Quaestio 2

¶ Distinctionis. xx vii. Questio Secunda. SEcundo quaero utrum verbum creatum sit intellectioactualis.

¶ Uidetur quod nonpriAugustinum octauo de trinitate capitulo decimo. Famtasia carthaginis in memoria est verbum eius: sed fantasia non est inellectio: ergo verbum non est intellectio.

¶ Secundo sic. verbum est aliquid genitum a memoria nonc de trinitate capitulo vltimo: sed intellectio non potesesse genita: quia actionis non est actio. Intellectioautem est actio manens nono methaphisice. ergo etc.

¶ Tertio sic. Augustinus. 5o. de trinitate. ca. 4. Uerbum quod foris sonat signum est eius verbi quod int lucet: sed verbum quod intus lucet non est actus sed ob iectum / alioquin omnis affirmatiua esset falsa: quia verbum quod foris sonat in ea significaret et predicaret actum de actu / et non obiectum de obiecto: ergo verbum non est actualis intellectio sed obiectum.

¶ Quartosic verbum secundum aliquos est terminus operationis intellectualis: sed terminus operationis intellectualis non est intellectio. ergo etc.

¶ Contra Augustinus. 17. de trinitate. Uerbum est cogitatio de re quam scimus formata. Sed hoc non est aliquid quam actualis intellectio. ergo etc.

¶ In ista quaestione sic procedam.

¶ Primo inquiram quid est verbum / et ostendam quod est intellectio actualis.

¶ Secundo inquiram vtrum omnis intellectio actualis sit verbum.

¶ Tertio de modo generationis verbi / qumo ponit vnus doctor vtrum sit conueniens.

¶ Ultimo ad rationes

¶ Quantum ad primum Quinque sunt opiniones in vniuerso quid sit verbum vel quatuor. Prima est aliquorum dicentium quod verbum est ipsa species rei intelligibilis seu obiecti apud intellectum et dicunt quod non quecumque species / sed quae est in intelligentia non in memoria / nec manet nisi manente actu intelligendi. habent vnam auctoritatem Anselmi Imago ( inquit ) in cogitatione verbum est homins sed imago proprie est species. ergo etc.

¶ Alii dicunt quod verbum est ipsum obiectum seu quidditas obiecti cognitiua: et isti innituntur auctoritate Augustini nono de trinitate. ca. vltimo. Diffinitio ( inquit ) quid est intemperantia et hoc est verbum eius: ergo verbum obiecti est ipsa diffinitio et quidditas eius.

¶ Alii et dicunt quod verbum est conceptus aliquis ipsius reifactus et elaboratus per actum intellectus quasi quoddam ydolum et exemplar obiecti cogniti relucentis in ipso / vt quasi in speculo. hoc probant per Augustinum de trinitate capitulo. 4. Ubi dicit de Alexandro quem nunquam viderat. Fixi inquit / imaginem eius in anmo meo / et hoc est apud me verbum eius ergo videtur quod conceptus formatus siue fictus de re per actum intelligendi sit verbum. Hoc confirmat Anselmus monologion quarto. Ubi dicit quod imago impressa in cogitatione est verbum: sed hec imago non est obiectum: quia imprimitur ab obiecto / nec actus vel cogitatio / quia verbum imprimitur in cogitatione nec species: quia species est ante cogitationem. ergo tale exemplar elaboratum verbum. primam opinionem de specie illaContra que ponitur in memoria aut est eiusdem speciei cum illa que est in memoria: aut alterius / non eiusdem quia tunc frustra poneretur. Secundo quia duo accidentia eiusdem speciei essent simul in eadem potentia Nam memoria et intellectus secundum me sunt eadem potentia / quod ipsi forte non concederent scilicet duo accidentia. etc. Tertio quia illa que est in memoria est eque efficiens ad omnia quae attribuuntur speciei sicut ista. ergo superfluit. Si alterius rationis oportet quod altera sit perfectior et nobilior: non potest dici quod illa que est in intelligentia / sed magis illa que est in memoria quia habet rationem parentis secundum Augustinum: ergo frustra ponitur alia intelligentia. Preterea si aliqua que est in intelligentia est perfectior / tunc superfluit illa de memoria quia frustra fit per plura quod potest fieri per pauciora. quare etc.

