Liber 10 et 11

COntradictio est in eom. &. E uenimus contradictionem sa tis apparentem. Quia ibi Conm dicit quod hoc nomen ens de pluribus dicitur qua vnum. Huius amen oppositum legimus in. A. ineta. tex conm. i. Solui potest sic, quod ens de pluribus dicitur, quiditatiue quae vnt, nam ens quiditatiue di citur de suis partibus subiectiuis: non autem mum praecipue secundum viam communem quantuncunu beatus doctor super. aA. meta. hoc idem de mo tenere videatur. Et tunc secundum istam solutionem authoritas Commen. taliter habet in terpretari. ens dicitur de pluribus qua vnum, vt cum dicitur de significato rei, i, quantum ad quiditas tem rei, seu quiditatiuam praedicationem: sed quantum ad praedicationem identicam de quot dicitur ens, de tot etiam dicitur vnum: quia ens, & vnum, vnam & eandem naturam significant secundum Com. comn id est quarti meta. &. con. 8. de cimi huius. Aut aliter, & fubtilius meo iudicio, ens dicitur de pluribus quam vnum, quando dicitur, de significato rei propter hoc: quia stat mul ta esse vnum subiecto, quae tamen in significato rei sunt distantia, & secundum definitionem ipsam, sicut patet expresse.. it pht ex. com. ata vbi Philosophus reprehendit Antiquos secundum expositionem Com. in hoc, quia credebane ens & vnum semper idem significare ad mo dum dictum. Et sic patet contradictonis solutio. nam ens, & vnum, aut sumntur quo ad naturam significatam, & sic idem signi ficant, vt patuit, aut sumuntur quo ad signi ficationes, & rationes retum, & sic de pluribus dicitur ens, quae vnum, quia stat aliqua vnum esse subiecto, & talia esse plura secundum rationes & significationes. Vide, vt dixi conai. primi phy. & sic Conimentatorem per Connientatorem expone, quia nil melius, qua ipsummet authorem suimet interpretem esse, quia nemo nouit melius propriam me ntem, quam ipsemet author.

