Quaestio 2

QVESTIO SECVNDA. Vtrum sit aliquis ordo in diuinis inter patrem & filium.

ARGVITVR PRO PARTE negante.

IMV bi nulla est disparitas, ibi nullus potest esse ordo, sed inter patrem, & fi- lium in diuinis nulla est disparitas, immo omnimoda paritas, & similitudo, ergo &c. Minor est nota ex dictis in praecedenti quaestio ne: Maiorem probo, per August. 10. de Ciui tate Dei, cap. 15. vbi definiens ordinem dicit, quod "ordo est parium, dispariumque rerum, osua cuique tribuens loca disposito": Ex quibus verbis patet, quod vbi non est disparitas, ibi non potest esse ordo.

2 Si inter patrem, & filium esset aliquis ordo, sequeretur, quod ibi esset prius, & po sterius: Consequens est falsum; ergo &c. Falsitas patet per illud quod habetur in svm bolo Athanasu, scilicet, quod in illa Trinita te nihil prius, aut posterius: Consequentiam probo, nam vbi est aliquis ordo, ibi necessario est dare primum, & secundum, & per con sequens prius, & posterius, quia sicuti potest patere per definitionem ab August traditam Ordo dicit determinatam dispositionem ordinatorum ad se inuicem; vbi autem non es dare primum, & secundum, ibi nulla potest esse determinata disposito, sed potius est ibi disposito indeterminata

ARGVITVR PRO PARTE affirmante¬. Vbi inter aliqua plura non est ordo neque determinata coaptatio, ibi vide tur esse confusio, quae omnino remouenda est a Deo, ergo &c

RESPONDEO: in ista quaestioni duo sunt videnda 1 An inter patrem, & filium, sit alique ordo. 2 An sit in diuinis prius, & posterius.

ARTICVLVS PRIMVS. An inter patrem, & filium sit aliquis ordo,

QVantum ad primum est intelligendum quod ordo potest accipi duobus moe dis; Vno modo communiter, & isto modo dicit relationem secudum totum ambitum sui generis; & sic accipiendo ordinem, semper est cum relatione: Alio modo potest accipr ordo magis stricte, & proprie, prout videtur importare non quancunque habitudinem, & relationem, Sed habitudinem alicuius, vel aliquorum terminatam ad aliquid, quod habet rationem principij, vel rationem primi, & ideo vbi terminus immediate vnus saltem principalis, & vltimatus alicuius habitudinis non habet rationem prin cipij, vel aliquam rationem primitatis, respe ctu habentis talem habitudinem, ibi talis ha bitudo non potest dici ordo, stricte accipiendo ordinem: & haec videtur intentio Com: 3. Metaph:, c. de priori, & posteriori, vbi lo quens de ordine dicit, Ordo autem non fit nisi respectu primi alicuius praepositi, vel in tellecti. Vult ergo, quod nulla habitudo sit ordo pprie dictus, nisi terminetur ad aliud, quod habeat rationem principij, uel rationem primi; dico autem rationem ptincipij, vel ra tionem primi; quia fortasse aliquis faciet dif ferentiam inter principium, & primum, cum ratio principij videatur restringere rationi primi, eo quod importet quandam causalita tem, quam non importat primum de suo mo do significandi; verum est tamen quod Ari stoteles videtur accipere vtrunque pro eodem, vnde & primo Posteriorum ait, idem dico primum, & principium, quicquid tamen sit de eorum differentia, nihil refert ad propositum, quia sufficit scire quod ordo stricte aceptus importat habitudinem terminatam ad aliud, quod habet rationem primi, vel principij respectu habentium talem habitudinem, & hinc est, quod inter eaquae sunt omnino similia, non potest esse ordo proprie, quia vnum eorum non potest habere rationem principij respectu alterius, magis quam e conuerso, propter quod requiritur, quod aliquo modo sint dissimilia.

Verum est tamen, quod ad eorum dissimi litudinem sequitur necessario similitudo ci iusdam proportionis, quia ipse ordo non v detur esse aliud, quam quaedam dissimilium proportio; & ideo conuenionter Deatus Au gust. accipit in definitione ordinis paritatem, & disparitatem, sicut patet in auctoritate superius allegata.