¶ Secundo sic. Quero qumo generatur et fit illa species de nouo in intelligentia / et corrumpitur statim cessante actu intelligendi / quia aut a speciein menoria / aut ab obiecto / aut ab intelligentia. Non a specie in memoria: quia memoria non est generatiua immediate nisi noticie: non speciei quae est prior noticia ipsa Nec ab obiecto quia ad vuicam sui intellectionem non videtur requirere nisi vnicam speciem: vel poneretur necessitas aliqua ante actum intelligendi / sed intel ligentia ipsa sufficeret et ad speciem et ad actum / et frustra poneretur vna operatio intellectus agentis quae terminatur ad speciem actui primam.

¶ Contra secundam opinionem de obiecto quidditatiue et diffinitiue cognito quia ponit quod ipsa et quidditas rei explicite cognita et vt sic cognita est verbum. Arguo pri¬ mo sic. de ratione verbi est quod sit aliquid productum per nemoriam: quia est partus mentis realis nono de trinitate. c. vltimo: sed quidditas non producitur per memoriam nisi per accidens secundum esse intentionale vel cognitum quod habet in noticia ipsarum aliter pro ducta: ergo non est verbum. Secundo sic. Si obiectum vel quidditas esset verbum sequeretur quod in diuinis pa ter esset verbum / et spiritus sanctus: quia sunt obiecta distinctissime cognita. hoc est falsum. Tertio quia obiectum siue illud de quo formatur verbum / et ipsum verbum non sunt idem. ergo etc.

¶ Contra tertiam opinionem de exemplari elaborato. Dico quod est fictio. Arguo primo sic. Uerbum non est nichil ergo etc. Probatio minoris / si est aliquid pertinet ad intellectum / ergo vel species vel habitus / vel actus / vel obiectum / vel aliquis respectus rationis consequens aliquod istorum. Sed planum est quod non est species quia species praecedit actum: nec habitus secundum eos: nec actus per eos: quia negant quod actus intelligendi sint verbum: nec obiectum quia obiectum non fit per intellectum: nec respectus rationis / quia tunc verbum non esset nisi ens rationis ergo nichil. Secundo sic. Intelligere non est actio productiua entis realis sicut patet / nono methaphisice. Nantales operationes sunt fines primo ethicorum. ergo nichil est reale tale exemplar elaboratum per actum intellectum. Item aut eodem actu quo laboratur istud exemplar res cognoscitur in isto exemplari autalio: non eodem actu: quia cum ille actus sit prior exenplari elaborato frustra ponitur exemplar elaborari Si alio / duo actus intelligendi eiusdem obiecti erunt simul et oportet continue quod elaboretur. Quarto sic. Memoria vt distinguitur ab intelligentia est gignere verbum: sed istud exemplar secundum te non elaboratur nisi per actum intelligenti. ergo non est verbum prime opinionis potest

¶ Ad motiuum dici quod Anselmus intelligit de imagine in intellectu hominis quae est noti cia ipsa actualis / sicut etiam ipse dicit alibi quod verbum est ipsa cogitatio / non ergo species.

¶ Ad secundum dico quod auctoritas Augustini potest verti contra eos diffinito intemperantiam etc. quia actus diffiniendi est actualis intellectio rei. ideo etc. Alio modo dicitur quod diffinitio vno modo accipitur pro obiecto explicito vel explicite cognito / et sic diffinitio intemperam tie non est verbum eius. Alio modo accipitur pro illo actu intelligendi diffinitiue quo cognoscitur res difinitiue et explicite / et sic verbst est diffinitio vel magis econuerso diffinitio est verbum.

