DIcit. &, cum sit declaratum quod hoc nomen en dicitur mntltis modis, vt dictum lem intra ctatu, in quo decla rauimus nomnia vsitata in hac scientia. il lic enim distinximus quod hoc nomon ens quando quid significat quiditatem sub stantiae demonstratae, & quandomques ipsam substantiam demonstratam, & qunque aliquod accidens in istis substantiis aut quantitatem, aut qualitatem, aut aliud eorum, quae praedicantur de substan tiis non praedicatione declarante substantias eorum, nec in responsione ad quid est haec substantia demonstrata. Et hoc intendebat, cum d. & quoddam significat, &c. i. & hoc no men ens quandoque significat in substantiis qualitatem, aut quantitatem, aut aliud accidentium praedicabilium de eis: non ita quod declarent substan sed praedicantur secundum quale, aut quantum, aut vbi, aut quando, aut alio modo.

Cum declarauit, quod hoc nomen ens significat substantiam, & accidentia substantiae, quae sunt nouem praedicamenta, intendit declarare, quod hoc nomen ens principaliter, & simpliciter significat praedicamentum substantiae, & secundario & determina te, scilicet relatiue ad substantiam, alia praedicamenta accidentium, quae non dicuntur esse, nisi quia accidunt enti, quod est ens per se, scilicet substantiae. Et d. Et, cum ens dicitur, &c. i. &, cum declaratum est, quod hoc nomen ens di de generibus praedicamentorum, ma nifestum est, quod primum, de quo di hoc nomen simpliciter, & principa liter, est illud, quod dicitur in responsione ad quid est hoc indiuiduum demonstratum perse existens: & ista interrogatio est de substantia. D. in coepit declarare hoc ex modo intel rogandi, & respodendi, & d quoniam, cum dicimus de aliquo, &c. i. & signum eius, quod illud, de quo interrogatur per hoc nomen quid in indiuiduis substantiae, est dignius hoc nomine ens, est, quoniam, si interrogatur per alia non mina interrogantia de indiuiduis substantiae, non respondetur per ali quid determinans quiditatem ei v.g. quoniam, quando interrogatur, quale est istud demonstratum, aut eiusmodi respondemus bonum aut malum calidum aut frigidum: & non respon demus ipsum esse hominem aut orben quod intendebat per deum. Et cum hoc interrogatur quid est illud ind uiduum existens, quod dicitur substantia, non respondemus ad hoc aliquid extra essentiam eius. v. g. al bum, aut calidum, aut tricubitu, sec homo, aut orbis. Et intendehat per hoc, quod praedicabilia, quae declarant quiditatem indiuidui substantiae de monstratae, sunt di gniora hoc nomni ens, qua praedicabilia aliorum acciden tium, cum nunquam notificent quod ditatem substantiae. & ideo quod declarat quiditatem indiuidui substan tiae est substantia. In hoc ergo capse intendit declarare, quod quiditas indi uidui substantiae est prior in esse qui ditatibus accidentium. indiuiduum enim substantiae prius esse aliis indi uiduis accidentium manifestum est per se. Et sciendum est, quod ista decla ratio est logica. & plures demonstra tiones in hac scientia sunt logicae, scilice quoniam propositiones eius sunt acceptae a Dialectica. Dialectica enim vsitatur duobus modis. vno modo, secundum quod est instrumentum: & sic vsitatur, in scientiis aliis. & alio modo, vt accipitur illud, quod declaratum est in illa in aliis scientiis, secundum quod accipitur, & secundum quod accipitur illud, quod declaratum est in aliqua scientia speculatiua ad aliam scientiam, est cum ista consyderat de ente simpliciter. & propositiones dialecticae sunt entis sim pliciter, sicut definitiones & descri ptiones, & alia dicta in eis.

Cum posuit, quod ens in rei veritate est substantia, & in hoc conueniunt omnes Antiqui, quorum plures propter hoc, quod opinabantur quod substantia est ens in rei vertate, dubitabant vtrum acciden tia sint entia, aut non, d. Et ideo qui ret, &c. i. & io dignum est, vt qui opinatur hoc de. substantia, dubitet in omni bus accidentibus, v.g. ambulatione, & sanitate, & sessione, vtrum dicantur esse simpliciter, aut non. & hoc dignum est dubitare, cum nullum eorum existat per se, aut possit separari a substantia, & quod ens est illud, quod per se est.

D.d. sed si ambulans, &c. i. sed, si concesserim quod hoc nomen ens signat ista, tunc substantia est dignior vt significetur hoc homine ens, secundum quod apparet sensu, scilice quoniam est manifestior apud sensum,

D.d. causam in hoc, & d. quoniam subie ctum, &c. i. quoniam subiecta quiditatum substantiarum, & vniuersaliorum earum sunt indiuidua substantiae, quae sunt terminata per se scilicet quoniam sunt terminata a locis & superficiebus: & quod ditas est pars istius substantiae, quaesunt indiuidua substantiarum par ticularium, & secundum haec duo di praedicamentum substantiae. & d. quoniam subiectum eorum, &c. intendebat a quiditate substantiarum vniuersalio rum earum. Et cum d. est aliquod terminatum, &c. intendebat indiuidua substantiae, quae sunt terminata, quia sunt corpora existentia per se.

D.d. & hoc est de substantiis, &c. innuit per hoc quiditates. & quasi d. & ista sunt substantiae, quia sunt partes substan tiarum, quae sunt substantiae in rei veritate, scilicet particularium.

D.d. & haec significant, &c. i. & ista vniuersalia, quae sunt substantiae, sio nant praedicamo tum substantiae.

D.d. sedens enim & stans &c. i. & causa in hoc est, quoniam acciden tia, v.g. stans & sedens, non dicuntur esse entia sine istis. & accepit hoc no men denominatiuum pro accidente tantum.

Deinde d. manifestum est igitur, &c. & cum hoc declaratum sit de substantiis, manifestum est, quod substantiae sunt causae essentiae accidentium. & accidentia non sunt nisi propter substantias. & hoc necessarium est, quoniam, cum declaratum est, quod nomen ens dicitur de decem praedicamentis, & dignius de substantiis: & est declaratum quod, cum plura communicant in eodem nomi ne, & quoddam dignius quibusdam, illud, quod est dignius illo nomine esi causa caeterorum: & dispositio ca terorum ad causalitatem est sicut dif spositio illorum cum illo nomine ex istis igitur propositionibus. con cluditur, quod substantia est causa caete rorum praedicamentorum.

Et, cum sit declaratum, quod quidi tates accidentium posteriorantur qui ditatibus substantiarum, secundum quod cau sata posteriorantur causis, manife stum est, quod ens, quod est principale & quod est prius & simpliciter, et sub stantia, non illud, quod est aliquod ens, i. non simpliciter nec principaliter. Et hoc intendebat, cum d. Ens igitur, quod est, &c. i. ens ergo, quod principaliter & sim pliciter est ens, est substantia, non il lud, quod est aliquod ens, i, nec principaliter, nec simpliciter. & est in verbis eius ordo posterior. Et, cum nar rauit, quod substantia est prior caeteris praedicamentis. & hoc intendebat per principale, & primum dicitur multis modis, incoepit declarare quot modis prae cedat substantia accidentia, & d. Et primum dicitur multis modis. i. & primum, quod est prius, dicitur multipliciter. & substan tia est primum omnium secundum definitionem, & cognitionem, & secundum tempus, D.

dedit cam in hoc, & d. nullum. eni praedicamentum, &c i. & substantia est prior his tribus modis: quoniam nullem accidentium est separabile, & ipsa so la est separabilis. & hoc intendebat cum d. i. de substantia. Et dixit hoc, quia declaratum est, quod vniuersalia accidentium sunt illa, quae dicuntur in subiecto. Et, cum dixit eam esse primam secundum definitionem,

dedit modum, & d. Et est etiam prima secundum definitionem, &c. i. & diximus, quod substantia est prior definitione cuiuslibet accidentium: quoniam necesse est vt substan tia accipiatur in definitione cuiuslibet accidentium. quoniam partes definitionum sunt illa, per quae constitui tur res: & quia accidentia constituum tur per substantias, necesse fuit vt ac cipiantur in definitionibus eorum: & in definitionibus substantiarum non accipitur aliquid extra suam naturam, cum causae suae accipiantur in suis defin tionibus, quae sunt substantiae. Et, cum narrauit, quod substantia est prior aliis accidentibus cognitione,

dedit modum, & d. Et nos videmus, &c. i. & si gnum eius, quod substantia apud nos est manifestior accidentibus scilicet vniuer salia substantiae qua vniuersalia accidentium, est scilicet quod scire indiuiduum substantiae per sua vniuersalia substan tialia est perfectius qua scire illud per vniuersalia accidentium. v. g. quod, cum voluerimus scire hominem, & sciuerimus ipsum esse aliquam naturam substantialem, v8. scire ipsum ignem, per hoc praedicabile substantiale eriperfectius, qua scire ipsum esse quan tum, aut quale, aut vbi, aut aliud prae dicabilium accidentium. Et intendebat, quod non sunt accidentia quaesita per se, sed secundum quod sunt dispositiones substantiae demonstratae. & primum quaesitum est substantia demonstrata. Et quia scire substantiam hanc per suas dispositiones substantiales est perfectius qua scire eam per suas disposi tiones accidentales, necesse est vt dispositiones substantiales sint manifestiores dispositionibus accidentalibus.

D.d. alium modum, ex quo de claratur, quod scire aliquid per quid est est manifestius qua scire ipsum per aliquid consequens, siue fuerit substan tia, siue accidens, & d. & etiam vnum quodque istorum non scitur, &c. i. & signum eius, quod scire indiuidua substantiae per quid est, manifestius est cua qui scire ipsa per quale, aut quantum. est quod nos videmus quod non scim vnumquodque suorum accidentium, donec sciamus illud accidens quid sit, aut quale, aut quantum. Et substan tia est prior tempore, quoniam, si ac cidens sit post corpus, in quo est, ma nifestum est: quod illud corpus praecedit ipsum secundum tempus: &, si fuerit ex accidentibus inseparabili bus a re, in qua fit, tunc substantia subiecta ad illam rem praecedet illam rem, & accidentia consequentia ipsam. v. g. quoniam subiectum, ex quo generatur. ignis, est prius forma, & ca lore ignis

Cum declarauit, quod quiditates sub stantiarum sunt priores aliis entibus. & causa eorum, incoepit quaerere e sunt quiditates substantiarum sensibi lium, & dixit, quod Antiqui semper perscrua tati sunt de hoc, & quod quo ad suunmtem pus nihil demonstratiue fuit dictum in hoc, & dixit: Et etiam illud, quod semper &c. i. & cum declaratum sit, quod substantia est prior aliis accidentibus quarendum est de substantia illud, quod semper fuit quaesitum vsque ad hoc tempus, in quo nullus dixit aliquid de monstratiue, & est, quid est illud, quod est quiditas huius substantiae Et augmentauit hanc quaestionem quoniam, cum fuerit scitum illud, quod est quiditas istius substantiae, tunc erit scita prima causa omnium entium. Et ouia ista quaestio semper fuit desyderata ab omnibus naturaliter, & est val de difficilis, incoepit notificare opio nes Antiquorum in ea, & dixit: quoniam substantiam quidam dixerunt, &c. i. Et istas easdem opiniones dixit, cum perscrutatus fuit de principiis substan tiae mobilis scilicet substantiae naturalis sed illi, scilicet in Physico auditu fuit per scrutatus alio modo ab isto, illic. eni persrutatus est de principiis corpo ris secundum quod est naturale, i. secundum quod quiescit aut mouetur: hic autem perscruta tus est de eis secundum quod est substantia tantum, prima enim diuisio, secundum quam di uiditur ens, est secundum quod est in substantiam & accidens. & ista quaestio differt ab illa, quae est in scientia Natu rali. quoniam ista quaestio inducit ad scien dum primam formam omnium entium, quae vltimum finem: & prima quaestio quam incoepit in scientia Naturali inducit ad sciendum primam mate riam, & formas naturales, & primum motorem. Et dixit: quidam dixerunt &c. forte innuit Parmenidem, & Me lissum, dicentes vnum esse ens ist enim dicebant, quod illud, quod est praeter substantiam, nihil est: & dicebant quod substantia est simplex non com¬ posita. Et forte innuit eos, qui concedunt compositionem, & ponunt elementum esse vnum quatuor, aut medium inter illa. isti enim concedunt multitudinem prouenientem a compositione, & ponunt alia esse accidentia praeter illud principium vnumDeinde d. & quidam dixerunt plura entia vno. & innuit dicentes, quod principia substantiae sunt partes indiuisibiles, & dicentes eas esse partes consimiles, vt Anaxagoras: & dicen tes ea esse plura vno elemento, vt Empedocles. Et quia istorum quidam dicebant has esse finitas, & quidam infiuitas. dixit: & quidam dixerunt eas esse finitas, &c. & videtur mihi, quod omnes isti, quos narrauit, sunt illi, qui non percipiunt de causis, eni si materialem tautum.

D.d. Et ideo nos primo consyderabimus, &c. i. propter hanc diuersitatem acciden tem inter Antiquos oportet prius nos ponere principium consydera tionis in principio substantiae, quam omnes homines concedunt esse primum & vnum, & dicere quid sit. & innuit principium indiuidui substantiae. & ideo dixit: Existimatur enim quod esse sub stantiae, &c. i. & posuimus principium consyderationis in principio indiuidui subae. quoniam omnes homines conuenium, in hoc, quod indiuidua corporum existen tium per se sunt subae, & quod in eis est principium. & hoc intendebat, cum d. existimatur enim quod esse subae, &c. i. omnes enim op nantur, quod natura subae est manifesta in corporibus demonstratis. & ista substantia, de qua dicit se persrutaturum, est illa, de qua declarabitur esse for mam: & dixit ipsam esse primam. quia est causa subae demonstratae & substantiae demonstratae non sunt substantiae nisi per illam. & dixit ipsam esse vnam, quia substantia demonstrata non est vna nisi per hanc substan tiam, & per hanc naturam, quae di forma.

D.d. & ideo dicimus, quod anima lia, &c. i. & quia natura eius est manifesta per se in indiuiduis existentibus per se, ideo omnes concedunt, quod animalia demonstrata per se, & vegetabilia, & suae partes, & vniversaliter composita sunt substan tiae, & corpora naturalia simplicia vt ignis, & aqua & terra, & aer, ex quoqus fiunt composita: & omne, quod nume ratur in istis substantiis, aut in illis, sunt partes contentae, aut in illis, quae sunt vniversalia continentia, vt coelum aut ex partibus istorum, vt stellae, & Lu na, & Sol, & omne quod generatur ex istis primo, & sunt consimilium partium,

D.d. Perscrutemur igitur, &c. i. perscrum temur igitur, vtrum ista sint substantiae tantum scilicet dispositiones indiuiduorum substantiarum, aut sunt haec dispositiones substantiarum aliae ab istis, aut quadam istarum dispositionum, quae dicuntur in responsione ad quid sint substan tiae, & quadam non sunt substantiae, aut nulla istarum disponum est substantia. & hoc latet eos. quod autem indiuidua substantiae sunt substantiae, manifestum est, & nullus dubitat in hoc, & hoc intendebat, cum d. aut quaedam ista, aut quaedam alia. Dd. aut nullum istorum, sed alia. i. aut nulla dispositio num existentium in indiuiduis sensibilibus sit substantia, sed substantia istorum sunt aliae.

D.d. Quidam igi tur existimauerunt, &c. i. quidam igit existimauerunt, quod vltima corporum, sicut superficies, & linea, & punctus & vnum, sint substantiae magis qua con pus, quia sunt principia. & ideo con tingit, quod ista sint substantiae magis qui substantiae sensibiles demonstratae, Et dixit hoc, quia quidam opinabantur quod puncta sunt priora lineis, & lineae superficiebus, & supeficies corporibus & dicebant quod indiuidua istorum sunt, priora indiuiduis corporis sensibilis, & vniversalia eorum vniversalibus corporis, & ideo d. magis qua solidum, & corpus, & etiam magis qua res sensibiles. Et dixit. solidum & corpus, quoniam isti habent duas. opiones in corpore, quidam enim dicunt, quod tres dimensiones sunt forma subltantialis corporis, & isti dicunt cor pus, qui autem dicunt, quod corpus sit ad coniunctionem superficierum adinuicem, dignius est dici ab eis corporeum. & secundum vtrunque sermonem sequitur vt superficies, & lineae, & puncta sint substantiae magis qua corpora, & prio ra eis: aut secundum quod forma est prior conposito ex materia & forma secundum prio rem, sermonem: aut secundum, quod partes compositi sunt priores composito secundum scdm sermonem.

D.d. Et quidam non opinantur, &c. i. & quidam non opinamtur, quod aliquod linearum, & superfi cierum, & punctorum sit substantia aut vnum numerale. Et quidam non solum modo opinantur quod magnitu dines, & numer scilicet mathematica sint substantiae, sed opinantur cum hoc, quod formae rerum sunt sicut substantiae abstractae: & opinabantur cum hoc tertiam substantia. scilicet indiuidua substantiae sensibilis. Et qui opinabantur, quod mathematica sunt substantiae, quod dam ponebant ea esse alia a formis, & quidam ponebant numeros & formas esse eiusdem naturae, vt post di cet. & isti sunt, qui perceperunt causa formalem propriam. & intendebant dare substantias proprias rebus ex formis vniversalibus scilicet quia ponebant ea esse principia subarum sensibilium.

D.d. Speusippus autem, &c. i. Speusippus ant, dixit plures subas esse, quia substantiae, sunt diuersae, v. g. granitas, & magni tudo, & anima, ideo principia substantia rum sunt diuersa. Principium enim nu meri, quod est vnum, et aliud a principio magnitudinum, & a principio animae: & secundum hoc multiplicantur species, quae sunt post secundum numerum naturarum diuersarum peri suas caus diuersas & d. vt mihi vt, & incoepit ex vno, quia videt, quod nume ri sunt priores in suba aliis, quia vnun quod est principium eorum, est prius prin cipiis substantiarum diuersarum. D. d. Et quidam dicunt, &c. i. & quidam homines non dicebant, quod numeri & for mae sunt duae naturae, sed dicebant quod formae, & numeri sunt eiusdem naturae, & quod istae sunt causae linearum & supficierum, & quod lineae & supeficies sunt causae corporum coeli, & aliorum sensibilium.

Cum compleuit numerare opio nes Antiquorum de substantiis, incoepit numerare quidnes, consyderans hic de substantia, & d Persrutemur, &c. i. perscrutemur igitur de istis omnibus opionibus, & declaremus quae earum fuerint dictae bene, & quae non fuerint dictae bene, cum non omnes fuerint dictae bene.

D.d. & quae substantia est, &c. & debemus persrutari de quiditate substantiarum, quae manifestae sunt substantiae. scilicet indiuidua existentia per se.

D.d. & vtrum sint hic aliquae substantiae, &c. i. & vtrum sint hic aliquae substantiae separabiles, aliae a substantiis sensibilibus, quae sunt causae substantiarum sensibilium, vt dicunt dicentes formas mathematicas esse: aut nihil est tale, vt si sint quomodo sunt substantiae istarum substantiarum sensibilium

D.d. & vtrum aliqua subsantia sit se parabilis, &c. i. & vniversaliter oportet perscrutari, vtrum sit hic aliqua substantia separabilis a sensibilibus. & si est, quae re est & quomodo, aut nulla substantia est hic praeter substantias sensibiles.

Idest, & oportet prius distingue. re secundum quot modos dicitur substantia, & consyderare quis istorum est causasubstantiae quaesitae.

D.d. quoniam substantia etsi dicitur, &c. i. substantia enim & si dicitur multis modis, tamen concluduntur in quatuor modis famosis. Hoc nomen enim substantia dicitur de quiditate rei, & dicitur de vniuersali praedicabili de aliquo secundum quid, & similiter existimatur, quod geneus, propinquum praedicabile de aliquo sit substantia. Et forte dixit hoc, quia Antiqui diuersabantur in hoc. & qui dam dicebant, quod vniversale commune est dignius hoc nomine substantia quae vniuersale propinquum. & ista est sententia Platonis.

Deinde d. & quartum istorum est subiectum. i. indiuiduum substantiae. Et ideo induxit suam definitionem, qua definiuit ipsam in libro Categoriarum. & d. & subiectum est illud, &c. i. & illud, de quo praedicantur alia, sed de nihilo praedicatur.

Deinde d. Et ideo primo perscrutemur de hac substan tia. i. & ideo primum perscrutandum est de causa istius substantiae, quae est subiectum. quoniam subiectum aliarum rerum conceditur esse substantia ma gis quid aliud.

D.d. Et dicitur tale quo quo modo, &c. i. & substantia dicitur de materia quo quo modo, & de forma etiam alio modo, & de composito ex eis tertio modo. & d. quoquo mo do materiam & alio modo formam: quia materia est substantia, secundumquod sub stat formae: & forma est substantia, secundum quod constituit & compositum ex eis est substantia, secundum quod compositum est ex eis Deinde

dedit exem plum, & d. Et dico materiam, &c. i. & intelligo per materiam, cuprum subiectum statua: & per formam, siguram statuae: & per compositum, statuam. Deinde dicit: si igitur forma fuerit ante materiam, &c. i. si igitur forma fuerit prior in esse quam materia, & magis ens propter hoc quod materia est in potentia, & forma est in actu, erit etiam necessa rio prior composito estix ambobus, compositum enim ex ambobus non est in actu, nisi propter formam. & hoc intendebat cum dixit, eadem ratione. id est quod modus, secundum quem forma est prior materia, est idem cum eo secundum quem est prior composito Et intendebat quod, cum forma sit prior composito ex materia & forma, & compositum est substantia, sequitur, quod forma sit magis substantia quam compositum.

Deinde dicit: Distinctum est igitur modo, &c. id est iam igitur descripsimus substantiam pri mamde qua loquimur, ita quod est il lud, quod non praedicatur de aliquo & de quo praedicantur omnia alia.

Dicit: Et oportet vt non simus contenti hac distinctione tantum: sine perscru tatione, & diuisione, scilicet substantiae in mam & formam. quoniam non sufficit, nec est manifestum per se scilicet formam esse substantiam. Et d. hoc, quia mam est manifestior in substantialitate, quam forma in primo aspectu. & ideo induxit post sermones, ex quibus ap paret, quod sola mam est substantia, & quod est causa in hoc demonstratum est esse substantiam. & dixit: Et etiam materia est substantia, &c. i. materia autem vte esse substantia magis qua alia. Potest enim aliquis dicere, quod si substantia non ponitur matur, nihil erit hic, quod dicatur substantia, & tunc substantia erit non ens. & hoc intendebat, cum dixit: & si non, substantia erit ignorata. Et forte innuit per hoc, quod dixit. Et ops vt distinctio, &c. idest, ad descriptionem substanti famosam, quae est, quoniam substantia est illud, de quo praedicautur alia, & ipsum de nihilo. & tunc dixit hoc, quia exhac descriptione sequitur, quod mam sit magis substantia qua forma. Et ideo incoepit inducere post rationes, ex qui bus sequitur, quod materia sola est cau sa substantiae demonstratae, & dixit: Et etiam materia, &c.

D.d. Quoniam, cum alia fuerint abstracta, &c. i. & ratiocinatio super hoc, quod materia est causa indiuidui substantiae sensibilis tantum, est, quod, cum abstraxerimus in intellectu ea, quae sunt praeter materiam ex rebus abstractis in indiuiduo demonstrato, nihil remanebit nisi materia. scilicet quoniam materia non auferetur, per ablationem illorum, & auferuntur lla per ablationem materiae.

D.d. & alia passiua, &c. i. & virtutes passi uae, & actiuae, & actiones prouenien tes ab eis videntur, quod cum auferuntur remanet mam. & d. hoc ad declarandum, quod formae conueniunt in hoc cum accidentibus: & ex hoc existimauerunt plures formas esse accidentia

D.d. & estm longitudo, & latitudo, & profundum, &c. i. & etiam longitudo & latitudo, & profundum, quae existit mantur esse substantiae corporis, vl dentur esse quantum, & non substantia quoniam quantum non est substantia Et intendebat quod, cum concesseri mus corpa esse substantias, & quod lon gitudo & latitudo & profundum, per quae definimus corpus, sit quantum & non substantia, non remanebit in corpore aliud, quod dicatur substantia, nisi mam. quoniam, cum non fuerit sub stantia per tres dimensiones, quae existimantur esse substantia magis qua alia: quoniam, cum auferuntur a corpore, auferuntur alia residua: sequitur, quod sub stantia. sit necessario per materiam. ne cesse est enim vt indiuiduum substan tiae sit substantia per aliquid existens in eo, quod sit substantia, si non fue rit per omnes partes eius.

D.d. sed illud, cuius sunt ista, &c. i. & cum ista, quaesunt existentia in mam, non fuerint substantiae, necesse erit vt illa, in quibus existunt ista primitus & sine mo dio, sint substantiae. & haec est mam

D.d. sed cum longitudo, & latitu do, &c. i. & cum longitudo, & latitudo, & profundum fuerint abstracta a corporibus, quae accipiuntur in de finitionibus eorum, nihil remanebit ex corpore, nisi illud, quod definitur. lonoitudine & latitudine & profun do. & haec est mam. & ista est alia ratiocinatio a praedicta. Et cum

dedit ratiocinationes, ex quibus sequitur, quod mam est substantia. scilicet dicentem mate riam esse substantiam, propter hoc quod ablatis aliis non aufertur, & ipsa ablata auferuntur alia, & ratiocinationem dicentem, quod corpus est substantia, & nihil aliud est qui tres dimensiones in mam, & dimensiones non sunt substantiae rerum, remanet quod corpus sit substantia per materiam, & illud, per quod substantia fit substantia, est sub stantia. Et, cum induxit has duas ratiocina: iones, sicut diximus, dixit: necessarium est igitur, &c. i. &, cum ita sit, necesse est vt illi, qui persrutantur hac persrutatione, & concedunt has, propotones, opinentur quod sola mam est substantia indiuidui substantiae demonstratae. Deinde incoepit declarare qualis mam est ista, & dixit: Et dico materiam, &c. i. & intelligo per materiam illud, quod est existens per se, quod est nec quale, nec quantum, nec aliquod aliorum praedicamentorum: quoniam est in potentia omnia ista, scilicet decem praedicamenta, vt declaratum est in Physicis.

D.d. est enim aliud, &c. idest declaratum est enim subiectum esse omnibus praedicamentis decen & quod suum esse est aliud ab esse cuiuslibet eorum. praedicamenta enim accidentium dicuntur de praedicamen to substantiae: & praedicamentum sub stantiae dicitur de hoc, quod est mam

D.d. vltimum igitur, &c. i. subiectum igitur vltimum, quod est subiectum per se, & primo, non est illud, in que dicitur quale, nec aliud praedicamen torum decem, nec priuatio istorum entium: quoniam hoc est ei per accidens. & intendit, subiectum igitur vltimum quod per substantiam suam est aliud ab vnoquoque praedicamentorum, & a sui priuationibus, cum omnia ista sin ei per accidens. Et dixit hoc: quoniam, si al qua forma, aut aliqua priuatio esse essentialiter in mam, non reciperet omnes, formas. Et, cum induxit ratiocina tiones ex quibus sequitur, quod mam est magis substantia, d. Sed hoc est impossibile, &c. i. sed impossibile est vt materia sola sit substantia, cum opinatur quod intentiones separabiles in intellectu scilicet quae non intelliguntur in respe ctu aliorum, sicut est in mam, sed quae intelliguntur per se, sunt magis substan tiae. & ideo existimatur, quod forma sit etiam substantia, cum sit quiditas, quam signi ficat definitio, & congrecatum etiam ex forma & materia est substantia, & quod haec duo magis sunt substantia materia. Et isti sermones, quos induxit hic, sunt logici famosi. & ideo induxit eos ad destruendum, & ac confirmandum formam esse sub stantiam. deinde perscrutabitur de hoc persrutatione demonstratiua.

Idest. Dimittamus igitur persrutationem de substantia composita ex materia & forma, quia est posterios duabus substantiis, ex quibus componitur t & perscrutari hoc non est nisi de causis, non de causatis. & est etiam manifestum per se ipsam esse substantiam.

