Circa primum obicitur quia’: Quicquid est, aut est substantia aut accidens. Sed omnis 2dubitatio est de re aliqua. Ergo est de substantia vel de accidente. Sed 3omnis interrogatio est de re dubitata 4.Ergo omnis interrogatio est de substantia vel de accidente. Sed omnis interrogatio de substantia fit per hec interrogativa ‘quis’, ‘que’, ‘quod’ vel ‘quid’. E5t hec sunt nomina. S6ed interrogatio de accidente, cum accidens significetur vel per’7 nomina quedam vel per adverbia, f8let per nomina (Ut ‘qualis’, ‘quantus’, ‘quotus’, ‘9)quotennis’ vel per adverbia (Ut ‘cur’, ‘quare’, ‘quando’, ‘ubi’ et consimiia). Ergo o1m0nis interrogatio fit per nomen vel per adverbium. Ergo omnis d1ictio interrogativa est nomen vel adverbium. Ergo nulla con iunctio est dictio interrogativa.

Et dicendum quod quandoque contmgit dubitare de re significata’ per nomen, sive significetur per modum substantie sive per modum accidentis. E2t de huiusmodi requeritur per nomina interrogativa (at ‘quis’, ‘que’, ‘quod’ vel ‘quid’, ‘qualis’, ‘,3quantus’ ‘quotus’, ‘quotennis’) secundum diversitatem substantie e4t eorum que accidurit substantie. Quandoque autem dubitatur de actu speciali. Et tunc queritur de ipso per hoc [mOrb] interrogativum ‘5quid’ additum actui generali, ut ‘6quid agit?’: ‘sedet’ vel ‘dormit’ vel ‘disputat’ v7el’ ‘legit’ et sic de aliis. Et sic hiis duobus modis queritur per nomen de red8ubitata Quandoque autem dubitamus de hiis q9ue debentur actui, at de causa actus, ut C0UflZ’ legit: ‘quare legit?’ v1e1l de tempore in quo fuit actus, ut ‘quando c1ucurrit 2?’ vel ‘c3quuramedt?o’’ vel de loco comparato ad actuali secundum quod actus suitur in loco vel de loco vel ad locum vel per locum, itt ‘ubi est?’, ‘ubi f1ec4it hoc?’, ‘unde venit?’, ‘quo vadit?’, ‘qua transivit?’; et s1i5c de omnibus querit6ur’ per adverbia localia. Et sic patet quod de omnibus predictis que debentur actui, queritur per adverbia. Q7uandoque autem dubitamus de inherentia vel de compositione actus cum substantia. E8t’ tunc queritur de ipsa inherentia vel compositione per coniunctiones interrogativas, at per has coniunctiones ‘-ne’, ‘an’ et ‘utrum’.

Et ideo interrogativa rerum d1ubitatarum sunt tribus modis. Quia quedam sunt noniina et quedam s2unt adverbia, alia vero coniunctiones. Et hec differentia sulnpta est a parte ipsorum dubitabilium 3que sunt obiecta dubitationis. Ad argunlentum 4dicendum quod omnis dubitatio 5est de substantia vel de accidente, ecteudendo ‘accidens’ ad ipsum accidens et ad adherentiam 6ipsius 7accidentis cum subiecto 8vel ipsius actus curri substantia. Et tunc interrogatio de accidente aliquando 9fit per quedam nomina interrogativa” (Ut ‘qualis’, ‘quantus’ et consimilia), aliquando per adverbia, aliquando per coniunctiones. Et ita’ 2insufficienter dividit 13interrogationem’ 4 accidentis opponendo.

Circa secundum 1queritur quid significet hec dictio ‘an’. Et dicunt quidam quod significat disiunctionem cum electione. Sed quod hec clictio ‘an’ non significet electionem probo 2quia: Hec 5est dictio 4interrogativa et ita importat 5interrogationem. Sed omnis interrogatio causatur ex dubitatione. Ergo hec dictio ‘an’ importat dubitationeam. Sed dubitatio contraria est electiom, quia 6qui dubitat nescit eligere inter 7ea de quibus dubitat. Ergo hec dictio ‘an’ non importat. electionem 8.Rem ad idem. Si hec dictio ‘an’ significet electionem, aut significat eam ut conceptam 9ve1 10 Ut affectum 11.Sed flOfl’ 2Ut conceptam’ 3quia Cum omnis t4electio sit actus anime’ 5et nullus actus anime possit significari Ut conceptus’ 6nisi per nomen v1e71 verbum vel participium, ergo si hec dictio ‘an’ significet electionem 1u8t conceptam, oportet quoci sit nomen vel verbum vel participium. Quod falsum est. Si autem significet eam per modum affectus: Sed affectus anime non significatur per modum affectus t9 nisi per quedam adverbia et per interiectiones et per modos verborum. Ergo si hec dictio ‘an’ significet electionem per modum affec tus 20,oportet quod sit adverbium vel interiectio vel accidat verbo tamquam modus. Quod est impossibile. Ergo impossibile est quod hec dictio ‘an’ significet elcctionem per modum conceptus vel per 2’modum affectus.

Quod concedimus dicentes quod hec dictio ‘an’ significat disjunctionem cum dubitatione sub modo interrogandi t.Et quia 2 quicumque 3interrogat petit certificari inquantum interrogat, ideo ad interrogationem sequitur petitio certificauonis 5de re dubitata. Et ideo quia hec dictio ‘an’ interrogat disiungendo° inter aliqua, propter hoc 7per ipsam importatur petitio aiterius 8disiunctorum 9.Quod autem hec dictio 10 ‘an’ significet disiunctioriem patet per hoc quod est” coniunctio disiunctiva. QuodlZ autem importet dubitationem patet per hoc quod est dictio interrogativa et ulterius ad interrogationem sequitur petitio alterius disiunctorum 14,ut dictum est.

Circa tertium queritur que sit differentia huius dictionis ‘an’ ad alias coniunctiones interrogativas (que stint ‘-ne’ et ‘utrum’) quia: Si nulla est differentia, ergo una earum sufflcit. Ergo alie superfluunt. Et dicendum quod iste 2tres coniunctiones ‘utrum’, ‘an’, ‘-ne’ conveniunt in hoc quod interrogant de compositione actus cum substantia, Ut dictum est. Sed differimt in hoc quod hec coniunctio ‘-ne’ magis se tenet cum actu, iste vero coniunctiones ‘an’ et ‘utrum’ magis se tenent a parte suppositi 3.Et 4differunt iste due (scilicet ‘an’ et ‘utrum’) hoc modo quia hec coniunctio ‘utrum’ aunt quam geminatur sine "alia" disiunctiva 5coniunctione, sed 6 exigit secum coniuxictionem aliam disiunctivam 7,Ut ‘utrum Sortes currat vel Plato’. Sed ista coniunctio ‘an’ quandoque 8gemmatur sine altera coniunctione, ut ‘tu scis an Sortes currat an Plato’. Et ec hoc patet alia differentia, scilicet quod coniunctio ista ‘-ne’ non potest recipere supra se transitionem alterius actus propter° hoc quod se tenet cum actu; actus enim non transit supra alium actum sed supra aliquod casuale. Unde nichil est dictu ‘tu vides curritne Sortes’, sed ‘tu vides Sortem currentem’ 10 Alie vero due recipiunt supra se transitionem actus propter hoc quod magis se tenent cum substantia sive cum supposito, ut ‘tu scis an Sortes currat’ et ‘tu vides utrum Plato legat’. Tertia differentia est quod hec coniunctio ‘-ne’ semper est inter rogativa, alie autem due aliquando 1tenentur tantum disiunctive, Ut ‘ego b1e2ne scio utrum Plato legat vel non’ et ‘bene scio an legat a.ri non legat’.

Circa quartum queritur, cum hec coniunctio ‘an’ sit coniunctio disiunctiva, inter que habeat 1disiungere. Et de hoc talis datur regula quotienscumque hec d2ictio ¶an’ semel ponitur, dinungt inter d3icta contradicto4ne opposita 5;quando vera his ponitur, disiisngit inter dicta inventa. Quad autem prima pars regule sit vera probo 6quia: In cmiii interrogatione supponitur aliquid commune ad id quod queritur, ut cum querit 7aliquis ‘quis disputat?’, supponit hominem in 8 communi disputare et vult certificari de particulari homine qui disputat; [P79ra3 et similiter in qualibet alia interrogatione. Ergo in cmiii interrogatione [N7lraJ supponitur aliquid 9commune sive universale ad id quod queritur. Ergo in hac interrogatione ‘tu scis an Sortes currat’ supponitur aliquid’° commune ad id quod queritur. Sed non queritur n1i1si altera pars contradictionis, quia de illa solum dubitatur. Ergo supponitur "aliquid" commune ad illam. Sed nichil est commune ad partes’ 2contradictionis nisi disiunctio 13.Ergo supponitur ibi disiunctio inter partes contradictionis. Sed non est ibi aliquid’ 4per quod supponati.ir ista disiunctio nisi per hanc coniunctionem 15‘an’. Ergo hec coniunctio ‘an’ disiungit inter partes’ 6 contradictionis. Sed hoc modo semel ponitur. Ergo quando semel ponitur, disiungit inter dicta contradictorie opposita. Quod concedimus.

Sed contra. Omnis disiunctio est adminus inter duo. Unde 1 nichil est dictu ‘Sortes currit vel’, quia deficit 2alterum extremonum. Ergo nichil est dictu ‘tu scis an Sortes currat’, cum deficiat alterum extremorum. Solutio. Non est simile de hac dictione ‘an’ et de hac dictione ‘vel’, quia hec dictio ‘an’ est dictio interrogativa et disiunctiva. Et idea ratione interrogationis adiuncte disiunctioni, quando adiungitur uni parti contradictionis 3,dat intelligere alteram, quia qui dubitat de uno oppositorum, dubitat de reliquo. Sed hec dictio ‘vel’ tantum est disiunctiva et non interrogativa. Et idea non dat intelligere alterum 4extremorum.

Item. Obicitur circa 1secundam partem regale quia: Multorum non est dubitatio una sed plures, nisi illa multa opponantur aliquo genere oppositionis. Sed cum dicitur ‘tu scis an Sortes currat an Plato disputet’, ista 2scilicet ‘Sortem 5currere’ et ‘Platonem disputare’ non opponuntur aliquo genere oppositionis. Ergo non est eorum dubitatio una. Ergo hec dictio ‘an’ non disiungit inter ea. Ergo non disiungit inter dicta inventa quando bis ponitur. Sed contra. Omne illud quod 4 queritur per 5interrogationem 6,solvitur 7"per" illud qua in responsione dato questio 8terminatur. Sed dato utrolibet predictorum enun tiabiliuin questio terminatur. Ergo indifferenter queritur hoc vel illud. Ergo hec dictio ‘an’ disiungit inter ea, quia 9 solum disiungit inter ea de quibus querit. Sed hec sunt dicta inventa. Ergo 1° quando his ponitur, disiungit inter dicta 11 inventa. Quod concedimus.

Ad hoc quod obicit in contrarium, dicendum quod ‘dubitatio una’ et ‘interrogatio’ una’ et ‘responsio una’ sunt dupliciter. Quia uno modo est responsio una simpliciter, ut quando queritur unum de uno secundum se et absolute (Ut cum queritur 2‘curritne Sortes?’ et 3 respondetur ‘sic’ ‘vel ‘non’). Alio autem modo est 4 responsio una non simpliciter sed per suppositionem, ut cum. queritur 5‘currit ne Sortes vel Plato?’; hic enim oportet supponere quod alter 6istorum currat ad hoc ut detur responsio una. Et similiter ‘dubitatio una” 7et etiam ‘interrogatio una’ sunt dupliciter, scilicet simpliciter et per suppositionem. Ut cum queritur ‘tu scis an Sortes currat an Plato disputet’, non est interrogatio una neque dubitatio simpliciter sed per suppositionem, ut quod uterque 8illorum sit et 1°quod respondens sciat de alter illorum.

Circa quintum obicitur 1quod hec dictio ‘an’ non debeat exercere istos tres actus qui sunt disiungere 2,interrogare et dubitare, quia unius actus unum est instrumentum proprium et econverso. Ergo si hec dictio ‘an’ est instrumentum interrogandi, non erit instrumentum dubitandi neque disiungendi 4.Et dicendurri quad instrumentum idem secundum substantiam et secundum rationem non potest esse instrumentum diversorum actuum sese non consequentium 5.Sed instrumentum idem secundum substantiam et diversum secundum rationem potest esse actuum simpliciter diversorum. Unde sicut 6pulmo est instrumentum temperandi calorem cordis per respirationem (et h7oc secundum quod est attractivus aeris) et etiam 8est instrumentum loquendi repercutiendo 9aera ad v1oca0lem arteriam (et h1o1c inquantum est expulsivus et repercus s1iv2us aeris); et ita secundum alli3ud est instrumentum temperandi calorem cordis et secundum aliud est instrumentum loquendi, — similiter hec coniunctio ‘an’ secundum quod disiungit, continetur sub specie disiunctivarum coniunctiona 4,secundum autem quod per ips5am interrogamus, continetur sub specie interrogativarum coniunctionum; secundum autem quod per ipsam dubitamus, [IsJ7Iva] continetur s1u6b specie dubitativarum. [P79oal Et sic semper est coniunctio cadem secundum substantiam, d1iff7ert autem secundum rationem et speciem, cum s1i8t diversarum specierum secundum quod per’ 9ipsam exercemus tres predictos 2°actus.