Ex quibus omnibus possumus colligere, quod tria requiruntur ad hoc, quod inter aliqua sit ordo; Primo, quod sint distincta, quia nihil proprie loquendo habet ordinem ad se ipsum; Secundo, quod sint dissimilia, quia ea, quae sunt omnino similia, non potest dici quod vnum eorum habeat rationem prin cipij alterius, magis quam e conuerso: Tertio, quod inter ea sit habitudo terminata ac aliquid, quod habeat rationem principij, vel primi.

Cum ergo quaeritur, vtrum inter patrem & filium in diuinis sit aliquis ordo, dico, quod ibi est ordo communiter dictus, quia est ibi mutua relatio, est etiam ibi ordo proprie dictus, quia habitudo filiationis, quae est in filio, terminatur per ipsum patiem, qui est principium filij, sicut patet per Augustinum 5. de Trinitate cap 20. vbi ait, quod "gignens ad illud, quod gignitur principium est", & haec de primo articulo.

ARTICVLVS SECVNDVS. Vtrum concesso tali ordine, necessario sit concedendum, Patrem esse priorem Filio.

AD hoc dicunt aliqui, quod sic; ldque probant quadrupliciter.

Primo sic. Vbicunque est ordo, ibi necessa rio est prius est posterius; Sed inter patrem. & filium est ordo, ergo prius, & posterius; non est autem dicendum, quod pater sit po sterior filio, ergo prior, & per consequens fillus posterior: Minor conceditur; Maior probatur, quia semper ordo accipitur per com parationem ad aliquod pr incipium, sicut et patet ex articulo praecedente, vbi autem non inuenitur ratio prioris, & posterioris, sed omia sunt penitus simul, ibi non est aliquid, quod possit habere rationem principij respectu al terius, magis quam e conuerso.

Secundo, vbi est originans, & originatum, ibi prius & posterius, sed pater in diuinis est vere originans, & filius vere originatus, ergo pater est prior, & filius posterior: Minor con ceditur; Maior probatur: quia sicut in ijs, quae distinguuntur secundum naturam, originans est prius originato naturaliter, ita in ijs, quae distinguuntur sola origine, orig nans debet esse prius originato originaliter

Confirmatur, quia videmus, quod prius, & posterius secundum naturam possunt sta re cum simultate durationis, nam subiectum cum sit prius natura propria passione, quis est ab ea independens, est simul cum ea duratione, ergo eodem modo potest stare prius & posterius secundum originem cum simul tate durationis, & naturae, & per consequens non obstante, quod pater, & filius sint simul secundum durationem, quia habent vnam durationis aeternitatem, & etiam quod sint simul secundum naturam, quia habent vnam naturam, poterit vnus esse prior alio secundum originem.

Tertio, si aliqua causa obstaret, quare pater non esset prior filio in diuinis, esset simul tas relatiuorum, quia non solum sunt simul secundum naturam, sed etiam secundum rationem, cum vnum non poscit intelligi sine altero, sed ista causa non obstat, ergo nulla alia. Maior est nota, quia ista assignatur pro potissima causa a tenentibus contrarium: Minor probatur, quia prius, & posterius sunt re latiua, & tamen hoc non oostante, prius est prius per continentiam, & etiam causa, & effectus sunt relatiua, & tamen causa est pri or effectu, cum sit ab eo independens

Quarto, vbi est dare primum, & secundum ratione originis, ibi est dare prius, & posterius, sed hoc est in proposito, ergo &c Mapor est nota, quia sicut secundum sequitur ad primum, ita posterius sequitur ad prius, & sic primum dicitur relatiue ad posterius. Minor probatur, quia sicuti patet ex eo quod principium filij habet rationem primi, quia ibidem est principium, & primum, vt superius dicebatur, ita pari ratione filius ex eo quod principiatum, habet rationem secundi.

Ista opinio potest confirmari per Riccardum, qui vult, quod in illa Trinitate, quamuis non sit prius, & posterius temporaliter, potest tamen ibi esse aliquo modo causaliter, & per consequens naturaliter; vnde infert 5. de Trinitate cap. 7. quod in Trinitate nihil prius, aut posterius temporaliter reperiri potest, sed quod non potest esse prius teporaliter, potest esse prius causaliter, & ex hoc naturaliter, & origine, ergo &c.

