesse est vt sit hic vnus motus aeter nus, qui sit causa quod ante omnem mon tum factum sit motus, vt declara¬ tum est in Octauo. BEt, quia Moderni non distinguunt illud, quid est per se, & illud, quid est per accidens, e existimauerunt quod sequitur ex hoc quod, si homo semper generatur ab homine, & primum non fuerit, postremum non erit. EEt non est ita. quoniam primum est, & est sol, & intelligentia operans. hominem autem generari ab homine in infinitum est verum per accidens, non per se.

Idest hoc, quod dixit: Et etiam, &c. fundatur super tres propones: quarum Vna est, quod res mota in rebus, quae mouentur motibus oppositis est eadem. v. g. quoniam id, quid mouetur in loco, idem est cum illo, quod quiescit: & similiter illud, quid generatur, idem est cum eo, quod corrumpitur. Secunda autem propositio est, quod omne generabile est corruptibile. & hoc apparet per inluctionem, & declarabitur perfecte in primo Coeli, & Mundi. Tertia ve ro est, quod corruptum non corrumpi tur, duin oeneratur, neque res mota qurescit, dum mouentur. Cum igitur posuerimus quod generatio habet generationem, sequitur vt habeat corruptionem: &, cum habuerit corru¬ ptionem, sequitur vt ipsa generatio recipiat corruptionem: & sic comtrarium recipit suum contrarium quod est impossibile.

D. d. Si generatio tunc, &c. id est si igitur generatum dum generatur, est generatum, non corruptum, scilicet quia non potest corrumpi apud generationem, quando igitur corrumpitur, si generatio ha bet venerationem:s & quoniam im possibile est corrumpi apud genera tionem, neque quando com, letur generatio, quoniam corruptum est ipsum generatum, scilicet quod generatum est subiectum corruptionis. si igitur generatio corrumpitur, tunc contrarium erit sub iectum sui contrarij. & hoc intendebat cum dixit: neque in postremo &c. id est quia res corrupta indiget vt il la sit generata, & vt sit in eadem ho ra cum corruptione.

Ista est alia ratiocinatio. & est, quoniam, si transmutatio est generatio, & omne ceneratum habet materiam, necesse est vt transmutatio habeat materiam subiectam: & illa materia est, quae disponitur per illam transmutationem, sicut corpus, aut ani¬ ma disponitur per transmutationem, cum transmutatio fuerit in eis. Et dixit: quae igitur est ista materiaa i. materia transmutationis, quae est genus, in quo est transmutatio, non materia, in qua est transmutatio scilicet quae est de alio genere a genere tranfmutationis, si tranismutatio fuerit transinutata.

D. d. quoniam quemadmo dum igitur alteratum, &c. id est quemadmodum igitur transmutationis, in substantia subiectum est aut corpus, aut anima, similiter subiectum generationis, si generatur scilicet genus, in quo est generatio, debet esse aliquid aliud, aut motus vniversaliter quicunque, aut generatio. Vvtitur igitur hoc nomine alteratio pro transmutatio ne in substantia. quoniam, si non vteretur hic pro transmutatione in substantia, sed pro transmutatione in qualitate, tunc oeneratio non erit de substantia. Et quasi intendit declarare per hunc sermonem quod impossibilia contingentia ponenti bus quod motus habet motum, ita, quod motus sit subiectum motui, eadem contingunt ponentibus quod motus habet motum, ita, quod subiectum sit aliud: quoniam sequitur ex hac potone vt motus moueatur sicut sequitur ex prima. quoniam, sicut in trasmutatione de albedine in nigredinem sequitur vt nigredo sit trasmutata, similiter, si genus motus, in quo est, fuerit motus, sequitur vt motus moueatur, & si non ponatur quod motui est subiectum motui, vt posuimus in primo modo. Et hoc est ita: quoniam subie ctum motus intelligitur duobus modis, quorum Vnus est illud, in quo est motus scilicet corpus motum. & secundum hoc intelligitur primus modus in hoc, quod corpus moueatur scilicet in hoc, quod mo tus sit subiectum motui, sicut cor¬ pus est subiectum ei. Secundus vero modus est genus, in quo est motus scilicet qualitas transmutabilis, aut substantia, aut quantitas, aut vbi. hoc enim est subiectum motui etiam alio modo. & ex hoc modo etiam sequitur vt motus moueatur, si motus habeat motum, ita, quod subiectum eius sit aliud a subiecto motus. & iste est secundus modus.

Et etiam, si posuerimus quod motus habet generationem, quid igitur, est illud, ad quod generatur motus: quoniam necesse est vt motus rei sit de hoc in hoc: & vt illud, ex quo est motus, & ad quod est motus, sit aliud a motu. &, cum posuerimus quod mo tus habet generationem, tunc illud ad quod est motus, & ex quo est motus, erit motus. quod non est intelligibile scilicet quomodo scientia fit scien tia, & motus fit motus. Quoniam generatum est illud, quod nondum est in actu perfecto, scilicet quod est in via generationis. nam, si esset in actu, non esset illic generatio: quoniam generatio est exitus eius, quod est in potentia in actum, & est esse non completum. si igitur motus haberet generationem, tunc esse in rei via generationis esset esse eius perfecte in actu: & sic res, quae est iam complete venerata, generaretur. & hoc inten debat, cum dixit: impossibile enim est vt senia fiat senia, id est om sicut est impossi bile vt scientia fat scientia, ita est impossibile vt generatio generetur.

Cum d. quod, si motus habet motum, seouitur vt motus moueatur, incoepit inducere sopinabile contingens in hoc, & d. Et, etiam si spes motus sunt tres, &c. i. & etiam, si in pdicamento motus fuerit motus scilicet quod materia motus sit motus, sicut materia alterationis est in qualitate, & materia translationis est in vbi: & iam declaratum est prius quod spes mot sunt tres, translatio, & alteratio, & diminutio: necesse est, si motus est in motu, sicut alteratio in qualitate, & translatio in vbi, vt idem motus sit aut in sua spe, aut in alia: si in sua, sequitur vt translatio transferatur, & alteratio alteretur, quod est inopinabile. si in alia, sequitur vt translatio alteretur, & alteratio transferatur, quod est magis inopinabile.

D. d. necesse est vt natura subiecta, &c. & intendit per naturam subiectam, ge nus, in quo est motus, id est necesse est vt materia subiecta isti motui sit vn motuum: & similiter necesse est vt iste motus, qui est quasi forma in hac mate ria, sit vnus trium motuum: & hoc inten debat, cum d. & similiter illud, ad quod moue tur, id est & similiter est necesse, vt fora istius motus sit vnus trium motuum. & accipit illud, ad quod mouetur, loco motus, quia illud, ad quod est motus, est de natura mo tus. D.d Et vniversaliter, &c. & intendit declarare, quomodo sequitur vt motus sit a motu per acens. manifestum est enim quod hoc est omnis motum generatum: & apparet in princi pio Octaui. &. q. d. & quia omne motum mouetur aut per se, aut per accns. & decla ratum estque motus non est ex motu per se: necesse est vt motus siat a motu per ac cidens. Et tacuit de illo, qui est secundum pertem: quia omne, quod habet motum fy partem, possibile est vt motus sit in toto: quia, cum pers diui ditur, fit totum. si igitur esset possibile vt motus moueretur secundum partem, esset possibile vt mo uerctur secundum totum: & cum est ipossibile vt mo tus moueatur per se, aut secundum partem: ergo est possibile per accidens: immo apparebit quod est necessarium scilicet vt ante omnem trans mutationem sit transmutatio.

D. d. v. g. &c. id est v. g. vt tramsmutano de aegritudine in scientiam, haec enim est transmutatio ex transmutatione per accidens. & similiter quando transmutatur de aegiitudine in disciplinam.

Ista est conclusio, quam intendit. quoniam, cum posuit quod motus inuenitur, in tribus praedicamentis, & declarauit quod non inuenitur in substantia, neque in relatione, neque in actione, aut passione, sequitur vt solummodo sit in istis tribus. Et dixit: quoniam in vnoquoque istorum est contiarietas. & innuit vniversaliter hoc, quod causa vniversaliter, propter. quam est possibile vt motus solumodo sit in his tribus praedicamen tis est, quia contraria existunt in eis. haec enim necessaria cam est in esse eorum Et dixit: Motus igitur in qualitate, &c. id est & vocetur intentio vniversalis, quae est motuum in quale, Alteratio. quoniam hoc nomen positum est vniversaliter omnibus motibus, qui sunt in qualitate. & intendit per hoc, quod dixit, coniunctum, id est positum ad placitum.

D. d. Et intelligo, per quale, non illud, quid est sub stantia, &c. id est & intelligo, per qualitatem, in qua inuenitur iste motus, non qualitatem, quae est in praedicamento substantiae. v. g. differentias, quae sunt qualitates substantiales, ed spem qualitatis, cui attribuitur nas sio, aut passibilis qualitas. & hoc intendebat, cum dixit: & est illa. per quam dicitur aliquid pati, aut non pati& intendebat genus per hoc de pdicamento quantatis passibili, & potentiam naturalem, & impotentiam. quoniam per hoc, quid dixit pati: continet duo genera simul, continet genus passiuum, & genus, quod dicitur secundum impo tentiam naturalem, & per hoc, quid dixit, & non pati innuit potentiam naturalem. Et dixit hoc secundum consyde rationem large, sicut posuit genera tionem primo in definitione. quoniam in Septio istius libri declarabit quod mo tus alterationis non inuenitur in pdicamento qualitatis, nisi in genere qua litatis passiuae secundum tactum, gustum, & visum. nam istae qualitates recipiunt magis, & minus. & non est ita de qualitatibus, quae sunt in anima, & in animato & in qualitate, quae est secundum quantitatem. illa autem, quae dicitur secundum potentiam, & im potent iam naturalem, est propinqua pas siuae. & vidersali quod in ea non est motus & in Septimo pescrutabitur de hoc sed secundum verba eius in hoc loco appa ret quod secundum eam inuenitur motus.

D. d. Motus autem in quantitate, &c. id est & mo tus communis, qui est in pdicamento quanti tatis scilicet quod continet duas spes, non habet nomen: sed altera duarum specierum dicitur Augmentum & reliqua Diminutio.

D. d. Motus vero in loco, &c. id est & intentio communis omnibus motibus, qui sunt in loco, & est illa, quae est tanque genus istius motus, non habet nomen. Et intendit per proprium motum, qui ita se habet ad hunc motum generalem sicut species. & hoc est secundum idioma Graecorum.

D. d. dicatur igitur Translatio. idest, nos autem vocemus illud, uod inuenitur in spebus istius motus, translationem. Et, quia hoc nomen translatio dicitur in idiomate eorum de eis, quae mouentui in loco, quae non hisunt cessare in eo ex se, scilicet quae mouen tur violente, & de corporibus ipsis simplicibus, narrauit noc, & dixit: licet translatio, &c. id est licet translatio in nostio idiomate dicatur vere de rebus, quae mutant sua loca, & non hisunt cessare ex se, cum sint inanima ta.

D. d. & quae non mouent se in loco. & forte addidit hoc, quia hoc no men translatio apud eos dicebatur de motibus violentis tamedum quoniam. corpora quatuor simplicia existimantur mouere se in loco, sed non hiabunt quiescere ex se. 1Et forte hoc nomen translatio apud eos dicebatur. de omni, quod mouetur in loco, praeterque de habentibus animas. c corpo a enim simplicia non mouent se in loco, nisi per accidens: & illa, quae mo uent se in loco, sunt animata. secundum hoc gitur animata sunt illa, quae quieicunt ex se. &, cum dixit quod istae duae dispones non inueniuntur in eis, de quibus dicitur hoc nomen translatio apud eos, demonstrauit quod hoc nomen trans latio apud eos dicebatur de non animatis, siue moueantur naturaliter, aut violenter.

Cum posuit quod motus sunt de contrario in contrarium, & quia latet hoc, quoniam nos videmus eandem spem transmutari de simili in simile vt cum album transmutatur ad ma¬ gis album, aut nigrum ad magis ni grum, incoepit dissoluere hoc, & dixit: Et transmutatio etiam, &c. id est & ti ansmutatio non solum modo, quae est de specie in speciem contrariam est alteratio, vt album in nigrum, sed transmutatio, quae est in eadem specie secundum magis, & minus, vt album in magis album, & econuerso. D. in coepit declarare quod ista transmutatio, quae est in eadem specie, est de contrario in contrarium, & dixit: Qam est motus, &c. id est & diximus quod ista transmutatio est motus de com. tratio in contrarium, aut simpliciter, aut quodammodo. & iste motus scilicet qui est in eadem specie, est de contrario in contrarium quodam modo. Et intendit, quoniam quaestio sequeretur, si omnis motus esset de contrario in contrarium simpliciter: cum autem inuenitur duobus modis, scilicet in respe ctu extremitatum, & medip non com tingit quaestio. Et, cum narrauit quod motus, qui est in eadem specie, est de aliquo contrario in aliquod comtrarium, incoepit declarare hoc, & dixit: Transinutatio igitur, cum est ad minus, &c. idest, & in transmu tatione, quae est in eadem specie, inuenitur magis, & minus ex contrarietate. cum igitur transmutatio fuerit de magis in minus dicetur trans mutari ad contrarium: quoniam non fit miuus, nisi ex mixtione contraril. .g. quoniam id, quod est magis album quod transmutatur ad minus album dicitur transmutari ad aliquod nigrum: &, cum econuerso, dicitur transmutari ad aliquod album.

D. d. quoniam non est differentia, &c. id est & hoc est ne cesse, quia non est dria inter hoc, quoi res transuiutetur quodammodo non simpliciter, & quod transmutetur sim¬ pliciter in hoc, quod vtraque transmuta. tio indiget vt sit de contrario in con trarium, nisi in hoc, quod in transmu tatione simpliciter duo contraria sunt contraria existentia simpliciter, & in transmuntatione quodam modo sunt contraria quodammodo. Et hoc in tendebat cum dixit: sed in contrarijs, &c. id est sed contraria in transmutatio ne, quae est simpliciter, sunt contraria in ea existentia simpeicistur, & in trant mutatione quodam modo sunt com traria quodam modo. & hoc inten debat, cum dixit: sed in contrarijs, &c. idest, sed contraria in transniutione, quae est quodam modo, sunt contraria in ea quodam modo. & quasi per hoc dat causam, prouter quam quaedam transmutatio est de contrarijs simpliciter, & quaedam de aliquibus contrarijs.

D. d. & magis, & minus, &c. & qudasi dicat & magis & minus est vt contrarium, aut medium diuersentur fuxminus, & magis,

Hic vult etiam declarare quid sit quies, quae opponitur motui in rei veritate, & incoepit sermonem in declarando hoc, secundum quot modos dicitur immobile, & dixit: Et immo bile est illud, quod non potest moueri, &c. id est & immobile dicitur mul tis modis. dicitur enim immobile illud cuius species non est innata recipere motum, vt dicitur quod sonus est in uisibilis, quia non est innatus vt vi deatur.

D. d. Et illud, quid mouetur, tarde, &c. id est & vt dicitur immobile etam illud, quod difficile mouetur, & tarde. & isti duo modi dicuntur immobile transumptiue. Et Alexan. dixit & quod illud, quod est tardi motus, est aliud ab illo, quod est dis ficilis motus. quoniam illud, quod est difficilis motus, est illud, quid inci pit tarde, non illud, quod mouetur tarde.

