Table of Contents
Commentarius in libros Sententiarum
Liber 1
Praefatio
Prologus
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctio 31
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Distinctio 41
Distinctio 42
Distinctio 43
Distinctio 44
Distinctio 45
Distinctio 46
Distinctio 47
Distinctio 48
Liber 2
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctiones 4-5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctiones 21-22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctiones 26-28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctiones 31-32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctiones 40-41
Distinctio 42
Distinctiones 43-44
Liber 3
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctiones 28-30
Distinctio 31
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Liber 4
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctiones 5-6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctiones 18-19
Distinctiones 20-21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27-29
Distinctio 30
Distinctiones 31-32
Distinctiones 33
Distinctiones 34-36
Distinctiones 37-39
Distinctiones 40-42
Distinctiones 43
Distinctiones 44
Distinctiones 45
Distinctiones 46
Distinctiones 47
Distinctiones 48
Distinctiones 49
Distinctiones 50
Quaestio 6
¶ Uidetur quod sic quia suppositum quod continet vintualiter seu eminenter perfectionem alterius suppositi potest naIturam illius substentificare. Sed sic est de aliquo supposito creato respectu alterius. puta de supposito angeli respectu suppositorum naturarum inferiorum: quia est superioris nature superiora autem in vniuerso continent inferiora eminenter sicut perfectius continet imperfectius ergo etc.
¶ Secundo sic. Independens secundum aliquam dependentiam potest aliquam talem dependentiam terminare vt videtur. Sed suppositum creatum est independens dependentia nature suppositabilis ad extrinsecum suppositum: ergo potest aliquam talem dependentiam terminare sed hoc non est nisi substentare naturam alienam in seipso: ergo etc.
¶ Tertio sic. Unio aliquoruminter se habet fieri ratione alicuius conuenientie et pro portionis eorum. Sed maior est conuenientia et proportio suppositi creati ad naturam extrinsecam creatam quam suppositi increati ad naturam creatam et maior connaturalitas Cum ergo suppositum increatum sit vnibile cum natura creata et possit eam substentare. videtur etiam quod possit eam suppositum creatum. vna natura creata non potest esse in¬
¶ Contra diuersis personis creatis quia mult plicatis personis vel suppositis creatis multiplicatur natura in ipsis vt dictum est supra: ergo similiter econuerso vna persona creata non potest esse duarum naturarum: ergo suppositum vel persona creata alienam naturam substentare no possunt. quastione sic procedam. Primo inquiram
¶ Ini ista vtrum suppositum creatum possit extrinsecam naturam substantialem et suppositabilem supposito pro¬ prio substentare vel suppositare in seipso.
¶ Quantum ad primum est vna opinio quod impossibile est quod suppositum creatum sustentet naturam alienam substantialem et suppositabilem supposito proprio. Sed hoc soli diuino sui posito est adtribuendum.
¶ Ad hoc multe rationes adducuntur. Prima est ista que est difficilis. Unio nature vnibilis conicabilis ad suppositum cui vnitur vel communicatur est ad ipsum vt ad incommunicabile subsistens et etiam terminatur ad aliquid positiuum incommunicabile quod est ratio terminandi sicut dictum est supra de vnione nature humane ad verbum Sed nullum suppositum creatum est subsistens per aliquid positiuum incommunicabile immo nihil est in ipso positiuum incommunicabile sed addit solam negationem supra naturam que non potest esse ratioterminandi respectum realem. ergo etc. Ita quod sicut implicat contradictionem ponere respectum sine ternino ita implicat contradictionem ponere vnionem. talem nature create ad suppositum creatum.
¶ Secunda ratio est ista Suppositum ex se formaliter limitatum ad certum genus et certam speciem / et indiuiduum entis creati non potest in se substentare aliam naturam creatam vt videtur quia iam non esset limitatum nec artatum ad certam speciem vel naturam specificam sed extenderetur ad aliam. Sed suppositum creatum est huiusmodi nec potest non esse tale ipso manente quacumque virtute. Ita quod personalitas nature create adequata est sue nature et econuerso. quare etc.
