Table of Contents
Commentarius in libros Sententiarum
Liber 1
Prologus
Distinctio 1
Quaestio 1 : Utrum fruitio sit essentialiter unus actus. Quid importetur per hoc nomen fruitio.
Quaestio 2 : Utrum obiectum fruitionis ordinatae, et proprie dictae sit unum tantum.
Quaestio 5 : Utrum uti sit actus necessario distinctus ab ipso frui.
Distinctio 2
Quaestio 1 : Utrum sit tantum unus Deus.
Quaestio 2 : Utrum cum unitate divinae essentiae stet pluralitas perfectionum attributalium.
Quaestio 3 : Utrum cum unitate essentiae stet pluralitas personarum.
Distinctio 3
Quaestio 1 : Utrum Deus cognoscatur a nobis aliquo communi conceptu cum creaturis.
Quaestio 2 : Utrum Deus sit primum cognitum ab intellectu nostro.
Quaestio 3 : Utrum primum cognitum ab intellectu nostro sit aliquod universale.
Distinctio 4
Quaestio 1 : Utrum in divinis sit generatio
Distinctio 5
Quaestio 1 : Utrum divina essentia sit generans
Quaestio 2 : Utrum divina essentia sit formalis terminus generationis
Quaestio 3 : Utrum divina essentia sit subiectum generationis
Quaestio 4 : Utrum filius generetur de substantia patris
Distinctio 6
Quaestio 1 : Utrum pater generet filium naturali necessitate
Quaestio 2 : Utrum pater generet filium voluntate
Distinctio 7
Quaestio 1 : Utrum potentia generandi in Deo sit aliquid absolutum
Distinctio 8
Quaestio 1 : Utrum in Deo sit aliqua realis compositio
Quaestio 2 : Utrum in Deo sit aliqua compositio secundum rationem
Distinctio 9
Quaestio 1 : Utrum generatio in divinis distinguat filium a patre
Quaestio 2 : Utrum sit aliquis ordo in divinis inter patrem, et filium
Distinctio 10
Quaestio 1 : Utrum Spiritus Sanctus procedat per modum voluntatis
Distinctio 11
Quaestio 1 : Utrum Spiritus Sanctus procedat a filio
Quaestio 2 : Utrum si Spiritus Sanctus non procederet a filio, distingueretur ab eo
Distinctio 12
Quaestio 1 : Utrum Spiritus Sanctus procedat a patre, et filio per mutuum amorem
Distinctio 13
Quaestio 1 : Utrum generatio filii, et processio Spiritus Sancti sint realiter distincta
Distinctio 14
Quaestio 1 : Utrum detur duplex processio Spiritus Sancti, scilicet aeternae, et temporalis
Distinctio 15
Quaestio 1 : Utrum missio sit communis toti Trinitati
Distinctio 16
Quaestio 1 : Utrum in divinis sit missio visibilis
Distinctio 17
Quaestio 2 : Utrum charitas possit augeri
Distinctio 18
Quaestio 1 : Utrum id, quod significatur nomine doni, in divinis sit quid essentiale
Distinctio 19
Quaestio 1 : Utrum divinae personae sint aequales
Quaestio 2 : Utrum detur aliqua veritas praeter divinam
Distinctio 20
Quaestio 1 : Utrum filius sit aequalis patri in potentia
Distinctio 21
Distinctio 22
Quaestio 1 : Utrum Deus sit nominabilis a nobis aliquo nomine significante suam essentiam
Distinctio 23
Quaestio 1 : Utrum nomen personae in divinis significet intentionem rei, vel rem intellectam
Distinctio 24
Quaestio 1 : Utrum in Deo sit unitas
Quaestio 2 : Utrum in Deo sit aliquis numerus
Distinctio 1
Distinctio 26
Distinctio 27
Quaestio 1 : Utrum verbum mentis nostrae habeat aliquam similitudinem cum verbo increato
Distinctio 28
Quaestio 1 : Utrum innascibilitas in divinis dicat rationem positivam
Distinctio 29
Quaestio 1 : Utrum principium dicatur secundum unam rationem in Deo, et creaturis
Distinctio 30
Quaestio 1 : Utrum relationes dictae de Deo ex tempore sint reales.
Distinctio 31
Quaestio 1 : Utrum aequalitas, et similitudo sint nomina relationum realium.