Deinde dicit: & materia quo quo modo. i. concessum est ab omnibus materiam esse substan tiam. & d. quo quo modo, quia An¬ tiqui diuersantur in materia. Quidamen dicunt partes indiuisibiles esse: & quidam corpora consimilium partium, & alia numerata in Naturalibus. Et quia omnes Antiqui concedunt materiam esse, sed differunt in ea, dixit: quo quo modo, notando quod conueniunt in ea secundum genus tam tum, & non simpliciter. fortasse dixit: quo quo modo, quia est substan tia diminuta, quia est in potentia,

D.d. Et perscrutemur igitur de tertia, idest forma.

D.d. Et concessum est, &c. & quia manifestum est per se, quod indiuidua substantiae sunt substantiae, oportet vt primo quaeramus de substantia, quae est prima substan tia istarum substantiarum, & causa eax rum, idest sine medio. Et sciendum est, quod ista perscrutatio differt ab ea quae est in primo Physieorum. quandom illic, quia est persrutatio naturalis non persrutatur nisi ad declarandum primam materiam esse, secundum quod est materia, non secundum quod est substantia, & ad declaram dum formas naturales esse tantum non primam formam omnium sen sibilium rerum, nec formam secun dum quod est substantia. & ideo con syderatio de formis naturalibus, se cundum quod sunt naturales, non in ducit ad primam formam. Consi deratio enim de forma, inducens ac primam formam, est consyderatio de ea secundum quod est substan tia, & scientia Naturalis non consyderat de rebus secundum quod sunt substantiae. De prima autem mate ria consyderat vtraque scientia. sed Naturalis consyderat de illa, secundum quod est principium transmu tationis. Philosophus autem con syderat de illa, secundum quod est substantia in potentia. Et, quia Aristo. consyderauit de illa in Naturalibus, ideo contentus fuit illa cons deratione, & non iterauit consyderantionem in hac scientia: cum illa. ex qua peruenitur ad cognitionem essentiae rerum ignoratae, sint actio nes earum propriae: & actio mate riae est transmutatio. Formae vero quia sunt plures, & non habent eandem actionem communem, ideo non potuit declarare de suis actionibus in scientia Naturali primam formam. Sed illud, quod fuit illit declaratum, est ex hoc, quod actio nes formarum perueniunt ad actio nem primae formae, quae non est in materia, & est primus motor: & non fuit declaratum de actione istius for mae, vtrum est substantia aut non Et in hac scientia quaerit de principio primae substantiae. & ideo posuit principium perscrutationis ex hoc de principiis substantiarum sen sibilium. Et, cum fuerit ei hoc de claratum, quod principia substantiarum sensibilium, scilicet formae sunt substantiae, & est declaratum in scientia. Naturali hoc esse con pus sensibile, quod est causa in aliis substantiis sensibilibus, & prius eis, declarabitur, quod forma istius con poris est principium vltimae substantiae, quae est prior aliis substantiis, & ipsum est quod illud, quod dat alijs substantias, & formas sub stantiales generabiles & corrupti¬ biles, qi.

Idest. Et, cum distinxerimus prius secundum quot modos dicitur substantia, & dixerimus, quod vna illarum est illud, quod inducitur in ransione ad quid est hoc indiuiduum demonstratum, con syderemus de hac substantia, quam significat definitio quid sit. D. dicicausam, propter quam incoepit persrutari de hac substantia, quae est princi pium istarum substantiarum sensibilium & dixit: consyderemus in eo, &c. i. quoniam ita est de cognitione speculati ua in istis rebus, sicut de opatiua, quida quemadmodum artificia, quae primo facta sunt, transfert artifex ab eis ad artifi ciata, quae sunt manifestiora apud arti ficium, cum illa sint manifestiore apud nos, ita est de cognitione spe culatiua. Et hoc intendebat cum dif xit: & similiter est de doctrina. & similiter est processus doctrinae in omnibus scientiis, praeterquam in Mathematicis scilicet quod in eisproceditur ex eis, quae sunt, maioris cognitionis apud nos, & minoris cognitionis apud naturam, ad illa, quae sunt maioris cognitionis apud naturam. & ab hoc incoepit librum suum in Physicis.

D.d. & similiter est in opetatione, &c. i. & substantia in operationibus humanis scilicet artificiis actiuis, vt in arte regiminis ciuitatum, & in ar te medicandi. ista enim non inueniunt bonum vniversale, nisi ex rebus, quae sunt, bonae vnicuique hominum, cum istae sunt manifestiores apud nos.

D.d. Et similiter ex eis, quae sunt cognita, &c. i. & similiter transferuntur de cognitione singularium rerum, quae sunt manifestiores apud nos, ad vniuer salia, quae sunt manifestiora apud na turam.

D.d. & erunt cognita cuilibet. i. & in postremo erunt vniversalia co gnita cuilibet, quia particularia sunt cognita cuilibet.

D.d. Et illa, quae sunt cognita cuilibet &c. i. & illa, quae sunt cognita cuilibet sunt paucae & paruae cognitionis in respectu eorum, quae sunt cognita apud nam.

D.d. aut ni hil est in eis de cognitioncentis. i. & in eis, quae sunt prima cognita a nobis, aut nihil est de cognitione entis, aut modicum scilicet ex eis peruenitur ad cognitionem perfecti entis.

D.d. sed tamen necesse est, &c. i. sed tamen, cum impossibile sit aliud ab hoc, necessescire ex eis, quae sunt male cogni tionis, quia habent cognitionem par ticularem ad illa, quae cognoscuntur per cognitionem vniuersalem, transferen do de cognitione naturalirer istarum substantiarum sensibilium ad substantiam simplrcem, quae cognoscitur modo vniuersali, scilicet quae continet omnes substantias.

Quia sicut diximus perscrutatur hic in maiori parte de propositioni, bus dialecticis, quarum vna est, quod sub stantia rei est illud, quoed dicitur in responsione ad quid est, & hoc est indiuiduum substantiae, ideo dixit: Et iam diximus, &c. i. & iam descripsimus hanc substantiam alibi Dialectica descriptione, quod est illud, quiod significat sermo, qui dat essentiam rei, quae est definitio.

D.d. & est illud, quod dici tur per se. id est quod praedicatur essentialiter. & innuit primum modum praedicabi lium essentialium. scilicet definitionem. declaratum est enim quod ista praedicabilia sunt tria. scilicet genus, & differentia, & definitio, quae componitur ex eis: quae definitio est idem cum substantia rei. & vniversaliteraedicabilia substantia sunt illa, quae adunantur cum subiecto, & adunantur adinuicem, & accidenta lia econuerso. Et cum declarauit, quod ista substantia est illud, quod signi ficant definitiones, & partes definitionum, & quod praedicabilia, ex quibus componuntur definitiones, sunt illa, quae adunantur cum definito, & adunantur adinuicem, incoepit declarare, quare sermones, qui demon strant aliquid extrinsecum, & non inducuntur ad interrogationem de qui ditate, quod nec sunt definitiones, nec partes definitionum.

D.d. Aliquid, enim esse in loco, &c. i. & necesse est, vt illa, quae demonstrantur per aliquid extrinsecum, i. per aliquod ac cidens, non sint definitiones, quoniam, si essent, contingeret vt accidentia prae dicabilia de aliquo, essent eiusdem na turae. idem enim videtur disponi per plura accidentia. sed illud, quod congregatur ex eis, non est vnum nisi per accidens: & definitio declarat sub stantiam rei: & illud, quod congregatur ex eis, et vnum essentialiter. Si igitur diuer sa accidentia existentia in aliquo de clarant substantiam illius, erunt eius dem rei, & naturae. Et hoc intende bat cum dixit: Aliquid enim esse in loco, &c. i. & si aliquis interrogauit quid est hoc demonstratum, & responderit quis quod est hoc in loco pro definitione & alius rainderit, quod est musicus, pro definitione est, tunc esset possibile vt natura mus ci, & vbi esset idem: quod non est. & vniversale ex hac positione nouem praedicamenta essent eiusdem naturae, i naturae substantiae: quoniam secundum hoc erunt differentiae substantiales. & ideo dixit: Aliquid enim esse in loco, &c.

D.d. Nec etiam hoc est vniversale, &c. i. nec ista praedicabilia, quando praedicantur de substantia, sunt praedicabilia vniuersalia, quae describuntur ins analyticis Poste rioribus, aut intendit, quod non sunt vni uersalia substantialia, vt dictum est in libro Praedicamentorum. quia sermones compositi ex accidentibus conpositione ligata quidam sunt conium cti per accidens, & quidam per se scilic per secundum modum essentialiam praedicabilium, quae enumerata sunt Posterioribus scilicet in quibus subiectum accipitur in substantia praedicati Et cum declarauit, quod illud, quod si gnificant illa, quae sunt per accidens, non est substantia, incoepit declarare, quod neque est sermones compositi ex acci dentibus essentialibus sigenant hoc quod est quiditas substantiarum sen sibilium, & dixit: nec illud, quod est per se, &c. i. nec illud, quid significat definitio substantiae, & est illud, quod exi stit per se, est sicut illud, quod signi ficant haec verba, superficies alba, Deinde d. essentia enim superficiei &c. i. lalbedo enim non est quiditas superficiei, quando dicimus, quod super ficies est alba, sicut rationabilitas est quiditas animalis: quoniam dicim animal rationale.

Deinde d. Et etiam non est illud, quod est ex ambobus &c. i. nec illud, quod demonstrat iste sermo, est aliquod compositum vnum ex ambobus, sicut illud, quod significat animal rationale, scilicet homo. D. d. & hoc propter additionem, quae est in sua definitione. id est quoniam compositum ex duobus definitur composite ex duabus definitionibus il lorum duorum. & ideo sequitur, vt definitio albi sit composita ex defi nitione albedinis, & definitione subiecti albedinis. Et, quia in definitione albedinis accipitur definitio sub iecti, contingit quod in definitione albi accipiatur definitio subiecti bis. ista igitur est additio, quae accipitur, in definitione albi. & hoc non accidit in compositis ex substantiis. ver bi gratia quoniam definitio hominis componitur ex animalitate & ra tionalitate, & non accidit ex hoc ite ratio, quae accidit in composito ex substantia & accidente. Dinde dicit: Definitio igitur, &c. i. definitio perfecta est sermo, qui cum completur, non remanebit in eo aliquod ens in actu, de quo interrogat per quid, cum in eo sit data quiditas, quod est esse illius rei, & non est in eo ens ad ditum suo enti. & ista est differentia inter definitiones substantiarum, & definitiones accidentium. Et quasi dicat, sermo igitur, in quo non inue nitur ens, de quo interrogatur per quid, est definitio perfecta, quae dat causam rei, quae est quiditas in vnaquaque rerum.

D.d. post: quam, si essen tia superficiei albae, &c. i. & si aliquis posuit quod quiditas superficiei est als bedo, aut quiditas albedinis est sup¬ ficies, disposita per plures dispones diuersas, continget, vt omnes aliae dispo sitiones sint caedem, & quod congrecatum ex eis sit idem. & sic albedo, lenitas, & aliae dispositiones, quibus disponitur superficies, essent eaedem & econtrario in praedicabilibus sub stantialibus rationalitas enim est differentia substantialis, existens in qui ditate animalis rationalis.

Intendit in hoc capitulo declara re, quod composita ex accidentibus & substantiis non habent definitionem, sicut definitiones compositorum ex ma teria & forma, & quod accidentia propter hoc non sunt dispositiones accidentales Et dixit: Et, cum composita, &c. i. & cum sint hic aliqua composita ex substantia, & aliis praedicamentis, substantia est subiectum vniuscuiusque accidentium, v.g. quantitatis, & quals tatis. perscrutemur igitur vtrum ista composita habeant definitiones, sicut substantiae compositae. & sic erit in istis etiam substantia, quae signifi cat definitionem, & est illa, quae notifi cat essentiam rei. Et dixit hoc: quia substantiae compositae manifestum est ipsas habere definitiones, & nomina aequalia suis definitionibus sed praedicantur de indiuiduis sub stantiae secundum quid, aut definitiones, aut nomina aequalia illis definitionibus silietlla, quae congregatem significant i lud, quod definitiones significant di stincte. In hoc igitur capitulo vult perscrutari, vtrum composita ex substantia & accidentibus habeant tales de finitiones, & sic accidentia erunt differentiae substantiarum: aut non habeant definitionem omnino: aut habeaut definitiones, quae dicuntur secun dario in respectu definitionum sulb stantiarum. & ideo induxit exemplum, compositum ex substantia & acciden te, & dixit: Vg. homo albus. i. si igitur aliquod istorum compositorum habuerit definitionem, sit igitur, quod homo albus habeat definitionem quemadmodum homo habet definitionem.

D.d. sit igitur ita, quod habeat hoc nomen vestis. i. & si homo alb habeat definitionem, necesse est vt habeat nomen aequale ei in signifi¬ catione: ita quod illud, quod congrega tur de homine & albo, sit vnum in actu, & duo in potentia, & homo erit oenus, & album differentia, & sit ilsud nomen vestis. Cum igitur quaeritur de aliquibus nominibus compositis ex substantia & accidente, vg. de homine albo per quid contingit respondere congregate, est vestis & distincte per definitionem declarantem quiditatem eius. sicut acci dit, cum aliquis interrogauerit per quid de aliquo composito ex duabu substantiis, vt de homine, qui componitur ex animalitate & rationalitate. debemus enim respondere ac hoc per definitionem declarantem quiditatem, & essentiam hominis.

D.d. Sed non est ex eo, quod est per se, &c. i. sed illud, quiod significat hoc nomen vestis scilicet album hominem, non est ex rebus, quae existunt per se, sed ex rei bus existentibus tantum. & hoc intendebat cum d. sed modo simplicii. quod homo albus, secundum quod est albus, non existit per se, sed est ens tantum, non ens per se, nec pars entis per se, quod est indiuiduum substantiae. Et, cum narrauit, quod iste sermo compositus non est definitio, quoniam non componitur ex praedicabilibus essentialibus, de clarantibus substantiam vnius rei simplicis in actu, sicut significant de finitiones, sed significat aliquod conpositum ex duobus scilicet homine & albedi ne, narrauit etiam, quod haec duo sunt in hoc sermone ex duabus naturis di uersis, & pertes sermonis definiti sunt eiusdem naturae, & d. Et quoddam est ex additione, & quoddam non, il duae partes istius sermonis sunt diuersae. In definitione enim albedinis ad ditur subiectum, secundum quod est ac cidens. in definitione vero hominis, qui accipitur in hoc sermone tanquam ge nus, nihil additur extra ipsum, cum non existat in subiecto, sicut albedo, D. incoepit declarare quo modo ad ditio existit in altera duarum partium istius sermonis, & non in reliqua, & dixit: Quoddam enim definitur, &c. i. v. gr. quod qui vult definire quidita tem albedinis existentis in homine accipiet in definitione eius definitio nem hominis albi, cum albedo existens in homine non constituatur nisi per hominem & album.

D.d. Et quoddam per aliam definitionem, &c i. & ne cesse est, quod illud, quod significat hoc nomen vestis, definiatur duabus de finitionibus scilicet definitione hominis, & definitione albedinis, cum hoc no men vestis significet vtrumques scilicet & ho minem & albedinem.

D.d. & ipse definiuit vestem tanquam album. i. & ne cesse est vt definitio vestis sit composta ex duabus definitionibus duorum: sicut definitio alicuius albi componitur ex duabus definitionibus duo rum. scilicet albedinis, & sui subiecti.

D.d. homo enim albus, &c. i. & definitio albedinis non praedicatur de homine ita quod dicatur quod homo est albedo, i. ita quod praedicatur hoc nomen non secundum definitionem, sicut dixit in Catego rijs: & quod propter hoc non habet definitionem.

D.d. & quia est vestis, &c. i. sed secundum quod posuimus, quod hoc nomen vestis est nomen hominis albi, om ne habens nomen habet sermonem significantem suam essentiam, cum illud. quod significat nomen, est de terminatum.

D.d. & definitio rei, &c. i. sed istae definitiones non habent yniuersalitatem, i non est totum vni- uersaliter, invnum, sed definitio, quae declarat quiditatem rei, est rerum quae sunt totum, & vnum. i est quod alb non est totum & vnm, sed est con pregatum ex homine & albedine.

D.d. & cum fuerit dictum aliud de alio, &c. i. & cum aliquod commune fuerit dictum in alio proprio, aut aterum fuerit praedicatum de altero, non erit natura alterius natura secun di: & congregatum erit totum, cum hoc non inueniatur. nisi in disposi tionibus substantialibus, & hoc est declaratum in Dialectica.

Dicit: Ergo quiditas, quae dat est sentiam rei, est omnium rerum, qua rum sermo significans eas est defini tio: & definitio non est omnis sermo s gnificans illud, quod significat nomen rei, sed necesse est cum hoc, quod sermo conuenit nomini, vt significet praedicabilia substantialia, per quae constituitur.

D.d. impossibile contingens ei, qui ponit, quod sufficit in descriptione definitionis vt sit sermo compositus, cuius significatio est aequalis significationi nominis illius rei, & dixit: & si non, omnes ser mones essent definitiones, i. & con tingit ponentibus hoc, vt omnes sermo nes compositi habentes nomina sint definitiones, omnes enim sermones compositi habent, aut possunt habere no mina.

D.d. ergo metrum, &c. i. & si hoc fuerit, continget vt omues sermones, quorum sunt nomina, essent definitiones. & d. hoc, quoniam omnia metra fere in eius idiomate habuerunt no mina propria.

D.d. sed cum fuerint alicuius primi, i. sed cum nomina aeque pollentia significationi sermonum significant rem, i. essentiam rei. D. exposuit essentiam, & dixit: & talia sunt nomina, quae dicuntur, &c. i. & talia nomina sunt nomina, quibus dicuntur aliqua, non propter aliqua extrinseca ab ipsis, sicut ea, quae non minantur a suis accidentibus, nomnia enim non significant essentias eorum prima significatione, sed, si significant, mediantibus illis accidentibus, & ideo illi sermones non debent esse definitiones.

Deinde d. ergo illud quod est secundum essentiam, &c. Et i. ergo definitiones, quae significant quiditates rerum, non sunt alicuis formarum carentium genere. scilicet for marum, quarum subiectum est eis genus. & d. hoc: quoniam subiecta accidentium sunt alia a naturis eorum: & ideo non sunt genera illorum.

D.d. existimatur enim &c. i. & formae substantiales solum modo habent geneus, scilicet subiectum ex natura illarum, quia existimatur, quod non inuenitur per communicantiam cum aliis, sicut accidentia, neque sunt passiones in aliis i. in eis, in quibus existunt, & vniuer saliter non sunt de natura acciden tium, quorum esse est in alio.

Cum declarauit, quod definitio sim pliciter non inuenitur nisi in substantijs, non in accidentibus, quia sunt compositae ex substantia & acciden re, vult declarare quantum habent accidentia de intentione definitio nis, & d. Ergo erit sermo. i. cum sit declaratum, quod in alijs praedicamentis non inuenitur sermo substantiae, i. definitio eius, dicamus igitur, quod in vnaquaque rerum, quae sunt non substan tiae, inuenitur sermo, qui significat illud, quod est in ipso non definitio sim pliciter. Et similiter, si fuerit positum in eis nomen, illud nomen significat, quod hoc est huius, i. sigenabit sermonem, conipositum ex duabus intentioni bus, subiecto scilicet & praedicato. Et d. hoc, quoniam si iste semo, homo albus: habet nomen, illud nomen signat hominem in quo est albedo.

D.d. aut loco sermonis simplicis sermo maioris per scrutationis, &c. i. aut dicamus loco eius, quod diximus definitionem simpliciter. sermonem maioris declarationis qui nomen quoniam, si habuerint sermonem aut definitionem, non habebunt ni si illud, quod est maioris declarationis quam nomen, non definitionem simpliciter

D.d. definitionem autem simpliciter non ha bebunt, &c. i. definitionein simplici ter non habebunt, nec quiditatem simpliciter, i. dantem esse. & quasi dicit & ista non habent definitionem simpliciter, qui a non habent quiditatem, simpliciter. Et, cum declarauit, quod ista ha bent definitiones quo quo modo declarauit, quod ista noniatio potest poni, quoniam definitio dicitur multipliciter, non aequi uoce, & dixit: definitio enim dicitur, &c. i. definitio enim dicitur multas modis secundum numerum eorum, quae dicuntur in interrogatione ad quid. D. incoe pit numerare illos modos diuersaquiditatis, & d. Illud enim quod dicitur qui quo modo, &c. i. illud, quod significat quiditatem, est modo priori, & de finitio substantiae, & huius demon strati. scilicet existentis per se.

D.d. & alio modo vnumquodque praedica mentorum. i. illud, quod significat quiditatem cuiuslibet praedicamentorum, significat alio modo. & causa in hoc est, quoniam quiditas in substantia inuenitur alio modo ab eo, quo inuenitur in aliis praedicamentis. in substantia enim inuenitur simpliciter, & in aliis praedicamentis secundum quid. & ideo talis est dispositio definitionum, quae significant has uuas quiditates. Proportio enim definitionis ad definitionem debet esse sicut proportio quiditatis ad qui ditatem. Et, cum dixit, quod habent de finitiones aliquas, & quiditates aliquas, incoepit ratiocinari super hoc & dixit: Qam, quemadmodum inter rogatur, &c. i. & signum eius, quod alia accidentia habent quiditates, est quod quemadmodum interrogamus per quid de quiditatibus substantiarum simpliciter. similiter interrogamus per quid quo quo modo de aliis praedi camentis, v.g. quid est quantitas, & quid est qualitas.

D.d. sed vt quidam dixerunt, &c. i. quoniam nomen definitio nis in eis non dicitur modo simplici, sed definitio est in eis, secundum quod dictum est in definitione priuationis scilicet quod est illud, quod non est tale, nec tale, i. il lud, quod est non esse alicuius, non esse simpliciter. Et dixit hoc, quoniam hoc non est aliquid, quod non est simpli citer: quoniam non est non esse simpliciter, sicut nec est esse simpliciter, sed non esse in respectu, cum non esse est non esse alicuius.

D.d. & qualitas &c. i. & ita est de praedicam ento qua litatis etiam in hoc, sicut de aliis praedicamentis. Et appropriauit qualita tem, vt mihi videtur, quoniam hoc nomen quale existimatur significare substantiam, cum quod interrogatur per ipsum in speciebus, quae significant substantias, & in indiuiduis, signifi cat praedicamentum, quod dicitur qualequod numeratur in accidentibus.

Oportet igitur, vt sermo de vnaquaque rerum sit secundum quod pertinet ad naturam illius rei, & non debet conti nere magis qua illud, quod prtinet ac suam naturam, nec minus. Et d. hoc t quia qui dicit accidentia habere definttiones, dicit ea habere magi quam habent. & similiter qui dicit, quod non dicitur de eis hoc nomen ens & definitio, dicit ea non habere illud, quod debent habere. Et dixit hoc, vt mihi vtur, quoniam Antiqui habebant in ei has duas opiniones, & ipse induxit mediam, quae est vera. & ideo dixit: Et ideo si iste sermo, &c. i. & ideo, sinoster sermo de definitionibus est iustus, necesse est vt noster sermo de naturis, quas significant definitiones, sit talis. Et dixit hoc, quia po suit principium persrutationis de istis naturis a definitionibus.

D.d. & erit primo, &c. i. & si noster sermo de definitionibus fuerit verus, tunc definitiones erunt duobus modis. Quorum vnus primo, & simpliciter. est definitio substantiae. & hoc inten debat, cum dixit: & erit primo mo do & simplici substantiae. Secundus non primo modo & simplici, sec modo conuenienti naturae rei, cui est definitio. Et hoc intendebat, cum dixit: deinde alterius etiam, sicut. i definitio erit primo modo substan tiae, quia est ens simpliciter: deinde erit accidentis etiam, sicut est accins in suo esse, cum non sit modo simplici

D.d. Oportet igitur vt non dicantur en tia, &c. i. &, cum sit declaratum, quod ens, simpliciter est substantia, & quod ista habent aliqua entia, oportet vt hoc nomen ens non dicatur de eis aequiuoce pure, sicut nomina, quae dicuntur de affir matiua & negatiua, & vniversaliter de oppositis. & hoc intendebat, cum d secundum ma gis & minus, quod enim addit affirmatiua, diminuit negatiua. & ideo dixit: sicut illud, quod non est notum, & verum etiam i. sicut illud, quod dixit hoc nomen notum de noto, & igno to. Et forte intendit per hoc, quod hoc nomen notum dicitur de noto scientiae vera, & de noto sophistice. & iste modus aequiuocationis debet nume rari inter modos nominum aequiuo corum. & hoc multum inuenitur in idio mate Arabico. v. g. Cearam, quod si gnificat lucem & obscuritatem: & Alum, quod significat magnum & paruum.

D.d. sermo enim verus, &c. i. sermo enim verus de istis est, quod hoc no men ens dicitur de substantia, & de aliis, praedicamentis non modo aequiuoco puro, sed secundum quod aliqua attribuuntur, eidem, sicut plura attribuuntur Medi cinae, & non est idem in rebus attributis & hoc intendebat, cum d. non quia est idem cum eis vnum, &c. i. & ista attribuuntur eidem, tamen iilud idem non est in eis idem in omnibus mo dis, sed in respectu. v. g. quoniam cum dici mus herba medicinalis, & instrumo tum medicinale attribuuntur eidem: i. Medicinae, sed non est eadem intentio Medicinae in instrumento, sicut in herba quam, si ita esset: esset sermo in eis ipsa esse medicinalia, sicut sermo in rebus multis viuis ipsa esse animalia

D.d. neque modo aequiuoco, i. & cum ita sit, hoc nomen ens non significat praedicamenta modo aequiuoeo, neque vni uoco.

D.d. non enim dicitur corpus medici nale, &c. i. & hoc nomen ens non dicitur de eis aequiuoce, nec vniuoce. quia hoc nomen ens dicitur de accidentibus sicut dicitur corpus medicinale, & actio medicinalis. & ista non dicuntur aequiuo ce, neque vniuoce. Et dicit hoc, quoniam d. cere vnumquodque praedicamentori esse ens, eo quod deriuatur ab esse, sec esse non secundum vnam & eandem inten tionem, est in vnoquoque eorum quem admodum herba, & instrumentum attri buuntur Medicinae, sed Medicina non inuenitur in eis eadem omnibus mo dis, nisi inquantum quod inducunt vnum finem, & proueniunt ab eodem agen te, scilicet Medicina.

D.d. ista igitur dicantur, &c. i. & cum ista intentio fuerit intellecta per hoc nomen ens, tunc homo vocat istos sermones fingentes na turas accidentium quomocunque modo voluerit definitiones. & si volueridescriptiones, & definitiones, sunt substantiae tamen. & ideo dixit post

Cum d. quod nulla est differentia inter hoc, quod homo vocat sermones sigenantes quiditates cuius libet praedicamenti, definitiones autem non scilicet quando intellexerit naturam essendi in quolibet eorum, dixit: Et hoc est manifestum, &c. i. declaratum est igitur ex hoc sermone quod definitio primo modo, & simpliciter, & quiditas simpliciter, quam significat definitio, est substantiarum. & manifestum est, quod alia etiam habent definitiones similiter, sed non primo mod scilicet simplici, sed secundario.

Deinde d. Non enim est necesse, &c. i. non enim est necesse, si posuerimus aliquid esse, vt habeat definitionem significantem ipsum ad modum significationis definitionis simplicis: sed tanium est necesse, si non habuerit definitionem simplicem, vt nabeat aliquam definitionem. D. hoc ne aliquis dicat quod substantia est vna omuium rerum. Et, cum d. quod illa, qua habent definitiones, debent esse vnum, excepit ex eis illa, quae dicuntur vnum per ligationem, & contactum cum ista non habeant definitionem, neque simpliciter, neque secundum quid. Et d. & illud etiam, &c. i. & est necesse vt aliquid habeat definitionem. quoniam hoc nomen vnum dicitur de eo, non sicut dicitur de aliquo dictamen esse vnum, quia copulatur per coniunctiones, aut quia est eiusdem intentionis, & vniversaliter, quia omnia dicuntur vnum per ligamenta & copulationem: sed cum dicitur vnum aliquo modo vero eorum, secundum quos dicitur hoc nomen vnum, vt dictum est in tractatu, in quo distincta sunt omnia.

