Text List

Table of Contents

Only show available transcriptions

Syntagma Theologiae Christianae

Liber 1

Caput 1 : De voce seu nomine Theologiae, unde ortum ducat, quid significet, quot modis accipiatur, quid et quotuplex sit Theologia falsa.

Caput 2 : An Theologia vera sit, quid sit, et quod subiectum eius.

Caput 3 : In quo de Theologia archetypa

Caput 4 : In quo agitur de theologia ectypa

Caput 5

Caput 6

Caput 7

Caput 8

Caput 9

Caput 10

Caput 11

Caput 12

Caput 13

Caput 14

Caput 15

Caput 16

Caput 17

Caput 18

Caput 19

Caput 20

Caput 21

Caput 22

Caput 23

Caput 24

Caput 25

Caput 26

Caput 27

Caput 28

Caput 29

Caput 30

Caput 31

Caput 32

Caput 33

Caput 34

Caput 35

Caput 36

Caput 37

Caput 38

Caput 39

Caput 40

Caput 41

Caput 42

Caput 43

Caput 44

Caput 45

Caput 46

Caput 47

Liber 2

Caput 1

Caput 2

Caput 3

Caput 4

Caput 5

Caput 6

Caput 7

Caput 8

Caput 9

Caput 10

Caput 11

Caput 12

Caput 13

Caput 14

Caput 15

Caput 16

Caput 17

Caput 18

Caput 19

Caput 20

Caput 21

Caput 22

Caput 23

Caput 24

Caput 25

Caput 26

Caput 27

Caput 28

Caput 29

Caput 30

Caput 31

Caput 32

Caput 33

Caput 34

Caput 35

Liber 3

Caput 1

Caput 2

Caput 3

Caput 4

Caput 5

Caput 6

Caput 7

Caput 8

Liber 4

Caput 1

Caput 2

Caput 3

Caput 4

Caput 5

Caput 6

Caput 7

Caput 8

Caput 9

Caput 10

Liber 5

Caput 1

Caput 2

Caput 3

Caput 4

Caput 5

Caput 6

Caput 7

Caput 8

Caput 9

Caput 11

Caput 12

Caput 13

Caput 14

Caput 15

Caput 16

Caput 17

Caput 18

Caput 19

Caput 20

Caput 21

Caput 22

Caput 23

Caput 24

Caput 25

Caput 26

Caput 27

Caput 28

Caput 29

Caput 30

Caput 31

Caput 32

Caput 33

Caput 34

Caput 35

Liber 6

Caput 1

Caput 2

Caput 3

Caput 4

Caput 5

Caput 6

Caput 7

Caput 8

Caput 9

Caput 10

Caput 11

Caput 12

Caput 13

Caput 14

Caput 15

Caput 16

Caput 17

Caput 18

Caput 19

Caput 20

Caput 21

Caput 22

Caput 23

Caput 24

Caput 25

Caput 26

Caput 27

Caput 28

Caput 29

Caput 30

Caput 31

Caput 32

Caput 33

Caput 34

Caput 35

Caput 36

Caput 37

Caput 38

Caput 39

Caput 40

Caput 41

Caput 42

Caput 43

Caput 44

Caput 45

Caput 46

Caput 47

Caput 48

Caput 49

Caput 50

Caput 51

Caput 52

Caput 53

Caput 54

Caput 55

Caput 56

Caput 57

Caput 58

Caput 59

Caput 60

Caput 61

Caput 62

Caput 63

Caput 64

Caput 65

Caput 66

Caput 67

Caput 68

Caput 69

Caput 70

Caput 71

Caput 72

Caput 73

Caput 74

Caput 75

Liber 7

Caput 1

Caput 2

Caput 3

Caput 4

Caput 5

Caput 6

Caput 7

Caput 8

Caput 9

Caput 10

Caput 11

Caput 12

Caput 13

Caput 14

Caput 15

Caput 16

Caput 17

Caput 18

Caput 19

Caput 20

Caput 21

Caput 22

Caput 23

Caput 24

Caput 25

Liber 8

Caput 1

Caput 2

Caput 3

Caput 4

Caput 5

Caput 6

Caput 7

Caput 8

Caput 9

Caput 10

Caput 11

Caput 12

Liber 9

Caput 1

Caput 2

Caput 3

Caput 4

Caput 5

Caput 6

Caput 7

Caput 8

Caput 9

Caput 10

Caput 11

Caput 12

Caput 13

Caput 14

Caput 15

Caput 16

Caput 17

Caput 18

Caput 19

Caput 20

Caput 21

Caput 22

Caput 23

Caput 24

Caput 25

Caput 26

Caput 27

Caput 28

Caput 29

Caput 30

Caput 31

Caput 32

Caput 33

Caput 34

Caput 35

Caput 36

Caput 37

Liber 10

Caput 1

Caput 2

Caput 3

Caput 4

Caput 5

Caput 6

Caput 7

Caput 8

Caput 9

Caput 10

Caput 11

Caput 12

Caput 13

Caput 14

Caput 15