¶ Ad motiuum ertie opinionis dico ad Augustinum de imagine Alexandri quod illa erat noticia vel intellectio actua lis quam habebat apud se. Ad Anselmum sicut ad primum de imagine impressa in cogitatione que non est nisi noticia actualis obiecti intellectui impressa. Ex quo patet quod probatio non valet. Preterea etiam hoc est contra eos: quia dicunt quod tale exemplar non est formaliter inherens menti vel intellectui: sed quodam modo mirabili obiectiue existens: dico igitur quod non valet. relinquitur quarta opinio

¶ His dictis esse vera scicet ista que ponit quod verbum est noticia actualis ad eius eiuidentiam quod habemus nomen verbi ab Augustino traditum / licet prius a Iohanne euangelista: sed conditiones eius habemus precipue declaratas ab Augustino ideo sententiando de verbo maxime debemus nos conformare Augustino.

¶ Dico igitur quod ab Augustino inuenimus quatiuor conditiones traditas de verbo nostro creato. Prima est quod sit actus et perfecton intelligentie. Secuda est quod sit perfectio generata / seu producta per memoriam / et expressa de memoria. Tertia est quod non maneat sine cogitatione actuali. Quarta est quod sit representatiuum verbi diuini. Prine due conditiones sunt verbo ipsi essentiales / alie bue sunt passiones.

¶ Prima patet per Augustinum nono de trinitate. Uerbum est noticia genita. Noti cia autem est perfectio intelligentie. Similiter etiam semper ponit verbum creatum secundam personam imaginis increate vel trinitatis. Hoc patet per ipsum nono de trinitate capitulo vigesimoquarto / forma tam cogitatione ab ea re quam scimus verbum est et per Ansemum monologion. vbi dicit quod verbum est cogitatio.

¶ Hoc patet etiam per secundam conditionem quod verbum est expressum a memoria / quod probatur per August. 17. de trinitate capitulo trigesimosexto. Uerbum nostrum de nostra scientia inquam memora bili sic exponit seipsum vbi loquitur de hoc. Et quod sit verum patet verbum dei de patris scientia natum est Patrem autem semper comparauit memorie in imagine creata. Hoc patet nono de trinitate. ca. vltimo. vbi dicit quod verbum est proles et partus mentis: men tem autem accepit pro memoria. Hoc patet per Anselmum monologion. 24. vbi dicit quod verbum est cogitatio de memoria facta.

¶ Tertia conditio scilicet quod verbum non manet sine actuali cogitatione / est pa tens per ipsum Au8. 173. de trinitate. ca. 19. Ubi concludit quod verbum nostrum non potest esse sempiternum quia cogitatio non potest esse sempiterna: licet scientia nostra possit: et in hoc ponitur differentia interverbum nostrum et diuinum quia illud est eternum.

¶ Quarta conditio quod sit verbi diuini representatiuum quantum ad modum originandi per modum scilie nature et intellectus / hoc patet per ipsum Au8. quasi er totum a nono de trinitate vsque ad finem / vbi ex similitudine aliqua termini verbi nostri inuestigat verbum diuinum et suum modum originandi. Hoc etiam. patet quia trinitatem creatam assignauit dupliciter. Uno modo in mente noticia et amore: noticiam autem dicit correspondere verbo diuino / et mentem patri / et amo rem spiritui sancto. Et noticiam dicit correspndere intelligentie / mentem memorie / et amorem voluntati.

¶ Sic igitur patet ex predictis quod secundum mentem Augustini verbum creatum sic potest describi. Uerbum est perfectio intelligentie producta vel expressa a memoria / non potens manere sine actuali cogitatione representatiua verbi diuini ex modo sue ao pductionis.

¶ Ex hoc statim concludo quod verbum creatum est actualis intellectio: quia actualis intellectio vel noticia propriissime et perfectio intelligentie genita a memoria manet quandiu manet cogitato et representatiua ei suo modo originandi verbi deiuini. etc. Secundo sic verbum secundum Augustinum in pluribus locis est visio vel noticia: secundum Anselmum est cogitatio: secundum etiam illum sermonem de beato Ioanne baptista. Uerbum est ipsa cogitatio: sed ista non possunt proprie dici nisi de actuali intellectione ergo etc. Tertio sic. Uerbum pertinens ad intellectum nostrum vel est obiectum vel species vel habitiis vel actus: plura non sunt ibi realia nisi finguan tur sed verbum non est obiectum sicut probatum est supra / nec habitus quia habitus manet sine actuali co¬ gitatione: nec species est memoria quia manet etiam nec est intelligentia sicut probatum est supra: ergo reinquitur quod sit actus intelligendi.

