A’ quibus dependet c2ognitio rei priora. sunt re. Sed c3ognitio horum verborum ‘incipit’, ‘desinit’ d4ependet a rebus permanentibus et a successivis, quia Si hec v5erba adiungantur rebus permanentibus et successivis habebunt secundum hoc diversas rationes. Et ideo d6icturi de hiis verbis ‘7incipit’ Ct ‘desinit’ primo q8uerenuis que est differentia successivorum e9t pennanentium’°; secundo que sint rationes horuiri verborum ‘incipit”’ et ‘desinit’ cum r2ebus’ permanentibus et successivis; tertio utrum motus incipiat vel desinat 1e3t qualiter, et quid sit motus; quarto utrum tempus incipiat vel desinat, et quid sit tempus et cuius s4it mensura et in qUO Sit Ut ifl subiecto; quinto utrum potentia incipiat vel desinat et quot modis dicatur ‘potentia’; sexto utrum termini habeant differentem suppositionem. cum hiis v1er5bis a parte post et cum aliis verbis.

Circa primum sic obicitur. Cum successiva non habeant esse nisi 1a permancntibus, ergo non habebunt ra.tionem s2ive diffinitio nem nisi ab eis, quia a [T37vb] quo est e,3sse et est ratio. Ergo ratio successivorum non differt a ratione pemianentium. Sed quorum r4ationes non sunt differentes, ipsa non sunt differentia. Ergo succes siva et permanentia non differunt.

Et dicendum (Ut tactum est) quod rerum alie sunt permanentes, alie successive. Et differunt a se invicem multipliciter. Prima diffe rentia est qu.od res permanentes dicuntur quarum esse est totum simul, ut sunt homo, lapis, lignum, aer, terra. Res autem successive dicuntur quarum esse non est totum simul sed est in successione, ut sunt motus et tempus. Secunda autem differentia est 2quoniaru pastes permanentium simul sunt omnes (ut partes hominis, la.pidis et aeris) et non est una post alteram. Successivaru vero partes non stint simul omnes 4sed una est post alteram successive. [I’163vb) Ut partes motus et partes temporis, quia post unam partem motus sequi tur altera et non stint due partes motus eiusdem simui. Neque 5due partes temporis stint simul sed est una post alteram successive; impossibile enim 6est plura tempora simul esse. Tertia vero differentia est quoniam 7permanentia natura priora stint successivis et successiva natura sunt posteriora permanentibus 8;permanentia enim stint causa successivorum. Quarta differentia est quia 9res permanentes sunt in se terminat 0,quecumque habent terminos, sed res successive non” habent in se terminos, Ut motus qui terminatur ad res permanentes, Ut alteratio ad qualitatem, augmentum et diminutio ad quantitatem et sic de aliis. Quinta differentia est quia’ res perman.entes sunt in sui principio et in sui fine, ut patet in substantia et in accidentibus t3permanentibus, Ut ii lapide’ 4et in albedine et nigredine. Res vero successive neque stint in. sui principio neque in sui fine, Ut postea patebit de motu.

Circa secundum obicitur quia’: Cum 2motus habeat rationem a suis terminis: quamvis magis a termino ad quem quam a termino a quo quia motus Fere omnes diffiniuntur per 3 terminum ad quem (nam dealbatio est motus ad albedinem, denigratio vero motus ad nigredinem, auglnentum vero motus est ad maiorem quantitatem, generatio vero est a4notus ad substantiam); et sic o5mnis motus dim n6itur per terminum finalem, preter corruptionem, q7ue diffinitur per terminum a quo (quia corruptio est mutatio a substantia); igitur omnis motus habet rationem a suis terminis, quamvis magis a termino ad quem quam a termino a quo, — igitur cum ‘incipit’ et ‘desinit’ dicant motum, vel modum motus, respectu. termini a quo vel respectu termini ad queln, tunc oportet quod si termini sunt spe cie differentes, quod et rationes horum verborum ‘8incipit’ et ‘desinit’ sint specie differentes, si talibus terminis adiungantur. Sed succes siva Ct permanentia sunt specie differentia. Ergo hoc verbum desinit Si adiungatur pemianen tibus et successivis, habebit s9ecundum hoc rationes specie differentes. Et similiter hoc verbum ‘incipit’.

