INCIPIUNT TRACTATUS (1) HUIUS LIBRI

Perfecte cognitionis integritas quamvis a causis originem contrahat, tamen anime notitia, que a sensibili perceptione distat, ex eius operibus indagatur quippe cum eius essentia latente opera abe a emanantia ipsam in propatulo manifestent. Assertio igitur existentie eius ex quatuor rebus declaratur: ex actu primo vite, ex operibus, ex privatione primi actus et operum, et ex rerum ordine natural. In corporibus enim mundi aperta diversitas invenitur. Nam quedam eorum vite perfectionem participant, quedam vero ab ipsa sunt semota. Vita vero est actus primus, continuus, a substantia formali fluens quieta, ad quem consequitur motus intrinsecus a principio se ipso ad eius intrisecam continuamque executionem suficiente emanans. in illa autem forma corpórea materie corporalis nexibus colligata secundum parcium materie portatorem dimensssionum suscipiens est principium motus sufficiens, nec movet subiectum in sua quieta permanens fixione eo quod materialis dependentia movendi adimit libertatem. eius autem connexio motus susceptionem cum subiecti confert simultate. tales igitur forme corporales vite perfectionem non prestant;alia vero corpora nota sunt in quibus motus sufficiens apparet, quibus principium intrinsecum ad movendum completum creditur inesse; et hoc est forma non omnino corporalis, sed illa que materie corporali applicata non omnino materie dependencie conexa nec omnino secundum eius distensionem distenta, que de se fixa [fol. 3v, col.2] manens motum perfectum inducit subiecto; et ideo mineralia et multa corpora mixtorum vivere non censentur, plante vero et animalia vitam participare indicantur. Actus autem vite nec a corpore, cum a forma detur, neca forma corporali emanat, cum hec ad ipsum sit inpotens. Igitur necesse est aliam esse substantiam, quam animam nominamus, corpori copulatam, super naturam corporis et formarum corporalium collocatam, a qua in corpore vita procedat.

Ex operibus vero esse anime sic asseritur: Nam quedam sunt corpora vita carentia, que nutrimenti, augmenti, generative propagationis secundum similis multiplicationem vel absque similis operatione actum non percipiunt, nec apprehensionem nec motum voluntarium nec discretionem attingere nata sunt, eo quod ipsorum forme ad horum actuum productionem sunt impotentes, eo quod materialis dependencie mole sunt opprese ac corporalis nubis caligine subobscure involutionum nexibus sunt velate. Alia vero omnibus hiis actibus decorantur, inquibus multi actus conmunes ac proprii distinguuntur: conmunes, ut nutrimentum, augmentum, generatio propagativa; minus conmunes, ut apprehensio, motus coluntarius; proprii, ut intellectus et discretio veri et falsi, boni ac mali et inter ipsos nutrimentum, augmentum et generatio. Hec a forma corporali non emanant eo quod cum hec omnibus insint corporibus, omnia hos actus conmunicarent; nunca utem nulla corporalis forma ad ipsos est sufficiens. Nam in omnibus illis necessario concurrit intrinsecum principium sufficiens ad movendum; apprehensio vero corporalibus formis non conceditur. Nam ipsa est actus in quo res non secundum suam materialem existentiam, set secundum spiritualem in inmaterialem abstractionem cognoscentis virtutis aspectui presentatur, ut res que secundum suum statum materialem suarum parcium dimensionibus magni spatii dimensiones occupat, tota simul ad esse simplex redacta, una virtute et parvo organo integre comprehendatur. Hec autem spiritualis presentatio nec formis corporalisbus nec earum subiectis respondet set spiritualibus lucis spiritualis illustratione choruscantibus que, iuxta huius lucis puritatis gradus, multam recipit diversitatem; et ideo in ipsa apprehensione cadit distinctio. Nam quedam ad solas res corporales et ad accidentia intrinseca ordinatur et hoc convenit spiritualibus formis partubus corporalibus annexis secundum quarum exigentiam ad solas formas corporales et ad accidentia extenduntur, et hec substantie sensibili et eius virtutibus competit. Alia est que ad res spirituales a corporali materia separatas et ad corporales et ad principiorum et causarum investigationem elevatur eo quod a materialis organi dependência est libera; et hec virtuti intellective appropriatur. Motus autem voluntarius ad diversas positionis differentias ordinatue eo quod procedit a motore qui ad imum terminum motum dirigit, ad alios diversos quod adquirere concipit, habet aspectum; forma vero corporalis ad unum solum [fol. 4r, col.1] proprium naturaliter movet situm, et ideo hic motus ab ipsa non procedit. Multa igitur corpora, predicta opera non participantia, formis corporalibus perficiuntur. Igitur hec opera ab illis formis non emanant, ergo et illa corpora que illos communicant, formas alias que super corporales elevante sunt, recipiunt, a quibus predicta procedunt opera. Hec autem sunt anime distinctiones (?), quibus natura rerum seditia (?) (2bis) ordinatrix in corporibus partes varias que in aliis non inveniuntur corporibus, deputavit ad earum opera tanquam per propria organa exercenda. Necesse igitur in statu nature substantiam predictam astruere, que anima nominatur.

Ex privatione vite et operum sic esse anime declaratus; corporum enim conservativo (3 ) in unione forme cum materia consistit; sed quedam corpora sunt que in eodem statu videntur permanere propter nexum indissolubilem ex forti partium coagulationem incurrunt propter nexus debilitatem, sicut plante et alia; et omnia mixta, cum ex contrariis componatur, nata sunt dissolvi ac transmutari. Set etiam debiliter coagulata conservatur, quamvis multas dissolutiones pati nata sunt. Hec autem consideratio ex virtute corporalis forme eis non debetur, quippe cum in sua dissolutione ipsam retineant. Ipsa autem per regímen ac discretionem et per nexum elementorum et parcium firmam iuncturam conservationem recipiunt. Ad hec autem conservationis opera forma non sufficit corporalis et in ipsorum dissolution apparent effectus contrarii ut partium omnium iuncture seiungantur et totum expiret ac marcescat et putredini commendetur, quamvis in ipsis forma remaneat corporalis et elementa ex compositio resoluta ad sua continentia redeant; ergo necesse est inipsis super naturam corporalem esse substantiam que ipsam conservat, regat, elementa ligans et partium compagines connectens. Ad cuius absentiam ipsa in defectum ac corruptionem cdedunt et hec anima nuncupatur.