D. d. Et illud, quod est inna tum, &c. id est & dicitur immobile tertio modo illud. quod habet naturam vt moueatur, sed non mouetur in illa hora, in qua innatum est moueri, & in loco, in quo innatum est moueri, & quando cessat a motu, quo in natum est moueri. & hoc intendebat cum d. & vbi est innatum, &c. id est est in loco, in quo innatum est mo ueri, & pont moueri illo motu, quo innatum est moueri. quiescens enim in rei veritate est hoc scilicet illud, quid caret motu in tempore, in quo innatum est moueri, & in loco, in quo innatum est moueri, & in dispositione motus, secundum quam innatum est moueri. Sed ista quies videtur esse rei motae ex se, & quies violenta, non quies naturalis. Quiescens enim naturaliter est illud, quod caret mo tu in loco, in quo non est innatum moueri. Sed forte contentus est a descriptione quietis per hoc, quia est manifestius, & notius. & intendit declarare quod quiescens in reiveritate est illud, quod opponitur vero motui, & est illud, quod caret motu vero, & tacet descriptionem aliorum modorum quietis. quiescens enim naturaliter innatum est moueri in alia hora. Et potest intelligi hic de innato, & possibili illud, quod est commune violento, & naturaliter. terra enim, cum quiescit in suo loco naturali, caret etiam cum hoc illo, quod innatum est habere violenter ex motu, & in loco, in quo in nata est habere hunc, scilicet motum violentum, & in tempore. & secundum hoc ista descriptio erit communis omni quiescenti. & ideo intelligendum est hoc ex quiete pri uatio motus dicti de tribus modis, qui sunt motus in rei veritate. D. dixit: & hoc solum, &c idest & hoc postremum eius, quod dicitur immobile, est illud, quod dicitur quiescens in rei veritate, & est id, quod dicitur esse contrarium vero motui.

Declaratum est igitur ex dictis quid est motus in rei veritate, & quo rum est definitio motus pdicta in Tertio: quoniam illic non distinxit inter generationem, & corruptionem, & alios motus, hic autem declarauit quod illa definitio non dicitur simperitur, nisi de istis tribus tameni. perfectio enim quae accepta est in definitione motus, quae est tanque genus, non inuenitur in transmutatione, quae est in generatioe, scilicet quoniam a in ea non est perfectio diminuta de ge nere eius, ad quod est motus scilicet a gene¬ re perfectionis completae. & causa in hoc est, quoniam forma est indiuisibilis, & quia generatio est de non esse. D d. & quid est quies scilicet quies opposita vero motui.

D. d. & quot sunt transmutationes, id est transmutationes, quae non sunt motus, quae inueniuntur in substantia, & in aliis praedicamentis praeter tira. Et intendit quod in hoc sermone distinxit veram transmutationem a vero motu. Et, quia in hoc sermone declarata sunt haec dicta, incoepit hic quaerere secundum descriptionem, & sermones facientes scire illa, quae accidunt motui, vt fiat praeparatio ad illud, quid vult perserutari de na ta continui, & d. Dicamus nunc, &c. idest dicamus igitur nunc intentio nem eius, quid dicimus corporae esse Insimul, & Separatim, & Continua, & Consequentia, & quid est intentio istius propositionis, Inter, quae est ne cessaria in motibus.

D. d. & vnumquodque istorum, &c. id est &, cum exposue rimus istas intentiones declarabimus subiecta propria. vnicuique eorum. v. v quonidam, cum fuerit declaratum quid est continuatio, declarabitur, quae sunt res continue, & quae sunt res non co tinuae, & similiter de aliis.

Simul dicitur multis modis, vt dictum est in lib. de Praedicamentis: sed hic intendit describere de illis illum mo dum, qui est secundum locum ttnm. Et intendit per primum locum, continens pro prium, qui non est locus mediante alio. Et dixit, in eodem loco: quia, si continentia fuerint duo, erunt in duobus locis, non in eodem loco. Et, quia separata sunt opposita eis, quae sunt insimul, incoepit describere illa, & dixit: Et dico Separatim in rebus, quae sunt in locis diuersis, id est diuersis secundum demonstrationem scilicet mul tis non vno.

D. d. Et dico Contigua, &c. id est & Contigua sunt corpora, quo rum vltima, scilicet iuperficies sunt insimul, ita, quod inter illas non est corpus extra neum. & haec est contiguatio naturalis. contiguatio vero mathematica est in magnitudinibus, quorum vltima superponuntur. Si igitur fuerint corpora, superponuntur superficies eorum contiguae: &, si supersic ies, superponentur lineae, & si lineae, supponent puncta: sicut dicitur quod punctus su perponitur puncto. Sed hic non intendit Mathematicam. quoniam in mathematicis duo vltima reuertuntur, in vnum, & sic assimilantur conti nuo: in naturalibus vero duo vlti ma remanent duo demonstrata. & ideo dixit dum extremitates sunt insi mul, id est & res contiguae sunt, quarum vltima, quae sunt in actu, sunt insimul, & dicuntur contigua, sicut dixit, dum vltima sunt insimul. & hoc significat quod contiguatio significat hanc intentionem. Et per simul, in tendit hic illa, quae sunt in loco. & secundum hoc erit in loco per accidens: quoniam vltima non sunt in loco essentialiter.

D. d. & dico Inter, &c. id est & Inter est illud, ad quod transmutatum transmutatur primo, id est antequae transmute tur in illud, in quod transmutatur in postremo. Istud enim est primum eius, ad quod transmutatur transmutatum, cum non transmutatur ad ipsum per suam transmutationem ad aliud, nisi si motus haberet motum. sed, cum motus non habet motum, sicut praediximus: & motum, quando est in illo, ex quo est motus, dicitur nondum transmutari, &. cum fuent in illo, ad quod dicitur, iam transmutari, & definere in trans mutatione: ergo non dicitur transmuta ri, nisi quando fuent inter. Et inter necessario est de natura eius, ad quod est motus, quoniam, si motus fuerit in loco, Iter erit locus scilicet primus locus, ad quem motum mouetur. & similiter, si motus fuerit in qualitate, tunc inter erit prima qualitas, ad quam transmutatur trausmutatum. quod autem necesse est vt sit hic primus ocus, & quomodo primus apparet ex hoc, quod diximus, quod motus non habet motum. Et dixit, quod necesse est vt motus sit secundum cursum naturalem quoniam, si non fuerit secundum cursum naturalem, possibile est vt quiescat interim: & tunc inter erit illud ipsum, ad quod est motus. & ideo dixit dum fuerit continua.

D. d. & inter est saltem in tribus. idest in duo bus contrarijs, & medio. quoniam, si medium non fuerit non erit inter. Deinde d. finis enim transmutationis est contrarium, id est & inter inuenitur in tribus. quoniam finis, & principium transmutationis sunt duo contraria, & ster illa est aliquid scilicet inter contraria,

Cum accepit in definitione eius, quod est inter, continuationem motus, incoepit exponere continuationem in motu, & d. Et illud, quod mouetur, &c. id est & illud, quod moue¬ tur secundum continuationem, sic describitur, quoniam est illud, quod non deficit omnino secundum intentionem, & secundum tempus: &, si defecerit secundum intentionem, erit paucum. secundum vero tempus deficit secundum intentionem quae quidem non deficit secundum illud: quoniam plura mota non deficiunt secundum tempus, & motus eorum non est continuus. vt qui inducit neuma, quod dicitur Bam, post neuma quod dicitur Gir. iste euim non desistit secundum tempus: desisti: vero secundum motum. quoniam neuma, quod diciur Bam, est aliud in intentione a neumate, quod dicitur & ir. & in coml tinuis non posuit necessario vt non deficiant omnino in intentione: quia plura mota continua deficiunt aliquantulum in intentione, vt animaia, quae ambulant: illa autem, quae natant, aut volant, non deficiunt in intentione omnino.

D. d. nos enim intelligimus per hoc illam intentionem, in qua est motus, idest & nos descripsimus continuationem hac descriptione, quia, cum diximus, motum continuum, intelligimus continuationem intentionis, in qua est motus, rei motae, scilicet quoniam. si motus eius fuerit in loco, continuatio eius erit in loco: &, si in alteratione, continuatio eius erit in alteratione.

D. d. & hoc manifestum est in transmutationibus, quae sunt in loco, & in aliis transmutationibus, id est quoniam continuatio in eis est in intentione, in qua est transmutatio.

Cum posuit quod omnis motus est de contrario in contrarium, incoepit notificare quae sunt contraria in lo co, & dixit: Et contrarium in loco, &c. i. & loca contraria sunt illa, inter quae est maxia distantia recta: & ista sunt superius & inferius simpliciter. & di xit in rectitudine: quia distantia ma xima, & minima non definiuntur, ni si per lineam rectam. &, si non, possibile est ponere inter quaelibet puncta distantias infinitas arcuales diuersas Et hoc intendebat, cum dixit: quoniam minima linea recta est finita, id est quoniam minima linea recta posita iter duas distantias est vna. & hoc intendebat cum dixit, finita. &, quia minima linea in ducta inter duo puncta est recta, necesse est vt maxima linea in mundo, cuius vnius finis est supius simplici ter, & secundus est inferius simpirstur, difiniatur per rectam, quoniam haec est finita, id est vna, a lineae autem arcuales Sunt infinitae. & ideo in eis non inuenitur, maxima linea, neque minima.

D. d. & finitum est paruum. & intendit per finitum, rectum, quia inter duo puncta non cadit, ex eo nisi vnum tamen. & intendit per paruum, brene. id est & b inea recta est breuissima linea inducta inter duo puncta opposita. & sta linea est mensura, cum mensura sit minima.

Et dico Sequi, &c. id est & dicitur Sequi in re, quae est post aliam, quae est quasi principium, aut in situ, vt cum dicimus domum sequi aliquam domum, aut in forma specifica. v. gratia quod animal ambulans sequitur hominem. Et intendit per aliam intentionem sequens secundum naturam. verbi gratia quod dualitas sequitur vnitatem, & trinitas dualitatem, &, vt cum dicimus quod in sermonibus narratio sequtur, proemium. & existimatur quod sub hoc collocatur sequens secundum placitum: & est oppositum ei, quod est secundum naturam. D. d. & cum hoc fuerit positum, &c. id est & est necesse vt inter haec duo, quae dicuntur sequi, non sit aliquid sui generis scilicet vt inter lineas consequen tes non sit linea, & inter domus comsequentes non sit domus. &. nihil prohibet vt inter illa sit aliquid alterius generis. v. g. quod inter domos com sequentes sit aliquid, quod non est domus.

D. d. Sequens enim est se quens, &caet. id est Sequens enim est sequens aliquod praecedens ipsum sui veneris, & ipsum est posterius ab eo. Cosequentia igitur sunt illa, in qui bus sunt prius, & posterius, aut in situ, aut in specie, aut in natura. & sequens est posterius, non prius. vn de nullus dicit quod vnum sequitur duo, & nox nouilunii sequitur fu¬. turam noctem, sed econtrario.

Et Sese est illud, in quo inuenitur, prius, & posterius, in quo vltima sunt insimul. quoniam hoc nomen sese significat consecutionem, & tactum insimul. significat icitur duo. & ideo dixit: Et Sese est illud, quod est comsequens, & tangens. quoniam tangentia sunt de speciebus diuersis, se se vero sunt eiusdem speciei, sicut consequentia. D.incoepit declarare vbi inuenitui inter, & dixit. quod In ter inuenitur in contrarijs mediatis: & propter hoc impossibile est vt motus sit in contradictorijs, aut in contrarijs immediatis. & sermo eius in hoc manifestus est.

D. d. Continuum vero, &c. id est Continua autem sunt sese, id est quorum vltima adunan tur apud contactum, & fiunt vnum & in hoc differt continuum a sese

D. d. secundum quod significat hoc nomen, i in rebus naturalibus, & artificialibus. in naturalibus vero dicimus quod continua sunt illa, quorum vltima sunt vnum naturaliter, vt in membris continuis: & in arfificialibus, quando vltima eorum fiunt vnum per artificium in mathemaficis vero dicimus continua, quando vltimum vnum imaginatur esse commune cum eis, vt puctus, qui est communis duabus lincis, & linea. duabus superficiebus & ista continuatio non est naturalis: & hic intendimus describere continua tionem naturalem,

D. d. quod est impossibile &c. id est & impossibile est vt continuatio sit duorum continuorum, quando vltima eorum non fuerint adunata. & haec est differentia inter sese, & continua.

Cum definiuit continua, quod sunt illa, quae innata sunt vltima eorum sint vnum, dixit: Manifestum est igitur ex hac descriptione, quod continuatio est in rebus qua innatae sunt vt ex eis sit vnum per cominctionem scilicet aut per ligamentum, aut per ap plicationem, aut per consolidationem. illa ant, in quibus non aptantur, haec non hiabunt com tinuationem.

D. d. & quemadmodum copulatum, &c. id est & quemadmodum copula tum sit in aliquai hora vnum, scilicet per adiunctionem vltimorum, aut per ligamentum, aut per alid similiter vtrumque otinuatorum fit vnum, quando illic anin fuent vltimum commune inter illa,. quando vltimum destruitur. Et quasi intendit dicere quemadmodum sese transfertur de secatione ad continuationem, similiter transfertur de continuatione ad adunationem.

Intendit per primum, prius naturali ter. quoniam omne tangens est sequens, & non omne se ques est tangens. &, cum sequens non fuerit, non erit tagens. & haec est dispo prio ris naturaliter. Et, cum narrauit quod non omne, quid sequitur, tangit, d. & ideo sequi inuenitur in principiis in ratione. & intendit per principia in ratione, principia in definitioe, scilicet quoniam inuenitur in pluribus rebus, & in eis non inuenitur contactus, vt est dispositio in numeris. Et inte debat quoniam hoc est quasi oenus, & genus est primum in ratione. Et, cum declarauit quod comsequens pcedit naturaliter tangens, declarauit etiam quod tangens pcedit naturaliter continuum. omne enim continuum est tangens, & non conuertitur quoniam non sequitur vt omnia tangentia adunentur secundum vltima. & hoc intendebat, cum dixit: quoniam non est necesse vt extremitates eorum sint vnum, si fuerit isimul, id est quoniam non sequitur si vltima eorum fuerint in simul, vt sint vnum, ita, quod omne tangens sit continuum.

D. d. sed, si extremitates, &c. id est sed sequitur econuerso, id est quoniam, si fuerint continua, scilicet si extrema eorum fuerint vnum, necesse est quod ante fuerint contacta, scilicet quod extrema eorum fue rint insimul, id est quoniam necesse est vt com. tinuum sit prius contactum, & post conse cutionem, & tunc continuatur. Et, quia adunatio est, quando vltimum commune, quid est inter duo continua, destruitur, & hoc accidit necessario post continuationem, quemadmodum continuatio accidit post contactum, & contactus post consecutionem, dixit: necesse est igit, &c. li &, quia omne adunatum prius fuit con tinuum, & omne continuum prius fuit comtiguum: & non sequitur vt omne contiguum sit continuum, nedum sit adunatum: & non sequitur similiter vt omne continuum sit aqunatum: & cum comsecutio non fuerit, continuatio non erit: &, cum continuatio non fuerit, adunatio non erit: ergo haec quatuor praecedunt se adinuicem secundum ordinem naturaliter.

Et, cum sequi sit aliud a tangere necesse est, si fuerint puncta, & vnitas existentia per se, vt dicunt dicentes pumncta esse elementa corporum, vt punctus sit aliud ab vnitate. Puncta enim possunt tangere, scilicet imaginari punctum tangere punctum: & sic est possibile imaginari corpus componi ex eis: Vnitates vo possunt i sequi, & non tangere. & hoc, quid dixit est secundum opinione eorum: quoniam in Sexto declarabit, quod impossibile est punctum tangere punctum. Et forte intendit per s hoc, quid dixit, quod punctus habet tan¬ cere, id est quod lineae tangunt sese super pumctum, & non est ita in vnitatibus. Et similiter exponit Themist. hunc locum. & Alex. exponit hic tactum pro su¬. perpositioe.

D. d. & inter puncta, &c. & haec est dicitura vera inter puncta, & vnitates scilicet quoniam inter vnitatem, & vnitatem non est aliquid, & inter punctum & punctum est linea. & ideo dicitur quod dicitura est inter vnitatem, & punctum: licet vtrum que sit aliquid indiuisibile. & est quod vni tas non habet situm, & punctus habet: quia est in aliquo loco demrato lineae, aut extremo, aut medio.