Secunda conrradi. est in com. v. Auer. dicit non est dicendum colores componi ex albo & nigro, tanquam ex duobus principiis. Huius tamen oppositum seribit ipse expresse. i phy. 8. i. 8. gx. & hic conm. i. i. Soluitur. forte propter istam authoritatem motus fuit Fur leus, & multi Auerroistae ad tenendum de intentione Auer. duo contraria non posse esse simul in eodem subiecto. Et quod magis auget difficultatem hanc, est etiam authoritas eiusdem in 8. meta. in tex. comi o8. vbi assignat causam, quare contraria non pctent este in eodem, & est quia vnum contranum est priua tio alterius. & hoc etiam dicit ibi Philosophus in litera. & parum infra Commen dicit, quod in contrarijs immediatis talia non possunt es se in eodem subiecto simul, sed successine. contraria vero habentia medium possunt esse in medio potentia, non actu, nec perfecte & hoc videtur fauete opnioni istorum, qui dicunt talia media inter contraria esse compo sita ex extremis quantum ad denominationem, non autem quantum ad esse, pro quanto medium comparatum vni extremorum, fortitur nomeni alterius, sicut pallidum respectu nigri album dicitur, & respectu albi dicitur uigrum, Sed proculdubio ista non fuit mens Auerquia tunc periret motus inter contraria ha bentia medium: sicut ipse deducit. io. huis com. ei. nam in omni motu vnitatis prius mutatur forma in medio, quae in extremo, & ideo si in tali medio non esset formaliter. secundum aliquem gradum forma, ad quam fit motus, tunc talis motus non posset esse suc cessinus,, neque vnus. Dicanius igitur ad authoritates in oppositum adductas. Ad primam hic, quando dicitur colores non esse compositos ex extremis, verum est tanquam ex duobus principiis mensurantibus perfectionem, & esse ipsorum. nam cum semper vnum contrarium sit, vt dicitur in litera, sicut pri uatio alterius, ideo impossibile est ambe rantionem mensurae habere, quia ratio mensurae attribuitur habitui non priuationi. vn de Philosophus in litera vult probare inductiue, qualiter in omni genere est vnum primum, quod est metrum, & mesura omnium existentium in illo genere, & sic in ge nere colorum est albedo. colores igitur me difnon componuntur ex extremis. tanquan ex duabus mensuris. Ad authoritatem autem Philosophi & conimenta. A8. meta. tex. conx o&. quod contraria non possunt esse simul in eodem, quiavnum est priuatio alterius. Solui tur verum est de contrarijs in illis gradibus consyderatis, in quibus contrarietatem, habent. non enim tenemus albedinem sub quolibet gradu nigredini contrari ari, neoc calorem frigiditati: sed sub esse actuali, qu perfecto contrariantur: & vnum, vt sic, est priuatio alterius. Ad authoritatem Auer in eodem comun. quando dicebat quod in contrarijs me diatis talia possunt esse in eodem potentia non actu, nec perfecte: Dico quod per potentiam ibi non intellexit puram potentiam: quia tunc nulla esset differentia inter contraria me diata, & immediata penes hoc: nam etiam contraria immediata possunt esse in eodem subiecto in potentia pura. per potentiam igitur intellexit potentiam actui admixtam sicut in simili ipse dixit in fine primi de ge neratione, vbi exponit quomodo elementa sunt potentia in mixto, per potentiam exponit pro quanto non sunt in mixto, in suo esst perfecto, sed refracto. Et ideo caueant Lur leus, & alij ad pauca tespicientes de inten tione Commen negare contraria non posse simul esse in eodem sub aliquo esse re fracto: quia tunc etiam oporteret dicere elementa non esse formaliter in mixto secundum ipsum Auer. Discordant igitur in principio & volunt concordare in conclusione. & hoc non est possibile. Sic etiam exponit seipsum Commen conm. &. super. 8. phy. sicut videre po tes. Videas etiam qualiter glosa Furlei non potest stare, quod media inter contraria componuntur ex extremis, quantum ad denominationem, non quantum ad actualem conpositionem. Nam. 8. coeli. con.. 8. Auer. distinguit de duplici medio, secundum comparatio nem, & secundum compositionem. media secundum conparationem componuntur ex extremis quan tum ad denominationem, sicut ipsa dicit, non quantum ad esse. sicut dicimus aerem esse medium inter ignem & aquam secundum con parationem, quia respectu ignis est grauis & respectu aquae est lenis: non tamen componi dicitur propter hoc ex graui & leuised media secundum compositionem sunt illa, in quibus extrema actu sunt in esse, non in comparatione tantum. & ideo distinctio Commen nulla esset. quia membra coinciderent, si aliqua niedia ex extreiis contrarijs, non actu, permixto tamen potentiaeessent composit a ex talibs extremis. & hoc est cerrum, nec alicui parum exerci tato in via istius hominis dubium esse potest.