Caput 16

Caput 17

Caput 18

Caput 19

Caput 20

Caput 21

Caput 22

Caput 23

Caput 24

Caput 25

Caput 26

Caput 27

Caput 28

Caput 29

Caput 30

Caput 31

Caput 32

Caput 33

Caput 34

Caput 35

Caput 36

Caput 37

Caput 38

Caput 39

Caput 40

Caput 41

Caput 42

Caput 43

Caput 44

Caput 45

Caput 46

Caput 47

Caput 48

Caput 49

Caput 50

Caput 51

Caput 52

Caput 53

Caput 54

Caput 55

Caput 56

Caput 57

Caput 58

Caput 59

Caput 60

Caput 61

Caput 62

Caput 63

Caput 64

Caput 65

Caput 66

Caput 67

Caput 68

Caput 69

Prev

How to Cite

Next

Caput 9

1

CAPUT IX. In quo de Patefactione Dei.

2

PECIALIS providentia Dei, est quae peculiariter ad creaturas rationales, nimirum Angelos & homines pertinet. Psal. 90. 17. AdPsit amoenitas Iehovae Dei nostri nobis: & opus manuum nostrarum institue in nobis: ipsum, inquam, opus manuum nostrarum institue. Et Ps. 91. 11. Angelis suis praecipiet de te, ut conservet te in omnibs viis tuis. Zach. 1. ostenditur Prophetae visio ad figurandam specialem providentiam Dei: Nam Filius Dei, per quem Pater omnia gubernat in caelo & in terra, stat in medio myrteti, quod est imago Ecclesiae Dei, & adsunt sancti Angeli administri Filii Dei, & missi propter salutem hominum electorum.

3

Quidam opera gratiae, quae Synecdochice etiam opera Redem. tionis a quibusdam vocantur, & opera alia ad humanumgenus & speciatim ad Ecclesiae Dei curam pertinentia disjungunt ab operibus providentiae, sed perperam. Nam ut ait Clemens Alexandrinus, quin libro stromatum, quum sit providentia, non ex providentia factam fuisse & prophetiam, & eam quae in Srvatorem facta est Oeconomiam, divinamque dispensationem, putare nefarium est: pag. centes. quadragesimanona, Latinae versionis Gentiani Herveti. Theodoret tus in Epitome divinorum decretorum, libro quinto, capite de Servatoris dispensatione seu incarnatione: De divina autem incarnatio: ne quid sentiamus operae pretium est ostendere. Quod enim de ea dicetur. id universorum Dei providetiam apertius praedicat: Et Sermone decimo de Providentia: Incarnatio Salvatoris sane summum divinae circohomines curae caput est. Nam immensam hujus bonitatem nec caelum. nec terra, nec mare, nec sel & luna, nec stellae, nec tota illa visibilis & invisibilis creatura, quae solo verbo creata, quin potius juxta hujusvoluntatem verbo producta est, ita demonstrat, ut quod ipse Vnigenitus Dei Filius (qui in forena Dei fuit, splendor gloria, character substantiae, qui aprincipio fuit, & cpud Deum fuit, imo ipse Deus fuit, per quem omnia facta sunt) servi formam assumsit, ut in hominis similitudine esset, & in hominis figura inveniretur ut homo, & in terra videretur, hominibus conversaretur, infirmitates nostras susciperet, & morbos ferret. Et Beatur ille Paulus hoc maximum Dei erga homines amoris argumentum agnovit, & clamat dicens: Comendat autem sua charitatem erga nos Deus quod quum adhuc essemus peccatores, Christus pro nobis mortuus fuit. Et rursum: Qui protrio filio non pepercit, sed pro nobis omnibus tradidit. illum, qui fieri potest ut non& cum eodem omnia nobis donet? Assentitur. his Divus quoque Iohannes: Sic enim (inquit) dilexit Deus mundum, ut filium suum unigenitum daret pro eo, ut omnis qui credit in eum non pereat, sed habeat vitam aeternam. Non itaque simpliciter homines curat, sed amans simul horum curam gerit.