D.d. Ens vero, quoddam significat, &c. i. & cum hoc nomen ens significat substantiam hanc, & quoddam hanc quantitatem, & quoddam qualitatem manifestum est quod non eadem intentione est eis omnibus definitio & no men.

D.d. & ideo albus homo habe bit sermonem, &c. i. homo albus ha bebit etiam nomen, & definitionem, & similiter vnumquodques praedicamentorums sed definitio & nomen est eis alio modo, & substantiae alio modo

Dixit: Si igitur aliquis dixerit, &c. i. si igitur aliquis dixerit, quod definitiones, in quibus additur natura alia a na tura definiti, non sunt definitiones omnino, in hoc erit dubitatio.

D.d quoniam, si non fuerit, &c. i. sed huic positioni continget improbabile: & est, v definitiones sint simplicium, & non compositorum ex substantia & ac cidente compositione essentiali, non compositione accidentali: vt homo albus. Et ideo d. Necesse est igitur, &c. i, necesse igitur dicere in definitionibus qua sigenant res compositas essentialiter ex substantia & accidente, eas recipere additionem.

D.d. v. g. nasus, &c. i. v. g. nasus, & concauitas, & simitas, qua sigunant nasum, & concauitatem. D. d. hoc enim in hoc, &c. i & est necesse,. vt definitio simitatis sit ex ambobs quia simitas sigenat nasum & conca uitatem, & concauitas non est passio existens in naso per accidens, sed per se & etiam simitas non est in naso, sicut al bedo in Socrate, aut in homine. simitas enim est in naso de accidentibus essen tialibus: albedo autem est in homine de ac cidentibus non essentialibus, & ic non necesse est vt homo accipiatur in de finitionealbedinis, sicunt est necesse vt nasus accipiatur in definitione simi¬ tatis. hoc enim nomensignat ambo, scilicet I concauitatem, & nasum.

D.d. accidit enim ei, &c. i. accidit enim albo, quod sit Soer, aut homo.

D.d. sed sicut mascusi num, &c. i. sed concauitas in naso est si cut masculinitas in animalibus, & aequa litas in quantitate. Et intendit, quod na sus diuiditur in simum & non simum, sicut animal in masculum & foeminam, & quam tum in aequale & in inaequale.

D.d. Et ista sunt omnia, &c. i. & ista acciden tia sunt accidentia & passiones, in quo rum definitione accipitur, aut definitio rei, cuius est ipsa passio, aut non men eius.

D.d. & non potest significa re sine ipso, i. & nomen istius passio nis, & definitio eius non possunt significare ipsam sine eo, quod significat suum subiectum, sicut est possibile in albo & sua definitione, scilicet quod non in digent significare hominem: sed quem admodum foemina non potest signifi cari a suo nomine, aut a sua definitione sine animali, ita simitas non potest intelligi sine naso.

D.d. ergo aute non est habitum, &c i. ista ergo aut non habent quiditatem veram & defini tionem veram: aut si habent, habent alio modo. i. secundario. Et hoc est ita. quoniam subiecta talium accidentium non sunt sicut genera differentiarum, sunt enim diuersa secundum genus, & secundum natu ram: quod non contingit in genere & differentia differentiarum, neque illud, quod congregatur ex eis & ex sub iecto, est vnum in actu, sicut illud, quod congregatur ex differentia & genere. & ideo substantiae sunt digniores definitionibus, & quiditatibus,

Cum declarauit, quod ista definitio vera est substantiarum tantum: quia ha bent genera & differentias, & in suis definitionibus non inuenitur additio & quod accidentia non habent definitio nes, quoniam in suis definitionibus accipiuntur definitiones suorum subie ctorum, quae non sunt genera eis, sed aliae naturae, & accidentia sunt in sub¬ iectis duobus modis, aut accidenta liter, vt albedo in homine, aut esser tialiter, vt simitas in naso, & mascu linitas in animalibus, & primus mo dus istorum duorum non habet defi nitionem omnino. definitio enim significat res terminatas in definito. & quida qui consyderat ad istum modum ac cidentium & non ad alium, negat accidentia habere definitiones omnino: & qui consyderat etiam accidentia habentia subiecta essentialia afi firmat ea habere definitiones simpliciter, ideo incoepit declarare, quod substantias habere definitions est manifestum, & quod accidentia habent aliquid de intentione definitionis & quaestio contingens in hoc ex ac cidentibus, quae sunt in subiectis per accidens, soluitur ex hoc, scilicet quando accipiuntur in suis subiectis essentialibus: quia tunc habebunt nomina, quae significant vtrunque, vt simitas. Et, quia aliquis potest dicere in talibus accidentibus, quia habent definitio nem substantiae: & quae sunt tanquam differentiae suis subiectis, & sua subiecta tanquam genera, incoepit etiam decla rare impossibilia contingentia huic positioni, & d. Et in istis rebus, &c. i. & est quo modo est dicere, quod simi tas est differentia substantialis nasi & quod illud, quod congregatur ex eis, est vnum: sicut est dispositio in differentia cum genere. Continget enim di centi hoc, vt nasus simus, & na sus concauus sint idem. quoniam concauitas est differentia substantialis in naso: & sic nasus concauus erit idem cum naso simo. & ex hoc contingit, quod crura concaua, & nasus simus sunt idems scilicet eiusdem speciei: quoniam subiectum concauitatis est tanqui geneus concauitatis, & concauitas tanquam differentia. & sic omnia, in quibus inuenitur concauitas, sunt, eiusdem speciei: quemadmodum omnia, qui constituuntur per eandem differentiam sunt eiusdem speciei.

D.d. impossibile enim est vt simus sit per se. i. & contingit hoc, quia impossibile est fingere quisimitas existat per se sine subiecto

D.d. &, si simitas est concauitas in naso, &c. i. si simitas significat con cauitatem in naso, sicut nomen significat congregatum ex differentia, & genere, vt homo animal rationale mortale, necesse est vt nasus non disponatur per simita tem, dicendo nasus simus, quoniam tunc aut diceturidem bis scilicet quod dicere nasus simus erit tanquam dicere nasus nasus aut dicere animal homo: aut simus signi ficat aliquod oppositum ei, quid significat nasus: aut simitas erit aliquid existens per se sine naso. & hoc intende bat, cum d. aut erit nasus, aut simus Et hoc est necesse, quando concauitas fue rit differentia substantialis. quoniam nasus est ef tanquam geneus: & sic hoc nomen simitas continet ipsum, sicut genus conti net specien compositam ex genere & differentia. Et, cum digitur nasus est simus, acci dit nucatio, quae non accidit, si conca uitas est acciis in naso. haec enim simitas non significat nasum, nisi secundu continentiam. Et si dicitur aperte, non se quitur impossibile scilicet cum dicitur nasus simus: cum profunditas est in eo accidens, erit in potentia: & cum dicitur in actu, non sequitur impossibile. Si autem profunditas esset substantia in naso, tunc hoc nomensimitas consignificaret nasum in actu, & tunc esset dicere na sus simus, sicut dicere nasus nasus,

Et ideo d. & ideo ista non habent aliquid, quod est per essentiam, &c. i. & manifestum est igitur quod, si illud haberet definitionem veram, contingeret vt nasus haberet nasum, & nasus nasum & sic in infinitum, ita quod impossibile esset, inuenire nasum, postquam non esset alius, Et cum declarauit quod sequitur ex his sermonibus talis nugatio, dixit: Manifestum est igitur quod definitio est substan tiarum tantum: i. propter impossibile praedictum.

Idest, & si alia praedicamenta habent definitionem, necesse est vt in illis definitionibus sit additio supra nausam definiti.

D.d. vt definitio quantita tis, &c. i. sicut definitio quantitatis, & imparis. Impar enim non defiuitur sine numero, nec numerus sine quantitas te. Et similiter foemina non potest definit sine eo, quod in sua definitione accipitur scilicet animal: & ista sunt subiecta eorum subiecta igitur eorum adduntur in definitionibus eorum.

D.d. Et sermo, qui est ex additione, &c. i. & accidit in definitione, in qua est additio scilicet definitione accuntis, quando nititur aliquis defi nire illud, quod componitur ex subie cto & accunte, dicere idem bis scilicet subie ctum bis in definitione, necesse est enim definire subiectum per se & accidens: se. sed, quia in definitione accidentis accipitur subiectum, continget subiectum dici bis in definitione & si est verum quod in definitionibus istorum est additioi i. quod idem dicitur bis in definitione con gregati ex duobus, ideo res congre gata ex duobuns, non habet definitionem, v.g. numerus impar. Et, quia sermo nes compositi ex substantiis non dicuntur esse vnum secundum congregationem, cum sint vnum in actu, plures in potentia, econtrario ei, quod est in sermonib compositis ex substantijs & accidentibus, d. d. sed latet, &c. i. sed latet quod definitiones non dicuntur eodem ordine, nec quaeritur in eis perfectio eodem modo. & ideo, si ista habent definitio nes, sunt alio modo definitiones scilicet accidentium, & definitiones eorum, quae concregantur ex accuntibus & substantiis,

D.d. dicamus igitur, quod definitio, &c. idest ponamus igitursecundum quod apparet ex sermone hoc, quod definitio dicitur multis modis: ergo quo quo modo debemus dicere, quod nihil habet definitionem praeter substantiam, & alio modo possu mus dicere, quod omnia habent desionnem. Et d. hoc, quoniam quando intelligitur per definitionem illud, quod dat quiditate rei proptiam sibi, & conuenit nomini sine additione & sine iteratione, tunc definitio non erit nisi in substantiis, &, cum fuerint accepta alia, quae sunt praeter substantiam, secundum quod sunt entia, continget vt habeant definitiones. Et, cum fuerit positum quod definitio dicitur multis modis, dissoluetur quaestio, & ista est dispo demonstrationis cum ser monibus logicis scilicet quia distinguunt partem veram a falsa. Dicere enim acci dentia habere definitiones quodam modo est falsum, qui a non habent definitiones substantiae: & quodam mo do verum est, quia habent aliquas de finitiones.

D.d. Quod autem definitio, &c. i. declaratum est igitur ex hoc sermone quod definitio simpliciter est sermo, qui significat quiditatem rei, & quod quiditas non inuenitur nisi in substantiis tantum, aut magis in substantiis, & modo priori & simpliciori.

Cum declarauit, quod quiditates sim plices non inueniuntur nisi in substantiis, & quod per illas sunt substantiae vult hic perscrutari vtrum ista substantia, quae est quiditas, & substantia singularis scilicet indiuiduum substan tiae, sint idem: ita quod quiditas, quae est substantia eius, sit quiditas singula ris, & illud singulare est substantia per istam quiditatem, aut quiditas rei sit aliud a re in actu. Et quaesiuit hoc popter formas, quas dicit Plato, quoniam secundum illam opinionem erunt quidita tes primarum substantiarum aliae a primis substantiis: quia sunt etiam primae substantiae existentes per se. Et d. Sed persrutemur, &c. i. &, cum sit declaratum, quod quiditates sunt substantiarum singularium, persru:e¬ mur igitur, vtrum substantia, quaeest quiditas, & substantia singularis sunt idem, aut non, antequam persrute mur de substantia, quam significat definitio quid sit.

D.d. Singulare enim existimatur, &c. i. apparet enim quod singulare nihil aliud est qua substanstantia cuius est scilicet quiditas eius. & apparet etiam econtrario scilicet quod substan tia, quae est quiditas, est substantia sin gularis. v. g. Socrates est animal rationale. Socrates enim nihil aliud est qua animalitas & rationalitas, qui sunt quiditates eius: nec animalitas & rationalitas sunt quiditates nis Socratis & Platonis.

D.d. Illa autem quae dicuntur per accidens, &c. i. cem posita autem ex substantiis & accidentibus, quae sunt vnum per acci¬ dens, dignum est existimare, quod praedicabilia eorum non sunt eadem cum quiditatibus eorum, de quibus dicuntur.

D.d. v. g. homo albus est aliud, &c. i. v. g. quoniam habo albus est aliud ab homine simpliciter. quoniam, si homo simpliciter & homo albus essent idem, tunc quiditas hominis & quidita hominis albi essent idem.

D.d. homo. enim &c. contingit enim dicentibus hoc dicere quod idem est dicere homo, & dicere homo albus. deinde notifica uit etiam quod contingit dicere econtra rio, & d. ergo homo albus & homo &c. i. & etiam homo albus erit homo tantum:

D.d. Quniam autem non est necesse, &c. i. quoniam autem impossibile est vt praedicatum & subiectum sint idem in prae dicabilibus accidentalibus, manifestum est ex hoc, scilicet quod praedicatum & subiectum, quae sunt extrema, non sunt idem per se, v.g. musicus albus. Et dedit exemplum de hoc modo accide tis, quoniam dispositio est manifesta in eo, cilicet quod non est eiusmodi, de quo est di cere, homo albus, vt distinctum fuit prius in eis, quae sunt idem per accidens. & hoc intendebat, cum d. quoniam non erunt eadem extrema. i. quoniam, cum praedicauerimus duo accidentia de aliquo vno, v.g. vnum hominem esse album, & musicum, non est necesse vt musicum sit album. & per extrema intendebat musicum & album, quid sunt extre ma propositionis dicentis musicum esse album.

D.d. sed rectu est existimare, &c. i. sed rectum est existimare, quod ista accidentia sunt cum eis, de quibus praedicantur ea dem per se: quia sunt eadem per accidens propter hoc, quod congregantur in eodem. v. g. quod, cum album praedi catur de aliquo, & musicum de ipso, existimatur, quod propter hoc con gregantur in eodem, quod essentia albi & musici est eadem. sed non est ita.

D.d. In eis aut, quae dicuntur per se, &c. i. in eis autem, quae sunt vnum per se, rectum est dicere, quod sunt cum suis quiditatibus idem necessario.

D.d. sicut dicimus, &c. i. v. g. quoniam, si istae substantiae sensibiles sunt primae substantiae, manifestum est quod ipsae sunt, eaedem cum suis quiditatibus. i. cum suis definitionibus & si non, non erunt primae substantiae, sed erunt substan tiae aliorum, sicut contingit ponentibus quod quiditates eorum sunt substantiae separatae ab eis. & ideo d. non sint substantiae aliorum, &c. i. quoniam exhoc quod posuimus quod substantiae sensi biles sunt substantiae existentes per se, non per aliud, sequitur vt sint cum suis quiditatibus idem.

D.d. quoniam, si bonum, &c. i. quoniam, si bonum, quod est bonum, fuerit aliud a quiditate boni, tunc bonum erit aliquid & sua essentia etiam aliud, & animal est aliquid & essentia eius aliud est: & similiter ens & essentia entis. & erunt hic aliae substantiae a primis substantiis, & naturae, & formae, & erunt illae substantiae, & formae priores primis substantiis scilicet indiuiduis substantiarum.

D.d. Et, si fuerint absolutae, &c. i. & si quidita tes rerum non sunt eaedem per se cum rebus, sed sunt absolutae abinuicem, continget vt quaedam substantiae non sint scitae, scilicet primae substantiae, quoniam non sciuntur nisi per quid itates suas: & vt quaedam non sint, scilicet qui ditates separatae. quoniam quiditates rerum non sunt entes nisi per esse rerum habentium quiditates. Et hoc intendebat, cum d. Et dico ea esse absoluta, &c. i. & dico ea esse absola ta abinuicem, i. vt quiditas boni existentis per se sit aliud ab eo, vt dicunt ponentes formas: & similiter de qui ditate rerum singularium.

D.d. Sci re enim, &c. i. & diximus, quod contin git vt primae substantiae non fint scitae, quia res non sciuntur nisi per sua quiditates: & cum suae quiditates fue rint aliae ab eis, quo modo poterunt sciri: D. incoepit declarare quomodo seque tur vt omnia habeant quiditates adu natas cum ipsis, & d. Si igitur bonum, &c. i. si igitur bonum existens per se: scilicet genus vniuersale, non habet quiditatem boni, tunc ens vniuersale non habet quiditatem entis: & vnum vni uersale non habet quiditatem vnius & sermo de omnibus in hac intentione debet esse vnius scilicet aut habent quiditates adunatas cum eis, aut nullam habebunt quiditatem adunatam.

D.d. & si ens non habet, &c. i. & si ens non est idem cum sua quidita te, nihil est idem cum sua quiditate

D.d. & etiam quod non habet qui ditatem boni, &c. i. & si illa, quae sum, bona, non habent quiditatem boni non sunt bona, cum illud, quod est bonum, habet essentiam boni. De inde d. & omnia, quae non dicuntur de alio, &c. & intendebat primas sub stantias, i. quod etiam ita est de primis substantiis scilicet quod quiditas & habens quiditatem sunt idem.

D.d. in istis enim est sufficientia, si fuerit forma & si non fuerit. i. in quiditatibus rerum, quae sunt eadem cum rebus, est fufficientia in hoc, quod res sceitantur: si ue posuerimus formas separari, v Plato dicit, siue non.

D.d. sed rectum est, &c. i. & rectum est si sint hic formae, vt Plato dicit, quod in hoc prosin in cognitione hominis, nec est etiam manifestum ex scientia necessaria quod sint cum formis sensibilibus, sicut singunt dicentes formas.

Idest. Et si formae sunt, vt dicunt, necesse est vt indiuidua substantia rum non sunt i. lem. Ista enim non sunt subae, nisi per formas. & formae separatae non dicuntur de subiecto, quia essent non separatae, & communicantes subiecto. & si hoc esset: essent generabiles & corrupubiles. & hoc est contra positionem eorum qui dicunt formas es se.

D.d. ex hoc igitur sermone, &c. i. ex istis igitur sermonibus, quos diximus, apparet quod quid, & sua quiditas sunt idem, & quod non sunt idem per accidens. v.g. quoniam homo, & sua quiditas, quae est animal rationale, sunt idem non se parabiles, & similiter rationalitas & animali tas, quae sunt in eo, sunt idem in actu, & duo in potentia.

D.d. & quod scientia cuiuslibet rei, &c. i. & manifestum est ex hoc, quod diximus, quod scientia cuius libet rei est ex sua quiditate, quoniam om nis res est idem cum sua quiditate, quam, si illa, quae significant partes definitionum, & definitiones essent se paratae a definitis, essent alia. &, si es sent alia, tunc scientia definitorum non esset a definitione.

D.d. per hanc igitur positionem, &c. i. potest intel ligi sic. & quia conuenimus cum ad uersarijs in hoc, quod omnes res non scium tur nisi per suas definitiones, debent concedere, quod illa, quae significant definitiones, & partes earum, non sunt separata a definitis, sed sunt idem essentialiter. Et potest intelligi sic: & per has propositiones, quas posuimus, co gitur consyderans credere, quod quidi tas, & habens quiditatem sunt idem

D.d. Quae autem dicuntur per accidens, &c. i. illa autem, quae dicuntur per accidens v.g. homo albus, & homo musicus, quia iste sermo significat duas nate ras diuersas scilicet albedinem & musicam ideo sermo compositus ex eis non est idem: & ideo non habent vnam conmunem definitionem.

D.d. illud enim cui accidit, &c. i. illud enim cui accidit, albedo, est aliud ab albedine: & acci¬ dens secundum quod potest praedicari de suo subiecto, quia est eius passio, est idem: & secundum quod natura eius non est natura subiecti, non est idem. & hoc intendebat, cum d. secundum autem quod sunt hominis, & hominis albi, &c. i. secundum autem quod acciden tia sunt in subiectis, non sunt subiecta: secundum autem quod sunt passiones subiectorum, sunt idem. v. g. homo albus Et intendit, quoniam secundum quod sunt passic nes substantiarum possunt praedica ri de substantiis secundum quod nomina non secundum defintiones: secundum enim definitiones non possunt praedicari de substan tiis. & hoc d. in categorijs.

D.d. Et, si aliquis existimauerit, &c. i. & si aliquis existimauerit, quod omne habens nomen habet definitionem, secundum illud nomen apparebit contrarium. quoniam, si omne nomen haberet definitionem, tunc quiditas rei, si. forma eius haberet definitionem. &, si ita esset, contingeret quod quiditas equi esset aliud ab equo secundum definitionem.

D.d. Et quid prohibet in quibusdam, &c. i. & quid prohibet in substantijs, quod posuerimus quod illud, quod significant definitiones earum, sint substantia, vt sint idem cum eis, quae significant de finitiones, & non sunt alia:

D.d. & etiam non erit idem solum, i. & definitum non erit vnum tantum: sed defi nitum & definitio sunt idem, sicut declaratum est superius. v. g. quod homo non est vnum tantum, sed vnum cum sua definitione.

D.d. Et, si fuerit etiam aliud, procedetur in infinitum. i. & si illud. quod significat definitio, ha bet naturam aliam a natura definiti. i. naturam existentem in actu extra na turam definiti, sequitur vt natura, quam sigenat definitio, habeat scientiam definitionem significantem tertiam naturam extrinsecam a natura secunda, & tertia iquartam, & sic in infinitum.

D.d. quoddam enim quid est erit per essentiam &c. i. idem enim diuidetur in duas pertes, quae rum vtraque: est vnum. scilicet in formam & illud, cuius est forma. & intendit, si forma habuerit definitionem, & materia definitionem, cuius quoddam est quiditas & vnum, & quoddam est il lud, cuius est quiditas & vnum, aliud ha bebit aliam definitionem.

D.d. iste igitur sermo dicitur de illis etiam. i. v. g. quoniam. forma & materia, si habent definitionem, neces se est vt diuidantur in duas partes: qua rum vtraque diuiditur in definitionem, & & definitum: & cum hoc quod congregatur ex eis, est vnum.

D.d. Manifestu est igitur quod in rebus primis, quae dicuntur per se, etiam essem tia cuiuslibet rerum singularium, & quodlibet singulare sunt idem, & vnum &c. i. manifestum est igitur, quod quaelibet primarum substantiarum est idem cum sua quiditate.

D.d. Et manifestum est quod redargutio, &c. i. quoniam Sophistae quaere bant si homo est vnus, si ran detur quod ita, di cunt, nonne homo est animal & rationales ei go est vnum & non vnum. & ideo dixit, quod per istam eandem solutionem dissoluitur ista quaestio, scilicet quod dicetur eis quod homo & sua definitio sunt vnum in actu, & plure in potentia. & hoc intendebat, cum di & quod Soc. & essentia Socratis, &c. Et forte quid Sophistarum est ista. quiditas hominis aut est eadem cum homine, aut aliud. si aliud, tunc homo non habebi quiditatem. si idem, tunc quiditas hominis est homo: & homo habet quiditatem: ergo quiditas habebit quiditatem. & sic in infinitum. Et solutio est, quoniam qui ditas hominis est homo vno modo: & non est homo alio modo: & est forma hominis & non est homo, qui est congregatus ex materia & forma. & hoc intende bat, cum d. neque ex illo, quod est re ctum quaeri ab aliquo, &c. i. & per istum ser¬ monem dissoluuntur omnes quidnes quaesitae in hac intentione, siue fuerint facilis dissolutionis, siue difficilis. D. d. Dictum est igitur quomodo quid est, per essentiam, &c. i. declaratum est igitu ex hoc sermone modus, ex quo apparet quod substantia sola est definita, & quod est vnum, i. quoniam est vnum in actu, & non vnum in potentia, i. quod natura actus non est eadem cum natura potentiae. sed Sophistae accipiebant definitionem, & definitum vnum quodam modo, & non vnum quodammodo

Intendit in hoc capio declarare, quod formae Platonis nihil prosunt ad generationem: quoniam, cum destruxit eas non prodesse in scientia, si concesserim eas esse, vult etiam in hoc cap. destruere eas non prodesse in generatione. Et d. Illa autem, quae generantur, &c. i. & manifestum est, quod omne, quod generatur generatur ab aliquo trium, aut a natura, aut ab artificio, aut ex se, scilicet casu.

D.d. Et omne, quod generatur est aliquid, &c. i. & omne, quod generatur, quae aliquid decem praedicamentorum, & generatur ab aliquo, & est mate ria: & per aliquid, & est agens. & dico generabile esse aliquid. scilicet substan tiam, & aliquod aliorum praedica mentorum.

D.d Generabilium autem, &c. i. generabilium autem quaedam sunt naturalia, & sunt illal quae sunt, a natura. Et, cum induxit generabilia per naturam, incoepit narrare, quod causa materialis cuiuslibet eorum est sui generis, & d. & ex eis quoddam est illud, &c. i. ex generabilibus per na turam inuenitur causa materialis, & agens generabilia, vt homo, aut aliud generabilium. Et d. aut aliud tale, in nuendo quod sermo eius est de generabilibus, quae sunt in praedicamento substantiae, quae dicuntur generari proprie, generabilia autem, quae sunt in aliis praedicamentis, magis dicuntur pa ti, qua generari. Et, cum declarauit, quod generabilia naunlia fiunt a materia, & ab agen te, quae sunt huius generis, i. generabilium naturaliter, incoepit narrare, quod artificialia conueniunt cum rebus namlibus in istis tribus scilicet quod habent materiam, & quod sunt per aliquod, & quod sunt aliquid, & d. Et omnia, quae generantur aut natura, &c.

Deinde d. causam, propter quam quodlibet eorum habet materiam, & d. quodlibet enim eorum, &c. i. in quolibet enim eorum inuenitur aliquid, quod potest reci pere formam naturalem: aut artificialem: aut non potest recipere, & quod est tale dicitur materia, & est illud, ex quo est natura totius.

D.d. & quod habet naturam, &c. i. & con ueniunt etiam omnes res generabi les habentes naturam & formam in forma & natura. generatum enim ha bet naturam & formam. vt homo in rebus naturalibus, & domus in re bus artificialibus. & d. aut simile, propter illa, quae oenerantur a natura communi duabus formis diuersis, vt mulus ab equo, l& asino.

D.d. Ge nerabilia autem alia dicuntur actio nes, i. generabilia autem alia, praeter illa, quae sunt in substantiiis, magi dicuntur acta qua generata. Et cum d. ista, induxit etiam causas agentes ea, & d. Et omnes actiones, &c. i. & intendit per artificium potentiam artis: & per potentiam virtutem ani matam & naturalem: & per cognitionem illud, quod homo agit a co gitatione & voluntate: & per illud quod est ex se, casum, qui est a natu ra, & ab anima: & per casum, qui est voluntarius, vt dictum est in Secun do Physic. & non dixit in generabi libus per naturam, scilicet generabilibus in substantia ea generari ab illo, quid est per se, quoniam nulla species in uenitur fieri casu, sed inuenitur aliquod simile ei, quod fit casu, scilicet species, quae fiunt ex se, non ex simili, vt post dicet.

Iste sermo non vte continuus cum sermone praedicto. & in libro Nicolal Peripatetici, & in eius abbreuiationem ex hoc libro dicit: & actiones residuae aut erunt ab artificio, aut a potentia: & pauca generabilia erunt ex se, & casu, quemadmodum in rebus naturalibus est etiam aliquid, quod generatur exseminibus, & aliquid, quod generatur ex non seminibus. Debet igitur legi continuum cum hoc, quod dixit, quod quaedam erunt ex se & casu, quemadmodum in rebus naturalibus etiam est aliquid, quod generatur ex seminibus, & aliquid, quod generatur ex non seminibus, i. quod illud, quod generatur ex non seminibus, est simile actionibus, quae fiunt casu. Deinde inuenimus in lib. Nicolai sequi: Et generabilia ab artificio sunt illa, quo rum formae, & quiditates sunt existen¬ tes in anima, scilicet in prima substantia. & il lae formae sunt quodammodo eadem forma. Multotiens etiam scimus formam per non esse, & non esse per formam: quoniam non existunt insimul, vt sanitas, & infirmitas, sed corruptio alterius est generatio reliqui. Et sanitas dicitur duo bus modis. dicitur enim de forma, quae est in anima, & de habitu, qui est in corpore. & ambo sunt idem: sed sanitas secun do modo inuenitur ab ea, quae est secundum pri mum modum. Et, cum ita sit, et post istam, aut ista est sanitas. & post hunc sermonem inuenimus sermonem Aris. Et Nicolaus intendit per hoc, quod dicit: & generabilia ab artificio, &c. i. & res existentes ab artificio, sunt il la, quorum formae, & quiditates sunt in anima: & formae contrariae existentes in anima, sunt quodam modo eadem for ma: & ideo recipit anima contrarias for mas.