Et nota quod per prius est disiunctiva et per posterius’ interrogativa et dubitativa, quia semper disiungit sed non semper interrogat vel dubitat. Et nota quod hec dictio ‘an’ p2etit alteram partem determinate eorum inter que disiungit. Et propter hoc solet dici quod 3 oportet quod respondens sciat 4alteram partem determinate. Quod 5 probatur sic. Respondens° Irlagis certus 7debet 8esse de questione quam interrogans, quia respondens debet certificare interrogantem de questione. Sed interrogans 9scit alteram partem in 10 genere sive in communi. Ergo oportet quod” respondens sciat alteram partem specialiter’ 2 et determinate. Quod concedimus.

Sed contra. Sicut contingit scire universale ignorando particula re (Ut scio hominem in universali esse in Yspania’, tamen 2nullum particularem s3cio ibi esse), — similiter contingit scire disiunctum sive disiunctionem ignorando quamlibet partem disiunctionis. Probatio. Scio astra esse paria vel imparia, tamen n4eque scio hanc partem neque illam. Ergo cum dico ‘tu scis an Sortes currit an Plato disputet’, n5on oportet quod respondens sciat alteram partem determinate. Et dicendum quod h6oc ultimum argumentum non tenet. Si enim hec dictio ‘an’ esset tantum disiunctiva, bene oporteret Sed quia non solum est disiunctiva sed etiam interrogativa, ideo non tenet, q8uia quicumque interrogat p9etit certificari eo ipso quod interrogat’°. Et ideo cum hec dictio ‘an’ sit interrogativa alterius d1,isiunc1torum oportet quod importet petitionem alterius disiunc tt.or2um Et propter h1uius3modi petitionem oportet quod respondens sciat alteram partem determinate. Et ita argumentum predictum impeditur propter interrogationem huius dictionis ‘an’.

Queritur de hoc s1ophismate TU SCIS AN OMNIS H2OMO S3IT SORTES AN DIFFERAT A4E ILLO. Probatio. Tu scis an Sortes sit Sortes an [PZ9ub] differat [mOvb] ab jib. Tu scis an P5lato sit Sortes an differat ab jib et sic de s6ingulis Ergo prima vera. Contra. Tn scis an omnis homo sit Sortes an differat ab j.7ib Ergo tu scis omnem hominem esse SORTEM a8n omnem hominem differre a9 Sorte; quorum utrumque est falsum.

Solutio. Prima falsa simpliciter. probatio peccat secundum consequens ab insufficienti, quia in hac propositione ‘tu scis an omnis homo sit Sortes an differat ab jib’ est duplex universa litas, q2uoniam in una parte disiunctionis est una distributio et alia in altera. Unde sensus e3st ‘tu scis an omnis homo sit S4ortes an o5mnis homo differat a Sorte’. Sed non sumuntur omnes singulares harunt duarum distributionum in ipsa p,6robatione quia preter i7llas quas sumit, d8eberet sumere istas ‘tu scis an Sortes sit Sortes an omnis homo differat a Sorte’, ‘tu scis an Plato sit Sortes an omnis homo differat a Sorte’ (et hec disiunctiva est falsa, quia utraque pars eius est falsa) et s9imiliter omnes alie que relinquuntur’. Et hoc modo deberet 1sumere oinnes particulares” prime distributionis secunda 13 distributione 14integra’ 5permanente. Et etiam deberet econverso sumere omnes particulares’ 6secunde distributionis ita quod prima distributio integra permaneat’ 7.Ut ‘tu scis art omnis homo sit Sortes an Sortes differat a Sorte’ 18et ‘tu scis an omnis homo sit Sortes an Plato differat a Sorte’ et sic de allis. A1io 19 etiam 20 modo deberet sumere particulares 21,scilicet accipiendo singulares 22unius cum omnibus singuiaribus alterius, ut ‘tu scis an Sortes 23sit Sortes an Sortes differat a. Sorte’ et ‘2L4u scis an Plato sit Sortes an Sortes differat a Sorte’ et sic de aliis. Sed harum omnium nullam accepit 2.Et ita procedit ab insufficienti. Unde peccat secundum consequens 26.

Item. Posito quod Sortes vel Plato mentiatur 1sed tu nescias uter 2 eorum mentiatur, queritur de hoc sophismate TU SCIS AN DE MENTIENTE SIT FALSUM SORTEM ESSE ILLUM. Probatio. Hec negativa 3est vera ‘non de 4 mentiente est falsum Sortem esse 5ilium’ utroque [N72ra] casu contingente, scilicet sive Sortes mentiatur sive Plato. Quia Sorte mentiente hec est vera [P8Ora] ‘non de mentiente est falsum Sortem esse ilium’ (idest ‘Sortem esse mentientem’), immo est verum de Sorte. Item Platone mentiente hec est vera ‘non de mentiente est falsum Sortem esse ilium’ (idest ‘Sortem esse Platonem mentientem’), quia 6licet sit falsum Sortem esse Platonem, non tam en est’ 7falsum de Piatone, quia non est enuntiabile de eo. Unde neque verum neque falsum de eo est 8, propter hoc 9 quod enuntiabile dicitur 10 semper de re subiecti termini, srve de eo quod subicitur, et non de co quad predicatur, ut 1 ‘hominem esse lapidem’ est enuntiabile de homine et non de lapide, sed ‘lapidem esse hominem’ est enuntiabile de lapide et non de homine. Et sic patet quod utroque casu contingente hec est vera ‘non de mentiente est falsum Sortem esse ilium’. lit hoc s1c2is et etiam scis ex ypothesi quod plures casus non possum contingere 13.Ergo tu scis hanc, scilicet 14 ‘non 15 de mentiente est’ 6etc.’. Et hec est altera pars prime disiunctive, quia hec dictio ‘an’ semel 17 posita disiungit inter opposita. Ergo hec est vera ‘tu scis an de mentiente sit falsum Sortem esse ilium an non de mentiente sit falsum Sortem esse ilium’, quia hums disjunctive 18 altera pars est vera.

Contra. Tu scis an de mentiente sit falsum Sortem 1esse ilium. Ergo tu scis an de inentiente sit falsum ilium esse Sortem (per locum a convertibili, Ut ‘si Sortes est ille, ille est Sortes’, sicut 2‘5j homo est animal, et animal est homo’). Sed conclusio est dubia et non 3certa, quia Sorte mentiente hec negativa 4est vera ‘non de mentiente est falsum ilium 5esse Sortem’, idest ‘mentientem 6esse Sortem’. Sed Platone mentiente falsa est, quia sensus est ‘non 7de mentiente est falsum ilium 8esse Sortem’ (idest ‘Platonem esse Sortem’), quia hoc est falsum de mentiente, eoquod ‘Platonem esse Sortem’ est falsum de Platone. Ergo predicta negativa est dubia, cum sit vera uno c9asu contingente et a1li0o falsa et nte1scis quis casus debeat contingere’ 2.Ergo sua opposita est dubia, quia quisquis’ 3dubitat de uno oppositorum, necesse est ipsum de reliquo dubitare. Ergo hec est falsa ‘tu scis an de inentiente sit faisum [W72rb] illu 4esse Sortem. Ergo prima’ 5est falsa ex 16 qua sequitur. 20 Solutio. Prima est simpliciter vera, hec scilicet ‘tu scis an de mentiente sit falsum Sortem esse illum’. Et probatio bene tenet. Sed primum argumentum improbationis pe cc at secundum sophisma accidentis. Sicut hic t: ‘tu scis quod 2de homine [P80th] est enun riabile hominem esse substantiam; ergo tu scis quod de homine est en untiabile 3substantiam esse hominem’. Quod 4falsum est, quia 5 iicet 6‘hominem esse substantiam’ et ‘substantiam esse hominem’ convertantur, non tamen quod subicitur in uno 1, subicitur 8in reliquo 9.Unde 10est unum enuntiabile de homine et non de substantia (quia homo subicitur in eo) et alterum est enuntiabile de substantia et non de homine, quia substantia subicitur in eo 11 .

Circa primum queritur’ quia: Ut patet per diffinitionem con iunctionis, hec coniunctio ‘ye!’ significat comparationem que est secundum simul aut secundum prius e2t posterius. Sed non signi ficat comparationem que e3st secundum prius e4t posterius, quia sic esset dictio consecutiva 5.Ergo significat comparationem que est secundum simul. Ergo significat res simul esse. Sed contra. Dicit 6 Boetius quod hoc sapit disiunctiva coniunctio quod e7a inter que coniurigit simul esse non permittit 8.Ergo hec coniunctio 9‘vel’ non ponit res simul esse. Ergo non significat comparationem que 1°est secundum simul. Item ad idem. Priscianus diffinit coniunctionem disiunctivam d1ice1ns “disjunctive coniunctiones sunt que, quamvis dictiones coniungant, sensus tamen disiungunt et alteram quidem rem esse, alteram vero non esse significant”’ 2• Sed diffinitio supe rioris convenit cuilibet [N72va1 inferiori. Ergo oportet quod h1e3c diffinitio intelligatur in hac coniunctione ‘vel’. Ergo hec coniunctio ‘vel’ non ponit res simul esse. Ergo non significat comparationem que est secundum sitnul.

Et dicendum quod hec coniunctio ‘vel’ significat compara tionem rerum’ simul existentium disiungendo. Et hec comparatio est disiunctio 2ipsorum disiunctorum equaliter se habens ad utrumque, quia hec coniunctio ‘vel’ non magis se habet ad unum disiunctorum [P8Ova] quam ad alterum quantum est tie se, Ut cum dicitur ‘Sortes vel Plato’. Ad illud autem quod obicit per Boetium, dicendum quod ubicumque 3est disiunctio, duo exiguntur, scilicet ea que disiunguntur et illud respectu cuius est disiunctio. Unde 4 cum dicitur ‘Sortes vel Plato currit’ 5Sortes vel Plato sunt disiuncta et disiunguntur respectu huius actus ‘currit’. Unde hec coniunctio ‘vel’ ponit ipsa° disiuncta simul esse et illud respectu cuius est disiunctio, non ponit simul 7esse in eis. Unde Sortes et Plato simul ponuntur secundum se, non tamen simul ponuntur sub cursu. Et idec quod dicit Boethis, intelligendum est quoad illud respectu cuius est disiunctio. Ad illud autem quod obicit de diffanitione coniunctionis disiunctive, dicendum quod ‘simul’ est duobus modis. Quia uno modo est simul contra 8prius et posterius in consequendo. Et sic omnes coniunctiones disjunctive dicunt res simul esse, eoquod n9on ponunt unum tamquam antecedens et reliquum tam quam consequens. Abc autem modo dicitur ‘simul’ secundum participationem unius rei, ut Si Sortes et Plato participant albedinem, dicuntur esse simul in participatione albedinis. Et hoc modo dicit Priscianus quod 1°coniunctiones disjunctive disiungunt sensus et aiteram quidem rem esse, alteram vero non esse significant.

Circa secundum queritur tquia: Quod importatur per hanc dictionem ‘vel’ repperitur in e2nte (ut ‘homo vel asinus’) et in non ente (Ut ‘chimera vel hircocerwus’). Ergo non est ens simpliciter. kem ad idem. Quicquid est ens simpliciter, aut est substantia aut quantitas et sic de aliis. Sed hec coniunctio ‘vel’ non [.N72vb] significat substantiam neque quantitatem et sic de aliis. Ergo significa t3um eius non est ens simpliciter sed quodammodo. Quod concedimus dicentes quod significat respectum quendam repertum tam in ente quam i4n non-ente.

Circa tertium otbicitur quia: Cum omnes relationes s2int in Ad aliquid (sive in predicamento Relationis), sed bec dictio ‘vel’ non dick rem absolu tam sed respectivam (quia nichil est dictu ‘Sortes currit vel’ propter hoc quod deficit [P8Ovb] alterum extremorum), ergo dicit relationem. Ergo est i3n Ad aliquid (sive in predicamento Relationis). Item. Hec dictio ‘vel’ equaliter se habet quantum est de se ad utrumque extremorum. S4ed dicit comparationem unius ad alterum. Ergo dicit relationem secundum equiparantiam. Ergo est in genere Relationis. Sed obicitur in contrarium quod nulla comparatio que est secundum simul a5nt secundum. prius et posterius, est in aliquo predicamento°. Sed omnis res cuiuslibet coniunctionis est comparatio que est secundum sin-jul a7nt s8ecundum prius e9t poste rius. Ergo nulla res a1°licuius coniunctionis est in aliquo predica mento (et est sillogismus in secundo prime). Ergo s1ignifi1catum huius dictionis ‘vel’ non est in aliquc genere. Quod concedimus.

Ad primum autem quod obicit dicendum quod ‘comparatio’ sive ‘respectus’ est duplex. Quia quedam stint comparationes que sunt res simpliciter existentes Ut pater—filius, duplum—dimidium. Et tales comparationes sunt in predicamento Relationis, eoquod sunt’ relationes. Alie autem sunt comparationes que non sunt res simpliciter existentes, eoquod sunt tam existcntium quam non-existenthim. Et huiusmodi comparationes non sunt in genere Relationis. E2t tales sunt significationes coniunctionum disiunctivarum. Unde non sequitur quod quamvis hec coniunctio ‘vel’ dicat rem respectivam, quod propter hoc sit in Ad aliquid (sive in genere Relationis).

Ad aliud dicendum quod ‘comparatio secundum equalitatem’ est duplex. Quia quedam est q1ue est ab anima tantum dum anima apprehendit significata partium orationis. Et talis comparatio secun dun equalitatem non est in Ad aliquid, quia non est ens simpliciter sed [N73ra] quodammodo, cum sit ipsorum s2ignificatorum et contingat significare tam ens quam non-ens. Ergo c3oniparationes significatorum non possunt esse simpliciter e.4ntes Ergo non sunt in genere 5. Et huiusmodi comparatio significatur per coniunctionem disiunctivam. Alia autem est comparatio secundum equalitatem que solum sequitur rem compietam et perfectam in esse, Ut ami Cu S—V1C1flUS 6,similis—equalis. Et huiusmodi comparatio secun dum equalitatem est equiparantia’7. Et est 8 species Relationis. Unde est in genere Relationis.

