[N82rb] Circa primum ergo nota quod hec dictio ‘quam’ aliquarido est adverbium similitudinis, ut ‘iste [edt 1hoc tam quam prudens’ et ‘tam iste quam ille [P88t’b] currit’. Aliquarido est adver bium compaxandi, Ut ‘Sortes est fortior quam Plato’. Aliquando est adverbium admirandi, ut ‘quam felix!’, ‘quam preclara!’ 2et ‘quam bonus Deus 3Israel!’; aliquando indignandi, Ut ‘quam turpe factum!’ et ‘quam abhominabile scelus!’. Preter hoc etiairi est coniunctio electiva. Que 4sic diffinitur a Prisciano “comunctio electiva est quando 5 diversis propositis aliquid 6ex eis nos eligere ostendimus”, Ut ‘dives 7esse volo quam pauper’: divite et paupere positis 8eligit se esse 9 divitem relinquendo’° aherum. Et hic similiter t1:‘bonum. est confidere in Domino quam confidere in homine’; h1i2c hec dictio ‘quam’ est coniunctio electiva. Et sic patet multiplicitas huius dictionis ‘quam’.

Circa secundum nota quod ad comparationem quinque exigun tur. Unum est quod comparatur; aliud est in quo compaxatur sive in quo est comparatio; tertium autcm est excessus in eo in quo est comparatio; quartum vero est illud cui comparatur; quintum vero est respectus 1medius inter coiriparatum 2et ilud cui 5com paratur. Verbi gratia cum dico ‘Sortes est fortior quam Plato’, Sortes est illud 4quod comparatur et ‘fortior’ 5dicit fortitudinem in qua est comparatio et etiam excessus ipsius fortitudinis, quia Sortes habet fortitudinem et etiam habet eam in excessu respectu Platonis; Plato vero est illud cui comparatur; et 6 hoc adverbium ‘quam’ dicit respectum 7medium inter ipsuari coniparatum 8et illud cui comparatur. Unde 9hoc adver bium ‘quam’ nichil habet 10 de compaxatione nisi predictum respec tum 11 Nota etiam quod aliquando ponitur sextum in comparatione, quod est mensura ipSius’ 2excessus t3.Et tunc comparativus gradus construitur cum duplici ablativo 14,ut ‘Sortes est major Platone uno pede’, vel construitur cum uno ablativo et cum nominativo inter-posita ‘quam’, Ut ‘Sortes est major quam Plato uno pede’. Et s1i5c (1sic6ut diximus) Sortes est excedens sive quod comparatur e1’t illud comparativum ‘maior’ dicit [N82va1 illud in quo excedit sive illud in quo est comparatio, et etiam dicit excessum ipsius i1,naior8itatis et ‘Plato’ dicit quod exceditur sive cui comparatur; et hoc adverbium ‘9quam” dicit r2°espectum medium (Ut diximus) inter e2xce1dens et illud quod exceclitur sive illud cui comparatur; et iste ablativus ‘uno pede’ dicit quantus est excessus i2naior2itatis in Sorte respectu Platonis et ita dicit mensuram ipsius excessus. Unde quotienscumque volumus significare mensuram [P89ra) excessus significati per c2,onxpar8ativum predicta sex exiguntur ad comparationem. Quo tienscumque vera volamus significare comparationem s2in4e men sura excessus, sufliciunt predicta quinque. Patet ergo quod hoc adver bium ‘quam’ importat comparationem in hoc quod dicit respectum medium inter e2xced5ens comparatum et i2llu6d quod exceditur 2a7 comparato, ut diximus.

Circa tertium nota quad hoc adverbium ‘quam’ habet rationem termini cum nominativo sequente in respectu ad comparativum quia omne comparativum dicit eccessum respectu alicuius termini sive respectu eius quod exxeditur; et nominativus non potest esse terminus illius excessus nisi mediante hoc adverbio ‘quam’. Qje sit comparatio eius ad nominativum sequentem

Circa quartum vero nota quad hoc a.dverbium ‘quam’ est ratio, per quam rationem nominativus termina.t respectu comparativi, quia nominativus secundum se non p2otest terminare respectum comparativi; unde habet r4ationem termini per hoc adverbium ‘quam’. Unde hoc adverbium ‘quam’ est ratio nominativi inquantum nominativus est terminus comparativi. Et sic comparatur ad ipsum nominativum U5t ratio eius inquantum terminat respectum comparativi. Pivpler quid sequalur nominativus

Circa quintum nota quod substantia suruitur Ut ageas in nominativo, in obliquis autem sumitur Ut patiens, quia nominativus dick modum agentis, obliqui vero dicunt modum patientis. Et quia hec dictio ‘quam’ facit illud quod exceditur retorqucr1 ad alium actum et actus semper est ab 1 aliquo agente sive 2ab aliquo quod habet modum agentis, modus autem agentis est in nominativo (Ut [I182vb] diximus), — idec quando hoc adverbium ‘quam’ adiungitur compa rativo, oportet quod sequatur nominativus qui comparatur 3ad alium 4 actum, Ut ‘Sortes est fortior quam Plato’ idest ‘quam Plato sit’. Propter quid comparativus diversimode construatur

