Quaestio 1

¶ Distinctionis. xxxiii Questio Prima.

CIrca distinctionem tricesimamtertiam. Quero prime vtrum relatio vel proprietat relatiua sit idem cum essentia diuina seu eadem.

¶ Uidetur quod non. Augustinus septimo de ltrinitate. Non eo pater quo de nec eo verbum quo deus: tunc sic pater diuinitate vel essentia est deus: sed paternitate non est deus sed diuinate: ergo paternitas non est diuinitas.

¶ Secundo sic. Nihil est in seipso primonec etiam fundatio. quarto Phisicorum. Sed relatio vel proprietas prima est in essentia vt in funda mento / ergo proprietas non est essentia.

¶ Tertio sic. Illa non sunt idem quorum vnum multiplicatur realiter et aliud non: quia vnum realiter non est multa realiter: sed essentia diuina non multiplicatur rea liter: relatio vero multiplicatur realiter. ergo etc.

¶ Quarto sic. Illa non sunt realiter idem que continentur per se sub primis differentiis entis / mul to minus quam illa que per se continentur sub primis differentiis alicuius generis / sed essentia et relatio sunt huiusmodi: continentur enim sub absoluto et respectu. ergo et ceteraQuecumque distinguuntur realiter

¶ Contra et faciunt aliquid per se vnum necessario faciunt compositionem in eo. Patet quia vnum se habet ad alterum sicut potentia ad actum / propter hoc enim ex corpore et anima fit vnum vt patet secundo de anima. Si igitur essentia et relatio non sunt idem realiter cum sint constitutiue diuini suppositi / sequitur quod diuinuum suppositum vel non est per se vnum vel est compositum: sed vtrumque est falsum

¶ In ista quaestione sic procedam. Primo ponam tres opiniones solemnes de ista questione / et arguam contra eas / et soluam motiua earum.

¶ Secundo ostendam quod essentia diuina et proprietates siue relatio sint idem realiter.

¶ Tertio quod distinguuntur formaliter ex natura rei preter omnem intellectum.

¶ Quarto instabo contra dicta et sol uam.

¶ Ultimo ad rationes principales.

¶ Quantum ad primum est vna opinio doctoris que reputatur communis quod essentia diuina et relatio diuina seu realis proprietas ad ipsam comparata: sunt idem penitus secundum rem / nec distinguuntur nisi secundum intelligentie rationem prout scilicet nomine relationis importatur respoctus ad oppositum vel ad oppositam relationem non autem nomine essentie: et prouenit istud quia diuina perfectio maior est in essendo quam nomen in exprimendo vel significando propter aliquam distinctionem relationis ab essentia ex natura rei. Unde et dicitur ibidem quod sicut attributa non distinguuntur ab essentia nisi secundum rationem intelligentie / sio nec relatio ab ipsa essentia comparata ad ipsam.

¶ Pro isto dicto potest argui sic. Primo relatio comparata ad illud respectu cuius transit realiter non distinguitur ab eo: nisi secundum intelligentie rationem. sed relatio comparata ad essentiam transit realiter in ipsam secundum Boetium de trinitate. ergo etc.

¶ Secundo sic. Relatio distinguitur a fundamento realiter in creaturis / quia est accidens et non est substantia: sed relatio in deo non est accidens secundum Augustinum quinto de trinitate / et secundum omnem veritatem: ergo non distinguitur a suo fundamentoo quod est essentia nisi secundum intelligentie rationem.

¶ Tertio sic. relatio comparata ad aliquid respectu cuius non habet distinguere realiter non distinguitur ab eo nisi secundum rationem. Sed relatio diuina non habet distinguere personam ab essentia diuina vel respectuessentie / sed magis respectu persone vel relationis opposite. ergo et cetera.

¶ Quarto sic. Si relatio comparata ad essentiam distingueretur ab ea extra intellectum necessario faceret compositionem cum ipsa / quia ambe sunt sibi compossibiles in aliquo vnosupposito sicut constitutiue eius. Modo talia necessario habent in constituendo aliquam habitudinem inter se / alias enim suppositum non esset nisi hoc et hoc / et non esset hoc aliquid per se vnum sed habitudo illa non videtur nisi habitudo actus et potentie. Sed planum est quod diuinum suppositum non est compositum / et tamen est per se vnum. ergo etc. ¶Topinionem arguo sic. Pri¬

¶ Contra illia mo ex dictis opinantis / quia videtur sibi plane contradicere. Dicit enim quod essentia et relatio non distinguuntur nisi secundum rationem intelligentie / et statim dicit quod hoc est quia nomine essentie non importatur respectus ad oppositum sicut nomine relationis. Ex hoc sic / nomine relationis importatur respectus ad oppositum / respectus dico realis et ex natura rei ( Non enim relatio diuina est respectus rationis puta paternitas ) sed nomine essentie non importatur respectus talis respectus scile realis / ergo essentia et relatio que sunt significata et importata per talia nomina distinguuntur ex natura rei.