Contra istum modum dicendi est opinio communis, quae simpliciter negat prius, & posterius a diuinis personis: totale autem fundamentum, cui innititur est, quia si ibi esset prius, & posterius, vel hoc esset quantum ad absoluta, & hoc non, quia omnia sunt ibi vnum, vel quantum ad relatiua, & hoc non, quia relatiua sunt simul, non solum secundum naturam, sed etiam secundum rationem: nul lo ergo modo potest ibi inueniri ratio prioris, & posterioris.

Hanc opinionem credo veriorem propter tria

Primo, quia magis conformis est fidei vni uersalis Ecclesiae, quam in Svmbolo Athanasij profitemur, in quo simpliciter, & sine aliqua determinatione negatur prius, & posterius a diuinis personis. Secundo, quia fun damentum, cui innititur, ita videtur efficax, quod nullo modo potest tolli. Tertio, quia Doctores plures, & antiquiores in ea concordant, verum quia rationes alterius opinionis videntur aliqualiter cogere, idcirco in isto articulo sic procedam.

Primo distinguam de priori, & posteriori. Secundo ostendam, quod prius, & posterius proprie accepta omnino sunt neganda a diuinis personis.

Tertio ostendam, quod si extendatur ad personas diu, natura prioris, & posterioris, hoc est valde large, & per hoc soluam ratio nes alterius opinionis.

Propter primum est intelligendum, quod prius, & posterius videntur primo inuenta es se in tempore, quod patet, quia ponuntur in definitione ipsius, tanquam suae differentiae propriae, sicut patet 4. phy. vnde & Com. dicit ibi Com ij. quod numerus ponuntur in de finitione temporis, tanquam genus, & posterius tanquam differentia: constat aute, quod prius, & posterius inueniuntur in tempore, ratione suceessionis. Et ideo ratio prioris non videtur posse transferri proprie, nisi ad ea in quibus inuenitur aliquis modus suceessio nis, & hinc est, quod omnes modi, prioris, & posterioris, quos ponit Arist. 5. Metaph videm tur esse accepti penes diuersos modos succes sionis, si quis bene consideret, quae ibi dicuntur.

Ad cuius maiorem euidentiam est aduertendum, quod omnis suceessio, vel est sucees sio durationis, vel cuiusdam subordinationis: hae autem duae suceessiones in hoc conueniunt, quod quaelibet attenditur secundum diuersa signa, quae habet mensurare illas res in quibus est talis successio durationis; differunt tamen in alio, quia signa illa secundum quae attenditur suceessio durationis, penes duo instantia temporis, nullo modo possunt esse simul

Et ideo suceessio prioris, & posterioris in duratione omnino excludit simultatem; illa vero signa, secundum quae attenditur successio subordinationis, puta duo instantia na turae, possunt esse, & sunt simul, vt inferius patebit, propter quod suceessio prioris, & po sterioris in subordinatione non excludit simultatem, immo eam includit. Videmus namque, quod subiectum, & propria passio nul lam habent suceessionem in duratione, quia sunt in eodem signo durationis, secundum quandam mensuram, habent tamen suceessionem subordinationis, & dependentiae secundum suas naturas, quia passio, naturaliter dependet a subiecto, & non e conuerso; ideo est subordinata naturae subiecti, & non e con uerso, & per consequens, non est simul cum subiecto, sed posterius eo secundum naturam, & quia suceessio prioris, & posterioris non po test esse secundum idem signum; idcirco aliud est signum quod respondet subiecto, & est mensura suae naturae, & aliud signum quod respondet suae passioni; quamuis ergo passio non sit posterior subiecto, nec ibi succedat secundum durationem, succedit tamen sibi secundum naturam, & per consequens habent aliud, & aliud signum naturae, quia subiectum est independens a passione, passio vero dependet ab eo, propter quod ibi est suceessio cuiusdam dependentiae, & subordinationis,

Redeundo ergo ad propositum dico, quod prius, & posterius cum importent quandam suceessionem inueniuntur in tempore, quod est mensura omnium suceessiuorum: consequenter vero possunt transferri ad quaecun quae alia, in quibus inuenitur aliquis modus suceessiuus, vt patere potest per Arist. 5. Me taph vbi enumerat omnes modos prioritatis Concludo ergo quod cum omnis suceessio sit, vel durationis, vel subordinationis, sola suceessio durationis est proprijssime dicta, & inuenitur in solo tempore, & motu, penes quam suceessionem sumitur primus modus prioris, & posterioris secundum tempus, qui est proprijssimus, & primus, ab Aristotele in litera positus.