¶ Ex predictis patet quod verbum non est perfectio voluntatis nec momorie sed solius intelligentie pro quanto distingui tur a memoria. Memoria enim per modum subiecti non habet aliquem actum elicitum nisi ipsum dicere applicam do ad diuinum verbum. Patet quid sit verbum in diuinis amouendo ea que sunt imperfectionis / et accipiendo ea que sunt perfectionis / vel saltem non sunt imperfectionis. Cum enim verbum diuinum sit purus actus non potest esse perfectio formalis inherens alicuius intellectus sicut est verbum creatum illo modo. Sed dico quod et intellectio vel intelligentia subsistens quantum ad primam conditionem / qunantum ad secundam producta per memoriam paternam / et per consequens representata vel representabilis seu imitabilis per verbum creatum quantum ad suum proprium modum originandi / non tamen vniuoce / sed analogice. Unde non credoquod verbum dicatur vniuoce sed analogice in deo et creaturis. Hec de primo articulo.

¶ Quantum ad secundum articulum dicunt aliqui quod in mente creata non omnis intellectio est verbum / est enim secundum eos noticia quedam simplex et confusa obiecti quam intellectus habet primo occursu de obiecto / eo modo quo Aristoteles dicit primo phisicorum. Alia est noticia posterior de obiecto distinctiua et quasi declaratiua et diffinitiua que non habetur de re primo occursu sed per intellectum negociantem componendo et diuidendo et inquirendo illa que pertinent ad quidditatem rei intrinsece vel huiusmodi. Et talis noticia vel intel ectio actualis perfecta et distincta de re est verbum. Nam formalis ratio verbi ( vt dicunt ) est esse noti ciam declaratiuam sic et expressiuam.

¶ Contra deratione verbi est quod sit noticia genita. Et omnis noticia genita habet illas quatuor conditiones verbiin nobis: sed noticia quam ponunt confusam est noticia genita ex memoria vt patet ergo est verbum Secundo sic accipio ex eis quod omnis noticia decla ratiua est verbum sed omnis noticia est alicuius de claratiua / puta sui obiecti secundum aliquem modum / alias non esset noticia / Et patet etiam de not cia confusa quam dicunt / ergo et cetera. Preterea Augustinus non loquitur de ista conditione decla ratiua in termino: nisi dicas immo quod in illa autctoritate. noni de trinitate. diffinit intemperantiam et hoc est verbum eius quod non valet pro te / quia icet actus diffiniendi vel cognoscendi diffinitiue sit verbum et perfectius verbum quam actus cognoscendi confuse / non tamen propter hoc noticia confusa non est verbum. Quarto sic. habitudo declarat ui est relatio rationis / quia verbum diuinum declarat et ostendit seipsni secundum Augustinum in de trinitate Sed relatio rationis non est de ratione verbi / cum verbum secundum quod huiusmodi sit ens reale. ergo etc. Ista rationon valet multum quod non omnis intellectio¬

¶ Dicunt alii actualis in nobis est verdum / sed intellectio habita post inquisitionem. Und intellectio diffinitiua habita post venationem diffinitionis est verbum simpliciter / etiam intellectio scientifica habita post demonstrationem est verbum. Et est quasi idem dictum cum aliis. Unde eodem mode potest argui contra eos sicut contra alios.