Circa sextum nota quod illud quod exceditur per comparativum, duobus modis potest significari. Quia uno modo inquantum exce ditur 1solum, alio autem modo inquantum exceditur et etiam ordi natur 2ad alium actum. Si autem sumatur solum inquantum est res excessa ab ipso 3comparato sive per ipsum comparativum 4,sic stat in ratione cius a quo removetur excessus qui significatur per comparativum.. Excessus enim est in ipso cotnparato 5respectu rei excesse et non est in re 6 excessa sed aufertur ab ea. Et sic res excessa stat’ ut 8 in ratione eius a quo 9aliquid’° aufertur. Sed comparatio ista que est termini 11a quo, est solum reperta in ablativo. Et ideo quando’ 2signi ficatur res excessa inquantum’ 3est excessa solum, tunc oportet quod pan atur [PS9rb] in ablativo. Et ideo comparativum isto modo semper construitur cum ablativo. Quando autem res excessa. significatur inquantum est excessa et etiam 14 inqua.ntum comparatur ad alium 15 actum: quia comparatio ad alium 16actum advenit 17supra primam’ 8 comparatonem (scilicet inqitantum est excessa), ideo comparatio ad alium actuin est quasi completiva prime comparationis, et ideo ordinat rem excessam ad. aliuni actum. Et quia actus, ut cliXiInuS, est semper’ 9ab aliquo quod stat20 sub modo agentis, ideo sequitur nominativus. Et hoc modo comparativus semper construitur cum nominativo interposita ‘quam’. Et2’ sic22 patet propter quid23 com parativus24aliquando construitur tum ablativo, aliquando vero cum nominativo interposita ‘quam’. Et patet etiam quando comparativus25 debet construi cam uno et quando cum alio. Patet etiam quando26 comparativus debet construi cum duplici ablativo et "quando" cum uric27ablativo et cum nominativo interposita ‘quam’.

Secundum predicta queritur de hoc sophismate IMPOSSIBILE EST TE SCIRE PLURA Q,UAM SCIS. Probatio. l1ec est impossibilis ‘tu scis plura quam. scis’. Ergo dictum eius est impossibile. Ergo bet est vera ‘impossibile est [N83ra] te scire plura quam scis’. Contra. Tu potes addiscere plura quam scis. Ergo tu potes scire plura quam scis. Ergo prima2falsa.

Solutio. Prima est duplex. Quia sicut ‘possibile’ dick relationem (quia omnis potentia’ est comm que sunt ad aliquid secundum Aristotilem), similiter ‘impossibile’ dicit relationem, quia2impoten tia privat potentiam ab aliquo et respectu alicuius3, sicut potentiam dicit4‘possibile’ in aliquo et respectu alicuii.as, quia5respectu actus essentialis6,Ut7 respectu forme compietive, vel respectu actus accidentalis, Ut respectu comparationis egredientis8ab ipsa forma, quia agere est forme. Dico ergo quod prima est duplex, eoquod hec dictic ‘impossibile’ potest ponere rem9suam in redicti accusativi10(et sic11 prima12est falsa et est sensus ‘tu non potes scire plura quam scis’) vel potest’3ponere rem suam supra totum dictum; et sic prima est vera14 et est sensus ‘te scire plura quam scis est impossibile’, quia in nullo tempore scies15 plura quam scis16in codem.

Item. Queritur de hoc sophismate IMPOSSIBILE EST ALIUD QUAM ASINUN’ GENUISSE TE. Probatio. Hominem esse asinum est impossibile. Et2 est aliud quam asinumn genuisse te. Ergo impossibile est aliud quasii asinum genuisse te. Contra. Impossibile est aliud quaxn asinum genuisse te. Ergo asinus genuit te. 16 Solutio. Prima duplex, eoquod hoc relativum 1thversitatis ‘au ud’ 2potest referri ad bunc terminum ‘asinum’; et sic hoc relativum ‘aliud’ est accusativi casus. Et est sensus [P9va1 ‘impossibile est "aliud quam asinum genuisse te’ idest: ‘in’ipossibile est" rem 3all quam aliam ab asino genuisse te’: et sic est faisa. Vel hoc relativum ‘aliud’ potest referre totum dictum (scilicet ‘asinum genuisse te’) et tunc hoc relativum ‘aliud’ est noiminativi 4casus. Et est sensus ‘impossibile est aliud quam asinumn genuisse te’ idest 5‘aliud est impossibile quam hoc impossibile quod est “asinum genuisse te”, ut ‘hominem esse lapidem’ est impossible aliud ab illo impossibili, scilicet ‘asinum genuisse te’. Fit sic est vera.

