Et videtur quod deus. Quia illud a quo scientia denominatur maxime videtur esse subiectum in ea: et principaliter intendi in ipsa: sed sacra pagina a deo denominationem recipit. ergo etc.

Praeterea. Illud est subiectum in scientia: sub cuius ratione alia introducuntur in causa. Sed sub ratione dei omnia introducuntur in sacra pagina: quia quicquid in ea determinatur divinum dicitur. ergo etc.

Praeterea. Arguit philosophus 6us metaphysicus tribus viis quod metaphysica maxime est de deo. Primo: quia metaphysica est maxime abstracta. igitur erit maxime de deo qui est maxime abstractus. Iterum metaphysica est nobilissima. igitur erit maxime deo deo qui nobilissimus existit. Rursum metaphysica. est prima scientiarum. igitur erit de deo maxime: qui est primus inter entia. His tribus viis etiam potest probari quod theologia maxime sit de deo. Pilo: quia maxime abstracta: quia ut habitum est: nec est principaliter principaliter de sensibilibus: nec de his quae sunt in sensibilibus: nec habet sensibilia subiecti sui partem. Rursum est maxime nobilis: quia inititur nobilissimo lumini: quia lumini: quia lumini increato. Ex hoc etiam apparet quod est prior aliis scientiis: quia lumen cui. innititur ista scientia ut lumen divinum est prius lumine rationis: cui aliae scientiae innituntur. igitur his tribus viis probatum est: quod theologia maxime est de deo. Sed illud de quo maxime est scientia: est subiectum in scientia. ergo etc.

In contrarium est: quia scientia est una quae est unius generis subiecti partes et passiones considerans: sed deus necque habet partes neque passiones. igitur etc.

Praeterea. scribitur in 6us metaphysica quod nulla scientia probat suum subiectum esse. Sed in sacra pagina probatur deum esse: sic probat Magister primo libro 3 distinctione, ergo etc.

praeterea. secundum philosophum primo posteriorum. De subiecto supponitur quid est: ita quod quid est subiecti debet esse notum in quaelibet scientia: sed quid est deus: est omnino ignotum: iuxta illud Damascenus primo libro capitulo 4o Quoniam igitur est deus quidem manifestum est: quid vero est secundum substantiam et naturam incomprehensibile est et omnino ignotum.

Respondeo dicendum quod ut pateat veritas huius quaestio duo declaranda sunt. Primo quid interest inter subietum et materiam. 2o in quo differt scientia ista a metaphysica. et his visis apparebit veritas quaestio

Propter primum nomen quod ars est imago naturae: et quia quilibet forma habet rationem actus et perfectionis: consideratio est in entibus duplicem actum: substantialem et accidentalem: et quia quilibet actus praesupponit propriam potentiam: ut dicitur in 2o de anima. secundum istum duplicem actum: est assignare duplicem potentiam: ad actum substantialem et accidentalem. Potentia ad actum substantialem: est potentia simpliciter et pura: quia esset substantiale per se non praecedit aliquod esset. Potentia autem ad actum accidentalem non est potentia pura: quia esse accidentale per se loquendo praecedit esse substantiale: et quia secundum Commentatorem in 8o metaphysica haec est differentia inter materiam et subiectum; quia materia dicit quid in potentia: subiectum dicit quid in actu: cum potentia ad formam substantialem sit potentia simpliciter: potentia ad formam accidentalem non sit potentia simpliciter: sed potentia cum actu. potentia illa sive susceptibile in quo habet esset forma substantialis debet dici materia. illud autem in quo habet esse forma accidentalis per se loquendo debet dici subiectum. Ex his autem habere possumus triplicem differentiam inter materiam et subiectum. Una differentia est: quia materia respicit formalem substantialem: subiectum vero accidentalem. Alia differentia est: quia materia dicit potentiam per omnem modum: subiectum vero aliquo modo. Tertia differentia est: quae in ista quodammodo includitur scilicet quod potentialitas quo est in subiecto reservatur quodammodo in materia: quia materia est in potentia ad omnes formae: sed potentialitas quae est in materia non reservatur in subiecto: quia subiectum non est in potentia ad omnes formas. Hoc viso sciendum quod isti duplici susceptibili in natura respondet dupliciter obiectum in scientia: principale et secondarium: obiectum principale non est potentia pura: sed est aliquo modo in actu: cum ab ipso scientia recipiat speciem et actualitatem et est aliquo modo in potentia. Nam cum quicquid cognoscimus: cognoscamus in lumine intellectus agens: vel in aliquo lumine: oportet talem obiectum a lumine actualitatem recipere: et ita actualitatem habet et potentialitatem.