¶ Secundo sic. Relatio secundum propriam rationem secundum quam distinguitur ab essentia est constitutiua alicuius realis suppositi et distinctiua eius non autem essentia: et per consequens est aliquid reale et ex natura rei: sed secundum propriam rationem talem comparatam ad essentiam est distincta ab ipsa saltem comparatione distinctionis. Patet quia non comparatione identitatis / alioquin essentia constitueret suppositum formaliter et distingueret sicut ipsa / ergo relatio comparata ad essentiam non solum differt ab ea secundum intelligentie rationem. Ista ratio stat in hoc quia relatio vt concurrit cum essentia constituit diuinum suppositum formaliter / non autem essentia / et tamen vt sic comparatur ad essentiam. ergo etc. Et confirmatur quia relatio comparatur ad essentiam vt ad fundamentum. Nichil autem fundat seipsum ergo vt sic differt ex natura rei alioquin vnum fundaret reliquum.

¶ Tertio sic. Quecumque non distinguuntur a tertio non comparantur ad ipm nisi secundum intelligentie rationem: nec distinguuntur ad inuicem nisi secundum intelligentie rationem. Proba tio quia ad inuicem non distinguuntur nisi per illa quibus distinguuntur ab ipso. Sed paternitas et filiatio secundum te non distinguuntur a tertio puta ab essentia nisi secundum intelligentie rationem / ergo nec ab inuicem / ergo nec persona patris et filii distinguuntur nisi secundum intelligentie rationem / quia non plus distinguuntur distincta quam vltimo distinctum ua vel distinctiua formalia vt patet: ergo talis positio confundit personas cum Sabellio.

¶ Quarto sic Isti dicunt quod est simile de attributis et de relatione comparata ad essentiam: oppositum dicit Augusti nus. 7. de trinitate. vbi dicit. Eo deus quo sapiens non tamen eo deus quia pater / ergo non est simile de paternitate et sapientia / etiam comparatis ad essentiam Ista ratio vltima videtur contra ponentes distinctionem attributorum ab essentia ex natura rei / et pro quam to est contra eos soluatur sicut supra distinctione. 22. Contra istos est bene quia negant distinctionem attributorum ab essentia et cum hoc relationis ab essen tia consimiliter: quam similitudinem videtur negare Augustinus. ergo etc. Dimitto igitur istum modum dicendi. eorum dico quod relatio non

¶ Ad primum transit totaliter in esseniam quin maneat aliquomodo distincta ab ea ex natura rei / licet transeat per identitatem realem. Si enin totaliter transirent non manerent ibi duo predicamen ta nisi similia ipsorum quod est contra Boetium / ita quod transitus secundum realem identitatem sufficit sibiigitur etc.

¶ Ad secundum dico quod relatio in creaturis que est relatio fundamenti necessario distingutur ab eo essentialiter et realiter et per consequens ha¬ bet propriam accidentalitatem / nec propter hoc sequitur processus in infinitum / quia accidentalitas relationis vel inherentia non distinguitur essentialiter ab ipsa / eo quod esse non potest relatio sine ipsa nec sine fundamen to: sed econuerso fundamentum absolutum esse potest sine relatione / et ideo inherentia vel accidentalitas cuiuslibet absoluti distinguitur. Sed in diuinis dico quod relatio non est accidens se transit per veram identitatem realem in essentiam ipsam et substantiam / sic quod est essentia vel substantia diuina realiter: non tamen totaliter / quia non formaliter nec per se primo modo sicut dicetur infra.

¶ Ad tertium dico quod maior est falsa vnde licet relatio non habeat distinguere realiter personam ab essentia sed a persona non pportet quod distinguatur ab essentia aliter quam per ratinem vel opus intellectus / ideo ex ipso sequitur quod ex natura rei / quia ex natura rei distinguunt et non essentia ipsa.

