Quaestio 6

¶ Distinctionis trigesime octaue questio sexta. QVeritur circa hanc distinctionem trigesimam octauam an omne scandalum sit peccatum et proliaegus pter scandalum omittenda sunt aliqua alias facienda.

Pro solutione questionis praenotabis sicut di cit glosa marginalis. mathei. xv. scandalum vel scan dalon grece nos offendiculum vel ruinam dicimus latine. Duplex est scandalum quoddam est actiuum: alias candalum datum: aliud est scandalum passiuum / accetum vel phariseorum. Isti tres termini conuertuntur interdum est scandalum actiuum cum passiuo vt quis ex dicto vel facto actualiter alium ducit ad peccatum Interdum est actiuum sine passiuo quando factum est scanda um sed alius ex perfectione non scandalisatur nonnumquam est scandalum passiuum sine actiuo scandalum. Inter dum capitur ex malicia persone sicut iudei ex facto christi. mathei. xv. interdum ex ignorantia vel infirmitate diffinitio scandali est hec. Scandalum est dictum vel factum alicui prebens occasionem ruine hic diffinitur scan dalum actiuum. Scandalum passiuum est ruina capta xx dicto vel facto alterius. quo fit licet scandalum pasiuum non est sine culpa scandalisati cum est ruina in ruente. nec actiuum est sine culpa scandalisantis tamen passiuum est interdum sine culpa scandalisantis et actiuum sine culpa scandalisanti.

¶ Istis notatis ponuntur conclusiones.

¶ Prima omne scandalum acti uum est peccatum ipi scandalisanti.

¶ Secunda conclusio omne scandalum passiuum est peccatum.

¶ Tertia con tlusio licet nullum opus praecepti sit propter scandalum itandum opus consilii vel actus indifferens est relinquen dum vel differendus propter scandalum. Prima conclusio probatur. mathei. v. Quod si oculus dexter scandalisauerit te erue eum et proiice abs te. Expedit enim tibi vt pereat vnum menbrorum tuorum quam totum corpus tuum mittatur in gehennam ignis. Non intelligit sal uator quod a nobis remoueatur organum corporis sed eius actus quando in malum tendit indiscrete ferit origenes ei abscidendo menbra genitalia quamquam magnus ardor castitatis eum adhoc impulit. Et mathei. xviii. Qui autem scandalisauerit vnum de pusillis istis qui in me credunt expedit ei vt suspendatur mola asinaria icolo eius et demergatur in profudum maris. illud patet. x. q. iii. Cauendum. grauiter peccat qui per peccatum scanda lisat et dantes occasionem scandali sunt rei eorum qui pareunt i. q. i. hii quoscumque vtraque illarum conclusionum patet ra tione quia includitur peccatum loco gsntonis qui actiue scamdalisat facit factum vel dictum indebite. Et qui scandal satur accipit ruinam in peccatum ergo peccat. Tertia conclusio est copulatiua duas habens partes. prior pars est clara si est praeceptum affirmatiuum vel negatiuum tund transgrediens peccat sed homo deberet citius fugere peccatum in se quam in quocumque alio cum secundum ordinem caritatis plus debet se diligere quam alios si non sit tempus et locus ad faciendum praeceptum affirmatiuum iam non est actus praecepti sed consilii vel actus indifferens. Secunda pars patet. xi. q. iii. inter vba. xcv. distinctione praesbyteros.

¶ Contra primam conclusionem argumentor nulla pec cata necessario eueniunt aliqua scandala necessario eueniunt ergo aliqua scandala non sunt peccata: consequen tia tenet in festino et maior est clara omne peccatum est voluntarium et liberum nichil necessario futurum est voluntarium et spontaneum et minor patet. mathei. xviii. necesse est vt veniant scandala. et mathei. xvi. hmiens dixit petro scandalum michi es. Ad primum dicitur minor est falsa propositio beati mathei est modalis com posita quam stat esse veram diuisa existente falsa sicut aristoteles diceret necesse est hominem esse animal et qui libeet homo possibiliter non est animal et videtur illa modalis composita vera necesse est vt veniant scandala vt iacet considerata procliuitate hominum ad illicita licet nulla scandala de necessitate eueniunt semper al qui alios scandalisabunt licet nulli semper alios scandalisent. Sed dices per breue tempus an diem iudicii omnes conuertentur et tunc non est necesse fieri scanda la bene. intelligatur vsque ad illud tempus vel dicatur quod illa cathegorica ponitur loco vnius conditionalis si homines viuant vt nunc viuunt necesse est vt scanda la veniant vt necesse cadat in totam conditionalem Ad aliud. mathei. xvi. licet beatus petrus quodam affectu pietatis mcuebatur tamen videtur indiscrete processisse ad resistendum voluntati diuine et inferiorum non est superiorum arguere sine causa illud scandalum non erat graue peccatum.