Omnes vero alij modi videntur sumi penes suceessionem subordinationis, & quia sex modis potest aliquid subordinari alteri; ideo ex Arist. possunt haberi sex alij modi Nam vno modo potest aliquid subordinat alteri secundum locum, vt dicatur prius, vel posterius localiter. Alio modo secundum mo tum. Tertio secundum potentiam. Quarto secundum gradum dignitatis alicuius, & eminentiae, in quo ab ipso exceditur. Quinto secundum cognitionem. Sexto secundum na turam, siue illa ordinatio proueniat ex prioritate originis, sicut forma subordinatur ma teriae, quia est posterior ea via originis, siue proueniat: ex prioritate perfectionis, sicut e conuerso materia subordinatur formae via profectionis, quia est posterior ea secundum per fectionem, & penes istam vltimam subordinationem accipitur vltimus modus prioris, & posterioris, ex quibus, quantum in praesenti sufficit, habemus, quod prius, & posterius de suo modo significandi, prout traditur nobis ab Aristotele, semper important quandam suceessionem, vel durationis, vel subordinationis.

Si vero prius, & posterius accipiantur communiter, & large, prout abstrahunt ab omni suceessione, & important simplicem, & debi tam coordinationem aliquorum distinctorum, habentium aliquam similitudinem cum prio ri, & posteriori proprie dicti secundum suc. cessionem, hoc modo non potest inueniri eorum ratio in aliqua creatura, cuius ratio est, quia in creaturis non possunt inueniri duo esse ad inuicem ordinata, ita aequalia, quin vel vnum subordinetur alteri, vel ambo cuidam tertio, & per consequens, semper serua bunt veram suceessionem posterioris ad prius, siue per subordinationem vnius sub altero, siue per subordinationem amborum sub ter tio. Et ideo prius, & posterius sic accepta vi dentur valde extranea a modo significandi, a quo dicta nomina sunt imposita, propter quod nec etiam ab Aristotele sunt considerata: patet ergo, quod erat primo explicandum circa hunc articulum.

Quantum ad secundum dico, quod prius, & posterius accepta proprie secundum modum significandi, a quo dicta nomina sunt imposita, & ab Arist. tradita, omnino sunt ne ganda a diuinis personis. Quae conclusio con cessa est ab omnibus quantum ad prioritaten temporis, vel naturae, & ideo solum restat mi hi eam probare quantum ad prioritatem ori ginis, quod ibi non reperiatur, vt dicit opin superius recitata, contra quam, praeter rationem adductam, quae optima mihi videtur, adduco tres alias rationes.

Prima, Si pater in diuinis esset prior silio secundum originem, sequeretur, quod ibi esset aliquis modus suceessionis, ita quod fi- lius succederet ipsi patri secundum originem: Consequens est falsum, ergo &c. Consequentia patet ex dictis superius, vbi ostensum est, quod prius, & posterius accepta proprie secundum modum signisicandi, a quo dicta nomina imponuntur, semper important aliquam suceessionem, sicut patet ex modo, quo vtitur eis Aristoteles, distinguens modos prioris, & posterioris. Falsitatem probo, quia vbicunque est aliqua suceessio, ibi est aliquis exitus de potentia ad actum, cum hoc videa tur esse de ratione omnis suceessionis, exitus. autem de potentia ad actum quocunque modo omnino repugnat diuinis personis, ergo nullo modo est ibi ratio prioris, & posterioris proprie accepti.

