Quaestio 3 [Sorb 193 Transcription]

Utrum fruitio realiter distinguitur ab omni cognitione

quod sic quia omnis actus volitionis elicitus a voluntate praesupponit cognitionem mediate qua causetur sed omnis fruitio est volitio ergo etc

2o exprimur nos nec odire nec diligere quaedam aeque perfecte cognita sicut cognoscerentur si diligerentur ymmo perfectius quam consimilia quae diliguntur igitur dilectio non est cognitio nam sed esset quaelibet dilectio cognitio quanto perfectius diligeremus aliquid tanto perfectius illud cognosceremus

ad oppositum quia si sic deus posset destruere visionem dei seu cognitionem conservando fruitionem et ita amaretur incognitum quod est inconveniens

primus articulus est ponere argumenta pro utraque parte et primo probo quod amor non distinguitur ab omni cognitione per augustini 9 de trinitate capitulo multis 3 s et deinceps et magister allegat 3 distinctione primi quod amore quo mens amat se et alia et notitia qua novit se et alia sunt unus spiritus et una essentia ergo amore non distinguitur ab omni cognitione

Praeterea anima posset amare incognitum quod non videtur verum falsitas q probatur per augustinus 9 de trinitate capitulo 4 Et magister 3 distinctione primi "mens enim inquit in principio capitulo amare se ipsam non potest nisi etiam noviter se nam quomodo amat quod nescit" et in fine illius capitulo dicit "mens quae non se novit non se amat" Et alibi in visa possumus diligere incognita nequaquam consequentia patet quia si esset absoluta realiter distincta deus posset facere unum sine reliquo

Item tunc voluntas esset caeca quia nihil cognosceret per actum suum de obiecto

Item tunc posset aliquis esse beatus et tamen non videret deum nec cognosceret

Item inpossibile est simpliciter incognitum placere voluntati sed positio solo actu amandi quocumque alio circumscripto placet obiectum dilectum ergo etc

Item tunc econtra articulus fidei posset esse sine actu volendi consequens falsum quia nullus credit nisi voluntas secundum augustinus super iohannem omelia 97 "Intrare ecclesiam potest quis nolens sed credere non nisi volens"

Item tunc voluntas posset in obiectum cuiuslibet dictaminis sine notitia stante et ita ferri in incognitum

Contra quod nulla volitio sit cognitio probo quia aut actus amandi requirit aliam cognitionem praeter ipsum actum amandi ad hoc quod sic et tunc de ista stat tota difficultas principalis alterius partis aut non et tunc quicumque essent aequales in amando essent aequales in cognoscendo et ita semper maior clericus esset melior

Item tunc nullus posset agere contra conscientiam suam sicut nec contra amorem suum ex quo scientia sua non est nisi amor suus

Item tunc actus malus voluntatis esset quaedam cognitio aut igitur rectus et tunc actus virtuosus contrarius esset cognita erronea et tunc nullus esset virtuosus nisi errando quod non est sanum Si est cognitio erronea tunc poena esset ante culpam quia inpossibile quod peccaret nisi habendo poenam ignorantiae et ita tunc omne peccatum esset ex errore

Item quando dicatur aliquid faciendum et voluntas vult illud facere quaero an illud dictamen sit ille actus voluntatis aut aliqua cognitio ab illa distincta si primum tunc natura intellectualis non indigeret intelectu si sibi sufficeret voluntas si illud dictamen sit alia cognitio tunc quaero aut ista cognitio quae est amor ipse sic difformis illi dictamini et tunc simul assentieret et dissentiret idem esse faciendum aut conformis et tunc nullus posset facere contra conscientiam suam

Item voluntas potest primo velle aliquid et postea nolle illud si ergo dictamen stet cum utroque actu succesive aut nec velle cognitio conformis aut non et sum sic sine non erunt contraria sibi simul scilicet assensus et dissensus

Item si omnis dilectio sit quaedam cognitio tunc in corde experimur aliquam intellectionem ubi experimur actum dilectionis sed hac non est verum quia nullam intellectionem experimur in caritate

Item tunc non esset in potestate nostra quis actus amandi sit rectus vel quis non sit nec quae cognitio sic recta et quae non nam si formamus proportionem non est in potestate nostra utrum sit vera vel non

Item ad idem arguit alius doctor si volitio esset cognitio sequitur quod summa beatitudo esset summa miseria vel summa iniquitas summa iustitia quae sunt inconveniens consequentia probatur quia posito quod deus faciat dyabolum cognoscere quae non cognovit per solam suam supplendo per substantiam suam vicem omnium cognitionum quas habet dyabolus nullam mutationem faciendo in dyabolo quo facto adhuc dyabolus esset summe miseria sed miseria eius est quaedam nolitio vel voloitio in eius voluntate sed omnis volitio vle nolitio cum idem sic iudicium de eis est cognitio et dyabolus per positum non habet aliam cognitionem quam deum ergo miseria summa dyaboli est deus et deus est summa beatitudo ergo summa beatitudo est summa miseria et per consequens summa iustitia summa iniquitas quia summa ininquitas et perversa voluntas dyaboli est omnis talis eius voluntas est deus ut probatum est