D.d. causam in hoc, & d. multotiens enim &c. i. & signum huius est, quoniam mul totiens scimus formas per suas formas contrarias, & contraria per sua formas. & hoc erit secundum illud, quod est manifestius, non quia congregantur in anima duae formae contrariae insimul sicut non congregantur extra animam: quoniam esse alterius est corruptio reliqui, & corruptio alterius est generatio reliqui.

D.d & sanitas dicitur duobus mo dis, &c. i. & cum ita sit, manifestum est, quod forma artis dicitur duobus modis: quorum vnus est forma, quae est in ani ma, & alius est illa, quae est extra animam, & sunt idem: & quod illa, quae est extra ani mam. est ab illa, quae est in anima. v. g. quoniam sanitas dicitur duobus modis. dicitur enim de intellectu sanitatis, qui est in anima, & dicitur de sanitate existente in corpore: & quod sanitas, quae est in corpore, est a sanitate, quae est in anima. & hoc intendebat in hoc cap. de clarare, scilicet quod artificium in hoc est simile naturae. scilicet quod in hoc, quod illud, quod fit, sit ab eodem in forma, aut a simili. & ideo dicit, quod sanitas in anima est sani tas prima intentione.

D.d. & cum ita sit, &c. i. sanitas igitur, quae est extra animam, est per sanitatem, quae est in anima: aut sanitas, quae est in anima, est sanitas simpliciter, & quae est extra ani maest posterior. D. incoepit dice re quo modo inuenitur sanitas, qui est extra animam, a sanitate, quae est in anima. & hoc est de verbis Arist. cum dixit. Sanitas vero est definitio, quae est in anima, & scientia etiam, &c. i. sanitas vero in rei veritate est defi nitio sanitatis, quae est in anima. & scire ipsam non est sanitas, quae est extra animam.

D.d. Et erit sanitas eius qui infirmatur secundum hunc modum, i. & sanitas, quae est extra animam, est a sanitate, quae est in anima, secundum quod dicam

D.d. cum illud fuerit sanitas, necesse est, &c. i. & cum iste infirmus est modo sanus, necesse est vt fluxus na turae fuerit: & si fiuxus naturae fuerit, necesse est calorem fuisse: & si ca lor est, necesse est potasse laxatiuum, & hoc intendebat, cum dixit: &, si hoc est, iam fuit calor.

D.d. & secundum hunc modum dicemus vnum post aliud, &c. i. & sic dicemus vnum post aliud secundum dissolutionem scilicet in cipiendo a posteriori, & peruenien do ad primum principium in cognitione.

D.d. Deinde motus, qui est ex hoc, est actio, &c. i. deinde motus, qui incoepit ab vltimo in dissolutione, & est compositio, dicitur actio procedens ad sanitatem, ita quod accidat, quod sanitas, quae est extra animam, sit ad sanitatem, quae est in anima. Et intende bat, quod esse sanitatis, quae est in anima, est in compositione ad esse sanitatis, quae est extra animam. & hoc est illud, quod dicitur, quod principium operationis est fi nis cognitionis: & principium cognitionis est finis operationis.

D.d. & sunt non a materia, illa, quae sunt a materia, i. & a domo, quae est in anima, & hoc intendebat, cum dixit: non a materia erit domus, quae est extra ani mam, & est illa, quae est in materia

D.d. Ars enim medicinae, &c. i. & caus eius est, quoniam ais medicinae, quae est in anima, est eadem cum forma medi ciuae, quae est extra animam. & simliter de arte aedificatoria cum formis aedificatorum.

D.d. & dico substan tiam. & forte intendit: & dico substantiam, i. formam sine materia, formam quae est in anima: & formam quae est in materia, formam quae est extra animam. Deinde cum hoc co pulatur hoc, quod dicit: & hoc est tale&c. & in sanitate inueniuntur tria, quae inueniuntur in omnibus generabilibus. Est enim aliquid, & ex aliquo in poten tia, & per aliquid in actu: & est illud quod assimilatur principio motionis. D. incoepit dicere species causarum agentium, & d. sanitas enim &c. i. sanitas enim & si fuerit ab arte medicinae, tunc primum agens sanitatem est for ma sanitatis, quae in anima: & si fue rit sine arte, tunc agens ipsam est ex sanitate, quae est in corpore sanabi li. sed est diminutum, & ideo indiget artificio. Et dicit hoc, quoniam virtutes naturales generatiuae sunt similes vir tutibus artificialibus.

D.d. & cum prin cipium actionis, &c. i. v. g. in sanita te, quae sit ab artificio, rectum est igitur vt sanitas fiat ex calefactione: & calefactio fiat ex confricatione, aut a potu vini. & similibus. Calor igitur, quod est in corpote, qui sit a confricatione, aut a potu vinm, aut est pars sanitatis, aut illud, quid sequitur ex eo, est pars sanita tis. & hoc aut erit vnum, aut plura. omnia igitur ista erunt partes sanitatis. & vnum eorum erit primum agens scilicet calor: & estam est quo quo modo pars sani tatis. Et intendebat, quod sanitas, quae est a non artificio, et etiam a sanitate aliqua aut a oarte sanitatis: cum artificium necessario vtatur in inueniendo sanitatem in ista parte sanitatis scilicet quae est in re sanabili. Et in libro Nicolai inue nitur sequi: domus igitur, & sanitas, & sphaera cupri, quae est ex eis existens in materia: quoniam aliqua pars non est cum materia, quae habet illud, quod est genus est. hoc enim est vniversale. materia vero, & illud, ex quo est aliquid, non dicitur semper secundum aequiuocationem, cum illo, quod fit ex ipsa secundum quod circulus fit, aut ex cupro, aut ex lapide. hoc enim non nomniatur a nomine alterius istorum. i. domus at tem & sanitas pars eorum, quae est in ma¬iori teria. scilicet forma, quae est extra animam bene potest praedicari de illa parte nomen formae communis illi parti, & defi nitio eius, quae est in anima. & ista for ma dicitur genus. pars autem, quae est mate ria domus & sphaerae, non potest pra dicari de composito nomen eius, necu definitio eius. sphaera enim cupri dicitur spici ra, sed non dicitur cuprum. sed, si dicatur dicetur secundum denomniationem. v. g. cuprea & quod in hoc caplo intendit declarare naturam generationis. Et hoc in uenitur in sermone Arist. in cap. se quenti, in quo dicit: dicitur in sermone, &c. i. etiam declarat differentiam inter formam & materiam, & dat propositionem in eo, quod vult declarare, quod forma nec est generabilis, nec est corruptibi lis, nisi per accidens. & similiter est de mate ria, & quod generabile & corruptibile in rei veritate est indiuiduum compositum ex forma & materia.

Et dicitur in sermone, &c. iste sermo est praecisus a praecedenti. Et intendit per sermonem definitionem. & intendit per duos modos formam & materiam, i. quod pars composita con tinet duos modos scilicet materiam & for¬ mam. v. g. circulam cupri, & ideo defiH nitio continet multos circulos quodammodo, & quodammodo vnum. D. d. & dicimus, quod ma est cuprum, &c. i. & dicimus propter hoc, quod diximus de differentia inter formam & materiam, quo materia sphaerae demonstratae est cu prum. & dicimus, quod sphaera secundum suam formam est sigura talis. Et intendebat per hoc distinguere inter nateriam & formam & compositum ex eis, & quod dafinitio composita est ex ambobus Et intendebat per hoc, quod dixit talis, rotundum, aut quandratum, aut aliam sigurarum.

D.d. & hoc est ge nus, &c. i. & hoc, quod praedicatur deforma, secundum quod est vniuersale de forma, & est illud, in quo praedicatur species, est illud, quod dicitur geneus Et intendebat distinguere per hoc inter materiam & geneus.

D.d. cuprum vero, &c. illud autem, quod fit ex cupro & sigura, inuenitur in sua de finitione cuprum, & sigura, cum dicitur statua cuprea, & circulus cupreus.

D.d. Illa autem, quae fiunt ex aliquo, &c. i. generabilia autem, quae generantur. ex alio scilicet materia, quaecomponuntur, quaedam nuncupan tur a nomine eius, ex quo veneran tur scilicet materia eius, sed secundum denomi nationem. v. g. idolum, quid fit ex lapide, quoniam non dicitur lapis, sed lapi deum. & hoc plus manifestabitur in rebus naturalibus: v. g. quoniam homo dicitur sanguineus & carneus, sed non caro aut sanguis.

D.d. homo autem sanus, &c. i. quaedam vero, v.g. sani non denominatur ab illo, ex quo transmutatur, vt in infirmo, ita quod dicatur quod sanum sit laborans, i quod contrarium est remotius a hatura generati quant materia, ficet vtrunque non vere praedicetur de illo.

Cum narrauit, quod quaedam genera bilia denominantur ab illis, ex quibus generantur, & quaedam non, vult dare cau sam, propter quam generatum non dicitur:a nomine materiae, a qua generatur, & d. Et caum illius est etiam quoniam ex priuatio ne fit, & subiecto, &c. i. & causa in hoc est, quoniam generatum non generatur exmateria tantum: sed ex materia, & priuatione, quae est in materia. dicere enim hominem esse sanum est dicere hominem infirmum esse sanum.

D.d. & ge neratio dicitur ex priuatione magis, i. & generatum magis videtur attribui, quod fiat ex priuatione, quam attribui sub iecto priuationis. generatio enim sit ex priuatione, non ex esse. & ideo dicitur infirmum fieri sanum, magis qua dica tur homo fieri sanus. & hoc intendebat, cum dixit: vt sanitas ex infirmo, aut ex homine.

D.d. Et ideo non dicitur sa num esse infirmum. i. & ideo generatum non conicat cum contrario, ex quo generatur in nomine. vnde non dicitur quod sanus est infirmus, sed dicitur quod homo est homo sanus, & quod homo non si nus sit sanus.

D.d. Illa autem quorum priuatio, &c. i. generabilia autem, quae generantur ex subiecto, quorum priuatio non est manifesta in subiecto, nec habet nomen, existimatur, quod dicere in eis ea generari ex subiecto. est sicut dicere ex lateribus fieri domum, aut ex lignis fieri scamnum, & sicut est dicere ex infii mo fieri sanum.

D.d. Et ideo, quemadmodum. non dicitur illic, &c. i. &, cum ita sit, quemadmodum non di citur sanum esse infirmum, ita non dicitur idolum esse cuprum, nec domum esse lateres aut ligna, sed secundum denominationem cupreum, & lapideum.

Idest, & cum omne generatum in substantia non dicitur generari atl hoc, nisi secundum quod dicitur, quod idolum fit ex liono, & domus ex lateribus, ma nifestum est quod, si aliquis bene consyderauerit in hoc, quod non est dicer dum quod generatum est vnum simpliciter, idest forma tantum, sed con positum ex materia & forma & priuatione praecedente.

D.d. causam & dixit: illud enim, quod est ex aliquo, &c. id est, quoniam generatio erit, quando generans transmutat mate riam, donec faciat in ea formam. & dixit, non ex aliquo, quod remanet in eadem dispositione: quoniam, si materia remaneat in sua dispositio ne, quando generans generat gene ratum, tunc generams nihil faciet nis formam tantum.

D.d. & ideo dixit secundum hunc modum, id est, & generatio dicitur in hoc demonstrato secundum hunc modum, non in hac forma demonstrata.

D.d. Et, cum illud quod ge neratur, &c. i. &, cum generatum non generetur, nisi per aliquid, ex quo est principium generationis, manifestum est, quod generatum generatur, ex aliquo, quod est materia, non ex priuatione accidente materiae. Et, quia hoc distinctum est in naturalibus, d. iam igitur distinximus superius, quo modo dicitur hoc, scilicet quo modo dicitur, quod materia est prin cipium, & priuatio principium, & secundum quot modos dicitur materia,

D.d. & quod est ex hoc, i. & cum declaratum est, quod generatum composnitur ex materia & forma, & quod est aliud ab eis: illud igitur, quod ge neratur est hoc indiuiduum demon stratum in actu. v. g. haec est sphaera demonstrata ex hoc cupro demonstrato, aut circulus demonstratus ex materia demonstrata, aut aliud conprehensum sensu.

Deinde dicit: rationem super hoc, & dicit, quoniam, quemandmodum non facit cuprum, &c. idest, & agens, cum facit ex cupro, non facit ex cupro formam tantum, quemadmodum non facit materiam, & hoc intendebat, cum dicit, quem admodum non facit subiectum, si militer non facit sphaeram cupri. scilicet formam, nisi ner accidens. Et dixit per accidens, quoniam, cum fecerit aliquid habens formam, tunc facit formam per accidens.

Deinde dicita quoniam sphaera cupri est sphaera, &c. idest, quoniam sphaera cupri est sphae ra cuprea, & non sphaera tantu, nec cuptum tantum: & ideo est illud, quod facit artifex.

Deinde dicit: Dico enim quod hoc facit hoc, &c. idest & dum declaratum sit hoc, necesse est vt artifex sit aliquid demonstratum, quod facit aliquod demonstra tum, scilicet quod facit cupreum esse rotundum, aut sanguinem esse hominem, aut equum.

D.d. & hoc non est aliud, &c. id est, & non facit aliquod vnum in aliquo vno, v.g. formam in subiecto, quoniam manifestum est quod si facit, facit ex alio aliud, non aliud in alio. facit enim ex materia formatum, non in materia for mam.

Deinde dicit, & secundum hunc mo dum, &c. idest, v. g. quod artifex facit ex hoc demonstrato illud, quod est sphiae ra, & est res sphaerica, non sphaera sim pliciter, idest, si igitur facit formam tunc faciet formam ex forma & ma teria, & illam formam etiam ex foma & materia, & sic in infinitum. & similiter est de materia. Generatum igitur est illud necessario, quod con gregatur ex forma & materia, non forma nec materia.

Idest. Declaratum est igitur etiam ex hoc sermone, quod formae. & exemplaria. scilicet formae, quae debent dici exemplaria, quoniam non apparet quibus in sen sibilibus sunt exemplaria, nec gene rantur, nec habent vniversalter quiditatem.

D.d. Hoc enim est illud, & est in alio, &c. i. artificiatum enim & genera tum constituitur ex actione alicuius ab agente, & est illud, quod dicitur forma in aliquo, & est illud, quod dicitur mam Si igitur forma esset artificiata, tunc constitueretur ex actione alicuius ab agente: & sic formae esset forma, & sic in infinitum. & similiter quiditas est alicuius: ergo, si forma haberet quiditatem, tunc constitueretur ex aliquo, & in aliquo.

D.d. & ipse facit sphaeram cupri, &c. i. & cum dicitur, quod artifex facit sphaeram cupri, non dicitur hoc, nisi quia facit ex hoc cupro demonstrato sphaetam, facendo hanc formam demon stratam, & ex hoc cupro demonstra to.

D.d. Si autem est generatio, &c. i. &, si agens generaret sphaeram vni uersalem, tunc generatio esset ex n hilo, i. ex non forma.

D.d. & necess est vt sit diuisibile. i. &, cum declara tum sit, quod ex forma simplici non est generatio, nec materia habet gene rationem, necesse est vt omne generatum sit diuisibile in duas partes ratio ne, non actu, in materia. scilicet & formam,

D.d. Et forma, quae est sphaera, &c. i. & forma, quae est sphaera, v.g. si oeneratur, non generatur nisi ab illoquod est in sigura medif, i. congre gati ex materia & forma. & hoc intendebat, cum dixit: sigura, quae est ex medio. & est illud, quod fit ex com gregatione materiae & formae. & in natura hac sunt tria, forma, scilicet & materia, & aliquid quasi medium, idest mixtum inter materiam & formam. i. generans simile medio. & ideo di xit: sigura, quae est ex medio. & haec tria intendebat, cum dixit: in quo e quoddam istius, &c. intendebat igitur per hoc, quod dixit, in quo est quid dam istius, & est illud, quod facit ex hoc subiectum, recipiens formam oeneratam, quia est illud, quod recipit formam demonstratam, & est illud, quod facit ex hoc, i. ex materia. Et intendebat, cum d. & quoddam in illo forma, quae est in subiecto, scilicet animam. & intendebat, cum d. & quoddam to tum generatum, i. congregatum ex materia & forma. v. g. sphaera cupri, composita ex sphaera & cupro, & homo compositus ex anima & corpore. Et declarauit hoc, vt appareat, quod natura, quam habent species in gene rabilibus rebus, est aliquod medium, i. compositum ex materia & forma Deinde d. Manifestum est igitur ex dictis, quod substantia, quae est tanquam forma, non fit, idest non generatur, Deinde d. congregatio vero, &c. i. & manifestum est, quod congregatum quod fit ex forma & materia, est illud, per quod dicitur in quolibet est ipsum generari.

Deinde d. & quod in omni, quod generatur, est materia, &c. idest, & manifestum est, quo omne generatum, quoddam est mate ria, & quoddam forma: & est illud, quod d emonstratur per hoc pronomen hoc.

Dicit: Quaestio autem quaerens vtrum sit hic sphaera separata a ma teria, existens extra animam alia a materiali, aut domus separata sine la teribus, & vniveli forma separata a materia alia a formis rerum particularium, quae sit causa sphaelae compositae domus factae, est quaestio impossibilis.

D.d. causam in hoc, & d. Quam si ita esset, &c. quoniam, si formae rerum generabilium essent eadem forma numero scilicet forma generans & generata non esset hoc al quid factum omnino. generans enim & generatum sunt, duo numero, & vnum in intentione vniversali.

D.d. sed significat aliquid, &c. i. sed generatum significat aliquid sil generanti, sed non est idem numero cum generante, neque generatum est intentio terminata. Et intendit per intentionem terminatam illud, quod est commune generanti, & generato.

D.d. & vniuersalitas istius, &c. i. & inten tio vniuersalis est vniuersalis indiuiduis. v. g. homo, qui est vniuersalis indi uiduis hominum. v. g. Socrati & Cal liae. & sphaera cuprea est vniuersalis etiam isti sphaerae, & illi.

D.d. & homo & animal, &c. i. & homo & anima vniversale est, sicut sphaera vniuersalis, qui non generatur neque generat. Et, cum declarauit, quod forma separata a ma teria neque generat, neque generatur. d. Manifestum est enim quod quidam homines as sueti sunt, &c. i. & cum hoc sit decla ratum, est manifestum, quod hoc, quod qui dam sunt assueti dicere, scilicet formas esse quae suunt causae formarum, si inten dunt alias a particularibus, nihil i sunt in generatione substantiarum neque in generatione accidentium. i. quod si intendunt quod formae vniversales sunt cau sae agentes formas particulares, non pro sunt in generation: bus scilicet in ge neratione substantiarum, & accidem tium. omnis enim generatio manifestum est, quod fit per transmutationem materiae: & materia est indiuiduum generans. Et dixit hoc, quia impossibile est, quod formae separatae transmu tent materiam. non enim transmu tat materiam, nisi illud, quod est in materia. & ideo contingit dicentibus mundum generari quod transmu tans ipsum sit aliquod indiuiduum lilicet corpus particulare

D.d. & non erunt substantiae per se propter ista, i. & i possibile est, quod substantiae sint separatae existentes per se ad generandum substantias particulares. manifestum est enim in pluribus generabilibus, quod pater est similis filio in forma. sed et propter hoc non sunt idem, quoniam non est verum dicere, quod pater est filius, aut filius pater, sed vnum secundum formam.

D.d. sicut est in rebus naturalibus, i. sicut est dispositio in speciebus ge nerabilibus, quarum generatio est naturalis, v. g. homo, qui generatur ab homine, & equus ab equo.

D.d. homo enim generat hominem, &c. i. omnis enim species generat speciem sibi simi lem, v.g. homo hominem: nisi generatio sit per accidens, & non secundum naturam: vt mulus, qui generatur ab equo & asino. Et induxit hoc exem plum ad verificandam propositionem vniuersalem, dicentem, quod omne, quod ge neratur, generatur a fuo simili in forma. Dubitatur enim in hac propositio ne ex animalibus propinquarum spe eierum, quorum congregatione ge neratur aliud animal in specie, vt ab equo & asino mulus. Et ideo ad verificandum hanc propositionem dicendum est, quod omne generatum generatione actua li. i. generatione non cessabili gene ratur a suo simili. Et respondetur ac hoc per hoc, quod dixit post: & hoc simile est etiam. nomniatur enim &c. i. & hoc non negat vniuersalitatem pro positionis, dicentis, quod omne, quod ge neratur, generatur a suo simili in forma. mulus enim generatur a natura sibi simili, & est natura communis equo & asino.

D.d. testimonium famosum super hoc, & dixit ex hoc quod nomen muli apud eos significat communem naturam.

D.d. rectum est igitur, vt ambo sint aequalia, i. rectum est igitur vt ex duobus seminibus ge nueretur natura aequalis, in temperata. Et innuit hoc, quod d. in libro de Animalibus quod sperma afini est frigidum, & sperma equi calidum, & temperantur apud mixtionem, & fit illic natura media inter equum & asinum.

D.d. Manifestum est igitur quod non oportet, &c. i. rerum, quae generantur inter duas species, it quae generantur a putrefactione. D. de dit signum super hoc, & d. & si non magis quaeritur in istis rebus, &c. i. & si natura indigeret in generatio ne rerum, quae non generantur sem per exemplari, tunc generabilia ma gis indigerent illa, quae sunt definitione & nomine substantiae dignio ra.

D.d. sed vt generans possit, &c. i. sed sufficit in generatione vt in ge nerante sit potentia ad generandum formam sibi similem in materia, quao est in potentia forma eius id est quod actio eius nihil aliud est qua extrahere illud quod est in potentia, in actum: & erit causa in multiplicatione genera bilium ab vno generante multipli catio materierum, in quas agit, & vniversaliter psum agere in aliud, & vt gene rans & generatum cum hoc sint idem in forma. Et hoc intendebat, cum d.i & vt sit Soc. & Callias, &c. i. quam, si ge neratio esset a formis separatis, non esset possibile vt istae formae essent causae eius, quod apparet scilicet quod generans et generatum sunt duo in nu mero, et vnum in forma.

Quia aliquis posset dubitare super hoc, quod posuit, quod generatum sit a conuenienti in nomine, nisi genera, tio sit non secundum cursum naturalem, vt generatio muli ab equo, et asino, et fuit dictum etiam, quod homo quoquo modo est a conuenienti, vult dissouere aliam quaestionem in hoc, et est quod quaedam videntur generari a natura, et ab artificio insimul, et quaenon generantur nisi ab artifi cio tantum: existimatur enim, propter hoc aliquid generari a duobus formis artificiali et naturali. et est dubita. tio super hoc, quod generans, et venera tum sunt idem in forma. Et d. Et forte quaeret aliquis. i. et forte quaeret aliquis in hoc, dicendo, quare quae dam fiunt ab artificio et a natura, vt sanitas, quae sit ab arte et a natu tura: et quaedam non fiunt nisi ab artificio tantum, vt domus, quae non fit nisi ab artificio. D.

dedit causam in hoc, et d. et causa instius est, quoniam in materia quorundam eorum quae ge nerantur ab artificio, est pars poten tiae naturalis similis artificio: et in materia quorundam non est pars po tentiae naturalis similis artificio: et ista sunt, quae generantur ab artifi cio tantum. Illa autem, in quibus est pars potentiae naturalis similis artifi cio, generantur ab vtroque: ita enim est de generabilibus sicut de mobilibus quemadmodum enim eorum, quae mouentur in loco, quaedam mouen tur ex se, et quaed im ex alio, ita est de generabilibus.

Deinde dicit: et quoddam potest, secundum quod oportet, i. et quoddam eorum, in quibus est par potentiae naturalis similis artificio potest transmutari ex se, donec copleatur sua generatio, secundum quod oportet: et quoddam non potest hoc donecars adiuuet.

D.d. plura enim etc. i. et sicut hoc inuenitur in natura, ita etiam inuenitur in arte, quaedam enim artes non possunt agere suas actiones, nisi alia ars adiuuet. v. g. arssaltitandi, quae non complebitur nisi cum arte lrali, quae est pars Mu sicae.

Deinde d. Omnia igitur, quorum materia, etc. i. et omnia, in qui bus non est pars potentiae motus ex se, et omnia, quae non mouentur ni si ab artificio tantum, vt lapides, im possibile est vt moueantur ex se, ad complementum, sed mouentur per alia, et istae sunt omnes materiae art ficiorum, in quibus non est sprincipium naturale, quo possent moueri per se ad finem, quem intendit ars, neque perfectum, neque diminutum, nisi per artem. Illa autem in quibus est principium naturale, quo ars vtitur, sunt sicut ars Medicinae, et Culturae. et vniversalit omnes artes, in quibus ars iuuat naturam.

D.d. et ideo ignis non generat, ete. i. et propter hoc inuenimus quaedam, quae non possunt generare aliquid ine artificio, et possunt generare alia ex se. verbi g. ignis, qui non po test generare cultellum nisi ex arte, et potest generare alium ignem ex se:

D.d. mouebuntur enim et. i. i. et, cum ita sit, accidit quibusdam moueri ex se, absque eo quod indigeant artificio omnino, eti sunt illa, quae non indigent artificio particulari, aut vniuersali adiuuante, vt sanitas, quae fit praeter Medicinam in quibusdam aegritudinibus.

In hoc sermone facit rememora, tionem de praedictis, & d. Manifestum est igitur ex praedictis, quod omne, quod ge neratur, generatur a conueniente in nomine & ratione: vt illud, quod est per naturam id i. homo ab homine.

D.d. aut a parte eius, &c. & intendit per com ueniens in nomine generabilia naturalia ex patre & matre, sicut diximus. Et intendebat per hoc quod dicitr a parte eius, quod est conneniens in nomine, illud, quod generatur ab arte. & d. hoc ex parte, quia artificiatum componitur ex materia & forma, & non est in anima artificis ex genera to, nisi forma tantum, quae est pars gene rati. & ideo d. artificium enim e forma, i. quod artificium non est nisi forma generati, non congregatum con gregatione materiae & formae: sicut est dispositio in generabilibus natu ralibus. & ideo non d. in istis genera ri torum a toto.

D.d. vt domus a do mo, i. vt domus, quae fit ex laterib & lapidibus, generatur a domo, quae est in anima artificis. & intendit per hoc, quod dixit, aut per actionem, i. aut per actionem aliquam artificis non per omnes actiones.

D.d. aut a parte, quae habet partem, &c. i. aut ars agit in subiecto per aliquam partem ipsius in substantia. scilicet quod habet partem, etiam ex partibus naturae. & ista ars est earum, quarum actio componitur ex arte & natura. & ideo ars agit partem actionis, quoniam habet in talib istis.

D.d. & spectat finem actionum naturae. ista enim est dispositio artis Medicinae, & Culturae cum virtutibus naturalibus, quae sunt in corporibus animalis, & in seminibus, & in plantis.

D.d. aut generatur alia par reim ab aliqua parte conueniente in nomine: & vtrunque est conueniens cum generato.

D.d. si non fuerit ge neratio per accidens. i. & si generatio alterius duaram partium a reliqua non fuerit per accidens. & excepit hoc quoniam illa, quae generantur abinuicem p accidens, non sunt conuenientia.

D.d. Agens enim est per se pars, i. & pri mum agens, quod est ex artificio, est existens per partem agentem, quae est in natura. calor enim per motum, &c. i. v. g. calor, qui sequitur motum con poris. est enim sanitas quo quo modo quia generat in corpore aliquem calorem, & generatio illius caloris est sanitas, aut sequitur eam sanitas. & vniversaliter alor, qui est in corpore, aut est pars sanitatis, aut est sanitas in poten tia, quia sequitur ipsum pars sanita tis, quae est quasi vltima perfectio,

D.d. & ideo dicitur, &c. i. & ideo dicitur quod com fricatio & exercitium agunt sanita tem, quia agunt illud, quod sequitur sanitas. illud enim, cui accidit calor facit Medicus.