Et confirmatur per Riccardum (cui opinio contraria maxime innititur) dicentem ter tio de Trinitate, cap. 8. oportuit aeternam per sonam alteram coaeternam habere, nec potuit vna alteram praecedere, nec vna alteri succedere,

Neque valet si dicatur, quod intelligit de; processione, & suceessione secundum aeterni tatem durationis, non autem de processione, & suceessione secundumoriginem, quo modo potest concedi in diuinis personis: Nam e quaero, vtrum processio, & suceessio secundum originem mensurentur eodem signo in diuisibili, vel alio, & alio: non eodem, quia nulla esset proportio mensurae ad mensuratum, ergo alio, & alio signo, ea autem, quae habent diuersa signa, quorum vnum alteri succedit, quamuis habeant eandem durationem, impossibile est tamen, quod se habeant. ad illam durationem eodem modo, quia non coaptantur illi durationi, nisi mediantibus illis signis, sicut videmus de subiecto, & passione. Nam dato, quod aliquod subiectum, & sua passio essent aeterna, quantumcunqu haberent idem instas aeternitatis, & durationis, mediantibus diuersis instantibus naturae, quo rum vnum alteri succederet, impossibile esset, quod se haberent ad illud instans aeternitatis eodem modo.

Et ideo adhuc esset verum dicere, quod subiectum haberet aeternitatem per prius, & passio per posterius; Nam quamuis non esset suceessio prioris & posterioris in ipso in nstanti aeternitatis, esset tamen in habentibus aeternitatem, & in modo habendi illam: mmo istum modum dicendi omnes concedunt, siquidem omnes dicunt, quod si aliqua creatura esset coaeterna Deo, adhuc tamen esset verum dicere, Deum prius habere aeter. nitatem, quam illa creatura, in cuius signum quemadmodnm dicimus de futuris, quod Deus regnabit in aeternum, & vltra, quia habet creaturam coaeternam ex parte post. ita diceremus de praeterito, quod Deus regnauit in aeternum, & vltra, quia haberet creaturam coeternam ex parte ante, quod non esset propter aliud, nisi quia instans naturae diuinae, mediante quo coaptaretur aeter nitati, esset prius instanti naturae illius creaturae, ita quod quis non esset suceessio prioris, & posterioris in ipsa aeternitate, esset tamen in Deo, & creatura habentibs aeternitate, & i mo ha¬ bedi illam, verum esset dicere, quod creaturae saccederent Deo in aeternitate, & per consequens, quod Deus eam praecederet.

Applicando ergo hoc ad propositum, dieo similiter, quod si pater esset prior filio se cundum originem, itaquod esset aliud signum originis actiuae ipsius patris, & aliud signum originis passiuae filij, & vnum succederet alteri, sicut oportet dicere secundum istam viam coceremur dicere vlterius, quod pater prius haberet aeternitatem, quam filius, & quod filius in aeternitate succederet ipsi patri, quia pater mensuraretur aeternitate mediamte suo proprio signo, & filius mediante suo, & per consequens quamuis non esset successio in aeternitate communi vtrique, esset tamen praecessio, & suceessio in patre, & filio habentibus aeternitatem, & in signis median tibus quibus attingerent illam: & quia ista videntur valde inconuenientia, cogimur dicere, quod Riccardus per illam auctoritate superius allegatam velit negare omnium suc cessionem a diuinis personis, & ita remanet prima ratio cum sua confirmatione in robore.

Secundo ad idem, si pater esset prior secu dum originem, sequeretur, quod filius esset subordinatus patri, consequens est falsum, er go &c. Consequentia est nota ex dictis, nam ostensum est supra, quod posterioris ad prius vel est suceessio durationis, vel est suceessio subordinationis; cum ergo non sit ibi suc cessio durationis (vt concedunt ponentes contrariam opinionem) ergo saltem est ibi suceessio subordinationis; Falsitatem probo; nam si filius ratione originis subordinaretur patri, illa origo non faceret eum aequalem, sed minorem patre, quia ita videmus in om- nibus modis prioris, & posterioris, quod sem per posterius inquantum subordinatur prio ri, est sibi inaequale, & eo indignius, quod er- roneum est ponere in diuinis personis.