Praeterea si cognitio posset esse volitio sequitur quod de non ammitto posset fieri amitus sine omnium mutatione noviter amantis quia ista cognitio quam habeo de aliquo potest postea fieri dilectio et tunc deus de non amico etc quod est contra augustinus 5 de trinitate capitulo 37

Dicetur sicud dicunt aliqui tenentes hanc partem quod ipsa voluntas mutatur ex hoc quod illud prius fuit cognitio tantum alicuius nunc sit volitio respectu illius et propter hoc voluntas aliter se habet

Sed illud videtur esse verbum sine ratione quia secundum istum intellectum debent conte?re aeque quod deus mutatur quod est inpossibile probatur consequentia posito quod in voluntate alicuius peccatoris sic aliquis actus qui non placet deo et quod deus det sibi caritatem acceptando actum istum tunc medium eset quod deus primo habuit istius actus cognitionem sine approbatione vel conplacentia et nunc est volitio et approbatio respectu illius ergo deus mutatur illo dato

Item non saluaretur in anima ymago trinitatis secundum duos actus et ita cum superflueret totus liber augustini de trinitate ubi incipitur declarare trinitatem increatam ex ymagine creata maxime libro 9 10 11 16

Praetrea si cognitio actualis fiat amor sequitur posito possibili quod meritum fiat demeritum nam posito quod aliquis haberet praeceptum cognoscendi aliquam illecebram tunc ista cognitio esset sibi meritum et si post vellet illecebram esset demeritum quia prior cognitio fieret volitio

Praeterea ex actuali cognitione nullo actu adiecto numquam sequitur naturaliter passio maxima incorpore hominis sicud quilibet experitur sed ex behementi amore Sequitur passio maxima in corpore igitur amor est alia res a cognitione exemplum de hominibus temperatis qui ex forti apprehensione illecebre non patiuntur in corpore sed illi qui amant et si non ita intense cogitent statim passionem corporis quandoque habent igitur etc

Item pari ratione qua cognitio potest fieri volitio potest etiam fieri nolitio et tunc volitio potest fieri nolitio et econtra quod non videtur

Item in christo idem fuisset nolitio et volitio respectu passionis quia utraque fuit cognitio et ita in christo non fuerint appetitus contrarii ymmo nec in aliquo alio quia non essent contrarii nisi essent respectu eiusdem cogniti et subiectoeodem conceptu consequens est inquit contra augustinus 8 confessionum capitulo 10

Idem etiam declarat magister libro 3o distinctione 37 ubi probat per varias auctoritates sanctorum in christo fuisse voluntates diversas quarum una voluit mori et alia noluit ad hoc etiam est exemplum evangelium non quod ego volo sed quod tu hoc etiam habetur in 3o de anima tam in textu quam in commento 43 47 quod contrarii appetitus sunt igitur etc

propter ista igitur inquit teneo hanc partem quod volitio respectu actus rei non est cognitio respectu eiusdem quaestionis fortassis volitio alicuius rei sic cognitio sui ipsius propter hoc quod ipsa est praesens intellectui

Sed istae rationes non probant contra me nisi quod nulla cognitio praecedens volitionem sic volitio quam praecessit nec haec dico non autem probant quin volitio sequens sic etiam una cognitio licet non praecedens cognitio igitur procedit ab insufficienti sicut si vellet probare quod iudicium intellectus respectu sensus non est apprehensio praevia ergo non est apprehensus

Praeterea non videtur ratiobilius quod volitio sic cognitio sui ipsius quam sui obiecti quia omnis actus talis primo est respectu sui obiecti actus talis

Et similiter sufficit illud quod datur si enim onis volitio est cognitio sui omnis volitio est cognitio et haec est cognitio probanda

ad hoc contra eum est illud argumentum de amico quia per eum si voluntas habeat istam qualitatem quae potest esse volitio nisi agat eam non vult per eam agat igitur eam post quam non egit eam ipsa tamen praeexistente et a deo in voluntate conservata si incipiat amare tunc fiet amicus sine omni mutatione quia nihil in mundo recipiet quod non praehabuit secundum istum