D. d. omnis enim linea est inter duo puncta, id est 1ter quaelibet duo puncta est linea, secundum per puncta sunt vltima lineae. Et dixit, vt mihi videtu, quod inter puncta pont esse aliquid, quia dicentes puncta esse, hiasunt pro possibili inter illa non esse aliquid: sed non negant hoc esse possibile, sicut ne gauit ipsum de vnitatibus. Et videtur mihi quod induxit conuersam proponis intentae, scilicet dicentis quod inter quaelibet duo puncta est linea, quia nondum ap paruit. & conuersa eius est manifesta, & est quod omnis linea est inter duo pum cta. quoniam, cum concedatur quod omnis linea est inter duo puncta, conuertetur particularis sic, quod inter aliqua duo puncta est linea. & etiam, cum concedatur quod omnis linea est inter duo puncta, declarabitu quod inter quaelibet duo puncta possibile est vt sit linea, quoniam, si fuerit impossbie, non erit verum dicere quod omnis linea est mter duo puncta. quoniam, cum fuerit verum hoc scilicet quod nulla duo puncta sunt, inter quae est linea, erit vera conuersa eius duda est, nulla linea est inter duo puncta, quod est falsum manifeste. & hoc est apud me illud, quid intendit Arist. quapropter dimisit hanc proponen & accepit conuersam: licet translator existimet quod hic fuit error in li¬ bro Graeco. & intelligendum est: hic per lineam, lineam finitam.

Quoniam ex hoc, quod declaratum est in de scriptionibus istarum, declarabitur in quibus inueniuntur. Et quaeret aliquis, quoniamesse insimul est tangere, quoniam omiua conti gua sunt insimul: & omnia, quae sunt, insimul in loco, sunt contigua: & similiter est dispositio in sese. Dicemdum est igitur adhuc, vt videtur, quod licet esse insimul, & tangere sint idem secundum subiectum, tamen sunt duo secundum definitionem. quoniam esse insimul op ponitur ad esse solum: & tanvere non opponitur ad esse solum, sed ad esse separatum. Et in definitione eius non apparet locus, sed in definitione eius, quod est esse insimul apparet locus. Sese autem separatur a com tiguo. quoniam sese est contiguum, & sequens. & sese etiam potest esse corpus, & potest esse non corpus, v. gra. motus, aut tempus. motus enim est sese ad motum, & tempus ad tempus. sed tempus non tangit tempus: quo niam contigua necessario sunt ma gnitudines. a in naturalibus vero est corpus, in mathematicis autem po test esse linea, aut superficies. bsed omne contiguum in mathematicis est continuum.

In hoc capitulo incoepit dicere secundum quot modos dicitur motus vnus. quoniam hoc est vtile. & necessarium de perscrutatione de motu, vrrum sit aeterius, aut non. & dixit: Et Vnus motus dicitur mul tis modis. id est & vuus motus dicitur multipliciter, quia vnum dicitur etiam multipli citer. motus enim dicitur vnus secundum Senus, & est ille, qui est vnus secundum formam ondicamentorum, in quibus sunt, scilicet quia communicant in vno pdicamento pdicamentorum, in quibus inueuitur motus. v. g. translatio ad supeo tius, cum comparat ad translationem ad inferius, quoniam est secundum genus, vnus in quo est motus in loco, scilicet in pdicamento vbi. & hoc intendebat, cum dixit. id est quoniam omnis translatio, quando comparatur ad aliam translationem diuersam in forma, tunc duae translationes inuenientur vnum in venere.

D. d. alteratio vero, &c. id est & hoc manifestum est. quoniam praedicamentum alterationis scilicet qualitatis, aliud est a praedica¬ mento translationis, quid est vbi.

D. d. & vnus in Specie, &c. id est & dicitur vnus motus secundo modo scilicet secundum spem. & vnus motus in specie est, quando duo motus fuerint vnus in genere, & vnus T vl tima spe, quae no diuiditur in alias spe cies.

D. d. v. g. &c. id est & causa, proper quam quidam motus sunt diuersi secundum spem, & quidam conuenientes secundum speem, est diuersitas eius, ad quod est motus in specie, aut conuementia eius in spev. g. quia colores, qui sunt fines mo tuu, qui sunt in coloribus, sunt mul ti modi, ideo motus, qui sunt in coloribus diuersis in specie, sunt diuersi in spe, & qui sunt in conuenientibus in spee, sunt comuenientes in spe. v. g. quoniam nigrificatio, quia est ire ad nigredine, & albificatio est ire ad albedinem, & nioredo differt ab albedine in spe, ideo nigrificatio, quae est motus ad nioredinem, differt ab albificatione in specie, quae est motus ad albedinem. &, quia haec albedo comuenit in specie cum hac alia albedine demtrata, ideo haec albificatio conue nit cum hac albificatione in spe.

D. d. albificationi vero non conuenit, idest motus vero, qui est in albedine, non conuenit in specie ei, qui est in nigre dine: cum nigredo differat ab albedi ne in specie.

D. d. Conuenientes igitur, &c. id est manifestum est igitur quod, cum diximus quod omnis motus conueniens in specie est conueniens in genere, non sequitur vt omnis motus conueniens in venere, & specie, id est vnus in cenere, & specie sit vnus motus in spe simpliciter, quoniam quaedam species sunt, quae sunt genera.

D. d. v. g. &, cum disciplina fuerit senia, &caet. id est & vnus motus in venere, & spe non est vnus in specie simpliciter, scilicet quod senia ad disciplinam est species comprehensio¬ nis, cum comprehensio quaedam em disciplina, id est ex disciplina, & quaedam non ex disciplina. &, cum hoc, quod dixit spees est genus plurium scientiarum disciplinatarum.

Cum posuit quod motus, qui sunt vnus in spe, sunt illi, in quibus illud, ad quod motum mouetur, est idem in specie, & non existimatur quod isti motus sunt conuenientes secundum spem sed motum, quid mouetur de eodem in idem, sed in temporibus diuersis, induxit quaodnem super hoc, & dixit: Et est hic locus quaestionis, idest & quaeritur quando aliquid idem transfertur de eodem loco in eundem locum multotiens, v. g. de puncto per ad punctum ec, vtrum isti motus numerentur in illis, qui sunt idem specie, aut non, quoniam, si pouatur quod motus, qui fuerint de vno puncto ad vnum punctum, sunt com uenientes in specie, & est possibile vt motum moueatur de eodem puncto ad idem puuctum motu recto, & motu circulari, contingit ex hoc, vt motus circularis, & rectus sint idem specie: quod est impossibile. &, si po natur quod sint idem numero, continget vt tempus eorum sit idem numero. quod est impossibile. Et cum induxit quae stionem, incoepit dissoluere illam.

Quia motus recti diuersantur secundum illud ex quo, & ad quod, & in motu cir culari non est ex quo, & ad quod & est dictum in definitione motus, qui est idem in specie, quod est ille in quo, illud ex quo, & illud, ad quod, sunt idem specie, in numero plura secundum idem rpeos, Iv. v. motus, qui est ex eodem puncto ad idem punctum, aut plures motus cadentes inter duo puncta in tem poribus diuersis, accidet quaestio pdicta. quoniam possibile est vt inter duo puncta demonstrata sit motus circularis, & rectus. & similiter possibi le est vt inter duo loca conuenientia aliis duobus locis cadant duo mo tus, vnus rectus, & alius circularis. & sic accidit quaestio. Cum igitur i definitione dicatur loco eius, quid est, ad quod, & ex quo, illud, quid est, in quo est motus, scilicet quod idem motus in specie est ille, in quo illud, in quo est i motus, est idem in specie, dissoluetur quaestio. quoniam duo motus, qui sunt, ex eodem loco ad eundem locum, quorum vnus est rectus, & alius cir cularis, non erunt in eodem scilicet per idem. quoniam rectus erit per lineam rectam, & circularis per rotundam: & circu lare est aliud a recto in specie. Et ideo dixit: Dicamus igitur, quoniam iam determinauimus quod illud, in quo est motus, cum fuerit aliud in specie motus erit alius in specie.

D. d. & cir culare est aliud a recto specie. idest, & isti definitioni eiusdem motus in specie non contingit quaestio, quoniam illud, in quo est motus rectus, est aliud ab illo, in quo est circularis, econtrario primae definitioni,

Cum declarauit quid est idem mo tus genere, & specie, incoepit declarare quid est idem motus simpliciter, & dixit: cum fuerit idem in se, idest in sua substantia. & d. & in numero. quoniam motus, qui est idem in substantia, alius est genere, & alius specie, & alius numero. & innuit quod diuisio, qua vsus est in motu, est di uisio in substantia eius, quoniam a illud quod significat hoc nomen vnum, & essentia, & quiditas in istis rebus, est Idem.

D. d. Et declaratur, &c. id est & fx diuisionem motus in motus, qui con ueniuint, & differunt in rebus tribus, ex quibus constituitur motus, declarabitur quid est motus vnus in numero. Et, cum narrauit quod ex ista via pot declarari quid est vnus mo tus in numero, incoepit declarare hoc, & d. Illa enim in quibus est motus &cae. id est illa enim ex quibus constituitur motus, sunt tria, res mota, & res, in qua est motus. v. g. vbi in translatio ne, quod est genus, in quo est motus, & hoc intendebat, cum dixit: & res, in qua est. & intendit per quando, tempus. quoniam ex tribus fit motus. Et, cu numerauit ista tria, ex quibus constituitur motus, dixit: Et intentio eius, em &c. id est & hoc est ita. quoniam manifestum est per se quod necesse est vt in omni motu sit aliquid motum, v. g. homo, vel frustum auri, & vt motus sit in aliquo, v. g. in loco, aut qualitate. & in tendit per illud, in quo est motus, materiam motus, inqua est motus, sicut formam. & hoc manifestum est quod non mouetur. & hoc distinctum est apud perserutationem eius, quid est vtrum motus habet motum.

D. d. & vt sit quando. id est in tempore. & hoc declarabitur in Sexto. & existimatur quod aliquantulum ex eo declaratum est in sermone de tempore.

Cum declarauit quid est motus vnus in genere, & in specie, & decla rauit quod vnus motus simpliciter scitur per diuisionem eius in illa, ex qui bus fit motus, & notificauit illa esse tria, icoepit declarare quando motus erit vnus in genere, & in specie, & in nu mero secundum ista, & dixit: Et motum esse vnum in genere, & specie, &c. id est & motus erit vnum in genere, aut in specie, secundum illud, in quo est motus, & motum. a Et dimisit diuisionem quam innuit in motu, quia iam est de clarata. quoniam, antequam inciperet ad declarandum istos motus secundum conuenientiam, & diuersitatem eorum in istis rebus, deberet incipere a diuisione, dicendo quod omnis motus aut non conuenit in aliquo istorum, aut conuenit in quibusdam, aut in om nibus. deinde conuenientes, aut sunt conuenientes in genere, aut secundum spe ciem, aut secundum numerum. sed, quia hoc intelligitur ex hoc, quid dixit, & est ma nifestum per se, incoepit determina re species eius, & numerare diuisiones vtiles ad sciendum, secundum quot modos dicitur vnus motus, & dixit: Et motum esse vnum in genere, &c. id est & motus est vnus in genere, aut in specie, secundum illud, in quo est motus scilicet in natura, in qua est motus. quoniam, si illa natura fuerit vna secundum genus, v. g. qualitas, aut vbi, motus non erit vnus secundum genus. &, si illa natura fue rit vna secundum speciem, motus erit vnus secundum speciem. v. g. vt duo motus sint albificatio, & nigrificatio, aut translatio. Et, quia huiusmodi motus, scilicet vnus in genere, aut vnus in specie, non est necesse vt sit vnus secundum tepus, dixit: & sequitur tempus hoc, idest, & accidit huiusmodi motibus vt sint in tempore, aut vno, aut pluribus vno quod non est necesse in esse eiusmodi motus in genere, aut in specie, secundum quod est vnus in eis, vt sint in vno tem pore: sed hoc sequitur, & accidit na turae motus, secundum quod est motus scilicet vt sit in tempore, non quod sit motus, qui dicetur per tempus. Et, cum decla rauit dispositionem essentialem qua motus est vnus in cenere, aut in specie ab accidentali, idest a dispositione accidentali, incoepit declarare illa, quae sunt necessaria in esse eiusdem motus simpliciter, qui est vnus secundum numerum, & dixit: spsum autem esse vnum simpliciter, &c. idest motum autem esse vnum simpliciter est, vt sit vnus simpliciter in omnibus istis. tribus, scilicet vt sit vnus motus numero in moto, & in eo in quo est motus, & in tpere. b Deinde incoepit declarare hoc, & incoepit ab illo, in quo est motus, & dixit: Illud enim in quo est motus, &c. & hoc est ita, quia, si motus est vnus numero, necesse est vt illa natura, in qua est motus, sit vna numero scilicet in diuiduum demonstratum speciei illius naturae. & hoc intendebat, cum di xit. v. g. in specie. id est v. g. aliquid indiui duum indiuiduorum speciei illius in qua est motus. Et, cum narrauit quod est necesse in vno motu secundum numerum, vt illud, in quo est motus, licet materia motus, sit vnum numero, incoepit declarare etiam quod necesse est quod tempus sit vnum numero, & dixit: Et quando, &c. idest etiam necesse est vt tem pus motus sit vnum numero sine defectu, id est quod inter ipsum non cadat quies, sed erit continuus, quoniam tunc non es set vnus motus, quia tempus eius non esset vnum. a quoniam illud, in quo est mo tus, licet sit vnum numero, similiter res mota, si mouebitur in temporibus diuersis, tunc motus eius non erit vn in numero. Deinde induxit tertium necessarium, & est quod res mota debet esse vna numero, & hoc essentialiter, non accidentaliter, & dixit: Et mo tum debet esse vnum, non per accidens, &c. id est & in hoc, quod motus sit vnus in numero, necesse est quod res mota sit vna in numero, non per accides. quoniam, i fuerit vna per accidensi, tunc erit ossibile vt moueatur duobus molibus insimul in eodem tempore. verbi gratia quoniam albus, & Socrates sunt idem per accidens, quando accidit quod Socra. sit albus. & ideo possibile est oc vnum per accidens moueri duobus motibus insimul, vt niger fiat, secundum quod est album, & ambulet, secundum quod est Socra.