Ex quo apparet quod scientiae dupliciter actualitas attribuitur. una ab obiecto a quo recipit speciem. et alia a lumine. nam si lumen dat actualitatem obiecto et obiectum dat actualitatem scientiae: oportet lumen scientiae actualitatem attribuere: actualitas tamen quae datur scientiae ab obiecto: est magis per se ipsis scientiae: cum ab ea habeat unitatem et divisionem quam actualitas luminis. Obiectum enim secundarium non est in actu de se: secundum quod nunc loquimur de actu. natura non dat actualitatem scientiae: nec sub ratione sui introducitur in scientia: se quasi ratione principali obiecti: et ideo oportet obiectum secondarium duplicem actualitatem recipere. unam ab obiecto principali quo est propria et essentia scientiae: sub cuius ratione in scientia introducitur. et aliam a lumine: et ita patet quod obiectum secondarium est dupliciter in potentia: quia recipit actualitatem ab obiecto principali et a lumine. Sed obiectum principale est in potentia uno modo: quia recipit actualitatem a lumine. Sed non ab aliquo alio obiecto cum non sub ratione alicuius alterius obiecti introducatur in scientia: sed sub ratione sui.

Ex quo apparet tripliciter differentia inter obiectum principali et secundarium. Prima quia obiectum principale est in actu et non simpliciter in ponitur: obiectum secundarium potest dici simpliciter in potentia. Secunda: quia potentialitas respectu luminis quae competit obiecto principali: competiti et obiecto secundario. Sed aliqua potentialitas competit obiecto secundario: quia non sub ratione sui inducitur in scientia: quae potentialitas non competit obiecto principali. Tertia differentia est: quia actualitas quam recipit obiectum principale non est ita essentialis scientiae: sicut illa quam habet et quam scientiae dat. Sed obiecto secundario etiam deficit actualitas essentialis scientiae. Et ideo obiectum secundarium est magis in potentia essentiali: principale est magis in potentia accidentali: et quia istas tres differentias habebat subiectum in natura respectu materiae: quas habet obiectum principale respectu secundarii: dicetur in scientia obiectum principale subiectum et secundarium materia. Ex quo etiam patet: quod subiectum et materia in arte sumuntur ad similitudinem subiecti et materiae in natura non in sensu: licet obiectum principale et secundarium possint sumi in scientia per similitudinem eorum quae sunt in sensu.

Viso quomodo differet materia in scientia a subiecto, videndum est quomodo differt theologia a metaphysica. Sciendum est igitur quod theologia ad metaphysica. habet triplicem differentiam. Prima est: quia metaphysica. est scientia communits. est enim entis secundum quod ens: ut scribitur 4o metaphysica. theologia autem ut patet ex praecedenti quaestio non est communis per se: nisi forte ex consequenti inquantum de pluribus potest considerare quam aliqua alia scientia inventa ab homine. vel similitudinarie inquantum est de deo qui est causa omnium: et essendo causa omnium: et continendo omnia: habet similitudinem cum communi et cum universali proprie tamen et principaliter non est communis.

Ex ista autem differentia apparent tres positiones: quae assignant subiectum in theologia non accipere subiectum proprie: nec assignare subiectum in theologia: sed solum materiam. Nam si theologia non est scientia communis: non habet pro subiecto aliquid commune: et ideo res et signa non sunt sub n in sacra pagina: cum omnia contineantur sub signis vel sub rebus.

Item ens divinum non est subiectum in sacra pagina: cum omnia contineantur sub ente divino: accipiendo ens divinum ut isti accipiunt scilicet per essentiam: per participationem: per unionem: et per significationem.

Tertia positio est quod subiectum in sacra pagina est scibile per inspirationem: nec ista ut apparet subiectum accipit proprie: quia quodlibet per inspirationem sciri posset.

Praeterea. Multa per inspirationem habemus in sacra pagina: quae non sunt subiectum in ea: nec etiam pars subiecti. et ita apparet quod per primam differentiam quam habet theologia ad metaphysica quod in istis tribus positionibus non directe accipitur subiectum in ea: non tamen istae positiones falsae sunt: sed largo modo loquuntur accipiendo subiectum pro materia. Secunda differentia est quae aliquo modo ex prima sequitur scilicet quod de eodem considerabit metaphysica et theologia. nam si metaphysica est scientia communis: oportet quod determinet de omni ente aliquo modo: et ideo nulla scientia est quae non determinat de illis de quibus metaphysica determinat. Si igitur theologia est de deo: oportet quod etiam metaphysica si de doe. Sed non potest esse quod sub eadem rationem determinent de deo metaphysica et theologia: quia si eodem modo determinarent: essent una scientia: immo quaelibet determinabit de deo secundum modum suum. Cum igitur metaphysica sic scientia communis determinabit de deo sub modo communi: inquantum scilicet est ens: et causa universalis entium. theologia autem cum sit scientia speciali: de his de quibus determinat: determinabit sub speciali modo: et ideo sicut subiectum in scientia communi est commune in eo quod commune: ita subiectum in scientia speciali debet esse speciale in eo quod speciale: et ideo deus de quo principaliter intendit ista scientia sub aliqua speciali ratione debet esse subiectum in ea. Ista autem specialis ratio potest esse inquantum est principia nostrae restaurationis: et consummatio nostrae glorificationis. Quomodo autem haec sit per 3am differentiam apparebit. Ex ista autem 2a differentia apparet quod omnes illae positiones quae non afliguerunt subiectum deum sub aliqua ratione specialissimo proprie acceperunt subiectum. Et ideo 4or positiones ex ista via apparet non proprie incessisse.