¶ Secundo arguitur vel omne peccatum est scandalum vel aliquod sic et aliquod non si secundum da b peccatum quod non ponis scandalum. Arguitur sic si aliquis assisteret b scandalisaret illum quantum est ex parte peccati ergo est scandalum actiuum dato quod nul lum scandaliset tenet consequentia quia actiuum ampliat dictiones terminantes in tiuus ampliant saltem ad formale significatum sicut flebile risibile. Forte dicis non sic capitur sed pro peccato actualiter scandalisante et pro nullo alio. Contra ex illo sequitur quod scandalum et non scandalum sunt eiusdem speciei specialissime aduentus alterius non mutat actum in aliam rem. Re spondetur interarguendum sufficienter vsque ad fine scandalum et non scandalum sunt eiusdem speciei specia lissime: scandalum actiuum est terminus connotatiuus suf ponens pro peccato connotando quod illud peccatum sit causa ruine in alio quantum est de se hoc est peccatum factum coram aliquo siue alter ruinam capist siue ne ad esse scandali non requiritur ruina cognoscentis hoc peccatum sed requiritur quod alius a peccante hoc cognoscat alius inquam viator. Et concedo consequenter uo per hoc quod quis respicit per fenestram et videt peccatum alterius peccatum incipit esse scandalum quod ante non erat scandalum vt contingit de furto immanifesto quod recipit latenter in furti manifesti sepem transire. Se contra hoc argumentor tunc actus exterior aliquid ma licie superaddit actui interiori cuius oppositum dictum est in secundo. patet. faciat sortes vnum peccatum nullo praesente iam illud non est scandalum actiuum quia nullum scandalisat. Si dicas ipsum est aptum natum scandalisare tunc habebis quodlibet peccatum scandalum contra modum loquendi superueniat plato peccatum erit grauius quia incipit esse scandalum et praebet occasionem ruine videm ti. Respondeo negando quod actus exterior aliquid malicie superaddit actui interiori iste faciens peccatum per hoc quod alter respicit per fenestram non magis peccat quam antea licet peccatum nunc sit scandalum et ante non erat scandalum. Sed si quis in occulto incipiat facere vnum peccatum vbi nemo est vel solum vnum suppositum et superuenit vnus vel plures iam continuatio est maior quam inchoatio et exemplificemus in terminis praedicator vel prelatus incipit cenare in die ieiunabili in conclaui ingrediuntur alii et occasione illa etiam infringant ieiunium iam continuatio est maius peccatum quam erat inchoatio hec comestio est maius peccatum cum est co ram multis quam erat a principio nunc scandalisat imputabiliter et noua imputabilitate postquam ei constat de aliis superuenientibus nec sequitur quod actus exterior ali quid malicie superaddit interiori actui quia volitio in terior imperans illam comestionem exteriorem est peior quam interior imperans comestionem occultam. Si ponas istum inchoasse comestionem in occulto sed continuat inaduertenter vt frequenter contingit in motu locali iam comestio exterior est mala et non habet actum interiorem malum quod actus exterior est malus. patet. scamlalisat proximum et fuit inc hoatus ex culpa sua. Re pondetur non probatum est quod actus exterior est ma us noua malicia in illo casu cum non est actus huma nus licet sit hominis huius inchoantis culpabiliter sed tunc quando continuatur per modum nature non imputatur pro toto illo tempore: sed faciens actum in loco vel tem pore quo homines solent congredi plus peccat qui exponit se periculo maioris scandali actiui quam in loco pcculto vel tempore quo nulli solent superuenire.

¶ Tertio principaliter argumentor si dicta essent vera et conclusio sequitur quod scandalum quanto est coram pluribus tanto est maius peccatum consequens est falsum ergo et antecedens. consequentia patet. quia plu ribus prebet occasionem ruine falsitas consequen tis. patet. quia tunc est duplex peccatum scandalisare duos id scandali sandum vnum triplum ad scandalisandos tres Et sic sine statu et multoplus peccaret male viuens in vrbe quam ruri per vitam homines scandalisantur sicut per actum vita ex actibus colligitur et sic scandalum coram infinitis esset infinite malicie. patet calculanti. Preterea nulli virtuti speciali contrauenit scandalum ergo non habet specialem rationem malicie. Ad tertium concedo consequentiam et consequens et nego falsitatem con sequentis non oportet quod peccatum sit duplum quod duoscandalisat ad peccatum vnum scandalisans: vt patet de illo qui vult occidere duos homines vnica volitione modo hic est vnus actus scandalisatiuus duorum sicut vni et fateor quanto actus est coram ploribus tanto peccatum est maius non sequitur quod aliquod scandalum erit infinite malicie non dantur de lege infiniti homines et quando darentur calculatio non concludit. vt patet si infiniti homines essenit penetratiue mutuo volendo eos omnes occidere et eos occidendo. Ad aliud argumentum dico quod contrauenit caritati fraterne cum homo deberet bene edifica re fratrem scandalisans omnia peruertit. aliqui dicunt quod scandalum per se hoc est intentum est speciale peccatum per accidens scandalum hoc est illud quod est preter intentionem non constituit speciale vitium quia quod est per accidens non constituit speciem illud non placet si quis fra gens ieiunium imputabiliter coram aliis licet non intendit alios scandalisare non obstante scandalisat et ibi est ver ratio scandali licet peccatum non sit ita grande sicut quan do intenditur ruina proximi sicut intendens solum amputare vnam tibiam a sorte et eum occidens realiter est homicida ac si intenderet eum occidere sed minus peccat. Et quando dicis quod est per accidens non variat speciem dictum est non scandalum esse eiusdem speciei specialissi me entitatiue cum scandalo. Secundo dico quod est acciden tale vni speciei est essentiale alteri album et nigrum non faciunt differentiam essentialem respectu hominis bene tamen sub ly coloratum quod est per accidens non variat spe ciem hoc est illud quod est alicui accidentale non muta speciem respectu illius respectu cuius est accidens ex illo sensu non potes habere quin peccatum non intentum sit scandalum.