¶ Tamen ergo arguo contra eos sic. Aliquis qui acquisiuit habitum scientificum potest illo vti faciliter et repente absque inquisitione prima / et illa est noticia scientifica habens habitum diffinitionis alicuius vel diffinitiuum: sed vtraque noticia est verbum. ergo etc. Secundo sic. Amgeli intelligendo habent formaliter verbum / et non inquirendo. ergo etc. Tertio sic. Beati in patria habent verbum de essentia diuina / et tamen non per inquisitionem. ergo etc. Inquisitio enim et deliberatio est propter imperfectionem habitus et intellectus: quantum ad hoc tria. Pri¬

¶ Dico igitue mum quod omnis intellectiomo stra genita a memoria est verbum / quod dico per intel lectionem abditam quam videtur ponere Augustinus. Cuius ratio est quia omnis talis est perfectio intelligentie a memoria manens manente actuali cogitatione / et verbum diuinum representans.

¶ Secundo dico quod non omnis intellectio est verbum in nobis / sicut nec omnis intellectio perfecta est in nobis de obiecto / sed aliqua magis perfecta et aliqua minus. Et ideo dico quod noticia confusa non est ita perfectum verbum sicut distincta ratio: quia non omnis noticia nostra est a memoria perfecta. Sunt enim prius nota confusa magis et postea distincta minus vt dicitur primo phisicorum.

¶ Tertio dico quod in diuinis non omnis intellectioactualis est verbum formaliter / quia intellectio essentialis communis tribus non est formaliter verbum. Unde dico quod non intellectio partris nec spiritus sanctum est verbum: quia illa non est producta per memoriam. Est enim in diuinis non per productionem realem eomodo quo est ibi essentia vel sapientia vel iusticia et similia: sed solus filius est verbum sicut dicetur infra / quia est intelligentia seu intellectio subsistens producta a patre vi menorie paterne et non nature vel intellectus.

¶ Ultimo dico quod verbum diuinum est semper perfectiiimum et eteruum et verissimum quia est memoria perfectissima. Et non potest esse de falso obiecto sicut nostrum / quod potest esse falsum. Hec de. 2. articulo.

¶ Quantum ad tertium articulum quia dictum est quod verbum est noticia genita vi dendum est de modo generationis verbi / et quantum ad hoc est vna opinio que primo declarat hoc in nobis / et postea applicat ad generationem verbi in diuinis. Dicit igitur primo quando est nobis obiectum presens vt sufficit intellectui nostro in ratione primointelligibilis imprimit noticiam sui confusam in inteliectu possibili / qui est pure passiuus respectu istius noticie prime. Sed vt dicunt et illa noticia non est verbum / sed est noticia coufusa et non declaratiua. Secundo intellectus tali noticia simplici informatus conuertit se in seipsum intelligendo se intelligere / vel se et actum fuum vel noticiam illam confusam. Est enim vis quedam immaterialis et conuersiua secundum se tertio methaphisice. Illa noticia prima sic in ratione obiectiua producendi imprimitur noticia perfecte peclaratiua obiecti in intellectu vt nudo / et illa noticia declaratiua vocatur verbum et productio illius noticie per impressionem in intellectu nudo vocatur dicere.

¶ Primo ergo est considerare intellectum vt nudum absque omni noticia. Secundo essentiam vt est presens in rationae obiecti. Tertio vt essentiam vel obiectum imprimit simplicem noticiam in intellectu et tunc intel lectus perfectus simplici noticia per obiectum cogni¬ tum quod in se continet expressiue factus est fecut dus / et principium actiuum / ita quod noticia essentialis est ratio producendi actiua noticiam declaratiuam. Quarto intellectus nudus conuertit se super ipsum informatum noticia simplici et super intellectum obiectum et super actum intelligendi noticiam ipsam quia est potentia immaterialis et conuersa super se. Quin to ex illo toto imprimitur intellectui vt nudo noti cia declaratiua: et illa psoductio in nobis et etiam inpatre in diuinis vocatur dicere / et ipsum productum vocaiur verbum quod generatur de hoc vt quasi de materia.