¶ Ad quartum dico quod essentia et relatio licet aliquo modo distinguantur ex natura rei / non tanen faciunt compositionem in supposito quod esse stituunt / quia non distinguuntur essentialiter nec realiter: nec vnum se habet ad reliquum sicut actus ad potentiam vt dictum est distinctione quinta. Quando dicis quod constitutiua alicuius per se vnius quod non est tantum hoc et hoc habent inter se aliquam habitudinem aliam quam vt distincta sunt et vt sunt hoc et hoc. Dico quod verum est de constitutiuis realiter vel essentialiter distinctis / cuiusmodi non sunt essentia et relatio in diuinis. Ita quod illud assumptum non est verum de constitutiuis formaliter tantum distinctis. Unde dico quod essentia et relatio distincte formaliter et idem realiter constituunt suppositum diuinum / quod est per se vnum vera identitate reali constituentium essentie et relationis / non tamen vnione actus et potentie vllo modo. Qundo dicis ergo suppositum diuinum non est nisi hoc et hoc dico quod suppositum diuinum non est nisi hoc et hoc distincta formaliter / et idem reaiter / et tamen multo perfectius et verius est vnum quam si esset aliquod entium resultans ex vnione huius ad hoc / sicut compositum ex vnione materie ad formam / sicut et constitutiua verissime sunt vnum sic ad istud quod est tediosum. cuiusdam doctoris quod

¶ Alia est opimio relatio vel proprietas potest tripliciter accipi. Uno modo vt comparatur ad essentiam tantum. Secundo modo vt ad oppositam relationem. Tertio modo vt ad essentiam composita relatione. Primo modo distinguitur ab essentia tantummodo secundum rationem et intelligentiam vt ponebat prima opinio. Secundo modo distinguitur ab opposita relatione vt res are. Tertio modo distinguitur ab essentia vt modus eius: scilicet vt manet in essentia cum ordine ad oppositum / quia sic manet secundum rationem proprii generis.

¶ Ratio primi potest esse secundum istum quia in comparatione ad illud precise non distinguitur relatio nisi secundum rationem quod est tota realitas eius / sed tota realitas relationis est essentia: quia realitas relationis est suum fundamentum etiam in creaturis. ergo etc. Rationes etiam que adducebantur pro prima opinione possunt adduci pro isto primo menbro quia in hoc primo membro conuenit hec opinio cum prima¬

¶ Non secundi menbri est quia relatio in comperatione illius distinguitur realiter cui opponitur relatiue quia impossibile est quod relationes opposite sint eadem res / sed relatio sui correlatiui opponitur relatiue. ergo etc. Alia est ratio quia respectu illius distinguitur relatio realiter respectu cuius habet distinguere per sonam. Sed proprietas puta paternitas habet distinguere patrem realiter a relatione opposita / puta et a filio et a filiatione. ergo etc.

¶ Ratio tertiiest quia relatio vt manet in essentia in ordine ad oppositum: aut manet vt res in essentia / et sic cum essentia sit alia res necessario faciunt compositionem / aut manet vt ens rationis tantum quod est falsum / quia est ordo realis ad oppositum. Similiter etiam manet secundum rationem proprii generis: ergo manet vt modus et quasi circumstantia essentie. igitur etc. istam positionem potest argui

¶ Contra quantum ad primum membrum sicut contra primam / sed arguo specialiter contra eam. Primo sic. Intellectio vel ratio comparatiua alicui superueniens: non tollit illud quod est de quidditate eius ad quodcumque comparet illud: sed comparatio relationis ad essentiam est per intellectum vel rationem non per aliquam relationem realem vnius ad alteram / ergo non tollit relationi illud quod est de quidditate eius: sed de quidditate relationis est habitudo ad oppositum / ergo relatio quantumcumque comparata ad essentiam habet habitudinem / vel potius est habitudo ad oppositum. Sed in habitudine est res ad oppositum: ergo etiam comparata ad essentiam est res et sic inquantum manet in ordine ad oppositum non distinguitur sola relatione ab essentia / ita nec comparata ad essentiam.