Circa primumn’ nota quod quatuor sunt de intellectu huius dictionis ‘quicquid’ sive de sua significatione. Unum est distributio. Alterum vero est materia sue distributionis, quia sicut hec dictio ‘quilibet’ 2habet in se distributionem et rem distributam per 3 suam distributionem, similiter et ‘quicquid’ 4.Tertium autem est 5 conse cutio. Quartum vero disiunctio, quia cum dicitur ‘quicquid currit, movetur’, sensus est ‘sive 6hoc currit, movetur, sive illud” 7.Et sic est ibi consecutio 8et disiunctio 9.Et ista quatuor sunt de significatione huius dictionis ‘quicquid’. Utrum sit dictio equivoca vel non 19 C1irca secunduiri nota quod, quamvis diversa i2ntelligantur in s3ignificatione hums dictionis ‘quicquid’, non tamen est dictio equivoca, quia significat illa plura per modum unius, ecquod distributio significatur in suo subiecto sive in re distributa mediante conse c.4utione Et propter hoc s5emper redditur ei unum verbum quod est antecedens et aliud quod est consequens, Ut ‘quicquid currit, movetur’.

Circa tertium obicitur q1:uia Senstis istius ‘quicquid currit, movetur’ est iste ‘omne quod currit, moretur’. Sed hic est relatio. Ergo in prima est relatio. Ergo hec dictio ‘quicquid’ importat relationem. E2t dicendum quad hec dictio ‘quicquid’ non importat relationem nec est dictio relativa, sed est nomen distributivum et infinitum significans i3llud quod dixinnis. Et componitur per genii. n4ationem huius nominis ‘quid’ secundum quad hoc nomen ‘quid’s simpliciter est infinitum, et non secundum q6uod est interroga t7ivuiri vel e8tiam relativum. Argumen tum autem peccat secundum accidens, quia non o9porteret Si lfl uno convertibiliuxn intelligitur relatio, quod in altero intelligatur’°. Verbi gratia. iste due conver tuntur [P89o1iJ ‘homo albus currit’ et ‘homo qui est albus, currit’ et in una intelligitur relatio, in altera vero non.

Secundum predicta queritur de hoc sophismate QUICQIJID DEUS SCIVIT, SCIT. Probatio. Deus s1civit omnia. Et nichil oblitus est. Ergo quicquid Deus scivit, s.2cit C.3ontra Quicquid Deus scivit, scit. Sed s4civit te e5sse nasciturum. Ergo s6cit t7e esse n.8asciturum Ergo tu es nasciturus.

Solutio. Prima simpliciter vera, quia scientia Cause Prime semper’ est eadem nec recipit in se aliquam t2;ransmutationem unde de rebus omnibus scientiam habet i.3minobilem E4t ideo de rebus corruptibilibus scientiam habet i5.mmobilem Cuius causa bec est. omne cognoscens cognoscit secundum modum s6uunk et secundum virtutem sue cognitionis, et non secundum modum cogniti sive rei cognite. Unde quia virtus cognitiva Cause Prime non dependet a rebus (sed res dependent ab I7psa tamquam a sna causa), cognitio autem nostra dependet a rebus cognitis et perficitur ab eis, ideo s8ciendum quod nostra. cognitic a scientia est permutabilis secundum rerum permutationem; s9cientia vero Cause Prime non est permutabilis secundum mutationem rerum.

Improbatio autem peccat s1ecundum figuram dictionis ex com r2nutatione predicamenti, quia mutatur quid in quando. Hec enim distributio ‘quicquid’ dick quid, ‘nasciturus’ autem dick quairrdo. Et sic mutatur quid in quando, a3ssumendo ‘riasciturum’ sub eo quod est ‘.4quicquicl’ Et e5tiam est ibi sophisma a.6ccidentis Quia q7uid et quando possunt accipi uno modo inquantum significantur per dictio nem; et sic peccatum est in eis secundum figuram dictionis propter principium n8aotivum quod est in dictione. Alio autem modo possunt sumi quid et quando, s1cili0cet a parte rei sive Ut sunt modi rerum c1ircum1scripto sermone; et sic error in eis facit sophisma accidentis propter principium motivum inl2 re. Universaliter enim dico q3uod’ ubicumque est figura dictionis, ibi semper est sophisma accidentis, et non econverso. Sed hoc est propter causas diversas, sicut tetigimus, quia modi rerum p4redicamentaliu [T50vz] s1u5nt diversi. 1S6i accipiantur inquantum per dictionem significan tur, s7ic’ fit figura dictionis. Si a.utem istilS idem modi accipiantur a parte rei sti9ve ut sunt modi reriam, sic fit accidens in eis, quia primo modo est principium motivum in dictione, secundo v2e0ro in re.