2us articulus est ponere hic aliquas conclusiones prima est ista quod prima notitia fruibilis sine intuitiva sine ab?va realiter differt a fruitione eiusdem econverso ista fruitio ab ista cognitione et hoc de fruitione causata particulariter ab anima effective deus autem non necessitatur ad talem ordinem in causando probatur ista conclusio nam amor quandoque causabilis a voluntate habet cognitionem pro causa particuli effectiva ergo omnis amor causabilis a nolite ad hoc quod sit ab ea causetur requirit cognitionem realiter distinctam ab amore quia nichil causat se assumptum etiam probo quia effectus naturaliter causabilis nullum absolutum praeexigit necessario nisi a quo dependet in aliquo genere causae sed omnis actus volendi quem in nobis experimur praesupponit necessario cognitionem ergo etc

Et confirmatur quia per cognitionem reducitur voluntas de potentia essentiali ad accidentalem non enim oportet obiectum esse praesens realiter cum primo amatur sicut cum primo cognoscitur distincte sed sufficit qudo actu praecognoscatur igitur cognitio quae non est amor praesupponitur primo amori et non non sicut causa effectiva

Item experientia docet quod multa apprehendimus quae nec amamus nec odimus

Item experimur quod eodem actum apprehendi stante possumus aliquando libere odire diligere et non diligere apprehensum ergo ista apprehensio non est volitas

2a conclusio non asserendo sed opinando est ita quod omnis actus appetendi et odiendi et ita frui est quaedam cognitio et quaedam apprehensio quia omnis experientia alicuius obiecti est quaedam cognitio eiusdem sed omnis actus appetitus est quaedam experientia sui obiecti id est quo anima experitur tale obiectum quia omnis actus vitalis est quaedam experientia aliter non plus video quod esset actus vitalis animae quam quod species praevia omni actui si ponatur vel habitus infusus vel color respectu sui obiecti sed omnis volitio et nolitio est actus vitalis ergo etc

Item ad hoc sunt auctoritates augustini positae in 2a ratione ad primam partem supra et si vadat de potentia activa quacumque evidenter fideli sequitur conclusio

Item non magis inconveniens est ponere omnem volitionem esse cognitionem quandam licet non omnis cognitio sit actus appetendi quam quod omnis assensus sic apprehensio quaedam licet non omnis apprehensio sit assensus vel dissensus sed illud non est inconveniens

Item 2m philosophum 3o et 6o ethicorum electio est appetitus intellectivus vel intellectus appetitivus indifferenter loquitur

Item per 2m argumentum et 4m supra ad primam partem sed tetera ibi posita non me movent

Item per argumentum principale ad oppositum

Praeterea aliqua una operatio est ultimus finis hominis et nulla non cognitio et sic dilectio ergo etc probatio minoris quia si sic cognitio quae non est dilectio deus posset illam conservare sine dilectione et tunc homo posset esse beatus quando deum non diligeret nec potest esse dilectio quae non sit cognitio quia tunc cum beatifice staret quod deus non esset cognitus

Item tunc deus posset adnihilare cognitionem stante volitione sic quod aliquis amaret incognitum quod est contra augustinus 9 de trinitate et multis aliis locis

Item 12 de trinitate capitulo 30 Inveni scriptum esse in libro Iob sancto viro loquente Ecce pietas est sapientia abstinere autem a malis scientia In hac differentia intelligendum est ad contemplationem sapientiam et ad actionem scientiam pertinere pietatem quippe hic loco ponit die cultum et quis cultus est eius non amor eius quo nunc desideramus eum videre ergo a primo ad ultimum iste cultus qui est amor dei est sapientia et questione idem totaliter habetur euch capitulo primo de sapientia et pietate ergo etc

Item augustinus 15 de trinitate capitulo 64 nunquid dicturi summus voluntatem nostram quando recta est nescire quid agit porro si sic inest ei sua quaedam scientia an volitio audiendus est quispiam dicens caritatem nescire quid agat quod non agit perperam et capitulo 65 amore meus meminerit atque intelligit quid appetere di?at quid vitare

Item gregorius omelia 27 super illud Iohannes 15 quaecumque audivi a patre meo nota feci vobis dum audita servavi amata iam novi quia amor ipse notitia est haec ille

Sed hiis omnibus leviter respondetur quod auctoritates intelliguntur per concomitantiam q omnis amans intelligit

Et ad rationes quod adnihilata cognitione et conservato amore ad ho u si aliquid amaretur cognosceretur et non nisi per ipsum amorem

Respondetur quod contradictio est esse dilectionem sine cognitione a qua procedit sed res ista quae nunc est amore vel volitio poterit a deo conservari adnihilata cognitione a qua processit sed tunc ipsa non erit dilectio voluntas autem non posset conservare illam rem quae nunc est volitio absque cognitione ex quo ipsa naturaliter dependet a cognitione sed deus posset medium est et cuilibet inquiunt isti inquirenti quod illud quod nunc est volitio est actio voluntatis non erit eius actio nisi quando dependet a voluntate et ideo non sequitur dixit quod aliquis non posset velle in cognitum