Dicit: Ergo sicut dictum est, &c. i. & intendit per substantiam quidi tatem rei factae, quae est similis syllo gismo. Et d. quemadmodum principium cuiuslibet rei factae est sua quiditas, quae est similis, ita est etiam in omni bus generabilibus per naturam, scilicet quod sunt a quiditate praecedenti. Et hoc in tendebat, cum d. quoniam syllogismi sunt, ex eis, quae sunt. i. quemadmodum syllogismi, ex quibus fiunt artificia ta, sunt quiditates artificiatorum ita res generabiles sunt a suis quiditatibus: & indifferenter est in hoc ars, & natura. & hoc intendebat, cum d. Et illa, per quae constituuntur, &c. i. & illa, quae inueniuntur a natura, sunt sicut illa, quae inueniuntur ab artificio.

Deinde d. semen enim facit, &c. i. semen enim generat per potentiam in eo similem artificio, quae est quidit as artificiati, & hoc decla ratu est in Sextodecimo lib. de Amnima libus.

D.d. forma enim est in potentia, i. forma enim generati est in semine in potentia, quemadmodum forma ar tificiati est in artifice in potentia. & illud, ex quo est semen, convenit nomine & ratione cum eo, quod fit exsemine quoquo modo.

D.d. non eni oportet quaerere, &c. i. & dicimus quo quo modo: quoniam non inuenitur in omnibus rebus, quod filius sit sicut pater sim pliciter in omnibus modis. v. g. vt ho mo masculus sit ab homine masculo, cum mulier inueniatur a masculo & magis, quoniam mulus inuenitur non a mulo, sed ab aliquo alio a mulo quodam modo. & hoc intendebat, cum d. nisi sit quidam.

D.d. Omnia enim, quae fiunt ex se. id est omnia autem, quae generantur ex se non a simili. gene rantur modo simili generationi re rum, in quarum materia est potentia, vt ex eis generetur aliquod simile per potentiam, quae est in semine Et intendit, quod generatio accidentium est quodammodo similis generationi substantiarum, quae fiunt non a suo genere. & modus similitudinis, inter ea est, quia generantur non a simili in specie.

D.d. & omnia, quorum materia non potest, &c. & inten dit animalia, quae generantur non a suo genere. in materia enim eorum non est potentia generare simile. & iste modus est generatur alio modo ab eo, quo generantur accidentia, & ab eo, quo generantur illa, quae generantu ex se, & ab eis, quae generantur ex se minibus. Haec igitur est summa eorum, quae dicuntur in hoc loco, scilicet quod, si sint formae hic separatae, nihil prosunt: generatione: & quod generatio est ex rebus conuenientibus secundum formam, & diuersis secundum numerum. Et in hoc, quod dixit, sunt multae quidnes difficiles, quoniam, cum fuerit positum, quod illud, quod est in potentia, sit in actu ab illo, quid est sui generis, aut suae speciei in actus & nos videmus hic plura animalia, aut plures plantas exire de potentia in actum sine semine, quod generatur a suo simili secundum formam: & ex hoc existimatur substantias & formas esse. dam tes istas formas, per quas sunt animalia, & plantae. & haec est maior ratio, quae at tribuitur Platoni. Et dicitur etiam quod, cum forma substantialis in quolibet ente est aliquid additum formis complexionalibus in rebus miscibilibus. & primis qualitatibus quatuor, vt forma leuitatis in igne, & grauitatis in terra, & maxime animae, quoniam manifestum est animam esse addittam for mis complexionalibus, Istae igitur for mae additae qualitatibus, aut generam, tur ex se, & tunc generatio erit a non generante: aut generantur ex aliquo extrinseco: & illud extrinsecum aut est aliquod indiuiduum illius speciei. aut generis, aut forma separata. Sed quia formae rerum generabilium asemine generantur, neque a genere, neque a specie, necesse est formas esse quae dant eis formas. Et hoc non se lum modo existimatur in non generabilibus ex semine, sed in generabilibus etiam. In semine enim non est anima in actu, sed potentia: & omne, quod est potentia, indiget aliquo in actu. & similiter in habentibus semen: in semine enim non est anima in actu. & non possumus singere, quod animae sint a complexiones, nisi secundum opionem dicentium animam esse complexionem. Propter istam igitur existimatur, quod necesse est forma separatas esse: & secundum posteriores Phi losophos Philosophia Ari. est illud quod vocat intelligentiam agentem, & existimatur, quod non solum modo dat formas animatas, & formas substantia les, quae sunt consimilium partium sed etiam formas substantiales, quae sunt elementorum: apparet enim quod elementa non patiantur, neque agant nisi per qualitates, non per formas substan tiales. & vniversaliter apparet, quod non sunt hic potentiae agentes, nisi quaiuor qua litates: & istae non sunt formae sub stantiales. & ideo non dicimus, quod le uitas & grauitas sunt, actiuae aut pas siuae. Et vniversaliter ista quaestio fundatur su per propositiones. Quarum vna est, quod illud, quod est in potentia, non exit in actum, nisi ab aliquo extrahente suae speciei, aut generis. Et quod formae substantiales materiales, neque sunt, actiuae neque passiuae essentialiter, & quod actiuae & passiuae sunt primae qua litates. & ex istis sequitur, vt agens istas formas sint principia non natu ralia. Et ideo quia Auic. obedit istis propositionibus, credidit omnes formas esse ab intelligentia agente, quam vocat datorem formarum. Et existt matur etiam, quod Themistius dicat hoc, In entibus vero, quae generantur ex semine, manifestum est de eo, & iam d. hoc aperte in tractatu libri suae ab breuiationis, in omnibus vero formis ap paret hoc ex hoc, quod dixit in sex to suae abbreuiationis de anima, quod anima non est illud, in quo sunt omnes formae tantum. scilicet intelligibile & sen sibile, sed est illud, quod ponit omnes formas in materijs, & creat eas. Et manifestum est, quod ipse intendit per hanc animam formam separatam. Alexan. autem videtur conuenire ei quod dicitur hic ab Arist. & ei, quod di x it in Sextodecimo de Aimalibus. Et etiam potest aliquis dicere, quod for¬ mae elementorum proueniunt a da tore formarum, quoniam videmus a mo tu generari ignem in actu, ex eo quod est ignis in potentia: & non possum dicere, quod motus facit formam substantialem ignis: sequitur igitur, vt forma ignis: qui sit a motu, sit a datore formarum. Nes autem dicamus qo, cum consyderata fuerit demonstratio Arist. in hoc loco super hoc, quod formae materiales sunt generantes formas materiales, apparebit, quod semina sunt illa, quae dant formas rerum generatarum a seminibus per formas, quas

dederunt semina gene rantia. In generabilibus autem non ex se, i. casu, apparebit, quod corpora coelestia sunt illa, quae dant istis aliquid loco seminum, & virtutum, quae iunt in seminibus, & in eis quae ge nerantur ex semine. & quod omnia ista sunt virtutes naturales diuinae gene rantes sibi similia, secundum quod artes generant sua artificiata. & ideo d. Arist. in libro de Animalibus, quod hae sunt similes intellectu. scilicet quia agunt actiones intellectuales. Et istae virtu tes assimilantur intellectui in hoc, quod non agunt per instrumentum con porale. Et in hoc differunt istae vir tutes generatiuae, quas Medici vocant formatiuas, a virtutibus naturalibus, quae sunt in corporibus animalium, lIstae enim agunt non actione intellectus operatiui, sed agunt per instru menta terminata, & menbra propria. Virtus autem in formatiua non agit per membrum proprium. Et ideo dubitat Gal. & dicit, nescio vtrum ista virtus sit creator, aut non. sed vniversaliter non agit nisi per calorem, qui est in semine: non ita quod sit forma in eis, sicut anima in calore naturali, sed ita quod sit inclusa in eis, sicus anima est inclusa in cor poribus coelestibus. Et ideo Aristo magnificat hanc virtutem, & attribuit illam principiis diuinis, non naturalibus. sed istam virtutem sesse intelligen tiam separatam lest impossibile. Et demon stratio Arist. in hoc est, quod formae non generartur per se. quam, si sic esset, tunc ge neratio esset non a materia. & cum ita sit, generatum est formans. gene rans igitur est illud, quod mouet mate riam, donec recipiat formam, i. illud quod extrahit ipsam de potentia ac actum: & illud, quod mouet mate riam, necessario est corpus, habens qualitatem actiuam, aut potentiam, quae agit per corpus habens qualitatem actiuam. Et, si illud, quod generat subiectum formae, esset aliud a generante formam tunc subiectum & sua forma essent duo in actu: quod est impossibile. & quia subie ctum, formae non habet esse nisi per formam ideo actio agentis non pendet ab il so, nisi secundum quod pendet de forma estam: cum actio agentis, non pendet a forma neque de subiecto sine forma. Et cum ita sit, manifestum est, quod actio agentis pendet ex subiecto propter hoc, quod pendet de forma. Illud igitur, quod generat subiectum formae, est illud, quod ge nerat formam: inmo non generat subiectum nisi quid generat formam. Et scilice subiectum formae generaretur ab aliquo agente & forma ex alio, tunc vnum actum, secundum quod est actum vnum, genera retur a duobus agentibus: quod est inmpossibile Secundum hoc igitur debet homo susten tari in hoc loco. Et homines errauerunt in hoc, qui a non intellexerunt demon strantionem Aris. & non est mirum de Auicem. sed de Alfarabio. vt enim in suo libro de duabus Philosophijs dubitare de hoc. Et omnes homines de clinant magis ad opinionem Platonis, quia est similis ei, quod loquentes non strae legis opinantur scilicet quod agens omnia est vnum, & quod non operantur in se ad inuicem. Videtur enim, quod contingit, eis ex creatione eorum adinuicem, procedere in infinitum in causis agenti bus: & ideo posuerunt vnum agens non corpus. Sed illud impossibile est vt transmutet materiam, nisi mediams te corpore alio non transmutabili scilicet orporibus coelestibus. & ideo im possibile est vt intelligentiae separatae dent aliquam formam formarum mixtarum in materia. Sed mouit Arist. ad ponendum mouens separatum a materia in factione virtutum intelligentium, quia virtutes intellectuales apud ipsum sunt non mixtae cum materia. Vnde necesse est vt illud quod est non mixtum cum materia, generetur quo quo modo a non mix to cum materia simpliciter: quemad modum est necesse vt omne mixtum cum ma genereretur a mixto cum materia.

Dicit, & hoc quod dicimus, quod forma non generatur, nec corrumpitur, non est proprium substantiae, sed est commune praedicamento substantiae, & etiam aliis praedicamentis.

D.d. Est enim sicut sphaera cupraea: &c. i. generatur, enim sphaera cupraea demonstrata & non generatur sphaera. scilicet sigura neque cuprum.

D.d. & si generatur ex cupro, &c. i. & si sphaera generatur ex materia & forma, oportet vt materia & forma praecedant compositum ex eis scilicet generatum.

D.d. & similiter illud, quod est, &c. i. & similiter praedicamentum qualitatis, & alia praedicamenta, scilicet quod generatum ex eis compositum est substantia, & accidente secundum tempus.

D.d. non enim generatur qualitas, &c. idest, non enim generatur qualitas, quae est tanquam forma, sed generatur corpus habens qualitatem aliquam. v. g. hoc lignum demonstratum, in quo est albedo aliqua: & similiter in substantia non generatur forma. v. g. animal. & hoc intendebat cum d. aut animal.

D.d. Sed inuenitur ex istis, &c. & est proprium substantiae inter alia praedicamenta vt ante generatum sit alia substantia agens ipsum, quod est in actu ex specie illius, quod aget. vt animal, quod generat animal sibi sile¬

D.d. qualitatem autem esse, &c. i. sed non est necesse vt ante qualitatem generatam sit alia qualitas agens sed est necesse vt ante qualitatem ge neratam sit aliquid, quod est in po tentia qualitas, idest materia. Et di hoc quoniam qualitas alia generatur a sib simili qualitate: & alia est, cuius ge neratio sequitur formam mixtionis primarum qualitatum.

Cum declarauit, quod definitio est illud, quod significatiquiditatem rei & quod solum modo est substantiae, & se cundario aliorum praedicamentorum & quod definitio & definitum sunt idem in actu, & quod multitudo in suis parti E bus est in potentia, & declarauit ex hoc, quod si res habent quiditates, & formas existentes per se, quod non sunt eaedem cum rebus, quarum sunt formae, & quod propter hoc nihil prosunt in substantia illarum rerum, quarum sunt formae, & quod formae & etam ideae, si sunt, nihil prosunt in generatione rerum, quae sunt, substantiae sensibiles: omnis enim substantia generatur a substantia sibi simili, cum generatio non sit formae nec materiae, sed congregati ex eis, quod est demonstratum. Et cum hoc declarauit, reuersus est ad complendum sermonem de definitionibus, & dixit: Ergo definitio est sermo, &c. id est, & quia definitio est sermo, & omnis sermo habet suas partes significantes partes rei: & apparet, quod sicut est proportio definitionis ad rem, ita est proportio partis definitionis ad partem rei, i. quoniam, quemadmodum definitio dclarat quiditatem rei, ita pars definitionis declarat partem quiditatis rei: ideo accidit quaestio in hoc Et est quaestiotalis, vtrum omnes definitiones partium rei debeant esse pates definitionis, ita quod praecedant rem, & eius definitionem scilicet vt definitione partium sint tota definitio, & priores ipsa, aut non omnes definitiones partium definiti sunt partes definitionis, sed sunt posteriores re, & sua defione.

Et intendebat per hanc persrutatio nem declarare, quae partes definitio nis significant partes quiditatis rei, & non partes suae materiae, & quae non significant partes quiditatis rei.

D.d. Videmus igitur quod quaedam, &c. i. haec quaestio accidit in hoc ex hoc, quod nos videmus quasdam res partium, quarum definitio non collocatur in suis defini tionibus. v. g. definitiones partium circuli, quae non clauduntur in defini tione circuli. quia tertia, & quarta pars circuli non collocantur in defini tione circuli: nec definitio circuli dif soluitur in definitiones earum: sed cir culus accipitur in definitione partis in definitionibus vero syllabarum est definitio literarum: quoniam syllaba est illud, quod componit ex duabus literis scilicet consonante & vocali. Si igit syllaba fuerit breuis, definitur ita, quod est illud, quod componitur ex duabus, literis. & sic accipitur in sua definitione definitio literae, consonantis scilicet breuis & vocalis. Et similiter syllaba longa. accipitur enim in sua definitione defini tio literae consonantis productae & vo calis. Sed in definitione circuli non accipitur definitio medietatis, neoc quartae. & hoc manifestum est, immo facimus econtrario. Dicimus enim, quod medietas circuli est arcus circuliquem distinguit diameter: & sic circu lus est acceptus in definitione semicirculi, & non econtrario.

D.d. & s circulus diuiditur, &c. i. quod cum in hac diuersitate, quae apparet in istis par tibus, videmus totum vtriusque istorum duorum modorum diuidi in parte eodem modo: syllabae enim diuidunt inliteras, si cut circuli in partes.

D.d. Et etiam, si pars est ante totum, &c. i. & sequitur ex hoc sermone etiam in hoc modo, scilicet in eo, quod est simile circulo quod pars praecedit totum, aut acutum sit ante rectum, & est econuerso, scilicet quod defi nitio recti accipitur in definitione act ti, & in definitione expansi. & similiter de finitio circuli praecedit partes, & definitio animalis praecedit digitum

D.d. Sed existimatur, &c. i. sed existimatur, quod rectus est ante acutum, quia definitur per rectum. & existimatur quod acutum est ante rectum, quia iste in uenitur sine eo, quod inueniatur rectus. & intendit quod secundum quod sunt partes, inueniuntur praecedere in generatione totum.

D.d. Aut dicamus, quod pars dicitur multis modis. Quorum vnus est illequi numeratur per quantitatem. i. & ista quaestio dissoluitur etiam dicen do, quod partes dicuntur duobus modis. dicuntur enim de partibus qualitatis & partibus quantitatis. definitiones igitur partium quantitatis sunt posterio res definitione totius & toto: defin tiones vero partium qualitatis praecedunt definitionem totius & totum.

Idest, Sed dimittamus hanc quaestionem de aequiuocatione, quae est in hoc nomine pars, & ponamus per scrutatioeum de aequiuocatione, quae est in hoc nomine substantia Deinde dicit. Si igitur quaedam est materia, etcaet. idest, si igitur hoc nomen substantia dicitur simpliciter de materia substantiae compositae ex materia & forma, et de forma eius, & de composito, tunc forma substantiae dicetur esse substantia rei, cum ipsa declaret essentiam illius, x materia vero dicitur secundum consyde rantionem ad substantiam compostam ex materia & forma esse pare substantiae. secundum consyderationem ve ro ad substantiam declarantem est sentiam rei non dicitur esse pars substantiae, sed esse deferes formam in suam definitionem. v. g. simitas, cu ius definitio est concauitas in naso aut in carne nasi. nasus enim est pars substantiae eius, quod significat hoc nomen simitas, quod est congregatio nasi. & simitatis. & non est pars de finitionis concauitatis, sed est subiectum ei. Et hoc, quod dicit, non accidit nisi in rebus, quarum nomina significant aliquid existens in subie cto, non aliquid existens per se. & similiter cuprum est pars definitio nis idoli facti ex cupro, & non est prosformae idoli. Et, cum

dedit diffarentiam inter partem definitionis, quae est materia, & inter partem, quae est forma, indiget dare differentiam inter materiam & formam & dixit. forma igitur dicitur, & caetera, idest, & differentia inter formam & materiam est, quoniam forma praedicatur per se. de habente formam, secundum quod declarat quidditatem eius substantialemus aito ii, Etqum bente formam vera praedicatione, nedum vt praedicetur per se. idolum enim non dicitur esse cuprum, nec homo caro, nec simus nasus. D. dicit: Et ideo non dicitur in definitionem circuli. i. quoniam, cum in definitionibus quorundam appareat materia, & sunt composita ex materia in actu & forma. ideo definitiones omnes suarum partium non sunt partes de finitionis. Et, quia in definitionibus quarundam. scilicet rerum simplicium non apparet materia in actu, & par tes definitionis in eis sunt partes formae, contingit in talibus istis, vt definitiones omnium suarum partium, sint partes definitionis. &, quia definitiones syllabarum sunt ex hoc ge nere, ideo definitiones literarum sunt pars definitionis syllabae. Et, quia dispositio circuli cum suis par tibus est dispositio materiae rei cum forma eius, ideo partes circuli non accipiuntur in definitione circulis quoniam in definitione circuli non apparet materia. et per hoc intendebat dif soluere hanc quidnem. Et quia partes circuli non apparet in definitionem circuli, sicut materia apparet in de finitione rerum habentium materiam v.g. sicut cuprum apparet in defintione circuli cuprei: & potest aliquis obiicere ei per hoc,

deinde d. partes vero circuli, &c. i. & partes circuli, li cet non sint materia, quae apparet in definitione circuli, tamen est similis ma teriae, quae apparet in definitionibus rerum, & est propinquior formae, qua materia, quae apparet in definitioni circuli, qui est ex cupro. Et, quia partes circuli assimilantur materiae, quae apparet in definitionibus rerum habentium materias, ideo defini¬ tiones partium non sunt partes definitionis circuli: sicut definitiones literarum sunt partes definitionum sylabarum.

D.d. & forte est possibile&c. & dixit hoc, quia syllaba, cum consyderatur cum hoc, quod est mo tus compositus ex duobus motibus, est de numero rerum, in quarum definitionibus apparet materia, & definitio cuiuslibet partis eius non est pars definitionis totius, &, cum consyderatur secundum hoc, quod est vox compo sita ex duabus vocibus, est de nume ro rerum, in quarum definitione non apparet materia: & definitio cuiuslibet partis eius erit pars definitionis. Deinde inuenimus in libro continuum. Linea enim non corrumpitur, &c. i. & apparet hoc, quod diminui tur aliquid inter haec duo capitula cum quo posset sermo continuari., Sermo enim est de definitione rerum, in quarum definitione non intrat ma teria, vt linea, & su perficies: & in quarum definitionibus est materia, vt homo, quod nunquam inuenitur nisi in car ne, neruis, & ossibus. & sunt res, qua cum accipiuntur, quodammodo inuenitur materia in sua definitione, & quodam modo non vt circulus, quoniam, quando accipitur secundum quod est circulus cupri inuenitur cum sua definitione materia: & quando secundum quod est circulus, non inuenitur in eo materia: & in quibusdam est dubium. & ideo dixit post: & ideo sunt ex istis secundum hunc modum &c. i. & ideo partes materiales rerum in quarum definitione inuenitur ma teria, sunt quodammodo partes substantiae. & quodam modo non sunt, partes substantiae. in respectu congrecati ex mam & forma sunt partes substantiae: in respectu vero eius. quod habet veram definitionem, silice ormae, non sunt substantiae.

D.d. In quibusdam autem, &c. & quia en tia inueniuntur his duobus modis: scilicet forma sine materia, & forma in ma teria, ideo in definitionibus quorum non inuenitur aliqua definitionum rerum, quae sunt in materia, & sunt illa, quorum partes sunt partes formae eius: & non inueniuntur in aliis nisi per accidens, & sunt quaedain quorum definitione inue nitur materia necessario, & sunt il la, quorum nullum inuenitur nisi sit in te necessario, & essentialiter.

D.d. quoniam ista quaedam, &c. i. quoniam illa quaedam sunt, in quorum definitio ne non inuenitur materia, quae est in actu: & quaedam quorum definitio est ex materia, quae est in actu, sicut ex ea, & suis principiis. & ideo, cum materia corrumpitur, corrumpunm tur ista.

D.d. & omnia, quae non conm gregantur cum materia &c. i. res, at tem, in quarum definitione non as paret materia sensibilis, sed apparem in sua definitione partes formae, aut non corrumpuntur aliquo modo aut corrumpuntur per accidens,

D.d. Ergo in illis, &c. i. & ideo illa quorum esse est in alio, illud aliud est principia, & partes eorum. illa ve ro, quae naturaliter non existunt in aliis, sed in sua natura est sua forma, illa alia non sunt partes neque principia eorum.

D.d. & ideo corrumpitur idolum terrestre in terra, &c. i. & quia quaedam entia existunt in aliis, vt idolum terrestre in terra, & sphaera cupri in cupro, & Callias in carne & ossibus, & circulus in partibus suis Et intendit, quod partes eius sunt qua si materia, licet materia sit non sensibilis, sed intelligibilis, vt post dice mus. circulus igitur mathematicus in respectu partium assimilatur entia bus, quae sunt in aliis.

D.d. quodcu que igitur congregatur cum mate ria, &c. i. & cum ita sit, hoc nomen cir culus, quando dicitur de circulo simpliciter, & quando dicitur de circulo, qui magis est proprius isto, & quasi particularis in respectu ipsius, quia est ex cupro, aut ex terra, hoc nomen circulus dicitur aequiuoce. Plura enim, quae sunt hu iusmodi, non habent proprium no men scilicet quoniam non est nomen proprium, quod significet circulum cupreum aut lapideum.

Iam igitur diximus, & caetera, & d hoc quia ex sermone praedicto declarauit, quod definitiones sunt duobus modis: modo scilicet cuius alter pars est materia, & modo, in cuius definitione non apparet materia. & illud, in cuius definitione apparet materia, definitio suae partis non est pars definitionis to¬¬ tius, in eis autem, in quorum defini tione non apparet materia, definitio cuiuslibet partis est pars definitionis totius. & ex hoc solum modo apparet quare definitio quarundam par tium definitionum est pars definitionis, & quarundam non: & non ap paret ex eo solutio quaestionis positae, scilicet quare res totius sunt in definitione partis, quae est in quantitate, & non inuenitur pars in definitionetotius. & ideo d. iam diximus, &c. Deinde d. Sed prius reuertamur, &c. hoc est principium perscrutationis de solutione quaestionis, quam nititur soluere, & d. ista enim sunt ante, &c. i. ista enim sunt ante definitionem, aut omnia, aut quaedam. quoniam, si omnia fuerint partes formae, omnia erunt ante. & si quaedam fuerint partes for mae, & quaedam materiae, quaedam erunt priora tota definitione, & quaenon.

Deinde d. Definitio autem recti, &c. i. & definitio angul acuti non est pars definitionis recti, sed econuerso scilicet quod definitio recti est pars acuti. & similiter est de defini tione partis circuli cum circulo, vt de homine cum sua parte, v.g. cum digito. homo enim accipitur in de finitione partis, & non pars in definitione hominis. Et istae definitiones, in quibus totum accipitur in de finitione partis, sunt de genere. definitionum, in quibus apparet mate ria, non de eis, in quibus non apparet nisi pars formae.

Deinde d. & om nes, quae sunt definitionis, &c. i. i& cum sit declaratum, quod definitionum quaedam est, in qua apparet materia, & quaedam non: ergo partes de finitionum, & partes rei, quam signi cant, sunt partes definiti, aut omnes scilicet in definitionibus, in quibus non af pareat materia: aut quaedam. scilicet in de finitionibus, in quibus apparet materia. Et, cum voluit declarare quaesunt illa, in quibus non apparet nisi forma, & partes eius, & quae sunt illa, in quibus apparet vtrunque,

dedit exemplum de animali, & d. Et etiam anima animalis, &c. i. & anima est existens substantia in corpore, quod est recipiens animam, & sunt illa, quo rum congregatum dicitur animals & definitiones omnes, quae sunt par tes formae, sunt partes talis substantiae. scilicet animae & similis. Et intendit, quod definitio animae, quae dat quidita tem eius, videtur esse ipsum suum esse: & quod in definitione eius non apparet materia omnino. illa autem, in quorum definitione apparet materia, sunt illa, in quorum definitione apparet aliud, & definitio dicitur in illis principaliter, & in istis secunda rio, vt declaratum est.

Deinde d. & vnaquaeque partium, &c. i. & vnaquae que partium definitionum, siue fue rit de definitionibus, in quibus ap paret aliud a definito, aut de eis, in quibus non apparet nisi definitum, non definitur nisi eo quod in eius definitione appareat geneus & differentia. Et intendebat notificare per hoc, quod hoc sequitur in omnibus definitionibus, & in rebus habentibus de finitiones.

Deinde d. ergo partes eius sunt ante, aut omnes, aut quae am&c. i. & cum hoc sit declaratum partes cuiuslibet definitionis sunt, ante definitum, magis qua sint partes definiti, quae sunt secundum qumantitatem ante totum: aut omnes, si in partibus definitionis non appareat materia: aut quaedam, si appareat. Et dixit hoc: quia quaestio praedicta fuit, qua re partes non inueniuntur in definitione totius scilicet quae sunt secundum quantitatem, & totum inuenitur in definitione partium. & dixit: quia par tes definitionis praecedunt instas par tes scilicet quae sunt secundum quantitatem: aut omnes, si partes definitionis sunt formales: aut quaedam, si quaedam sunt formales, & quaedam materiales. Et intendebat, quoniam si illud, quod est prius debet accipi in definitione rerum posteriorum, tunc recte accipitur rectus, qui est totum, in definitione partis, & non econuerso, scilicet secundum quantitatem. Qniam totum praecedit partem, magis qua pars totum. quoniam prius est totum parte pric ritate formae ad materiam: & pars est prior toto prioritate materiae ad formam scilicet tempore indiuiduali. & ideo partes circuli praecedunt circulum indiuidualem non vniuersalem: & defini tio est partium praecedentium spe ciem. & hoc est vnum eorum, pro qua dissoluitur quaestio praedicta, & est dicens, quare pars non inuenitur in definitione totius. Et pars praecedit totum tunc, cum sit existens per se: totum autem constituitur per par tes.