¶ Quarto arguitur sequere tur quod aliqua intemperantia esset scandalum similiter homicidium esset scandalum consequens est falsum quia tunc vnum peccatum esset duo peccata et per consequens due pene ei responderent potest esse argumentum quod aliquid habet speciem mali quod non est peccatum sed ibi dicetur quando aliquid habet speciem mali imputabiliter tunc est pec catum et scandalum. Ad quartum concedo quod intemperantia est scandalum et nego quod vnum peccatum est duo peccata nisi sit sermo de partibus intentionalibus peccati quia secundum hoc conceditur vnum peccatum est duo peccata tria pec cata et sic sine statu cum in quolibet actu sunt infinite partes sincathec e et cathece non communicantes et communicantes loquendo ergo de peccatis totalibus nego quod vnum peccatum est duo peccata sed equalet duobus peccatis hic actus de monstrando volitionem qua quis frangit ieiunium quando obligatur est intemperantia et est scandalum quando est coram aliis et hic actus interdum est maior intempe rantia quam scandalum quando solum vnus puer scandalisatur interdum maius scandalum quam intemperantia licet sit eadem res numero sicut idem homo qui est logicus et re thor est peritior vel maior rethor quam logicus vel econuerso.

¶ Contra secundam partem tertie conclusionis ar gumentor probando quod homo non debet differre opus consilii pro scandalo et hoc sic nemo tenetur cedere suo mnerito sed per opus consilii quis potest mereri interdum tantum sicut per preceptum ergo nemo tenetur differre aliquod tale opus propter scandalum fratris Insuper interdum aliquis scandalisatur per hoc quod aliquis homo deuotus petit ab eo bona sua ergo in illo casu licet exigere debitum. Ad primum concedo quod nemo tenetur cedere suo merito quia voluntarie actum meritorium reliquendo pro tempore me retur propter amorem fratris ac si opus fecisset vbi non fuisset materia scandali sed hic non differt meritum peccasset nisi sic faceret. vne notabis in actibus con silii vel indifferentibus debeo adire fratrem et ei signi ficare qua intentione facio et reddere rationem facti mei quam si non audit sed procedit in scandalo tunc est scandalum acceptum et non datum et ex malicia proce dit si hoc constat michi a principio quod ex malicia scamdalisatur vt pharisei de christo et apostolis. mathei. xv non oportet eos adire si ex infirmitate capit scandalum debeo ei reddere rationem nec debeo actum facere quousque super hoc reddidi eum certioratum tale scanda lum vocatur pusillorum. de hoc scandalo dicit apostolus prime corinthiorum. viii. Si fratrem meum scandalisauero non manducabo carnes ineternum declaratur exem plo nichil comedi hodie incessi tota die venio vespe ri ad hospitium ceno hoc est comedo sero omnes in domo scandalisantur teneor anquam comedam dicere hoc vel equiualens fratres mei non sitis in me scanda lisati nondum pransussum oportet nutrire istum asinum vel saltem prebere sufficiens fomentum vel laboro mor bo non possum ieiunare vel aliquod simile et si illud non facio pecco. a bono omnia ista indifferentia inter pretantur in meliorem partem.

¶ Ad confirmationem dico quod aut bona temporalia sunt commissa fidei nostre ad dispensandum vni communitati vel pauperibus et tunc pro pter nullum scandalum sunt relinquenda vsurpantibus sed sunt repetenda saluis debitis circunstantiis hoc nobis incumbit ex precepto et preceptum non est omitten dum propter scandalum aliorum licet pleimi essent scandalisati contra beatum thomam cantuariensem eo quod studiose et bona ecclesie et eius libertates tuebatur non desistebat. Si bona nostra sint si scandalum oriatur ex malicia volentis retinere praeter rationem alienum illud est paruipendendum quia noceret bono communi daretur ma lis occasio rapiendi aliena et noceret rapientibus de tinere iniuste aliena quando scandalum oritur ex ignoran tia quod dicitur scandalum pusillorum potest differri ad tempus quousque fuerit informatio quod est licitum.