Tertia contradi. est in comio. Auer. Scribit quod linea arcualis non potest aequari lineae rectae. Oppositum sequitur de quandratura cir: uli, sicut patet in praedicamentis. Soluitur, aliqui non mediocris authoritatis viri tenuerunt quandraturam circuli minime dari posse, nai, cum sigura circularis. & sigura re cta sint alterius rationis, minime videntur, comparabiles adinuicem, per regulam Phi losophi positam. v. physieorum. tex conm. ir. Et confirmant hoc sit, aequalia per commu nem animi conceptionem sunt, quae adinuicem superposita non se excedunt adinui cem, nec exceduntur. modo curuum siiperpositum recto nunquam aequari potest remanendo in sua curuitate, sicut patet. Et consimatur authoritate Philosophi.. phistex. Con2i. vbi probat motum circularem non esse comparabilem motui recto, quia tunc magnitudo recta esset comparabilis magnitudini circulari: quod falsum est, & impossibile apud Aristot. propter superius adductam rationem. Ad authoritatem autem, Philosophi in praedicamentis, dum dicit in capitulo de ad aliquid quandraturam circuli scibilem esse, dicunt, quod Arist. loquitur ibi sub conditione & non assertiue. & quantum ad hoc verum dicunt, quia litera taliter ia cet. scientia vero si non sit, nihil prohihe scibile esse. vt quandratura circuli, si est scibi lis, scientia quidem eius nondum est. Foetius autem vir summae authoritatis in omni scien tia, & Latinorum gloria, asseuerat ibidem scientiam illam post Aristo. tempora inuen tam fuisse. sed ipse breuitati studens voluit supersedere a ialidemonstiatione. Nos igitur dicamus non inconuenire aliqua conuenire magnitudinibus mathematice consyde ratis, quae tamen repugnant magnitudinibus eisdem, vt a Natura: in consyderantur. sicut pulchre declarat Commen i. coeli com. i2 vbi dicit motui circulari mathemarice aliquid contrarian, non naturaliter. similiter. 8. phy. vi. linca mathematica in infinitum potest diuidi, non autem vt est terrestris, vel ignea. Sic etiam naturaliter consyderando magnitudinem circularem, & rectani, non sunt comparabiles: quia iste consyderat res, vt sunt in motu, et in re extra, & quia, vt dicebatur, cum aequalia sint illa, quae inuicem, superposita non se excedunt, nec excedunt a se inuicem. & ideo secundum rem curuum, & re ctum non possunt aequari, quia tunc curuum non esset curuum. sed Matheniaticus, cuius propositiones omnes sunt verae ad imaginationem. i. phy. So. tenet siguram rectam comparabilem esse sigurae circulari: quia ipse ima ginatur, quod est possibile, quod linea recta incur) uetur, & fiat circularis. & ideo ipse etiandicit quod linea recta est breuissima, quae duci potest inter duo puncta. ex hoc patet, quod Geo metra comparat lineam rectam curuae, cum tamen aequalitas secundum rem dicatur fere aequiuo ce. sed istud dictum est large verum, & ac imaginantionem. & ita etiam ad imaginationem dicit siguram multorum angulorum comparabilem esse sigurae rectae. Et ista est solutio Auer. expresse. A8. Phy. com. i8. sicut videre poteris. Et per hoc possumus modet nos cum Poetio concordare de quandratur ra circulari, quod est possibilis mathematice, & sic locutus est hFoetius in praedicamentis naturaliter autem dictum Modernorum procedit, non autem absolute, & simpliciter. Et istud multotiens est, quod ducit doctores in graues errores, quia nesciunt discernere consyderationem a consyderatione. & sic quae repugnant vni consyderationi credunt alij repugnare. sed non est ita, sicut vides, & hoc forte fuit in causa, quod Arist. in praedicamentis locutus est sub conditione, dum dixit, si scibilis est. quia ipse videbat non secundum qualibet consyderationem scibilem esse ta lem cuculi quandrationem

Quarta contrad. est in con.ti. Dicit Conmquod contrarietas in loco est causa contrarietatis in substantiis. Huius tamen oppositum patet S. phy. conmio. vbi habet contra Alexandrum in substantiis nullam esse contrarietatem Soluitur in substantiis est contrarietas, quantum ad qualitates suas. ideo Philosophus in i. de generatione & corruptione. cex. com.& S dicit quod igni contrariatur aqua, vt contingit, substanuam substantiae contrariam esse. & hoc non propter aliud dixit, nisi quia videbat formas substantiales secundum se non habere contrarium, sed ratione suarum qualitatum, sicut ipsemet seipsu ni declarando in eodem, t. in tex. com. i. A. dicit. elenienta omnia habent contrarietatem adinuicem, quia differentiae contrariae insunt his. Sic igitur contrarietas in loco est causa contrarietatis in substantiis, non quantum ad esse substantiale, sed quantum ad esse qualitatiuum.