¶ Ex parte etiam voluntatis est primo accipere voluntatem nudam. Secundo essentiam presentem in ratione obiecti vel obiectum. Tertio voluntas vt in ea est tale obiectum principiat suam voluntatem et in hoc distinguitur ab intellectum / quia intellectus se habet solum passiue ad primam intellectionem Quanto conuertit se super seipsam informatam volitione / et super obiectum et volitionem. Quinto voluntas de illo toto vt obiecto producit amorem incentiuum qui dicitur spiritus sanctus in diuinis: sed non per ipssionem: sed per quandam tendentiam extra se ad obiectum et expulsionem quandam / et sic quod prima volitio que est essentialis in diuinis non est ratio producendi illum amorem incentiuum: sed voluntas. Et in hoc etiam differt ab intellectu / non tamen intelligere quod intellectioessentialis vel volitio sit realiter producta in diuinis sicut in nobis prima volitio vel intellectio: sed quasi secundum rationem. Hec est opinio et modus dicendiistam opinionem pro quanto locum

¶ Contra habet in nobis Arguo primo sic Illa noticia confusa prima aut est ratio causandi noticiam declaratiuam dum ipsa est: aut dum non est: non quando non est et per consequens quando est: ergo intellectus simul habebit duos actus intelligendi. Tunc vltra isti duoactus aut sunt eiusdem speciei / aut non. Si eiusdem speciei / ergo duo accidentia eiusdem speciei simul sum in eodem subiecto: si alterius speciei / ergo alter est perfectfor / et oportet quod primus actus sit imperfectio. Tunc vltra in causis equocis immo nunquam causa equi uoca est simpliciter. ignobilior suo effectu praecipuitotalis: sed ista prima est ignobilior et imperfectior simpliciter illa secunda noticia: ergo non est ratio actiua gignendi ipsam / quod est contra te.

¶ Secundo sic Potentia habet vniformem modum respectu cuiusi libet sui actus naturalis saltem. Sed respectu primi intellectus est passiuus ( vt dicis ) ergo respectucuiuslibet: alioquin non esset vna potentia respectusuorum actiua / et respectu aliorum passiua.

¶ Tertio sic. Si intellectus est passiuus respectu actus impfectioris multofortius respectu actus perfectioris sed intellectus per te est passiuus respectu actus noticie confuse que est imperfectior: ergo respectu verbi¬

¶ Quarto quia actus rectus est perfectior quam refle xus. Patet in patria de actu beatifico qui est perfectissimus: sed verbum vel est actus rectus vel refle xus: ergo primus actus est nobilior verbo vel secundo actut michi quod iste rati¬

¶ Sed non videtui nes necesario cui cludant / licet sint probabiles. Ideo dico ad priman quod ille actus manet dum est causa alterius quando dicis aut eiusdem rationis: habent isti dicere quod non eiusdem rationis. Quando dicis ergo imperfectior secundom verum est: quando dicis vltra quod non est causa equiueca verum est totalis: sed partialis cum intellectu et ob¬ iecto.

¶ Ad secundum dicerent quod quelibet potentia in ratione potentie habet vniformen modum respeciucuiuslibet sui actus: quod tamen est dubium: nisi forte de actu naturali / quia de actu beatifico videretur quod non omnino ad illum se habeat intellectus pure passiue / sicut dicetur in quarto. Et similiter de voluntate nec oportet quod intellectus vel voluntas sit duplex potentia sicut arguitur: stant enim ista duo simul scilicet quod intellectus sit vnica potentia et tamen respectu vniactus sit passiua vel receptiua tantum / et respectu alteriactiua et passiua / quod est impossibile de eodem actu. Unde licet beati habeant verbum beatificum de diuina essentia / non tamen formaliter verbum: sed diuina voluntas supplens vicem memorie: et intellectus creatus pure passiue se habet ad illud: tunc intellectus vt est actus respectu verbi et actus secundarii non accipitur vt potentia / sed magis vt obiectum vel ex parte obiecti.

¶ Ad tertium per idem.