¶ Tertia ratio Maior est intimatio et vnio perfectior qua suppositum vnitur nature suppositando ipsam quam illa qua deus illabitur nature secundum generalem illapsum. Probatio quia prima vnio facit pre dicari naturam concretiue acceptam de supposito et econuerso non autem predicta. Unde propter vnionem nature humane ad verbum conuenienter dicitur quod verbum vel deus est homo et econuerso. Sed suppositum creatum non potest illabi nature extrinsece quod est minus vt patet quacumque virtute quia hoc soli deo conuenit ergo nec vniri eidem quod est maius et illapsus naxime specialis.
¶ Quarta ratio In creaturis non est vnio plurium naturarum in eodem suppositovel subiecto nisi vna se habeat ad aliam sicut actus vel potentia. Patet de substantia et accidente. Sed natura substantialis completa secundum genus speciem et indiuiduum cuiusmodi est natura substantialis suppositabil supposito proprio potest se habere ad aliam substatiam sicut actus ad potentiam. Nec econuerso vt patet ergo etc.
¶ Quinta ratio ad terminandum dependentiam exrinsece nature ad suppositum non sufficit quecunque independentia sed independentia simpliciter excludens pmnem dependentiam. Unde et verbum diuinum per illud per quod terminat vnionem nature assumpte est impliciter independens sicut dictum est supra. Sed nullum suppositum creatum est simpliciter indepens immo simpliciter dependens sicut et effectus dei et creatura ergo etc.
¶ Sexta ratio Suppositum respectucuias natura extrinseca creata non est in potentia obedientiali nec ipsum continet perfecte suppositum illius nature non potest talem naturam extrinsecam assumere. Hoc patet quia diuinum suppositum eoipso quod tale est respectu nature create potest ipsam assume re. Sed suppositum crratum tale est quod natura creata non est in potentia obedientiali respectu eius quia suppositum creatum non agit suo imperio: ita quod suum agere sit suum velle nec etiam continentur perfecte suppositum creatum vel perfectio eius ab eo quia tunc posset ipsum creare. ergo etc. it obstantibus aliter di¬
¶ Sed istis none ci potest quod supppositum creatum substentare extrinsecam naturam suppositabilem potest intelligi dupliciter. Uno modo effectiue causando scilicet vnionem nature extrinsece ad seipsum. Alio modo potest hoc intelligi terminatiue terminando scilicet vnionem talem per quam natura extrinseca sibi vniatur et in ipso substentetur.
¶ Primo modo dico quod suppositum creatum non potest substentare naturam extrinsecam suppositabilem in proprio supposito quicquid sit de natura accidentali qua non est suppositabilis proprio supposito.
¶ Secundo modo potest dici quod potest substentare naturam creatam sic quod terminaret talem vnionem causabilem in natura extrinseca a voluntate diuina et terminabilem ad ipsam.
¶ Primum probatur 4r. Primo quia super positum creatum non continet virtualiter et eminenter perfecte aliud suppositum creatum nec perfectionem. eius. Secundo quia natura creata suppositabilis proprio supposito non est nisi in potentia obedientiali vt vniatur extrinseco supposito non est enim in potentia naturali quia tunc violenter subsisteret vel saltem non naturaliter in proprio supposito quod est falsum.
¶ Tertio quia sicut vnum suppositum creatum non potest facere naturam suam sine propria suppositatione quia naturaliter ab eodem simul accipit naturam et suppositationem nec est in sua potestate ita etiam nec aliam naturam eiusdem rationis creatam potest facere sine propria suppositatione vt videtur. Non est enim minus naturaliter determinata alia ad propam suppositationem quam sua.
¶ Quarto quia qua ratione posset naturam aliam vnire sibiipsi eadem ratione et alicui alteri. Hoc autem non videtur possibile quia si posset vnire naturam aliam sibiipsi et alteri eadem ratione aliter posset vt videtur et ita per naturam posset fieri quod eadem natura subsisteret in pluribus suppositis quorum quodlibet assumeret eam alteri et posset etiam assumere sibiipsi.