Ex ordine vero rerum eius esse sic astruitur: actor rerum recto ordine cuncta dispensans trium rerum sub simplici et invariabili ydemptitate naturam participat, ut rationem essendi, vivendi, cognoscendi. In hiis autem tribus differentiis tota rerum universitas comprehenditur. Ipse igitur opifex omnium rerum exemplaria gerens omnes harum differentiarum constituit esse participes, quibusdam igitur esse, quibusdam vitam, quibusdam cognitionem exhibuit; esse vero a forma simplici disposuit emanare, vitam a forma excellentiori et cognitinem ab ultima in excessu. Res igitur has sub predictis differentiis distincte ac divisim ordinavit, ut in creaturarum spiritualium ac corporalium dispositione apparet. Ut igitur ordinis adveniret perfectio ipsas in aliqua creatura perfecta disposuit aggregare el illam omnium rerum naturas generalium ac specialium participare disposuit et ad eius corpus omium corporum naturas ac virtutes concurrere fecit omnium formarum proprietates ad eius formam voluit convenire, ut eius status perfectionem summam attingere. Patet igitur quod sit in natura forma a qua vita emanat, quam ani-[folr, col.2.] mam vocamus, et alia que cognitionem conferat. Set cum cognitio sit dupplex, quedam est absque discretione rationis, hec emanat ab anima sensitive, et altera rationis discretion informata, que ab anima intelectiva procedit; et has formarum differentias opifex distinctas constituit et ipsas in homine aggregavit, in quo omnium proprietates consistunt quem ad sui similitudinem dicitur produxisse, et non cessavit eius actio quoudque secundum circularem processum qui summam perfectionem optinet, ad huius creature ultime perfectionem sua opera terminavit, in qua omnium naturas coniunxit ad quam omnia finaliter ordinavit, ut mundus minor dici meratur eo quod quecunque mundi maioris machina sub distinctione comprehendit, ipsa ea omnia sub aggregatione complectatur et ipsi substantiam gubernatricem exhubuit que est anima intelectiva, quam ad sue ymaginis exemplar formasse dicitur, que sicut ipse universalis artifex mundi maioris fabricam regit, continet ac conservat, sic hec substantia eius gerens efigiem mundum hunc minorem perficiens, ei et partibus eius regímen ac conservationem procuret et cum ipsa alie differentie, vegetabilis et sensibilis, concurrunt ad eius susceptionem corpus disponentes et eius operibus famulantes et corporis necessitatibus ministrantes. Palam igitur est animam eiusque differentias et distincte et coniunctium in rerum ordine stabiliri. Corporum igitur naturalium vitam, cognitionem, intellectum, motumque sufficientem naturalem in nutrimento, aumento et generatione consistentem et voluntarium ad diversas positionis differentias ordinatum substantia spiritualis eis coniuncta substantia ac virtute existit principium in existencia specifica, regimine, continentia, conservatione et omnímoda specifica operatione que quidem substantia officii nomine anima nuncupatur (sic totum).

Prima vero entis divisio cadit in substantiam et accidens. Anima vero non accidentis sed substantie fungitur ratione. Nam ipsa est corporis perfectio in genere substantie collocate et principium, secundum rationem predicabilia fundantur in naturalibus, et viventium differentie, plantarum et animalium et hominis, ex anime proveniunt differentiis et per illas in substantie genere continentur er formarum accidentalium regimen ac motus sufficiens circa subiectum non convener et illis virtutum distinctions a quibus diverse emanant operationes, non conceduntur et forme accidentals non utuntur subiecto in suis operibus sicut instrument set ipse virtutum et operum eius sunt instrumenta et ipse non regunt opera, neque eis necessitate imponunt set forme substantiales ipsis tamquam instrumentis utentes eis atque operibus regimen ac necessitate inducunt et ipse non sunt separabiles a subiecto, nec ab ipso per essentiam distant, ut motores complete a subiectis mobilibus, et ideo ad motum non sufficient subiectorum; et ipse [fol v4, col.] viliores sunt et posteriors omnibus substanciis in conditionibus essentie et operationis et ad complementum substantie ex suis principiis integre constitute non concurrunt et ad ipsarum recessum subiectum ssum esse spcificum non amittit, immo in sue essentie integritate permanet, cum ipse non ad eius contitutionem set ad decorationem concurrant. Anima vero omnes dispositions predictis contrarias participat que substantie soli conveniunt. Res igitur que anima dicitur, in genere substantie collocatur. Verum cum anima sit in se substantie rationem participants, respectu vero corporis, anima est formale principium completivum cuius sit sicut principium substantie in predicamento substantie collocata in ipso per viam reductionis continetur. Substantia vero quatuor habet differentias: materiam, formam, compositum et essentiam; nomen enim subdstantie has quatuor differentias comprehendit. Omnis vero substantia creata complexa ex predictorum quatuor perfecta integritate consistit. In omnibus vero creatis matéria et forma naturalis essentie ydemptitatem non optinet, set in sola proporcionis intentione communicant. Anima igitur a materie ratione seiungitur. Nam materie debetur perfectionis susceptio et forme collocatio et materie competit pati et se ipsam non moveri neque, ad opera sufficere, et corpulentia in corporibus a materia trahit ortum. Anima vero essendi perfectionem tribuit et operum actum et corpulentie compositione est semota et idcirco materie non participat rationem. Distinguitue autem duplex forma: quedam que tantum forma dicitur, et alia que est completa et hoc aliud, set anima substantia completa que est hoc aliud, de sui natura esse censetur. Nam soli forme que est substantia completa et hoc aliud,ei competunt motus sufficiens et eius perfectio circa (?) suum subiectum, distantia a mobili secundum essentiam que similis est distantie naute a navi, movere subiectum proprium et eo et eius partibus ut instrumentis uti, virtutum multas ac varias operaciones producentium distinctio, participativo actus et operationis preter communicationem subiecti mobilis. Hec autem omnia anime conveniunt secundum omnes eius differentias, licet secundum gradus maioris ac minoris perfectionis. Anima igitur substantia forma que est hoc aliud, in sua essentia esse iure censetur. Substantia vero quedam corporea, quedam incorporea. Substantie vero incorporee formali hec propietates competunt que a corpórea removentur; distantia a materia corporali mobili secundum essentiam, libertas a distensione secundum materie parcium protensionem, motus, sufficientia, inclinatio, motus ad partes, fines et terminos diversos, uti subiecto et partibus eius, sicut organo parcium organicarum, diversitas virtutum et operationum distinctio, multiformis multorum operum copia, regimen formarum corporalium contrariarum, substantialium et accidentalium, vite ac cognitionis collatio; iste vero proprietates anime eiusque differentiis, licet secundum maioris simplicitatis (4 ) debetur gardus et ideo substantia incorporea mérito censetur. Anima vero [fol. 4v, col. 2] substantia separata non est, set corpori material existentia ac virtute coniuncta. Ita igitur in substantie genere collocata per essentiam suam hoc aliud et substantia quodam modo completa existens corporis perfectibilis est forma, ipsum in esse constituens; forma enim, specificum esse subiecto conferens, ipsum hoc aliud et in specie completum constituit. Anima igitur forma ac perfectio corporum dicitur eo quod corpus perficiens subiectum, ex ipsa et corpore compositum, perfectum constituit in existentia natural et per ipsum vel per differentiam que in ipsa fundatur, genus perficitur. Generis enim natura imperfectionem et interminationem optinet nisi natura differentie simplicis vel composite ei adveniens ipsi completionem ac terminationem exhibeat et per coniunctionem generis et differentir species completa resultat. Sic igitur ex differentia que in anima fundatur, coniuncta corpori quod est genus, procedit species perfecta secundum rationem; eamdem enim rationem optinet genus et forma in constitutuone speciei quam habet materia et forma in constitutione subiecti compositi naturalis.