4

Specialis providentia Dei tum in hac vita est, tum post hanc vitam erit

5

Opera specialis providentiae divinae in hac vita sunt vel beneficia Deis rel judicia ejus

6

Beneficia specialis providentiae Dei, sunt opera Dei, per quae creatur ris rationalibus ex gratia benefacit Proinde contingunt nobis gratis, absque nostris meritis, Jesa. 55. 1. Et passim vocantur gratiae, quia gratis datae. Dicuntur & benedictiones Dei, Psal 21. 4. Ephes. 1. v. 3. 4. Eadem appellantur splendor Dei, pulcritudo seu amoenitas Dei. Psal. 90. v. 17. & sit pulcritudo Dei nostri super nos, hoc est, exhibe nobis beneficia tua, quibus pulcritudinem & amoenitatem tuam splendere apud nos facias

7

Compatantur aquis, vino, lacti, pani, pinguedini, Jesa. 55. Eaque PRIMo vel praeterita sunt, vel praesentia, vel fatura. Praeteritorum & praesentium beneficiorum Dei consideratioquotidiana cuique commendata esse debet, ad excitandam in nobis fiduciam certam, Deum in futurum etiam nobis benefacturum: ut videre est in Davide, qui beneficiorum acceptorum memoria confirmat seipsum in fide de accipiendis etiam in posterum, ut Psal. 3. v. 57. 6, 7. & 4v. 2 & I40.6

8

SECUNDO beneficia Dei vel spiritualia sunt, vel corporalia Sciritualia beneficia, sunt quae vitam spiritualem concernunt, ut iitanquam mediis ad salutem aeternam perducamur.

9

Suntque tum patefactio Dei & vocatio; tum fedus divinum & obsignatio federis aliorumque beneficiorum Dei omnium.

10

Patefactio Dei, est beneficium Dei, per quod nos docet de se & voluntate sua, ut eum cognoscamus quantum nostra interest.

11

Est nobis summe necessaria: quia ut pecudes a pecudibus sine homine, sic homines ab hominibus absque Deo recte gubernati est impossibile.

12

estque tum naturalis, tum supernaturalis. Duo enim sunt principia quibus Deus ad sui cognitionem nos adducit; Natura & Gratia: ex illa manat naturalis patefactio Dei, ex nac supernaturalis.

13

Patefactio Dei naturalis, est quae sit per ministerium naturae, ad hunc sinem, ut omnibus homininus, imo etiam diabolis excusatio ignorantiae & peccati praecidatur, Rom. 1. 26.

14

Eaque est communis omnibus hominibus qua homines sunt, tam reprobis quam electis: tam non renatis, quam renatis

15

Eadem reproborum impietatem coarguit, electorum autem fide confirmat.