¶ Ultimo videtur quia non est minus determinata natura substantialis creata ad subsistendum in proprio supposito et non in alio quam natura accidentalis in extrinseco supposito et non separari ab illo. Sed per naturam fieri non potest quod accidens non sit in subiecto vel sit separatum ab ipso ergo nec aliud ergo etc. probatur etiam. Primo sic
¶ Secundum ab aliquibus Maius est terminare dependentiam causati ad causam quam nature ad suppositum quia dependentia causati ad causam arguit in causa perfectionem non autem vnio illa sed aliquod suppositum creatum puta angelus potest terminare primam quia est causa multorum effectuum ergo etc.
¶ Secundo quia quanto suppositum est magis independens tanto magis potest terminare talem dependentiam vnionis ad ipsum. Sed suppositum creatum est magis independens quam suppositum increatum quia istud est absolutum et illud respectiuum. ergo etc.
¶ Tertio quia hoc non dicit perfectionem simpliciter nec arguit in supposito creato et ita non pouit ipsum extra limites creature. quare etc. non concludunt. Nam
¶ Iste rationes ad primam diceretur quod angelus non potest terminare dependentiam alicuius substantie create vt causati ad causam quia angeli nullam substantiam possunt causare sicut dictum est in secundo et ita saltem de angelo non concludit
¶ Ad secundam diceretur sicut omnino est dicendum quod diuinum suppositum non obstante quod sit respectiuum multo magis est independens quam suppositum creatum Nam illa relatio per quam constituitur diuinum suppositum non solum non est dependentia immo excludit a diuino supposito omnem dependentiam: non sic autem suppositum creatum independens est qualibet dependentia vt patet quia creatum est non obstante quod sit suppositum absolutum.
¶ Ad tertiam etiam diceretur quod licet terminare talem vnionem non ponat perfectionem in supposito creato tamen sibi non potest conuenire sicut nec inherere accidentis potest supposito conueni re licet non poneret perfectionem in ipso immo magisimperfectionem: poneret enim ipsum extra limites talis substantie licet non faceret ipsum esse deum. Malias rationes. Pri¬
¶ Adduco igitur ma est ista. Sicut sehabet natura accidentis ad suppositari in supposito substantie create extrinseco naturaliter sic videtur quod se habeat natura substantialis creata ad suppositari in supposto creato alieno siue extrinseco. Et hoc supernaturaliter vt videtur. Sicut enim se habet hoc ad illud naturaliter ita hoc ad illud supernaturaliter. Sed natura accidentalis substentatur naturaliter ab extrinseco supposito substantie ergo natura substantia lis creata supernaturaliter operante supernaturali potest substentari in extrinseco supposito creato. ergo etc.
¶ Secunda ratio. Non magis determinatur natura substantialis creata ad hoc suppositum quod eso suum quam natura accidentalis ad hoc suum subiectum ab solutute loquendo: quia vtrumque ad vtrumque naturaliter de terminatur. Sed accidens illud potest substentari in alio subiecto virtute diuina quam in isto quod est modo suum virtute diuina praecipue accidens non proprium sed separabile ergo similiter natura hec in alio suppositocreato igitur suppositum creatum potest talem vnionem nature ad ipsum terminare.
¶ Tertia ratio. Illico est ponendum possibile vel compossibile cui non apparet aliqua ratio impossibilitatis vel incompossibilita tis. Sed nulla apparet ratio impossibilitatis vel incem possibitatis quod in natura creata fundetur talis respectus vnionis et terminetur ad suppositum creatum quia nulla contradictio implicatur. ergo potest deus facere suppositum creatum talem vnionem terminare
¶ Quarta ratio quia duplex negatio quam addit creatum suppositum supra naturam potest auferri a natura et natura separabilis est ab ipsa virtute diuina. Ponamus ergo quod deus tollat illam negationem non vi detur probabile quod ex hoc necessitetur ad assumendum illam naturam. Cum ergo non possit tolli illa negatio dependentie actualis ad extrinsecum nisi per positionem dependentie. Uidetur quod deus in talinatura possit causare dependentiam vnionis ad super positum creatum ergo et vnionem terminare. biliter secundum premis¬
¶ Dico ergo probusas rationes quod sut positum creatum potest naturam substantialem alie¬ nam substentare nec est in hac aliqua repugnantis vt videtur.