Circa quartum obicitur quia’: Si iste coniunctiones 2‘vel’, ‘-ye’, ‘aut’, ‘-ne’, ‘an’, ‘utrum’ non superfinunt, oportet eas differre a se invicem, [P8lraJ aut Si non differunt, oportet quod alique earum superfluarit. Et propter hoc queritur qualiter hec coniunctio 3‘vel’ differat ab aliis coniunctionibus disiunctivis. Et dicendum quod iste coniunctiones ‘vel’, ‘-ye’, ‘aut’ 4differunt ab istis tribus, scilicet ‘an’ 5, ‘-ne’, ‘utrum’, per hoc quod iste ties possunt esse medium per 6quod unus actus transit’ 7supra alium actum, Ut ‘SC1O an Sortes currat’ et 9 ‘scis 1°utrum’ 1Sortes currat’ et ‘scit utrum Sortes currat’ et ‘putasne Sortes currat’. Sed ‘vel’ et ‘-ye’ et ‘aut’ non possunt esse medium quo anus actus possit’ 2transire supra alium actum 13.Nichil enim’ 4est dictu ‘1sc5is vel Sortes currit’, ‘scisve Sortes currit’ 1e6t ‘scis aut Sortes currit’, Ut actus sciendi intelligatur transire supra hoc quod dico ‘Sortem currere’, sicut ex alia parte bene 1’7dicebatur ‘tu scis an Sortes currat’ idest ‘tu scis Sortem currere vel non currere’. Alia etiam est differentia quia ille ties sunt interrogative, sed ‘vel’, ‘-ye’ et ‘aut’ non sunt interrogative, immo tantum disjunctive.

Item. Nec coniunctio ‘vel’ disiungit res que debent movere intellectum speculativum vel quamlibet aliam virtutem cognosciti yam’ non 2motam ab affectu vel ab appetitu, sed prout 3est cognoscitiva 4tantum. Sed hec coniunctio 5‘aut’ disiungit res anotivas 6practici intellectus vel ipsius affectus vel etiam motivas 7ipsius appetitus sensibilis. [N73rb] kem. Hec coniunctio ‘-ye’ differt ab hiis 8duabus, scilicet ‘vel’ et ‘aut’, quia hec est disiunctiva encletica, ille 9vero non, sed sunt tantum disjunctive. Enclesis autem est inclinatio; unde ‘1enc1e0ticum’ idest ‘1.inclina1tivum’ Et sic iste tres differunt inter se et ab hti2is tribus interrogativis.

Item. Hec coniunctio ‘-ye’ differt ab hiis duabus ‘an’ et ‘utrum’ quia ‘-ye” est interrogativa encletica, ‘an’ vero et ‘utrum’ non sunt encletice. Enclesis autem in solis tribus repperitur coniunctionibus que dicuntur encletice ‘-que’, ‘-ne’, ‘-ye’. Et quia attrahunt accentum precedentis dictionis ad ultimam sillabatu (Ut ‘2,putasne’ ‘dixitve’, ‘)3amavi,tque’ ideo sequuntur semper primam dictionem illius clausule in qua ponuntur. Et ideo d4icuntur a gramaticis subjunctive.

Circa quintum obicitur quod terminus d1isiunctus predicatur de utraque sui parte, ut ‘Sortes est Sortes vel Plato’ et ‘Plato est Sortes vel Plato’. Ergo terminus disiunctus est terminus communis ad utrum que disiunctorum. Ergo est predicabiis tie phiribus. Sed obicitur in contrarium quia: Quicquid predicatur de pluribus est genus vel [P8lrbJ species v2eI differeratia vel proprium vel accidens v3el diffinitio. Sed terminus disiunctus nullum istorum est, quia o4mnia ista sunt e5ntia terminus v6ero disiunctus repperitur tam in ente quam in non-ente. Ergo terminus disiunctus non est predicabilis de pluribus.

Solutio. Communitas predicationis’ est duobus modis. Quia uno modo est quando res una participata a pluribus predicatur de pluribus vel substantialiter vel accidentaliter. Et tunc oportet quod sit unum de quinque predicabilibus vel d.2iffinitio Alio autem modo communitas predicationis est quando non predicatur res una, s5ed complexio plurium rerum i4ndifferenter ponendo UflUfli et removendo reliquum. Et hoc modo terminus disiunctus est predicabilis de pluribus, Ut ‘Sortes vel Plato’ et sic de aliis. Et quia hec coniunctio ‘vel’ de n5atura sua i6ndeterminate ponit unum disiunctorum et removet reliquum respectu a7licuius tertii (et sic e8st disiunctiva), ideo proprie sumitur cum disjunctive tenetur, minus [A773va] vero proprie quando tenetur subdisiunctive; et dicitur subdisiunctive teneri quando utraque pars disiunctionis est vera.

Item. Videtur quod terminus disiunctus debeat esse aliquod’ de quinque p2redicabilibus quia: Quicquid recipit supra se distributionem, est unum de quinque predicabilibus. Sed terminus disiunctus recipit supra se distributionem, Ergo terminus disiunctus est unum de quinque predicabilibus. Maior patet q5uia ‘Omnis’ e4t ‘nullus’ C5L consimilia u6niversaliter consignificant. Sed nichil sumitur univer saliter nisi universale. Ergo tantum sunt dispositiones universalis. S7ed universale dividitur per quinque predicabiia. Ergo quicquid recipit supra se distributionem etc. Et hec fuit major. Minor v8ero patet, quia aliter non esset hec vera ‘omne rationale vel irrationale est animal’ et econverso.

Solutio. In termino d1isiuncto duo sunt: unum est ipsa disiunctio et aliud ipsi termini qui disiunguntur. Unde terminus disiunctus ratione d2isiunctionis numquam potest recipere d.3istributionem Sed ratione terminorum qui disiunguntur, aliquando potest, aliquando non, q4uia quando termini disiuncti sunt singulares non p5otest re cipere distributionem; nichil enim est dictu ‘omnis Sortes v6el Plato’. Quando autem termini qui disiunguntur sunt universales, tunc terminus disiunctus potest recipere distributionem, Ut ‘OfllfllS homo v7el asmus est homo’. Sed tunc oratio est duplex, eoquod potest recipere distributionem pro altera parte tantum. Et sic est vera hec ‘omnis homo vel asinus [P8Iva] est homo’, et h8ic est sensus: ‘omnis homo est homo vel omnis asinus est homo’; et sic est propositio dis iunctiva. Alio autem modo potest recipere distributionem pro utraque p9arte simul. Et sic est falsa hec ‘omnis homo vel asinus est homo’; et est categorica et est sensus: ‘tam homo quam asinus universaliter est homo’. Tertio autem modo totum disiunctum potest recipere distributionem supra se, p1’rout convenit utrique parti disiunctionis. Et sic hec est vera ‘omne rationale vel irrationale est animal’, q2uia’ natura animalis adequatur cum disiuncto quod est ‘rationale vel irrationale’. Et sic [Z’173ub] patet qualiter terminus disiunctus s3i totum disiunctum potest recipere supra se distributionem et qualiter non. Patet etiam quod in sillogismo q1ue4rrL facit maior et minor sunt duplices.

Secundum predicta queritur de hoc sophismate QUICQUID EST VEL NON EST, EST. Probatio. ‘Quicquid est, est’; hec est Vera. Sed verum potest disiungi a quolibet a2lio a vero. Ergo prima vera. Contra. Quicquid est vel non est, est. Sed Cesar est vel non est. Ergo Cesar est. Solutio. Prima duplex, eoquod potest esse divisa; et est sensus: ‘quicquid est, est vel quicquid non est, est’. Et sic est vera, q3uia pro altera parte; et sic est disiunctiva. V4e1 potest esse composita, et est sensus ‘5quicquid est vel non est, est’ idest ‘tam omne iflud quod est quam omne illud quod non est, est’. Et sic est falsa et sic est categorica. Unde est ibi sophisma compositionis, quia composita est falsa.

Item. Queritur de hoc sophismate OMNIS PROPOSITIO VEL EIUS CONTRADICTORIA EST VERA. Probatio. Ista propositio’ ‘Sortes currit’ vel eius contradictoria est vera. Et ha propositio ‘Plato disputat’ vel eius contradictoria est vera, et sic de a2liis Ergo omnis propositio vel eius contradictoria e3st vera. Contra. Omnis propositio vel eius contradictoria e4st vera. Sed non omais propositie est vera. Ergo omnis eius contradictoria est vera. Quod falsum est.

Solutio. Prima duplex, eoquod distributio potest cadere supra propositionem s1’umptam absolute. Et sic distribuit ipsam pro qualibet particulari propositione; et sic est falsa et divisa., quia hec est disiunctiva cuius utraque pars est falsa. Vel distributio potest cadere supra propositionem n2on absolute sumptam sed comparatam ad su am contradictoriam. Et hoc modo adhuc est duplex. Quia uno modo iste terminus d5isiunctus ‘propositio vel eius contradictoria’ potest subici predicate pro utraque parte universaliter, sicut in hiis ‘omne rationale vel irrationale est animal’ et econverso; ‘omne par vel mi par est numerus’ vel econverso; ‘omne rectum [P8Iv1J vel curvum est linea’ et econverso. Et s4ic prima adhuc est faisa, quia. hoc modo sensus est ‘omnis propositio vel ens contradictoria est vera’ idest ‘omnes propositiones et e5amm contradictorie [.N74ra] sunt vere in simul’ quod est impossibile. Alio autem modo iste terminus dis i8unctus ‘propositio vel eius c9ontradictonia’ subicitur huic predicate, scilicet ‘esse verum’, non pro utraque parte disiunctionis insimul et universaliter, sed pro utraque indeterminate, ita quod aliquando sit veritas pro aliquibus singularibus unius partis disiunctionis, aliquan 1d0o pro singu1laribus a1lter2ius partis disiunctionis; et sic est vera. Ut s1i stent sex propositiones, scilicet ‘Deus est’, ‘homo est la.pis’, ‘Sor tes est asinus’, 1e4t cum istis sint earum contradictorie, tunc cum dicitur ‘hec propositio “Deus est” vel eius contradictoria est vera, illa propositio, scilicet “homo est lapis” vel eius contradictoria est vera’ (et sic de aliis tam aflirmativis quam negativis, ut quelibet illarum sex accipiatur tam affIrmativa t5quam negativa in disiunctione ad suam oppositam), — aliquando est veritas ex utn6a parte disiunctionis, aliquando ex altera. Et sic probat et sic distribuitur ‘propositio’l? pro omni affirmativa 18in disiunctione ad suam negativam et pro omni negativa in disiunctione ad suam affimativam. Unde tres sunt sensus in predicta oratione t9.Et secundu.m primum est ibi 20 sophisma divisionis, q2u1ia t2un2c est divisa et falsa (2e3t est tunc propositio disiunctiva). Aliis autem duobus modis est categorica. Et principio eorum est falsa, s2ecu5ndo vera.

Circa primum queritur quid significet hec coniunctio ‘et’ quia’: Hec coniunctio ‘et’ dicitur copulativa ab actu copulandi quem exer cet. Sed nulla dictio significat actum quem exercet, sicut nullum instrumentum significat actum suum. Ergo cum hec dictio ‘et’ exerceat copulationem, (vel actum copulandi), tunc hec coniunctio ‘et’ non potest significare copialationem. Item ad idem 2.Hec coniunctio ‘et’ est pars orationis reperta ad copulandum ceteras partes orationis 3.Sed cum dico quod est pars orationis reperta ad copulandum alias partes, in hoc attribuo 4ei duo: unum est 5 quod est pars orationis, aliud est quod habet 6ex natura sua copulare ceteras panes. Sed s7ua significatio debetur ei per hoc quod est pars orationis, copulatio vero 8debetur ei ratione finis 9ad quem est 10 et propter quem” inventa fuit 12.Qui’ 3scilicet finis est copulare panes alias. Ergo significatio huius t4coniunctionis 15‘et’ non est copulatio’ 6.Ergo non significat copulationem. Quod 17 concedimus.

Ad illud quod queritur’, dicendum quod hec coniunctio ‘et’ significat comparationem 2que 3est "secundum" simul sive secun dum 4snnultatem 5.Et ad istam simultatem sequitur copulatio, sicut ad hoc quod dico ‘non cuin alio’ sequitur exclusio. Unde cum dico ‘Sortes et Plato sunt albi’, hec 6coniunctio ‘et’ dicit simultatem vel unitatem eorum 7in albedine, et ideo copulat istos respectu albedinis. Et nota quod hec coniunctio 9‘et’ non dicit simul 10in tempore, quia sic esset hec falsa ‘Adam et Moe fuerunt homines’ 11,quia non fuerunt in eodem tempore, quia rieque in tempore Ade t2 neque in tempore Noê t5.Ergo non 14 dicit simul in tempore. Item ad idem. Bene t5 dicitur 16 ‘ille cucurrit 17hen et cumit modo et’ 8 curret cras’. Sed cursus t9 hestemus 20et hodiemus et crastinus non sunt in eo— dem tempore. Ergo hec coniunctio ‘et’ non dicit 21 simul in tempore. Quod concedimus dicentes quod. hec coniunctio 2‘et’ dicit primo et per se simultatem 23plurium subiectorum in uno accidente de pan 24 quantum est de Se, vel pluriumi accidentium in uno subiecto, Ut ‘Sortes et Plato sunt albi’ ‘ve1 25 ‘Sortes sedet 26 et disputat’. Circa secundum et circa tertium queratur etsolvatur sicut prius de hac coniunctione ‘vel’.