Quod concediinus dicentes quod ratio huius verbi ‘incipit’ cum permanentibus est ista, scilicet est et ante hoc iion fuji, Ut ‘incipit esse albus’: est albus et ante hoc izorifuit albus. Unde hoc triodo hoc verbum [738ra ‘incipit’ dicit p2ositionem presentis cum privatione preteriti. Vel etiam sic: ‘incipit’: zunc primo est. Cum rebus autem successivis exponitur sic: nunc primo e3;st vel sic: non est sed post hoc e4r-it (Ut ‘incipit moveri’: n5on movetur sed post hoc movebihr); tunc privat presens et ponit futurum. Sed hoc verbuzn ‘desinit’ cum per manentibus eicponitur sic: n5unS uttimo est vel sic: est el de celero non eiit (Ut ‘desinit esse albus’: nunc ultimo est albus vel sic: est albus el de cetero non erit albus); et sic ponit presens et privat futurum. Cum rebus autem successivis exponitur sic: nunc ultimo full vel sic: non est sed ante hoc fuit (7Ut ‘desinit currere’: non currit sed ante hoc ci.scisrril) et sic p8rivat presens et ponit p.9reteritum

Item. Queritur, cum diversa tempora intelligantur per ista verba ‘incipit’ et ‘desinit’, utrum intelligantur i1bi equaliter vel unum per prius Ct alterum per posterius. Et dicendum quod ista verba ‘incipit’ Ct ‘desinit’ dicunt inceptiones vel d2esitiones rerum. Sed inceptiones et desitiones non sunt nisi in terminis initialibus et finalibus. Sed ultra t3erminum finalem nichil est de re neque ante terminum initialem aliquid est de re, eoquod tota res infra suos terminos continetur. Ideo est quod cuna hoc verbum ‘desinit’ dicat terminum finalem r4ei, per prius dat intelligere presens et con sequenter 5privationem futuri, eoquod ultra terminum finalem nichil est d6e re (et loquor in permanentibus). Unde hoc modo ista expositio nunc ultimum est rectior est quam ista est et de cetera non ens. Cum successivis autem hec est rectior nunc ultimo fvit quam sic: n7o est sed ante hecfuii. Unde per 9prius ponitur 1°ibi preteritum [iV64rb] terminatum 11ad presens Ct consequenter 12privatio presentis. Sed per hoc verbum ‘incipit’ adiunctum permanentibus p1e3r prius d1at4ur intelligi presens et consequenter privatio preteriti, quia res perma nentes sunt in sui principio et ante ipsum’ 5nichil est de hiis. Unde hoc modo rectius exponitur sic 16: nunc primo e.st quam sic: est et ante hoc non fuit. Sed cuml 7successivis per’ 8 prius intelligitur positio futuri t1erm9inati ad presens Ct per posterius privatio presen tis propter hoc quoci res successive non sunt in sui principio sed post principium.

Et nota quod. hoc verbum ‘incipit’ non semper test diversorum temporum, quia ‘tempus’ dicitur dupliciter. Uno enim modo tempus est mensura primi 2motus Ut motus primi mobilis; et est species qua.ntitatis continue et sic est tempus secundum veritatem temporis. Et tempus 3isto modo non accidit verbo. Et sic dantur intelligi diversa tempora per illa verba ‘incipit’ et ‘desinit’. Sed non a pane comsignificationis eorum sed a parte temairiorum 4suorum significationum principalium 5;qui quidem 6termini sunt causa 7ecrum quorum est desitio vel inceptio. Aiio autem modo tempus dicitur non mensura primi motus neque tempus secundum veritatem temporis, sed dici tur modus temporis. Et hoc modo tempus accidit verbo. E8t sic ‘in cipit’ et ‘desinit’ s9urit presentis temporis. Et sic intelliguntur [T38b] in eis diversa tempora a parte sigaificationis principalis et intelli gitur in eis unum solum tempus a pane consignificationis tm0.Et predicta distinctio temporis est simiilis distinctioni generis, quod simi liter dicitur dupliciter. Uno enim modo genus dicitur secundum veritatem generis; et hoc modo non sunt nisi duo genera reperta in natura rerum, scilicet masculinum et femininum 1e1t h1o2c modo genus tantum est in animalibus ut in m1ari3bus et feminis. Alio autem modo genus dicitur modus generis; et sic repperitur genus in r1eb4us i1;nsensi5bilibus et sic dicitur ‘lapis’ masculini generis et ‘petra’ feminini. Unde sicut genus dicitur uno modo v1eri6tas generis et alio modo modus generis, similiter tempus dicitur uno snodo veritas temporis” [I’T64va] (et sic non accidit verbo) et alio modo dicitur modus temporis (et sic accidit verbo).