Forma vero perfectio et actus dicitur eo quod rem actualiter complet. Perfectio vero duppliciter accipitur. quedam enim est perfectio que est principium intrinsecum, rem in esse constituens, et hec est forma; alia est extra existens, movens, dirigens ac disponens, sicut rector civitatis et nauta navis eius perfectio iudicatur. Forma igitur quod esse secundum speciem largitur per sui compositionem subiecto. Actus autem ac perfectio dicitur principium a quo emanant actiones. Anima vero est perfectio intrinseca, quia est principium intrinsecum corpus perficiens, et est radix motus omnis et operationis in corpore; et sic forme et perfectionis intrinsece optinet rationem. Ipsa enim per sue unionem substantie corpus in esse specific constituit; per suas virtutes corporis partibus applicates ab ipsa operationes emanant.

Perfectio vero actus dicitur set actus est duplex primus ac secundus. Primus autem est secundum quod esse rei primum confertur; secundus autem est ille qui est ex conditionibus consequentibus completum esse rei qui esta ut ex genere accionum ac passionum et est operatio consequens rem completam. Actus vero primus dupplex est: quidam est illud principium quo datur completum esse rei, et est forma constituens rem in esse. Alter est actus datus ab actu complente; et iste est esse rei in su specie que resultat ex unione forme cum materia et est primus ac proprius actus entis. Unde forma que est primum principium actus compositi qui est esse et secundi qui est operatio et ipsa forma cum actu primo qui est ipsa, ydemptitatem tenet; cum actu vero primo qui est esse et anima actu, set qui est operatio, diversitatem optinet. Set huius est primo principium, illius posterius et sic a virtute sua, per quam opus producit, quodam modo per essentiam ipsam differre rationabiliter videtur. In omni igitur substantia causata actus primus et secundus sunt secundum essentie diversitatem et in omni re actus primus precedit secundum, quandoque natura et tempore, quandoque natura solum. Actus igitur primus sompno et quieti as scientie comparatur. Secundus vero qui est operatio sequens compositum que a sua perfectione [fol.5r, col.1] elicitur, considerationi et vigiliis assimilitur. Anima igitur est actus primus corporis dans ei esse primum secundum speciem; corpus enim est potentia ad ipsam et materia ipsa non habet esse in actu in sua specie, set per unionem anime cum ipso primo esse et completionem natura participat quam ante non habet. Unde materia ante recepcionem anime ei vitam que est esse viventes exhibet. Consequentia autem ei complementum esse confere non valent, esta utem primus actus quo esse corpori confert anima; primus autem qui resuktat ex unione prime perfectionis cum perfectibili qui a prima perfectione procedit, est vita que in viventibus est esse. Actus autem secundus est operatio omnes viventes consequens differentias que in rebus animatis ab anime eliciuntur virtutibus, et anima more substantiarum creatarum ratione primi actus dat esse, ratione secundi conservationem, regimen et decorationem subiecto. Cum autem anima sit perfectio prima rei, non est rei in corpore perfectio eo quod substantia incorporea alterius complemento non indiget, cum in suo actu persistat, neca b alia substantia impressiones recipiat nec motum nec regimen nec conservationem, neque partium colligationem que ei per essentiam uniatur. Set hec corpori conveniunt et ideo anima solius corporis est perfectio. Corporum vero quedam sunt naturalia, quedam autem artificialia. Anima igitur artificialis perfectio non est corporis set naturalis eo quod artificiali ratione nature artificii continentia in genere substantie non debetur nec motus nisi per virtutem nature et est posterius, et esta b actu nostro ipsa et forma eius non differens a dispositione figure et magnitudinis materie: corpus igitur quod requirit anima, non est artificiale set natural, in quo, cum sit motu set status principium intrinsecum non tantum accidens, máxime eius motus ex anime presentia perfectus ac manifestus existit. Set corporum naturalium quedam sunt simplicia quedam mixta. Simplicia vero habent contrarietates ultimas et eis multum sunt conexa, ut a vite perfectione sint semota et ipsa sunt prima primas formas participantia. Anima vero dat vitam et est ultima forma ultima requirens corpora. Igitur ipsa est perfectio misti in quo per confractionem qualitatum et formarum redeunt ad equalitatem et per ipsam ad distantiam a contrarietate et vite decore perfici meretur; celestia vero corpora aliud et nobilius vite regimen participantia hanc animam non habere censentur. Set naturalium corporum quedam sunt instrumentalia quedam non. Anima igitur est perfectio instrumentalis eo quod cum sit substantia spiritualis multarum actionum est productiva quas per virtutes ab ipsa emanantes producit, et cum per corpus et per eius partes illas exerceat, necesse est ipsam organicarum partium diversitatem optinere. Substantia igitur spiritualis anima que multarum operationum specie que differentiarum est principium a suarum potenciarum differentiis a corpore dependentibus emanantes et per corporis partes ad suarum potentiarum diversas operationes procedens, exigit corpus instrumentale ex diversis partibus constitutum diversa principiorum componentium [fol.5r, col.2] ratione ac dispositione compositionis per cuius partes diversas in diversis potentiis diversas exerceat operationes ut secundum dispositiones parcium et obiectorum proportionem potentie coartate ad própria obiecta et operationes recto nature ordine dirigantur. Tale igitur corpus universalis dispositor anime destinavit. Corporum vero quedam vitam participant quedam vero non; vitam vero participant in quibus actus vitam consequentes apparent, in quibus est nutrimentum, augmentum secundum omnes diâmetros et omnes positionis differentias, generationis propagative principium, actus, sensus et intellectus et motus secundum totum a principio intrínseco sufficienti egredientes. Corpora vero vita carentia sunt que a predictis actibus sunt semota. Anima igitur est perfectio solius corporis viventes eo quod vitae t differentie et operationes vitam consequentes ab anima habent ortum et ab ipso suo influunt perfectibili; corpus igitur cuius anima est perfectio, viam participat. Set subiectum actum perfectionis ex se ipso non possidet set ipsum a forma recipit, nec omnino ad ipsius receptionem est ineptum, sed ad ipsum habet potentiam proximam dispositionibus adaptantibus convenientibus, ut ipsum suscipiat; corpus igitur foc cum de se perfectum non sit in esse specifico, non participat actu vitam ex sui natura, set ipsam per sue perfectionis receptionem contrahit et secundum potentiam ad eius receptionem ordinatur. Sicut igitur materia existit in potentia ad actum qua perficitur, sit corpus potential ordinatur ad vitam quam ab anima que est eius perfectio suscipit et sic corpus cuius anima est perfectio, est potentia vitam participans. Est igitur anima actus primus corporis naturalis instrumentalis potentia vitam participantis.