16

Estque vera quidem, & cum verbo Dei congruit, sed ad veram Dei cognitionem non sufficit:

17

Praeterea licet nihil falsi de Deo doceat, homines tamen cor¬ rupti sine accedente luce verbi Dei, non nisi falsas opiniones de Deo ex illa concipiunt, quia illa quae naturali judicio intelligi possunt, homines non regeniti, propter innatam ipsis caecitatem & pravitatem perperam accipiunt & interpretantur ac varie corrumpunt.

18

Estque vel per legem natura, vel per opera naturae Lex naturae, est naturalis notitia in prima creatione cordibus hominum a Deo immediate impressa, tradens discrimen honestorum & turpium, ut illa quidem expetantur, haec vero fugiantur, Rom 1. 32. & 2. v. 15. Ita Deus primum per κονας εννδιμς sεu ωροληψεις, hoc est, communes illas notiones creaturarum rationalium naturae insitas canquam per scintillas quasdam in ea micantes, Numen suum, Numinisque cultum quadantenus commonstrat

19

Lex naturae ante lapsum fuit plane eadem cum Lege divina morali: post lapsum autem obscura:a Dei agnitione in mentibus hominum, lex naturae tantum pars decalogi est: ac proinde lex divina est, aut pars legis divinae. Lex naturae dicitur etiam liber conscientiae: item jus Gentium, quia lex naturae est communis omnium Gentium & nationum, eaque ubique instinctu naturae, non constitutione habetur aliqua. Legis naturae seu juris naturalis & juris Gentium est quod sit Deus, isque colendus pura mente: quod parentibus sit parendum? quod patria amanda ac defendenda: quod injuria ac vis propulsan da: quod honeste vivendum, nemo laedendus, jus suum cuique tribuendum, &

20

Patefactio Dei per opera naturae, est patefactio naturalis, qua Deus qui natura est invisiblis, per opera creationis & providentiae visibilia, in toto mundo demonstrat irvisibilia sua niminem aeternam suam potentiam & divinitatem, ut a visibilibus etiam ag noscatur. Psal. 8. v. 2, 4 Psal. 19. 2. & 50 1. Act. 14. v. 17. Rem. 1. 19 20. Vocatur etiam liber naturae. Nam universus hic mundus est in star libri explicati seu aperti, qui ornatu, ordine & usu suo testatur, Architectum ejus esse sapientissimum, potentissimum & beneficentissimum. Praecipue vero homo μικεεκοσνος, parvus mundus, ejutomeo veluti breviarium mundi, sive animam & facultates ejus, sive corpotis fabricam, & partium corporis usum varium & insignem conside res, commendat artificem. Ad haec praesentiam, potentiam & gloriam, majestatemque suam, patefacit Deus & testatur apertissime per meteora ignea, aerea & aquea, ut sunt venti, terrae- motus, coruscationes, tonitrua, &c. Psal. 18. 8. & seq. Psal. 29. Ita opus visibile manifestat opificem qui natura est invisibilis, ut etiam a visibilibus possit sciri. Proinde Mundus iste visibilis est theatrum amplissimum in quo igniculos communium notionum i1 mentibus hominum accensos ἀναζωπορες, fovet, auget atque illustrat, vario illo & multiplici rerum a se conditatum spectaculo proposito: unde tam conspicui sapientiae, bonitatis & potentiae divina radii effulgent, ut etiam μυωπαζοντας luce & coruscatione aliqua erfundant. Porro ex operibus creationis non renati S. Trinitatem aut vesti gium ejus non cognoverunt, sed tantum attributa Dei quaedam, ut aeternitatem, bonitatem, sapientiam

21

Tantum de patefactione Dei naturali Patefactio Dei supernaturalis, est qua Deus se peculiari modo in sua Ecclesia notum facit, nempe per verbum quod nobis proloquitur intus & foris Psal. 25. 8, 9, 12, 14. & Psal. 65. 6. & Psalm. 103. v. 7. Matth. 11. v. 27. Joh. 1 v. 18. Psal. 98. 2.