¶ Secundo dico quod ratio terminandi vnionem talem nature extrinsece ad suppositum creatum non posset dici illa negatio duplex per quam suppositum creatum est formaliter suppositum quia negatio non est ratio terminandi aliquem respectum realem positiuum cuius est ista vnio sed aliquid positiuum esset ratio terminandi in supposito puta natura ipsa. singularis ipsius singulariter suppositum vero esset ipsum vltimate terminans: sicut etiam suo modo planum est quod ratio formalis terminandi respectum realem inherentie ad suppositum substantie cui inhereret non est negatio illa suppositata sed ipsa natura singularis ipsius suppositi est ratio terminandi et ipsum suppositum est quod vltimate terminat inquantum suppositum est. Unde hic est accipere duo puta quod talis respectus terminatur et hoc est per rationem formalem positiuam ex parte terminantis et quod vltimate terminatur et istud non oportet quod sit per aliquid positiuum sed per negationem: quia hoc quod est vltimate non dicit vltra terminationem aliquid positiuum sed tantum negationem vlterioris dependentie ad aliquid extrinsecum et hoc potest conuenire vel per negationem quam dicit suppositum scilicet quod vnio nature sibi vnite non terminetur vlterius ad aliquid: licet non possit sibiconuenire quod ad ipsum terminetur quia suppositum habet per illam negationem formaliter quod nulli alteri innitatur nec per consequens illud quod innititur sibi.
¶ Tertio dico ex hoc quod ista vnio bene terminatuid incommunicabile subsistens sicut etiam vnio ad diuinum suppositum et quantum ad hoc simile est. Sed nihil incommunicabile positiuum est sibi ratio termimandi sicut in diuinis et quantum ad hoc dissimile est hinc et inde.
¶ Quarto dico quod illa vnio nature ad suppositum creatum non esset eiusdem rationis cum vnione ad verbum vel ad diuinum suppositum sed alterius sicut est terminus vel ratio formalis tereminandi.
¶ Ex quo patet quod non oportet quod aliquid incommunicabile positiuum sit ratio terminandi eam sicut illam aliam. Hoc de positione articuli principalis
¶ Ad primum aliorum dico quod ista vnio licet sit ad incommunicabile subsistens non tamen sic sicut vnio nature humane ad diuinum super positum. Et ita non oportet quod formalis ratio termi mandi sit aliquid positiuum incommunicabile sed sicut predictum est in corpore positionis. Unde istd argumentum bene concludit quod natura creata non potest vniri supposito creato eadem vnione qua vnitur natura humana verbo nec aliqua eiusdem rationis sed quod simpliciter loquendo non possit sibi ypostatice vniri non concludit.
¶ Ad secundum dico quod suppositum creatum sic est limitatum ad certam naturam creatam quod impossibile est in ipso subsistere aliam naturam tanquam in proprio supposito: sed bene possibile est hoc tanquam in supposito alieno et extrinseco et tunc in nullo illimitato ex hoc enim remanet in propria natura tanquam suppositum eius proprium cui illa natura bat esse substantiale substentando ipsum. Non sic autem extendit ad naturam illam que sibi innititur sicut patrt ideo non valet. Unde ad hoc quod suppositum aliquod substentet alienam naturam terminatiue nulla requiritur infinitas vel illiminatio in ipso nec etiam in diuino supposito sicut dictum est in supra.
¶ Ad tertium dico quod licet sit perfectior vnio quantum ad praedi¬ cationem mutuam suppositi et nature substentatequod vnio vel intimatio secundum illapsum non tamen illaps ad istam vnionem requiritur nec etiam de supposito diuino concluditur illapsus in naturam assumptam et ista vnione sed sufficit siue suppositum illabatur siue non quod possit talem vnionem terminare immoforte quod plus est nec presentia suppositi substentantis requiritur ad naturam substentatam. Unde et vnum suppositum rome forte possetur terminare vnionem talem alicuius nature existentis parrhisius ad ipsum tamen non curo de hoc. Non oportet etiam dato quod creatum suppositum non possit illabi nature create quod non possit talem vnionem eius terminare quia illabi arguit in illabente virtutem manutenentie conseruantem illud cui illabitur. Unde et deus illabi dicitur secundum illum triplicem modum essendi in ipsis essentie praesentie et potentie conseruantis quod arguit ( hoc supposito de deoin deo perfectionem summam vel saltem que non conuenit creature. Sed istud terminare non arguit perfectionem talem vt dictum est supra nec etiam in supeposito diuino.