Circa tertium o1bicitur quia: Vult Aristotiles quod si a2liquis inovetur, movebitur et inmovebatur. S3ed si movebitur — simus in jib futuro —, tunc veruiri est dicere quoniam movetur. Es-go iterum: snovebitur et movebatur. Illud iterum futurum accipiatur et verum erit in jIb dicere quoniam movetur. Ergo iterum: movebitur e4t in alio futuro. Et sic contingit moveri in infinitum. Ergo motus non potest desinere. Eodem a5utem modo probatur quod non potest incipere, quia: Si r,6novetur movebitur et movebatur. S7ed’ Si movebatur — siinus in jib preterito—, e8t verum erit dicere in jib preterito q9uoniam mo’vetur. Ergo movebatu.r prius in alio preterito. Et si items-n illud preteritum accipiatur, verum erit in jib dicere quoniam movetur. Ergo movebatur in a.lio priori p1.rete0rito Et sic contingit abire in infinitum a parte ante sicut a parte post, sive a parte preteriti sicut a parte futuri. Sed impossibile est abire in infinitum, quia infinita non possunt pertransiri. Ergo impossibile est quod snows incipiat. Et sic snows non potest incipere n1eque’ desinere. Et sicut obicitur de motu, similiter p1ot2est obici de cursu quod non p1os3sit incipere neque desinere, quia si c4urrit’ cucurrit et curret; 1e5t inde Ut prius. Eodem autem modo potest obici de quolibet a1ii6o successivo quod non possit incipere neque desinere.

Et dicendum quad motui rerum infenorum e1t cuilibet successivo debetur 2principium et finis, Ut patet in motu alterativo 3,qui est ab uno termino 4in alterum (Ut 5 ab una qualitate 6contraria’ in alteram vel 8in mediam; et augmentum 9ab una quantitate’° ad 11 alteram et motus secundum locum 12ab uno loco in aiterum’ 3).Et sic omnes motus inferiores incipiunt et desinunt.

Ad iliad 1autem quod obicit 2de infinitatione 3Inotus dicendum quod ‘infinitum’ proprie dicitur tripliciter. Scilicet divisione, ut linea dicitur infinita divisione et quodlibet continuum; omne enim continuum est divisibile i4n infinitum. Alio autem modo dici tur infinitum appositione, ut numerus; omnis enim numerus aug. mentabilis est 5 in infinitum. Tertio autem modo dicitur 6infinitum utroque modo, Ut motus 7et tempus. Utrumque enim 8est infinitum divisione, cum sit continuum, et est infinitum appositione, [T38va] cum post unum tempus’° sit a1limud tempus et post unum motum sit alias motus in infinitum. Et sic est infinitas utroque modo, scilicet appositione et divisione. Dicendumn ergo breviter quod infinitum isto triplici mode est 12 tantum 13 in potentia et non in actu. Et ideo bene 14 potest pertransiri’, eoquod infinitum in potentia bene potest per transiri, infinitum autemn in actu non potest. Unde quia obiectiones volebant reducere potentiam infiniti 17ad actum dividendo motum, idea sequebatur infinitas. Quod autem t8niteatur 19reducere [IP73rb] infinitum divisione a2d0 actum. patet, quia cam dicit ‘si22 movetur, mnovebitur et mnovebatur’, jam dividit motuln per partes suas. Et cum 23 iterum sumnit 24 preteritiim vel futurum dicens quod si move t2u5r in illo, ergo movebitur et movebatur, patet quod adhuc dividit partes mnotus. Et sic potentiam 2°divisionis infinite nititur reducere 27 in actum divisionis. Unde licet motus 28sit infinitus reducendo aptitudinem 29 infinite divisionis in 30 actumn, non 3m propter hoc sequitur quod motus sit infinitus simpliciter, sed est ibi32 fallacia secundum quid et simpliciter.

Si queratur ubi debeat 1resistere obiectionibus dicendum quod ultime illationi debet resistere, quia bene probat quod contingit 2abire in infinitum a parte ante et a parte post, dividendo inotum a parte principii sive a parte finis. Sed ex hoc non sequitur ‘ergo 3motus non potest incipere neque 4desinere’, quia 5motus secunduin se fmitus est, divisione autem infinitus. Unde omnis inotus inferior incipit et desinit.