¶ Ad quartum dicerent isti quod licet sit dare aliquos actus rectos nobiliores et perfectiores actibus reflexis et verbo creato: tamen ista noticia confusa est ignobilior noticia eiusdem. obiecti declaratiua in proposito nostro. Unde et ipsi dicerent consequenter quod beati in patria non formant verbum de diuina essentia / sicut et dicunt. Nec est hoc adhuc ostensum efficaciter / licet sit hoc superius assumptum / vel dictum probabiliter. Est enim magna dubitatio vtrum actus beatificus causetur a deo tantum et immediate. igitur alias rationes. Primo

¶ Adduco nam quodcumque obiectum est sufficienter generatiuum sue noticie confuse et sue declaratiue in ratione obiecti: dico quod quodlibet obiectum in se habet sufficienter quo distincte possit cognosci sicut et confuse: quia distincte et id quod et distinctas rationes suas quidditatiuas habet in seipso. Sed secundum istos obiectum sufficienter habet vnde faciat noticiam sui confusam ad quam se habet intellectus mere passiue / ergo et noticiam distinctam et declaratiuam / ergo non oportet ponere cum ipso noticiam teius confusam vel intellectum vt actiue sibi comparantes ad causandam ipsam.

¶ Secundo sic aut itellectus in formatione verbi concurrit actiue in ratione potentie / aut ex parte obiecti vel in ratione obiecti non vt potentia vt videtur / quia in ratione potentie est passiuus respectu cuiuslibet sui actus / sicut respectu primi secundum eos: nec in ratione obiecti quia tunc verbum non esset precise eiusdem obiecti cum noticia confusa quod est falsum / ergo nullo modo. Tertio sic Ubicumque potentia et obiectum realiter distinguuntur respectu alicuius actus impossibile est potentiam comcurrere nisi in ratione potentie: et nunquam potest in ratione obiecti / vel ex parte obiecti sicut nec obiectum potest in ratione ptentie / sed respectu cuiuslibet verbi quod non est intelligentis de ipso intellectum obiectum et potentia distinguuntur. ergo etc.

¶ Quarto sic deilla noticia confusa oprtet dicere quod simul sit in intellectu cum distincta / quia est causa eius: sed impossibile est quod idem intellectus simul et semel habeat noticiam confusam et distinctam de eodem obiecto sicut probabiliter videtur. ergo etc. Dico igitur quod quantum est in nobis non videtur michi verus arguo contra ipsum vt habet

¶ Secundo locum in diuinis. Ponit enim et dicit tria quantum ad productionem verbi. Primum est quod verbum est noticia impressa declaratiua. Secundudm est quod est noticia impressa intellectui nudo conuersoTertium est quod noticia simplex essentialis est ratioproducendi verbum.

¶ Contra primum in actu puro nichil est positiuum cui aliquid possit imprimi: sed natura diuina est actus purus. ergo etc. Dices hec impressio non est nisi secundum modum intelligendi. Contra nos querimus de modo generationis verbi reali et ex natura rei / et ita nihil dicis ad propositum

¶ Secundo sic. Nulla simplex forma susistens producitur per impressionem vt patet: sed verbum diuinum est simplex forma subsistens / ergo non per impressio nem etiam secundum rationem.

¶ Contra secundum primo sic. Ista conuersio intellectus quam ponis est aliqua actio / ergo est alicuius suppositi / non filii quia tunc esset prius origine seipso et antequam esset: ergo patris. Tumd sic. Cuius est intellectus nudus conuersus formaliter eiusdem est formaliter. illud quod sibi imprimitur mediante illa conuersione. Sed intellectus nudus est patris vt conuertitur. ergo etc. et tunc sequitur alterum duorum scilicet vel quod noticia que est ingenitasit verbum / quia est formaliter in intellectu patris vt pater est: omne autem tale est ingenitum / vel si est genita sequitur quod pater sapit et est sapientia genitacontra Augustinum septimo de trinitate: et contra veritatem / quia tunc persoraliter non distinguerentur et esset pater genitus.