Tertio. Si pater esset prior filio secudum originem, sequeretur, quod posset intelligi in suo esse personali constitutus non intelle cto filio, hoc autem est falsum, quia tunc pa ter esset suppositum absolutum: Consequen tiam probo, quia quamuis prius, inquantum dicitur relatiue ad posterius, non possit intelligi non intellecto posteriori, id tamen quod est prius, & cui competit praefata relatio, eo ipso quod in aliquo signo praecedit ipsum posterius, potest intelligi illo non intellecto quia in tali signo non est simul cum priori. & per consequens non est quid relatiuum, poterit ergo intelligi illo non intellecto, & ita erit quid absolutum, & sicpatet, quod proprie loquendo prius, & posterius non re periuntur in diuinis

Et nunc tertio ostendo, quod nomen prio ris, & posterioris si extendatur ad diuinas pro sonas, hoc est valde large: Vbi est intelligen dum, quod de ratione prioris, & posterioris, proprie accepti videntur esse tria, quantum

Primum est distinctio, quia vnum, & idem ad praesens spectat. non potest esse prius, & posterius se ipso Secundum est ordo, nam sicut patuit superius, ordo oritur ex habitudine ad aliquod primum vel principium. Et ideo, vbi inuenitur ratio primi, vel principij ibi necessario ex habitudine alterius, vel aliorum ad ipsum oritur ali quis ordo, vbicunque autem est prius, & po sterius, ibi est aliquid, quod habet rationem do. Tertium quod requiritur est ipsa suceesprimi, vel principij, ergo necessario ibi est or sio, sicut fuit superius declaratum, & in hoc videtur complete consistere ratio prioris, & posterioris proprie acceptorum. prioris, & posterioris transfertur ad diuinas

Ad propositum ergo dico quod nomen personas ratione ordinis, & distinctionis, quia ibi est vera distinctio, & verus ordo, cum sit ibi vera ratio principij, & principiati ex habi tudine autem ad principium semper oritur ordo, vt superius dicebatur. Haec autem node large; vnde vel non debent concedi de di mina nequeunt transferri ad diuinas persouinis personis, uel debent concedi cum temnas quantum ad illud quod important ratio ne suceessionis, vt est superius declaratum; ram rationem principij, siue praecessionis, & & ideo eorum translatio ad personas fit valperamento, vt intelligamus ibi per prius ve per posterius veram rationem principiati, siue processionis, quibus declaratis facile responderi potest ad rationes alterius opi- nionis

Ad primam ergo cum dicitur, quod vbicunque est ordo, ibi est prius, & posterius; nego, & cum probatur, quia semper ordo ac cipitur per comparationem ad aliud princi pium, concedo, non tamen propter hoc opot. tet, quod tale principium habeat rationem prioris, quia ita dicitur ibi principium a prin cipiando, quod non a praecedendo Cum vero probatur contrarium, quia ea quae sunt omnino simul, vnum non potest habere rationem principij magis quam e conuerso. Dico, quod falsum est, nam sicut simultas non tollit eorum distinctionem, ita etiam, nec tol lit eorum proprietates, et conditiones; et ideo si proprietas vnius est principiare, et, proprie tas alterius principiari, retinebunt sibi prae¬ fatas proprietates, stante eorum simultate, si euti retinent suam distinctionem, & maxime vbi non habent distinctionem, nisi per di ctas proprietates, sicut est in proposito.

Peceat ergo dicta ratio per fallaciam consequentis, quia arguit a pluribus causis Veri tatis ad vnam tantum, nam quod sit ordo inter aliqua, potest prouenire ex duabus cau sis, puta, vel quia in eis est posterioris ad prius suceessio, & subordinatio, vel quia in eis est principiati ad principium vrera coexigentia, & connexio, & per consequens coordinatio, & secundum istum modum est ordo inter diuinas personas

Ad secundam nego maiorem. Ad probationem cum dicitur, quod sicut in ijs, quae distinguuntur natura, originans est prius originato naturaliter, ita in ijs, quae distinguum tur sola origine, originans est prius originato originaliter; dico, quod non est simile, quia in ijs, quae distinguuntur secundum naturam, originans est prius originato naturaliter, non propter ipsam otiginem, sed propter distinctionem naturae; ratione cuius sunt ibi diuer sa signa naturae, quorum vnum respondet originanti, & alterum originato, & per conse quens potest ibi esse suceessio, & ratio prio ris, & posterioris; origo ergo ipsa non est cau sa quare inter originans, & originatum sit ordo, & suceessio prioris, & posterioris, pot tamen esse causa principij ordinis, quia vbicunque est ordo, ibi est principium, & per consequens necessario est ibi ordo; in ijs ergo, quae distinguuntur sola origine, sicuti pa ter, & filius in diuinis, origo ipsa ita est cau sa simplicis originis, quod tamen non est cau sa alicuius suceessionis secundum prius, & posterius.