¶ Secundo sic quando relatio comparatur ad essentiam vel comparatur vt nichil / vel vt aliquid: non vt nichil: quia tunc esset comparatio nulla / ergo vt aliquid / vel ergo vt relatio vel vt proprietas. Si vt relatio / ergo vt comparataessentie habet habitudinem ad oppositum / et tunc prius non sola relatione distinguitur ab essentia. Si vt paternitas vel proprietas absoluta et ad se / quod est falsum / vel vt relatiua et tunc idem quod prius. Prius etiam vel conceptus proprietatis et relatignis est idem conceptus in re et ex parte obiecti / Ttund idem habeo sicut de relatione vel est alius et alius et tunc conceptus relationis non est simpliciter simplex / quod est falsum / cum vterque sit realis vnus esset vniuersalis et alius particularis respectu eius et facerent compositionem / nec est hic sermo de conceptibus rationis tantum: relinquitur exgo quod relatio conparata essentie / et comparata ad oppositum idem sunt. Et sicut est res comparata ad opositum ita et ad essen tiam. Nec potest dici ratio vel / ens rationis fabricatum per intellectum / et per consequens dicere quod relatio comparata essentie distinguitur ab ea sola relatione et in ordine ad oppositum non sola ratione est contradictio: quia comparatio Circa hoc nihil immutat¬

¶ Tertio sic. Dictum istotum non habet probabilita tem ( vt videtur michi) inquantum de relatione diuima possunt haberi duo conxeptus vnus in ordine ad fundamentum et alius adsterminum vel oppositum Contra quia conceptus simpliciter simplex in re si diuidatur in nichil diuiditur / quia si in aliquid et in aliquid / iam non est simpliditer simplex / sed resolubilis in plures. Sed conceRtus cuiuslibet relationis di vine est simpliciter simplex: quia et cuiuslibet quidditatis que est in diuiniis: ergo etc. et ideo nunquam comparatur ad essentiam quin ad oppositum: quia alias secundum nichil comparsatur ad eam: quia nichil est in ipsa. quin ad oppositum.

¶ ¶ Quarto sic. relatio vt existens in essentia et vnum cum ipsa et distincta aliquo modo constituit suppositum / et per consequens verares. Sed vt sic comparatur ad essentiam ergo etc.

¶ Quinto sic. Si relatio comparata ad oppositum est relatiua. Quero qua realitate / aut realitate essentie et tunc pari ratione et relatio sibi opposita et cum realitas essentie sit eadem: sequitur quod relationes opposite eadem realitate erunt distincte res / ideo plus sequitur quod sicut transeunt in essentiam ita et inuicem / aut propria realitate et tunc etiam comparata ad essentiam est res / quia comparatio ipsa vel est ipsa relatio vel aliquid superueniens sibi per opus rationis / quod non destruit ipsum sed magis presupponit sicut intentiones secunde / non destruit primas sed magis presupponunt.

¶ Ultimo sic si tota realitas relationum est essentia et fundamentum earum et secundum comparationem ad essentiam non distinguuntur nisi secundum relationem / tunc relationes vt sunt in diuina essentiam vel nulloo distinguntur quod est falsum vel sola ratione distinguuntur / et per consequens persone constitute per eas sola ratione distinguuntur quod est falsum.

¶ Potest hic formari ratio quia paternitas propria realitate distinguitur a filiatione / sed non realitate essentie: quia in illam transit filiatio / ergo realitas essentie non est preciseet formaliter / et per omnem modum tota realitas paternitatis prius vitando compositionem inter essentiam et relationem / sicut inter fundamentum et relationem. in creaturis. Dicunt enim quod album solum non est magis compositum quam album. Unde relatio et fundamentum non faciunt compositionem secundum eos. modum dicendi et sol¬

¶ Dimitto istum uo ad rationes corum quo sunt contra me. Illa ratio pro primo menbro positionis soluitur sicut dictum est supram.

¶ Ad illud de secundo membro non est contra nie / concedo enim quod relatio realiter distinguitur ab opposita relatione / et similiter ad secundum.

¶ Ad illud pro tertio menbro dei illo modo nescio quid vult dicere / aut ille modus est ex natura rei / aut solum per opus intellectus / tunc dictum tertii menbri non distinguitur a dicto primi menbri / quia sic distinguetur relatio tantum per opus intellectus qui est rationis / et ille modus fit in re et ex natura reiTunc cum non sit nisi ordo ipse ad oppositum sequitur quod tertium membrum non differt a secundo: si enim relatio vt sic manens in essentia in ordinem ad oppositum est res sicut in ordine ad oppositum tantum ratio non valet. est aliorum dicentum