Omnis autem actus a forma perfectiva collatus soli subiecto dispositivo sibi iuxta nature ordinem proportionali exhibetur et ideo vita non omnibus corporibus set quibusdam ad eius susceptionem secundum nature provisionem destinatis accommodatur. Inest igitur viventibus communis dispositivo, per quam ad vite actum apta sunt et hec est distantia ultima a contrarietate que per equalitatem cpmplexionis mixtis corporibus inest. Contrarietatis enim vicinitas vite participationem adimit et ideo elementa prima et quedam mixta que eis multum sunt próxima, vita carente eo quod contrarietati sunt conexa et quanto in corporibus mixtis maior complexionis equalitas, tanto maior a contrarietate recessus, et quanto hic recessus longior, tanto actus vite perfectior corpori exhibetur, sicut in ordine viventium, plantarum, animalium et hominis patens est; quanto enim corporis complexio equalitatem maiorem attingit et a contrarietata recessum, tanto actu vite perfectiore decoratur et in hiis propter copulationis statum perfectum est compositio apta ad vite et operationum ipsam consequentium susceptionem ut non sit compositio [fol.5v, col.1] in ultimo duririe termino, ut in congelatis lapidibus ac metallis, et cum anima sit forma ultima secunsum ordunem nature ad quam omnes forme finaliter ordinatur, vitae st actus ultimus ab ipsa emanans. Datur igitur corporibus corruptibilibus ultimis secundum ordinem nature et hec sunt mixta in quibus omnia prima conveniunt et ipsorum propreitates quórum si ultimate essent forme, in sua contrarietate non posset compositum permanere et ideo per confractionem redeunt as medium quod equaliter a contrarietates extremitatibus. Unde et in viventibus apparet quod vitae t operationes vigent in corpore et in perfectione conservationis consistent et cum advenit inequalitatis incursus operations pereunt, vita impeditur et mors advenit. Distantia igitur a contrarietate complexionis sequens equalitatem corpora ad vitam disponit. Nam absque susceptibilis dispositione actus non datur subiecto; sic enim rerum dispositor ordinavit. Nam neque actus vite nec aliqua perfectio aut bonitas a primo factore, a quo omnis indivia relegata est, retenta est in prima rerum origine. Set defectus accidit propter carentiam aptitudinis recipientium. Non enim omne subiectum cuilibet forme recipiende deputatur. Unde planta anima rationalem non recipit. Multa vero corpora mundi vitam participant et radix vite corporum primis superioribus consistere estimatur. Corpora autem simplicia et quedam eis próxima actum vite non recipiunt eo quod contrarietatibus sunt conexa et remotissima a natura superiorum in quibus contrarietatis non est participatio. Mixta vero ab elementis remota habent copulam in qua per mixtionem contrarietate confringuntur et ad médium rediguntur quod a contrarietate (5 ). Est igitur mixtio equalis causa equalitatis complexionis, hec autem causa distantie a contrarietate et hec ad participationem nature celestis ad vite preparat actum, et ideo quanto maior est equalitas, tanto vita et operationes maiorem optinet perfectionem. et ideo spiritus qui est corpus medium quo anima corpori et máxime humano copulatur, vitam proportionalem luci celesti participat. Unde substantia lucida dicitur, et quanto eius splendor est clarior, tanto vita perfectior et operationes et delectationes perfectiores existunt et cum spiritus ex nutrimenti partibus substantivis et clarissumis procreatur sicut menbrorum machina ex solidioribus generatur ac restauratur. Corpus enim vivens ex sua natura vitam non participat, set ex sua forma ipsam contrahit. Vite vero collatio non cuilibet competit rei set ei que ad eius exhibitionem habet virtutem. Accidens vero principium vite non est. Nam causa vite corpori influit et ipsum in genere substantie complete t ab ipsa operationes specifice in eo emanant et ipsa ab alia non emanat in corpore nec alia natura ea utitur ut instrumento, set ipsa aliis et ad eius recessum sequitur corporis expiration ac corruption, hec autem ab accidenti natura semota est et ideo soli substantie vite exhibition congruit. A materia vero vitam procedure irrationabile est eo quod substantia dans vitam subiectum in suo esse perfecit, per se movet, ei influit vit- [fol. 5v, col.2] tutes et operations, ipsam et partes eius continent ac conservat et statum ac necessitate eis inducit. Hec autem materie non convenient. Igitur vite collatio forme convenit; compositum vero vitam non dat set ipsam ex suo principio recipit completius. Forma igitur substantialis vitam dandi optinet potestatem. Set cum forma dans vitam sit completa in esse, ut substantia, que ets hoc aliquid, iudicetur cui sufficientis motus exhibitio et distensionis materialis remotio et virtutum ac operationum distinctio, conceduntur, substancia completa est causa vite; set cum substantiarum completarum quedam sir corporalis, quedam spiritualis, corporalis ad vite collationem et inpotens. Nam soli spirituali movendi potestas inest libera propter distantiam a materia regimen substantie corporalis actus et motus continuus abe a emanans ipsa in quieta permanente fixione spiritualibus vite ratio reperitur (6 ). In hiis autem vite constat condicio et ideo sola spiritualis substantia est vite principium, corporales enim forme omnino a materie nexibus dependentes motus vigore carente et mutua connexione ad materie subiecte motum moventur. Substantia vero spiritualis a materie corporalis nexibus est libera et ideo motus sufficientis per se est causa, et in actu continui perseverat, et quia a materia distat a contrarietatis copula est immunis. Vita vero est actus continuus ad quem sequitur compositum se ipso moveri. Substantia igitur simplex vite collationis habet virtutem propter independentiam a materia. Set quia est spirituali luce irradians, ei cognitionis actus competit per quem ei res secundum statum inmaterialis existens presentatur, quod a vegetabili removetur, et ideo cognitione caret. Set cum vita composito detur ex sue forme receptione substantia vitam dans corpori viventi unitur essentia ac virtute. Res igitur ad quam vite collatio spectat, est substantia complete incorporeal a nexibus corporalibus materie libera a formarum contrarietate recedens corpori mixto per complexionis equalitatem a contrarietate distante, qui est perfectio copulata, ei esse perfectum specifivum tribuens ac regimen et conservationem et motum sufficientem et operationes impendens… Anima vero que vitam dat, non solum corpori vitam exhibet set ipsa actum vite participat, licet hec participatio differentiis eius secundum gradus maioris perfectionis attribuatur et magis vita absoluta intellective competit. Sicut igitur lux absolute lucet et subiectum suscipiens irradiando illiminat, similiter anima vivit et corpus vivificando perficit. Anima vero vitam que est actus primus, non per suas confet potentias sed per sue substantie unionem. Nam esse rei non ab unitate forme que est in genere accidens set ab eius substantia et vita actus primus est viventium et eorum esse, et ideo ab essentia anime emanat vita et ab eius potentiis operationes et in vitae est uniformitas et actus continuatio fixa sicut in essentia anime non accidit diversitas, set in operationibus multa cadit diversitas propter virtutem multiformem diversitatem. Omnis autem anime differentia suo subiecto vitam confert eo quod singule subiecta sua in esse specifico constituunt. Mors autem vite est opposita, [fol. 6r, col.2] ad anime separtionem a corpore consequitur et corpus ad non esse et finalem cedit corruptionem. Vita vero non est viventes operatio, set actus primus ad quem omnes operations consequuntue que sub nominee vite comprehenduntur. Dicitur igitur vivere, vegetare, nutrire, augere, sentire, secundum locum moveri ac intelligere, et omnes hos actus vita prior secundum nature ordinem antecedit.