Peccat ergo ista ratio per fallaciam accipiendo non causam pro causa, quia illam successionem, vel subordinationem, quae est posterioris originati sub priori originante in ereaturis, reducit tanquam in causam in ipsam originem, cum tamen origo non sit cau sa, sed distinctio naturae, ita quod si per impossibile natura esset vna in originante, & originato in creaturis, ita esset ibi ordo, quod nuila suceessio, & subordinatio reperiretur, & per consequens neque ratio prioris, & po sterioris.

Ad confirmationem vero cum additur, quod sicut prioritas naturae stat cum simulta te durationis, &c nego & dico, quod haec con firmatio dupliciter peccat, hoc n. pot duplici ter intelligi. Vno modo, quod prius, & posterius secundum naturam sint simul duratione, ita quod in ea nmulla sit suceessio, & hoc modo concedo, quod stent simul. Alio modo, quod prius, & posterius secundum naturam sint simul duratione, & in eodem signo habeant suam durationem, & hoc nego, quia duratio non potest communicari alteri rei ante suum signum naturae, & ideo illud, quod est prius secundum naturam, habet du rationem in priori signo naturae, & illud, quod est posterius, in posteriori, quamuis illa dura tio sit tota simul in vtroque. Simultas ergo non est referenda ad ea, quae habent durationem, sed ad ipsam solam durationem, & sic non est omniquaque verum, prioritatem naturae stare cum simultate durationis, & da to etiam quod esset verum simpliciter, non propter hoc sequitur, quod eodem modo pro prietas originis stet cum simultate naturae, & durationis; idcirco quamuis simultas durationis non excludat omnem suceessionem, simultas tamen naturae videtur omnem successionem excludere, & maxime suceessionem originis, de qua est modo sermo, quod patet, quia principium originis est natura, & terminus eiusdem est natura, si ergo originans, & originatum nullam habent suceessionem sm naturam, ergo multo minus ea hnt sm originem.

Ad tertiam rationem dico, quod prius po test dupliciter accipi, vno modo inquantum dicitur relatiue ad posterius, & isto modo ita est simul cum posteriori, quod non praecedit ipsum in aliquo signo; nam si ipsum pcederet, tolleretur simultas relatiuorum; Altero modo potest accipi ipsum prius secundum illud, quod est prius, excepto eo, quod relatiue dicitur, & sic est aliquid absolutum, & praecedit ipsum posterius in aliquo signo durationis, vel naturae. Et ideo ratio non est ad propositum, quia si pater in diuinis hoc modo praecederet filium in aliquo signo, sequeretur, quod esset suppositum absolutum, quod patet esse falsum.

Ad quartam rationem cum dicitur, vbi est dare primum, & secundum ratione originis, ibi est dare prius, & posterius; potest di ci dupliciter; vno modo, quod sicut nomina prioris, & posterioris transferuntur ad diuinas personas valde large, quia non ratione suceessionis, quam important principaliter, sed ratione originis, quam non important, ita principaliter; ita etiam eodem modo nomina primi, & secundi transferuntur ad eas valde large, quia non ratione suceessionis, sed ratione ordinis, dummodo ita sit, quod per ea importetur suceessio, sicut importatur per nomina prioris, & posterioris; & sic ratio non est contra nos

Alio modo potest dici, quod non est simi¬ le de nominibus primi, & secundi, & de non minibus prioris, & posterioris, quia nomina primi, & secundi sunt imposita ad significam dum principaliter ipsum ordinem, propter quod possunt transferri ad diuinas personas, fortasse etiam poprie. Nomina vero prio ris, & posterioris non sic, vt superius patuit. Cum ergo dicitur, quod simile est de vtrisqu nego, & cum probatur, quia sicut secundum sequitur ad primum, ita posterius ad prius.