Item. Obicitur quod motus primi mobilis sive celi est infinitus, quia una revolutio 1naturaliter est post aliam, sicut unus homo [N65ra] ex 2 alio homine generatur. Ergo non fuit prima 3revolutio celi, quia si fuisset prima, tunc 4lila non fuisset post aliam.. Ergo motus celi non incepit. Ergo fuit ab etemo. Ergo et 5 celum ab etemo. Ergo 6plura ab 7 etemo, quod est impius 8error. Simniliter autem 9 videtur 10 motus primnus” a parte post’ 2infinitus, quia post unam revolutionem13 celi naturaliter sequitur aitera. Ergo non est sumere ultimam revolutionem t4celi. Ergo motus celi est infinitus a parte post15.Item similiter’° obicitur quod generatio hominum sit infinita a parte ante et a paste post, et plan tarum et aliorum generabilium et corruptibilium, quia hoc est principium in natura: homo ex: homine generatur et equus ex equo, leo ex leone, planta ex planta. Ergo non est sumnere primum’ 7hominem, quia si SUnIaS t8 aliquem, ille erit19 ex alio secundum viam nature et ille alius ex alio priori. Et sic in infinitum in hominibus et ceteris animalibus et in plantis.

Et dicendum quod motus pritnus’ et generatio omnnium inferiorum, ut animalium et plantarum, possunt sumi dupliciter, quia uno modo secundum viam nature et secundum principia 2nature et alio modo secundum comparationem ad principium 3quod est supra naturam ut ad 4Causam Primam. Et secundum primum mo dumn non est repperire primam revolutionem celi neque ultimam, neque primum hominem v5el primum animal [T38vb) vel primam plantam, quia natura non potuit facere primum hominem neque primum leonem neque prima.m plantam neque primam revolutio nem, Sed modo secundo fuit repperire 6primum hominem et primam generationem in omnibus generabilibus 1,quia principium 8 quod est supra naturam U9t Causa Prima, ex sua sumina potentia potuit facere quidlibet ex nichilo, quod natura non potuit.

Item. Eodem modo obicitur quod motus non sit’ in sui2 principio neque in sui fine, sicut obiciebatur quod non poterat 3 incipere neque desinere, quia si aliquis in principio motus movetur, ergo movebatur [iV65rbj prius. Non ergo erat in principio. Et si aliquis moveti.ar in fine, ergo movebitur 4post; non ergo erit in fine. Ergo motus non erat 5in sal 6 principio neque 7erit in suo fine. Quod concedimus.

Habito quod onmis motus incipiat et desinat et etiana qualiter incipiat et desinat, quia motus inferiores 1nature incipiunt et desi nunt per principia 2nature, motus autein superior 5,et etiam tota generatio continua inferiorum, incipit et desinit per 4 principium 5 supra naturairi, — sciendum quod motus difflaitur sic: motus est existentis in potentia perfectio secundum quod 6huiusznodi. Quod patet sic quia: Mobile et solum 7mobile est in potentia passiva ad motum. Sed onmis potentia perficitur per suum actum, Ut potentia ad calefaciendum per calefieri 8et potentia ad dealbandum per albatio n9etn et sic de aliis. Ergo cum ‘mobile’ dicat potentiam ad motum, ideo mobilis 1°inquantum est mobile perfectio est motus. Et ideo perficitur mobile inquantum est mobile cum movetur, Ut visibile inquantum est visibile cum videtur, et augmentabile inquantum” est augmentabile cum augmentatur, et alterabile inquantum’ 2est alterabile cuiri alteratur. Ergo simpliciter mobile inquantum est mobile perficitur cum movetur. Sed mobile inquantum est mobile existit in potentia, Ut dictum est. Ergo motus est existentis in potentia perfectio secundum quod huiusmodi, quia est perfectio mobilis q1u3od existit in potentia inquantum est mobile.

Circa quartum obicitur quia’: Ut vult Aristotiles in q2uarto Phisicorum, sicut punctus continuat duas partes linee [P73vb] et est mdi v3isibile in linea, similiter nunc est i4ndivisibile in tempore et continuat duas partes temporis, Ut tempus prius tempori posteriori. Et ideo d5icit quod nunc est semper finis temporis p6recedentis et principium s.7ubsequentis Ergo impossibile est repperire p8rimum nunc in tempore, quia q9uodcumque nunc accipiatur’°, semper erit finis unius temporis et principium alterius. Ergo ante illud nuic e1ritt accipere aliud tempus prius et ante i1llu2d tempus erit accipere aliud n1ui3zc quod e1r4at p5rincipiunz’ jlliusl6 et finis iterum [J’165va1 alterius temporis precedentis. Ergo non e1s7t sumere prilnum tempus. Ergo tempus non i1.nce8pit Ergo tempus est ab etemo.