Circa quartum obicitur quia’: Omne 2totum habet in se aliquam unitatem. Sed omnis terminus copulatus (Ut ‘Sortes et Plato’) est quod dam totum. Ergo habet in se aliquam unitatem (in primo prune 3). Sed obicitur in contrarium quod 4non est unum 5genere neque unam specie neque unum numero (quia neque unum nomine vel diffinitione) neque unum proprio neque unum accidente. Ergo non habet in se aliquam unitatem. Omnes enim premisse per se manifeste sunt. Et ideo supponantur 6.

Et dicendum quod ‘unum’ dicitur multipliciter. Quia est quoddam unum quod est 1 ex materia et forma, ut homo est ex corpore humano (quod est eius materia) et ex anima intellectiva (que est eius forma). Alio autem modo est unum continuatione 2,Ut linea, superficies, tempus et quocilibet continuum. Tertio autem modo est unum insertu 5,Ut in arbore ex ramo 4unius arboris et trunco alterius arboris fit unum per 5 insertionem. Alio autem modo est unum contiguatione 6, sicut sunt duo corpora inter que non est medium, sicut contiguatur digitus digito quando 7nichil 8est in medio. Alio autem modo est unum aggregatione, ut acervus lapidum. Alio autem modo est unum collatione sicut ex came et osse fit unum per quoddam medium quod non 1°est omnium caro neque omnium Os, sicut sunt nervi et cartillagines. Dico ergo quod hec coniunctio ‘et’ facit unitatem aggregationis et non aliam ex predictis. Unde terminus copulatus” est unum aggregatione’ 2.

Ad illud autem quod obicit 1in contrarium (dividendo unum per unum genere et unum specie etSiC de aliis), dicendum quod unum 2ibi non dividitur quo ad omnes suas significationes, sed tantum quoad illas 3secundum quas sumuntur 4quatuor predicata 5in Topicis, et annexa comm. Quatuor autem predicata de quibus agitur in Topicis hec sunt: diffinitio, proprium, genus, accidens; annexa comm sunt alia predicata reducibilia ad hec. Ut ‘idem genere’ reducitur ad genus et etiam differentia reducitur ad genus; compara tiones vero accidentis 6(ut ‘melior’, ‘fortior’, ‘iustior’, ‘utilior’ et ‘peior’, et sic 7 de aliis) reducuntur ad predicatum de accidente; idem autem simpliciter et diversum reducuntur ad predicatum [N74vb] de 8diffinitione.

Item. Nota quod licet hec coniunctio ‘et’ debeat copulare diversa, non tamen copulat quelibet diversa, quia non potest copulare adiectivum substantivo nec econverso (Ut ‘homo et albus currit’) propter hoc quod d1e se dicit associationem aliquorum d2e pan. Unde equaliter respicit utrumque eictreinorum. Et ideo primo et per se vel copulat duas substantias 3uni accidents vel duo 4accidentia uni substantie, Ut ‘Sortes et Plato sunt albi’, ‘homo 6legit et disputat’.

Circa quintum queritur quia: Videtur i1am ex predictis quod hec coniunctio ‘et’ non possit copulare quelibet diversa, quia non potest copulare adiectivum substantivo 2,Ut prius patuit. Ergo non copulat quelibet diversa. Et propter hoc queritur quam diversitatem exigat hec 3coniunctio 4‘et’. Et dicendum, sicut iam patet ex 5 predictis, quod exigit 6diversitatem substantiarum de 7 pan se habentium vel etiam 8accidentium 9‘vel habitudinum. Et universaliter debet copulare diversa d° pan se liabentia, Ut ‘Sortes et Plato’ v1etl ‘albus et niger’, vel ‘ab ilk 1e2t in jib’; et sic dc aliis habitudinibus, accident1ib3us et substantiis.

Sed tunc queritur utrum sufficiat ei diversitas suppositorum cum unitate significationis, Ut ‘homo et homo currunt”. Et videtur quod sic quia: Omne 2plurale geminat singulare in terminis cominunibus (Ut removeantur signa universalia, nam ‘omnis’ non geminat suuirt singulare). Sed bene dicitur ‘homines sunt’. Ergo bene dicitur 3‘homo et homo sunt’. Et similiter bene dicitur ‘homines currunt’. Ergo bene dicitur 3‘homo et homo currunt’; et sic de aliis 4.Item ad idem. Dicit Boetius in libro suo De Trinitate quod talia sunt predicata qualia subiecta permiserint. Quod probat quia: Cum dicitur ‘homo est iustus’, ‘lJeus 5est iustus’, hoc nomen. ‘iustus’ pre dicat de homine iustitiam accidentalem, d6e Dco autem predicat divinam 7essentiam. Econverso tamen potest dici quod talia sunt 8 subiecta qualia permiserint predicata. Sed aim dicitur ‘homo et homo currant’, predicatum exigit quod iste terminus ‘homo’ inde finite 9sumptus teneatur pro diversis. Sed si pro diversis teneatur, bene dicitur. [N75ra] Ergo’° recte dicitur ‘homno et homo currunt’. Quod concedimus. Sciendum11 autem quod convenientius copulat diversa supposita12 et diversa significata de13 pari se habentia (ut 'homo et equus currunt') quam diversa supposita cum unitate significationis (ut 'homo et homo currunt')

Circa sextum queritur quia1: Omnis copulativ coniunctio, nisi sit encletica, equaliter se habet ad utrumque extremorum. Sed quando preponitur uni, magis se habeat ad illud cui preponitur. Ergo2 hec coniunctio 'et' equaliter se habet ad illud cui preponitur. Ergo numquam debet3 preponi. Sed si non preponitur, non geminatur. Ergo numquam debet geminari. Et dicendum quod hec4 coniunctio 'et' equaliter respicit5 utrumque extremorum. Et ideo quando6 preponitur uni extremorum: quia7 magis se habet ad illud cui preponitur, propter8 hoc oportet quod preponatur alteri ut equaliter se habeat ad utrumque extremorum. Et hec est9 causa propter10 quam quando preponitur, geminatur.

Secundum predicta queritur de hoc sophismate OMNE NONANIMAL QUOD ET SORTES SUNT DUO, NON EST SORTES. Probatio. Hoc non-animal quod et Sortes sunt duo, non est Sortes (demonstrato ligno). Illud non-animal quod et Sortes sunt duo, non est Sortes (demonstrato lapide), et sic de aliis. Ergo omne non-animal quod est Sortes et duo, non est Sortes. Contra. Omne non-animal quod et SORTES sunt duo non est Sortes (locus1 a convertibili, quia 'non-animal' et 'aliud quam animal'equipollent). Sed Sortes est aliud quam animal quod et Sortes sunt duo. Ergo Sortes non est Sortes (in quarto prime).

Solutio. Prima simpliciter est vera. Et improbatio non valet. Nec est sillogismus’ quem facit, s2ed paralogismus, quia major et minor sunt duplices. Quia h3ec propositio que erat maior (4scilicer ‘omne aliud quam animal quod et Sortes sunt duo, non est Sortes’) est duplex, eoquod hoc relativum ‘quod’ potest referre hunc terminum ‘aliud’ vel hunc terminum ‘animal’. Si autem referat istum terminum ‘,6aliud’ sic est major vera et est sensus: ‘omne aliud ab animali quod (scilicet aliud ab animali) et Sortes sunt duo, non est Sortes’. Et hoc est verum, quia nichil est a7liud ab animali nisi lapis et lignum et cetera inanimata omnia, quorum nullum [lV75rbj est Sortes. Si autem referat istum terminum ‘,8animal’ sic maior est falsa et est sensus: ‘omnne aliud quam animal quod (scilicet animal) [P83ra] et Sortes sunt duo, non est Sortes’. Hoc a9utem falsum est, quia Sortes non facit numerum secum, sed omnis alii homines faciunt numerum cum Sorte, et alia animalia. Et ita Sortes est aliud a quolibet animali faciente numerum cum Sorte. Et sic S1or0tes comprehenditur i1’n hac distributione ‘omne aliud. quam animal quod (scilicet a2)nimal’ etc.’, secun dumn quod hoc relativum ‘quod’ refert istum terminunt ‘animal’. Unde hoc modo maior dicit quod Sortes non est Sortes. Econverso autem dicendum est de minori. E3t’ ut melius pateat falsitas maioris in sensu secundo, ponatur quod Sortes sit et nullum aliud animal s1i4t nisi Plato et unus equus. Tunc nullum aliud animal est q1uo5d faciat numerum cum Sorte nisi Plato et ille cquus. Et Sortes aliud est ab illis duobus. Et sic hec est falsa ‘omne aliud quam i1116a duo animalia que (scilicet a’1nim)alia faciunt numerum cum Sorte, non est Sortes’.

Item. Queritur de hoc sophismate OMNE’ ENUNTIAIILE DIFFERT AB ALIQUO ET SUUM OPPOSITU1 EST COMPONIB2ILE ILLI. Probatio. Hoc enuntiabile ‘Sortem esse’ differt ab aliquo et suumn oppositum est componibile illi, quia differt ab hoc enuntiabili ‘equum currere’ et suum oppositum, scilicet ‘Sortem non esse’, est componibile illi, quia potest stare cum illo: simul enim possunt esse vera hec dua enuntiabilia, scilicet ‘Sortem non esse’ et ‘equum currere’. Istud enuntiabile, scilicet ‘hominem legere’, differt ab auquo et suum oppositum est componibile illi, etsic de aliis. Ergo prima vera. Contra. Hec est quedam copulativa cuius utraque pars est falsa. E3rgo i4psa est falsa. Solutio. Prima falsa. Et probatio peccat secundum figuram dictionis a pluribus "suppositionibus determinatis ad unam 5huius termini ‘aliquo’. Et etiam est ibi accidens per quandam regulam in Distributionibus habitam quia, quamvis hec distributio ‘omne enuntiabile’ secundum se convertibiliter sequatur ad suas partes singulares omnes, tamen secundum quod partes stant sub hoc predicato quod est ‘differre ab aliquo’, sic non sequitur ad illas, sed est ibi accidens.

Loquentes communiter ponunt quod hec dictio 1‘nisi’ per se et proprie tenetur consecutive et non exceptive. [W75va] Et [P83rb] ideo circa hanc dictionem ‘nisi’ primo queratur utrum possit teneri exceptive vel non; secundo queratur utrum hec dictio ‘nisi’ et hec ora tb ‘Si rkOfl’ equipolleant ad invicem, cum hec dictio ‘nisi’ componatur CC ‘Si’ et ‘non’; tertio queritur quot sint genera dictionuni instand— varum et qualiter differant in genere; quarto queritur quare potius ex hoc adverbio negandi ‘non’ per compositionem flat dictio instantiva que 2est exceptiva quam alia dictio instantiva alterius generis; quinto queritur quare hec dictio ‘nisi’, secundum quod est consecutiva, vult semper adiungi verbo subiunctivi modi.

Circa primum obicitur quod 1aliquando teneatur exceptive quia: Instantia 2aliquando fit in toto, Ut ‘Sortes currit’, ‘nullus homo currit’; hic enim 3fit instantia in toto contra partem; aliquando 4fit instantia in parte contra 5totum, ut 6 cum dicitur ‘omnis hoino currit’, ‘Sortes non currit’ vel ‘quidam homo non currit’; hic enim fertur instantia in parte contra totunt. Sed posito quod Sortes currat et nichil aliud, tunc hec est vera ‘nullus homo currit nisi Sortes’. Sed ibi est instantia extrahendo7 partem a toto. Sed non est possibile ferre instantiam extrahendo8 partem a toto nisi per dictionem exceptivam. Ergo hec dictio ‘nisi’ in predicta oratione tenetur exceptive. Item ad idem. Cum dicitur ‘nullus homo currit nisi iste’0asinus’, hec oratia est impropria. Sed Si hec dictio ‘nisi’ teneatur consecutive, esset propria sed esset falsa. Ergo hec dictio ‘nisi’ non tenetur ibi consecutive. Sed tenetur consecutive vel exceptive. Ergo tenetur exceptive. Item ad idem. Consequentia est duplex11.Quia’2quedam est consequentia simplex’3,ut ‘si homo currit, animal currit’. Alia autem est consequentia uS flUfl Ut ‘51 veneris mecum14,ibo ad ecclesiant’. Sed ex nulla earum licet inferre 15consequens ve116 antecedens. Quia ex pri ma consequentia non sequitur ‘ergo homo currit’ (quod. est antece dens) neque sequitur ‘ergo animal currit’ (quod est consequens). Et ex altera consequentia, que est consequentia ut rzuizc, non17 sequitur ‘ergo venies18 mecum’ (quod est antecedens) neque’9sequitur ‘ergo ibo ad ecclesiam’ (quod est consequens). Ergo ex nulla earum Sequitur consequens neque antecedens. Sed cum dicitur ‘nullus homo currit20 nisi Sortes’, [A775vb ex h ac beite sequitur ‘ergo Sortes currit’. Ergo hec dictio ‘nisi’ non tenetur ibi consecutive. Et tenetur21 con secutive vel exceptive. Ergo tenetur exceptive.