Contra hanc responsionem arguo hic parum sed alias forte plus arguam contra eam in quaestione an verbum sic vi?o creare et in materia de revelationibus futurum contingentium et in hoc eodem titulo igitur arguo primo sic si ita qualitas quae nunc est volitio potest simul informare animam et non esse volitio par ratione et intellectio sibi praevia potest informare animam et non esse cognitio hoc falsum quia quaero qualiter fiet non cognitio manens idem quod quando erat cognitio et postquam qualitas ita fieret non cognitio qualiter fieret cognitio increato vel enim dabitur quod per additionem alicuius fieret iterato cognitio et per consequens per additi subtractionem desineret esse cognitio aliter nullo addito vel subtracto non per additionem alicuius quia illud additum vel foret res non cognitio pura species praevia vel simile aliud vel foret cognitio alia praevia pura ymaginatio vel sensatio exterior

Praeterea non potuerunt isti satis facere quod aliquid addatur de sensationibus et eadem quomodo est et difficultas omnino nam pari ratione istae omnes stare potuerunt insensitivis positiis et non esse sensationies sicut poneretur hic de intellectione nec potest poni quod nullo addito sic talis qualitas intellectio postquam ipsa praeexistebat non essendo in caelo non enim videtur fieri transitus talis a contradictorio in contradictorium sine novitate alicuius rei vel destructione praecedentis vel praexistentis in subiecto habentis talem contrai?cem vel in extrinseco aliquo nisi motus localis alicuius rei esset in causa vel transito temporis in casu ubi transmutio sufficit vel nisi causa aliqua causat noviter per modum efficientis vel finis aliquid quod non prius vel cessat causare quod prius causavit vel aliter causet nunc quam prius sed nullum omnium illorum erit in proposito ut videtur non prima duo quia sine additione vel subtractione alicuius exyposi argumenti contingeret ille transitus a parte rei vel transitus a veritate propositionis in falsitatem potest autem manifestari ille casus in quo dabitur in probandum quod nullus erit ibi modus localis in causa transitus autem temporis solius ibi non sufficit non plus si de non albo fiat album quia qualitatem talem esse intellectionem nullum sibi tempus determinat plus quam aliud nisi aliquid aliud concomitetur quod sic in causa et tunc illud aliud oporteret exprimere quid esset

Nec oportet ad hoc quod illa qualitas fiat intellectio postquam non fiauit ab aliquo in a quo alio non prius nec quod desinat fieri ab eo a quo prius ad modum quo radius praetantus in medio a sole si incipiat ibi a solo deo conservari desinit esse effectus solis sine aliqua meritorie praecedentium causarum per quam possit salvari supradictus transitus a contradictorio in contradictorium nec oportet quod sit post pro alio sine vel ad alium finem quam ante quando ista qualitas non erat cognitio seu intellectio et sic de aliis causis transitus etc

Dicetur forte quod ymmo sufficit quod deus velit quod ita qualitas praeexistens sic noviter intellectio verbi gratia si rex per totum annum faceret cudi novam pecuniam volens quod a principio se quantis anni ipsa sic praetium tunc sine novitate rei ipsa tunc inciperet esse praetium ergo a simili hic

contra per augustinus 5 de trinitate capitulo 1o dissimile quod aliquis fiat amicus et quod minimus fiat praetium primum non potest esse sine mutatione subiecti

2o sic contra illud quod dicitur Item si talis qualitas fiat noviter cognitio per hoc quod deus vult quod ipsa sit cognitio nunc et non prius sine hoc quod ipse agat nunc aliquid aliud ad extra vel agere cesset quam prius et sine omino novo ente et mutatione locali et huius pari ratione poterit dici quod quando deus voluerit ipsa substantia anime erit sibi ipsi cognitio sine omni addito aeque enim faciliter hoc salvabitur sine omni qualitate noviter facta intellectio et breviter quod si noviter aliquale sufficieret dicere ideo nunc est tale quale non ante quia deus vult quod ipsum sit nunc tale ita quod dici aequivalenter poterit quod paries sic noviter album quia deus vult et sic de similibus sine omnium novo producto quod nihil est tunc enim frustra ponerentur multae tales qualitates in anima poterit enim procuriri unam sufficere et quando deus voluerit ipsa erit cognitio et quando ispam voluerit erit visio et quando voluerit amor et quando voluerit odium et quando voluerit erti respectu unius obiecti et quando voluerit respectu alterius frustra autem ponitur fieri per plura quod aeque faciliter potest fieri per pauciora dummodo scriptura vel fides non obviet nec in conveniens