¶ Ad quartum dico quod in creaturis potest esse vnio non per informationem cuiusmodi est vniopredicta ita quod nec suppositum creatum substentans nec natura substentata erit actus vel potentia et tamen erunt vnum suppositum nec sicut etiam sud modo de diuino supposito et natura humana. Nec est simile de accidente et forma que vniuntur subiecto vel materie per informationem sicut patet.
¶ Ad quintum dico quod ad terminandum dependentiam nature extrinsece ad suppositum sufficit quod aliquid sit independens eo modo quo suppositum creatum est independens. Nec requiritur quod terminans sit simpliciter et omnino independens. Unde licet suppositum diuinum per illud per quod terminat sit simpliciter independens non tamen hoc est per se et ideo non oportet hoc esse in omni terminante. Similiter etiam quia vnio predicta nature create ad suppositum creatum non est eiusdem tationis cum illa ad suppositum increatum et ita non oportet quod sicut ratio terminandi in supposito increato est ratio quod ipsum sit independens simpliciter et omni dependentia quod etiam in supposito creato.
¶ Ad sextum dico quod bene arguit quod suppositum creatum non potest efficere illam vnionem nature create ad ipsum quia non est in potentia obedientiali receptiua incomparatione ad suppositum creatum quin tamen possit terminare illam vnionem non concludit. Unde nec suppositum creatum per hoc terminat quod natura creata est in potetia obedientiali respectu eius et hoc deprimo articulo principali.
¶ Quantum ad secundum articulum et tertium Remitto ad illa que dicta sunt in precedenti tertia questione quia eodem modo substentari potest et probari quod suppositum creatum vnicum potest plures naturas substentare et plura suppositacreata vnicam naturam creatam singularem: et ideo nihil de istis articulis amplius est dicendum.
¶ Ad primum principale dico quod verum concludit non tamen bono medio quia sut positum creatum siue contineat perfectionem alterisuppositi creati siue non tamen hoc non est sibi ratioquare possit vnionem terminare eque enim suppositum hominis potest terminare vnionem nature angelice ad ipsum sicut econuerso licet non contineat perfectio¬ nem nature angelice. Tamen dico quod non perfecte continet eo modo quo videtur per argumentum importari licet bene aliquo modo pro tanto quia est nature excellentioris vel etiam melioris.
¶ Ad secundum argumentum licet possent dici multa circa ipsum tamen gratia conclusionis concedo ipsum quod independens suppositum eo modo quo dicitur ibi potest dependentiam ad suppositationem terminare.
¶ Ad tertium dico quod licet argumentum concludat verum tamen ratiomaioris vnionis. non est maior conuenientia sed sicut dictum est supra.
¶ Ad illud in oppositum dico quod vnanatura creata potest esse in diuersis vel pluribus per sonis extrinsecis sicut dictum est supra in tertia questione precedente quia potest suppositari in pluribus personis extrinsecis. Non dico in pluribus propriis et intrinsecis. Et similiter dico quod vna persona creata potessubstentare plures naturas creatas siue sic quod vna sit sibi propria et intrinseca siue sic quod ille plures sint extrinsece cum sua tamen intrinseca.
¶ Dices contra predicta quod persona diuina habet singularem independentiam per suam proprietatem personalem ergo videtur quod habeat singularem modum terminandi aliquam dependentiam in creatura et illa dependen tia non videtur nisi nature assumptibilis ad extrinsecum suppositum et per consequens suppositum creatum non potest talem dependentiam terminare nec naturam aliam creatam substantialem substentare.
¶ Dico quod si argumentum istud aliquid concludit non concludit nisi quod suppositum creatum non potest aliquam dependentiam eiusdem rationis nature vnibilis ad suppositum terminare cum illa quam terminat verbum Hoc etiam concludit de supposito patris et spiritus sancti quia non habent illam independentiam quam habet verbum per suam proprietatem personalem sed quinpossit aliquam aliam alterius rationis terminare non concludit sicut nec de supposito patris et spiritus sancti. Sic de isto.
On this page