Quod concedimus dicentes quod aliquando tenetur exceptive, Ut in predictis orationibus et consimilibus, et non semper tenetur consecutive. Sed contra. Hec dictio2 ‘nisi’ componitur ex 4si’ et ‘non’. Sed neque ‘Si’ neque ‘non’ sunt dictiones exceptive neque habent naturam 3exceptionis. Ergo hec4 dictio ‘nisi’ non habebit naturam5 exceptionis, cum composituirl non habeat naturam au guam6nisi a suis componentibus. Ergo hec7 dictio ‘nisi’ numquam tenetur exceptive. Et tenetur exceptive vel consecutive. Ergo tenetur consecutive. Item. On-mis dictio exceptiva dicit habitudinem partis ad totum. Sed nulla coniunctio dicit habitudinem partis ad totum. Ergo nulla coniunctio est dictio exceptiva (in secundo secunde). Ergo hec dictio ‘nisi’ non est d8ictio exceptiva. S9ed est exceptiva vel consecutiva. Ergo ea consecutiva.

Et dicendum, sicut dictum est prius quod hec dictio ‘nisi’ aliquando tenetur exceptive, aliquando consecutive. Ad illud autem quod obicit in contrarium, dicendum quod, sicut o,2bicit hec dictio ‘nisi’ componitur ex ‘Si’ et ‘non’. Sed hoc adverbium ‘non’ semper fert instantiam e3i cui adiungitur, cum s4emper contradicat ci. Et sic est dictio instantiva et fert instantiam aliquando in toto, aliquando in parte, sicut diximus prius. Sed per c5ompositionem t6rahitur ad. instantiam que est in parte, extrahendo partem a toto. Et hoc sufficit ad dictionem exceptivam, ut ‘nullus h7onto nisi Sortes’. Et ideo hec dictio ‘nisi’ aliquando tenetur exceptive, aliquando consecutive. Et sic patet quod, quamvis hoc adverbium ‘8non’ n9on sit dictio exceptiva, habet tamen naturam i,0nstantie’ que (scilicet natura instantiva) per ctomp1ositionem t1rah2itur ad n1atu3ram dictionum exceptivaruni in hac dictione ‘nisi’. Ad secundum quod obicit in contrarium, dicendum quod non sillogizat in secundo secunde, sed potius para logizat, quia minor paralogismi predicti est [N76ra duplex, scilicet hec ‘nulla coniunctio dicit habitudinem partis ad totum’, eoquod quedam sunt coniunctiones que habent in se naturam duplicem. Sicut ille coniunctiones que sunt composite ex coniunctione et ex aliis partibus orationis, ut hec coniunctio ‘quapropter’, que est com posita ex hoc nomine ‘qua’ et ex hac prepositione ‘propter’; et sic intellectus eius con stituitur ex intellectibus i11lar4um dictionum. Hec autem coniunctio ‘nisi’ composita. est, Ut dictum est, ex ‘non’ et ‘Si’. Unde habet in se naturam instantie que est secundum partem, ut dictum fuit prius. Et p1e5r hoc dicit h6abitudinem’ partis ad t1.otu7m Et sic habet in se duplicem naturam, s8cilicet’ naturam instantivam r1atio9ne adverbii ex quo componitur, et naturam consec2utiv0am ratione coniunctionis, unde dicitur coniunctio consecutiva21.

Circa secundum nota quod, sicut patet ex predictis’, hec dictio ‘nisi’ aliquando tenetur exceptive, aliquando consecutive. Et secundum quod tenetur consecutive, hec dictio2‘nisi’ et hec oratio ‘si non’ equipollent, Ut ‘non currit nisi moveatur’ idest ‘non currit Si non moveatur’. Secundum autem quod hec dictio ‘nisi’ tenetur exceptive, tunc3 significat aliud quam hec oratio ‘ si non’ et non significat idem, cum tunc significet habitudinem partis ad totum, Ut ‘flOfl cum4 hoc’; sicut enim dictio exclusiva significat hoc "totum" ‘non cum alio’, similiter econverso dictio exceptiva signiftcat hoc5 totum ‘non cum hoc’.

Circa tertium nota quod tria sunt genera dictionum instantarum. Quia. quedam stint exclusive; et iste instant excludendo. Alie sunt exceptive; et iste instant excipiendo. Alie sunt contradictorie sive contradicentes; et per istas fit instantia contradicendo. Nota etiam quod in genere sic differunt 1quia2 exclusive instant scraper in toto excludendo 3ipsum (ut ‘solus Sortes’4),exceptive vero instant semper in parte, extrahendo 5partem a toto (Ut ‘nullus homo nisi Sortes’); contradictorie vel contradicentes instant [N76rb] indifferenter aliquando in paste, aliquando in toto, removendo aliquid a toto6 vel a parte7 (Ut ‘quidam homo cumit, nullus homo currit’; ‘omnis homo currit; quidam homo non currit’).

Circa quartum obicitur quiat:Cum hec dictio ‘non’ intelligatur in qualibet dictione instantiva (ut in exciusivis et in exceptivis dictionibus et2 in contradicentibus) et ita3 sit principium 4omnium. earum, ergo, sicut per compositionem 5ex6 ea fit dictio exceptiva, sic7 etiam ex ea debet lien dictio instanth’a alterius generis, ut exciusiva. Et dicendum quod non est idem modus intelligendi hanc dictionem ‘non’ in qualibet 8dictione instantiva. Unde non est uno modo principium omnium dictionum instantivarum. Quia dupliciter est una dictio principium alterius, quiam modo per impositionem, a9lio modo per compositionem. Unde dico quod in dictionibus exciusivis per impositionem earum intelligitur negatio, quia ‘tantum’ et ‘solus’ ex sua impositione significant ‘non 1°aim alio’. Et ita t’iste dictiones exceplive ‘preter’, ‘preterquam’ simuliter habent per 12 impositionem negationem’ 3de intellectu suo. Sed iste dictio— tn4es contradicentes ‘nullus’, ‘nichil’, ‘neuter’ et etiam hec d1jc5tjo exceptiva ‘nisi’ per compositionem habent negationem t6de intellectu suo. Et sic patet quod non est ideni modus contelligendi’ 7 negationem in omnibus dictionibus instantivis. Unde non oportet, si in quibusdam est per compositionem, quocl’ 8in aiiis sit similiter per compositionem.

Item. Queritur quare ex hoc adverbio ‘non’ etex hac coniunctione ‘si’ potius’ fiat dictio exceptiva per compositionem quam exclu siva, cum hoc adverbium ‘non’ 2sit instantivum 3etinstantia repperiatur tam in exclusivis 4quam in exceptivis 5,quamvis differenter 6. Et dicendum quod hoc adverbium ‘non’ negativum est, quod 7negat; et8 per ordinationem 9ipsius ad 10 hanc dictionem ‘si’ intelligitur adversatio. U1ndte in hac dictione ‘nisi’ intelligitur negatio et adversatio. Et propter’ 2hoc est dictio exceptiva, quia adversatur preiacenti’ 3in aliqua parte ipsius.

Item. Cum hec 1 dictio ‘nisi’ semper sit composita ex ‘non’ 2et ‘Si’ et [N76va] aliquando sit exceptiva, aliquando vero consecutiva, oportet ergo quod diversimode fiat compositio huius dictionis ‘nisi’ ex suis componentibus. Quod concedimus dicentes quod quando hec dictio ‘nisi’ est consecutiva, consecutio cadit supra negationem; et tunc consecutio est completiva huius dictionis ‘nisi’. Et tunc hec dictio ‘nisi’ secundum Priscianum continetur sub coniunctione continuativa et secundum Donatum sub coniunctione causali. Ut ‘non currit nisi 4 moveatur’ idest ‘5 non moveatur, non currit’. Quando autem est exceptiva, tunc negatio cadit supra consecutionem. Et sic negatio transmutat 6compositionem in alteram speciem, quia 7in dictionem exceptivam. Et sic secundum diversos modos compositionis est hec dictio ‘nisi’ alterius et alterius speciei.

S1i autem queratur utrum instantia repperiatur equaliter in tribus 2predictis generibus dictionum 3instantivarum, dicendum 4 quad non, quia per prius est instantia in dictionibus instantivis 5 contradicentibus (quia 6hic 7 maxima 8est oppositio, cum ibi sit contradictio) et per posterius instantia repperitur in dictionibus exceptivis. [P84r61 Et tamen in hiis plus est de instantia quam in exclusivis, quia quamvis exceptum 9non immediate contradicat sue toti, tamen bene 10 sequitur contradictio. Ut ‘omnis homo preter Sortem currit’; ex hoc sequitur quod Sortes non currat 11 et 12 ulterius sequitur quod homo 13 non 14 currat, quia si Sortes non 15 currit, homo 16non currit (et est locus a parte subiectiva). Sed in dictionibus exclusivis id quod exciuditur non contradicit ei a quo fit exclusio. Ut ‘solus Sortes currit’ idest ‘Sortes currit 17et nullus alius a Sorte currit’; iste enim due ‘Sortes currit’, ‘nullus alius a. Sorte currit’ non contra dicunt neque primo neque ex consequenti. Et ideo minus est de instantia in dictionibus exclusivis et plus in dictionibus exceptivis, e t maxime in contradicentibus 18.

Circa cum tum obicitur sic. Coniunctio nata est coniungere ceteras partes orationis. Ergo tam nomina quam verba et sic de aliis partibus, et quoslibet numeros et quaslibet’ personas et quelibet 2tem pora et quoslibet 3modos et sic de aliis accidentibus sub hiis partibus et sub aliis. Ergo hec dictio ‘nisi’ secundum quod est coniunctio 4consecutiva, male determinatur tantum 5ad modum subiunctivum 6.Et dicendum quod negatio 7que est in hac 8dictione ‘nisi’, non est negatio absoluta sed respectiva, secundum quod hec dictio ‘nisi’ est dictio consecutiva. Et huius causa est quia negatio et consecutio uniuntur i9n intellectu uno huius dictionis ‘nisi’. Et’° quia intellectus est in consecutione, ideo negario est in consecutione, quia unitur 1’in intellectu uno cum ipsa consecutione, ut diximus. Et i1de2o negatio non est ibi absoluta sed respectiva. Unde cum negatio debeat determinare verbum, ideo 3negatio absoluta debet 14 determinare verbum absolutum etnegatio respectiva’ 5determinabit 16 verbum respectivum. Et ideo, quia inter omnes modos verborum solus modus subiunctivus dicit rem suam respectivam ‘, sive in respectu sive in comparatione ad aliud, ideo hec d1ic8tio ‘nisi’, secundum quod est consecutiva, debet adiungi verbo subiunctivi t9 modi.

Secundum predicta queritur de hoc sophismate NICHIL EST VERUM NISI IN HOC INSTANTI. Probatio. Quicquid est verum, est verum in hoc instanti. Ergo nichil est verum nisi in hoc instanti. Contra.. Nichil est verum nisi in hoc instanti. Ergo te esse asinum non est verum nisi in hoc instanti, Ergo te [P84va] esse asinum est verum in hoc instanti. Ergo tu es asinus. Vel sic potest probari. Hec est falsa ‘nichil est -verum’. Et non est instantia nisi pro v2ero in hoc instanti. Ergo facta exceptione pro jib erit vera. Ergo hec est vera ‘nichil est verum nisi in hoc instanti’.

Solutio, Prima duplex, eoquod hec dictio ‘nisi’ potest teneri exceptive vel consecutive. Et utroque modo est vera sumpto ‘instanti’ communiter ad ipsum instans, sive ad ipsum tunc, et ad tempus presens. Sed tunc t distinguenda est prima, quia aliter et aliter respondendum est ad argumenta sequentia improbationis 2.Prius 3 autem videndum 4est utrumque sensum prime quam respondeamus improbationi 5.Unde sensus 6prime secundum quod est exceptiva, est talis ‘nichil est verum nisi in hoc instanti’ idest ‘nichil est verum preter verum in hoc instanti’. Et hoc modo est vera sumpto ‘vero’ communiter ad verum quod est in 7 hoc instanti et ad verum quod est in tempore, sicut ‘instans’ sumebatur communiter ad instans et ad tempus 8.Si autem teneatur consecutive prima, tun.c est sensus ‘nichil est verum nisi in hoc instanti’ idest ‘nichil est verum si non est verum in hoc instanti’. Et iterum 9hoc noclo prima est vera.

Habita ergo distinctione 1prime 2respondeo 3improbationi 4 dicendo quod, prout prima est exceptiva, sic primum argumentum improbationis non tenet, hoc scilicet ‘nichil est verum nisi in hoc instanti; ergo 6te esse asinum non est verum nisi in hoc instanti’, quia est ibi sophisma accidentis (sicut hic ‘nullus homo preter Sortem currit; ergo Plato preter Sortem non 7currit’), quia hoc modo prima est categorica et hec distributio ‘nichil’ comprehendit sub 8se tam vera quam falsa, tam complexa quam incomplexa. Unde verum in hoc instanti excipitur ab illa distributione 9sic sumpta. Unde verum in hoc instanti est pars illius distributionis 10.Sed non est pars huius quod dic1te esse asinum’ (sicut Sortes erat 12 pars hums distributionis ‘nullus homo’ sed non erat pars Platonis). Si autem prima teneatur consecutive, tunc primum argumentum improbationis 15bene tenet, hoc scilicet ‘nichil est verum nisil4 in hoc instanti; ergo te esse asinum non est verum nisi m hoc instanti’, quia sensus est ‘nichil est verum, si’ 5 non est verum in hoc instanti; ergo te esse asinum non est verum, Si flO1 est verum in hoc instanti’. [P84vb] Sed aliud 16 quod sequitur non tenet, hoc scilicet ‘te esse asinum non est verum nisi in hoc instanti; ergo te esse asinuin est verum in hoc instanti’, quia sensus est ‘te esse asinum non est verum si 11011 est verum in hoc instanti; ergo te esse asinum est verum in hoc instanti’, quia vel nulla est in apparentia etargu mentum est penitus disparatum, vel est ibi quid et simpliciter propter hoc quod ex nulla conditionali licet inferre antecedens vel consequens. Ut ‘si homo currit, animal 1’1currit’; ex hac non sequitur ‘ergo homo t8currit’ vel ‘ergo 19animal currit’. Simiiter non sequitur ‘te esse asinum non20 est verum si2I non est verum in hoc instanti; ergo 22 te esse asinum est verum in hoc instanti’, quia ponit ibi antecedens 23,et sic 24 est ibi quid et simpliciter. Potes tamen 25 dicere quod 26 nulla est ibi 27 apparentia, quia ex negativo 28 antecedente et negativo 29 consequente infert antecedens affirmatum. Ut ‘si 30 non est animal, non est homo; ergo est animal’; in hoc enim argumento aut nulla est apparentia, Ut diximus, aut 32, si est ibi 33 apparentia, est ibi quid et simpliciter.