22

Eaque necessaria est, quia lumen naturale ad Deum recte cognoscendum & rite colendum non sufficit. Quod enim supernaturale est, naturali luce pervideri nequit: & lux naturalis in homine, uliro a veta luce averso, prope extincta fuit. Ideo Deus per supernaturalem patefactionem igne verbi sui, αjσθετήριον hominis, falsarum opinionum praestigiis & sordibus obstructum expugnavit, circumfusamque caliginem dispulit.

23

Cum patefactione Dei supernaturali non pugnat patefactio naturalis: Nam gratia non tollit naturam, sed eam perficit, & naturam supra naturam evehit: tum gratiae subordinata est natura. Proinde ut pessime faciunt illi, qui naturae documentis adversus autorem naturae & adversus Scripturam quam natura perficitur abutuntur: ita & illi errant, qui naturalem fatofactionem Dei superhe rejiciunt. Qua de re operaepretium est notari insignem locum in Admonitione Neustadiana de Formula Concordiae, ex Dilutione falsae accusationis: Dicunt, nos exponere verba Christi secudum rationis humanae, judicium. Hic rursus more suo miscent veris falsa Ambigua enim oratio est, quum dicuntur verba Scripturae secundum rationis judicium in telligi. Secundum rationem de rebus diuinis judicare, sine praecunte luceverbi Dei, & illuminatione Spiritus Dei, vere est cum ratione velle insanire, caecum de coloribus consulere, & caecum sequi ducem: quod qui facir. merito cum duce suo in foveam cadit. Hoc faciunt illi, qui vel ex solis principiis natura notis judicare uolunt de Deo & ejus uoluntate, nealiquid recipere, quod ex illis deduci & confirmari non possit: vel ades genii humani, ad errores, mendacia praesertim de Deo, & idola propersi figmenta & affectus, doctrinam caelestem inflectunt & detorquent: quod praecipitium cavere nos jubet Apostolus, quum inquit: Videte, ne quis sit, qui vos depraedetur per philosophiam, & inanem decepi: onam, secerdum traditionem hominum, secundum elementa mundi, & non secundum Christum. Etsi enim vera Philosophia est lux naturalis, mentib. a Deo in creatione insita, & nihil continet cum voce divina pugnans: non enim pugnant inter se patefactiones divinae sive naturales sive supernaturales: tamen duobus vitiis post obscurationem sui per peccotur: laborat: quorum alterum est, quod homines veris principiis, & inde exstructis veris cenclusionibus, multa assingunt, & per malam consequen¬ tiam assuunt, quae non partes seu dogmata, sed ulcera, sed naevi verae Philosophiae sunt, neque ulla solida ratione confirmari possunt, ideoque iniastum est, eorum nomine veram philosophiam mace audire: Ex vero enim nihil nisi verum sequitur. Alterum est, quod Philosophica principia, hoest, lux naturalis non sufficit ad integram & veram Dei & uoluntatis divinae cognitionem consequendam: partim quia Filius Dei protulit ex ercano sinu aterni Patris, novam doctrinam, videlicet Evangelii, quae omnium angelorum & hominum sapientia inveniri non potuisset; partim quia etiam legis divinae notitia naturalis per peccatum obscurata & mutilata est, at proinde diuvinis repetitionibus & declavationibus complenda fuit. Non itaque ex naturali lucerectae rationis, seu philosophia, sed ex oraculis divinae vocis, principia sumeda & discenda sunt, ex quibro de veritate & falsitate omnis doctrinae Ecclesiasticae judicetur & pronum. cietur. Quod si aute alicubi Verbi Dei & rectae rationis testimonia consentire videmus, tanto firmior debet esse fidei certitudo. Ad haec imploranda est Spiritus S. gratia, ut quae a Prophetis & Apostolis recte dicta. sunt, nos recte intelligamus. His positis, apparet jam alter usus rectae rationis in rebus divinis intelligendis & dijudicandis, nimirum rationis: Spiritu S. illuminatae per voce caelestis doctrinae, & ex crincipiis & axiomatibus non natura cognitis, aut humana autoritate constitutis, sed in Scriptura Prophetica traditis, secundum normas bonae & necessaris. consequentiae, a Deo rationali creaturae impressas, considerantis & judicantis, quomodo partes doctrina caelestis inter se cohaereant, & se mutuo stabiliant, quod ex illis corsoctaneum, quid cum illis consentaneum, quid ab illis dissentaneum sit, cum illis cor sistere aut non consistere valeat