¶ Tertia opinio quod essentia est relatio siue proprietas vna puta paternitas non distinguum tur extra intellectum / sic quod vna sit extra formalem conceptum alterius. Uerumtamen dicit vnus quod non sunt idem adequate / quia vnica relatio non adequat essentiam et econuerso: sed omnes relationes vel quattuor sunt eedem essentie adequate: quia essentia adequat sibi omnes tres simul vel quattuor / et ille etiam adequant. Et dicit iste quod essentia se habet ad conceptum quidditatiuum relationis cuius libet per se primo modo / licet non econuerso: vndedicit quod essentia diuina est ad se et ad aliud vel aliquid et essentia ad conceptum relationis pertinet / sed non pertinet relatio ad conceptum essentie. Nec obstat dictum Augustini septimo de trinitate secundo capitulo quod essentia dicitur ad se et si essentia dicetur ad aliud essentia non est essentia. Nam secundum istum hoc dicit Augustinus secundum significationem nominis non secundum. rem. Unde et dicit Augustinus quod essentia dicitur ad se vel significatur. Non autem dicit est enim ad se non ad aliud. Unde sicut aliqui dicunt quod essentia non significat quicquid in diuina perfectione continetur: tunc enim diceretur ad se et ad aliud. Et ponitur exemplum de persona que est nomen absolutum secundum eundem Augustinum in eodem septimo de trinitate capitulo octauo. de magnis: et tamen certum est quod tres persone in diuinis sunt ad aliud et relatiue. Sic in proposito de essentia vel nomine essentie per quod non importatur vel sequitur nelatio sicut nec nomine persone. Quod autem persone divine vel relationes adinuicem realiter distinguuntur manente essentia vna indistincta hoc est propter infinitatem et illimitationem essentie / vel propter inadequationem essentie cum qualibet illarum.

¶ Et dicunt vltra sti quod non solum differunt vel distinguuntur essentia et relatio per actum intellectus: sed aliquo modo preter actum intellectus / non tamen sic quod essentia sit ex tra conceptum quidditatiuum relationis: sicut ponunt alii. qui ponunt formalitates contra quas arguunt isti quadrupliciter. Primo sic. Quecumque distinguuntur formaliter ex natura rei distinguuntur realiter. que enim sola operatione intellectus differunt sola ratione differunt non minus: ergo similiter. que. ex natura rei differunt distinguuntur re et non minus: sed relatio et essentia non differunt realiter secundum istos / et secundum omnes / quia tunc facerent compositionem / ergo non distinguuntur formaliter ex natura rei.

¶ Secundo sic. Distinctio formalis non ponitur propter necessitatem saluandi distinctionem personarum: sed distinguuntur formaliter relationes ab essentiua diuina / non sufficit ad hoc quod distinctio personarum est realis non solum formamliesgo et ista tantum est formalis: ergo sicut non sufficit distinctio rationis ipsius ab essentia ita nec ista.

¶ Tertio Conceptus quidditatiuus vnius non potest distingui a conceptu quidditatiuo alterius nisi quia important diuersas res in significato vel in conotato hoc patet quia tales conceptus sunt reales in revt patet etiam per alios. Sed planum est quod conceptus essentie et relationes non important diuersas res in significato / quia tunc essentia et relatio distinguerentur realiter / necin conotato: quia relatio opposita conotata a relatione vel conceptu relationis est eadem realiter essentie / sicut et relatio conotans / nec est alia res sicut nec relatio conotans ergo nullos quidditatiue distinguuntur.

¶ Ex hoc arguunt quarto contra vnum exemplum aliorum de anmalitate et rationalitate quod conceptus eorum quidditatiue distinguuntur / quia si rationale non conotaret aliquic realiter et essentialiter distinctum ab animali / putaanimam rationalem vel actum ratiocimandi cum non significet aliam rem nunquam conceptus eius quidd tatiue distinguetur a conceptu animalis: sicut etiam conceptus alicuius potest quidditatiue distingui ab ente vel conceptu entis / quia nec potest connotare nec significare aliquid realiter diuersum ab ente quia ens per se secundo modo predicatur de omnibus tertio. Methaphisice. Ultimo arguit vnum argumentum factum de attributis distinctione. 22. et ideo dimitto.

