et videtur quod non sit una. nam ista scientia determinat de creatore et creatura: tunc arguo: aut considerat de eis secundum rationem unam: aut secundum considerationes diversas. si secundum diversa ??????? intentum: quia non erit una: cum ex diversitate rationis habeat esse diversitas in scientia. si autem sub una ratione. Contra: quae sub una ratione consideratur non alia cognitionem efficit unum quam aliud: vel indistincte accipiuntur. non igitur per theologiam poterimus cognoscere deum esse distinctum a rebus creatis: quod falsum est.

Praeterea. secundum Commentatorem in 4o metaphysica de aequivocis non potest esse scientia una: sed secundum eandem in de substantia orbis: quae dicunt esse in supercaelestibus et inferioribus sunt modo aequivoco: cum magis distent creator et creatura quam quodlibet corpus a quolibet corpore: immo quam spiritus a corpore: ut dicit Hugo in commento super angelica hierarchia. quicquid ergo de deo et creaturae dicitur totum aequivoce dicetur. ergo non erti una de eis scientia.

Praeterea. secundum Philosophum in primo posteriorum scientia una est unius generis subiecti: sed corruptibile et incorruptibile dicunt plus quam genus: ut dicitur in 10 metaphysica omne autem creatum ad deum comparatum corruptibile dicitur secundum Augustinum non igitur de creato et increato erit una scientia: cum differant plus quam genus.

In contrarium est: quia quod non est scientia una non est scientia: quia per idem habet aliquid esse et unum esse: ut scribitur in 4o metaphysica sed theologia est scientia ut patebit. ergo est una.

Respondeo dicendum quod oportet nos concedere theologiam esse unam scientiam: quia aliter non esset scientia: quia secundum Philosophum in libro elenchorum eadem est ratio hominis et unius hominis: pari ratione eadem est ratio scientiae et unius scientiae: quod ergo non est una scientia non est scientia: modus tamen unitatis assignare non est facilie. Et sunt diversae opiniones de assignatione unitatis huius.

Nun quidam distinguunt triplicem unitatem unitatem vocis tantum: et non rei nec rationis. unitatem vocis et rei et non rationis. unitatem vocis et rei et rationis: ostendunt autem quod unitas vocis tantum habet esse in aequivoco: unitas vocis et rei est unitas analogiae. nam sicut aequivocum habet unitatem vocis solum: ita analogum habet unitatem vocis et rei sicut apparet in ente. Nam ens praeducatur de omnibus contentis sub illo secundum unam vocum. Item dicit unam rem existentem in omnibus entibus. nam entitas reservatur in singulis entibus: istam tamen rem non dicit secundum rationem unam. Nam licet entitas reperiatur in substantia et accidente: non tamen secundum unam rationem reperitur in eis. Unitas autem univoci unitas est vocis rei et rationis. Nam homo quod praedicatur univoce de suis inferioribus: praedicatur de eis secundum unum nomen et secundum unam rem: quia una natura humana reperitur in omnibus hominibus et secundum unam rationem: quia nam humana secundum rationem unam ab omnibus individuis est participata. Ista triplici divisione unitati praemissa: respondetur ad quaestionem quod unitas aequivoci impedit genus subiicibile et genus praedicabile. Unitas analogi licet im?diant genus praedicabile: quia ens non est genus: ut probatur in 3o metaphysica non tamen impedit unitatem generis subiicibilis: quia ens potest esse subiectum in aliqua scientia: ut in metaphysica unitas autem univoci: nec impedit genus subiicibile: nec genus praedicabile.

Hoc viso secundum positionem istam patet solutio quaestionis quia licet creatura et creator non possint esse unum unitate univoci: sunt tamen unum unitate analogiae: et quia talis unitas: licet impediat genus praedicabile non impedit genus subiicibile: ideo poterit esse una scientia de utrisque. Sed illud dupliciter deficit. Primo quia distinctio non est bona. nam non est verum quod unitas analogiae sit unitas unius rei vel naturae repertae in omnibus analogatis sicut videmus sanum praedicari analogicae de cibo et animali. Natura aut sanitatis solum est in animali et non in cibo: sed est unitas unius rei: cui alia attribuuntur: unde et in 4o metaphysica unitas analogiae dicitur unitas attributionis. Secundo deficit: quia distinctio non est ad propositum: quia illa scientia est una unitate analogiae: cuius subiectum est analogum. deus autem ipse quid eo modo ut diximus in ista scientia est subiectum: est unum aliquid non analogum.

Propter hoc est alius modus dicendi quod unitas theologiae est unitas luminis. natura ex unitate luminis d?uint: scientia ista unitatem trahit. nam ut habitum est: theologia est scientia inspirata et per revelationem habit: et quia unum lumen est a quo originaliter fit omnis talis revelatio: theologia scientia una dicitur.

Iste autem modus: licet videatur primo subtilior: non est bonus tamen: nam nos videmus in scientia duplicem actualitatem. unam ex lumine. aliam ex principali obiecto sicut apparet in scientiis humanis. nam lumen intellectus agentis praebet quandam actualitatem singulis scibilibus: et per consequens singulis scientiis: est enim illud lumen quod est omnia facere. Alium actualitatem recipit scientiam ex obiecto principali. Nam cum per idem aliquod sortiatur speciem et actualitatem: cum scientia trahat speciem ex principali obiecto: trahit et actualitatem ab eo. Ista duplex actualitas sic differt ut superius innuebatur: quia actualitas luminis est quid generale: unde unum lumen intellectus agentis sufficit ad dandam actualitatem omnibus scientiis humanis: sed ex actualitate subiecti consequitur scientia specialem unitatem: unde secantur scientiae quemadmodum et res de quibus sunt scientiae: non quemadmodum et luminia quibus innituntur: et sicut lumen intellectus agentis comparatur ad scientiam humanam: ita lumen divinum suo modo comparatur ad theologiam: et sicut unitas luminis intellectus agentis comparatur secum diversitatem specificam humanae scientiae: ita unitas luminis divini posset comparati secum diversitatem specificam theologiae: immo multo magis: quia plus excellit lumen divinum theologiam nostram quam faciat lumen intellectus agentis scientiam acquisitam. Et ideo oportet causam aliam assignare.