Et dicendum sicut dictum est’ de m.otu circulari et de motu g2enerativo quod ‘tempus’ potest sumi s3ecundum duas compara tiones, scilicet secundum comparationem ad naturam et secundum comparationem ad Causam Primam. Si autem s4umatur s5ecundum comparationem ad naturasn, s6ic t7empus non potuit i8,ncipere quia natura non potuit facere primum tempus. Unde tempus secundum viam nature procedit i9n infinitum 1a0 parte ante te1t a parte post. Si autem sumatur ‘tempus’ p2er’ comparationem ad [T39ra] Causam Primam, s1i3c i4ncepit’ teiripus, quia i5ncepit’ cum motu et cum mobili primo. Quid autem sit Lempus et cuius sit mensura (6quia’ est mensura primi motus sive motus primi mobilis) et in quo sit ut in subiecto (7quia’ in motu circulari p)8rim,o’ dictum est in tractatu huius d9ictionist ‘Si’. IJtrum potentza incipiat vet desinat 18 Circa quintum queritur utrum potentia incepit’ vel non. Et videtur quod non incepit, quia: Si potentia incepit, possibile incepit. Sed Si possibile incepit, ergo non erat2possibile antequam iriciperet5, sicut non erant4res antequam5inciperent6.Ergo ex7 non-possibili factum est possibile. Sed8‘non-possibile’ et9 ‘impossibile’ equipol lent10.Ergo ex impossibii factum est possibile. Quod videtur inconveniens. Ergo possibile non incepit. Ergo neque potentia ipsius possi bilis incepit. Sed contra sic11 obicitur quia: Si possibile non incepit, ergo fuit ab etemo. Et sic sequitur heresis dicentium12quod non solum Deus fuit ab etemo, sed etiam13materia prima fuit ab etemo cum14 Deo, quod est error non solum in fide sed etiam in scientia naturali, quia ponitur esse materia sine forma15 et separata a sensibus16.Ergo necesse est possibile incepisse. Ergo et” potentiam’8 ipsius.

Et dicendum quod duplex est potentia. Quia est quedam potentia’ rerum creatarum2,que dividitur per potentiam activam creatam3Ct per4potentiam passivam5.Et illa incepit esse et utraque pars eius, Alia autem est potentia que6est potentia. increata7,et hec est potentia Cause Prime sive primi agentis. Et ista8non incepit esse sed est ab eterno. Et sic potentia passiva9mcepit et possibile incepit et etiam10 potentia acti’va rerum creatarum11incepit.

Ad illud autem quod obicit quod Si possibile incepit, ergo ex’ non-possibili factum est possibile; ergo2 ex impossibili factum est possibile, cum ‘non-possibi1e’ Ct ‘impossibile’ equipol leant3,— dicendum quod hoc non est inconveniens uno modo et alio modo sic, quia inconveniens est quod4aliquod5agens naturale ex impossibli faciat possibile in natura. Sed de agente quod est supra naturam Ut Causa Prima, non est inconveniens quod ex impossibli faciat 6possibile in natura, quia natura non potuit 7facere aliquid ex nichilo, sed Causa Prima potuit 8.Et ita 9ex impossibili in 10 natura potuit 11 facere possibile Causa Prima.

Item. Nota, sicut dictum est, quod quedam est potentia increata 1, et hec est activa semper 2a se et a3 nullo alio. Et hec 4est Cause Prime, ut diximus, que 5nullo modo mota 5,neque per se neque per acci dens 7,movet 8omnia creata. Alia autem est potentia creata 9que in cepit esse, ut diximus, cum rebus creatis 10.Huius 11 autem potenue’ 2 alia est activa 1, que mota movet (et hec est cuiuslibct agentis natu ralis); alia autem dicitiir potentia passiva; et hec potentia passiva est materie prime et eorum que consequuntur’ 4materiam primam. 22 Item. ‘Potentia passiva’ sumitur’ tripliciter. Quia 2est quedam potentia passiva 3que est semper 4finibilis 5et potest habere totuiri actum suum simul. Ut potentia que est in 6materia aeris ad hoc ut ex aere fiat ignis, simpliciter 7est 8 perfecta quando ignis generatus est in eadem materia; et potentia que est in ligno Ut ex eo fiat archa, simpliciter 9est 10 perfecta quand 1facta est archa. Alia autem est potentia passiva que est perfectibilis semper’ 2secundum partem et numquam secundun’i 13totum. Ut potentia dividendi in infinitum; ut’ 4 in continuis particulares 15divisiones perficiunt partem’ 6illius potentie, quia quoad [T39rb] hoc quod’ 7iam diviswn 18est conti nuum in aliquam ve1 19 in aliquas partes, secundum hoc 20 finita est i2ll1a potentia. Sed quia impossibile est omnes divisiones continui simul esse, ideo impossibile est 111am potcntiam 22perfici secundum totum. Tertia autem potentia passiva est que 23 non potest finiri 24 neque securaduin partem neque secundum [N66ra] totum. Et hec est in ceco et in animali mortuo, quia in oculo irianet materia in qua fuit visus et in homine mortuo manet materia in qua fuit vita. Ergo cum 25 materia non [P74rb] possit esse sine potentia, necesse est quad ibi remaneat potentia, sed aliter quam prias, quia prius 26 potentia 27 poterat finiri 28,modo autem non potest, eoquod a privatione non est regredi i2n9 habitum per naturam. Et hec potentia passiva dicitur infinita.