Deinde dicit: & similiter in omnibus par ticularibus. i. & similiter est de omnibus par ticularibus cum suis vniversalibus scilicet quod par tes totius praecedunt in definitione particularia. non definitio particularium definitionem totius: sicut est dispositio generis cum suis speciebus, Et dixit totum hoc, quia ista est dispositio recti cum acuto, & circuli cum suis partibus, & vniversaliter generum cum par tibus, quae sunt secundum quantitatem. & quasi aequat partes rei secundum qualitate cum eis, quae sunt secundum quantitatem quoniam prioritas qualitatis est prioritas formae, & prioritas partium quanti titatis est prioritas materiae, & totum est prius parte prioritate formae. & ideo dixit: corpus autem, & partes ipsius sunt post hanc substantiam scilice formam.

Deinde d. & diuiduntur, ista, &c. i. & omnia diuiduntur in suas partes secundum quantitatem diuisio ne rerum per suas materias. i. diuisione specie in indiuidua. Deinde incoepit diminuere prioritatem partium, quae sunt secundum quantitatem, quia est prioritas materialis, & dixit: Ista igitur sunt ante totum, &c. i. & partes, quae sunt secundum quantitatem, sunt priores secundum tempus in generatione: & cum hoc ista prioritas non inuenitur in omnibus. & sunt partes quae non possunt separari a forma: neque praecedere eam in esse, neque sequi eam, vt partes animalis cum animali. quando enim anima separatur, non nomniatur a suo nomine vero nisi aequiuoce, v.g digitus, quoniam, si dicatur digitus in mon tuo, dicitur aequiuoce: & similiter, ante quam in eo sit sensus. & hoc intende bat, cum dixit. quoniam non possunt diui di, &c. i. impossibile enim est, vt iste partes diuidantur a forma, neque mute tur in aliam speciem essendi, quae species & prima collocantur sub eodem genere nisi prima species, & aliae ad quam mu tantur, dicanturaequiuoce: vt hoc nomen manus, quod dicitur de manuviui & mortui.

D.d. Et imagines eorum, quae sunt in rei veritate, &c. i. & omnes partes animalis sunt in hac intentione, sicut vera pars, in qua & principium animae, aut cor, vt quidam dicunt: aut cerebrum, vt alii. Nulla enim est diuersitas quo ad hoc, quod opinantur, quod nomen dicitur de prima parte, quando separatur a vita aequiuoce cum eo existente in vita. nullus enim dubitat quod, quando in istis: non fuerit forma, quod tunc nomen eius non simpliciter dicetur de eis nisi aequiuoce. & in hoc non nocet quaestio accidens, vtrum sit cor, aut cerebrum.

D.d. Homo vero, &equus &c. i. homo autem demon stratus & equus demonstratus & omne, quod est ex particularibus, & non modo vniversalie praedicatur non plus qua de vno particulari, sed est totum demon stratum congregatum ex forma demonstrata & materia demonstrata, & est in sua vltima specie: sicut Socrates in specie hominis, & similiter. alia particularia, in suis speciebus, & intendit, licet non habeant nomnia, sicut Socrates & Plato habent. & intendebat, quod hoc nomen species dici tur de indiuiduo & specie aequiuos ce.

Deinde d. Forma vero est pars, &c. i. forma vero est pars: sed nomen formae dicitur de forma vniuersaliquae declarat quiditatem speciei, & de forma particulari, quae est forma materiae demonstratae.

Deinde di Sed partes definitionis, &c. i. sed par tes verae definitionis sunt partes for mae vniuersalis: definitio autem to tius, i. speciei, non indiuidui. quidi tas enim circuli & circulus sunt idem apud intellectum: & similiter anima vniuersalis, & quiditas animae.

D.d. Nes autem totalis congregata, sicut ste circulus, &c. i. indiuiduum autem congregatum ex forma & materia demonstrata, v.g. iste circulus, aut aliquod particuiarium, quae sunt in materia demonstrata, aut sensibil aut comprehensa per intellectum, aut quod suum esse in sensibili sit comprehensum per intellectum, vt indiuidua, quae sunt in mathematicis: ist enim non habent definitionem. D. de dit causam in hoc, & dixit: insta enim non habent definitionem, &c. i. & il la, quae cognoscuntur per definitio nem, non mutartur secundum substantiam quoniam scientia eorum non mutatur: ergo sunt alia ab indiuiduis. Deinde d. & vnum non dicitur, neque cognoscitur &c. i. & vnum numero non cognoscitur omnino per definitionem, sec cognoscitur sensu. i. & ideo non habet definitionem. Materia autem per se non cognoscitur, sed cognoscitur per formam.

D.d. Et quaedam ma teria est sensibilis, &c. i. & intelligibus le est illud, quod comprehenditur insensibilibus, & inteilectus iudicat, quod non sunt in sensibilibus, secundum quod sunt, sensibilia: vt linea demonstrata, & superficies, & corpus. ista enim sunt ma teriae sigurarum habentium angulos: & carentium angulis.

Dictum est igitur, quomodo est dispo sitio totius apud partem in prioritate & posterioritate.

D.d. Sed necesse est &c. i. sed oportet vt responsio in in terrogationibus, quae dicuntur aequiuoce, sit distinguendo nomnia aequiuoca in il la interrogatione. v. g. quod, cum aliquis quaefiuerit vtrum angulus rectus, aut circulus, aut animal sint ante partes suas, aut econuerso. oportet enim di stinguere secundum quot modos dicitur rei ctus, aut animal, aut circulus: & secundum quot modos dicitur pars aut to tum & ante & post. Deinde incoepit nar rare, quod ista nomina sunt aequiuoca & d. quoniam non est essentia recti, &c. i. quoniam intentio, quam significat hoc nomen rectus, non est eadem, neque comparatio animae ad animal, aut animatum est vna. Et intendit, quod ani ma attribuitur animali attributionibus diuersis, quarum sunt quaedam verae, & quaedam falsae. v. g. vt dicatur quod anima, aut quod auimatum sit animal. De inde d. & rectus & essentia recti. i. & omnia ista dicuntur aequiuoce, & secundum attributiones diuersas. Quiditas. enim recti vniuersalis, & est forma, attribuitur recto secundum quod sunt idem. dicim enim, quod quiditas recti est rectus: & dicimus quandoque quod quiditas recti, & est forma eius, existit in recto. & secundum hoc forma recti non erit rectus: sicut ani nia non est animal.

D.d. Illa autem quae dicuntur post, & post non i. & similiter ante & post, qua dicuntur in istis rebus. Post enim dicitur multas modis. Illud enim, quod est post quodam mo do, & non est post quodam alio modo, est sicut definitiones cum suis par tibus definitiuis, & partes eius, quae sunt secundum quantitatem cum definitio ne.

D.d. & post. i. rectus &c. i. cum igitur dixerimus, quod partes recti sunt post rectum, distinguendum est quid rectum intendimus & quam partem,

D.d. Tectus enim, qui est cum materia, &c. i. angulus enim rectus dicitur de illo, qui est in materia. scilicet parti culari: & dicitur de illo, qui est non in materia. scilicet vniuersali. & similiter. circulus dicitur de his duobus modis. vniuersalia autem ista sunt post partes suae definitionis, & ante partes, quae sunt in particularibus, & ante particularia.

Deinde d. & non dicum tur modo simplici, &c. i. & non attri buuntur adinuicem attributione vera quocunque modo attributionis sit: vt anima ad animal. dicere enim quod anima est animal est falsum, & quod est animatum est verum.

Deinde d secundum igitur hunc modum, &c. i. secundum igit hunc modum attribuitur verum re bus, in quibus est definitio rerum, in quarum definitione apparet ma teria. & innuit per hoc, quod dixit, sicut dictum est, illud, quod praedixit in praedicto cap. Omnes igitur par tes definitionum, quae sunt substantiae, quae habent definitionm, aut omnes, aut quaedam, i, aut vere dicentur simpliciter de definito, & sunt definitio nes substantiales: aut quaedam vere praedicabuntur, & quaedam non, i.¬ quod vere praedicantur quodam modo & alio modo non. & hoc manifestit est in expositione loci praecedentis.

Cum declarauit quae sunt oartes, quae rum definittones praecedunt defintionem totius, & quae quarum praecedunt definitum tantum, non definitio nem totius, & quae partes sunt, quas totum praecedit, & sunt illae, quae sunt secundum quantitatem, vult modo inquirere quae sunt partes formae, & forma, quae est materia, & dixit: Et re ctum est, &c. i. & rectum est, vt aliquis quaerat quae sunt partes formae & quae non sunt partes eius. & inten dit per hoc partes materiales. & cum hoc non fuerit cognitum, tunc defi nitiones non erunt cognitae. quoniam, cum partes, quae sunt formae, non fuerintdistinctae apud nos a partibus, quae sunt congregatae ex forma & mate ria, & tunc definitiones latebunt nos & non poterimus definire illud apud nos: quod est tale, donec distinguan tur partes eius formales a partibus congregati ex materia. D.

dedit cau sam in hoc, scilicet quod qui nescit formam & suas partes, non poterit definire aliquid, & dixit: Definitio enim est yniuersalis, & formae, &c. i. & causa in hoc est, quoniam definitio est intentio nis vniuersalis & formae vniuersalis, & proprie non congregati ex for ma & materia: vt declaratum est in Posterioribus analyticis.

Deinde di quae igitur materia est partium, & caetera. i. & declarandum est quae est materia, propter quam inuenium tur partes in congregato ex illa & forma, & quae est pars rei, quae cum fuerit, non sequitur vt sit res, scilicet materia. forma enim est pars, quae cum fuerit, est res. materia vero est illud, quod cum fuerit, non erit res. Deinde dicit: & sic non erit definitio rei manifesta. i. & si hoc non fue rit cognitum, definitio non erit eognita. Deinde incoepit perscrutar de hoc, & dixit: Omnia igitur, quae videntur, &c. i. & manifestum est, qui omnia, quae videntur existere secun dum formas in pluribus subiectis quoniam formae earum sunt aliae a materijs. & hoc manifestum est per se. verbi ger. circulus, qui quandoque est in cupro, & quandoque in lapide, & in aliis materijs. Et ideo dixit: insta existimantur esse, &c. i. quoniam manifestum est per se, quod cuprum non est pars circuli substantiae, nec lignum. circulus enim quandoque existit in cupro, quandoque in ligno. & si alierum istorum esset de substantia circuli, tunc circulus non esset circulus, nisi per illud.

Deinde d. Omnia vero, quae non videntur separari, &c. i. omnes vero formae, quae non existunt plus von¬ qui in vna materia, a qua nunquam separantur quoniam hoc non prohibet intellectum intelligere, in eis est aliquid simile materiae, & aliquid simile formae. quemadmodum, si circulus nunquam esset nisi in cupro, hoc non prohibet in telligere, quod cuprum non est forma circuli, nec pars formae. Deinde dicit: quoniam, si ita esset, tunc cuprum non esset sine forma, quoniam, si forma circuli esset propria cupro, & cuprum proprium ei ad modum, secundum quem est in materijs rerum naturalium cum suis formis, tunc non esset possibile cuprum esse sine forma, nisi diceretur cuprum aequiuoce: quemadmodum est impossibile carnem existere sine sensu, & motu, nisi aequiuoce, Deinde dicit: sed difficile est, &c. i. sed differentia est inter formas, quae non habent materias proprias, scili cet mathematicas, & formas natura les, quae habent subiectum proprium, verbi gr. forma hominis, quae nunquam est sine carne & ossibus: quoniam istae formae naturales difficile abstra huntur intellectu a suis materijs. impossibile enim est intelligere hominem sine carne, & ossibus. formae au tem mathematicae, quae inuenium tur in pluribus vna materia, intelliguntur abstractae a materijs. Et intendebat quod intellectus comprehendit diuisionem inter formas & materias facile: quia abstrahit eas in ima ginatione a materia. in naturalibus vero difficile: qui a non potest abstra here eas in imaginatione a materia. Et ideo accidit quaestio in talibus rstis rebus inter partes, quae sunt per materiam, & inter illas, quae non sunt, per materiam, & ideo dixit: Vtrum igitur etiam ista sint partes forma &c. i. & ideo dubitatur in talibus en tibus naturalibus, vt in homine & in animali, vtrum tota sint materiae aut sint hoc formae extra ipsa, aut sint composita ex materia & forma, v. g. os & caro, vtrum sint partes formae in animali, aut partes materiae Deinde

dedit causam in hac quaestio ne, & dixit: sed quia non separantur, &c. i. & causa in hoc, quod nos non possu mus distinguere inter eam, & formam in istis rebus, est quia forma non est in aliis materijs, sed in vna materia.

D.d. hoc enim existimat esse possibile, &c. i. & distiguere for mas a materijs est possibile ad scien dum in omnibus istis rebus, licet in al qua hora non manifestetur scilicet i priu cipio originis Philosophiae.

Idest. Et quidam dubitant in cir culo, & triangulo, & in aliis siguris. quoniam vident, quod non definiuntur perlineas, aut per naturam continui, sec vident, quod res mathematicae sunt qua si materiae, & quod ista non habent formas, quae declarant substantias eorum, & quod sunt in entibus, quasi os & caro & hoc intendebat cum d. sed dicuntur ista omnia, sicut dicitur caro, &c. D. d. & attribuunt omnia numeris. i. & propter hoc posuerunt formas omnium esse numeros, & posuerunt omnia ista contingentia eis in numeris illis. & isti, qui posuerunt numeros formas ficurarum, dicunt, quod definitio lineae est definitio duorum

D.d. Et quidam eorum, qui dicunt formas, &c. i. & quidam eorum, qui dicunt formas esse, non dicunt, quod defini tio lineae est pars duorum, sed dicunt, quod definitio lineae est linea, & quod in eo est primum & post, & remotio a linea, sicut nos dicimus in definitionibus cum definitis. & similiter dicunt in dualitate, quod in ea est primum & post, & remotio a dualitate id i. quoniam in istis rebus est aliquid simile formae, & materiae. & hoc intendebat, cum d. & quidam quod est forma lineae.

D.di¬ cit: quaedam enim res, &c. i. & quidam istorum dicunt, quod res diuiduntur in formam materialem, & in illud quod habet formam, v.g. in duo demonstra ta, & in formam dualitatis: & quaedam sunt D. materia tantum: vt linca. & hoc intendebat, cum dixit: & hoc non est linea. Et cum notificauit, quod isti homines posuerunt omnia quasi materias, & dicunt formas, & numeros esse, d. Vnde accidit, &c. i. & continsit istis vt res plures, quae videntur esse diuersae secundum formam, & definitionem, sint vnum: & vt hoc, quod vte sit falsum: & quod omnes spe cies sint vnum secundum formam, v.g. quod, si vnitas existens in homine & iapide est eadem, necesse est vt forma ho minis & lapidis sit eadem. & simili ter in vnitatibus. & sic hoc nomen vnum non dicetur aequiuoce, nec multipliciter, sed vniuoce.

D.d. & hoc accidens accidit Pythagoricis &c. & d. hoc, quia Pythagorici opinantur etiam, quod numeri sunt principia entium, sed non opinabantur eos esse principia secundum formas, sed secundum quod sunt elementa entium. vtrique sectae contingit idem scilicet vt formae rerum, quae conueniunt in eadem forma numerali, sint caedem. vnitas enim existens in quan titate continua, & discreta, & lapidibus, & animalibus, & coelis facit om nia ista esse eiusdem naturae. & sic non erit illic differentia inter entia. Et hoc intendebat, cum d. & quod est possibile vt istud sit forma omnium, & vt alia non sint forma, idest & secundum hoc contingit vt nu merus sit forma omnium rerum, & vt alia, quae dicimus esse formas, non sint formae omnino. & secundum hoc omnia erunt numerus, & nihil erit hic extra naturam numeri

Dictum est igitur, quod in definitionibus est quaestio: & dictum est in solutione istius quaestionis, quod solutio eius est per hoc, quod definitiones rerum non sunt, sicut dicentes formas opinabantur.

D.d. & quia materia est materia totius, &c. i. &, quia materia manifestum est quod non potest esse extra formam, manifestum est quod formae naturales, aut plures, aut omnes non sunt extra materiam. D. dicit: & ideo ideae, quas Socrates minor est assuetus, &c. i. cum declaratum sit, quod impossibile est formam esse sine materia, cum sit impossibile materiam esse sine forma, ergo illud, quod opinatur Socrates minor, & est Plato scilicet animal abstractum esse, & hominem separatum esse, est falsum, & extra rationem. quoam, si ita esset, tunc possibile esset hominem esse ante hominem. & hoc intendebat cum d. sine alio. Et. d. hoc. quam, si esset possibile hominem esse separa tum, tunc possibile esset hominem esse sine corpore: quod est impossi bile. & ideo dixit, sicut circulus sine cupro. id est sermo Socratis facit imaginari, quod in definitione hominis non est necesse vt appareat materia. hominis. quemadmodum non est neces se vt materia circuli appareat in definitione circuli, vt cuprum & lapis. Et d. hoc, quia illud, quod separatur sermone existimatur separari secundu esse. illud autem quod non separatur sermone, quanto magis non separatur in esse. & ideo sermo obuia uit vero in hac opinione.

D.d. Et hoc non est simile. i. & res naturales in hoc sunt econuerso mathematicis. quiditates enim naturalium non pictent, intelligi sine motu, & sensu, sicut pcrunt, intelligi quiditates matheniaticorum

D.d. & ideo non est sine partibus, i & oportet hanc causam cogentem vt forma animalis sit in materia: impossibile est enim vt animal sit sine eo, quod habet partes materiales.

D.d. & sunt quo dammodo, &c. i. & partes, cum sepa rantur a sensu, sunt alio modo ab eo, quo sunt, quando habent sensum. v. g. quoniam manus non est pars hominis, nisi quando agit actionem manus.

D.d cum igitur fuerit animata, &c. i. & manus, v.g. quando fuerit animata, erit pars animalis: &, quand non fuerit animata, non erit pars in lius. Et cum d. quod ista naturalia habens partes per quantitatem, quia non intelliguntur sine materijs, & mathe matica intelliguntur sine mam sensi bili, existimatur, quod sequitur ex hoc, quod mathematica etiam non habeant partes posteriores definitione totius. sed, quia habent tales partes, accidit quid in hoc, & ipse vult declarare hoc. Et d. In Mathematicis vero, quare non sunt defionnes partium definitionum, vt se micirculi partes circulorumsquia ista sunt insensibilia. i. potest enim aliquis dicere dubitando: quoniam defionnes omnium partium non sunt ante definitionem totius, quia illa, quae sunt talia, ha bent materias sensibiles, quare igitu in Mathematicis non sunt defionnes partium ante definitionem totius, vt definitio semicirculorum: quoniam ista non habent materias sensibiles.

D.d. Aut in hoc non est differentia, &c. i. & responsio in hoc est dicere, quod ista etiam ha bent materiam. sicut illa. & quod in hoc non differunt, sed quaedam habent materiam sensibilem. scilicet naturalia, & quaedam intelligibilem, sicut mathe matica, sicut dictum est.

D.d. & cu iuslibet, &c. i. & vtriusque modorum duarum partium scilicet quae sunt secundum quan tiratem in duobus generibus scilicet mathe matico, & naturali, non habent defiuitionem. & hoc intendebat, cum d. illud, quod non est quid est per essentiam.

D.d. circuli vero, &c. i. quoniam partes, qua sunt ante mausam, quae sunt posterio res in defionne a defiuitione totius, non inueniuntur in specie intelligibilide circulo, sed inueniuntur in particu laribus scilicet in indiuiduis imaginatis, sicut est dispoe in rebus naturalibus.

D.d. mam enim alia sensibilis, alia intelligibilis. i. vtraque enim non iudiuiduat, nisi quia est in mam. Et ideo d. post. Manifestum est igitur, quod anima, &c. i. & ideo hoc est manifestum in animalibus scilicet formam existere in mam. manifestum est enim per se, quod anima in animali est prima forma, & quod corpus est mam.

D.d. homo autem, & animal, &c. idest, homo autem & animal est totum congregatum ex anima, & corpore.

D.d. Socrates, &c. i. nomina autem indiuiduorum quandom significant corpus & animam, substantiam significant duplicem scilicet animam & corpus. DD.d. Et, si fuerit modo simplicui. sicut fi gnificat torum congregatum ex partib per se, & partes etiam per se. i. cum signi ficant partes indiuidui significatione intentionis simpliois non compositae ante istam animam & istudcorpus, sicut, significat congregatum & demonstratum, v.g. istud aial, & istum hominem.

D.d. sicut vniversale, & particulare. i. & significat vtrunque istorum duorum modorum simplicium significationem vniversali scilicet speciei, & significatione particularis. & similiter congregatum habet duas significationes scilicet significationem indiuidualem, verbi gratia Socratem & istum hominem, & significationem vniuersalem, v. g. hominem. Et intendebat, quod est ens eiusdem speciei, scilicet quod esse totius est esse partium. Et, cum declarauit, quod omnes istae substan tiae sunt in materijs: & ideo definitiones quarundam partium sunt poste riores definitione totius, & partes earum, quae sunt per quantitatem, non habent definitiones, cum non sint prio res toto prioritate definitionis, sed prioritate materiae ad formam, d. Si autem aliqua substantia fuerit sine materia, &c. i. & quod apparet ex hoc sermone est scilicet quod substantia, quam significat definitio, est in mam Vtrum autem sit hic aliqua substantia sine ma, similis istis substantijs, quae sunt in materijs: aut vtrum inueniuntur in istis substantiae, quae sunt aliae ab istis substantijs sen sibilibus, vt dicimus de numeris, per scrutandum est postea.

D.d. Quiam propter hoc nitimur distinguere has defionnes in substantiis sensibilibus etiam. i. nos enim non perscrutati sumus de substantijs sensibilibus, neque distin ximus modos earum hac distinctione, nisi quia intendimus perscrutari de substantia insensibili. & propter hoc, quod dixit: Philosophus primus non consyderat de substantiis sensibilibus, secundum quod sunt sensibiles, sed secundum quod sunt substantiae: Naturalis vero secundum quod sunt substantiae sensibiles. Et ideo d. quoniam quodam modo perscrutatio de substantiis sensibilibus, & consyderatio de eis est Philosophiae Eaturalis, quae est secunda, i. quod Philosophia Natura lis non perscrutarde substantia secundum quod est substantia, sicut facit ista ars, sed persrutatur de substantia secundu quod est sensibilis. & d. ipsam esse secundam in respectu primae. Philosophiae quae dicitur Metaphysica, non secundum ordinem. doctrinae, sed esse.

D.d. oportet enim Naturalem vt non solum modo habeat cognitionem materiae sed cognitionem eius, quod est per definitionem, & magis istam, idest Naturalis enim non debet persrutari de substantia, quae est materia, quia materia est propria entibus na turalibus, sed & de substantia, quaeest forma, sed tamen ad terminum notum & quod persrutatur de hac substantia ma gis qua de substantia, quae est per materiam. & hoc declaratum est in 2. Physi.

Et, cum sit declaratum, quod partes substantiae quoquo modo sunt partes definitionum, & definitio habet vnum sermonem, quia res definita est vna essentialiter. & post dicemus quomodo definitio est vna, & habet partes. Et di xit: quo quo modo, quia definitio est vnum cum definito secundum praedicationem, non quia ipsa definitio, quae est for ma, est ipsum definitum, quod est ha bens formam. Et, cum peruenit ad hunc locum, fecit rememorationem de declaratis, & d. Dictum est igitur, &c. idest declaratum est igitur, quid est sub stantia, quae est quiditas rei, & quo¬ modo ista substantia est praedicabilis de illo, quod est substantia per se, & quod hoc est ei secundum quod est vniversalis. Et declaratum est etiam quare in quibusdam definitionibus omnes partes sunt partes definiti, & quibusdam definitionibus non omnes partes sunt partes definitio num, sed ipsius definiti.

D.d. & quod partes, quae sunt per materiam, non sunt in sermone substantiae, &c. i. & decla ratum est etiam quod partes rei, quae sunt per materiam, & sunt illae, quae sunt per quantitatem, non accipiuntur in definitione substantiae, quae est forma, quoniam ista substantia non habet partes quantitatiuas, sed istae partes sunt sub stantiae congregatae ex ma & forma, & est res demonstrata. & intendit sicut partes circuli, & prtes recti.

D.d. & ista etiam habet quo quo modo definitionem, &c. i. declaratum est, quod substantia, quae est forma, habet defini tionem quoquo modo. & ponatur ip sam esse veram definitionem: quoniam indefinitione istius substantiae apparet aliud, & est subiectum: vera autem definitio, in qua non apparet aliud non est huiusmodi definitorum.

D.d. cau sam in hoc. & d. quoniam, cum fuerit cum materia, &c. i. causa enim in hoc est um res, quae sunt in illis, non sunt de finitae per definitiones primarum sub stantiarum, quae non sunt in aliis vanima enim quia est existens in alio non habet perfectam definitionem,

D.d. substantia enim est forma, &c. idest quoniam haec substantia, quae est forma in talibus rebus, & ex illo, in quo est scilicet materia, erirdefinitio congre gati ex eis. vt simitas, quae definitur per concauitatem, quae est in hac definitione, quasi forma, & subiecto concauitatis, quod est nasus. & ideo accidit. in talibus definitionibus dicere materiam bis, necesse est enim vt defi nitio congregati componatur ex duabus defitionibus duarum par tium, ex quo sequitur materiam di ci bis, vt declaratum est in principio istius tractatus.

Dicit, composita vero ex materia & forma in actu, vt congregatum ex naso & concauitate, quod dicitur simitas, substantia, quae est ex eis tanquam forma, non praedicatur demateria D secundum modum secundum quem quiditas rei. est ipsa res in praedicatione, & sunt res existentes per se D. exposuit hoc, & d. & simplicia in quibusdam rebus, &c. i. & res determinatae in quibusdam vero quiditates sunt ipsae. id est quiditates earum declarant suas essen tias secundum quid: & sunt illa, de quibus dicitur, quod praedicatum est substantia subiecti, vt inuenitur in primis sub stantiis: v. g. refsexio, & quiditas refiexionis. sed quia refsexio non est prima substantia in rei veritate, quia est in alio, sed tamen quando intellectus abs strahit eam a subiecto, tunc ita ha bet se ad quiditatem, sicunt primae substantiae ad suas quiditates, d. si fuerit primum. D. exposuit primum, & di & dico primum, &c. i. & intelligo per primam substantiam illud, quod non dicitur in subiecto: & ista sunt vniuersalia substantiarum, vt dictum est in Praedicamentis.

D.d. Omnia vero, quae sunt sicut materia &c. i. composita vero ex materia & forma etiam sunt illa, quae inueniuntur in aliis est sentialiter: licet quiditates eorum non declarent essentias eorum, secundum quod quod ditates primarum substantiarum declarant essentias earum: quoniam congregatum ex duabus partibus in eis non est vnum per accidens, sicut est dispo sitio in rebus, quae sunt vnum per ac cidens. ver. g. homo mui cus, & homo albus. Et intendit, quod differentia inter hominem & musicum & nasum concauum, quod dicitur simitas, est, quia nasus simus est vnum essentia liter, & concauitas est inseparabilis ab eo. homo autem albus non est ita: quoniam albedo non est insepa rabilis ab eo. & ideo homo albus est vnum per accidens. Et intendit, quod nasus diuiditur in concauum, & non com cauum, secundum quod geneus diuiditur in suas differentias essentiales: & homo non diuiditur album & non album, nisi per accins. albe do enim inuenitur in pluribus speciebus aliis ab homine. & differentiae nasorum, in quibus differunt, non inueniuntur nisi in fit guris. & ideo non est remotum, vt aliquid in praedicamento. qualitatis ac cipiatur in definitionae eius, quod est in praedicamento substantiae. & Aris perscrutabitur de hoc in tract. sequenti.