Praeterea licet ad velle dei vel regis possit contingere quod alicui ab aliquo instans debeatur aliquid sub contradictione aliqua convenient tunc sicut prius tali principio vita aeterna vel bonum aliquod temporale vel quod minimus ex tunc tantum vel enim valeat nullo tamen modo ut videtur potest poni quod aliqua natura prius nihil experiens non plus quam lapsus post experiatur aliquid noviter cognoscendo illud quod non prius nisi talis natura noviter in se mutetur et si communi omnibus aequalibus potest manere 9 caeca non videtur quod fiat noviter advertens sine omni novo in se recepto

Sic formetur ratio quandocumque aliquid secundum intrinsecam denominatior est noviter aliquale quale non prius ipsum vere in se mutatur sed sic est cum anima de non intelligente fit noviter intelligens ergo etc Sed de minimo cum noviter sic praetium de homine cum noviter sic acceptus ad aliquid aliud quod non prius ipso hoc totaliter ignorante et si ad solum dei velle sine mutatione aniame non sit anima noviter intelligens sicut nec paries noviter album ergo multo minus ad velle nostrum contra quosdam

Aliter forte dicetur quod ymmo anima noviter agit summa intellectionem ita quod agit quod ita qualitas sic intellectio postquam non fuit intellectio

contra tunc non possem intelligere ad solam actionem dei ymmo nec solus deus sine causa coagente posset in me agere visionem vel fruitionem beatificam quod non videtur dicendum maxime cum intelligere non semper requirat effici ut patet in deo nec si efficitur requirit semper effici ab eo qui intelligit ut patet per philosophum de intelligentiis intelligentibus per substantias suas multa

Nec deus posset nunc beatificare creaturam aliquam nisi et creatura beatificaret se ipsam Et secundum philosophum intelligere non est nisi pati quoddam secundum multorum concessionem et ipsa tunc anima ut videtur esset infinitae perfectionis Omne enim quod potest agere a individuum alicuius speciei et b individuum aequale secundum gradum et 2lo nobilioris speciei et sit in infinitum videtur esse infinitae perfectionis sed natura communis intellectualis est huius ut videtur per hanc viam quia deus potest in infinitum semper omni intentione data duplo nobiliorem ea creare in intellectu et per consequens per talem intelligentiam et non nisi agat eam

Item secundum quosdam sic opinantes deus potest sic intelligi et sic iungi animae ut ipse sit aniame intellectio ergo si animam intelligere aliquid est agere intentionem suam anima posset agere deum vel verbum

Praeterea qualitas ita est intellectio quia potentiae repraesentat obiectum quoddam sed non videtur quod anima posset tali qualitati praeexistenti noviter tribuere quod ipsa repraesentet obiectum tale quia hoc non esset nisi agendo sed deus communem actionem supplere potest etc Similiter miris est quod anima posset hoc facere et tamen Quod deus solus non posset sibi hoc tribuere scilicet quod ipsi animae nihil agenti repraesentaret obiectum

Praeterea multi sustinentium illam viam ponunt quod naturaliter intellectio vel volitio potest potentiam informare quando ipsa non est volitio vel intellectio sed qualiter causa naturalis potest cessare ab agendo effectum suum praesentem et in creato eum efficere et sic vicissim alterando effectum uniformiter se habente et permanente

Item ad principale Si volitio desinit esse volitio manens tamen illud quod prius si adnihilaretur cognitio praevia tunc ipsa prius erat volitio per ipsam cognitionem quaero ly per cuius causae circumstantiam notat et non est dare nisi efficientiae et talem potest deus semper supplere ergo sine cognitione potest ista qualitas esse volitio

Praeterea augustinus 5 de trinitate capitulo 19 et 37 Quomodo inquit obieciebimus nihil secundum accidens dici deum et ipsius negatur nihil accidit quo intelligitur ut ea sint accidentia relativa quae cum aliqua mutatione rerum de quilibet dicuntur accidunt sicut amicus saltem neque enim esse incipit nisi cum amare inceperit sic ergo mutatio voluntatis ut amicus dicatur Nummus autem cum dicitur praetium relative dicitur nec tamen mutatus est cum esse cepit praetium et si minimus etc quanto facilius de ita in commutabili etc hoc etiam ponit magister libro primo distinctione 30

Praeterea volitio causatur partialiter a cognitione sed ipsa non causat nisi ex hoc quod est talis natura igitur posset diligi incognitum cum cognitio possit remanere talis natura et non esse cognitio

Praeterea anima ex hoc quod cognoscit potest aliquid quod non alias sicut diligere sed non fit potens noviter respecut volitionis nisi per aliud noviter in ea factum per argumentum amb?o quod ponitur distinctione 9 primi capitulo 5 si enim inquit ante deus postes pater generationis accessione mutatus est ergo ipsum noviter intelligere est noviter aliquid recipiere