Item. Posito quad Sortes sit albissimus hominum qui modo sunt Ct post hoc instans nascatur quidam 1albior eo, queritur iie hoc sophismate SORTES DESINIT ESSE ALBISSIMUS HOMINUM. Probatio 2.Sortes est albissinius hominum. Et de cetera non erit albis simus HOMINUM. Ergo Sortes desinit 3esse albissimus hominum. Contra. Sortes desinit esse albissimus hominum. Ergo hominum qui sunt vel 4hominum qui non sunt. Quorum utrumque est falsum.

Et dicendum quod prima est vera.. Et’ probatio bene tenet, sed improbatio non valet 2.Et dicunt quidam quod ibi 3 est figura 4dictionis a simplici suppositione 5ad personalem. Et 6 dicunt quod iste 1 genitivus ‘hominum’ 8tenetur simpliciter in prima, sed cum infert ‘ergo hominum qui sunt vel hominum qui non sunt’, personalem habet suppositionem. AJii dicunt quod est ibi figura dictionis ab ampliata suppositione ad restrictam, quia iste genitivus hominum in prima tenetur pro quolibet alio homine 9a Sorte, sed cum dicitur ‘ergo’° hominum qui sunt vel hominum 11qui non sunt’, iste genitivus ‘hominum’ restringitur 12ad existentes ex una parte et ad non existentes ex a1l3ia per implicationes circa ipsum factas. Vel dicendum quad. iimprobatio peccat secundum accidens, quia desitio significatur respectu hominum simpliciter, non tamen respectu homni num qui sunt vel respectui 4hominum qui non sunt, quia non est necesse quod si aliquid accidat 15 antecedenti t6,quod propter hoc accidat consequenti.

Item. Posito quad Sortes sciat 1tria enuntiabilia necessario 2(et nominentur a, b, et c 3) et d ‘ sit quartum enuntiabile quod scit modo Sortes et de cetero non sciat ipsum, [N66rb] queritur de hoc sophis mate SORTES DESINIT SCIRE QUICQUID IPSE SCIT. Probatio. Sortes scit quicquid ipse scit. Et de cetero non sciet quicquid ipse scit. Ergo desinit scire quicquid ipse scit, Contra. Sortes desinit scire quicquid ipse scit. Sed scit a. Ergo desinit scire a1.

Solutio. Prima 1falsa. Et probatio non valet, quia minor est duplex, eoquod negatio potest precedere distributionem 2.[P74ua] Et sic est vera hec ‘de cetero non quicquid ipse scit sciet’. Et sic facit distributionem teneri 3particulariter. Et sic est vera, sed sic non sequitur conclusio 4.Vel negatio potest scqui distributionem sic: ‘de cetero quicquid scit non sciet’. Et sic est falsa, quia sensus est ‘de cetero nichil eorum que scit, sciet’, quod falsum est. Et sic sequitur conclusio.

Et nota quod ‘incipit’ et ‘desinit’ cum adiunguntur’ multitudini vel nomini 2pluralis nurrieri, debent 3exponi removendo [T39vczj totam multitudinem vel unumquodque de t multitudine, ut ‘Sortes scit qiiicquid ipse scit e5t de cetero nullum eorum sciet’. Et similiter hic: ‘Sortes videt omnem hominem et de cetero nullum videbit 6 hominem; ergo DESINIT VIDERE OMNEM 7HOMINEM’; posito quod Sortes videat semper omnena hominem alium a Platone et modo videat Platonem Ct de cetero non videbit 8.Et probatio et impro batio fiunt 9omnino simuliter sicut in precedenti sophismate.