Dicit: Dicamus igitur nunc de definitione, quare significat vnum, & habet partes. hoc enim non fuit dictum in Posterioribus analyticis, quoniam illic posuit hanc positionem, & non

dedit causam Consyderare enim de definitioni bus est commune Logico & Philo sopho: sed duobus modis diuersis, Logicus enim consyderat de definitio nibus, secundum quod est instrumentum, quid inducit intellm ad intelligere quidi tates rerum: Philosophius autem, se cundum quod significat naturas rerum& ideo dare causas de hoc magis est proprium huic scientiae. causa enim in hoc est, quoniam vltima differentia da ta in definitionibus est differentia qua continet formam, per quam ens est vnum in actu, & ens in actu. differe tiae enim quae sunt ante vltimam diffe rentiam, sunt existentes in definite potentia. & ideo definitum non mu tiplicatur per multiplicationem partium definitionis. Et cum dixit, quod intentio eius nunc est loqui de definitione, & dicere quidnem, quam dimisit in Analyticis, dixit: quaestio enim difficilis, &c. i. ista enim quaestio debet praecedere sermonem de substantia ista enim quaestio est de quaestionibus, super quas fundatur scientia de qui ditate substantiae. D. induxit quaestionem, & dixit: Et dico hanc quae¬dam stionem, &c. i. & quaestio est, quare dicimus vnum in re, de qua dicimus quod sermo, qui significat illam, est de finitio v. g. cum dicimus quod homo est animalbipes.

D.d. & sit hic sermo eius. i. & cum definitio hominis, v.g. est anim albipes, sit quaestio, quomo do dicimus quod homo est vnum, & non plura, cum accepimus in definitione plura. scilicet animal & bipes.

D.d. In homine vero & albo, &c. i. dicere ve ro homo albus non significat vnum: quoniam alterum istorum non est reliquum, essentialiter. & ideo homo & albedo non sunt idem nisi per accidens.

D.d. & cum subiectum fuerit homo, &c. i. & homo albus est vnum: quia subiectum albedinis accidit ei quod fuit vnum. & ideo est vnum per accinis

D.d. hic autem, &c. i. & intendit, quod bipes non est in animali, sicut album in homine: nec definitio dicitur esse vna hoc modo.

D.d. causam in hoc. & d. genus enim non existimatur, &c. i. vna enim spe cies, aut geneus non existimatur quod in eo, inueniantur differentiae contrariae, sicut inue niuntur albedo & nigredo in homine. Deinde d. Et etiam, si vnus sermo congregat differentias, &c. i. & etiam quaeret aliquis, & dicet, si vnus sermo, quid est definitio, quae congregat multas dif ferentias, v.g. animatum, ambulans, bipes, quae existunt in definitione hominis, quomodo igitur dicitur in istis, quod sunt vnum, & non multas.

D.d. Non enim sunt vnum, quia sunt in vno. i. istae enim differentiae non dicuntur per accins esse vnum. scilicet quia sunt in vno, sed es sentialiter. quoniam, si concesserimus, quod omnia, quae sunt in vno, sunt vnum essentialiter, contingeret: quod tot mundus esset vnum essentialiter. omnia enim sunt in coelo, quod est vnum.

Deinde dicit: & oportet v sint vnum, & caetera, idest & oporeet vt illa, quae sunt vnum per definitionem, sint vnum numero: quia definitio est sermo vnus, qui sicnat subiam vnam omne eni quid signat definitio, est vna sub stantia: ergo necesse est vt definitio sit sermo vnius, quia sigenat inre vnam supbaam. Et d. hoc, quia ia praedixit quomod definitio est multa, & est vnius: & ipse d. econtrario. scilicet quod vna est res, quia habet vnam definitionem, ad declarandum ex hoc, quod definitio est vna.

Cum quaesiuit quo modo defini tio est vna & habet multas partes, & quo modo definitum est vnum, & definitio habet multas partes, vult ponere principium perscrutationis de hoc a definitionibus, quae sunt secundum diuisionem, vt ei appareat solutio quaestionis. Et d. Sed persrutandum primo, &c. i. sed primo perscrutandum est de definitionibus, quae fiunt per veram diuisionem. Apparet. enim ex definitionibus, quae sunt per ve ram diuisionem, quod non continent nisi duo scilicet genus propinquum, & difi ferentiam essentialem illi generi. & vocat genus propinquum primum quia in definitione ponitur primum Deinde d. alia vero, &c. i. illa autem quae sunt post primum geneus scilicet ge nera, & differentiae illorum gene rum, sunt in suo esse de natura eius quod significat primum geneus prae ter differentiam aequalem definitoDeinde dicit: vt primum animal quod recipit, &c. i. vt animal, quod primo diuiditur in animal bipes & multipes: deinde bipes diuiditur in pennatum & non pennatum. om nia enim ista sunt tanquam geneus, Deinde d. Et similiter etiam est, si dicitur per plura. i. & similiter contingit in definitionibus, quae continent differentias multas, quoniam non est differentia inter multitudi nem differentiarum in hoc, & pau citatem in hoc, quod sunt quasi genus. & hoc intendebat, cum d. & vniversalite non est diuersitas, &c. i. & diuersitas non est inter definitiones in hoc, quod sunt quasi primum geneus. & secundum hoc definitiones erunt compositae necessario ex duabus naturis, scilicet ex genere & differentia: siue sint in ea multae differentiae, siue genus & differentia tantum. quoniam illa quae sunt inter primum geneus & vl timam differentiam, sunt quasi ge nus. & hoc intendebat cum dixit, aut per illa, quae dicuntur per duo. i. & per geneus & differentiam tantum Deinde d. genus vero, &c. i. sumitur igitur, quod omnes definitiones componuntur ex duabus naturis scilicet gene re & differentia.

Deinde d. post: Aut non erit geneus modo simplici, &c. i. & cum sit declaratum, quod omnis definitio componitur ex genere & differentia, & geneus componitur ex forma & materia, aut geneus, quod dicitur simpliciter, non sit aliud a forma subiecti, formae autem erit forma & subiectum, & quo modocunque fuerit erit simile materiae. Et forte intelligit per genus, quod est vnum ex materia & forma, aut habet hoc nomen ex parte formae, aut materiae & quo modocnnque fuerit, simile est materiae. Et intendebat per hoc, quod genus in re non existit in actu sicut materia, & quod illud, quod est in actu est vltima differentia: quia genera r diuersantur. quaedam enim magis assimilantur formae, & quaedam magis materiae. Deinde

dedit exemplum, & d. sonus autem est genus, & materia. i. & geneus, quod quodam modo est genus, & quodam mode est materia, est sonus. sonus enin quodam modo assimilatur materia quia est propinquius materiae literarum: & quodam modo assimilat formae, quae praedicatur de literis se cundum quid. VEt materia non prae dicatur de re nomine principali. Deinde d. differentiae autem, &c. i. potest intelligi, differentiae autem per cussionum faciunt formam litera rum ex sono. videtur enim quod inte idi hic per formas literarum syllabas, i latas: & per literas elementa. Et forte, intendit, differentiae autem acceptae in definitionibus literarum, sunt illa, que faciunt formas literarum, & literas esse ex sono, i. faciunt eas est se ex natura soni. Et intendebat declarare modum, secundum quem genus hoc est materia. Et forte differentia inter sonum in hoc, quod est materia lite rarum, & inter cuprum in hoc, quod est materia idoli est, quia sonus non de nudatur a forma & percutiente, scilicet ex aliquo simili syllabae longae & bre uis. & cuprum denudatur a forma & sigura omnino. & ideo cuprum est materia pura, & sonus non est mate ria pura literarum: sed est similis materiae, secundum quod recipit literas: & est similie generi, secundum quod non est extra modos sonorum. Et cum compleuit hoc, & d. manifestum est igitur, quod defini tio est sermo ex differentiis. i. &, cum declaratum est ex quibus componumtur definitiones, manifestum est, quod definitio est sermo compositus ex differentiis. & non dixit, ex differen tiis & genere: quia oenus apud ipsum est forma vniuersalis: & differentiae est particularis. Et, cum narrauit ea ex quibus componuntur definitiones, incoepit declarare, quod diuisio est quae largitur tales sermones, & d. Sed oportet diuidere differentias differentiae, &c. i. sec sed oportet ponere diuisionem essen¬ tialem, & primam generis diuisione, scilicet qua primo diuidatur geneus in primam differentiam, & suam oppositam, deinde il lam differentiam in suam primam differentiam, non vt primo diuidatur genus in differentiam suae differentiae, v. g. animal habens pedes,. quoniam primo debet diuidi in suas primas differen tias, v. g in bipes & multipes. deinde bipes diuidatur per differentias est sentiales ei, per quas diuiditur prima diuisione: sicut geneus diuiditur in suas primas differentias. & sic fiat Ssen per, donec perueniatur ad illud congre gatum ex differentiis aequale defini to.

D.d. & oportet, &c. i. & ideo oportet vt animal habens pedes diuidatu secundum quod est bipes, & non diuidatur inpennatum & non pennatum. & hoc intendebat, cum d. non oportet dice re, quod quoddam bipes est pecenatum, & quoddam non pernatum. qui enim hoc facit, non bene potest diuidere, sed intendit bonam diuisionem essentialem, quae largitur definitionem essentialiter. D. narrauit quae diuisionum est essentialis isti differentiae, & d. & oportet vt diuisio bipedis, &c. i. & intendit per scissum pede hominem: & inten dit per propriam dispositionem formam propriam. pedisissum enim est vnum eorum, per quae perficitur actio pedis in quibusdam animalibus.

D.d. & sic procedatur semper. i. diuidens semper debet tenere istum modum in diuisione differentiarum, donec perueniat ad illa, quae sunt diuersa secundum indiuiduum. scilicet vltimas species. Deinde dicit: tunc igitur erit diuisio pedis, &c. i. & talis diuisio est, in qua nu merus specierum bipedis est secundum numerum vltimarum differentiarum, ad quas peruenit diuidens. Dein de dicit: Ergo manifestum est, &c. i. &, cum diuisio peruenit ad differentias, quarum numerus. est secundum numerum specierum bipodis, manifestum est, quod vltima differentia est ex specie, quae est substantia illius speciei solius, & sola definitio eius & quod illud, quod est ante, non est substantia, propria ei, neques aliquid existens extra animam in actu. Quoniam, cum il lud, per quod inuenitur species in actu, sit vnum, manifestum est, quod il lud, quod significat definitio, est v num, & quod definitio est vna. quoniam in ea non est aliquid in actu nisi vnum & multitudo, quae est in ea, est in po tentia. & cum ita sit, dissoluetur qui stio. Et cum d. quod, qui diuidit hac diuisione non dimisit aliquid de substantia definiti, & d. quod qui obuiat isti modo non intelligit substantiam definiti, d. etiam quod, si iterauerit eandem differentiam, errabit, ac si diminue rit, & d. & non oportet dicere istos sermones, &c. i. & hoc est praeceptum definitionis. Deinde induxit exem plum, in quo accidit hoc in suo idic mate, & dixit: Et hoc accidit, &c. i. quoniam, cum dixerimus in definitione hominis, quod est animal bipes de quo praedicantur duo pedes, tunc significatio huius nominis bipes est sicut significatio istorum aliorum vocabulorum, de quo praedicantur duo pedes. & ideo d. non dicitur aliud animal praeter animal habens duos pedes, i. quod nihil aliud d. nisi quod est animal habens duos pedes: quod est nu gatio.

Deinde dicit: & si diuisit di uisione propria, &c. i. &, cum diuidens diuiserit rem per suas differen tias proprias, & vsus fuerit hac additione, tunc numerus iterationis rei eiusdem erit secundum numerum differentiarum, quas induxit in illa definitione. sed talis iteratio non vsu tatur in idiomate nostro

Deinde d. Et si fuerit differentia differentiae, &c. i. necesse est, si diuiserit. differen tiam per differentiam essentialem, & illam per aliam, & non iterauerit neque diminuerit, tunc vltima differentia erit forma, & substantia illis speciei defin tae, & erit vnum necessario.

Deinde d. Et si diuiserit per accidens, &c. i. & si diuiserit differentiam diuisione accidentali. v. g. bipes in album & nigrum, & istas differentias accidentales, & illas accidentales in accidentales, tunc istae differentiae erunt infinitae. & infinitum non lagitur scientiam.

Deinde d. Cum et go declaratum est, &c. i. declaratum est ergo, quod definitio est sermo compositus ex differentiis, & quod definitum, est ens per differentiam vltimam: & hoc manifestum est vtendo vera definitione. & hoc posito erit manifestum quod, si aliquis addiderit in definitionibus aliquam differentiam iteratam per aliam dictionem, quod nugabitur: vt dicatur in definitione hominis quod est animalbipes, de quo praedicam tur duo pedes. ista enim differentia est superflua. Deinde

dedit causam in hoc, & d cum enim dicitur bipes, &c. i. & causa in hoc errore est, quia posuimus, quod bipes non significat sub stantiam similem substantiae, quam significat illud, de quo praedicantur duo pedes, ita quod quoddam ponatur, ordinatum ante quoddam: sicut de bent ponipartes definitionum, cum isti duo sermones significent idem. Deinde dicit: Iste igitur sermo primus, &c. i. hic igitur est primum eo rum, quae debent dici in definitioni bus, quas largitur diuisio. & sciendo naturam istarum diuisionum dissoluetur quaestio praedicta.

Cum in hac perscrutatione quae rat de principiis primarum substan tiarum, quae non sunt in subiecto neque de subiecto, sed compositarum ex materia & forma, & est manifestum inateriam esse substantiam, in cipit persrutari de forma, vtrum sit substantia, aut non. & posuit princi pium perscrutationis de hoc de eis, quae significant definitiones. Cum igitur declarauit, quod illa, quae significaut definitiones, sunt substantiae re rum, & definitiones componuntu ex vniversalibus, quae praedicantur de particulari¬ bus, incipit perscrutari de vniversalibus, vtrum sint substantiae rerum aut non, sed tantum sunt substantiae particularia, de qui bus praedicantur illa vniversalia. & hoc est nece sarium in declarando quod formae in diuiduorum substantiae sunt substans tiae: & quod in indiuiduo non est substantia, nisi materia & forma parti cularis, ex quibus componitur. E d. Et, cum perscrutatio sit de substantia, &c. i. & cum perscrutatio sit de for mis substantiarum, vtrum sint substantiae, aut non: & iam praediximus, quod substantia dicitur famose quatuor mo dis: dicitur enim de subiecto, quod est duobus modis: quorum vnus est materia & alius congregatum ex materia & forma, & de eis, quae significant definitiones, quae dant quiditates rerum, & de toro. &, cum est manifestum, quod subiectum est substantia, & fuit ueclaratum, quod quiditates rerum sunt substantiae aut non, dicendum est de vniuersalibus, vtrum sint substantiae, aut non. Et d. hoc, quia postperscru tationem de istis rebus declarabitur, quod substantia, quam significat defini tio, est forma rerum particularium. D. d. Et dictum est de duobus. & d. hoc quia in hoc tractatu est dictum de substantia, quae est quiditas, & est dictum est subiectum esse substantiam & intendit per subiectum passionum indiuiduum substantiae, & per passiones accidentia

Dixit: Et existimatur etiam, quod vniversale, &c. i. quia existimatur quod vniversale es causa rerum magis qua causae particu lares, & est prima causa causarum par ticularium: & causae substantiarum existimantur esse substantiae: perscrutandum est, vtrum vniversale possit esse sub stantia, aut non. Et d. reuertamur igitur, quoniam locutus fuit in hoc, quod vniversalia non sunt causae agentes particularia, sed hic quaerit vtrum sint causae fosrales. N

D.d. Videtur enim quod est impossibile, &c. i. dicamus igitur quod impossibile est vt aliquid eorum, quae dicuntur vniuersalia, sit substan tia alicuius rei, & si declararent substantias rerum.

D.d. rationem sup hoc, quod vniversale non est pars substantiae, alicuius entium, & dixit: Substantia enim prima, &c. i. & vniuersale non est pars substantiae alicuius eorum quae sunt substantiae existentes per se: quia substantia cuiuslibet rei de monstratae est ei propria: vniuersale autem est commune pluribus: ergo vni- uersale non est substantia propria

D.d. Quorum igitur est ista substan 2 tias &c. i. & si fuerit substantia omnium rerum, erit substantia vnicui que eorum. ergo si fuerit substantia vni, & cuilibet.

D.d. causam in hoc, & dixit: illa enim, quorum substantia est vna. i. & cum omnia indiuidua conueniunt in vna substantia numero, ergo sunt vnum numero. Et forte intendit, quod omnia erunt vnum spe cie, si dixerimus hoc esse aliquem sermonem vniuersalem continentem ipsaquae sit substantia eorum, v.g. ens, quoniam tunc omnia erunt vnum secundum de finitionem: & quae sunt vnum secundum defi nitionem, sunt vnum secundum speciem. Et forte intendit vtrunque.

Idest, vniversale autem substantiale est illud, quod praedicatur de aliquo secundum quid, & substantia in rei. veritate est illud, quod non praedicatur de aliquo omnino. & cum ita sit, tunc vniversale non significat substantiam, nisi substantiam. quam significat pars, sicut animal si gnificat de substantia equi & hominis, i. naturam communem, & non propriam

D.d. ergo declaratum est, quod habet aliquem, &c. i. ergo declaratum est, quod substantia, quam significat vniuersale, habet aliquam definitionem: ergo definitiones, quae componuntur ex vniuersalibus, non sunt partes substantiarum sensibilium. Quoniam substantiae sensibiles non diuersantur in suis substantiis, quando definiuntur & quando non definiunt scilicet quoniam sunt substantiae, licet non definiantur, etiam minus qua quando definiuntur. sicut est dispositio in visibilibus, quoniam ipsa non sunt minus visibilia, quando videntur, quam quando non videntur.

D.d. ergo accidit hoc idem, &c. i. ergo definitiones vniuersalium habebunt. aliquam dispositionem substantiarum existentium extra animam, & qua litatem accidentem eis. vt animal, quod est vniversale animali proprio scilicet demonstra to in vnoquoque animali.

Idest, & cum sit declaratum, quod vni uersalia intellecta sunt dispositio di spositionum substantiarum, impossibile est vt ista sint partes substantia rum existentes per se impossibile. eni est, & turpe, si posuerimus substantiam compositam, vt non sit composita ex substantiis, sed ex qualitatibus. D. d. impossibile, quod sequitur ex hoc, & dixit: Erit enim ex non substantia, &c. i. contingunt enim huic positioni mul ta impossibilia. scilicet quod substantia sit ex non substantia: & vt qualitas praece dat substantiam: quod est impossibile. impossibile enim est qualitatem prae cedere substantiam, neque secundum definitionem, neques secundum tempus, neque secundum generationem: & vniuersaliter impossibile est vt passiones existentes in substantia praecedant substantiam.

Idest, si vniversale est substantia existens in indiuiduo demonstrato, & est sub stantia addita substantiae, per quam indiuiduum demonstratum est indiuiduum substantiae: & sic erunt in indiuiduo duae substantiae. & quomodo erit hoc.

D.d. Et vniversaliter accidit, si homo est substantia, &c. Forte intelligit, quoniam substantiae, quae sunt existentes per se: & vniversale est in capitulo ad aliquid: ergo vniversale non est substantia separate omnino. separata enim sunt de genere rerum existentium per se, & non de genere relatiuorum. & secundum hoc non erit haec substantia nisi substantia particularis existens per se, aut in ma teria, aut non in materia.

D.d. neque aliud aliorum, quae sunt in vniversalibus, &c. i. neque vniversale, quod est vniversalius eorum, quae sunt rerum sensibilium, neques aliud ge nerum collocatorum sub hoc vniuer sali, quorum proportio ad illud est sicut proportio particularium ad vniversale. quod est magis particulare eorum, quae inueniuntur in eodem genere.

D.d. Ex istis igitur declarabitur, &c. idest quoniam nullum vniversalium praedicabilium secundum quid de re demonstrata significat ea secundum quod est demonstrata & indiuidua sed secundum quod in ea est natura similis na turae, quae est in quolibet indiuiduorum illius vniversalis scilicet natura communis praeter natu ram propriam vnicuque eorum.

D.d. accidunt enim &c. i. contingunt enim huic sermoni multa impossibilia alia a praedictis. Contingit enim vt sit hic ho¬ mo tertins. quoniam, si ex homine intel¬ lecto, & ex homine sensibili sit vnum congregatum, continget vt congre gatum sit homo tertius: & vniversaliter om nis natura congregata ex duabus na turis conuenientibous, necesse est vt sit de natura componentium.

Idest. Et manifestum est alio mo do declarationis, quod impossibile est vt vna substantia actu sit ex dua bus substantiis in actu. & intende bat, quod hoc sequitur, si vniversale est pars substantiae indiuidui demonstrati praeter substantiam ei propriam.

D.d. duc enim, quae sunt in actu, &c. i. & causa in hoc est, quia impossibile est, quo duo in actu finit, ex quibus in aliquahora fiat vnum in actu existentibus eisdem duobus in actu in eo.

D.d. sed si fuerint duo ootentia, &c. i. illud, quod est possibile scilicet vt vnum in actu sit compositum exduobus existentibus in ipso ipotentia: vt linea, quae est vna in actu, & duplex dua bus medietatibus, quae est in potentia medietas non in actu.

D.d. actus enim diuidit, &c. i. & causa in hoc est, quia actus facit additum esse diuisum, & duo: & ideo impossibile est vt vnum sit ex duobus in actu. vnum enim est continuum, & actus est discretum,

D.d. Ergo substantia, &c. i. igitur declaratum est quod substantia eius non est vnum, cum est composita ex duabus substantiis existentibus in actu, D. induxit Democritum testem, & d. Et secundum hunc modum d. Democri tus, &c. i. & intendit, quod Democritus concedebat impossibile esse vnam substantiam componi ex duabus sub stantiis.

D.d. causam in hoc, quod ser mo eius in hoc est verus, & est quia ipse opinabatur, quod entia composita sunt composita ex corporibus indi uisibilibus, & non dicebat mixtionem, per quam dicimus possibile esse vt ex pluribus substantiis fiat vna substantia, & opinabatur in substantiis naturalibus esse eas vnum in genere, non in actu, & negabat naturam continui. Et, quia similiter contin git hoc eis, qui componunt entia ex numeris, d. Et est manifestum, quod similiter est in numero, &c. i. & est si militer manifestum, quod similiter contingit dicentibus quod substantiae de mostratae sunt compositae ex numo ris scilicet quae sunt vnum secundum continua tionem. Et, cum dixit: & si ista sunvnitates, innuit entia. i. si ista entia sicut quidam dicunt, sunt composi ta ex vnitatibus. D. induxit illud, ex quo fingunt entia componi, & d. si cut quidam dicunt, &c. i. sicut fingunt quidam, quod numerus. eorum ex quibus componitur: natura entium, in quibus non est vnitas in actu est duo. Et innuebat per hoc, quod con tingit etiam istis hominibus, aut di cere quod entia, quae sunt secundum genus, non sunt vnum in actu: aut dicere, quod vni- tates, ex quibus componuntur, non sunt vnitates in actu: & sic contin git eis vt numeri admisceantur: & tunc generabitur ex eis vnum in actu: quod est impossibile.

Dixit: Sed accidit non in eo, quod di ctum fuit scilicet quod impossibile est, quod vna substantia sit ex pluribus substantiis in actu. quoniam, si ita sit, existimatur quod omnes substantiae essent simplis ces, & quod nulla substantia sit composita.

D.d. Sed omnes existimant, ercaet. i. sed omnes existimant, quod substantiae sint compositae, ex hoc, quod concedunt quod definitiones significant compositum, & quid definitiones aut sunt substantiarum tantum, aut magis.

Deinde dicit: sed secundum illud, quod dictum est nunc, &c. idest & secundum quod sequitur ex primo sermone, scilicet quoniam substantiae non compo nuntur, nulla substantia habebit definitionem, nisi dicatur quod quodam modo compositionis erunt definitionis, & quodam modo non.

D.d. & iste sermo, &c. i. & post declarabit cuius modi compositorum sunt definitiones. & cuius modi non. Et intendit quod definitiones significant plu res substantias in potentia, & vnam in actu. & hoc iam declarauit. sed vult, complere persrutationem. de illo post & sunt composita ex partibus, quae sunt secundum quantitatem.

Idest. Et ex praedictis, & ex eis, quae modo dicam, apparet quid accidit de impossibili dicentibus species esse ideas, & substantias separatas, qui dicunt, quod species generantur ex generibus & nifferentiis.

D.d. illud impossibile, & d. Qnam, si forma, & animal, &c. quoniam, si forma, quae est geneus in speciebus, est sicut animal in homine, & equo, tunc aut animalitas, quae est in eis, est vna numero, aut ea, quae est in equis, est alia ab ea, quae est in homine simpliciter: & vtrunque est impossibile: ergo sequitur vt sit in eis vna secundum de finitionem & quiditatem.

D.d. Si igi tur aliquid fuerit homo, &c. i. si igitur fuerit hic homo separatus vnus in numero, & demonstratus, qui est exemplar hominis generabilis & corruptibilis, necesse est vt pers hominis separati, quae est exemplar animalis, quod est hic, aut sit praedicatiuum de animalicuius est exemplar, aut quod sit etiam separatum per substantiam ab eo, cuiu est exemplar & vnum numero.

D.d. Ergo & animal, &c. i. & cum fuerit concessum, quod animal est in homine, quae equo quodam modo vnum. scilicet vnum secundum genus, & non est in eis vnum alio modo scilicet secundum numerum, quomodo possunt ponere illud, quod est secundum genus vnum separatum, & vnum in numero:s & quare non est animal separatum, quod est exemplar idem cum animali, quod est in sensato: & sic non erit exemplar ei, sed formae quae sunt in sensibilibus, sunt separatae. Et dixit hoc, quia iste sermo potest magis existimari, scilicet quod formae, quarum actiones apparent in materijs, sunt separatae. & ipse perscru tabitur de hoc in alia scientia, & maxime in anima, & in anima intellectus.

Idest. Et etiam, si conicent in vno numero, & est animal bipes & multipes, & omnes species diuiduntur per differentias pedis, ne cesse est vt in illo vno congregentu contraria insimul.

D.d. &, si non quomodo ergo, &c. i. & si non proprie, quomod potest aliquis existimare vt vnum numero, v. g. animal, inueniatur in eo species animalis ambulantis per duos per des, & ambulantis per plures pedes:

D.d. Et rectum est, &c. i. sed rectum est, si existimantur plura esse in vno secundum numerum, quando illud recipi es fue rit diuisibile secundum quantitatem, vt illa plura sint ex rebus compositis in vno, aut contacta aut mixta. sed cum hoc erunt non abinuicem distincta: & vnumquodque eorum habebit natu ram aliam a natura alterius.

D.d. Er go erit, sicut sermo dicentis, &c. i. ei go contingit ex hoc, vt animal separatum, quod est vnum, sit substantia rerum infinitarum. scilicet specierum con stitutarum per ipsum. homo enim & equi & aliae species animalis, subsistunt per illud, non per accidens: & ipsum est simile materiae. & ideo d. homo. enim est ex animali, non per accidens.

D.d. & etiam erit homo, &c. i. & etiam erit homo separatus ex illo animali se parato, & illud separatum erit gen eius. & similiter contingit in aliis re, bus, ex quibus est homo, & non suut aliud quam genera, ex quibus constitui tur.

D.d. ergo non erit exemplar, &c. i. ergo animal & alia genera, ex qui bus est homo, erit praedicatum de plu ribus secundum quid. & impossibile est in eo, quod est exemplar existens per se scilicet vnae substantia in numero, praedicari de pluribus.

D.d. ergo erit illud quod est animal, &c. i. nisi aliquis re putet possibile, quod vnum numero, quod est animal, congreget species animalis existentis in ipso, ita quod omnes sim vnum: quod est impossibile.

D.d. Et etiam ex quo erit ex hoc, &c. i. & ea dem species ex quo erit ex animalidemonstrato, quod est vnum numen ro & indiuisibile: & quo modo est post sibile vt illud, quod est ex animali, sit ex substantia eiusdem speciei, alia a toto animaliti. quod animal non potest diuidi secundum quantitatem: sed, si diuidatur, tunc definitio totius & partis est eadem.

D.d. Et quaedam ista sunt, impossibilia in sensibilibus, &c. i. quando ponuntur convenire cum suis exemplaribus.

D.d. Et, si est impossibile &c. i. si est impossibile vt sensibilia sint secundum hoc, scilicet composita ex substantijsdistractis abinuicem existentibus in eadem substantia numero, mani festum est, quod non habent exemplaria secundum modum, quem dicunt quidam homines. & intendit illum modum, quem dixit hic, scilicet vt sint hic exemplaria, & quod sic vniuersalia sint.