24

Hunc usumrationa in rebus sacris, adeo non improbat Deus, ut illum etiam secerissime requirat; ino propter hunc usum praecipue naturas intelligentes condidii, ac normas judicandi ac discernendi verum a¬

25

also, certum ab incerto, illis inse vit, ut probare fossint, quid sit acceptum Domino: ne sint pueri intelligentia sed malitia pueri, intelligentia veIo idulti sint: non fluctuent & circumferantur quovis vento doctrinae, a hominibus alea; veteratoria ad insidiose fallendum versutia: Omnia sciant explorare & quod bonum fuerit, retinere: praecipue vero docenter int ad dicendum idonei, & concradicentes possint convincere, illisque oobturare. Et sicut inter veram Philosophiam & Sacram Scripturam revera non est contradictio, & si qua videtur esse, id hominum, sive in philosophia, sive in doctrina Ecclesiae, errere sit: sic etiam res explicans di, ratiocinandi, probandi & refutandi, videmus non alia servare Epiritum Dei rationem & formam, nisi quam sana Philosophia monstrat.

26

Quod si itaque Theologi nos accusant, quod secundum ratienem explicomus Scripturam, tanquam nitentes principiis raticat humacae notus extra verbum Dei, aut vehementer de nobis errant, aut scientes nos afficiunt atroci & manifesta injuria. Non enim opponimus llis argumenta ex Phelosophia, sed ex verbo Dei & articulis fidei, rationi prosus ignotis, desumta. Nam si quid in Scriptura Deus cradit quod etiam natarali luce hominihus notum fecit, id nen propterea sic die ndum est, philosophicum, quin simu: sit Theologitum. Quae enim esset iniuria in Scripturam Sacram, & quanta divinarum & humanarum reru iconturbatio, si vox Prophetica & Apostolica proptereal esset exciodens da, quia judi: ium rectae rationis ei uo testimonio suffragetur:

27

Sed niceni facile emnes cordati, Theologos istos, quia quae ex verbo Dei illis obij tantur, non possunt refutare; ideo conari ill. hoc praetextuclevare quo sint cogitationes Philosophicae & humanae, ut imperiti persuadrait, dign, tatem Theologicam respondere ad ea nun ne cesse habere. Sin vero hoc in nobis reprehendunt, quod illos pessime habere res ostendit, nimirum quod non clausis oculis & mentibus, quocudque ipsi ducunt, sequimur, sed exemplo Berocensium, scrutamur Scripturas, anesta sic habeant, quae ab illis dicuntur, examinamus illorum dogmati & argumenta, an cum verbo Dei congruentibus principiis, & probconsequentia nitantur: non sane dubitamus fateri, nos rectae ration: judicium tam in diuinis, quam in humanisribus intelligendis adnibes re. Existimamus enim, sicut is, qui docetur de coloribus, aut qui ponia ambulat, non peccat, si utatur oculis, & si hoc non faciens fallatur. aut impingat, merito deridetur & vituperatr: Ita nos tum demum in accusationem & poenam iustum incursuros, si in hunc usum datos nobis a Deo mentis oculos non aperiamus, ad expleran: a ea, quae nobis Denomine ab hominibus proponuntur credenda, & ad ambulandum accurate, non tanquam in sipientes, sed tanquam sapi ites, in via pericuosa, quam ad salutem tendimus. Nusquam gerniciosior est abusus nominis & doctrinae philosophicae, quam in doctrina Ecclesiae. Est autem abusus Philosophiae, &n confusio cum Theologia, quum praetextu sibe. thilosophiae sive Theologiae singuntur falsa principia, & ex illis folso dogmata defenduntur, quae cum Philosopia & Theologiu vera pugnant: cum Philosophia, etiam vera, fingitur suffiune ad docendos hom, nes deDei & cias cultu, & salut: homieum: quam dognaara Ecclesiae ignota rationi, deducuntur, non ex divinis oais, iud ex rationioι. Philo sophicis: cum, quae Phuosophi. de rebus siut sabieetis: ecte pronunciat ad res diuvinas e, ctenduntur, ad quas minime ngruun, & quas Philosophia ignorat, & de quibus non loquitur: Cum opimones aut Iatu tiones, quae etiam in relius: hilosophicis usurpatae, sunt interiae, umbi guae, impropriae, oliseurae & santilitatis otiosae, transferuntur ad res Thrologicas, quae idlis involvuntur, & in pugnas disftationum iutiles convertautur, aut quum appellationes & plases aiinsophicae, ulteno sensu, & novis acaguitatibus sermonis, vasre excogiti is, usurpantar in doctrine Ecclesiae, ad quaerenda effugii, & sauendes eos, qui insuetum giius, irinonus a an intelligunt