Quia vero anima est corporis perfectio, non solum ei actum essendi confert, set ei operationes influunt. Ipsa vero substantia spiritualis materie corporalis nexibus non omnino alligata, nec secundum eius distensionem distensa; tali enim substantie operationum convenit multitudo eo quod materie corporalis connexio movendi adimit libertatem ac operationes et effectus coartat. Anima igitur multarum est operationum principium sed ille ab eius virtutibus diversis emanant; ipsa vero er eius virtutes corpori perfectibili copulantur, et ideo virtutes eius mediante corpore suas operationes exercent. Cum igitur virtutes ac operationes distinctas habeant diversitates, necesse est in corpore partes diversas diversa proporcione compositionis finaliter respondere et ideo propter operationes virtutum anime adimplendas corpus organicum corpus quod ex diversis partibus secundum diversam proporcionem principiorum componentium compositis constitutum per singularum officium diversarum operationum a diversis virtutibus emanantium exercitio destinatur; parcium enim quedam sunt comsimiles, quedam vero officiales; consimiles vero sunt quarum substantia et esse cum substantia et esse tocius et operatio cum operatione er diffinitio cum diffinitione et nominatio cum nominatione optinet ydemptitatem ut patet aqua, igne, carne et in corporibus homogeneis; officiales vero sunt que ex similibus constitute in substantia et esse, diffinitione, operatione ac nominatione ad substantiam, esse diffinitionem, operationem ac nominationem tocius participant diversitatem ad aliquam operationem propriam a sue perfectionis virtute emanantem finaliter deputate sicut patet in oculo et in singulis corporis menbris. Igitur propter distinctionem virtutum et operationum anime organa in corpore distinguuntur, ut singule singulis in suis accionibus, licet intellective virtutes anime organo propter suas non egeant acciones, tamen ipsa proptervirtutum inferiorum necessitatem que sibi in operibus ministrant, organorum requirit diversitatem. Officium igitur virtutum anime artis officio comparatur. Nam sicut ars in suis operibus utitur instrumentis, sic anima in suis accionibus corpore eiusque partibus que suo officio famulantur et sicut una disponitur ars sub qua multe particulares continentur et singulis instrumenta própria respondente, sic una anima, a qua multe virtutes emanant et earum singulis organa própria coaptantur. Propter hoc igitur quanto aliquod corpus vivens plurium anime differenciarum est comprehensivum et plurium vit- [fol. 6r, col.2] tutum et operationum eius officium instrumentale exercet, tanto plurium parcium organicarum specificam differentiam habentium multiforme distinctione copios [i] us decoratur, e contrario vero quanto corpus vivens paucioribus anime differentiis est subiectum et pauciorum virtutum et operationum efficitur instrumentum, tanto ex pauciorum parcium specifica distinctione differentium paucitate constitutum est, et ideo in plantis partium diversitas secundum speciem minor est licet ipse secundum numerum multiplicentur propter materie nutrimentabilem fluxum et instrumenti afluentiam. In animalibus vero maior est partium specifica diversitas, máxime vero in perfectis et máxime in homine. Diversitas enim differentiarum anime virtutum multitudinem gingit (7 ) operationum vero multitudo a virtutum progredietur multitudine. Multitudo et diversitas partium ad multitudinem et diversitatem officiorum et operationum finaliter or – dinatur. Distantia igitur a contrarietate ex complexionis equalitate inducta corpus ad vite susceptionem disponit que ex substantie anime unione resultat; organizativo vero ad virtutum anime operationes exercendas ipsum ordinat, ut ei anima primo sicut perfectio, secundo sicut motor, tanquam subiecto disposito, uniatur.