Deinde dixit: Neque commune. & intendit illud, in quo est motus, quoniam, cum declarauit, quod necesse est, vt illud, in quo est motus, & etiam tempus, sunt vnum in numero, vult declarare, quod tempus esse vnum numero non sufficit in hoc, quod mot sit vnus numero, cum illud in quo est motus, fuerit commune, non vnum nume ro. & quasi dicit, & impossibile est, si illud, in quo est motus, fuerit commune, vt motus sit vnus numero, licet tempus sit vnum numero. quoniam pos sibile est, vt duo homines in simul sanentur ex vna infirmitate in specie in vno tempore, tamen sanatio eorum non erit vna in numero, sed in specie, scilicet motus, quo mouentui, licet tempus sit idem,

Haec est quaestio, circa hoc, quod dictum est. quod in hoc, quod motus sit vnus numero, necesse est vt tempus sit vnum numero. quoniam poent aliquis dice re quod, cum idem motum mouetur eodem motu in spe vna vice post alteram. id est pluries, verbi gra. vt modo moueatur, deinde quiescat, & inde reuertatur ad illum motum, quo mouebatur prius quod ille motus secundus, & primus sunt vnus in numero, eodem modo in generatione quod, cum idem indiuiduum corrumpitur, deinde reuertitur, sunt vnum in numero. Et ideo dixit: Si autem Soera. &c. id est sed, cum posue rimusquod Socra. mouetur in aliquo vno iterum post primam vicem. v. g alteratur iterum post, aliud autem tranSfertur, tunc, si corruptum, quando reuertitur, est vnum in numero motus, So Sera. qui reuertitur, postquam quies interuenit, est vnus. &, si illud non fuerit, hoc non erit. & hoc intendebat cum dixit: si igitur possibile est, &c. id est motus Socr, qui fuit modo, & post reuertitur, possibile est, vt sit vnus. & ideo dixit post: si igitur illud fuerit imposbile, &c. hoc igitur est vnum eorum, quae possunt intelligi ex hac quodne Et forte intendit per hanc quaestionem, venire ad quaestionem de motu com tiuuo, quomodo motus est continuus cum hoc, quod in omni motu quaedam pars corrumpitur. & quaedam generatur, &, cum corruptum non reuertitur, non est hic vnus motus in numero. & secundum hanc expositionem, cum dicit, tunc motus possibile est, vt sit etia vnus, intendit, si igitur est possibile vt illud, quod est corruptum reuertatur,. & fiat vnum in numero, possibile erit vt sit hic vnus motus in numero: &, si illud fuerit impossibile, non erit hic vnus motus in numero, sed im possibile est vt generatum, & corruptum sint idem numero: ergo impossibile est vt vnus motus sit in numero: licet sit vnius subiecti numero, & in eodem, & continuus. & hoc erit finis hu ius nonnis. Si autem concesserimus quod illud, quod generatur, post corruptio nem est vnum numero, non sequitur vt motus continuus sit vnus motus tantu: sed etiam motus, inter quos est quies, cum subiectum eorum fuerit vnum nu mero, & illud, in quo est motus, fue xit etiam vnum numero. Et videtur, si ista quaestio intelligatur de motu continuo, quod dicitur a inter partes motus continui: & motus, qui reuertuntur, iterum post alium, sit haec scilicet quod generatum & corruptum in istis motibus, vtrumque distinguitur a reliquo per quietem in teriacetem. in motu vero continuo generatum non distinguitur a corrupto, neque demonstratur: sed est vnum nuero. possibile est igitur dicers secundum hoc per motus continuus est vnus numero, sed modo magis diminuto, qua modo, quo dicimus in re quiscente, ipsam es se vnam secundum numerum. &, si intendit per hunc sermonen dubitare de motu, qui est iterum post primum, dissolutio est manifesta, cum fuerit concessum quod ge neratum, & corruptum non sunt idem in numero. & hoc manifestum est per se. & illud, quid dixit post, signat quodnon in tendit, nisi quaerere de motu continuo, quasi dicat, si igitur posuerimus quod So era. transfeitur iterum post primum, si fue rit possibile, vt illud, quid est corruptum, reuertatur, & fiat vnum in numero, tunc motus iteratus pot esse vnus in nunero, nedum continuus. & sic est intelligendus iste locus. & sic non accidet quaestio valoris in hoc, quod, cum aliquid fuerit corruptum, & post reuertatur non est idem in nuero, Et quia ita est, dixit: Si autem Soc. &c. id est sed, cum posuerimus quod Socmouetur in aliquo vno iterum post aliud. v. g. quod alteretur, aut transferatur iterum post aliud, tunc si illud, quod iam est corruptum, reuertat, &fiat idem in nu mero, motus Soera. qui heri fuit, reuertetur idem: quod est impossibile. Et forte ista expom est difficilior. & manifestius est ex verbis eitus hoc, quid ipse intendit declarare, quod necesse est in hoc, quod vnus motus sit quod tpes sit vnum, sed fecit quodnem de continuo, aut forte intendit vtrumque, quoniam ex illis, quae dicit post, apparet quod ipse fecit quodnem, de continuo: quoniam duae quaestio nes sunt similes.

Quia quaestio praedicta fundatur super hoc scilicet vtrum veneratum, postque corrumpitur, sit idem in numero cu corrupto. & fuit positum quod, si fuerit idem in numero, continget vt motus, qui fuit Soc. hodie, & qui fuit heri, sint idem in numero, &, si posuerimus quod est aliud, continget vt non sit vt vnus mo tus in numero, incoepit dicere quod talis quod accidit in formis quiescentibus quia sunt in transmutato, & dixit: Et est quod, &c. id est & est quaestio similis qodoni dictae de motu vno in numero, & de formis, & vniversaliter de passionib qua sunt in corporibus, quae sunt in suis lubstantiis, vtrum sint eaedem. dum cor pus fuerit idem, aut non sunt eaedem, si corpus deferens non fuerit idem scilicet mul tiplicatae secundum multiplicationem corporum, aut quomodo est. nos enim videmus hanc formam existentem in corporibus, & corpus moueri, idest transmutari, & fluere semper. vnde necesse est, vt ita sit in formis, quae sunt in istis corporibus, cum sint in substantia corporum transmutabilium, si igitur sanitas, quae fuit hodie Socra. & quae fuit heri sit eadem in nu mero, necesse est vt sanitas eius quae est, deinde destruitur, deinde reuertitur, sit eadem in numero. &, si hoc est inopinabile, necesse est vt non sit hic eadem forma in numero. Dein de dicit, vtrum sanitas est eadem. id est in numero scilicet quae fuit heri in Socr& quae est hodie.

D. d. & vniversaliter, &c. id est & haec perscrutatio vniversaliter fundatur super hoc scilicet vtrum formae, & passiones existant in substantia corporum. quoniam, si ita fuerit. necesse est vt illud, quod inuenitur in corporibus motis, & Quentibus, moueatur, & fluat. viide sequitur vt formae moueantur, & fiu ant. &, si formae fiuunt, & sunt eaedem in numero, necesse est vt forma, quae fuit heri, deiude reuertitur hodie, postquam corrumpitur, sit eadem in numero. & hoc contingit in eodem motu, quoniam dictum est quod necesse est vt subiectum eius sit idem numero. si igitur non est haec eadem forma in numero. ergo neque idem motus numero.

Cum narrauit quod in hoc, quod formae etiam sunt eaedem in numero, accidit quod similis ei, quae accidit ex hoc in eisdem motibus innumero, & de dit similitudinem inter ista, incoepit dare differentiam, & dixit: Quoniam eadem ratio est, &c. id est in hoc, quod comtingit in formis, & in ipsis motibus. Qui, si forma iterata est eadem, mo tus. qui est huiusmodi, est idem, &, si forma quae est huiusmodi, est plus vna, motus qui est huiusmodi, erunt plures vno. & similiter econtrario. &, si forma, quae habet continuum esse, fuerit vna, cum hoc, quod suum subiectum est semper in tranimutatione: ita motus continuus in esse erit vnus in numero, cum hoc, quod suum subiectum demonstratum est transimutatum. &, si ille, qui est huiusmodi, fuerit plusquae vnus, formae, quae sunt huiusmodi, erunt plures. Quia igitur inter motus & formas est ista silitudo manife¬ sta, non est differentia inter motus, & formas in quodnibus accidentibus in eis, praeterque in hoc, quod adunatio in motibus, & formis non est in rebus comsequentibus. Qum, cum actio scilicet mo tus fuerit eadem, sequitur vt formae subiectae illius actionis sint eaedem. & similiter forma agens illam. Et, cum forma fuerit eadem, non sequitur vt motus sit idem, quoniam, cum Socra. ambu lat hodic, & ambulauit heri, subiectum est idem, & motus sunt plures. & similiter ab eadem forma inueniumtur plures actiones in temporibus diuersis. Si igitur diceret praeterque in hoc, quod differunt. quoniam actio, cum fuerit vna forma, erit vna, cum vero forma fuerit vna, non sequitur vt actio sit vna, tunc sermo esset manifestus per se, sed dixit, praeterque, &c. Et iste sermo, vt apparet, non est vertis. quoniams non sequitur, cum actiones fuerint plures in numeno, vt formae subiectae illius actionis sint plures in numero, neque formae agentes. neque sequitur, ad hoc, quod, si eadem actio in numero, pouenit ab eadem forma, aut est in eadem forma, quod necesse est, vt plures actiones inueniantur, aut a pluribus formis, aut in pluribus formis. nisi esset verum quod posset conuer ti consecutio a destructione antecedem tis. Sed ista differentia videtur differentia inter hoc, quod accidit in primo aspectu. existimatur enim quod, cum vnus motus in numero fuerit vnius subiecti numero, quod sequitur, quod plu¬. res motus sunt plurium subiectorum. existimatur tamen quod non ex eadem forma aut in eadem forma est eadem actio. Et sic iste sermo habet duas differem tias. differentiam scilicet secundum hoc, quod accidit in primo aspectu, & differentiam secundum ipsam rem. & ideo dixit, dignius est ligitur vt nullus, &c. id est & differentia in ter illa est. quoniam, cum actiones fuerint plures, existimatur quod necesse est, vt formae sint plures. quia existimat, cum eadem actio fuerit ab eadem for ma, quod sequitur plures actiones esse a pluribus formis. & nullus existienat quod, cum forma fuerit eadem, quod lecesse vt actio, quae prouenit ex ea aut quae est in ea, sit eadem. iste enim homo demonitratus, quando cesset ab am bulatione, non, prouenit ex eo ambulatio: & quando reuertitur ad ambulationem, tunc prouenit secunda ambu latio. Et forte intendit. sed est dicitura inter hoc, quod sequitur ex hoc secundum similitudinem, & secundum ipsam rem. quoniam ex similitudine, quae est inter motus & formas, sequitur quod, cum posuerimus plures motus esse, sequitur plu tes formas esse. sed non est necesse quoniam idem motus est eiusdem formae: & ex eadem forma non est idem motus, Et forte intendit per duas actiones, duas passiones. quoniam, cum passiones fuerint duae, sequitur vt formae sint duae. quod non sequitur in actione. & quasi intendit dare differentiam in hoc inter actionem, & passionem, & super hanc expositionem est susti nendum. Et, cum scripseram hoc, non dum inspexeram librum Alexam. in hoc capso, & post inueni ipsum dice re, propinquum huic. dicit enim quod actio dicta in hoc loco, dicta est aequiuoce. & quod Arist. intendebat per actionem, cum dixit, quoniam actiones, si fuerint duae &c, id est subiectum actionis. & quasi. d. quod, si subiectum actionis fuerit duo, se quitur quod formae sint duae. D. declarauit hoc, & dixit: quoniam eadem actio in numero est eiusdem in numero, & hoc est ita: quoniam vnum subiectum in numero est vnius formae. Et dedit rationem super hanc exponem, & dicit d l hoc, quod inuenitur in quibusdam libris lo co istius sic, sed differunt, quoniam, si fuerint duae in numero, necesse est, vt formae sint sic, & non dixit actionem, Deinde reuersus est ad primam quaestionem, & dixit: Si igitur ambulatio, &c. id est si igitur ambulatio Socra. heri, & ambulatio hodie est eadem, possibile est vt aliquid idem generetur, & corrumpatur multotiens, & dicatur ipsum esse idem: quod est valde inopi nabile. Et, quia quaestio dicens quomodo formae sunt eaedem, & corpora sunt semper in tramsmutatione, non est hu ius scientiae, aut huius loci, dixit. Sed istae quaestiones, &c. id est & propter hanc quaestionem dixerunt quidam Antiqui quod non est haec scientia necessaria, & quod omnia sunt in transmutatione, & est sermo sophisticus, vnde Loquentes in lege Mahumeti dicunt quod, accidem tia non remanent per duo tempora: & intendunt quod omnia sunt mota praeter substantiam.

Cum declarauit, quod vnus motus in numero est motus, qui est in eodem n numero, & in eodem in tpere, & indu xit quodnes super hoc, incaepit dare ratio nem, propter quam necesse est in hoc, quod motus sit vnus in numero, vt tempus sit vnum, & subiectum sit vnum. & est, quia est continuus. Et dixit: Et, quia omnis motus, &c. id est & quia omnis, motus est continuus, quia omnis motus est diuisibilis, necesse est vt vnus motus in numero sit continuus. Et, cum declarauit quod omnes motus sunt de natura continui, dicit: &, si fuerit mo tus continuus, &c. id est si igitur motus, qui est vnius subiecti numero, & in eadem re numero habuit partes continuas, tunc erit vnus. &, si partes eius non fuerint continuae, non erit vnus. & caum in hoc, quod quidam motus sunt, qui non sunt continui, est, quoniam non omnis mo tus pont continuari cum quolibet motu, quemadmodum impossibile est in aliis, quae sunt de speciebus continui, continuari ita, quod quodlibet continue tur cum quolibet. quoniam, si ita esset. tunc omnia essent continua: sed continua sunt illa, quorum vltima possunt esse vnum. & hoc intendebat, cum dixit quemadmodum in aliis, &c. id est impossibile est vt quili bet motus continuetur cum quolibet mo I tu, sicut est impossibile quodlibet conti nuari cum quolibet. Deinde induxit determinationem, per quam res fiunt continuae, & dixit: sed illa, quorum vltima sunt vnum. id est entia continua sunt illa quorum vltima possunt esse vnum. sed in cor poribus naturalibus continuatio fit, quando duo vltima fuerint vnum, absque eo, qui vltimum commune, quod est vnum, corrumpat. & similiter est continuatio in magnitudi nibus mathematicis. definiuntur enim quod sunt illa, quae possunt recipe vltimum commune. & similiter videtur esse in motibus. & sic, cum dixit: sed illa, quorum vluma sunt vnum, intendit aut in imaginatione. & hoc est in motibus, & in tpre, & in ma vnitudinibus. quoniam ista scientia consyderat etiam de istis quodammodo, aut in esse. & est hoc in corporibus natura libus continuis, sicut est dispositio in menbris animalium consolidatis. D. dedit causam, prper quam quae dam entia recipiunt continuationem, & quaedam non, & dixit: & quaedam non hiabunt vltima. &c. id est &, cum continua sunt illa, quorum vltima sunt vnum, videtuar quod cama in hoc, quod non omnia sunt continua, est, quod non omnia entia hisunt vltima: sicut est dispo in nume ris. neque omnia entia habuntia vltima possunt continuari, neque etiam in imaginatione. quoniam quaedam entia hibunt vltima diuersa in forma, de quibus hoc nomen vltimum dicitur aequiuoce. & hoc intendebat, cum dixit: sed sunt in forma aequiuoca.

D. d. quoniam impossibile est vt vltimum lineae, tangat. &c. id est & impossibile est dicere quod vltimum lineae tangit vltimum ambulationis, cum magnitudo non angat motum. quoniam vltimum in eis dicitur aequiuoce.

Cum descripsit motus continuos, incoepit post dicere motus seseos, & & dixit: Dicamus, &c. id est & motus diciunt sesei, licet non conueniant in spe, aut in gnene, sed est necesse solum modo, vt vltima eorum sint insimul scilicet vt inter eos non sit quies, vt dictum est in descriptione rerum sesearum sim pliciter, siue fuerint motus, aut alia, Et, cum induxit hoc, dedit duo exempla, vnum de motibus seseis diuer sis in gnere, & aliud in motibus seseis conuenientibus in specie. Et dixit. v. rg. quod homo currit, &c. id est exemplum motuum seseorum non conuenien tium est, quod homo currat, & statim accidit ei febricitatio. Et exemplum se¬l seorum conuenientium in specie est caunde la, quae intrat manus homnum vna post aliam.

D. d. continua vero non, &c. i. & isti motus, & similia non dictunitr continua: quoniam positum est quod continua sunt illa, quae possunt habere vltimum cmune. sed isti non possunt habere vltimum comune. In illis autem, quae diuersantur secundum speciem, manifestum est, quod vltima eorum sunt diuersa. In eis autem, quae conueniunt in specie, vt motus caunde lae de vna manu in alteram, est seseus quia quies non interponitur, & priuatur continuatione in rei. veritate, quia motum non est vnum.

D. d. Isti igitur motus sunt sesci, & consequem tes, quia tempus eorum est continu um. id est & motus sesei dicuntur sesei, & consequi, quia, tempus eorum est continuum in rei veritate, aut existi matur esse continuum, quia non interponitur illis quies sensibilis. & in rei veritate non est continuum, nisi quando instans, in quo fuit vltimum primimotus, in eo erit initium secundi mo tus, vt motus moitis, qui sequitur mo tum vitae. & isti sunt fesei in ter verita te, scilicet quorum tempus est continuum in rei veritate.