Et intendit per substantiam tota lem illud, quod est totum scilicet congregatum ex inateria & forma particulari, & est indiuiduum demonstratum, & intendit per definitionem substa tiam, quam significat definitio: & est forma. & quasi dicit, substantia, qua dicitur de demonstrato, est alia a substantia, quae dicitur de forma substantiae demonstratae. D. exponit haec duo, & d. scilicet, quod quadam, &c. i. quoniam altera dicitur substantia, quae est con gregata ex forma & materia. scilicet ex materia & forma demonstrata, qui est in materia: altera autem est forma vniuersalis, quam significat definitio.

D.d. Omnia igitur, quae dif cuntur, &c. i substantia igitur, quae dicitur de congregato ex materia & forma, habet generatronem & corruptionem: substantia vero, quam significat definitio, non habet gene rantionem neque corruptionem. Deinde d. definitio autem, quae est, &c. i. definitio autem, quae significat hoc modo scilicet quae significat formam, non habet corruptionem, qui a non habet generationem. Quiditas enim domus simplex non habet generationem, quia generatio non est nisi istius domus demonstratae.

D.d. & ista igitur sunt, & non sunt, &c. i. quod sub stantiae particulares sunt existentes,

D.d. & declaratum est, &c. & interdit vniuersalia.

D.d. Et ideo neque de finitio, &c. i. quis generantur & eor rumpuntur.

D.d. causam, propter quam accidit eis generatio & corruptio scilicet in diuiduis, & d. habent enim materiam, &c. i. & necesse est, vt res demonstra tae hic corrumpartur propter hoc, quod habent materiam, quae potest recipere formam in aliqua hora, & amittere eam in alia.

D.d. Et, si demonstratio est, &c. i. &, si demonstratio est vera, definitio debet esse ex rebus necessarijs aeternis & perpetuis quemadmodum enim impossibile est vt scire & nescire sit eius. quod non est necessarium, sed existimare, ita impossibile est vt fit scientia rerum, quae possunt esse in aliqua dispositione, & in contraria dispositione. Et, cum posuit, quod scien tiae sunt in rebus necessarijs, incoepit declarare, quod in rebus transmutabili bus non est scientia necessaria, & d. manifestum est igitur eriam, quod non habebunt scilicet res transmurabiles gene rabiles & corruptibiles.

D.d. quae enim corrumpuntur, &c. i. particularia enim non sciuntur, nisi dum sunt in sensu: & cum recedunt a sensu possunt corrumpi, & tunc non remanebit cognitio eorum apud sentientes, sed tantum remanebit existimatio.

D.d. & erit sermo conseruatus in anima. & quando sensatum recesse rit a sensu, remanebit sua informatio in anima, non ita quod sit certus ipsum esse, quandom recedit a sensu: & ideo sensibilia non naunt definitionem, neque demonstrationem, quia postqua recedunt, non habet nisi existimationem.

D.d. Et ideo oportet defi nientes, &c. i. & ideo oportet defini tes scire quod si definitio esset partcularium, necesse esset vt particulare esset permanens.

D.d. impossibile enim est vt definiatur scilicet particulare secundum quod est particulare. & cum non sit aeter num, impossibile est definiri.

D.d. Et quoniam non definitur etiam, &c. i. quoniam particularia, secundum quod sunt particularia non habeant definitiones: & exemplaria, quae dicuntur esse, sunt parti cularia secundum quod sunt extra animam: ne cesse est vt non habeant definitiones. Et dixit hoc, quia definitiones rerum sunt permanentium, & parti cularia non sunt permanentia: ex quo sequitur vt sint hic res permanentes, & sunt exemplaria & formae & ideo vult declarare hoc eis, quia de finitiones sunt rerum permanentium, secundum quod sunt vniversales non particulares: & cum posuerint vniuersalia esse sepa rata, sequitur vt sint particularia. & sic nihil prosunt in definitione,

Idest, & necesse est, vt definitiones sint compositae ex nominibus. & qui nescit rem, non ponet ei nomen nul lus enim ponit nomen ei, quod no scit.

Deinde d. nomina autem posi ta, &c. i. nomina autem accepta in definitionibus sunt nomina communia omnibus rebus definitis, Deinde d. ergo necesse est, &c. i. & cum fuerint hic nomina, quae signi ficant de entibus dispositiones communes, sed ex vna re, necesse est, vt ista res disponatur per aliam rem. & intendit, quod ex hoc modo est possibile substantiam praedicari de sub stantia.

Deinde d. Et, si aliquis de finierit, &c. i. & ex hoc modo, si aliquis definierit aliquid, inducet in definitionem eius dispositiones communes. v. g. vt dicat in definitionem alicuius quod est album animal, aut ma erum, aut alia dispositio. & erit illud, quod congregatur ex illis dispositionibus cum disposito idem in specie & eadem natura. & intendit quod tale esse non inuenitur in exemplaribus.

D.d. Et, si aliquis dixerit, quod nihil pro hibet, &c. i. si igitur aliquis dixerit quod non est possibile vt talia praedica bilia sint separata abinuicem, & di uersa in numero, & erunt omnia ex stentia in eodem numero. D. induxit impossibile, quod sequitur ex hac positione, & d. tunc primo vero, &c idest & sequitur ex hac positione de impossibilibus primo, quod quaelibet duae dispositiones, aut plures sunt duorum dispositorum, aut plurium autilla disposita sunt eiusdem dispo siti numero.

D.d. & hoc necesse est vt sit in aeternis, &c. i. & ista positio in rebus insensibilibus est necessaria in suis exemplaribus aeternis scilicet vt in ueniantur ex eis in vno exemplar: numero plus quam vnum exemplar: & in rebus, quae sunt partes exemplaris. v. g. vt in homine separato sit animal separatum, & ambulans, & bipes, & vniversaliter formae, ex quibus componitur homo. & hoc intendebat cum d. & vt sint etiam separata, si est homo separatus. i. & continget in his substantiis, quae sunt partes hominis separati, vt sint etiam separatae. D. d. aut nullum erit, &c. i. aut illae dispositiones, quibus disponitur vnum dispositum, sint non diuersa aut diuersa. v. g quoniam non definitur disposi tio duobus scilicet genere & differentia, Si igitur istae duae dispositiones fue rint adunatae, tunc genus non erit aliud a differentia. &, si fuerint diuersae, & non vnius rei, apparebitur, quod differentia praecedat genus in esse

D.d. & ista non destruunt se adinui cem. Et, si hic non fuerit error sriptoris, intendit, quod istae formae, & di spositiones congregatae in definitio ne, non sunt ex rebus, quae differunt a se inuicem, scilicet quae omnes sunt in actu, sed sunt ex dispositionibus, qua rum quaedam sunt ad perficiendum quasdam, & ideo possunt praedicari de se adinuicem: & quod congregatum ex eis sit vnum. & hoc impossibile est in exemplaribus, & in rebus, quarum sunt exemplaria. & hoc est solum modo possibile in vniuersalibus quae non habent esse: sicut esse rerum, quae sunt extra animam, neque sunt etiam definientes. Sed videtur mihi, quod hic sit error in libro, in quo debe ret seribi. & ista non declarant se ad inuicem, i. & formae diuersae in esse in exemplaribus non declarant se adinuicem scilicet quod illa, quae est magis particularis, non declaratnaturam vniuersalis sicut etiam est dispositio differentiae cum genere. quam, si in homine separato est pars ex separatione animalitatis & rationalitatis, tunc rationalitas non distinguit animalitatem hominis ab animalitate simplici, sicut accidit hic in definito. Declarabitur igitur ex hoc, quod vniuersalia impossibile est vt sint substantiae neque exemplarium, neque sensibilium: & quod est non sunt de finientes omnino: quoniam tunc non esset scien tia: & etiam in rebus non inueniet identitas, & oppositio.

Dixit: Et contingit istis, vt exem plaria etiam sint composita ex exem, plaribus. quam, si fuerit hic homo separatus, erit etiam hoc animal separatum,

D.d. quae autem sunt ex eis sunt maio ris compositionis, i, quae autem conponuntur ex aliquibus, sunt maioris compositionis, qua componentia Et d. hoc, quia cum illud, quod est maioris compositionis, est separatum, & exemplar quanto magis erit separatum, & exemplar illud, quod est minoris compositionis:

D.d. Et etiam oportet praedicari, &c. i. & contingit dicentibus exemplaria esse dice re, quod naturae separatae, ex quibus con ponuntur exemplaria, debent praedicari de pluribus, ita quod sint vniuer salia, quae non possunt esse in vno secundum numerum. &, si non, quomodo particulare posset sciri:

D.d vg. animal & bicu bitum, i. v. g. animal, & bicubitum. quoniam homo, si habuerit exemplar extra animam, & fuerit scitum, necesse est vt animal, quod est in illo exemplari, & bicubitum praedicetur de pluri bus. vnum autem numero non praedicatur de pluribus.

D.d. & etiam scien tur, &c. i. & contingit sciri per defini tionem illud, quod non est intentio vniversalis.

D.d. & hoc non existimatur, &c. i. nullus quaerit definitionem, & exem plar particularis, sed existimatur, quod ab omni exemplari acquiritur intentio communis eius, cuius est exemplar. D. d. Quemadmodum igitur dictum est &c. i. sed quidam nituntur dicere in definitionibus rerum particularium aeternarum, ex quibus non inuenitur nisi vnum indiuiduum, quia latet, esse impossibile vt sit definitio rerum ex quibus non inuenitur nisi vnum tantum indiuiduum, vt Sol, & Lu na. apparet enim quod qui laborat in definiendo talia indiuidua, peccat.

D.d. Peccant enim, &c. i. qui enim nitur, tur definire Solem, & Lunam esse peccant: quoniam definiunt Solem per res quae, cum auferuntur, non aufertur Sol dicebant enim Solem esse astrum latens de nocte. & hoc intendebat cum d. quam, si apparet, &c. i. quoniam quando latet, & quando apparet, est Sol & hoc no men Sol significat illud, quod signi ficat substantia. & ideo oporteret eos definire ipsum per definitionem com uenientem nomini.

D.d. Et etiam omnia, quae possunt esse, &c. i. & si habe ret definitionem, esset ex definitio nibus, quae si essent in aliquo demon strato, illud aliud esset Sol. & secundum hoc nomen Sol significaret plures Soles. & hoc nomen est rei particularis, v.g. Socrates, & Plato.

D.d. Et si non quare non apparet alicuius exem, plar:i. &, si hoc nomen esset nomen speciei alicuius, tunc essent plura indiuidua similia.

D.d. quam, si esset manifestum, &c. i. quoniam, si apparet aliud indiuiduum, tunc sermo eorum, quid nituntur definire Solem, esset verus.

Quia dicere exemplaria est propinquum ad dicere formas sensibi lium esse separatas, vult in hoc cap narrare, quod plura eorum, quae existimam tur esse substantiae, videntur non separatae a materijs.

D.d. Et est manifestum, &c. i. & est manifestum, quod plura eorum, quae existimantur esse substantiae, sunt existentes primo in poten tia, & postea sunt in actu. & quod est tale, est in materia.

D.d. & similiter partes animalis, &c. i. & ideo partes animalis non habent vnum, per quod sunt substantiae, cum sint distinctae ab animali, sed sunt apud diuisionem, sicut partes, quae sunt in generatio ne, scilicet quarum esse non perficitur, donec ad iungantur adinuicem, & fiat ex: is vna substantia, quam significat nomoen & definitio. Et hoc, quod d. manifestum est. quoniam, cum poss rim quod nomina, quae sunt secundum definitiones, significant substantias, & simili ter definitiones, quae sunt secundum ista non mina, & posuerimus, quod partes animalis diuisae non sigenantur a nominibus, sicut significantur ab eis, quando sunt continuae nisi aequiuoce, & manifestum est quod illa, quae significantur a nomnibus, & sunt continua, sunt substantiae ma teriales.

D.d. Et potest aliquis existi mare, &c. i. potest aliquis existimare, quod causa in hoc in istis animalibus ests quod partes suorum membrorum, & partes animae appropinquant sibi ad inuicem in potentia, & actu: sed, quia quaelibet pars recipit omnes potentias animae, & virtutes animae non appro pinquant alicui parti sine alia: ideo talia animalia, cum diuiduntur possunt viuere, & apparent omnes vit tutes in qualibet parte. & hoc, quod d. est manifestius in plantis. Et qua si intendebat, quod causa in hoc non est quia non est in materia, sed causa in hoc est propinquitas virtu tum animae adinuicem. Impossibile enim est vt anima quae est in hoc animali, sit nobilior anima, quae est in animali perfecto: ita quod existimatur quod ista anima sit separa. ta, & animalis perfecti non separata. D. d. habent enim principia motus, &c. i. & virtutes animae appropinquant sibi in hoc animali, quia habent partem paruam, i. debilem de principio, per quod animal mouetur motibus di uersis contrarijs.

D.d. sed tamen, &c. i. d. signum, quod anima eius est in materia, est quod actio eius est perfectior, quando est vnum naturaliter, non vnum violem ter, & secundum applicationem, & vniuersaliter apparet quod hoc, quod accidit ei est, quia est de actionibus naturae, actio diminuta, scilicet ens diminutum.

Quia opinantes vniuersalia esse substantias, dicunt quod illud, quod est magis vniversale, est dignius hoc: & ideo plures opinabantur, quod principium omnium est vnum vniversale: incoepit con tradicere eis, & dicit: Cum hoc nomen vnum dicitur de omni, de quo dicitur hoc nomenens, & hoc nomen ens videtur dici multipliciter, ergo manifestum est, quod illud, quod significat vnum, impossibile est quod sit principium omnium entium, ita quod sit com mune eis sicut est impossibile vt hoc homen principium sit vnum commune elementis omnibus. Sed quaerendum est in entibus quid est dignius vnita te, & none principium: & illud est, propter quod inuenitur in aliis habentibus haec nomnia. apparet enim quod haec nonia dicantur, secundum prius & posterius, & hoc intende bat, cum d. manifestum est igitur, quod impossibile est, &c. i. & manifestum est igitur, quod impossibile est vt vnum & ens sint substantia plurium.

D.d. sicut est impossibile, &c. i. sicut est in possibile, vt principium dictum de elementis communibus sit prima sub stantia principiorum.

D.d. Et substantia, quae est, &c. i. & existimatur quod illud, quod est dignius hoc nomine substantia, inter ista concessa esse sub stantias, est illud, de quo simpliciter dicitur hoc nomen ens, & hoc nomen vnum, & elementum, & principium, & causa. sed vniuersalia sunt, quae si gnificant haec nomnia, scilicet quia existima tur, quod vniuersalia sint principia rerum, de quibus praedicantur, secundum quod sunt vniuersalia.

Deinde d. sed non videntur, &c. i. sed ista vniversalia impossi¬ bile est vt sint substantiae istarum rerum, quarum sunt vniuersalia. vniuer salia enim sunt communia: & nullum conest substantia.

D.d. substantia enim non est alterius, &c. i. & nullum commune est substantia, quoniam substantia non est sub stantia plurium, sed est substantia aut suijpsius, aut illius cuius est substantia. & etiam substantia non est in plu ribus insimul: vniversale autem est commu ne: & commune est in pluribus insi mul.

D.d. Manifestum est ipitr, &c. i. ex contingentibus impossibilibus, & ex hoc, quod vniversale & particulare sunt, ad aliquid, & principium eius est, cu ius est principium, necesse est vt principium non indigeat in suo esse, cu ius est principium.

Intendit in hoc cap. notificare veritatem, & falsitatem sermonis dicentis formas esse, & d. Sed dicentes, &c. i. quoniam hoc, quod dicunt, quod substantiae, sunt separatae, est verum. substantiae enim debent esse separatae, i quod non sunt in subiecto in actu. sed cum hoc, quod dicunt eas esse separatas, ponunt eas existere in pluribus scilicet particularibus. D. demonstrauit quomodo accidit eis peccatum, & d. Et causa in hoc est, &c. i. & causa sui erroris est: quo niam, cum sint hic scientiae, quae non corrumpuntur, non possunt distinguere inter naturam, quae est substan tia istarum scientiarum, & inter nauram, quae est substantia. & propter hoc opinati sunt hic esse substantias non corrupti biles, & quod sunt cum substantiis corruptibilibus eadem per formam, quae non corrumpitur, & hic est error magnus,

D.d. & hoc additum est in sensibilibus, &c. i. quoniam, cum ponunt illud, quod significat definitio, partem substantiarum sensibilium, contingit eis vt eas esse intellectas sit pars suorum esse adeo quod, si ista sensibilia non fuerint intellecta, non erunt. Et est manifestum, quod sensibilia sunt entia, licet non intelligantur, quemadmodum sunt, entia, licet non sentiantur. Et ideo d. Et, si nos non videremus stellas, &c. i. & necesse est vt essentiae rerum inteligibilium sint existentes, licet non intelligantur. & intendit, quod manifestum est, quoniam quemadmodum sensibilia non sunt sensata in actu, donec sentiantur, ita est de intelligibilibus. Et secundum hoc sequitur ex opinione Arist. vt intelligibilia sint noua: & secundum opinionem dicentium formas esse, sunt aeterna. sed quomodo substantia aeterna est pars substantiae corruptibilis, aut idem illi, & substantia corruptibilis est vnum numero?

D.d. Ergo rectum, &c. i. & re ctum est vt contingat dicentibus formas esse, vt sint haec intellecta necet saria in actu, et si non sciantur neque in telligantur. & sic scientia acquisita de nouo non erit addiscere, sed rememorari.

D.d. Manifestum est igitur, quod nullum eorum, quae dicuntur, &c. i. & cum omia haec impossibilia contingant dicentibus substantias vniversales esse separatas, manifestum est, quod nullum vni uersalium est substantia, neques aliquasubstantia est vniuersale.

Et, cum declaratum sit, quod vniversale non est substantia, & quod illud, quod signi ficat definitio, est substantia, incipia. mus perscrutari de hac substantia alio modo. Et d. dicamus igitur quid opor tet dici substantiam, & sicut quid. i. quoniam oportet declarare quid sit sub stantia per definitionem, & exemplum

D.d. rectum est igitur vt ex istis sermonibus, &c. i. rectum est igitur, vt ex cognitione substantiae sensibilis declaretur substantia quaesita, scilicet sepa rata aeterna.

D.d. Et, cum substantia habeat principium, &c. i. dicam igitur quod, cum sit manifestum per se quiistae substantiae habeant causas, & quicausa substantiae est substantia, opor ter ponere perscrutationem in substantiis istarum rerum ex persrutatio ne de suis causis. Et, quia persruta tio de causis rerum sensibilium non potest fieri nisi numerando interre gationes naturales de causis, hic incoepit declarare loca, in quibus quae ritur per quare, & d. Et quaeremus qua re, &c. i. quia manifestum est per se quod per hoc ipsum quare quaeritur de causis rerum, manifestum est, quod non vsitatur in re simplici non composita, sed in rebus compositis, in quibus po nitur aliquid esse in aliquo, & aliquid praedicari de aliquo, aut aliquid esse aut non esse, quoniam, cum fuerit nanifestum nobis aliquid esse in aliquo, in terrogauim, quare est hoc in hoc, aut quare est hoc. Et, quia praedica tionum alia est naturalis, alia non na turalis: & ipse non curat in hoc loco, quod in duobus locis sit interrogatio vna aut duae, d, quaerere enim quare musicus est homo, aut quare homo est musicus, aut aliud. i. & causa quaesita in aliqua, propotne, & in suo conver so, aut sunt eadem quaestio, aut sunt duae: & quomocunque fuerit, subiectum est compositum, & non simplex. Et quia quaerere per quare in re simplici est nugatio: si enim homo simplex esset, tunc dicere, quare homo est musi cus, esset sicut dicere, quare homo est homo, ideo d. quia oportet, &c. i. & quia oportet vt sit cognitum nobis ante interrogationem hic esse duo diuersa, & quod alterum existit in reliquov.g. quod, cum apud nos sit cognitum quod Luna eclipsatur, interrogamus qua re eclipsatur.

D.d. sermo enim in istis rebus, &c. i. quaerere enim per quare de vna re impossibile est. v. g. vt aliquis quaerat quare homo est homo. nisi aliquis dicat, quod omnia sunt simplicia, quoniam quodlibet eorum est vnum per se, & vnum non diuiditur in praedicatum & subiectum. & sic interrogatur de eis per quare, cum essentia vnitatis sit indiuisibilis, neque per qualitatem.

D.d. re spondendo, sed hoc est commune, &c. i. & res existentes habent dispositiones ommunes, quae praedicantur de omnibus vera praedicatione: & sic apparet eas esse compositas, & quaeritur in eis cau sa compositionis.

D.d. Et forte quaeret aliquis, &c. i. & rectum est, vt interrogatio vera sit, quare homo est ani mal, non quare homo est homo.

D.d. si igitur interrogatio non fuerit huiusmodi scilicet vt aliquis quaerat qua re tonitruus est in nubibus, & dicatur quia in nubibus est sonus.

D.d. & quare hoc, sicut lapides, &c. i. & hoc est aliud exemplum, i. quare est hoc domus, quia est compositum ex lapidibus & lateribus.

D.d. Manisestum est enim, quod quaeritur causa, i. quando interrogantur istis inte rrogationibus,

D.d. & haec est quiditas rei, &c. i. ma nifestum est enim quod in talibus locis quaeritur per quare causa, quae est quiditas rei, quam deseripsimus superius dem scriptione logica, cum dicimus, quo est illud, quid significat definitio. ista enim causa, quae est forma, declarata est hic duabus declarationibus logicis, quarum altera est definitio, & alia interrogatio per quare. Et cum d. quod per quare quaeritur causa, quae est secundu quiditatem, d. etiam quod etiam per illud quae ritur alia causa, & d. quoniam in quibus dam rebus, &c. i. quoniam in quibusdam rebus potest quaeri causa, quae est secundum quiditatem, & ni quibusdam primus mo tor. sed ista cam scilicet agens, quaeritur ma xime in rebus generabilibus & con ruptibilibus.

D.d. Et quaestio late multum, &c. i. & causa, quae est quiditas rei, & formae eius later multum, quoniam interrogatur de rebus, quae non praedicantur de alio scilicet in substantiis. & hoc erit per quid. v. g. quid est ho mo. D.

dedit causam in hoc, & d. quoniam est modo simplici. i. & causa in dif ficultate istius quaestionis est, quia est quaestio simplex, non composita, quaeritur enim quid sit homo, & non dicitur quare homo est tale. Et inteodit, quod scire quiditates substantia, rum est magis qui scire causas accidemn tium. & causa in hoc est simplicitas substantiarum, & compositio, quae est in accidentibus. & ideo il lud, quod est simplex in rei veritare, non habet definitionem, neque quaerituar per quare.

Idest, & cum necesse est, vt ista ha beant quiditatem, & quiditas est in materia manifestum est, quod quaeritur in istis rebus per quare causa, qua est secundum materiam, sicut quaeritur causa quae est secundum formam. & intendit quod si in entibus non esset ista natura, scilice forma, solum modo materia, nihil esset quaerere de causa materiali, quoniam esset quaestio de ipsa re.

D.d. v. gratia quarae haec est domus: i. v. g. quare haec est domus: quia est facta ex hoc, scilicet lateribus & lapidibus, quoniam essentia domus debet esse ex istis aut quare hoc est homo: quia est generatus ex hoc, & hoc, scilicet ex rebus, ex quibus constituitur corpus proprium homini.

Deinde di cit igitur manifestum est, quod quaeritur causa, quae est materia, ercaere. idest, manifestum est igitur, quod quandoque quaeritur causa, quae est materia per quare, & est forma, pre pter quam est materia, & est substantia rei. & ista natura est illa, cuius quiditas, & forma est recipere formam.

D.d. Manifestum est igitur, quod in simplicibus, &c. i. &, cum hoc sit declaratum, manifestum est, quo in rebus simplicibus non compositis non quaeritur, neque per quare, neque per quid, sed quaestio in istis erit alio modo.

D.d ergo compositum &c. i. &, cum sit declaratum hic esse aliqua composita, ex quibus congre gatur vnum in actu, non sicut composita ex rebus, ex quibus non fit vnum nisi per contactum, vt aceruus congregatus ex pluribus granis, sed ex congregato ex eis fiet aliquod additum aliud a componentibus, vt syllaba, quae fit ex literis. Syllaba enim non estliterae, ex quibus fit, sed est aliquod additum literis. & similiter caro non est terra & ignis, ex qui bus componitur, sed est aliquod aliud additum. Et signum eius, quod est aliquod additum elementis, est, quo niam, ista, quando dissoluuntur, & corrumpuntur, tunc syllaba non rem soluitur in syllabas, neque caro in carnes, sicut resoluuntur res congre gatae in illa, ex quibus congregantur i. res, in quibus per congrepationem non sit auquod additum. Deinde dicit literae vero, sicut ignis & ter ra, idest, literae vero ita componunt syllabam, sicut ignis & terra carnem, Deinde dicit: ergo syllaba est aliud &c. idest ergo syllaba non est literae ex quibus componitur.

D.d. Si igi tur fuerit, necesse est vt illud sit etiam &c. i. si igitur caro non est aliud ab elementis, necesse est vt sit aut ele¬ mentum, aut compositum ex elemen tis praeter prima elementa. Deinde dicit, quod si fuerit elementum, &c. i. &, si hoc additum elementis fuerit elementum aliquod, continger vt hoc elementum, & ignis, & terra ha beant aliquod additum eis. & si illud additum fuerit elementum, contin get etiam vt illa elementa cum hoc elemento habeant aliquod additum & si illud additum fuerit etiam elementum, continget in eo illud, quod continget in aliis: & sic proceditur, in infinitum & ideo impossibile est vt illud additum sit elementum commune ignis & terrae, & istius elemen ti, cum caro sit nomen congregati ex elementis. Et hoc intendebat, cum d. caro enim est istius, & ignis, & terrae, idest, &, si dixerimus etiam quod illud tertium est etiam elementum, contingit vt congregatum ex istis habeat aliquod additum congregato ex elementis. & similiter. contingit in quarto. & sic aut procederetur in infinitum, aut erit hoc aliquod additum elementis, quod non est elementum. & hoc intende bat, cum d. & etiam alterius, donec procedatur in infinitum. Et, cum destruxit illud, per quod caro est elementum, destruit etiam vt sit compositum ex elementis, & d. & scilice fuerit ex elementis, &c. i. & cum illud additum elementis fuerit compositum ex elementis, non fiet exelementis scilicet quod congregatum ex elementis non erit vnum, sed plura, & non fiet ex eis aliquod additum Deinde d. & si non, erit illud idem, &c. idest, quoniam si fuerit ex elementis, erit in eo aliquod additum eis. & si fuerit elementum, contingen vt habeant etiam alia elementa aliquod additum, & est forma. & si non, non fieret aliquod hic. Dein de dicit: & apparebit, quod hoc est aliquod ex elementis, idest, & per hanc persrutationem apparebit hic esse substantiam aliam ab elementis materialibus, quae etiam est elementum, & quod est prima causa, & quod est causa, quae est forma, & quod alicuius est caro, & alterius os, & al terius simile. & similiter in omnib rebus diuersarum substantiarum.

Deinde dicit: quoniam haec est causa primae essentiae, idest, quoniam ista substantia est causa, quae est pri ma quiditas.

Deinde dicit: Et, cum quaedam, & caetera, idest, &, cum quaedam praedicabilia de substantiis non sint substantiae, sed sunt existentia cum substantiis, & naturarum alia rum, scilicet acci. lentia, rectum est aperire, quod ista natura, quae dicitur forma, sit substantia addita elemento, cum sit neque elementum neque ex elementis: & est aliud ab eis, quae existunt cum substantiis, scilicet ab accidentibus, sed est principium alterius esse, entis praeter elementum. Elementum enim est il lud, in quod resoluitur res, & est in re quasi materia. hoc autem est ele¬ mentum, quod, cum res resol uitur, non resoluitur in ipsum. & hic perfi¬ citur iste tracta tus Septi¬ mus.