In omni autem receptione forme subiecti dispositiones ac vivendi media concurrunt. nulla enim forma subiecto committitur nisi quam exigunt dispositiones ac media vivendi. Maxime vero in forme unione que a subiecto natura magna distantia seiungitur, medii requiritur conformitas utrumque concordi federe extremum connectens. Ad unionem igitur anime cum corpore cum forma a material corporali longe distans ratio medii necessário concurrit. forme enim ac materie iunctura in via naturalis consistentie medio indiget, quanvis in statu essentie ac generis coordinatione utrumque absque medio uniatur. Anime vero substantia suas virtutes ab ipsa emanantes precedit ordine natural et vita, que ex substantie eius unione cum subiecto procedit, cum sit actus primus, operationes que ex applicatione ad partes eius progrediuntur que sunt actus postremi naturaliter antecdit. Unio igitur substantie precedit virtutum unionem, et ideo virtutes non sunt prima media huius unionis, set alia prima antecedit. Substantie igitur unioni prima ac propria respondente media et virtutum unione propria vel alia ut consequentia coaptantur. Quia autem animalium anime differentie commune est corpori coniungi, ut forma perficiens suo perfectibili counitur, unioni cuilibet generali commune medium deputatur et cum singule proprias determinent uniones, singulis unionibus propria ac media specialia ordinantur. Eius vero differentie multiformes diversitates participant secundum gradus maioris simplicitatis ac minoris iuxta quos a corporali natura a conditionibus eius contrahunt maiorem distantiam ac minorem [fol. 6v, col. 11]. Vegetabilis igitur corporalibus nature nexibus vicinior extat. Sensibilis autem ab eis invicinior est. Intellectiva vero maxima simplicitate excedens ab eis distat gradibus ultimatis. Quanto vero maior est distantia differentie ad corpus, tanto maior ad unionem mediorum requiritur multitudo, ut longitudinem diversitatis ac distancie ad uniformitatem valeat concordare. Quanto vero inter ea minor existat distantia, tanto minor concurrit numerus mediorum; quapropter vegetabilis paucioribus, sensibilis pluribus, intellectiva plurimis mediis in sua indigent unione. Dispositiones vero ac unionis media non ex parte forme que se ipsam suo exhibet susceptibili set ex parte subiecti, necessario concurrunt et ideo media unionus anime cum corpore ex parte nature corporum assignentur, prout as animae subiectum unio requiritur.

Communis vero ratio medii hec est: simplicia corpora ab animae ac vite susceptione sunt longinqua, cum sit ultimis contrarietatibus complicata. Simpliciter autem et quedam mixta eis vicina; igitur ea que ad animam disponuntur, sunt mixta per equalitatem complexionis a contrarietate distantia; dispositio igitur corpus anime ac vite adaptans est mistio complexionis equalitatem inducens ad quam consequitur a contrarietate distantia. Set anima a qua emant vita, duo media communia in hiis subiectis requirit: Unum elementari nature proportionale et aliud celesti, eo quod vita est actus corporis ex elementis constituti ad proportionem nature celestis cui primo inest actus vite redactrix. Primum autem medium est naturalis calor ex elementorum contemperamento resultans. Secundum est spiritus celestis substantie gerens effigiem. Communis igitur unionis huius medii ratio est mixtio corporis complexionis equalitatem inducens ad quam consequitur distantia a contrarietate concurrente natura elementari que est calor naturalis et natura celesti nature conformis que est spiritus.

Ratio vero unionis propria que vegetabili plante confederat ext mixtio equalitatem complexionis causans que a contrarietate inducit distantiam que complexio in virore succoso fundatur concurrente natura elementari et celesti conformi. Nam non ex puris elementis, set ex eorum componitur mixtione et ideo in eius constitutione ex eorum concursu resultat hic viror sicut virtuosus humor est eis continuus inquo nature elementorum concurrunt, sicut in quatuor animalibus (sic) in animali, et hic humor et viror sunt materiales dispositiones ad vite conservationem. Set ut vita nature elementari confederetur in eis oritur elementaris natura que est calor naturalis per quam vita stat, et ut celesti concordet, in ipsis est substantia aliqua similis, quamvis occulta sit et forte a calore non differens naturali. Sensibilis vero copula cum corpore bruti consistit in mistione priore maiorem ac perfectiorem complexionis equalitatem inducente ad quam maior com- [fol. 6v, col. 2] sequitur a contrarietate distantia que complexio in humorum congerie ex elementorum concursu resultat concurrente natura elementari que est calor vivificus, ac natura celesti conformi que est spiritus vitalis et naturalis. Nam corpus animalis cum ab elementis multum distet non inmediate ex ipsis puris, set ex ipsorum commixtione resultat, ex qua humorum procedit generatio que quatuor elementorum proportionales gerant naturas et ideo ex ipsis constitutum secundum proportionalem equalitatem est anime materiale subiectum et calor vivificus ex elementorum contemperamento procedens elementarem naturam anime confederat, prout a materia elementari est unibilis et ex ipsa dependens. Sed spiritus corpus ei presentat, prout ipsam nature celesti concordat et cum anima sensibili in bruto vegetabilis eisdem mediis contrahit, licet ei secundum minorem simplicitatem respondeat. Horum autem mediorum dispositiones in animalibus imperfectis secundum proportionem ad perfecta assignentur.