Distinctio 32
Quaestio 1 : Utrum pater, et filius diligant se Spiritu Sancto.
Distinctio 33
Quaestio 1 : Utrum aliqua relatio in creaturis sit verum ens reale extra animam.
Quaestio 2 : Utrum proprietates personales in divinis sint relationes reales distinctae ab essentia.
Quaestio 3 : Utrum proprietates relativae sint idem quod origines.
Distinctio 34
Quaestio 1 : Utrum persona sit aeque simplex sicut essentia.
Distinctio 35
Quaestio 1 : Utrum Deus habeat scientiam de aliis a se
Distinctio 36
Quaestio 1 : Utrum in Deo sint Ideae.
Distinctio 37
Quaestio 1 : Utrum Deus sit ubique.
Distinctio 38
Quaestio 1 : Utrum futura contingentia in divina essentia immutabiliter repraesententur.
Distinctio 39
Quaestio 1 : Utrum divina providentia ad omnia se extendat.
Distinctio 40
Quaestio 1 : Utrum Deo conveniat aliquas praedestinare, vel reprobare.
Distinctio 41
Quaestio 1 : Utrum praedestinatio habeat causam.
Distinctio 42
Quaestio 1 : Utrum in Deo sit potentia.
Distinctio 43
Quaestio 1 : Utrum Deus sit omnipotens.
Distinctio 44
Quaestio 1 : Utrum Deus possit facere universum melius quam fecit.
Distinctio 45
Quaestio 1 : Utrum voluntas divina convenienter distinguatur in voluntatem signi, et beneplaciti.
Distinctio 46
Quaestio 1 : Utrum voluntas divina necessario semper impleatur.
Distinctio 47
Quaestio 1 : Utrum illud, quod est contra voluntatem antecedentem, obsequatur voluntati consequenti.
Distinctio 48
Quaestio 1 : Utrum voluntas nostra debeat conformari voluntati divinae.
Quaestio 1
Utrum in divinis sit missio visibilisAn speties illae, in quibus Spiritus San ctus inuisibiliter apparuit, fuerint verae res sicut apparebant.
QVantum ad hoc est intelligendum, quod missio visibilis supponit, & includit missionem simpliciter, de qua superius est determinatum, & ideo totum, quoc est de ratione missionis simpliciter, est etiam de ratione missionis visibilis, quia tamen missio visibilis, se habet ad missionem simplici ter, quae fit modo inuisibili, sicut speciale ad commune: ldcirco differt ab illa in duobus, in quibus se habet per additionem ad eam.
Primo differt quantum ad modum sancti ficationis: nam quamuis per vtranque missionem contineatur sanctificatio, in alio tamen gradu obtinetur per missionem inuisibi em, & in alio gradu per visibilem: quod patet, nam per missionem simpliciter inuisibilem obtinetur gratia sanctificans in gradum sufficiente, solum quantum ad illam personam cui fit talis missio, per missionem vero visibi lem obtinetur gratia sanctificans in gradum su pereffluenti, ita vt non solum sufficiat quam tum ad illum cui fit talis missio, sed etiam su perabundet, ex eoqe in alios redeundet.
Secundo differunt, quia missio visibilis su per missionem simpliciter addit aliquam spe ciem visibilem exterius demonstratam, quae quidem species significat, & representat mis sionem inuisibilem diuinae personae interius asistentis, & causantis gratiam sanctificantem. & hinc est, quod diuina persona quando mit titur hoc modo, dicitur in tali specle visibiliter apparere, quemadmodum dictum est de Spiritu Sancto, quod apparuit super Christum haptixatum in specie columbae, & super Apostolos in linguis igneis.
Et ideo si quaeratur, quot modis differat missio visibilis filij a missione visibili Spiritus Sancti, potest dici, quod quatuor modis differunt.