Quinta cotradi. est in com. Mi. Habet. Com men scientiam esse in qualitate, & scitum in substantia. Sed. v. phy. i.o. dicitur quod scien tia est in relatione. Soluitur. non inconvenit, idem in diuersis praedicamentis esse secundum diuersas rationes. sic scientia nostra, quae causatur a rebus, qualitas est, sed est relatio secundum di ci, quia ad scibile refertur, licet scibile ad scientiam, aut non referatur, aut relatione rationis refertur. Assimilatur etiam scientia relationi inquantum in indiuisibili consistit, & inquantum in ea non est per se motus.

Sexta contradi. est in comai. Ait Common quod partes in composito sunt in potentia. Sed oppositum dixit ipse i est physi. 8. i. 8. & o. & nos paulo ante oppositum determinauimus in com v. Soluitur sic. ibi. per potentiam non intellexit potentiam puram abiicientem omnem actum, sed potentiam actui permixtanvnde partes, vt sunt in toto, non habent tantam actualitatem, quantam habent ipsae, cum sunt totum. & ideo vt in toto inexistunt, dicuntur esse in potentia, i. in quodam modo potentiae; qui modus permixtus est actui.

Septima contradi. est in tex. IA. dicit Phi losophus, quod materia negatione ostenditur, Sed huius oppositum habetur in. i. phy. texcom. & o. vbi nabetur quod cognoscitur per analogiam ad formam. Soluitur. duplex est ma teriae notio. vna est, quam dat nobis prima scientia Naturalis. & istam venamur per transmutationem, sicut processit Philosophus in. i. phy. & illo modo materia cognoscitur oeo comparationem ad formam. Alia est posterior secundum ordinem doctrinae. & isti tradit nobis scientia Diuina, & in tali consyderatione materia abstrahitur ab omni forma, & cognoscitur per negationem omnium formarum. intellectus enim, vt scribiu Com. ia. meta. commen 39. innatus est diuidere adunata in esse, sicut diuidit materiam a forma. & materia secundum talem con syderationem non habet esse extra animam: quia tunc quod non est in actu, esset in actu vt deducit Commenta. a. physic. i i. sed solum habet esse in anima: quia sic est rationis obiectum solum. & sic consyderata ma teria, perrinet ad Diuinum talis consydera tio, vt pulchre notat Connien i. metapby. commen. 14

Octaua contradi. est in commen. 2a8. Di cit Commenta. quod geneus significat mate riam. Huius oppositum patet primo metai v. Soluitur. aliud est, genus esse materiam, aliud ipsum materiam significare, & a materia sumi. primum est falsum, vt ipse probat primo metaphysi. i v. & ii. metaphysi commen. & secundum autem verum est vide secundo coeli commen. 88. &. v. me taphy. A i. Et hoc est rationabile. nam, sicut dlicit Commen primo de anima commen. i. partes definitionis sumuntur a principiis quae sunt in re. Et ideo a principio potentiae li sumitur geneus, & ab actuali differentia, Ideo dixit Porphyrius in cap. de differentia quod geneus est proportionale materiae, & differentia formae.

Contradi. est in 11. metaphysi. super texS. Aristo. dicit, quod infinitum non eodem modo est in magnitudine, motu, & tempo re, vt vna quaedam natura, sed quod poste rius est dicitur secundum prius, vt motus propter magnitudinem, in qua mouentur, & tempus propter motum, & eandem sententiam videtur asserere in. 8. physi. in tex com. vo. & in. A8. physi. in tex. commen SS ex quo videtur motum esse continuum & infinitum principaliter ex parte magnitu dinis, in qua fit motus, & non ex parte me bilis. quod etiam Philosophus in 8. nieta tex. com. is. expresse iestatur. Sed huius omni positum determinat Arist. in. i. de generatione & corruptione in tex. com. &x. Soluitur. motus: vt inquit Commen habet du plices partes, quaedam sunt simul, & talem partium diuisionem fortitur motus a mo bili in quo est, vt in subiecto: motus enim est in mobili, & non in motore, & habet alias partas in successione existentes, secur dum quas mensuratur a tempore. dico ig tur, quod tales partes & diuisionem in infinitum motus fortitur ex diuisione magni tudinis, super qua mobile mouet, sed alias, quas simul habet, fortiuar a mobili. sic loca pugnantia concordabis.