Item. Posito quod Sortes 1sciat tria enuntiabilia necessario et semper sciat ea (scilicet a, b, c) et cum illis2 sciat hoc enuntiabile, scilicet ‘Se nichil desinere scire’, et post hoc instans non 3sciat illud, queritur de hoc sophismate SORTES DESINIT SCIRE SE NICHIL DESINERE SCIRE. Probatio. Sortes scit se nichil desinere scire. Et de cetero non sciet se nichil desinere scire. Ergo Sortes tdesinit scire se nichil desinere scire. Contra. Sortes desinit scire se nichil desinere scire. Ergo 5Sortes 6scit se nichil desinere scire. Sed quicquid scitur est verum, quia nichil scitur nisi verum. Ergo Sortem nichil 8desi nere scire est verum. Ergo nichil 9desinit scire (a dicto [W67ra] ad propositionem sive 10 a convertibili). Ergo non desinit scire hoc enuntiabile, scilicet se nichil desinere scire.

Solutio. Prima 1vera. Et probatio bene 2tenet, sed improbatio peccat secundum quid et simpliciter in hoc argumento ‘nichil desinit scire; ergo non desinit scire hoc enuntiabile se 3 nichil desinere scire’, quia sciendo 4hoc enuntiabile non propter hoc augmentatur scientia sua, eoquod scire hoc enuntiabile nichil aliud est nisi quod ipse sciat S5e scire illa tria enuntiabilia. Et de cetero non sciet se scire ea, sicut accidit quando° dormit. U7nde sicut homo non plura scit in habitu cum vigilat quam cum dormit, similiter non plura scit sciendo hoc enuntiabile quam non sciendo ipsum. Cuius causa e8st quia hoc e9nuntiabile ponit r1eflect0ionem actus sciendi supra se ipsum, ut sciat illa tria et sciat se scire ea. Et i1t2a sciett quod n1ullitus eorum obliviscatur. Et propter hoc scit se nichil desinere scire. Sed sive scientia reflectatur sive non reilectatur, non propter hoc a5ugmentatur’ n1eq6ue diminuitur, sed modus est alms. Sicut cum videt coloratum et viciet se videre coloratum, non propter hoc plura videt quam Si videret colorattum tantum ita quoci non ad v1er8tat se videre. Unde sicut hic est quid et simpliciter ‘nichil videt; ergo non videt tenebram’, e9oquod’ licet tenebra sit aiiquid, tamen nichil est in videndo, similiter in proposito, 2u0t ‘nichil desinit scire; ergo non desinit scire hoc enuntiabile, scilicet se nichil desinere scire’.

Item. Posito quod S1ortes sit in p2enultimo instanti vite sue, queritur de hoc sophismate SORTES DESINIT ESSE NON DESI NENDO ESSE. P.3robatio Sortes est non desinendo esse. E4t de cetero non erit non desinendo esse. Ergo S5ortes desinit esse non desinendo esse. Contra. Sortes desinit esse non desinendo esse. Ergo S6ortes desinit esse dum desinit esse, vel s7i non desinit esse, vel q8uia non [739-ob] desinit esse: g9erundium enim in ‘-do’ r1esol0vitur per ‘dum’ vel per ‘si’ vel per ‘quia’. Quorum unumquodque est impossibile.

Solutio. Prima duplex’, eoquod hec determinatio ‘non desinendo esse’ potest determinare hoc verbum ‘desinit’ vel hoc verbum ‘esse’ quod immediate sequitur. Si vero determinet hoc verb’um ‘desinit’, sic falsa est et opposita ponuntur circa idem. Unde sensus est ‘desinit q2uia non desinit v3el dum non desinit vel si non desinit’; et secundum hoc imiprobat. Si autem determinet hoc verbum ‘esse’, sic est vera et est sensus ‘Sortes desinit esse non desinendo esse’ idest ‘Sortes desinit esse [P75ra] i4ndesinens’ vel ‘esse sine desitione’. Unde non desinit esse simpliciter sed esse tale, scilicet esse indesinens vel sine desitione, quia usque n’iodo habuit esse indesinens vel esse sine desitione et de cetero non habebit tale esse, immo habebit esse desinens et cum desitione. Et primo modo est composita et Falsa, secundo vero divisa et vera. Unde est ibi sophisma compositionis 5.