28

Hie Phiicsophiae & rationis abusus aetate superiori peperit nobis Theologiam Scholasticami, qualem fere nonis recudunt hi Th. vιogi.

29

Vaera autem diicretio sun: inis rationis & gratiae, & ujus iigamus rationis is rabus fides, est, quum harmonia veritatis divi ctus pacese ct rui etur: defectus lucis naturalis, & tenebrae menta numa nae: Dei, cinciss voluntate & operibus, considerantur: philu, ophica dogmata. ex natura notis; Ecclesiastica ex revelatis praeter naturam principii explicantur & exstrunrtur: terrena sapientia per coelesiem. corr, gitur exorbitans, &i coepletur deficiens: & secundu n normus & metas artium iudicandi de vero ac falso, & res xolicandi a Dio monstratas, am sacra quam profana tractantur & desputantus. Hoc famulitiu, & hic usus Philosopl aacrationis in rebus sacris non taium concessus & utilis, sed etiam necessarius est: Proferat, quis hoc in dubum vocat, ullum e Saipture S tera argume:tum, quod ad regulis bone onsequentiae, a Philosocisis eruditis annotatas, non congrunt. Vo: e qui sine dscrimine clamant porpetuo, de excludenda ratione h. 1 aa, a tractatione rerum sacrarum, id videatur postulare; u: homines sint animalia bruta, quibus ipsi tanquam vulpes anseriba, impune quidvis concionari possint.

30

Summa est, quod non ex Philosopnia, sed e Scripturae Sacrae penetra libus hausimus principia & fundamenta, quae adversariis opponimus de natura & usu Sacramentorum Ecclesiae, de loquutionibus Sacramentalibus, de veritate carnis nostrae in Christo, de eius ascensu in colum, communione Sanctorum cum ipso, & praesentia ipsius in minist rio & in Sacramentis: Eadem tamen ratione & via, qua Philosophi ias conclusiones ex philosophicis principiis, etiam theologicus ex theologitis deducere, hoc est, cum contradicentibus non ex ratione, sed tantum secundum rectam rationem disputare, ipsius Dei nobiscum in verbo suo loquentis exemplo d dicimus

31

Patefactio Dei supernaturalis. vel interna est, vel externa. Interns, quae sit per verbum internum, quod cordibus singulorum Ecclesiae suae membrorum universe & singulariter Deus indit; eterni sui Spiritus communicatione, Psal. 25. 14. Matth. 16. v. 17. Joh. 6. v. 45. 1. Joh. 2 20, 27. Externa, quae sit per verbum Dei foris annunciatum, quod in divino illo instrumento caelestis salutaris que sapientiae, quod Deus Prophetarum & Apostolorum servorum suorum manibus exaraum, in sacrario Ecclesiae suae deposuit, divina sua autoritate & virtu te Spiritus sui obsignavit, ut constanter in ore fidelis populi & seminis ipsius resideat in secula. 2. Cor. 2. v. 14.