D. d. & tpeos eorum est con tinuum. &c. id est & rpos motus continui per se est continuum per continumationem motuum cadentium in ipm. & hoc erit quando vltima illorum motuum fuerint vnum, vt mihi vitur & continuatio tperis motuum seseorum est secundum quod imagi natur quod vltima eorum sunt vnum,

Cum declarauit quod vnus motus sim pliciter. id est in numero debet esse conti nuus, & iam declarauit quod vnus motus in numero simpliciter est conueniens in specie, & eiusdem rei, & in eodem tempore, incoepit declarare quod sequitur ex hoc, vt motus, qui est continuus simpliciter, sit vnus scilicet qui habet has duas dispositiones scilicet vt conueniat in illis tribus scilicet in specie motus, & in hoc, quod motum sit vnum motum, & tpeos sit vnum. Et dixit: Et ideo necesse est in motu, &c. id est &, quia vnus motus in numero est continuus, necesse est, vt motus continuus, & vnus simpecrcuitur sit conueniens in specie, & eiusdem moti & in eodem tpre. Quam, cum fuerit ne pesse vt vnus motus conueniat in illis tribus: & motus continuus est vnus: sequitur vt continuus, & vnus comueniant in illis tribus. Et, cum narrauit quod necesse est vt sit vnus secundum tem pus scilicet vnus continuus, dedit causam in hoc, & dixit: In eodem vero tpre, &c. id est & vnus motus continuus nece se est vt sit in eodem tpere, quia, si non fuerit eodem tpe, tunc in eodem sub iecto interponitur defectus motus: & in eodem subiecto necesse est, vt quando motus deficit, sit quies. & hoc inten debat, cum dixit, quoniam in defectu. Et, cum declarauit quod motus, cuius tpers non est vnum, habet in se quietem, de clarauit quod motus, in quo est quies, est plures motus. non vnus. & intendit, sed positum est ipsum esse vnum, & hoc est impossibile.sc li. quod in vno motu sit quies. Et, cum declarauit hanc conclusionem, dixit: quilibet igi tur motus. &c. & hoc sequitur secundum destructionem consequentis, quoniam, cum fuerit verum quod vnus motus continuus non habet in se quietem, sequitur ex hoc, quod ille motus, qui habet in se quieem, non est vnus, neque continuus.

D. d. & habet in se quietem. i, & ques interponitur motui, quando ipsi motui interponitur tpeos, in quo res non mo¬ uetur. Et, cum dixit quod in hoc, quod vnus motus sit, necesse est vt tempus sit vnum, incoepit narrare quod hoc inuenire in motu conueienti secundum genus, & diuerso secundum spem non extiahet ipm a suo gnec scilicet vt sit diuer sus secundum genus sed conueniens in spe, aut in numero. Et dixit: Motus vero, qui non est vn in specie, &c. id est & similiter est de mo tu conuenienti in specie, diuerso in numero scilicet quod licet tpens non deficit, non facit ipm esse vnum in numero.

D. d. uoniam vnus motus necesse est vt sit vnus in specie, &c. Et innuit quod motus, qui est vnus in specie, est prior naturaliter vno motu in numero. & similiten est dispo vnius motus in gere cum motu vno in specie. & similiter est dispositido vnius motus in numero cum illo, cuius tpers est vnum scilicet quod, cum vnus motus fuerit in numero, tpeos eius erit vnum: & cum tempus erit vnum, non sequitur vt sit vnus in nuuiero. Et propter anc similitudinem, quae est inter illa, pouit hoc, quod, si motus fuerit vnus in numero, erit vnus in specie, & non ecomuerso, tanquam causam huius, quod, si fuerit vnus in numero, erit in vno tpere, & non econuerso. & etiam induxit sermonem in forma rationis, & dixit: Motus autem, qui non est vnus in specie, &c. i, quoniam dispositio in hoc, quod, si motus suerit vnus in numero, sequitur vt tempus eius sit vnum, & non econuer so, est sicut dispositio in hoc, quod si mo tus fuerit vnus in numero, senuitur, quod sit vnus in specie, & non est econ uerso. & similiter vnus in specie est vnus in genere, & non econtierso

D. d. lam igitur narrauimus quis motus est. &c. id est & declaratum. est igitur ex hoc sermone quis motus est vnus simpliciter, & est vnus in numero.

Cum declarauit, quid sit motus vnus in numero, incoepit declarare quod vnus motus in numero est duobs modis, completus, & non completus, &, quia completus est dignior hoc noie vnus nunero, incoepit declarare hoc, & dixit: Et dicitur etiam, &c. id est & vnus motus dicitur de motu completo: siue fuerit completus, quia est de spe completa, vt mot circularis: aut quia est de gere completo, vt motus translationis, qui est perfectior cae teris motibus, cum sit perfectus in nunc ro. & hoc intendebat, cum dixit, vt mi hi vnivetur, aut in suba. a & completum in spe motus, est motus, in quo non poet esse ad ditio, aut diminutio, & est circularis finitus per se. in substantia autem est motus b quia est prior motuum naturaliter, & perfectior: & est motus translationis, vt post declarabitur.

D. d. quemadmo dum in aliis rebus, &c. id est & motus com pletus dignius est vt attribuatur vni numero: quemadmodum in aliis rebus non attribuitur vni in maiori parte, nisi illud, quod est perfectum, & completum. &, quia motus non complet dicitur vnus numero modo secundo, in duxit hoc vocabulum: & dixit: Et forte dicitur vnus motus &c. id est cum solummodo fuerit continuus scilicet quia, cum continuatione non erit perfectio. & haec est dispo motus recti.

Cum declarauit, quod vnus motus in numero est duobus modis, completus, & non completus, & quod completus est dignior vt sit vnus nume ro vult declarare etiam quod de isto est diguior vt sit vnus numero ille, qui est aequalis. & sic motus conti¬I nuus perfectus aequalis erit ille, qui dicitur dignius vnus numero. Et dixit: Et dicitur vnus motus alio modo, &c. id est & vnus motus in numero dicitur alio modo a duobus modis praedictis scilicet motus continuus completus aequalis, qui est dignior vt sit vnus. v. g. motus per lineam rectam, qui est dignior vt sit vnus, qua motus per lineam tortuosam. quoniam, que admodum linea tortuosa existimatur esse composita ex recta, & circulari, similiter motus per illam est diuersus, & motus diuersus existimatur esse plus quai vnus motus. sed motus aequalis est digni or vt sit vnus: & est ille, qui est per sineam rectam. D.dedit causam, prper quam motus diuersus non est vnus in rei veritate, & dixit: quoniam motus diuersus est diuisibilis. id est & causa in hoc, quod mo tus diuersus non est vnus simpecile, est, quu a diuiditur in velocitatem, & tardita tem, & iste modus diuersitatis est si mils diuersitati, quae est secundum additionem, & diminutionem in rebus diuersis, secundum magis, & minus. Et intendit,. quoniam est diuersitas, quae non extrahit motu d vna spe in aliam, sed facit aliquam multitudinem, & hoc intendebat, cum dixit: vidersal ivitur quod diuersitas, &c. id est quod ista diuersitas est de genere diuersitatis, quae accidit in rebus secundum additionem, & diminutionem. Et intendebat quod velocitas, & tarditas non diuidunt motum, secundum quod genus diuiditur in spes. & dixit: quafi additio & diminutio, quia velocitas & tarditas sunt de qualitate, & addi tio, & diminutio sunt de quantitate.

D. d. a Et in quolibet motu est aequa litas, & inaequalitas. id est & in quolibet gnere motuum inuenitur aequalitas, & ina qualitas, quando in alteratione inuenitur in aequalitas. quoniam alteratio est in quibus dam pertibus eiusdem motus intensior, & ve locior, & in quibusdam partibus remissior, & tardior. & inuenitur etiam in ea aequalitas, quat. do partes eius mo tus sunt aequales in velocitate, & tar ditate. & similiter est de augmento, & in translatione, & eius sermo in hoc est manifestus.

Cum declarauit quod motus aequalis est dignior vt sit vnus, & dedit, dituram inter motum aequalem, & diuersum cuius gneris est, & quarem motus naequalis non est vnus, vult declararae hic cans inaequalitatis, & quod motus non diuiditur in aequalem, & in inaequalem, secundum quod genus diuiditur in dicituras, sed secundum quod genera, & spes diuiduntur in modos, & acentia, & prius incoepit declarare caus, ex quibus motus est inaequalis, & dixit: Et idiuersis, &c. id est & in motibus diuersis sunt dicitura. quoniam quidam sunt, quorum camae diuersitatis sunt ex illo, per quid est motus, quando fueritinaequale. quoniam possibile est vt sit transla tio inaequalis, sicut dixir: si magnitudo, per quam fit translatio non fuerit aequalis, scilicet recta.

D. d. v. g. motus per lineam tortuosam, aut per lineam gvratiuam, &c. id est & vniuersaliter motus, qui est inaequalis per illud, per quod est motus, est ille, qui est per aliquam quantitatem, cuius omnes partes non superponuntur sibi adinuicem, quoniam ista quantitas est contraria quantitati rectae: cum recta sit illa, cuius partes superpo nuntur sibi adinuicem. Et, cum dedit hanc causam inaequalitatis mo¬ tus, incoepit dare eam secundam, & dixit: Et forte erit non in re, &c. id est & forte motus erit inaequalis, non per illud, per quod est motus. v. gr. per locum, neque per tempus, neque per finem. & hoc intendebat, vt mihi videtur, cum dixit: neque in illo ad quod, sed vni uersaliter, &c. id est sed ex ipsius motus natura, aut moti scilicet uando fuerit innata velocitari in quibusdam pertibus & tardari in quibusdam. Et hoc intendebat, vt mihi videtur, cum dixit in eo, quod est i via velocitatis. id est in eo, quod innatum est velocius fieri, aut tardari, est natura ipsius motus, aut moti. Et posui mus hunc sermonen sic. quia caae omnis velocitatis, & tarditatis omnis acentis i motu sunt hae c quatuor scilicet aut diuer sitas eius, per quod est motus, aut di uersitas dispositionis moti in se, aut dispositionis motoris, aut dispositio nis eius, ad quod est motus, & intendit per hunc sermonen quasi determina re eauns diuersitatis motus.

D. d. in eo, quod est solum. id est illud, quod est in via velocitatis, & tarditatis scilicet quod aliquand velocescit, & aliquando tardat, secundum quod iolum habet hanc disponem proprie scilicet quia hent velocitatem, & tarditatem proprie, & solum secundum quod est motum.

D. d. mo tms igitur, &c. id est cuius velocitas partium est eadem: quia hoc est in acentibus eiusdem motus. & dixit: & ideo velo citas, & tarditas, &c. id est & caum in hoc, quod velocitas, & tarditas non sunt diitrurae motus: ita, quod motus velox, & tardus sint spes eius, est, quia velocitas, & tarditas sequuntur vnunquemque modum motus. & ista est dispo acentium se parabilium scilicet quod inueniuntur in qua libet spe quandoque, & non iueniuntur quandoque in quibusdam specenbus.

D. d. ergo neque grauitas, &c. id est & signum eimais, quod veloci tas, & tarditas non sunt differentiae motus: ita, quod per illas diuidatur in speces, est, quoniam graue, & leue, quando duo illorum mouentur ad eundem locum, & alterum est grauius, aut leuius reliquo, tunc al terum necessario exit velocius reliquo. & motus eorum est idem in specie, quoniam, si mouentur ad locum terrae, tunc motus grauioris erit velocior, & vterque est motus idem spe ad medium. &, si mouentur ad locum ignis, tunc motus leuioris erit velocior, & vterque est idem motus in specie, & est mo tus a medio. & hoc intendebat, cum dixit. v. gr. inducens terram ad terram. &c. id est &. v. g. motus, qui inducit terram ad terram, aut motus, qui inducit ignem ad ignem. v. g. motus ad me dium, aut a medio.

Et dicamus. &c. id est apparet quod motus diuersus secundum velocitatem, & rarditatem est vnus numero, cum fuerit continuus: sed in vnitate est in dispo ne minori, & aequalis in hoc in dispone perfectiori.

D. d. & hoc accidit traslationi secundum tortuositatem. id est & hoc, quod vnus motus numero, qui netessario est inaequalis, accidit transla tioni, quae est per lineam rectam necessa, rio. id est quod non est vnus in numero. Dein de dedit causam, pper quam motus inaequalis non est vnus, sed compositus & dixit: & minus est per fnixtionem contrariorum. id est & cum motus inaequa lis fuerit motus magis diminutus: in capitulo eiusdem motus in numero: & diminntum in omni genere est diminutum per mixtionem contrarij: sequitur vt motus inaequalis sit compo situs ex contrarijs. & sic non est vnus in rei veritate. Et, cum narrauit quod motus inaequalis est inaequalis per mixtionem, contrarij, & mixtio est possibilis in omni motu, secundumquod est motus, dixit: quoniam omnis motus vnus &c. id est &, cum ita sit, possibi le est vt omnis motus sit aqualis, & inae. qualis. Sed quaeritur, quomodo ista praepo est vniuersalis: & declaratum est in Coelo & Mudo, quod motus corporis coelestis nullam habet in se diuersitatem. Et ad hoc dicendum est, quod hoc, proprium est corporis coelestis, secundum quod coeleste, non inquantum motum. a & sermo in hoc loco est de motu, non secundum quod est motus alicuius corporis. Et, cum narrauit quod vnus motus siuero recipit aequalitatem, & inaequalitatem, incoepit declarare ex hoc, quod motus sesei non possunt continuari. & dixit: impossi bilem est, &c. id est impossibile est vt ex motibus seseis non conuenientibus in specie fiat vnus motus continuus, quoniam motus continuus recipit aequalitate: & quod recipit aequalitatem recipit su¬. per positionem: & motus compositus ex translatione, & alteratione, non recipit aequalitatem. Et iste sermo est in se cunda figura. &, quia iste componitur ex duabus, propositionibus, quarum affirmatiua declarata est, iam incoe pit declarare seeundam, & dixit quoniam, si esset aequalis, necesse esset vt supponeretur. id est & signum eius, quod motus compositus ex speciebus diuersis non pont recipere aequalitatem, est, quia motus, qui possunt recipere aequali tatem sunt illi, duorum partes possunt superponi sibi adinuicem: & mo tus diuersi secundum speciem non superpo nuntur sibi: quia impossibile est vt translatio superponatur alterationi, aut augmentum translationi. & iste sermo est in secunda figura.

Cum declarauit quis motus est vnus motus in numero in rei verita. te, incoepit declarare de motu, & quiete duo scilicet qui motus sunt contratum, & qui non, & etiam quae duarum quie tum coniunctarum cum motu scilicet quies, in eo, ex quo est motus, & quies in eo, ad quod est, est contraria motui. & hoc intendebat, cum dixit: & de quie e etiam hoc modo. i, quae quies est contra ria cui quieti, & quae quies est contra ria cui motui, & quis motus est contra rius cui motui. D.incoepit perseru tari de hoc, & dixit: Sed prius dicendum est, &c. id est sed priusque pserntemur de hoc, diuidendum est, & dicendum de omni bus modis, quibus potest aliquis dice re quod motus est contrarius motui, del de consyderandum quis eorum est possibilis, & quis non. Et primo vtrum motus ex aliquo est contrarius motui ad ipsum. v. g. motus de sanitate ad aegri tudinem est contrarius motui de aegri tudine in sanitatem. & secundum hunc mo dum contrarietatis existimatur quod gneratio em contraria corruptioni. motus. enim de sanitate in aegritudinem est corruptio sanitatis, & de aegritudine in sanitatem est gnatio. Et hoc intendebat, cum dixit: & secundum quod existimatur de gneratione, & corruptione. id est & secundum hunc modum contrarietatis existimat quod generatio, & corruptio sunt contraria. D.induxit Secundum modum, & dixit: Aut ille, qui est ex contrarijs. id est aut motus contrarij sunt illi, qui inci piunt a contrarijs, secundum quod incipiunt ex eis, v. g. vt motus ex sanitate sit contrarius motui ex aegritudine. quoniam iste incoepit ex aegritudine, & iste ex sanitate, & sauitas est contraria aegritudini. Et, cum induxit hunc modum, de dit Tertium, qui est oppositus isti, & dixit: Aut illi, qui sunt ad contraria. id est aut motus contrarij non sunt contra ruj, secundum quod sunt ex rebus contrarijs, sed secundum quod ad res contrarias. v. g. vt motus de sanitate ad aegritudinem naon sit contrarius motui de aeoritudine in sanitatem, secundum quod est ex rebus contrarijs, sed ex hoc, quod sunt ad contraria. Deinde induxit Quartum modum, & dixit: Aut motus de contrario est con trarius motui ad contrarium. i, aut mo tus contrarius motui est ille, qui incoepit ex aliquo contrario illi, ad quid puenit secundus motus. v. g. quod iste motus demonstratus de hac aegritudi ne sit contrarius motui demonstra to ad hanc sanitatem, quia iste est de aegritudine, & ille ad sanitatem. D.in duxit Quintum modum, & est verus, & dixit: Aut motus contrarij sunt illi, qui sunt contrarijl secundum illud, ex quo, & secundum illem, ad quod. Et sciendum est quod contrarietas motus est in motibus, qui sunt ex contrarijs ad contraria: sed uaritur hic modus verus, quo sunt contraril. Deinde cum compleuit hanc diuisionem, dicit: quoniam necesse est vt sit vnus istorum, &c. id est & dixit quod motus contraril necesse est vt sint contrarum aliquo istorum modorum, aut pluribus vno, quia apparet quod necesse est cum diximusi talib istis motibus, qui sunt contraril, vt contrarietas sint in eis aliquo istorum quinque modorum, aut pluribus vno. motus. enim de sanitate in aegritudinem, si est contrarius motui d aegritudine in sanitatem, necesse est vt sit secundum quod illud, ex quo incipit iste motus ad ipm peruenit iste alius. Et sic oppositio inter eos erit de gnere oppositio nis, quae est inter principium, & finem scilicet quo illud, quod est principium in altero, erit finis in reliquo. Aut oppositio inter eos erit, secundum quod sunt ex rebus con trarijs, aut ad res contrarias, aut quia alter est ex aliquo contrario illi, ad qd est alius motus. Aut contrarietas erit iter eos secundum vtrumque scilicet secundum illum, ex quo, & secundum illud, ad quid. manifestum est enim per se secundum diuisionem quod impossibile est vt alius modus sit, quo dicatur quod mo tus de sanitate in aegritudinem est con trarius motui de aegritudine in sani tatem. Et, cum ita sit, necesse est vt contrarietas inter eos sit vno modo isto rum modone, aut pirsalibus vno, aut omnibus.