Praeterea sicut beatitudo nihil esset quia nulla qualitas sed istam esse fruitionem sed hoc nihil est

Sed contra hanc veritatem quod cognitio non potest esse non cognitio ipsa manente multa sunt argumenta alias solvenda loco suo Et responsio ad propositum quod si adnihilaretur cognitio praevia volitioni ad hoc ipsa esset experientia quaedam vel advertentia obiecti quod diligitur ut probaui Teneo ergo quod omnis volitio est cognitio quaedam non tamen hoc pono sicut aliqui ponunt quod scilicet idem actus numero qui primo est cognitio et non volitio postea simul quandoque est volitio et cognitio quod falsum eset Et aeque faciliter et rationabiliter omnia salvarentur ponendo quod anima esset cognitio vel volitio ad praesentiam obiecti talis et talis et iterum eadem cognitio posset esse successive amor et odium respectu eiusdem quod videtur absurdum

Et praeterea aequaliter poneretur quod idem numero posset esse assensus et dissensus scientia fides et opinio

Sed dices ista quae infertur non sunt inconvenientia scilicet quod amore posset fieri odium etc quia scientia potest esse error et tantum inconveniens scilicet quod amor posset fieri odium etc quia scientia potest esse error et tantum inconveniens est hic sicut praecedens scilicet quod assensus fiat dissensus et cetera talia probo assumpti quia stante ista scientia quod ego scio quod ecclesia beatae virginis stat potest ecclesia prosterni ita qualitate stante in anima scilicet isto iudicio quod iudicio quod ecclesia beatae virginis stat nunc illud iudicium quod prius fuit scientia postea erit error

Respondetur quod serus est de assensu et dissensu et de scientia et errore quod actus iudicandi non denominatur assensus vel dissensus propter ad extrinsecum sed scientia ad hoc quod sic scientia dependent ab extrinseco quia veritas propositionis dependet ab extrinseco quia variatur ad variationem rerum sicut propositio significat et prius fuit ideo propositio quae prius fuit vera sed fuisset formata nunc foret falsa si formaretur Et potest dici sic quod meritum potest fieri demeritum quia si deus praecipiat mihi contingere aliquem actum usque ad a et non ulterius si vero contingerem post a ille actus qui fuit meritum ante erit peccatum post a quia actus dicitur meritorius vel demeritorius ab extrinseco propter acceptionem divinam vel reprobationem aliter ergo concedo conclusionem valet quod actus volendi ita sit volitio quod ipsa posita in anima contradictio eset quin anima velit sicut contradictio est quod albedo informet quin sit album illud quod informat ita quod nullo modo potest prius non esse volitio informans animam est postea esse volitio sed illud quod est volitio vel nolitio vel cognitio absolute est tale secus est de errore et notitia vera quia veritas et falsitas de nullo dicuntur ad se sed nullo modo idem informans potest esse primo assensus est postea dissensus et ideo sicut omnis assensus vel dissensus est apprehensio et non econverso nec esse potest ita ex alia parte communis volitio vel nolitio est quaedam apprehensio et hoc inter posita constantia subiecti sed non est econverso

Sed tunc est dubium cuius cognitio debeat poni dilectio utrum assertiva tamen vel apprehensiva utrum complexa vel incomplexa

Praeterea conclusio quod aliqua volitio creata est cognitio apprehensiva et non assentiva haec conclusio probatur sic quia nulla volitio vel nolitio est assensus vel dissensus nisi qua ad haec quod naturaliter causetur necessario praesupponit assensum vel dissensum sed non omnis volitio est huius igitur etc minorem probo quia ad hoc delectibile potest diligi si apprehendatur tantum notitia simplici incomplexa et aliquid potest diligi quando apprehenditur complexe absque omni assensu vel dissensu igitur aliqua volitio est apprehensio tantum

Et ultra cum quaeritur utrum volitio sic cognitio complexa vel incomplexa dicitur quod est notitia apprehensiva illius vel illorum sine cuius vel quorum apprehensione praevia non posset volitio vel nolitio per naturam causari nec viciose nec virtuose nec indifferenter Et ideo dico quod aliqua volitio est apprehensio incomplexa tam inessendo quam in significando puta illa qua diligo quodcumque ens in se et absolute et etiam qua diligo aliquid relative propter aliud dummodo notitiae exttremorum incomplexe sufficiant cum ipsa anima ad causandum talem volitionem alia est complexa obiective et in repraesentando seu naturaliter significando quantumcumque in se sit incomplexa sicut est illa volitio et consimiles opto te fore episcopum alia ergo est complexa aequivalenter et significative alia autem incomplexa