Circa ultimum queritur utrum termini habeant eandem suppositionem cum bus verbis ‘incipit’ et ‘desinit’ et cum aliis verbis vel diversatra. Et videtur quod eandei, quia bene sequitur ‘Sortes est homo; et de cetero non erit homo qui est; ergo desinit esse hoino’. Sed posito quod nullus sit color nisi albedo et corrupta albedine statim erit nigredo et non e2rit nisi in Sorte, tunc non sequitur ‘Sortes est coloratus; Ct de cetero non erit coloratus colore qui est; ergo desinit esse coloratus’. Non ergo similem habent suppositionem termini substantiales et termini accidentales cum istis verbis ‘in cipit’ Ct ‘desinit’. Item. Bene sequitur ‘Sortes incipit esse homo; ergo incipit esse animal’; sed non sequitur ‘incipit esse albus; ergo incipit esse coloratus’. Quod concedimus dicentes 3quod 4aliam habent suppositionem termini substantiales et aliam termini accidentales cum hiis verbis 5.Cuius causa est quod forme accidentales sunt transmutabiles circa idem 6,forme vero essentiales non, quia in accidentibus potest fled transmutatio ab una in aliam, in essentialibus vero non.

Item. Bene sequitur ‘est albus; ergo est coloratus’. Sed non sequitur ‘incipit esse a.lbus; ergo incipit esse coloratus’. Ergo termini non habent [N67ra] eandem suppositionem cum hiis verbis ‘incipit’ et ‘desinit’ et’ cum aliis verbis. Quod concedimus. Cuius causa est quod in accidentibus manente genere species transmutatur circa idem, Ut Sorte 2manente, vel 3corpore solo, color transmutari 4potest ab albedine in nigredinem 5vel in aliam speciem colons. Sed in substantialibus impossibile est. 34 Item. Ec predictis patet quod cuin dicitur ‘Sortes incipit esse coloratus’, iste terminus ‘coloratus’ non solum copulat’ pro colore qui est sed etiam pro colore qui fuit. Et cum dicitur ‘Sortes desinit esse coloratus’, non solum [P75rb] copulat pro colore qui est sed etiam pro colore qui erit. Et hoc est ex natura horum verborum ‘incipit’ et ‘desinit’, q2ue non solum ponunt albedinem in p,3resenti sed etiam unum eorum [T4OraJ privat albedinem in preterito et a4lterum in futuro i5n predictis orationibus et consimilibus. Sed contra. Forma minus communis restringit ad pauciora quam forma inagis com mursis, ut ‘album’ ad pauciora quam ‘coloratum’. Sed ‘desinit’ est minus commune quam ‘est’, q6uia sequitur ‘desinit; ergo est’ et non econverso. E7rgo ‘desinit’ restringit ad pauciora quam hoc verbum ‘est’. Sed hoc verbum ‘est’ restringit ad ea que sunt. Ergo hoc verbum ‘desinit’ restringit ad pauciora. Ergo non f8aciet terminum copulare pro colore qui est et qui non est.

Et dicendum quod termini accidentales significantes’ res per m2anentes cum adiunguntur istis verbis ‘incipit’ et ‘desinit’ d3icunt p4ositionem rei in preseriti et ideo copulant pro presentibus. Sed quia ista verba dicunt inceptiones v5el desitiones r6,erum ideo dicunt terminum initialem vel finalem. Et ante terminum initialem nichil est d7e re; et similiter post terminum finalem n8ichil est d9e re. Itd0eo consequitur” ad hoc verbum ‘desinit’ p2rivatio’ rei perma n1en3tis in futuro ratione termini fmalis. Et ad hoc verbum ‘incipit’ consequitur privatio rei permanentis in preterito ratione termini i1niti4alis Dicendum ergo breviter quod hec verba per suam signification e5m’ faciunt predictos terminos copulare pro presen tibus. Et copulatio pro preteritis vel futuris consequitur ad hec verba ratione terminorum quos dicunt.

Ex predictis autem patet quod’ si quis querat propter quid alia verba. non amplient t2erminos sicut ista, causa e3ius est quod ista verba dicunt terminos rerum, ut dictum est, alia autem verba non. Et hec est eadem causa quare ista verba ponuntur sincategoreumata et a4lia non. Ad argumentum "in contrarium" autem dicendum quod ‘forma minus communis’ est5 duplex. Quia uno modo fIt minus commune per differentiam advenientem magis communi, Ut ‘album’ per ‘disgregativum visus’ adveniens ‘colorato’. [P75va] Alio autem modo form a minus comunis fit6 per privationem advenientem rei. Et ita fiunt7ista verba ‘incipit’ et ‘desinit’. Et primo modo forma minus communis restringit ad pauciora, secundo autem modo non. Unde hoc adiectivum ‘albus’ restringit ad pauciora quam hoc adiectivunt ‘coloratus’ et hec8verba ‘incipit’ et ‘desinit’ non9 restringunt ad pauciora quaira hoc verbum ‘est’.