¶ Secundo sic. Illa conuersio in diuinis vel est actio vel potentia: vel dispositio seu dei terminatio potentie: seu nichil: non est potentia / sed magis intellectus / non actio / quia vel esset noticia posterior noticia essentiali: et sic esset verbum / et sic ver bum esset prius verbo: vel esset actio que est dicerequod est falsum: quia est prior quam verbum secundum eos: nec dispositio vel determinatio potentie / quia intellectus in diuinis non est indispositus vel indeterminatus secundum se ad aliquid intra se: ergo nichil. ergo frustra ponitur et videtur multum mirabilis positio talis.

¶ Contra tertium primum obiectum diuinum est sufficiens ratio obiectiua intelligendi omnia intrinseca diuina vt patet: sed intellictio essentialis non pertinet ad rationem primi obie cti vt puta essentie vt patet / ergo etc. Similiter etiam patet quia intellectio prima distinguitur a suo obiecto primo quod est essentia secundum huiusmodi / sed idem penitus est obiectum primum intellectionis diuine cuiuscumque sit. ergo etc.

¶ Secundo sic. Eadem est ratio intelligendi ex parte obiecti ipsum obiectum et datio motiua ad producendum aliquid de illo obiecto vt patet: sed essentia praecise est ratio intelligendi seipsam / ergo et producendi aliqui / puta verbum in ratione obiecti dico. Ex hoc patet quod intellectio simplex non pertinet ad memoriam vt principium productiuum sed magis pertinet ad intelligentiam secundum Augustinum vnde illa opinio confundit memoriam et intelligentiam. Quod autem dicit vltimo quod verbum generatur in diuinis quasi de materia superius est improbatum distinctione quinta de voluntate: dico quod non pertinet ad verbum / tamen multis variis similibus posset argui contra illud.

¶ Dico igitur quod non generatur verbum in nobis predicto modo: sed dico quod si generatur quia obiectum patris intellectum in ratione intel ligibilis siue per ipsum siue per speciem et intellectus qua duo spectant ad rationem memorie concausant vel congenerant in nobis actum intelligendi. Sed qumo nolo dicere. An scilicet intellectus effectiue tantum an obiectum tantum / an vtrumque sicut due partiales. In¬ biuinis autem dico quod essentia diuina patris est praesens potentie sue intellectiue et praesupposita intellectione essentiali in prima persona que non est producta prestantibus memorie ad quam concurrunt intellectus et essentia prima persona generat / et dicit verbum secundam personam: et illud dicere est ipsum generare vel generatio actiua. Ipsum autem dici est generari: non sic quod intellectio essentialis sit actio productiua vel ratio producendi aliquo modo: sed sicut actio prior ad posteriorem se habet ad generationem verbi / sicut si sol illuminaret et calefaceret / sic quod vna actio nullo modo esset causa alterius vel ratio / sed sic tantum ordinate essent: imaginor igitur quod in primo supposito essentia est principium duarum operationum ordine quo dam proueniente ex natura talium operationum / scilicet intellectionis essentialis et productionis noticie peclaratiue. ita quod est principium noticie declarati ue mediante noticia simplici / non quia prima sit ratioproducendi vel eliciendi secundam. ita imaginor primo essentiam in patre ratione obiecti. Secundo vt est ratio intellectionis essentialis siue noticie simplicis. Tertio vt est ratio producendi noticiam declaratiuam / que est verbum non magis per expressionem / nec fundatur productio verbi super intellectionem simplicem et essentialem: nec reducitur ad ipsam rationem obiectiuam. Hoc sufficit de isto articulo.

¶ Ad primum de fantasia carthaginis dico quod improprie est verbum / vel est verbum non formaliter sed obiectiue / vt fantasiua est obectum intellectus.

¶ Ad secundum dico quod verbum intus lucens est actualis intellectio: non tamen sequ tur illud inconueniens quod adducitur quod verbum principalius significat rem vel obiectum / sicut dictum est supra.

¶ Ad tertium dico quod intellectio non est actiode genere actionis: sed aliquid absolutum et extendendo actionem ad genus qualitatis pro operatio ne.

¶ Ad quartum dico quod illud est ficticum sicut dictum est supra: quia intellectio non est productiua actio alicuius realis