Sed tunc remanet adhuc dubium utrum aliqua volitio sic dissensus vel assensus dico quod sic ista enim laetitia qua quis gaudet quod inimicus mortus est quae non posset per naturam aliter causari est assensus quia inimicus mortuus est et similiter de similibus nam qua ratione ideo volitio est apprehensio illius vel illorum sine cuius vel quorum apprhensione praevia naturaliter causari non posset eadem rationed est assensus vel dissensus quod ita est vel non est de quo non posset gaudere nec gauderet per naturam nisi prae assensum quod sic esset vel non esset sed primum praedcitum est ergo etc

contra iam dicta fuerunt prius multa argumenta Et probatur minor quia qua ratione omnis volitio vel nolitio est experientia quaedam sive praeceptio noliti vel voliti ut par?cum eset eadem ratione illa volitio vel nolitio qua formaliter gaudio vel cristor quod ita est apprehensio vel cognitio quod ita est etc 3o principaliter restat respondere ad argumenta quae sunt superious posita contraria dicta et per ad argumenta secundae partis quia sunt directius contra me dictum est enim quod omnis amor est cognitio et quod omnis volitio est cognitio et quod aliqua est apprehensa et aliqua assertiva Quod autem nulla volitio sic cognitio prius fuit argumentum per argumenta circa principium quaestionis

Et ideo ad primum responsio quod actus amandi naturaliter causatus qui est volitio requirit cognitionem praeviam quae non sic amor Et cum dicis quod tunc stat tota difficultas dicendum quod difficultates non sunt fugiendae sed explicandae et dissolvendae miseria enim est fugam praeparare propter alicuius argumenti difficultatem concedere absurdum aut negare verum evidens verum Et ideo forte illi difficultati respondebitur alias

Ad 2m dico quod argumentum supponit unum falsum supponit enim quod non esset ibi aliqua alia cognitio sive scientia quaecumque quam ipse amore quod falsum est quia illud amorem praecedit aliqua cognitio metaphysicae qua causatur pura aliquod iudicium rectum cui potest contraire

ad 3m concedo quod actus malus est quaedam cognitio et cum quaeris an recta vel erronea quaero an loquaris de rectitudine morali et tunc ad propositum ille actus in aliis non est moraliter rectus Si aut loquaris de rectitudine veridica tunc utrumque potest dari quod aliquando actus malus quo gaudeo quod inimicus adversatur vel tribulatur aliquando est assensus verus puta quando tribulatur sicut iudicatur ipsum tribulari aliquando autem actus malus est assensus falsus putat si iudicem quod tribulatur et falsum iudicem et propter tale iudicium ego gaudeo tale gaudium est assensus falsus

Et cum dicis tunc actus virtuosus erit cognitio erronea concedo uniformiter rebus se habentibus unde qui cristaretur quod inimicus suus tribulatur et si inimicus suus non tribularetur crederet tamen quod tribularetur virtuose cristaretur et tamen talis actus tristandi esset assensus erroneus et falsus

Quae autem sequuntur in argumento nullum habent colorem nisi ponendo quod omnis volitio esset assensus et dissensus cuius oppositum dictum est

Ad 4m dico quod iste actus voluntatis non est dictamen sed sequens ad illud et cum quaeris aut erit conformis aut difformis dico quod potest esse conformis et difformis vel nec conformis nec difformis execumplum huius tertii est quia potest esse quod volitio sequens tale iudicium sic apprehensio incomplexa sicut si iudicetur de aliquo bono quod non est appetendum possum posito tali iudicio appetere illud et tunc talis appetitus est sicut apprehensio illius boni et tunc ista volitio nec est conformis nec difformis cognitio quia iudicium praecedens non est sicut cognitio apprehensio sed volitio sequens similiter posito quod volitio sequens tale iudicium esset assensus vel dissensus stat simul quod volitio sit assensus et dictamen praevium sit dissensus quia posito quod iudicio quod non est guadendum quod inimicus mortus est stante illo iudicio posset gaudere quod inimicus mortus est tunc illud gaudium est assensus et iudicium dissensus sed illud dictamen et volitio sequens non habent idem pro obiecto quia gaudium habet solum pro obiecto quod inimicus mortuus est sed dictamen praevium habet pro obiecto quod non est gaudendum quia inimicus mortuus est et ita actus iudicandi et volitio sequens non sunt conforma nec difforma sed disparata verumptamen ubi iudicio quod innimicus mortuus est et volitio sequens sive ipsa sit tristitia sive gaudium praecise ex tali iudicio habita vel habitum est conformis notitia illi iudicio