Intellectiva vero cum a natura corporali maxime seiungatur, humano corpori mediis altioribus copulatur. Ratio igitur eius unionis consistit in mixtione ultimam ac perfectam complexionis equalitatem causante, ad quam consequitur perfecta ac summa a contrarietate distantia que complexio in humorum temperamento consistit ex elementorum commixtione resultantium concurrentibus natura elementari que est calor vivificus, ac celesti que est spiritus in summa perfectione. Forte autem in quolibet vivente est aliqua forma in genere substantie contenta que ex concursu mixtorum ac complexionum adquiritur per quam corpus anime ac vite susceptioni adaptatur, sicut in quolibet menbro forma particularis specifica existit que virtuti coaptatur proportione. Similiter et in toto universali videtur existere que anime ac vite respondet. Mirabilis autem apparet nature dispositio in hac unione. Nam anime quinque conditiones debentur: prima est quod est substantia ultima secundum ordinem nature. Secunda quod est primis spiritualibus conformis. Tercia quod est a formarum contrarietate distans et a materie corpulentia semota. Quarta quod est omnibus rebus corporalibus propoetionalis. Quinta quod est medium tenens inter naturam spiritualis ac corporalis substantie, est enim spiritualis, cum incorporee subsistentie vigeat ratione; est autem quodam modo corporea, cum a corporali substantia sit dependens. Hee condiotiones eius differentiis secundum maiorem ac minorem insunt perfectionem. Anima vero est corporali subiecto nata uniri, ut ipsum perficiat atque regat. Necesse est igitur conditiones predictis conformes in corpore assignari per quas anime confederetur. Hoc igitur corpus cum ultime forme respondeat est ultimum in naturali genitura ad quod omnia corpora ordinatur quod omnibus perfectioni[bu]s extat sicut ipsa est ultima forma, ad quam omnes finaliter ordinantur inter omnes summam perfectionem tenens [fol. 7r, col. 1]. Hoc corpus non est aliquod elementorum neque aliquod eis vicinorum. Cum vero illud forme primis substantiis supremis et simplicibus conformi deputetur et ipsum primo corpori ut celesti, necesse est esse forme ut sicut primim corpus post primas intelligentias proximius ordinatur, sicut ipse ei primo suas virtutes ac operationes influunt sicut illud primo vite omnis estimatur esse origo. Similiter et hoc anime primo subicitur ab ipsa influentia recipiens et vitam participans et hoc corpus hanc naturam nequit induere, cum ex elementis constitutum sit, nisi per complexionis equalitatem distantiam a contrarietate contrahat ut celesti efficiatur conforme, quasi elementarem exuens naturam. Cum vero forme a contrarietatis iugo per reductionem ad comple- xionis equalitatem distare necesse est et principiorum ad eius constitutionem concuurentism puritatem et subtilitatem ac conformitatem in corpulentia redigi este necesse. Cum vero perfectio omnibus naturis sit conformis ipsum omnes corporum naturas participare rationabile est, et ideo ex quatuor elementis per humorum concursum elementis conformium constitutum est et ex natura celesti nature conformi et ex naturis elementaribus calor resultat vivificus qui vite coaptatur. Set cum hec forma naturam spiritualem participet corporali unibilem et ab ea dependentem, necesse est in hoc corpore concurrere rem corporalem spirituali conformem, que quia corporalis corpori conformatur, quia spirituali conformis anime confederatur et hec est substantia habens naturam iucis. Nam lucis natura corporalis existens spirituali est conformis actum vivificandi exhibens er cognitionis originem cuius opera omnia clarescunt, cuius nomine spirituales substantie nominantur. Recte igitur ipsius natura ad anime uniorem concurrit et hec substantia non est celesti conformis, que est spiritualis, ex substantiis purissimis ac splendidissimis partibus corporis procreatur. Unio vero anime cum subiecto secundum quod operationum anima existit origo fit mediantibus potenciis suis eo quod a potentiis opera et potencie a substantia emanant que inter substantiam et opera existunt medie et in hac unione potentiarum concurrunt predicta media omnia antecedentia, et organorum recta superadditur compositio, licet quibusdam potentiis anime ad ipsarum opera organizatio necessaria non sit. Cum autem unionis rerum multi sint modi, anima subiecto unitur ut forma materie et perfectio perfectibili secundum quod ei esse confert et ei unitur, ut motor intrinsecus mobili, secundum quod in ipso per suas virtutes est principium operationum. Set a formarum corporalium que a materia distensionem recipiunt et a formis materie inpressum [fol.7r, col. 2 ] unione est immunis. Unitur igitur corpori per substantiam absque continuatione, contiguatione, mixtione, distensione ac inpressione ut ei et cuilibet parti eius tribuat perfectionem. Set diversatur in eius differentiis ratio unionis secundum maiorem dependentiam ac coherentiam, minorem ut vegetabilis, maiorem ut sensibilis, maiorem intellectiva, quasi nullam habere dependentiam videatur, ut unio intellective cum corpore unione lucis cum aere comparetur que aerem perficit et ipso perempto non perit eo quod ab ipso originem ac dependentiam non trahit, unio sensibilis unioni ignis in natura aerea comparatur qui cum a materia illa dependeat ad eius corruptionem esse eius cessat. Similiter et sensibilis radicationem in corpore tenens ad eius corruptionem corrumpitur. Vegetabilis unio unioni ignis in carbonosa materia ac terrestri assimilitur propter sui et subiecti grossiciem, a quo quia dependet, ex eius corruptione ad corruptionem cedit. Verum cum anima corpori uniatur, ipsum eam non continet. Set ipsa illud continet, conservat, regit, partes partiumque compages ligat ac in suo decore retinet et nocumenta expellit ut liberum permaneat a nocivis. Set ad eius recessum corpus expirat ac marcessit ac in corruptionem cedit.

Quoniam vero anima perfectibili unitur corpori, in eo modum proprie optinet existentie. Ipsa vero more formarum perficientium corpus perficit et quamlibet eius partem in esse specifico per sue substantie unionem. Nam actus primus qui est esse ex unione substantie forme cum subiecto, emant igitur per sue substantie presentiam, in qualibet corporis est parte; ipsa vero existens spiritualis corporalis forme naturam non participat, non distensionem recipit; igitur tota simul in quaçibet existit parte, et cum det vitam tanquam actum primum per substantie presentiam uniformem singulis partibus et actiones tanquam actus postremos per potentiarum applicationem, et hii sunt disformes in diversis organis, ipsa secundum essentiam simplicem simul est in qualibet parte uniformiter et potentiis suis ad partes singulas proportionales coartatur, et ipsa cum partibus singulis vitam tribuat uniformem, singulas iniformiter conservat et nexus ac compagines ligat ad cuius recessum sequitur dissolutui et ipsa in qualibet parte sentit sensu aprehensivo aut discretione naturali iuvamen ac nocumentum in momento equaliter propter sue substantie ac virtutis presentiam. Comparatur autem eius existentia in corpore diffusioni luminis per aerem, quamvis in eo propter corpoream naturam aliqua sit distensio [fol. 7v, col.1]. Set in penetratione est similitudo; comparatur autem sanitati et equalitati et armonie que una in omni parte existit equaliter et puncti existentie in partibus linee. Comparatur autem existentie factoris primi nin suo maiori mundo, nam sicut ipse mundum maiorem regens in qualibet parte totus est simul, quamvis eius opera in quibusdam ut in celestibus clarius elucescant, similiter anima in suo minori tota simul in qualibet parte existit, licet sua opera in principalibus manifestius vigeant.