Cum numerauit omnes modos, quibus poet imaginari quod motus est contra rius motui, incoepit destruere illos, qui non sut veri, & dixit: Sed motus &c. id est sed motus non sunt contrarij secundum contrarietatem eius, ex quo est motus, & eius, ad quod est motus. quoniam idem mo tus est contrarius sibi, secundum illud, ex quo, & secundum illud, ad quid est. si igitur, motus essent contrarij hoc modo, tunc eadem res esset contraria sibi. quod impossibile est. & hoc intendebat, cum dixit: est enim idem motus. id est in numero.

D. d. & si essentia non est eadem. id est licet non sit idem secundum definitionem. motum enim de sanitate, secundum quod est motum de sanitate, non esmt idem secundum definitionem cum motu ad aegntudinem, lx sit idem fis Sfctum scilicet quoniam motum de sanitate est motum ad aegritudinem, sed illa, quae suut idem secundum subiectum, & diuersa secundum definitionem, non sunt contraria. & non posuit istum modum in prima diuisione, quoniam manifestum est quod est idem motus.

Hic vult loqui de reliquis modis, & dicit: Neque motus etiam est contrarius motui tantdum secundum contrarietatem eius, ex quo est alter motus, ei, ex quo est re liquus, quoniam quilibet duo motus tales inueniuntur contrarij secundum illuem, ad quod, sicut iueniuntur arratii secundum illem, ex quo, Et quia ista ratiocinatio non sufficit scilicet vt motus non sint contrarijl secundum illud, ex quo, tales motus inuenisitur con trarij secundum illud, ad quod, cum aliquis pont dicere quod hoc accidit motibus comtrarijs scilicet hoc, quod sunt ad contraria, & quod contrarietas non inuenitur in eis, nisi secundum quod sunt ex rebus contrarijs, dixit: sed sermo de hoc, &c. id est & in fine istius ser monis. D.incoepit declarare quod non pont aliquis dicere quod contrarietas mo tuum secundum illud. ad quod, est accins, & secundum illud ex qno, est per se, & dixit: Im mo translatio, &c. id est immo magis est existimandum quod transl atio motuum ad contraria est causa in contrarieta te motuum, quam translatio de contrarijs. D. dedit rationem super hoc, & dixit: ista translatio, &c. id est & causa in hoc est, quia translatio rei motae de contrario, a quo mouetur, est separatio ab illo, & translatio eius ad contra¬ tium, ad quod mouetur, est receptio, & acquisitio. & hoc est ita, quia mot nihil aliud est qua acquitere partem post aliam ex illo, ad quod res mota mo uetur, donec acquirat illud, ad quod mo uetur perfecte, & tunc cessat. &, cum motus dicitur esse contrarius motui aliquo istorum, dignius est vt sit contrarius secundum illud, quid acquirit, & per quod perficitur, non secundum illud, a quo separatur. a quoniam illud, a quo separatur, non est pars substantiae eius, sed est ac cidens ei: & illud, quid acquirit est pars substantiae. &, cum ita sit. ergo motus aut sunt contrarii, secundum illud ad quod, & non secundum illud ex quo, aut erunt contraril magis secundum hunc modum. D.dedit aliam ratiocinationem, & dirit: & quilibet nominatur, &c. id est &, quida substantia motus est de natura eius, ad quod est, non eius, ex quo est, ideo motus denominatur ab illo, ad quod est, cum dicitur quod motus de albedine ad nigredi nem est nigrificatio, non albificatio & similiter dicitur quod illud, quid mouetur de ggritudine ad sanitate, est ipsum sanari, non infirmari. Et, cum posuit istos quinque modos, & posuit quod impossibile est vt motus sint contrarij, secundum contrarietatem eius, ex quo, ad illud, ad quod & posuit quod dignius est vt sint contraril secundum illud, ad quid, qua secundum illud, ex quo, & non praecise direxit sermonen in hoc, dixit: Remanet igitur, &c. id est &, cum destructi sunt duo illorum modorum, remanet tres, scilicet vt motus sint contrarij, aut secundum translationem eorum ad contraria, aut ex contrarijs, aut secundum vtrunque.

D. d. & rectum est vt illud, quid mouetur, &c. id est & bene apparet ex dictis quod necesse est vt omnia duo mota, quae mouentur ad contratia moueatur ex contrarijs. & d. hoc, quia transmutationes, quae sunt ad con traria, sunt motus in rei veritate, scilicet de subiecto contrario in subiectum com trarium, quod non est ita de aliis transmutationibus scilicet quae sunt de affirmatione in negationem, & de negatione in affirmationem, & istae sunt contrariae secundum hoc, quod altera est ex illo, ad quod est alia, vt generatio, & corruptio. Et, cum posuit quod motus, qui sunt ad contraria, necesse est vt sint ex contrarijs, secundum quod sunt motus, & intendebat declarare ex hoc, quod motus contrarij sunt contrarij secundum vtrunque scilicet secundum comtrarietatem eius ex quo, ad illud ex quo, & secundum contrarietatem eius ad quod ad illud ad quod, & iam declarauit quod motus, qui dicituntur esse contrarij secundum comtrarietatem eius ex quo, ad illud, ad quod, sunt idem motus, & quod non est necesse propter hoc, & rectum vt dicantur conraril. incoepit piuno declarare de motibus, qui ponuntur contrarijl secundum vtrunque, quod non contingit eis illud imossibile, quod contingit primo modo, scilicet vt sit idem in numero. & fecit hoc, ne aliquis existimet quod in hac positione se quitur illud impossibile, quod contingit in rimo scilicet in hoc, quod motus est contrarius motui, secundum illud, ex quo, & secundum illud, ad quod. Et dixit: Sed forte essentia, &cg. idest sed essentia duorum motuum, qui ponunt contrarij secundum contrarietatem eorum, ex quo sunt, & secundum contrarietatem eorum, ad quod sunt, non sequitur ex hoc vt duo motus sint vnus, sicut sequitur, si ponantur contrarij per contrarietatem eius, ex quo, ad illud, ad quid, quoniam mo tus ad sanitatem ex egntudine non idem est cum motu de sanitate ad aegritudinem, sed sunt duo. D.incoepit dare causam, pper quam necesse est vt mot contrarij sint contrarij per vtrumque scilicet secundum illud ex quo, & secundum illud, ad quod.

Dicit: Et, quia transinutatio diffeit a motu in hoc, quod motus est transmutatio de subiecto contrario in sub iectum contrarium, vt declaratum est in principio istius tractatus: transmutatio autem est de non subiecto in su¬. biectum, & de subiecto in non subiectum: necesse est vt motus contraril sint contrarij secundum illud, ex quo, & illud, ad quod, ambo. quoniam eos esse de com tratio est essentialiter eis, quem admo dum ipsos esse ad contrarium est eis essentialiter. &, cum vtrumque est eis essen tialiter, & res contrariae sunt contrariae per diciturias, & dispones contrarias, ne cesse est vt motus contraril sint comtrarijl per istas duas dispositiones scilice per contrarietatem eius ex quo, & eius ad quod: licet magis sint contrarij secundum illud, ad quod,

Cum declarauit per rationem qui motus sunt contrarij, & secundum quod sunt contraril, incoepit declarare quod secundum inductio nem etiam apparet hoc, & dixit: Et ex inductione etiam, &c. & intendit per intentiones motus, aut fines motuum.

D. d. Nos enim videmus, &c. quoniam ex iductio ne apparet quod motus contrarij sunt illi, qui sunt ex contrarijs, & ad contra ria. v. g. motus ex aegritudine in sant tatem, quoniam manifestum est per se quod est contrarius illi, qui est de sanitate in aegritudinem. & similiter descendere est com ttarium ad ascendere, & contrarium est augeri ad diminui.

D. d. & addiscere, &c. id est & similiter est dispo in motibus contrarijs animae, scilicet quoniam per inductionem, etm a pparet hoc, & dixit quod contraril sunt ex contrarijs & ad contraria, vt addiscere, & decipi, quae sunt contraria, scilicet motus de scenia falsa ad veram est contrarius motui de vera ad falsam. sed, quia translatio essentialiter de senia aderrorem est ex deceptione, similite ex errore ad sciam, tunc addiscere est contrarium ad eriare ex alio non se cum homo non ertet ex se, sed ex alio, sicut addiscit ex alio, non ex se. & ideo dixit non ex se. ita dixit Alex. Et po test intelligi sic, quod seia, quae est ex alio, opponitur errori, qui est ex alio, & quae emt ex ipsa anima, opponitur illi, qui est ex ipsa anima. & testatur huic hoc, quid dixit post, quemadmodum possibile est, &c.

D. d. Et translatio ad superius, &c. id est & hoc est per Iductione, per quam vult declarare quod motus contiari sunt com trarij, secundum illud ex quo, & secundum illud, ad quod. & ideo debet legi continuum cum hoc, quid dixit, Nos. enim videmus, &c. Et, cum declarauit quod duo motus, qui sunt in longitudine, sunt contrarij secundum illud, ex quo, & illud, ad quod, notificauit etiam quod ita est de mo tibus, qui sunt in latitudine, & pro fundo, & dixit: Et translatio ad dex trum, &c. & sermo eius est manifestus.

Idest, Ire autem ad contrarium, quando ac cipitur, secundum quod est ex non contrario, non est motus, sed transmutatio. est enim ire de non esse ad esse, & est declara tumn quod hic non est motus. v. g. quod album generatur non ex nigro, sed ex non al bo. quoniam generatio albi, quando accipitur secundum quod accidit ei, quod fuit ex non albo, est transmutatio, non motus. Et in tendebat declarare ex hoc, quod omne, quod generatur ex non contraiio, non est motus, non quod album veueratur ex non contrario: quoniam omne album ceneratur ex nigio, aut ex mediis: sed, cum consyderatur secundum hoc, quod accidit nigro, quid fuit non album, est transmutatio, non motus. sed hoc est ei per accidens, non per se. Ttansmutatio autem, quae est de com trario, non omnino est transmutatio per se, & non inuenitur in ea com trarietas secundum esse, nisi secundum vnum, scilicet quando accipitur quod transmutatio est ex illo, & ad illud. Et hoc intendebat, cum dixit: Omne igitur, quid non habet contrarium, &c. id est & omne ens, quid non habet contrarium, transmutatio eius, cuius principium est ex seipso, & est corruptio eius, & transmutatio eius ad scipsum, & est generatio eius, sunt transmutationes contrariae in his duo bus generibus, econtrario de transmutatione, quae est motus Inrei veritatate, & est transmutatio, quae est in re bus, quae hiabent contraria.

D. d. & ideo generatio, &c. id est & prper hoc scilicet quoniam illud, quod non habet contrarium, contingit vl transmutationes contrariae in eo sint de re in ipsam rem, ideo veneratio est tontraria corruptioni. & contrarietas accipitur hic ex vno extremo secundum di uersum respectum ad aliud, quia comtrarium est aliquid ens. & in hac transmutatione non est esse, nisi in vno extre mo, in generatioe autem in fine, in corruptione vero in principio. Et intendit in hoc sermone deciarate quod hoc, uod apparet in generatione, & corruptione, non nocet ei, quod apparet ex inductione, scilicet quod motus contrarij sunt de contrarijs, & ad contraria, cum generatio, & corruptio non sunt motus.

Cum posuit quod motus contrarij sunt illi, qui sunt de rebus contratiis, & ad res contrarias, & accidit in hoc quod in motibus, qui sunt de extremis in media, incoepit declarare quod isti motus sunt ad media, secundum illud, quid habent de contrarietate ad extremum, ex quo incipit motus, & dixit: Motus vero, &c. id est motus vero, qui perueniunt ad vnum mediorum, quae sunt inter illud, ex quo est motus, & illud, ad quod est motus, debent reputari de spe motus, qui est de contrario in contrarium quodam modo, non simpiate. Et dixit in contrarijs habentibus inter, quia non sunt hic motus de contrarijs in contraria, quae non habent inter, quoniam hoc declaratum est in principio istius tractatus: sed. q. d. motus vero, qui sunt ad illud, quid est inter contraria, quod ac cidit in contrarijs habentibus inter, ponendi sunt de numero motuum, qui sunt ad contraria quodammo do Et dixit tanque ad contraria quodammodo. a quia medium est con rarium vtrique extremorum, non simpliciter, sicut alterum extremum est contrarium reliquo: sed medium est contrarium vtrique per illud, quid est in eo de reliquo extremo. & contrarie tas eius differt a contrarietate extre mi in hoc, quoniam contrarium in eo scilicet vnum extremum non est in sua vltima perfectione, sicut est in ipso extremo.

D. d. quoniam apud motus, &c. id est & causa in hoc, quod motus, qui sunt ad inter, sunt ad contrarium quodammo, est, quoniam, inter est de motibus perue nientibus ad ipsum, quasi contrarium, apud transmutationem eius ad vtrumlibet exrremum. b quoniam inter, est contrarium vtrique extremo, quia trunque extremum inuenitur in eo non perfecte. v. g. quoniam in transmutatione, quae fit de vindi in album, viride est quasi nigtum. viride enim non transmu tatur in album, nisi secundum quod est in eo de nigro, non secundum quod est in eo de albo. & etiam, quando viride transmutatur in nigrum, transmutatur secundum quod est in eo de albo, & similiter, quando album transmu tatur in viride, transmutatur in nigrum, quid est in viridi, & quando nigrum transmutatur in viride, transmuta tur in album, quid est in eo. & hoc intendebat cum d. v. g. quoniam in transmutatione, &c. id est vitide in eo reputatur, qua si nigrum: quoniam transmutatio ex eo non est, nisi ex parte nigra, quae est in eo.

D. d. & similiter transmutatio de albo in viride, id est quoniam tunc viride tenetur quasi nigrum.

D. d. & transmutatio de nigro ad viride reputatur quasi album, id est quod viride tenetur in hac transmutatione, quasi album.

D. d. medium enim opponitur quodammo vtrique extremo, quando comparatur, id est & cam in hoc, quoniam medium est vtrunque extremum.

D. d. Et secundum hoc, &c. id est secundum hoc igitur omnis motus, qui est contrarius alii motui est contrarius secundum il lud, ex quo, & secundum illud, ad quid, siue fiant motus ad media, aut ad extre ma duo. & sic est intellicendum de motibus, qui sunt de medio in medium.