Dico quod ista sequela non est eodem modo, quia sequela secundi ad primum dicit simplicem ordinem sine successione. Sequeia vero posterius ad prius dicit ordinem cum suceessione, & eodem modo dicendum est ad aliam probationem. Nam secundum ita dicitur relatiue. ad primum quod tamen nul la suceessio neccessario ibi supponitur, sed posterius ita dicitut relatiue ad prius, quod tamen necessario supponitur ibi suceessio si proprie accipiantur.

Ad auctoritatem vero Riccardi dicentis, quod in Trinitate potest esse aliquid prius alio causaliter, quamuis non temporaliter, di co, quod Riccardus intelligit de priori valde large, secundum quem modum prius idem est, quod principium; & dicitur secundum hoc ibi esse prius, vel principium, non a prae cedendo, sed a principiando. Quod autem ista sit eius intentio, potest haberi ex his, quae dicit ix. cap. eiusdem libri de Trinitate, vnde praefata auctoritas est dessumpta, vbi ait, quod quaelibet persona posset accipere ab alia quacunque persona pienum sapere, & per consequens plenum esse, si ipsum non haberet aliunde. Et ideo (secundum viam eius) si pater non haberet esse diuinum a se posset ipsum accipere a filio, quemadmodum lilius accipit ipsum a patre, quod nullo modo haberet veritatem, si pater esset prior filio secundum originem, sicut imaginatur opinio quae eius auctoritati innititur. Nam dato per impossibile, quod pater non haberet esse diuinum a se, si tamen esset prior filio secundum originem, nullo modo posset accipere diuinum esse a filio, quia nunquam prius, in quantum prius, accipit esse a posteriori. Et ideo oporteret, quod reciperet esse ab aliqua alia persona priori.

Cuius tamen contrarium expresse vvli Riccardus, sicut patet in loco supradicto, dicit nanque in principio illius cap. quod in Deo idem est esse, & sapere, & per consequens illa persona, quae ex aspectu alterius accipit sapere, accipit etiam ab ea esse, & statim dubitat contra se dicens; sicut persona procedens videt producentem, ita persona producens videt productam, cur ergo non eadem ratione conuincitur illam esse ab ista: sicut probatur, & conuincitur istam esse ab illa: quasi dicat, si persona producta puta Filius ex eo quod aspicit personam producentem, scilicet patrem accipit ab eo sapere, & esse; qua de causa persona producens scilicet pater, cum aspiciat personam filij, sapere & esse non accipit ab ea: & respondet dicens, quod quae libet persona ex aspectu alterius accipit plenum sapere, & diuinum esse, nisi habeat aliunde, & subdit, necesse enim est vt inde ha beat si aliunde non habet, sed si habet ex se non necesse est inde habere. Ex quibus colli gitur, quod si pater non haberet diuinum es se a se, ab alio acciperet illud, puta ab ipsomet filio, & per consequens esset ibi mutua habitudo in acceptione diuini esse; haec tamen conuersio non posset saluari, quia inclu deret incomposibilia si patet esset prior filio secundum originem, vt ponit opinio superius recitata, Patet ergo quod Riccardus non imaginatur inter patrem, & filium ordinem prioris, sicuti quidam ab eo assumunt, sed, quod ibi sit prius, & posterius valde large modo quo superius declaratum fuit, & ideo profert ipsum non simpliciter, sed cum deter minatione dicens, quod est ibi prius causaliter, quasi dicat, quod illud prius est idem quod principium, & posterius idem quod principiatum, & haec de tota quaestione.

ADRATIONES PRINCIPALES AD primam dico, quod si per disparitatem intelligamus quandam distinctio nem, tunc Maior est vera, si vero intelligamus inaequalitatem, tunc simpliciter est falsa in diuinis, & ad probationem ex Augusti no dico, quod ibi Augustinus describit ordinem prout includit successionem, quomodo reperitur in creaturis; illa tamen descriptio non tangi: ordinis essentiam quantum ad to tum, quapropter in diuinis ponitur ordo pro ut abstrahit a disparitate, & vt includit prae tessionem, vel quasi suceessionem secundum dependentiam

Ad secundam dico consequentiam non va lere, quia pot ibi esse ordo sine priori, & posteriori naturae.