Primo, quia natura humana, in qua apparuit filius, fuit vera natura, & eiusdem spe ciei cum nostra in qua apparuit: natura aut visibilis, in qua apparuit Spiritus Sactus, non est necesse dicere, quod fuerit vera natura, sicut apparuit, nam saltem de linguis igneis tenetur magis communiter, quod non fuerint verae res extra imaginationem, sicut apparuerunt, sed solum species imaginariae: Ra tio autem huius differentiae ex hoc desumi potest, quod tales species solum erant ad sonificandum, quae quidem significatio pot haberi per solas species imaginarias; sed illa humana natura in qua apparuit filius, fuit ordinata ad faciendum opus nostrae redemptionis, quod non potuit congrue fieri nisi per verum hominem
Secundo differunt, quia natura, in qua fi lius apparuit, fuit rationalis; illa vero in qua apparuit Spiritus Sanctus, fuit irrationalis: Ratio autem huius potest assignari eadem, quae nunc supra dicta est, & etiam multae aliae, de quibus non curo ad praesens
Tertio differunt, quia natura in qua apparuit filius fuit assumpta ad personalitatem ipsius, natura autem a Spiritu Sancto assum pta, minime, Cuius ro est, quia Dei filius de buit esse mediator Dei, & hominum, propter quod decuit, quod in vna, & eadem persona esset verus Deus, & verus homo, alioquin non participasset cum extremis; & per con sequens non fuisset verus mediator: opor. tuit ergo, quod illa natura assumeretur ad eius personalitatem, quod non habet locum in apparitione Spiritus Sancti.
Quarto differunt, quia filius solum semel apparuit visibilis in natura passibili; Spiritus autem Sanctus apparumt pluribus vicibus vi: sibiliter: nam super Christum baptixatum apparuit in specie eolumbae, in specie nubis lucidae super eundem in transfiguratione; su per Apostolos vero in linguis igneis: Ratio autem huius differentiae ex hoc sumi potest: Quod opus nostrae redemptionis, ad quod fuit ordinata apparitio Christi in carne, sufficienter fuit expleta per illam vnicam apparitionem sicut & per vnicam ipsius passionem; sanctificatio vero, ad quam fuit ordinata ap paritio Spiritus Sancti, non fuit vna tantum; Propter quod nec etiam potuit ita sufficien ter fieri per vnam tantum apparitionem: & ideo decuit, quod appareret pluribus vicibus; & haec dicta sufficiant.
ARTICVLVS SECVNDVS Vtrum missio visibilis Spiritus Sancti debue rit fieri quolibet tempore, & quibuscunque personis.
AD hoc est dicendum, quod non debuit fieri quocunque tempore, & quibuscunque personis :; non enim ante Christi adue tum debuit fieri; quia vt dictum est, talis missio visibilis significat in eo cui fit plenitu dinem gratiae potentis in alios redundare; haec autem plenitudo non potuit obtineri ante Christi aduentum: quia tempus plenitudinis incaepit post Christi aduentum, secundum illud Apost. ad Galat. 4. At vbi venit pleni tudo temporis: & ideo debuit fieri solum tenpore Christi, & Apostolorum: quia tunc temporis indigebat Ecclesia fundari, & multiplicari in fide Christi; cuius multiplicatio, & fundatio multum ex talibus missionibus visibilibus dependebat, maxime cum tales missiones fierent propter populum astantem vt facilius conuerteretur per doctrinam, & praedicationem illorum, quibus tales missiones fiebant, & ista videtur esse intentio August. 2. de Trin cap. ij. vbi dicit, quod tales missiones visibiles fuerunt, "vt exterioribus visis, hominum corda commota a temporali manifestatione venientis, ad ocultam aeternitatis semper praesentis conuerterentur": ex quo immediate apparet, quod tales missiones non debent fieri modo, quia ecclesia fuit sufficienter fundata per doctrinam Chri sti, & Apostolorum, quorum doctrina fuit per signa euidentia probata, propter quod non debemus quaerere vlteriorem probationem nostrae fidei; nec vlterius indigemus, quod fiant tales missiones visibiles: Patet ergo quod missio visibilis non debuit fieri quocunque tempore
Vlterius dico, quod non debuit fieri qui buscunque personis; & hoc satis habetur ex dictis: nam dictum est supra, quod talis mis sio fit ad significandum tantam esse plenitu dinem gratiae in eo cui fit, vt posset ex eo in alios redundare: Propterea simpliciter debuit fieri Christo tanquam fundamento, capiti Ecclesiae, a quo debebat gratia in om- nes alios deriuare: Deinde debuit fieri ipsis Apostolis, ad quos spectabat Ecclesiam con struere super summo angulari lapide Christo lesu, & ideo decuit vt eorum doctrina, & praedicatio per tales missiones visibiles reciperet firmitatem, siquidem per eorum doctrinam, & praedicationem debebat fides Chri sti confirmari, & multiplicari, & per conse quens eis mediantibus debebat gratia aChri sto capite in omnes alios descendere. Post Apostolos vero non decuit, tales missiones visibiles fieri alicui alteri; quia per doctrinam Apostolorum fides Christi sufficienter fuit approbata, & confirmata, & super eandem fidem Ecclesia firmiter stabilita.