Prima est quod bonum salutare est subiectum in ista scilicet iam constat enim quod bonum est quid commune: quia dicitur aequaliter enti: ut scribitur in primo ethicorum. unde licet salutare posset esse conditio specialis: tamen quia bonum est quid commune et in scientia speciali: oporet esse subiectum non commune sub ratione speciali: sed speciale sub ratione speciali. patet quod ista assignatio non est propria.

Alia positio est quae dicitur Cassiodori: quod Chis integer caput et membra est subiectum in ista scientia: cum Chro integro includamur et nos. Sci accipiendo subiectum non accipitur proprie: quia aliquod ens distinctum ab aliis omnibus ut deus sub speciali ratione est subiectum in ista scientia: ut patuit.

Tertia positio est Hugo super angelica hierarchica quod opera restaurationis sunt subiectum in theologia. Apparet autem quod nec hic proprie accipit subiectum. nam restauratio est conditio super addita: non subiectum.

Quarta positio est: quod deus est subiectum in theologia. ista autem magis accedit ad propriam rationem subiecti: non tamen sufficienter assignat subiectum: quia ut patuit numquam assignatur aliquid subiectum in scientia: nisi sub aliqua ratione. aliter enim esset confusio in scientiis: cum plures scientiae determinent de eodem: et ideo licet deus sit principaliter intentus in sacra pagina: et sub ratione ipsius alia introducantur in ea: non tamen sufficit dicere deus est subiectum in sacra pagina: nisi addatur ei aliqua specialis conditio: ut principium nostrae restaurationis: et consummatio nostrae glorificationis. patet igitur per istas duas differentias datas: quod omnes dictae positiones large de subiecto loquuntur. Tertia differentia est: quia metaphysica non considerat de deo principaliter per omnem modum: sed solum secundum aliquem modum: ut patuit in quaestione 1 Sed theologia considerat de deo principaliter secundum omnem modum.

Ex ista 3a differentia apparet quare deus in metaphysica non est subiectum simpliciter: est tamen subiectum in theologia sub aliquam tamen speciali ratione: ut patuit. Ista autem specialis ratio sic habetur: quia sub illa ratione principaliter subiectum consderatur in scientia: sub qua eius cognitio principaliter intenditur: sed in theologo principaliter cognoscere deum intendimus: ut nostrum restauratorem et glorificatorem. ergo etc.

Ad argumenta quae probant deum esse subiectum in illa scientia dicendum quod verum dicunt: sed totam veritatem non exprimunt. nam deus est subiectum in ista scientia: sed sub speciali ratione: ut patuit.

Ad primum in contrarium dicendum quod deus non habet partes et passiones: tamen ut patebit aliqua se habent ibi ut partes: et aliqua ut passiones. Vel possumus dicere quod non oportet loquimur de ista scientia quae habetur per inspirationem: sicut de aliis quae habentur per acquisitionem.

Ad 2m dicendum quod similis ratio est de subiecto in ista scientia et principiis in ea: quia nulla scientia potest probare directe nec principia sua nec subiectum suum: tamen per quaedam signa et per effectus potest: ut patet per Commentatorem 12 metaphysica et sic probamus deus esse per effectus: non per causam.

Ad 3m dicendum quod quid est deus secundum naturam ut idem Damascenus dicit quamdiu sumus in via omnino est nobis ignotum: tamen quid est quod dicitur per nomen: cum dicitur deus: scire possumus: et cum dicitur: quod de subiecto praesupponimus quid est: exponitur quid est quod dicitur per nomen. Vel possumus dicere ut quiddam dicunt: quod ipsi effectus divini possunt dici quod quid est in tali cognitione. nam cum omne medium ad demonstrandum habeat aliquo modo rationem quod quid est: ipsi effectus per quos deum cognoscimus possunt dici quod quid est. Est tamen ista solutio aliquo modo impropria: quia non distinguit inter demonstrationem propter quid et quia.