Vegetabilis ergo in corporis plante qualibet parte tota simul existit. Cum enim sit totius summa ac completa perfectio, per sue existentie presentiam quamlibet partem perficit actu primo. Set quia est incorporea, impartibilis, distensione carens, simul quamlibet attingit absque substantie partibilitate atque extensione. Set per suas virtutes diversas partes diversas determinat et sua essentia simul videlicet est cum qualibet suarum virtutum, et, licet virtutibus diversitas accidat, essentia tamen imperfecta permanet ydemptitate. Set ipsa cuma corporali materia originem atque dependentiam trahat, nexum proximum atque inseparabilem in corpore tenet ut quamdam in materia optineat impressionem; quia vero ipsa sue presencia substantie cuilibet parti vitam tribuit uniformiter, quelibet pars vitam participat et actus totius nominatione fungitur. Unde quelibet, sicut et tota, vivere atque vegetare dicitur. Set ab actibus secundis in partibus provenit diversitas. Unde ex diversis operibus earum actus denominantur. Set propter similitudinem cum toto in natura, vita et operibus in qualibet parte sunt potentia actus totius primus et posteriores et eorum nominationes. Unde quelibet pars potentiam habet vivendi ac operandi sicut et totum, cuma toto separatur sicut in plantationibus contingit, et quia vegetabilis a corpore originali connexione dependet, abipso est inseparabilis. Sensibilis vero similiter cum sit totius atque singularum partium perfectio, per sue substantie unionem cuilibet parti per essentiam presentatur, et cum sit incorporea, distensione carens tota simul in qualibet existit uniformem retinens idemptitatem, set virtutem distinctio partium exigit diversitatem, et ideo virtutes singule proprias ac diversas determinant partes. Set eius essentia que earum est origo simul cum ipsis singulis in partibus et varietate accidente eius essentia integra retinet idemptitatem. Partes igitur et totum eodem actu primo denominantur secundum uniformem participationem, set parcium actuum posteriorum diversitatem recipientium secundum diversa opera nominatio est diversa, et propter partium diffotmitatem non est in aliqua parte potentia ad actum totius et cum sensibilis cum corpore originalem dependentiam sortiatur, ipsa a corpore separationem non habet. Intellectiva vero nullo proprio organo essentia aut virtute connexa toti et partibus individuum exhibens complementum sine substantie et virtutm coartatione in toto [fol. 7v, col. 2] tota simul indivisibiliter existere iudicatur.

Corporali vero substantie dimensionem recipienti ex materia passionum et impressionum subiacenti constitutte debetur et ideo corporibus animalium et plantarum convenit divisio. Cum vero anima nature corporalis sit expers nulli dimensioni, nulli distensioni subiecta, nulla eius differentia suscipit sectionem. Quibusdam vero corporibus viventibus accidit partium decisio, ut plantis et animalibus rotundis et oblongis, et tamen partibus decisis ipsa et opera vitam consequentia insunt, in eorum igitur decisiones substantie anime non accidit divisio cum corporalis nature dimensione atque materiali distensione sit expers, formis vero corporalibus que secundum corpora distentionem materiae distenduntur, accidit secundum subiecti divisionem accidentalis divisio. Set cum anima in qualibet corporis parte actu una existat, unam toti ac partibus perfectionem tribuens existit, plures secundum potentiam habens virtutes (8) multiplicationis sue substantie eo quod corporipartibusque eius proportionalis est. Set quelibet pars corporis habet naturam toti conformem et virtutem secundum quam totius vitam et perfecctionem et opera participare nata est. Et similiter anima cum sit una, actu habet potentiam ut per partium multitudinem multiplicationem recipiat, quibus multiplices vite actus tribuat et in ipsa est multitudo virtutum secundum potentiam, a quibus operam multitudinem elicere nata est. Set in partibus hec potentia ad actuum perfectorum distinctionem non reducitur dum in toto indivise existunt eo quod in ipso unico actu eius communi perficiuntur. Igitur per separationem a toto actuum actualem multiplicationem acquirunt et secundo divise a toto per decisionem ad ipsam perveniunt. Similiter et anima, cum in corpore partium integram unitatem participante una actu existat, non acquirit substantie ac virtutum multiplicationem nisi in toto partium actualis divisio indicatur. Similiter ipse de dua natura sue substantie non recipit sectionem propter simplicitatem et impartibilitatem, cum sit dimensionis immunis. Set neque a corporis decisione contrahit sectionem. Set cum materia corporalis distensionem non recipiat, set simul in qualibet parte sit tota simul et integra permanens simplicitate. Divisio igitur si ipsam attingat nec totam simul separat ut in qualibet parte divisa totam statuat in sua integritate manentem. Nunc autem ad ipsam non accedit divisio, igitur in partibus accidente divisione ipsa manens una, actu plures, potentia multiplicatur in plures ac diversas, proprias, et particulares substantias absque substantie sectione. Nam ipsa est forma sue multiplicativa substantie absque sui decisione. Cum igitur accidit partium separatarum distinctio sequitur substantie eius per partes consi,iles distincta multiplicatio et in qualibet sunt proprie virtutes que in ipsa primo suos actus non exercent [fol. 8r, col.1] complete, set post organorum perfectam formationem ad opera distincta complete prorumpunt. Inest igitur cuilibet parti corporis separate vita et actus vitam consequentes. Unde plantae partibus vite actus inest et virtus nutrimenti, augmenti atque generationis et partes cum plantantur nutrimentum attrahunt et vegetant et partes ex illo formant et complementum recipiunt et per augemntum ad perfectam perveniunt quantitatem. Similiter autem et partibus animalis anulosi vita est et sensus ac discretio et appetitus et motus et tamen non habent organa quibus naturam sustentent. Hec autem multiplicatio anime ydolo spirituali in speculo representato comparatur quod speculo in diversas partes divisio in singulis partibus integre permanens multiplicationem recipit, et multiplicationi luminis in diaphanorum corporum divisionibus du- raqua (?) cuius partes conmoventur, et luminis candele multiplicationi in diversas candelas et multiplicationi anime per propaginem in qua materia corporis producendi ex generantis hereditate descendit et in ipsa omnia menbra sunt in potentia et per operationes anime et nature ad actum distinctionis reducitur. Ex anima vero emanat radix non per materiam decisionis, set per materiam multiplicationis substantie integritate manente et ipsa est primo potentia et deinde ad actum reducitur et virtutes complete ab ipsa emanantes ad diversa opera ordinantur. Similiter autem et in horum viventium decisione anima multiplicatur secundum partium decisarum multitudinem substantie integritate permanente. Accidit autem hoc solum plantis et animalibus anulosis propter partium uniformitatem cum toto que ex quo eandem naturam, vitam, virtutem, operationem nutrimenti, augmenti, generationis, productionis ac pullulationis cum toto parcipant, merito a toto per divisionem distincte ad hos actus singule perveniunt. In aliis vero et maxime in homine propter causam contrariam non accidit hoc et hec multiplicatio ab anima intellectiva semota est eo quod a corporali materia non trahit originem, nec partes corporis sibi determinat. Cum vero fit hec divisio, anima totius principalis remanet in parte, in qua remanet principale ut cor vel radix propter principales operationes, et cum hec pars destruitur cessat vita in partibus et in toto; in reliquis vero anime diverse propter multiplicationem acquiruntur.

EXPLICIT TRACTATUS PRIMUS