32

Uitraque patefactio est necessaria: Ut enim ad Solis percipiendam ucem, utrumque nobis necessarium est, Sol & oculus noster, quorum ille nobis foeneratur lucem, hic communicatam percipit (nam sine oculo frustia lux Solis futura esset, quemadmodum & frustraoculus sine Sole;) Ita ad salvificae lucis communicationem praestarihaec duo nobis opus est a Deo, lucem gratiae foris, cujus Scriptura Sacra instrumentum: & lucem gratiae intus oculumve fidei, cujus singulariter autor & effector est Spiritus ille Christi, qui omnia in omnibus operatur, ut qui anima sit Ecclesiae Christi, totum corpus & singulas partes illius seu membra singula in toto corpore vivificans, omniaque ἐπιχρρηρῶν ex demenso donationis Christi¬

33

Duplex haec patefactio in electis Dei conjuncta et, non autem opposita, ita ut una alteram excludat: sed per utramque communicat. nobiscum sapientiam suam salvificam, & quod per Sacram Scriptutam patefacit foris, idem per Spiritum Sanctum manifestat in cordibus. Nec enim aliud per Scripturam foris, aliud per Spiritum Sanctum in cordibus revelat, sed unum idemque. Porro externa revelatio est communis quae per commune illud instrumentum, nempe verbum Dei, quod nunc habemus in S. Scriptura, electis & reprobis praestatur communiter. Externa patefactio Dei per verbum, sufficiens quidem est quoad notitiam, sed non quoad effectum: interne autem per Spiritum S est sufficiens non tantum quoad notitiam, sed etiam quoad effectum. Et sit vel terrene modo, vel caelesti Joh. 3. v. 12. Etsi enim sapientia rerum divinarum est una & eadem: modus tamen docendi eain est duplex, terrenus & caelestis.

34

Terrinus docendi modus, est qui accommodarus est infirmitat hominum, qui ut terreni sunt, ita terrenis rebus assueti sunt & facilius capiunt quae typis a relius terrenis sumtis explicantur, cujusmodi sunt similitudines, exempla, &c Sicut Paulus ait Rom. 6. 19. Heminum more loquor, propter i firmitatem carnis vestrae.

35

Similitudinibus & exemplis Deus in Scriptura utitur frequentissime ad evidentiam, quia res veluti sensibus externis subjiciunt, & locendae imperitiae nostrae valde commode serviunt: sunt enim veluti imagines quibus res ipsae ante oculos nostros depictae cernuntur.

36

Sumuntur similitudines a rebus vel creatis a Deo, vel arte humafactis. Exempli causa, stellae innumerabili multitudine & pulcherrima serie in caelo dispositae, sunt imago vere fideliim, qui sunt filii Abraami secundum promissionem, spiritum & fidem. Arena vero in lirtoribus vel locis arenosis est imago infidelium, etiamsi essent filii Abrahami secundum carnem; sunt enim infructuosi & doctrinarum malarum morumque malorum bibuli. Genes. 2.. 4. stinus Murtyr. colloquio um Tryphone Iudaeo. Malltus figurat verbum Dei Ut enim malleus efficit ut dissiliat petra: ita Verbum Dei perfringit homines sacia: & duros. Jerem. 23. v. 29. Securis & serrusunt iniagi eorum Fauuum, aquibus Deus utitur ad castigandos fideles & punicudos lein Jesu. 10. v. 15.

37

pculaiua ipsius mole dissilien: & corruens & maceria ruiuc:ae in pulla ilii negos: dejicitur, est imago improborum, (uaaacolorin, nequi, iam conisfitaut. Psal. 42. v. 4.

38

cuua dig rat, poitum Sanctum quo obsignati sunt credentes; PU T:

39

ui sdendi, est qui congruens est perfectis & caelitus ceisiiuis anefiliore le Sp ritus Saucti, 1. Corint. 2. v. 4. & sequenc. lius cudisue ad fine in capatis.

40

a dldaus patera tin Dei sit tum per doctrinam caelestem nobis tevi ddadau Tttetaim suturarum praedictionem.

PrevBack to TopNext

On this page

Caput 9