Cum declarauit qui motus sunt contrarij, & apparet vniversaliter quod quies op ponitur motui secundum priuationem, & habitum, vult hic perserutari quae duarum quietum opponitur motu, scilicet quies in eo, ex quo est motus, aut quies i eo, ad uod est motus, & dixit: Et quia existimat, &c. id est &, quia videtali quod motus non solummodo opponitur, motui, sed etiam quieti: quoniam motus opponitur motui secundum contrarietatem, & que ti secundum priuationem, & habitum.

D. d. Dl camus igitur quod motus opponitur mo tui, id est secundum contrarietatem.

D. d. & quien ecundum priuationem.

D. d. Et quodam mo do dicitur &c. id est & iste modus oppositio nis quodammodo dicitur contrarium: quoniam aliquis motus est contrarius alicui priuationm, scilicet priuationi illius motus, Et dixit, alicuius motus, ne aliquis existimet quod intendebat priuationem motus simpliciter. hoc enim non videtur esse, nisi secundum opinionem generantium corpus simprsit.

D. d. v. g. quoniam contrarium motui in loco est quies in loco, id est v. g. quoniam quies est contraria motui, tali modo, quod quies in loco est contraria motui in loco. &, quia hoc manifestum est per se scilicet quod quies in loco est contraria motui in loco secundum priuationem, & habi tum, & hoc poet intelligi de quiete, qua est in eo, ex quo est motus, aut de quiete in eo. ad quod est motus, d. sed hoc dictum est simpisiur, id est sed hoc, quid dictum est hic, non est distinctum: quoniam nondum est determinatum hic quam quietem intendimus. & ideo perserum tandum est vtrum quod opponitur motui est quies, quae est ex hoc, i, quae est ex illo, ex quo est motus, aut quies in illo, ad quod est motus,

Dicamus igitur quod motus, quia est, & c. id est de subiecto in subiectum econtrario transmutationi, quae est de affir matione in negationem, aut de nega tione in affirmationem.

D. d. contrarium motui, &c. id est &, quia motus est de comtrario in contrarium, ideo contrarium mo tui, qui est de hoc contrario, ad hoc con trarium demtratum, est quies, quae est in hoc scilicet ex contrario, ex quo est motus Et dixit hoc, quia manifestum est per se, quod quies in eo, ex quo, est contraria mo tui, & contrarium motui, qui est de conrario, quod est illud, ad quod peruenit iste motus positus, est quies in illo con trario. v. g. quoniam sanari est motus de aegritudine in sanitatem. quies igitur cotraria isti motui est quies i aegritudine, non in sanitate: quoniam ista quies est perfectio motus: & perfectio non est com traria ei, cuius est perfectio. & similiter comtrarium motui de sanitate in aegritudinem est quies in sanitate.

D. d. &, cum hoc etiam hae duae sunt contrariae. id est &, cum hoc, quod motus est contrarius quieti, istae. duae et quietes sunt contrariae. quoniam, si in motibus est contrarietas, & in quiete etiam debet esse contrarietas.

D. d. & non sunt nisi in contrarijs. id est & quies non est contraria quieti, nisi quia duae quie tes sunt in contrarijs: quemadmodum motus non est contrarius motui, nisi quia sunt de contrarijs & in contraria.

D. d. v. g. quoniam quies, &c. id est quoniam ques in sanitate est contraria quieti in aegri tudine, quoniam sanitas est contraria aggri tudini, & est contraria ipsi motui: quia impossibile est vt sit contraria motui de aegritudine in sanitatem, cum quies, ad quam peruenit motus, dignior est vt sit perfectio motus, qui vt sit contraria& hoc intendebat, cum dixit: quoniam inpossibile est motum. id est quoniam impossibile est vt quies, qua est in sanitate, sit contraria motui, qui est ad sanitatem: quoniam dignius est vt mo tus de aegritudine ad sanitatem sit via ad sanitatem. Et hoc est ita: quoniam motus est de genere perfectionis, ad quam puenit, sed est perfectio diminuta, quia e comiuncta cum potentia, & esse vltimae perfectionis est in quiete. si igitur motus de aegritu dine in sanitatem est ad quietem in sa nitate, necesse est vt motus de aegri tudine in sanitatem sit faciens quietem in sanitate, scilicet quoniam in eo inuenitur vna pers post aliam quietis, ad quam peruenit, sicut inuenitur in eo vna pars post aliam, habitus, ad quam peruenit. &, quia substantia motus est de genere quietis, ac quam peruenit: & illa, quae diuensantur secundum magis, & minus non sunt contraria: er go quies, ad quam peruenit motus, non est contraria motui, sed finis eius: ergo ques, quae est in eo, ex quo est motus, est contraria motui: & est illa, quae corrumpi tur prgnationem motus, in quies, quae ge neratur paulatim per generationem motus. Et ex hoc declarabitur quod quies, quae em in re, ad quam est motus, est contraria quiae ti, quaest in eo, ex quo est motus. Quam, cum motus est contranius queti in eo, ex quo est motus: & ques, ad quod est motus, gnatur cum motu: ergo ista quies est contraria queti in eo, ex quo est motus. Et hoc intede bat, cum d. illud enim quod generatur cum illo motu, &c. id est quoniam quies, quae generatur cum gneratione motus necessario est con traria queti, ex qua est motus: cum ista quies destruatur per gnerationem motus

D. d. impossibile enim est. vt quies in al¬ bedine, &c. id est quia quies in altero non corrumpitur per genetationem quietis i reliquo, scilicet quod quies in albedine non generatur per corruptionem quieus in sanitate, & similiter quies in sanitate non generatur per corruptionem quietis in albedine.

Cum declarauit quod quies est con traria motui, vult perscrutari de eo dem in transmutatiore, scilicet vtrum in transmutatione est quies opposita transmutationi, sicut est in motu, aut non est quies, & d. Intentiones vero, &c. id est transmutationes vero, ed sunt in intentionibus, in quibus non est contrarietas.

D. d. &, sunt illae, quae &c. id est transmutationes vero, quae sunt in intentionibus, in quibus non est contrarietas, sunt illae, quae habent transmutationes oppositas. D. exposuit hoc, & dixit scilicet &c. i scilicet quod transmutatio, quae est de aliquo, est opposita in illo genere transmutationi, quae peruenit ad illud.

D. d. motum vero non habent. id est & in istis intentionibus, in quibus non est contrarietas. non est motus, nedum vt sint con¬ trariae illo modo, quo motus sunt con traril.

D. d. exemplum & dixit. v. g. quoniam transmutatio de esse, &c. id est & exem plum eius, quid est vt transmutatio sit op posita transmutationi, scilicet quod ex illo, ex quo est altera transmutatio ad idem sit reliqua, est transmutatio de esse in non esse, quae est corruptio, & transmutatio de non esse in esse, quae est ge neratio. & ista trasmutatio non est opposita per illud ad quod: & si esse opponitur ad non esse. quia non est hic motus exins per se oppositus alii motui: quia transmutatio de non esse est per accuns, & transmutatio de subie cto scilicet de contrario est per se, aut est pro inquius vt sit per se. transmutatio vero subiecti, quiod defert contrarium exillo contrario ad suum contrarium, est per se. & hoc non inuenitur in generatione, & corruptione. Et, cum narra uit quod contrarietas in talibus transmutationibus est secundum quod transmuta tio vna in eis est ad illud, ex quo est secunda transmutatio, cum esse in istis duabus transmutationibus non est, nisi in altero extremo, incoepit narrare quod etiam non inuenitur in talibus transmutationibus quies contratia quieti, sicut inuenit in motibus: ne que etiam quies est contraria transmuta. tioni.

D. d. Quoniam in istis intentionibus &c. id est in istis enim intentionibus, in quibus est generatio, & corruptio, non est quies omniuo, sed est in eis priuatio transmutationis. & hoc erit, si po suerimus quod non ens, ex quo est generatio, & aliud, ad quod est corruptio est aliquid actu. quonam, si hoc posuerimus, tuc erunt illic duo non esse, & priuatio in non ente, secundum quod posueri mus ipsum esse aliquid, & priuatio in ente. Priuatio igitur quae est in ente, si po suerimus ipsam esse quietem, sequit vt sit contraria priuationi transmuta tionis, quae est in non ente: & priuatio transmutationis, quae est in non en te, est eadem cum priuatione transmutationis, quae est in ente. & sic inter illas non erit contrarietas omnino, quoniam quies in eo, ad quod est motus, non est contraria quieti in eo, ex quo, nisi quia sunt in duobus contrarijs.

D. d. Si igitur non ens nihil fuerit, &c. id est si igitur non ens non fuerit subiectum, impossibile est imaginari quod priuatio transmutationis, quae est in ente, est quies. quoniam ipossibile est imaginari ip sam esse contrariam motui. neque priuatio existimatur esse ques. quoniam, si non ens non est aliquid, non erit illic priuatio, quae possit imaginari quod est quies opposita quieti, quae est in ente. neque imaginat quod ista priuatio, quae est in ente, etiam est quies opposita transmuta tioni ex eo, quoniam transmutatio ex eo non est motus: & omnis quies est contraria motui, aut quieti. Si igitur posuerimus ipsum esse quietem, tunc erimus iter duo, aut ponemus quod non omni quieti opponitur motus, aut dicemus quod generatio, & corruptio sunt motus. & vtrunque est impossibile.

D. d. Sed est manifestum, &c. id est quoniam non est quies in rei veritate. &, cum non fuerit quies in rei veritate, sed priuaio transniutationis, dissoluetur quaestio dicens quod non omnis quies est con traria motui, aut contraria quieti. quoniam haec in rei veritate non est quies, sed similis quieti. D.d, aut non erit contraria alicui omnino. id est & ista priua tio, quae est quies secundum similitudinem, opinandum est, aut quod non est contraria alicui omnino, aut quod est con traria transmutationi, quae est corruptio: quoniam ex eo est principium motus corruptionis.

Cum narrauit qui motus sunt contrarij in spem, & quae quies est comtraria cui motui, & cui quieti, & in motibus in vbi inuenitur contrarietas eundum naturam, & non naturam, & similiter de quiete, inco:pit perscrutari vtrum in caeteris motibus contrarijs inueniatur hic modus contrarietatis, & d. Et quaerit homo, &c. id est quare in translatione in loco iueniuntur duo modi, scilicet naturalis, & innaturalis. quoniam motus lapidis ad su perius est violentus, & iferius econtrario, licet naturalis. & similiter inuenitur de eadem quiete in spe. quoniam quies inferius est contraria quieti supius, quoniam quies inferius em naturalis terrae, & superius innatu ralis: & similiter quies supius est corpis leuis naturalis, & iferius innaturalis Quaeritur igitur quare in hoc loco inueniuntur duo modi contrarij hoc modo, & non in aliis gneribus motuum contrariorum. v. g. ialterat ideoe. quoniam an possumus dicere quod alia est naturalis, & alia innaturalis. v. g. hominem sanari, & hominem infirmari. non enim existimatur quod hoc est naturale, & hoc est innaturale, ilicet in eadem spece, v. g. hominem aegrotare. Et hoc intendebat, cum d. quoniam hominem, sanari, aut egrotare, &c. id est quoniam neutra istarum disponum est dignior vt sit naturalis alicui. & similiter est de albificatione aut nigrificatione, scilicet quoniam nulla albificatio, aut nigrificatio est dignior vt sit magis naturalis, quae alia. Et, cum narrauit quod in primo aspe ctu non inuenitur in modis alteratio nis iste modus contrarietatis quieti, fecit quod neque etiam in motu augmenti, & d. Et secundum hunc modum est etiam de augmento, & diminutionec scilicet quia de auomento non inuenitur aliud naturase, & aliud violentum. & similiter in gneatione, & corruptione. quoniam hoines senesce re est via ad corruptionem. sed sene ctus non diuiditur in naturalem. & in in naturalem. & similiter inuenescere est via ad gnerationem. sed non existimatur quod illud est naturale, & aliud inaturale.

Cum narrauit quod in primo aspectu existimatur quod in vna spe motuum, qui sunt in alteratione, & qui sunt in augmento, & diminutione, & vniversaliter in aliis tram smutationibus non inuenitur contrarietas, sicut in motibus, qui sunt in loco, incoepit narrare quod hoc accidit in primo aspectu. &, cum hoc bamdun consyderatur, appet quod in vnaquaque speem istorum inuenitur contrarietas secundum naturam, & non naturam. &, si hoc fuerit, possibile erit vt in suenbus oppositis inuematur contra rietas hoc modo. & d. Dicamus igitur, &c. i. quoniam, si hic fuerit corruptio violenta: quod est violentum est extra naturam: sequitur vt sit contraria corruptio corru ptioni. &, cum in hoc syllo hypothetico ponitur auies, erit conclo, quod corruptio erit contraria corruptioni. & hoc est illud, quod intendebat declarare. D. declarauit quomodo consequens sequitur anis, & dixit: corruptio scilicet violenta&c. id est Quia corruptio violenta est extra naturam: & quod est extra naturam est contrarium naturali: ergo corruptio naturalis, & violenta sunt contrariae. Et, cum narra uit quod corruptio alia est violenta, alia non violenta, incoepit narrare quod in ge neratione inuenitur hoc similiter & dixit: Sunt igitur modi generationis, &c. i. & generatio violenta est multorum modorum: quoniam generatio violemta non est terminata, id est vna species tanmeu. erunt igitur contraria istorum modorum modi generationis omnis naturalis. Et hoc, quod dixit, existi i matur non sequi. quoniam, & si infir mitas est multarum specierum, existimatur vt non sequatur quod contraria earum sint species sanitatis: quoniam sanitas est vna, & aegritudines sunt multae. Sed forte videtual quod vna sanitas continet multas particulares oppositas illis multis aegritudinibus. sed non hibunt nonia: & ideo latent. Et, cum narrauit quod in generatione, & corruptione inuenitur contrarietas scilicet in vna spe, incoepit narrare quod similiter inuenitur in augmento, & diminutione, & d. Et sunt modi augmenti, &c. id est & similiter sunt modi. violenti aug mentationis, & modi non violenti. & sic etiam augmentatum, etiam est contrarium augmentatum secundum naturam, & non naturam. quoniam violentum est extra na turam, & augmentum violentum est aug mentum puberum: quod festinat ante te pus assuetum propter multitudinem in luxu, & sicut semen abundans in aliquo, cuius corpus crescit, & non condensatur propter multitudinem humoris.

Cum declarauit quod in generatione, & corruptione, & augmento inuenitur contrarietas, incoepit decla rare quod similiter est in alteratione. &, quia latet in alteratione magis quae in gnera tione, & corruptione, d. Sed quomodo erit hoc in alterationes

D. d. Dicamus igi tur. id est quod in vno motu in spe inuenitur contrarietas in alteratione, sicut in gneratione & corruptione, & auomen to & diminutione.

D. d. quoniam possibile est, &c. id est quoniam possibile est vt quaedam alterata al terentur vioiente, & quadam non violente. v. g. in alteratione infirmorum de aegritudine in sanitatem, quoniam quaedam est in dic critica, & est alteratio naturalis, & quaedam non in die critica, & haec est alteratio innaturalis.

D. d. illi igitur sunt alterati, &c. id est ille, cui accidit crisis non in die critica, vt in sexta.

D. d. isti ant. &c. id est qubus accidit in dic critica. v. g. i septia. Et, quia hoc an est manifestum in omnibus alterationibus, d. possibile est igitur vt sint aliqua, &c. & nin d. possibile est igitur vt in qualibet spe alterationis iuematur aliqua violentia, & naturalitas. dimisit hoc, quia difficile est verificare hoc per inductionem. D.fecit rememorationem de istis, quae declarauit, & d. Et sic erit corruptio contraria corruptioni& nin gnerationi, id est i generationi, tamen, sed ipsi corruptioni. D.dedit alium modum, ex quo imaginatur esse possibile vt corruptio sit contraria corruptioni, & dixit: Et nihil prohibet hoc, &c. & intendit per contristabilem, corru ptionem violentam, & per delectabilem, corruptionem naturalem. Et forte intendit hoc per delectabilem id, quid est minoris comtrstationis: quoniam omnis corruptio est contristabilis necessario, sed vio lenta magis contristabilis.