Item. Queritur de hoc sophisinate NULLUS HOMO LEGIT PARISIUS NISI IPSE SIT ASINUS. Probatio. Hec est falsa ‘aliquis 1 homo legit Parisius nisi ipse sit asinus’. Ergo sua contradictoria est vera, hec scilicet ‘non aliquis homo legit Parisius nisi ipse sit asinus’. Sed ‘non aliquis’ et ‘nullus’ equipollent. Ergo prima vera. Contra. Nullus homo legit Parisius nisi ipse sit asinus. Ergo (a destructione consequentis) si aliquis homo legit Parisius, ipse est asinus. Quod falsum est. Ergo prima falsa.

Solutio. Prima simpliciter est falsa. Et hec est duplex ‘non aliquis homo legit Parisius nisi ipse sit asinus’, eoquod negatio potest determinare verbum consequentis secundum se et absolute, quod est ‘legit’. Et sic est falsa. Et sic equipollet prime, quia hoc 1 modo ‘non aliquis’ et ‘nullus’ equipollent. Sed 2in 3 hoc sensu ista propositio ‘non aliquis homo legit Parisius etc.’ non contradicit huic ‘aliquis homo legit Parisius etc.’, quia 4utraque 5est 6falsa. Vel negatio potest determinare verbum consequentis, quoci est ‘legit’, non’’ secundum se et absolute sed in comparatione ad antecedens. Et sic est vera et contradicit huic ‘aliquis homo legit Parisius etc.’. Sed 8hoc modo non equipollet prime.

Item. Queritur de hoc sophismate MULLUS HONO MORITUR NISI UNUS SOLUS HOMO NORIATUR. Probatio. Hec est falsa [P85ra1 ‘aliquis homo moritur nisi unus solus homo moriatur’. Ergo sua contradictoria erit. vera, hec scilicet ‘non aliquis homo moritur etc.’. Sed ‘non aliquis’ et ‘nullus’ equipollent. Ergo prima vera. Contra. Antecedens est possibile’ e2t consequens impossibile. Ergo conditionalis ea falsa. Quod autem antecedens sit p3ossibile patet per hoc quod habet duas causas veritatis, vel plures, quia unum solum hominem n4on mon est verum si duo moriuntur v5el si plures moriuntur quam duo vel etiam Si o6mnes moriuntur. Et sem p7er consequens est falsum, scilicet ‘nullus homo moritur’. Solutic est eadem q8ue in precedenti sophismate.

Modus reduplicationis diversificatur secundum diversitatem causarum. Et ideo dicitur comuniter quod htec reduplicatio ‘in eo quod’ habet diversas i2ntentiones secundum diversitatem causarum. Et propter hoc circa eam queritur primo de distinctione ipsius secundum diversa genera causarum; secundo queritur utrum reduplicatio debeat poni ad subiectum vel ad predicatum in propositione; tertio queritur ad quid ponatur in sillogismo, videlicet utrum ad maiorem e4xtremitatem vel ad m5inorem v6el ad medium.

Circa primum sciendum est, sicut communiter solet did, quod hec reduplicatio ‘in cc quod’ aliquando dicit causam efficientem. Ut ‘Sortes et Plato in eo quod sunt albi, sunt similes’, quia albedo in diversis s1ubiectis est causa efficiens s2imilitudinis Comm.; et ‘in eo quod sol lucet super terram, est dies’ et ‘in eo quad terra est obiecta inter solem et lunam, est eclipsis’. Aliquando dicit c3ausam materialem. Ut ‘corpus rerum animatarum in eo quod est corpus organicum, est perfectibile per animam’. A4liquando dicit causam formalem. Ut ‘anima in cc quod est anima, est perfectio c5orporis organici potentia vitam habentis’ et ‘Sortes in eo quod albedo est in ipso, Ca albus’; anima enim forma est instrumentalis corporis potentia vitam habentis et albedo forma est albi. Aliquando a6utem didt causam finalem. Ut ‘sanitas in eo quod sanitas, finis est medicine et o7mnium corum que ordinantur ad ipsam’ c8c ‘virtus in eo quod im ponit° necessitatem operationibus’° precedentibus, finis est c1arum”

Secundum predicta queritur de hoc sophismate ALIQUA IN EO QUOD CONVENIUNT, DIFFERUNT 1.Probatio. Aliqua in eo quod conveniunt, sunt. In eo quod sunt, sunt multa. In eo quod sunt multa, differunt. Ergo a primo: aliqua 2in eo quod conveniunt, differunt. Contra 3.Convenire et differre sunt opposita. Ergo unum non est causa alterius. Ergo prima est falsa, quia hec reduplicatio ‘in eo quod’ dicit quod convenire est causa eius quod est differre.

Solutio. Prima simpliciter est falsa. Et solvendum est ad pro bationem per interelnptionem 1huius ‘in eo quod sunt, sunt multa’, quia f2alsa est. Quod patet quia: Sicut omnes particulares homines in eo quod sunt homines, participant naturam unam et reducuntur a3d unitatem speciei (unde 4dicit Porphirius quod participatione speciei plures hom i5ncs unus homo), similiter aliqua, s6ive omnia, in eo quod sunt 7, participant naturam entis et reducuntur ad unitatem entis. Et ita in eo quod sunt, non sequitur quoci sint multa, sed potius sequitur quod sint unum in e8o quod sunt.

Si q1uis obiciat quod impossibile est convenire nisi ea que differunt quia 2:Convenientia est secundum quod multa. Et 3inter se differentia participant naturam aliquam tunam eis communem. Ergo necesse e5st si conveniunt, quod differant. Ergo aliqua in eo quod conveniunt, differunt, — dicendum quod, sicut obicit, hec est vera ‘si aliqua conveniunt, differunt’, nec tamen prima est vera, quia conditio 6non dicit causam, sed hec determinatio ‘in eo quod’ click causam et convenientia non est causa differentie, Ut dictum est. Unde sicut hec est vera ‘si Sortes est, risibile est’ et tamen hec est falsa ‘Sortes in eo quod Sortes 7,risibile est’ 8,immo in eo quod homo, — similiter hec est vera ‘Si aliqua conveniunt, differunt’, tamen hec est falsa ‘aliqua in eo quod conveniurit, differunt.

Item. Queritur de hoc sophismate EQUIVOCA IN EO QUOD EQUWOCA, SUNT UNWOCA. Probatio. Equivoca in eo quod equi voca, participant nomen ‘equivoci’ et rationem eius. Sed quecumque participant nomen et rationem alicuius univocantur [I”178ra] in eo. Ergo equivoca in eo quod equivoca, univocantur in e.2quivoco Sed quecumque [P85va1 univocantur i3n aliquo, sunt univoca. Ergo equivoca in eo quod equivoca, sunt univoca. Contra. Equivocum et univocum sunt opposita. Sed nullum o4ppositum est causa alterius. Ergo hec est falsa ‘equivoca in co quod equivoca, stint univoca’, quia hec determinatio ‘in eo quod’ significat quod subiectum e5ius est causa predicati. Quod falsum est.

Solutio. Prima simpliciter est falsa. Et concedo quod equivoca in eo quod equivoca, univocantur in equivoco. Nec tamen sequitur ex hoc quod sint’ univoca neque quod u2nivocentur in a3,liquo quia u4nivocari in equivoco non est u5nivocari simpliciter sed secunclum quid. Et ideo probatio peccat secundum quid et simpliciter. Q7uod autem u8nivocari in equivoco non sit u9nivocari simpliciter sed secundum q1,u0id patet quia”: Quecumque univoc2aritur participant nomen unum et rationem unam; et hoc est univocari simpliciter. Sed quecumque univocantur in equivoco, p1artic3ipaiit nomen unum et rationes diversas. Et ideo univocari in equivoco non est univocari simpliciter, sed potius equivocari.

Circa secundum nota quod reduplicatio in propositione secundum Se, et ut magis proprie d1icam in enuntiatione, d2ebet poni ad subiectum, cum subiectum sit causa predicati v3el habeat in se causam predicati, ut ‘Sortes in eo quod homo est risibile’ et ‘triangulus in eo quod triangulus habet tres angulos equales duobus rectis’ et ‘4animal in eo quod habet p5ulmonem respirat’ et ‘6animal in eo quod habet cor, habet sanguinem’.

Circa tertium vero n1ota quod reduplicatio in sillogismo debet poni ad maiorem extremitatem et non ad medium neque ad minorem e,2xtremitatem Ut ‘omnis homo est risibile in co quod homo; sed Sortes est homo; ergo Sortes est risibile in eo quod boum’. E3xemplum autem Aristotilis est hoc ‘cuiuslibet boni est disciplina in eo quod bonuin; sed omnis iustitia est b4;onum ergo i5ustitie est disciplina [.N78rb] in eo quod bonum’ (in primo prime). Et s6ic reduplicatio solum ponitur ad maiorem extremitatem et non ad medium, Et subiungit causam d7icens “nani bonum in eo quoci bonum p8redicari de iustitia est falsum et n9on intelligibile”, quia propter hoc quod ponitur idem CSSC causa sui i1psi0uS est falsum et quia intellectus non [P85vb] potest comprehendere” idem in essentia esse diversum in essentia et prius et posterius n1atu2ra seipso, ideo est non intelligibile. Et hec omnia sequuntur inconvenientia ex hac propositione ‘iustitia est bonumn in eo quod bonum’, Ut reduplicetur p3redicatuml ad seipsum, quia termini communes p1redic4antur ratione essentie et subiciuntur ratione substantie. Ut ‘homo est homo’: ‘homo’ enimn in predicato dicit essentiam, Ut vult a1,r5s in subiecto dicit s1.ubsta6ntiam E1ad7em autem essentia non potest esse causa sui ipsius, q1u8ia. sic esset in seipsa eadem et diversa et prior et posterior natura, quia e1ss9et causa et effectus.

Quod autem terminus dticens quid u2t ‘homo’, ‘animal’ et consimiles p3redicentur ratione essentie et s4ubiciantur ratione sub stantie, patet per o5rdinationem p6redicamentalem secundum rectam lineam. Q7uia secundum quod homo ordinatur in l8inea pred9icamentali supra Sortem et Platonem et supra alia individua, sic nominat essentiam et ratione illius predicatur. Sed secundum quod homo inclinatur ad individua in quibus est, sic nominat substantiam, sicut h1o2c individuum vagumn quod est aliquis liomo. Et ideo quando ‘homo’ subicitur ratione alicuius inferiorum, t3un dicitur subici ratione substantie.

Numerus coniunctionum i1n specie secundum Donatum est quinarius, secundum Priscianum vero multo plures s2unt species coniunctionum. Inter 3quas numerantur species causalium tam a Prisciano quam a Donato et species rationalium, quas Priscianus appellat collectivas sive rationales. Sed secundum Donatum hec dictio 4‘quin’ continetur sub causalibus, secundum 5Priscianum vero continetur s6ub collectivis s7ive sub rationalibus. hanc autem diversitatem adpresens obmittamus 8,quia pertinet [N78vaJ ad gramaticum. Unde primo intendimus qucrere circa hanc coniunctio nem 9 ‘quin’ utrum significet consequentiam; secundo 1°autem, habito qu.od significet consequentia.m, queritur” utrum significet consequentiam aliquam a1n2 consequentiam communiter ad omn1e3s consequentias; tertio autem queritur utrum hec dictio ‘quin’ s4it’ composita ex hiis dictionibus ‘quod’, ‘non’; quarto queritur utrum equipolleat eis sire convertatur cui 5illis; quinto autem queritur quare hec dictio 16 ‘gum’ coniungatur semper verbo subiunctivi 17 modi.

Circa primum obicitur 1quia: Ut vult Priscianus, omnis con iunctio signiftcat vim vel ordinem; e2t coniunctiones significant vim quando res aliquas significant simul esse (Ut ‘US et fortis fuit Eneas’); ordinem autem significant [P86ra] coniunctiones 3quando consequentiam 4aliquarum 5rerum demonstrant 6(Ut ‘Si ambulat, movetur’). Sed hec coniunctio ‘quin’ non significat res simul esse. Ergo significat consequentiam 7aliquarum rerum. Ergo hec con- iunctio ‘quin’ significat consequentiam. Item ad idem. Hec est vera ‘non e8st homo quin sit animal’. Et in hac oratione significatur quod non potest esse homo ita quod non sit animal. Ergo significatur quod homo non p9otest esse sine animali. S1e0d si homo non potest esse sine animali, tunc animal de necessitate sequitur ad h1.omi1nem Ergo significatur ibi quod animal de necessitate sequitur ad hominem. Sed hec coniunctio ‘quin’ non potest significare hoc nisi sit d1ic2tio consecutiva. Et sic significat consequentiam. Ergo hec con iunctio ‘quin’ significat consequentiam. Item ad idem. Dicit Priscianus quoci collective coniunctiones sive rationales s3unt que per illationem cdlligunt s.4upradictum’ Et exemplificat 1d5e istis ‘ergo’, ‘igitur’, ‘itaque’, ‘quin’ et de pluribus aliis. Ergo hec dictio ‘quin’ est i1llativa 6 Sed in omni illatione intelligitur consequentia. Ergo in hac dictione ‘quin’ intelligitur consequentia. Sed obicitur in contrarium quia: Communiter recipiuntur iste propositiones ‘iste non audit l1ectio7nem quin dormiat’, ‘iste non comedit quin bibat’ et consimiles. Sed in eis unum non de necessitate sequitur ad alterum. Ergo hec dictio ‘quin’ non significat c5.onsecu8tionem.