Propter hoc illi idem qui prius unitatem theologiae attribuere videbantur unitati luminis postmodum attribuerunt eam unitati rationis: dicentes quod ideo theologia una est: quia omnia quae introducuntur in ea sub una ratione formali obiecti comprehenduntur. Sed sic dicendo petunt quod est in principio nam de hoc est quaestio: quomodo possunt in una scientia omnia sub una ratione uniri: ita quod si ita esset: alia scientia in eodem genere superfluent: ideo supponere unitatem rationis est idem quod supponere unitatem scientiae: et cum probatur unitas scientiae per unitatem rationis: unitas per unitatem probatur: et qudo in principio petitur.

Ideo dicendum est aliter quod species per quas cognoscit homo differunt a speciebus per quas cognoscunt substantiae separatae: quia species humanae sunt abstractae a sensibilibus et ducunt in cognitionem rei universalis solum directe et per se: et ideo per speciem hominis non ducimur in cognitionem eorum quo competunt sorti: quia sortes nec per speciem animalis cognoscimus quo conveniunt homini: quia homo: et in eodem genere habemus diversas species. substantiae autem separatae per species universales possunt duci in cognitione omnium eorum quae sub illo universali continentur: et ideo esse posset quod aliqua substantia separata cognoscens per speciem animalis non indigeret habere speciem capre vel asini: quia per illam speciem posset considerare quae inessent speciebus animalis inquantum tales: absque speciebus specierum: et quia scientia humana sequitur modum humanum. Si habemus scientiam communem non superfluunt scientiae speciales: sicut si habemus speciem generis non superfluit species speciei: et ideo quia per metaphysicam quae considerat de ente in eo quod ens non possemus cognoscere quae insunt corpori mobili in eo quod mobile non superfluit naturalis philosophia: sed si per scientiam metaphysicae vel per quamcumque aliam scientiam humanam possemus scire quae insunt subiectis singulis scientiarum secundum rationem pro prima et communem non esset nisi una scientia humana secundum unum genus et quia ut habitum et per theologiam quae sequitur modum divinae sapientiae habens pro obiecto principali deum possumus de singulis rebus considerare su propria ratione: et ideo in genere scientiarum innitentium lumini divino non debet esse nisi una scientia: quia aliae superflueret: sicut nec in genere scientiarum innitentium lumini rationis esset nisi una scientia si per eam de singulis secundum rationem propriam considerare possemus: et ita patet quod scientia ista est una ex unitate obiecti: et quare unitas obiecti sufficit ad diversitatem causatam.

Ad primum dicendum quod considerare secundum rationem unam potest intelligi dupliciter vel secundum rationem unam formalem: vel materialem. sufficit autem diversa ratio materialis ad hoc quod obiecta distincte cognoscantur. Si quaeretur utrum album vel nigrum videantur sub una ratione vel sub diversis: responderetur quod sub una ratione formali potentiae. Nam quicquid videt visus: videt sub ratione coloris et lucidi: quia a tali ratione potentia visiva est una potentia: non tamen videntur sub una specie nec sub una ratione materiali quae diversa ratio materialis: quia distinctam facit cognitionem eorum quae considerantur in scientia inquantum huius formalis dici potest.

Unde notandum quod sicut est in potentia per comparationem ad potentiam: quia idem quod facit differentiam materialem respectu unius: facit differentiam formalem respectu alterius: sicut sapor et color quae sunt differentiae materiales respectu sensus communis: sunt formales respectu particularium sensuum: sic est in obiectis respectu potentiae. Nam quae sunt differentiae formales ex parte obiecti: ut obiecta distincte cognoscantur: sunt materiales ex parte potentiae: quia una potentia ea distincte cognoscit: ut patet in albo et nigro respectu visus. Et sicut est in sensu: ita suo modo est in scientia: secundum quod ad praesens spectat. Nam una et eadem scientia sub una ratione formali scientiae: per diversas tamen rationes materiales: formales tamen quantum ad distinctam cognitionem obiectorum poterit diversa obiecta cognoscere: et ita patet quo theologia sub una ratione: etiam quomodo sub diversa.

Ad 2m dicendum quod non est vera aequivocatio inter deum et creaturas: licet ibi sit magna analogia: vel possumus dicere quod scientia habet unitatem ex obiecto principali: non est autem obiectum principale in theologia deus et creatura: sed deus solum.

Et per hoc patet solo ad 3m, quia non oportet deum et creaturam uniri in uno genere ad hoc quod theologia sit una: tamen auctoritas Philosophi non multum cogit: quia ibi cum dicit corruptibile et incorruptibile different genere: loquitur de genere praedicabili non de subiicibili. Si autem diceretur quod oporteteret deum habere partes et passiones: ad hoc quod scientia ex eo haberet unitatem. Dicendum quod non oportet ut patuit: tamen deus est ibi loco subiecti: trinitas est ibi loco partium: attributa essentialia se habent ut passiones subiecti: et notionalia ut proprietates partium ut liceat secundum metaphoram loqui: quia in ista adaptatione est similitudo modica: dissimilitudines multa.

Utrum sit aliqua scientia ad quam intellectus noster in puris naturalibus non possit pertingere.