D. d. Et erit corruptio contraria corruptioni non simpircitur, sed cum altera corruptio fuerit in aliqua dispone vno modo, & alia alio modo: cum sit spes non sibi con trarias.ili, cum accidit alteri corruptio ni vt sit vno modo, & alia alio modo contrario, vt natura, & violentia, & contristatio, & delectatio,

Hic facit rememorationem de mo dis praedictis, secundum quos motus sunt contraril, & quies est contraria, &dat exemplum de hoc, quid iam declarauit, quod motuum contrariorum quidam sunt diuersi in spe: & isti sunt contrarij secundum formas, quia sunt ad contraria, & ex contrarijs, & contrariorum: & etiam sunt contrarij secundum naturam, & non naturam in respectu eius dem: & isti sunt idem in spe, & sunt comtraril secundum naturam, & nin naturam. quies vero, declaratum est de illa, quod contrarium in eo motui est quies, quae est in eo, ex quo est motus, non quies, quae est in eo, ad quod est motus, & quod duae quietes contrariae sunt quies in eo, ex quo & quies in eo, ad quod. Et dixit: Secundum igitur hoc, quod narrauimus, &c. & intendit per modos motuum, duos mo dos motuum contrariorum scilicet contrariorum diuersorum in spe, & conuenien tium in spe, & contrariorum secundum naturam, & non naturam. & intendit per modos queris, quietem, quae est contraria motui. & quasi dicit, secundum hunc igitur modum, quem narrauimus, erunt modi motuum contrarij, & modi quetis contrarij moti pus, & quietibus ipsis. D.induxit exenpla secundum spem in translatione, & dixiti v. g. quoniam superius, &c. id est v. g. quia su¬. perius est contrarium inferiori in lo co, ideo illud, quid transfertur naturaliter superius, est contrarium ad inferius translato naturali: & ideo translatio est contraria translationi

D. d. & istae duae intentiones, &c. & intendit, vt mihi vnidersal, quod istae duae con trarietates sunt illa, quae dicitur contraria principaliter, cum definitio contrario rum, quae est, quod contraria sunt illa, qua maxime distant, non inuenitur primo. & principaliter, nisi in eis, quae suut in loco, deide dicitur in qualitate secundum similitudinem. Et forte intendit quod contrarietatem esse superius simpecrciler, & inferius simpestli, est dignius quam vt sit in inferiori, & supori non simpiericitur, sed in re spectu, vt in loco aeris, & loco aquae & lorte propter hoc d. illud igitur, quod transfertur naturaliter superius. id est simpliciter. Et hoc capitulum diminutum est i quibusdam libris & in lib. Alex. inue nitur sic: ista igitur sunt sicut principaliter, & primo. & Alex. exponit haec verba duobus modis. dicit enim quod, cum dixit ista, inuit ilia, quae disposuit prius per motus, & quetes contrarias. id est ista. qua habent istas intentiones principali ter, & essentialiter. & ista expo non conuenit verbis Arist. secundum quod accidit nobis. Et secunda expositio est propiiqua nostrae.

D. d. & translationes eorum sunt contrariae. id est & quia sunt com trariae, ideo translationes eorum sunt contrariae.

D. d. & locus ignis est su perius, &c. & intendit, vt mihi videtur quod isti duo motus scilicet ad superius, & ad inferius, quando imaginatur, secundum quod sunt duorum corporum naturaliter, v. p ignis, & terrae, tunc vterque erit contrarius reliquo, secundum illud, ad quod mo uetur naturaliter: & cum accipiuntur, secundum quod sunt vnius corporis, v. g. ignis, aut terrae, tunc alter erit con trarius reliquo secundum naturam, & non naturam, verbi gratia motus lapidis ad inferius, & superius.

Cum narrauit quod motus contrarii sunt illi, qui sunt contrarijl secundum illud, ad quod, & illud, ex quo, vt supe rius, & inferius in motibus corporum simplicium, & quod accidit quod in eadem re opponuntur sibi isti duo motus secundum naturam, & non naturam, icoepit narrare quod quies est contraria motui in eadem re hoc modo, & dixit: Et similiter, &c. id est & quemadmodum duo motus in eadem se, qui sunt ad loca contraria, sunt contrarij, quia sunt ad loca contraria, & quia alterest naturalis, & reliquus non naturalis, ita est de contrarietate quientis ad motum in eadem re, scilicet quod quies, qui est in contrario loco, loco, in quo est quies, ad quam est motus, & quod, si motus fuerit naturalis illi rei, erit quies non naturalis. v. g. quoniam quies supe rius est contraria motui de superio ri ad inferius. si igitur quiescens fuit illic, terra, scilicet superius erit secundum violentiam, & tunc motus ex illo loco erit naturalis. &, si quiescens fuerit illic ignis, tunc quies erit naturalis ei, & motus ex eo erit violentus. D.dixit: Quies igitur, &c. id est & quies contraria motui naturali est quies violen ta, quae est extra naturam. & d. in eadem re: quia quies superius est contraria motui de superiori simpircitur, & quies etiam simpliciter superius est comtraria quien in inferiori secundum naturam, & non naturam, secundum quod ambae sunt naturales duobus contrarijs. Et qua si intendit declarare quod dispositio com. trarietatis, existentis in eadem re, est secundum naturam, & non naturam, & siue fuerit contrarietas i motu, aut in motu, & quiete. & ideo dixit: mo tus enim qui est, &c. id est quoniam motus non est contrarius motui in respectu eiusdem, nisi secundum modum, quo quies in eadem re est contraria motui, & quies con traria quieti, non secundum modum, quo motus, qui sunt in pluribus vna spem, sunt contraril, & quietes quae sunt in pluribus vna spe. quoniam isti sunt com traruj, quia sunt ex contrarijs, & ad contraria, & contrariorum. Et debes scire, quod intendebat declarare, quoniam quemadmodum vni motui in numero accidit contrarietas secundum naturam, & non naturam, ita est de motibus contrarijs in specie in re spectu eiusdem scilicet quod accidit eis contrarietas secundum naturam, & non naturam, vt motus ad superius, & ad in¬ ferius: quoniam in respectu terrae, aut ignis, alter e naturalis, & alter non natura lis. & similiter est de contrarietate quetis ad motum scilicet quetis, ex qua est motus. sed, quia ista contrarietas non imaginatur, nisi in eadem re, nin accidit vt ambae sint naturales, sicut accidit in duobus motibus in spe contrarijs, quando accipiuntur in respectu duorum diuersorum. vt motus ignis, ad supius, et terrae ad inferius quoniam sut com trarij, et namles, iste igni, & iste terrae.

Et est quaestio vtrum quies violenta habeat generationem, quoniam, si quies violem ta non est semper: et omnis quies, quae non est semper, est generata: necesse est vt quies violenta sit generata. & intelligo per generationem quietem factam cum motu, & hoc intendebat, cum d. quoniam, si omnis quies, &c. id est quoniam, si omnis quies non est semper, quoniam modo non est, deinde erit, necesse est vt quies violenta habeat gnationem. & itelligo per cessationem ire ad cessandum. Et, cum declarauit quod ex hoc sermone sequitur quod quies vio lenta est generata, scilicet facta ex motu violento, induxit impossibile, quid sequitur ex hoc, & d. quoniam illud, quid transfertui superius violente, cessabit. id est sed, si po suerimus quod quies violenta habet generationem, sicut habet quies natura lis, sequitur ex hoc, vt illud, quid transfertur violente, transferatur vt cesset, sicut illum, quid mouetur naturaliter. D d. sed illud, quid cessat, &c. id est sed illud, quod cessat, secundum quod cessatio eius genera tur, id est fit ex motu naturali, apparet quod translatio eius erit velocior, quando ap propinquat loco, in quo innatum est cessare, sicut est dispo in moto naturaliter. & motum violentum est econtrano scilicet quoniam omnis motus est remissior, quando appropinquat loco, cum quo cessat. & ideo motus eius non est prper quietem. &, cum ita sit, cessatio eius non erit ge nerata, & sic quiescet, ita, quod nunque venit ad quietem. Et hoc intendebat, cum d. ergo erit quiescens, &c. id est & cum illud, quid mouetur violente, non mouetur, vt cesset, tunc illud, quod mouetur, erit quiescens absque eo, quod quies eius generetur quod est impossibi le.

D. d. Et existimatur, &c. id est & appet quod, cum dicimus aliquid cessare, intendi mus alterum duorum, aut ire ad cessan dum, & transferri ad ipsum, aut quod motus, & quies sunt insimuli. aut quod quies est inseparabilis a motu, aut ganeata cum motu: & haec duo non inueniuntur in illo, quid quiescit violente: ergo necesse est vt illud, quod quiescit violente, non veniat ad quiescendum: & sic quies eius non habebit generationem

Et est quaestio de hoc, quod posui mus prius scilicet quod quies, quae est in re, ex qua est motus, est contraria motui ex hac quiete, vt posuimus prius. D. induxit quaestionem, & dixit: quoniam quando aliquid mouetur, &c. id est apparet enim quod quando aliquid mouetur de aliqua re, & separatur ab eo aliquid, quod est in eo, de illa re, a qua separatur, ilicet dum mouetur: quoniam, quando separatur ab eo totaliter, tunc perficitur motus, & nihil remanet in eo de illo, a quo mouetur. Et, cum posuit quod, quando aliquid incoepit moueri, quod adhuc est quiescens in eo, ex quo mouetur, dixit, si igitur ista quies, &c. id est si igitur, res mota est quiescens in illo, ex quo mouetur, dum mouetur: & quies est contraria motui: tunc in re mota iue niuntur duo contraria insimul scilicet quies, & motus. Et cum induxit hanc quaestionem, incoepit dissoluere eam, & dixit: Ad hoc autem dicamus, &c. i. & quaestio non contingit, nisi ex hoc, quod accipimus ipsum quiescens simpliciter in eo, ex quo mouetur, & non est in eo quiescens, nisi quodam modo. D.declarauit hunc modum, quis est, & dixit: moti enim quoddam est llic, &c. id est &, cum a omne motum est diuisibile, vt post declarabitur, tunc mo tum non est quiescens in eo, ex quo mouetur, nisi secundum partem, non secundum totum, id est simpirictur quondam, dum mouetur, quae dam pars eius est in eo, ex quo mouetur, & quaedam pars in eo, ad quod mouetur. & sic non sequitur, vt duo contraria inueniantur in eodem subiecto. Et, cum concessit in hac quae stione quod quies est contraria motui, incoepit etiam declarare, quod br quies non est, nisi priuatio motus, & quod con trarium in rei veritate motui est mo tus oppositus ei. & ideo possibile est vt quies, & motus inueniantur in dua bus partibus moti: & non est possibile vt duo motus contrarii inueiantur in duabus partibus eius, sed necessario impediunt se adinuicem. Et ideo dixit: quoniam motus dignior est, &c. id est & quia motus potest congreoari cum quiete in eadem re mota, & non cum motu contrario, neque in duabus partibus diuersis. Et sciendum est, quod quies coniuncta cum motu, non est distincta a motu. id est in parte distincta. quoniam sequeretur ex hoc vt aliquid moueretur in aliqua parte, & quiesceret In alia. &, cum non est distincta. ergo est in potentia, non in actu.

De motu quot modis est vnus iam dixit, & de quiete autem, innuendo per ipsum motum. & sic etiam quies erit vna tribus modis scilicet vna genere, & vna specie, & vna numero. & illa, quae sunt, necessaria in vnoquoque istorum, sunt illa, quae sunt necessaria in motu.

Ista est prima quod, quam induxit prius, & non inuenitur in quibusdam lipris, & forte iterauit eam ad complendum sermonen. quoniam in illo sermone negauit vt quies, quae est extra naturam, habet generationem: ergo est semper, quod est inopinabile. & quies, quae est extra naturam, videtelr fieri per sensum semper: Dissoluit igitur hanc quodnem ita, quod generatio dicitur de illo, & de quiete naturali multipliciter, & dixit: Et quaeret homo, &c. id est & quaeret homo, sicut diximus, de cessatione, qua est ire ad cessandum in motibus, qui sunt extra naturam, vtrum hiabunt quietem intentam, sicut hisunt motus naturales. Et non intendit per quietem oppositam quietem, de qua dixit prius quod est contraria motui scilicet quietem in eo, ex quosed intendebat quietem ad quam est motus. & dixit oppositam, large. Et, cum narrauit quod quaestio est d quieus esse non naturalis, quae est motuum non naturalium, dixit: si igitur non hiabunt hoc erit inopinabile. id est si igitur non sisnt quietem vt detanmun est prius, quia non hiabett gnerationem, erit inopinabile. apparet enim sensui quod hic sunt aliqua, qua quiescunt violente, & non natuEtes. & hoc intendebat, cum dixit: quoniam aliquid remanet in violentia. id est quoniam apparet sensui quod aliquid quiescit in loco per violentiam.

D. d. & sic erit aliquid, quod nunquae quiescit sine ve neratione. id est & nullum inopinabile est maius quae ponere quod quies violenta est facta, & non habet generationem.

D. d. Manifestum est ergo quod habet, &c. id est &. cum quies violenta est mo tuum, postque non fuit per sensum, manifestum est quod habet gnerationem, sed ge neratio in hac quiete non habet eandem intentionem cum generatione in quiete naturali. & hoc fuit neoa tum in sermone praedicto a motibus non naturalibus. sed ista quies sit a motu, qui est extra naturam, & mo do, quo iste motus, qui est extra naturam, inuenitur in corpore, scilicet quoniam quenadmodum iste motus est a cam extrinse ca violenta, similiter quies violenta inuenitur post istum motum, sicut quies na turalis, quae est a cam quae est in re, inue nitur post motum naturalem, qui est in re a natura. id est a causa existente in re. Et hoc intendebat, cum dixit: quenadmodum res, quae mouetur extra na turam, &c. id est & quies est ei, secundum quod est motus, quemadmodum quies est in re, secundum quod est motus naturalis scilicet quoniam, sicut motus dicitur multipliciter de naturali, & violento, ita est de quiete naturali, & violenta. & quaestio accidit ex hoc, quod ponebantur vniuoca.

Et, quia quaedam hiabunt motum naturalem, & non naturalem, & motus non naturalis est naturalis alteri corpori. ver. g. quoniam terra habet motum naturalem scilicet ad inferius, & non naturalem scilicet ad supius, & ignis habet motum narurale scilicet ad su pius, & non naturale scilicet ad inferius, & iste, qui est ad inferius, est naturalis terrae, quaerendum est igitur quis istorum motuum est contrarius vni motui natural scilicet vtrum contrarium opp. situm ei est, secundum quod est naturalis alteri, aut secundum per est no naturalis illi, qui habet motum naturalem. v. g. vtrum motus contrari motui terrae ad inferius est motus terrae ad supius, qui est violentus terrae, aut motus ad supius, qui est naturalis igni. Et ipse dicit, quod vnumque est verum scilicet quod vterque motus est contrarius motui na turali, sed duobus modis diuersis scilicet secundum quod est naturalis alteri, & secundum quod est non naturalis ipsi. v. v. quoniam iam motus ignis naturalis ad supius est contrari motui terrae ad inferius, secundum quod est na turalis terrae, & motui ignis ad infe rius, secundum quod est non naturalis igni,

D. d. & secundum hunc modum est de modis quetis. id est quoniam vna quies naturalis habet uuas quietes contrarias scilicet quietem illius rei extra naturam, & quiete naturalem alteri. v. g. quoniam quies tetrae inferius est naturalis terrae, & quies supius terrae est contraria huic quieti secundum naturam: ignis vero est contrarius huic quie i, secundum quod res naturalis est contraria alicui rei naturali. & similiter quies ignis supius habet duas quietes contra rias scilicet quietem inferius violentam, & quietem terrae inferius naturaliter. Et, quia notificauit quod quies non opponitur motui in rei veritate, sed secundum priua tionem, & habitum, notificauit hic quod quodammodo opponuntur, licet non sicut motus opponitur motui.