Et dicendum quod hec dictio ‘quin’ dicit consecutionem illationis. Unde est dictio consecutiva sive illativa. Et concedimus omnes rationes ad hoc. Ad illud autem quod o2bicit in contrariutu (quod communiter p3onitur esse v4era hec ‘iste non audit lectionem quin dormiat’, et consimiles), dicendum quod duplex est consequentia: una est consequentia simplex° (Ut ‘si homo est, animal est’), alia e7st consequentia Ut flUTZC (Ut ‘Si veneris ad rue, i8bo tecum’). Et hoc secundo modo non s9equitur de necessitate unum ad alterum.

Item. Videtur quod non significet consecutionem, quia est collectiva sive rationalis secundum Priscianum. Ergo significat illationem. Ergo non significat consecutionem. Et dicendum quod. omne illatum inquantum est illatum, sequitur et omne inferens inquantum est inferens, antecedit. Unde in omni illatione con s1ecutio et antecessio intelliguntur. Et ideo hec dictio ‘quin’ significat consecutionem per illationem sive in illatione. Et ita 2 significat 8 unum per alterum sive [P86rb] in altero. Et ideo h4oc non est signi ficare plura sed unum.

Item. Cum hec dictio ‘quin’ sit illativa et in omni illatione per prius intelligatur antecessio quam consecutio (quia inferens causat ex se illatum, et non econverso), ergo hec dictio ‘quin’ per prius significabit antecessionem quam consecutionem. Et dicendum quad hec dictio ‘quin’ per prius significat consecutionem, antecessionem vero t non significat nisi ex consequenti, propter hoc quod conse cutio 2non potest esse sine antecedente 3.Ad aliud autem quod obicit 4 (quad in illatione per prius est antecessio et per posterius consecutio), dicendum quod verum est. Tamen dictiones illative magis se habent ad consecutionem quam ad antecessionem, eoquod illatio respicit conclusionem 5Ut obiectum sive Ut 6 terminum ad quem et respicit premissas ut ex quibus e7st SVC Ut terminum a quo. Et quia motus magis habet rationem et speciem a8 termino ad quem est quam a termino a quo est, ideo illatio essentialius 9comparatur ad id quod infertur sive ad conclusionem 10 quam ad illud quad infert 11 sive ad premissas, propter 2hoc quad conclusio 13 est ut 14 completivum [N79ra] et’ 5 perfectivum’ 6illationis. Et propter hoc hec 17 d.ictio ‘quin’, cum sit illativa, magis se habet 18 ad consecutionem 19 quam. a2d0 antecessionem.

Et’ nota quod premisse quoad cognitionem 2suam sunt causa efliciens cognitionis 5ipsius conclusionis. Sed ipse 4premisse quo ad substantiam suam 5sunt uno modo causa materialis substantie conclusionis et alio modo quoad substantiam suam sunt causa efficiens substantie 6conclusionis, quia eadem premisse quo ad extremitates suas sunt materia conclusionis: descinditur’ enim 8maior extremitas a9 premissis et etiam minor ut ex 10 eis flat coniunctio t1 tamquam ex materia 12. Sed premisse, quo ad "ad" 13medium ordinatur utraque ex tremitas, secundum suama substantiam sunt causa efficiens substantie conclusionis, propter hoc quod medium est tota virtus premissarum, per quam virtutem educitur t4 substantia conclusionis a non 15-esse in esse. Fit sic patet quod premisse orb modo sunt 16conclusionis et duobus modis sunt causa efficiens. Nota etiam quod in sillogismis disparatis (Ut ‘omnis homo est lapis; omnis capra’ 8est hom 9;ergo omnis capra est lapis’) et universali tel in quolibet sillogismo et falsis, premisse non [P86va] sunt causa efficiens quoad cognitionem 20, sed sunt 2’causa efficiens quoad substantiam et etiam sunt causa materialis, sicut dictum est.

Circa secundum obicitur quod cum hec dictio ‘quin’ dicat com parationem unius ad alterum tantum, sed 1 in comparatione tinius ad alterum est tantum 2consecutio simplex 3et non composita, ergo hec dictio ‘quin’ solum dicit consecutionem 4simplicem, sive consequentiam simplicem, et non compositam. Quod concedimus dicentes quod consecutionis alia est simplex (Ut ‘si homo est, animal est’), sicut dictum fuit in fallacia consequentis; alia 5 est composita sive plures, Ut illa que est secundum oppositiones, sicut illa que est in ipso sive econtrario 6.Unde dicimus quod hec dictio ‘quin’ non significat consequentiam 1communiter ad simplicem et ad compositam, sed tantum significat illam que est simplex. Huius 8autem que est simplex, alia est 9 consequentia sive t°consecutio simplex (Ut dictum est prius), alia ‘vero 11 ut nunc. Unde hec dictio ‘quin’ [N79rb] non significat consequentiam communiter ad omnes alias 12 consequentias, sed 4tantum significat consequentiam 13simplicem. Et idea14 au quando dicit consequentiam simplicem, aliquando’ 5 ut nunc.

Circa tertium obicitur quod’, si hec dictio ‘quin’ est composita ex hac dictione ‘quod’ et hoc adverbio ‘non’, ergo est composita ex nomine et adverbio 3.Ergo debet esse nomen vel adverbium, CUITi omnis dictio 4composita 5trahat 6significationem a7 suis componentibus. Et dicimus 8quod hec dictio 9‘quin’ est dictio 10simplex (sicut ego credo) habens de intellectu suo consecutionem cum negatione ex natura sue impositionis”. Sed quia communiter dicitur quod est composita ex hac dictione ‘quod’ et ex hoc adverbio ‘non’, ideo sustinendo illoruni positionem respondendum est aliter. U1n3de dicimnus quod hec dictio ‘quin’ est coniunctio et est c5omposita’ ex hoc nomine infinito ‘quod’ et ex hoc adverbio ‘non’. S6ed’ con iunctiones composite diversas habent compositiones’ Quedam enim componuntur ex aliis coniunctionibus (Ut ‘atque’, ‘etenim’, ‘siquidem’ et consimiles); alie vero componuntur ex pronominibus (ut ‘ideo’); alie vero ex nomine et prepositione (1U8t ‘quapropter’); alie ex pluribus nominibus cum prepositione (Ut ‘quamobrem’); alie e9x’ verbis (Ut ‘videlicet’, ‘scilicet’); alie ex adverbio electivo (Ut ‘quarriquam’); alie ex adverbio et v2er0bo (Ut ‘qua.mvis’). H2o1c etiam videtur innuere Priscianus in Maiori Voluinlize, in tractatu De conizmctione, deterininando de specie coniunctionis sive potestate dicens “inveniuntur nomina vel pronomina ye! p2reposi3tiones vel aciverbia q2u4e loco c2ausa5lium accipiuntur coniunctionum”.

Ad illud autem quod obicit (quod dictio composita trahit signi f1Icationem suam. a suis cozuponenlibus, ergo [P86vb] h2ec dictio ‘quin’ erit nomen ‘vel adverbium), dicendum quod non sequitur quod propter hoc sit nomen vel adverbium, q3uia dictio composita m4ultapliciter trahit significationem a suis componentibus. Quia aliquando ex partialibus intellectibus componentium fit unus intellectus compositus in eodem genere (Ut ‘magnanimus’, ‘omni potens’); aliquando autem componentia [tV79va] sunt diversorum generum, compositum autem manet in genere alterius eorum (Ut ‘quisque’; hoc est nomen c6ompositum ex nomine et conjunctione); aliquando autem dictio composita e7st alterius generis quam utrumque compositorum (Ut ‘8quare’ e9st compositum ex duobus nominibus). Et hoc est propter hoc quod aliquando alterum componentium’° est completivum significationis dictionis composite (et tunc compositum manet in eodem genere cum suo completivo, Ut ‘1,magna1nimus’ ‘centinianus’); aliquando vero intellectus dictionis composite non fit ex intellectibus partialibus componentium’ 2,sed fit ex habitudinibus 15 aut ex 14 comparationibus componentium. Unde quia isti duo 15 ablativi ‘qua’ et ‘re’ dicunt 16 habitudinem cause ratione’ 7sue causalitatis 18et preterea iste ablativus ‘qua’ est interrogativum, ideo ex Iiiis duabus comparationibus, scilicet ex interroga tione et causalitate, constituitur unus intellectus adverbialis 19per compositionem 2°illorum ablativorum. Et sic 21 fit adverbium interrogativum cause 22 quod est ‘quare’. Et sic dictio composita multipliciter 23 trahit significationem suam 24 a suis componentibus. Et ideo 25 non sequitur quod dictio composita semper sit eiusdem generis cum suis componentibus. Similiter dico quod huic nomini ‘quod’ 26aliquando accidit relatio, aliquando interrogatio, aliquando infinitatio. Unde e2x7 eo secundum quod est nomen infinitum, et ex negatione constituitur unus intellectus ordinativus vel coniunctivus plurium dictionum vel orationum. Et sic fit coniunctio.

Item ad idem. Nomen significat substantiam. Coniunctio 1vero dicit associationem 2que est secundum simul vel que est secunduin prius et posterius. Hec aiitem associatio est tam substantiarum 3quam accidentium quam omnis eius quod significatur 4,sive sit ens sive non-ens. Sed ex: substantia non potest fieri respectus sive associatio predicta. Ergo hec coniunctio 5‘quin’ non est coniposita ex hoc 6 nomine infinito ‘quod’ et ex hoc adverbio ‘non’. Solutio autem patet ex predictis. Quia’ compositio huius coniunctionis 8‘quin’, que 9est [N79vb] ex hoc nomine infinito ‘quod’ et ex hoc adverbio ‘non’, non 10 est ratione substantie significate per hoc nomen ‘quod’, immo 1t ratione 12 comparationis’ 3Ut 14 ratione infinitatis que accidit i1p5si substantie, sicut dictum fuit prius de hoc adverbio ‘quare’ et de consimilibus (Ut ‘quamobrem’, ‘cotidie’, ‘pridie’, ‘ipresentiar’ 16 et consimulia). [P8Zra] Et sic aliquando fit compositio ex significa tionibus componentium, aliquando non 17 ex significationibus com ponentium’ 8sed ex habitudinibus eorundem.

Circa quartum obicitur quod hoc nomen ‘quoci’ significat substantiam infinitam cum articulo subiunctivo secundum Priscianum, quia’ ‘qui’ apud nos idem 2est quod ‘ostis’ 3apud Grecos; et 4 ‘Os’ est articulus subiunctivus et ‘tis’ 5est nomen infinitum. Sed omnis articulus significat 6relationem, nulla autemn coniunctio significat relationem. Ergo nulla coniunctio habet naturam articuli (in secun do secunde). Ergo ad hanc 7coniunctionem ‘quin’ non sequitur ‘quod non’. Non 8ergo convertuntur, quia antecedens semper ponit consequens et ita 9supponit’° semper naturam sui consequentis. Et 1’ dicendunm quod’ 2‘quin’ et ‘quod non’ non 13 convertuntur, quia ad ‘quin’ sequitur ‘quod non’ et non econverso. Ciiiiis causa est quia ‘quin’ dicit consequentiam inter negationes sive unius negative ad alteram 14 (ut 15 ‘non currit quin moveatur’), sed ‘quod non’ aliquando adiungitur affirmativis (Ut ‘iste dicit tibi quod non venias’, quod’° non potest facere ‘quin’; nichil enim est dictu ‘iste dicit tibi quin venias’). Aliquando autem 1’adiungitur negativis, Ut ‘iste non currit quod non moveatur’ et‘non est homo quod’ 8non sit animal’. Et hoc secundo modo ‘quod non’ et ‘quin’ equipollent et convertufltur, ut ‘si non est homo quod non sit animal, ergo non est homo quin sit animal’ et econverso.

Ad illud autem quod obicit, dicendum quod relatio signiflcata per articulumn alia est et diversa a relatione significata per nomina vel per’ pronomina relativa, quia relatio nomninis vel pronominis vult quod aliquod 2antecedens precedat 3cuius [N8OraJ fiat recordatio 4 per re1ativum, ut ‘Sortes currit et ille disputat’. Et sic relativum nonminis vel 6 pronominis numnquam ordinatur simul cum suo ante cedente sed semper posterius naturaliter ordinatur. Relatio autem articuli alterius generis est, quia articulus vult adiungi suppositis 7 ponendo quandamn discretionem 8circa supposita, sicut sillabice adiectiones que ponunt quandam discretionem circa pronomina, Ut ‘egomet’, ‘tutemet’. Sed in hoc differunt quad articulus non post-ponitur supposito, sicut sillabica adiectio pronomini, immo articulus preponitur suppositis. Et etiam ex articulo et supposito non fit dictio una, sicut ex illa parte. Unde articulus simul sumitur cum supposito. Dico ergo quod articulus nichil dicit de relatione nisi in hoc quod simul s1um0itur cum supposito et signifIcat discretionem quandam fieri circa ipsu’. Et quia discretio non est neque intelligitur sine e1o2 cuius est discretio, ideo discretio s3uppositi’ non potest esse neque intelligi nisi per suppositum. Et ideo articulus dick rela tionem ad ipsum s.4uppositum’ Et sic patet quod alia est relatio articuli et alia nominis vel pronominis. [P87th] Quod a1ute5m articulus simul sumatur cum supposito patet in lingua matema (in qua habemus articulos, quamvis non habeairtus eos in latina), q6uia’ in ea semper articuli coniunguntur1” suppositis. Et ideo relatio impor tata per articulum n1o8n impedit c9olnpositionem’ huius coniunctionis ‘quin’ n2°eque convertibilitatem eius c2urtn hac o2rati2one ‘quod non’, sicut diximus.