Quapropter si obiicietur, quod talis missio visibilis debuerit fieri etiam beatae virgi ni, quia in ea fuit gratiae plenitudo. Dicitur communiter, quod quamuis in ea esset gratiae plenitudo, quia tamen non erat in statu docentis, & Sacramenta exhibentis, ita vt p doctrinam, & Sacramentorum exhibitionem posset gratiam in alios transfundere; lccirco non debuit sibi talis missio fieri; ex speciali tamen priuilegio creditur, quod in die Sancto Pentecostes receperit Spiritum Sanctum in signo visibili, sicut omnes Apostoli.
Si autem vlterius obiiciatur, quod talis t missio fuerit facta Patribus veteris testamenri; quia de multis legitur, Deum eis apparuisse etiam in signo visibili, vt patet de Mov se, de quo legitur Exodi 30. quod Deus ei locutus est de medio rubi; Dicendum est de omnibus talibus apparitionibus, quod Deus eis apparuit, & locutus est per subiectam crea turam scilicet per Angelos, sicut patet per P. Aug. 3. de Trinit. cap. vltimo, & de 2. haec sufficiant.
D hoc est dicendum, quod aliquam talem speciem esse veram rem, potest in telligi dupliciter; vno modo, quia non est tantum secundum imaginationem, alio modo quia non solum est vera res corporalis, sed etiam est illius naturae, & illius speciei, cuius apparet: si primo modo intelligatur, sic dico, quod de aliqua specie non est dubium quod fuerit vera res corporalis extra imaginationem, sicut patet de illa columba, quae apparuit super Christum baptixatum: nam textus Euangelij expresse dicit quod descen dit corporali specie, sicut columba: De illis tamen linguis igneis dubium est, vtrum fuc rit res corporales, vel species imaginariae; At de hoc dubitat August. 2. de Trinit. cap. 8. de Magis, & mouet quaestionem super hoc, quam dimittit insolutam: Videtur tamen magis sen tire, quod fuerint solum species imaginariae, quod probat ex modo loquendi Scripturae: Dicit enim textus Sacri Canonis, sicut patet actuum 3. quod "apparuerunt illis dispertitae linguae tanquam ignis"; de quo apparet, quod est vera res extra imaginationem; & con stat sic esse; nam consueuimus dicere, quod illud, quod sic apparet, sic est. Et quamuis de facto sit dubium, vtrum sic, vel sic fuerit, de possibili tamen nullum est dubium, quod vtroque modo potuerit esse; potuit namque es- se, quod fuerint verae res corporales; & po tuit esse, quod fuerint solum secundum ima ginationem: & ita patet quid sit dicendum quantum ad primam intellectionem quaesiti
Si autem intelligatur secundo modo, vtrum fuerint illius naturae, & illius speciei, cuius apparebant, Dicendum est, quod iste intelle ctus non habet locum, nisi quantum ad illas species, quae fuerant verae res corporales ex tra imaginationem, & ideo dubium est de illa columba, quae apparuit super Christum; vtrum fuerit illius naturae, & speciei cuius apparebat, & quibusdam videtur, quod sic quibusdam vero quod non, propter duo: Pri mo, quia sic dicendo exhibemus illi apparitioni maiorem reuerentiam: nam valde indecens videretur, quod illa columba semp vixisset, vel mortua fuisset more aliorum ani malium, sicut oporteret dicere, si vera colum ba fuisset
Secundo, quia si dicamus, quod non fuit vera res, sed similitudo eius ostensa in aliena materia; congruentiori modo saluamus suam significationem, quod patet, quia tunc magis miraculosa fuit talis apparitio: Ideo si fuisset vera columba, non apparuisset ita mi raculum, sed forsitan creditum fuisset, quod a casu sic aduenisset, & a casu recessisset, & ideo melius est dicere, quod fuerit materia alterius corporis affectata figura, & acciden tibus verae columbae: & haec pro praesenti di stinctione.
On this page