Si aut volitio sequens et iudicium praecedens habeant idem obiectum primo tunc si iudicium praecedens sit assensus et volitio sequens erit assensus et sibi conformis ut si iudicem quod inimicus mortuus in est et gaudeam de hoc tunc illud gaudium est conformis cognitio et assensus sicut iudicium praecedens sed in illo casu quando iudicium praecedens et volitio sequens non habent idem obiectum tunc non oportet quod si iudicium et volitio sequens sic assensus quod nolitio opposita illi volitioni sic dissensus ymmo potest esse assensus uniformiter quia ponatur quod eo iudicem inimicus mortuus est et gaudeam consequenter de illo tunc illud gaudium esset assensus sicut iudicium praecedens sed etiam si tristaret de hoc non gauderem illa tristitia esset assensus sicut gaudium sequens fuisset assensus

Et ad 5 patet ex dictis quod si unum dictamen scilicet primo cum volitione et postea cum nolitione utrique illorum actuum scilicet tam nolle quam velle conformis notitia illi iudicio

Ad 6 non oportet quod experiretur ibi aliqua intellectio dicta ab omni actu volendi et nolendi illa tamen intellectio quae est volitio bene potest ibi experiri

Ad 7 aut loquaris de rectitudine veridica aut morali seu virtuosa si de rectitudine morali consequentia non valet ut patet de se licet alterum verum sit quia eo ipso quod est actus malus non est rectus moraliter et praeterea consequens non est inconveniens licet enim velle fornicari sit in potestate hominis quo ad actus causationi non tamen est in potestate hominis quin si causet illum actus ille sit viciosus sicud ex alia parte in exemplo tuo licet in potestate hominis sit formare propositionem non tamen est in potestate eius utrum sic vera vel falsa si formetur si aut loquaris de rectitudine veridica cui opponitur error illa respicit assensum vel dissensum et nulla volitio aut nolitio est assensus vel dissensus quin ipsa po?ta et rebus significat per eam sit recta vel non recta secundum exigentiam rei significatae velimus nolimus rectitudine veridica tunc dicendum sicud prius dictum est in 3o argumento

Sed dubium est hic potest ne argumenta volitio esse via vel falsa videtur quod non quia nulla propositio est volitio verum autem et falsum est passio propositionis

Contra omnis complexa apprehensio est vera vel falsa quia aut sic est ut apprehenditur et tunc est vera aut non sit et tunc est falsa Sed per prius dicta aliqua volitio est apprehensio complexa scilicet quia gaudeo quod inimicus mortuus est dicendum quod potest concludi quod aliqua volitio est apprehensios vera puta illa qua gaudeo quod sive christianus vel super minor aliqua autem non quae est apprehensio complexa puta ista qua opto esse beatus quia secundum aristotelem primo peryermenias sola oratio enuntiativa et non p optatam neque depraetativa eset vera vel falsa

Ad argumentum primum huius dubii dicendum quod non solum propositio est signum verum vel falsum sed propositio est oratio verum vel falsum significans unde nec assensus nec dissensus nec talis volitio quam dixi apprehensionem veram vel falsam est propositio formaliter sed aequivalenter

argumentum etiam ad aliam partem assumit falsum non enim omnis complexio est vera vel falsa secundum philosophum sed enuntiativa

Ad argumenta alterius doctoris qua probant quod cognitio non est volitio ad primum capit sine probatione duo falsa unum quod deitas potest animae esse vitae cuiuslibet cognitionis et aliud cuius oppositum datur nec inprobatur capit etc unum verum probo scilicet quod omnis volitio est cognitio quaedam et tunc vellet quod nihil esset sibi cognitio nisi deus et tamen quod deus non esset sibi volitio qua esset miser Ego autem nego deum posse esse c?re cognitionem vel volitionem et maxime omnem suam cognitionem si est misera quia non erit ibi cognitio nisi qualis deus est sibi

ad 2m non est contra me quia non pono quod praecedens cognitio fiat post dilectio postquam non fuit dilectio et tamen fuerit

ad 3m bene salvatur ymago propter distinctionem primae cognitionis a dilectione quam principiat

per idem ad 4m cum illud quod ulterius habet pro inconveniente in multis est possibile si aliquis actus praecipiatur pro uno tempore et prohibeatur pro re?o et tamen conci?etur pro turoque

5m similiter non est contra me licet sumatur dubia quaedam mihi quod non sit contra me patet quia non probat quin amor ille medius sit cognitio quaedam et praeterea daretur sibi leviter ab hiis qui tenent alio modo quod praecedens cognitio potest noviter fieri volitio quia ipsa cognitio non est nata causare passionem donec ipsa fiat amor sicut ipse diceret quod qualitas quae potest esse cognitio et non est quia est a solo deo sit ita non potest causare volitionem donec ipsa sit cognitio et ex tunc primopost potest a Simili haec dicerent illi

ad 6 et 7m sicut ad 2m quia ita scilicet cognitio praecedens numquam erit volitio

Ad principale patet