Item. Probo quod relatio articuli a1ia est a relatione huius nominis ‘qui’ (non p2rout sumitur relative), quia: Hoc nomen ‘qui’ secundum quod tenetur infinite (Ut ‘qui tirannu interficiet, pre m4ium accipiet’) non tenetur relative neque dicit relationem ad all quod antecedens, sed adhuc habet de intellectu suo articulum. Sed articulus d5icebat relationem suppositi. Ergo relatio articuli separatur a relatione que est recordatio rei predicte. [1’[8Orb] Ergo relatio articuli alia est et diversa a relatione nominis vel pronominis. Quod concedimus.

Circa quintum o.1biciebatur Et s2olvatur sicut prius de hac c3oniunctione ‘nisi’ propter quid adiungitur semper verbo sub iunctivi modi quando e4rat dictio consecutiva. Item. Nota quod hec dictio ‘quin’ sive hec oratio ‘quod non’ prout convertuntur, dicunt consecutionem unius negative ad a5lteram negativam, propter hoc quod de intentione earum est quod ponunt unum universaliter in altero affirmative, v6el affimiatio unius sequitur ad affirmationem alterius. U7t’ ‘non est homo quin sit animal; ergo quilibet homo est animal’ vel ‘si est homo, est animal’; et ‘non est domus quin sit panes; ergo si domus est, panes est’. Sed cum 8aflirmatio sequitur 9ad affirmationem, per consequentiam econtrario t0negatio sequitur ad negationem, ut ‘si est homo, est animal; ergo non est homo, si non est animal’ vel ‘non est homo quin sit animal’.

Secundum predicta queritur de hoc sophismate TU NON POTES VERE NEGARE TE NON ESSE ASINUM. Probatio. Te non esse asinum est necessarium. Sed tu non potes vere negare necessarium. Ergo tu non potes vere negare te non esse asinum. Contra. Tu non potes vere negare te non esse asinum. Ergo t1u non potes vere negare quod. non sis 2 asinus. Ergo 3Lu non potes vere negare quin sis asinus. Ergo Lu es asinus. Solutio. Prima duplex secundum communiter 4loquentes. Dicunt 5enim quod ‘negare’ 6equivocumn est in hac oratione. Unde unus sensus est ‘tu non potes vere negare etc.’ idest ‘tu non potes vere’7 negationem 8huius proferre (sive negatio nem hanc dicere, quod idem est) “te non esse asinum”’. E9t sic est falsa, quia vere tu potes dicere hanc negationem ‘te non esse asinum’. Alius sensus est ‘tu non potes vere negare te non esse asinum’ idest ‘tu non [P87va] potes vere negationem 1°huius proferre’, quia” negatio huius ‘te non esse asinum.’ hec est ‘non: tu non es asinus’, que equipollet huic ‘tu es asinus’. Et hoc non potes vere thcere. Et sic [N8Ova] est Vera.

Sed h1ec solutio nulla est, quia negare est actus egrediens ab hac potentia 2activa que est negativum 3.Sed sicut potentia 4acthra duplicem habet comparationem, unam scilicet ad illud a quo est (sive ad illud per quod est Ut ad ipsun-t agens), alia v5ero ad illud ad quod est ut ad ipsum obiectum i6n quod transit actio’7 julius, simiiter actus ipsius 8poten tie duas habet comparationes et etiatri easdem 9non alias. Ergo ad idem obiectum 0comparatur actus ad quod potentia activa. Ergo cuiuscumque” obiecti est hec potentia atc2tiva que est negativum 13,eiusdem obiecti est actus iste qui’ 4est negare. Sed ista potentia’ 5que est negativum, est ipsius predicati a subiecto, quia 16 negativum semper est negativum alicuius et ab aliquo. Ergo iste actus qui est negare, semper e1r7it ipsius predicati et a subiecto. Ergo semper est eiusdem rationis. Ergo univocum’ 8.Ergo nichil dicunt. Item ad idem. Sicut iste actus qui est videre 1, non est 20 equivocum ad visionens 21 albedinis et ad visionem nigredinis, quanrvis sint opposita, similiter ‘negare’ non est equivocum ad n2eg2are quod I2ib3et predicatum, sive fuerit prius affirmatum sive negatum, quia, sive fuerit tale sive tale, semper removetur a subiecto. Ergo negare non equivocatur ad dicere negationem h2a4nc ‘tu non es asinus’, in qua negabatur 25 predicatum prius 26affirmatum, et ad dicere negatio nem huius ‘tu non es asinus’, 27 qua removebatur 28predicatum 29 negatum sic: ‘ergo 3°non tu non es asinus’. Ergo 31 nichil dicunt 32. Item ad idem. Aristotiles docet repperire multiplicitatem i3n3 casibus. Ut si ‘sanativum’ dicitur multipliciter de effectivo, conservativo et preparativo, e3rg4o et ‘sanare’ dicitur multipliciter 3d5e effectivo, conservativo et preparativo. E3°t econverso: si ‘sanare’ dicitur multipliciter de effectivo, conservativo, preparativo, et ‘sanativum’ 37eodem modo dicetur 38multipliciter de eisdem 39. Ergo Si UflUIfl casualium 40 n4o1n dicitur multipliciter, neque reliquum (a destructione consequentis). Sed 2‘negativum’ 43 non dicitur 44multipliciter. Ergo 45 neque ‘negare’ (4a6 casibus). Item a4d idem. Sumatum o4ra8tio in s4ecu9ndo sensu quem ponunt. Et s5i0c adhuc remanet probatio et improbatio. Ergo non 5’solvunt.

Quod concedimus dicentes predictam solutionem nullam esse. Unde dicimus 1quod prima est vera simpliciter, sed conclusio immediate sequens est duplex secundum asnphiboliam, hec scilicet ‘tu non potes vere negare quod non sis asinus’, eoquod hoc verbuin ‘negare’ habet constructiones 2secundum diversas habitudines cum hoc quod sequitur, scilicet ‘quod non sis asinus’. Q.uia hoc quod dico ‘quod non sis asinus’ potest esse obiectuin supra quod transit ipsum negare (et est sensus ‘iii non [P87vb] potes vere negate quod non sis asinus’ idest ‘tu non potes vere negare istud necessanum quod non sis asinus’); et sic est vera. Alio autem modo construitur 3cum hoc verbo ‘negare’ non i4n ratione obiecti sed i5n ratione finis (Ct est sensus ‘tu non potes vere negare quod non sis asinus’ idest ‘tu non potes vere negare aliquid propter quod 6non sis asinus’); et sic est falsa, quia sive 7 te neges esse irrationale vel te esse brutam 8,ex hoc 9 sequitur quod non sis asinus. Et sic est ibi amphibolia ex diversa 1° ratione construendi unurri cum altero.

Sed ad ilIud targumentum quod sequitur (scilicet ‘tu non potes vere negare quod non sis asinus; ergo tu non potes vere negate quin sis asinus’) potest dici quod non sequitur, quia ‘quin’ 2et ‘quod non’ n3on convertuntur, s4icut dictum est prius, nisi secundum quod dicunt consecutionem 5.Sed° ego dico hanc conclusionem’ secun dam, scilicet ‘tu non potes vere negare quin sis asiniis’ e8sse dupli cem, sicut et predictain 9,eadem duplicitate. Unde secundum quod ‘quin’ et ‘quod non’ dicunt consecutionei 0et convertuntur in ratio ne finis, sic bene sequitur ‘tu non potes vere negare quod” non sis asinus; ergo t2u non potes vere negare quin sis asinus; e1rg3o [W8lraJ tu es asinus’. Sed ille sunt false, sicut dictum est. Et ex f1al4so bene 15 sequitur falsum. Et non sequitur ad primax illo modo, sicut’ 6 dictum est. Si autem fiat 17 constructio 18 in ratione obiecti, tunc vere sunt i11e 19 due sequentes conclusiones 20,Ut dictum est, sicut et prima. Sed ultunum arguinentum non valet, hoc scilicet ‘tu non potes vere negare quin sis asinus; ergo iii es asinus’. Et 2’hoc modo nulla est iii habitudo, sicut neque hic ‘tu non potes vere negare hominem n2o2n esse asinum; ergo homo est asinus’, immo potius sequitur oppositum sic: ‘ergo homo non est asinus’. Et similiter in proposito, quia sicut ‘hoininem n2o3n esse asinuin’ est obiectum ipsius negate, simiiter ‘quin sis 24 asians’ est obiectunx eiusdcm 25negate 26 jib respectu 27 Unde d2ebe8ret inferre oppositum eius quod i2,nf9ert sic ‘ergo iii n3o0n Cs asinus’.

Item. P1robo quad prima est falsa quia: Nec est vera ‘2tu non potes vere enuntiare te esse asinum; ergo tu non potes vere negare te e3sse asinum’ (a genere, quia ‘vere enuntiare’ commune est ad ‘vere afftrmare’ et ad ‘vere negare’). Sed si tu non potes vere negare te esse asinum, ergo tu potes v5ere negare suum oppositum, idest ‘te non esse asinum’. Ergo hec est vera ‘tu p6otes vere negare te n7on esse asinum’. Ergo cius con tradictoria. est faisa, hec scilicet ‘tu non potes vere negare te n8on esse asinum’. Sed hec est prima. Ergo prima falsa.

Solutio. Prima est vera simpliciter. Et ratio sua peccat in prima i.tllatione Neque est ibi locus a genere, quia quamvis ‘2vere enuntiare’ sit commune ad ‘vere a3ffirmare’ ett ad ‘vere n,5egare’ tamen ‘vere enuntiare te esse asinum’ non est commune, quia e6nuntiare te esse asinum h7oc est a,8ffirmare eoquod enuntiare contrahitur per obiectum. linde sicut nullum est argumentum ‘tu non potes vere [P88ra] a9ffirmare te e1s0se asinum; ergo tu non pates vere negare i1llu1d idemn’ neque est ibi aliqua apparentia, quia oppositum d1ebe2ret [.N8lrb] inferre, — similiter in proposito nullumn est argu. mentum neque aliqua apparentia inferendo sic: ‘tu non potes vere enuntiare te esse asinum; ergo tu non pates vere n3egare’ te e1s4se asinum’. Q,uod autem e1nun5tiare ctont6rahatur per obiectum ad affirmare, patet quia: Actus dupliciter contrahitur. Uno enim modo per differentias sumnptas a parte agentis, aLio autem modo per differentias sumptas a parte obiecti. Ut sentire v1is7u. idemn est quod videre, sentire v1e8ro auditu idem est quad audire et sentire g9ustu’ idem est quod gustare, et sic de aliis; ergo contrahitur a2°ctus per differentias sumptas a parte agentis. A parte vero obiecti contraliitur sic: sentire coloratum idem est quad videre, sentire vera sonum idem est quod audire, et sic de aliis; ergo contrahitur actus a parte obiecti. Ergo omnis a2ct1us habens obiectuin dupliciter contrahitur, 2U2t dictum est. Ergo enuntiare contrahitur d2upli3citer quia enun tiare a2ffirm4ative idem est quod affirmare et enuntiare n2ega5tive idem est quad negare; et sunt iste differentie sumpte a parte agentis. I2te6m enuntiare hominem esse animal idem est quad affirmare ipsum et enuntiare hominem non esse lapidem idem est quod negare; et est ista contractio facta a parte obiecti.

Item. Queritur de hoc sophisinate IN NULLO’ TEMPORE ALIQUID EST VERUM Q.UIN IPSUM 2SIT NECESSARIUM 3. Probatio. In nuIlo 4tempore ‘deum esse’ est verum quin ipsum sit necessarium 5.Ergo prima vera. Contra. In nullo tempore aliquid est vemm. quin ipsum sit necessanum. Ergo in quoculnque 6tempore aliquid est verum, et 7 ipsum est necessarium. Ergo in quocumque 8 tempore te sedere est verum, et 9 ipsum est necessarium. Quod fal sum est.

Solutio. Prima est siinpliciter falsa. Qiia sensus est: ‘in nullo t tempore aliquid est verum, s2i non sit necessariuin’. 11cc autem falsa est, quia ad 3 antecedens non sequitur consequens, eo quod ad negationem speciei non sequitur negatio generis; necessitas autem est species veritatis. Probatio autem peccat secundum consequens, qula bene sequitur ‘in nub tempore deum esse est verum quin ipsum 4sit necessarium’, et econverso: ‘si Deum esse non est necessarium, in nullo tempore est verum’. Unde vera est [W8lva] illa propositio 5 quam pnmo 6sumit, scilicet 7hec ‘in nullo tempore Deum esse est verum quin ipsum sit necessarium’, quia veritas in Deo convertitur cam sua necessitate. Sed in aliis veritas et necessitas non convertuntur, sed veritas est in plus quam necessitas. Unde est ibi conseqiens ab inferiori ad superius negando 8,sicut hic ‘in nullo tempore est homo quin sit risibile; ergo in nullo tempore est ammal quin sit risibile’.