¶ Alius doctor nouus etiam dicit quod essentia et relatio non sunt idem conuertibiliter / quia non conuertuntur in aliqua persona cum in persona sit dare essentiam vbi non est paternitas formaliter / non tamen hoc arguit ( vt dicit ) aliquam distinctionem extra intellectum nisi secundum rationem sicut ponitur communiter et per istud non conuertibiliter nititur saluare omnia que pertinent ad differentiam inter relationem et essentiam / et omnes sue relationes habentes difficultatem facte sunt supra contra distinctionem attributorum et dimitto eas. Uidetur tamen michi quod idem est dicere quod essentia et relatio. distinguuntur per hoc quod non sunt conuertibiliter idem / vel per hoc quod non sunt adequate idem. communiter arguo contra istos

¶ Et ideo duos primo sic. Quecumque ex natura rei habent identitatem non adequatam vel non comuertibilem illa ex natura rei habent aliquam distinctionem hoc probatur. Tum quia inter talia inuenitur ex natura rei ratio excedens et excessi / et per consequens aliquid est formaliter ex natura rei imexcedente quod non est in excesso vel aliquo modo quo non est in excesso. Alias secundum nichil excede ret / sed per omnia essent adequata et conuertibilia. Tum quia idem secundum idem non est sibi adequatum / et non adequatum / vel inadequatum / alias esset sibiipsi idem et non idem / ergo secundum aliud et aliud vel aliam et aliam relationem realem: ergo ibi est aliqua distinctio: sed etiam et relatio / puta paternitas in diuinis ex natura rei habet identitatem non adequatam vel non conuertibilem. Tum quia eiusdem rationis ipsius est componibilis sic vni relationi quod cum hoc relationi opposite alterius rationis et exnatura rei. Tum quia non cuiuscumque est eadem essentia et relatio vt patet / quia non est altera eadem sibirelationi opposite. Tum quia essentia nulli relationiformaliter repugnat / licet vna relatio alteri. Tum quia essentia multiplicatur relatio non multiplica tur. Tum quia essentia ex natura rei communis est tribus suppositis / relatio non: ergo essentia et relatio habent distinctionem et pluralitatem aliquam ex natulra rei / et non solum sicut dicit primus: sed etiam. sic quod neutrum est de conceptu quidditatiuo alterius.

¶ Contra primum qui non ponit differentiam inter essentiaem et relationem per formalitates / sed per inadequationem arguo sic. Nulla duo quorum est precise eadem fmalitas ex parte rei sunt sibiipsis inadequata realiter / quia in neutro eorum inuenitur aliquid contrahens aliquid illorum ad communica bile alterius. Sed genntia et vna relatio pro te sunt sibiipsis inadequata in re: ergo amborum non est precise vna formalitas.

¶ Secundo sic. Impossibile est aliqua habentia tasitam vnitatem formalem quanmtam idem sibi ipsi esse siiipsis inadequata in re: quia tunc in eo precise quo snt vnum essent inadequata / quod esset impossibile Ain intelligibile. Sed illaquorum precise est eadem Tvnica realis formalitas tanta identitate vel vnita te sunt vnum sicut idem sibi ipsi vt patet ergo etc. Et ista duo etiam contra secundum ponentem de nois conuertente.

¶ Teratio sic. Contra primum quim ponit quod relatio vna non est adequate eadem essentie /quia tunc sicut essentia est eadem realiter relationi / ita et relatio relationi. Ex hoc sic accipio / quicumque etst essentia idem et adequatum essentie idem realiter est idnen re. QUundo ergo quattuor relationes adequantur essentie se c quitur quod omnes quattuor sunt idem re: tamen qualibet Ninadequata cum qua essentia est idem

¶ Quarto sisc. Tu dicis quod essentia est de conceptu quiditatiuo relationis / tunc quere aut essentia precise cadit in eius diffinitione autaliquid cum essentia. Si primo modo quia quiditas relationis est precise quiditas essentie / et ita sicut quidditas essentie comprehendit essentiam et est adequata cum essentia. ita et quidditas relationis quod tu negas. Similiter etiam non plus essentia esset de conceptu quidditatiuo alterius puta relationis quam econuerso / immo neutrum diffiniret alterum sicut nec idem seipsum. Si secundo modo quero de illo alio / aut est re diuersum ab essentia / et tunc facit compositionem / aut formaliter / aut sola formalitate: et habeo propositum.

¶ Quinto sic et contra secundum ponentem relationem distingui ab essentia per non adequationem vel per non conuertibilitatem / quia aut intelligis quod inadequatio est prima ratio distinctiua inter eas / aut praesupponit aliam ratione cuius sequitur inadequatio vel non conuertibilitas. Non primo modo: tum quia omnis negatiua vera fundatur in aliqua affirmatiua vt patet secundo Peryhermenias. Tum quia quo relatio primo distinguitur ab essentia eo concurrit cum essentia ad constitutionem / et sic vel inadequatio vel non conuertibilitas sic necessario consiitueret suppositum negatiuum. Tum quia ista negatio esset eiusdem rationis in qualibet relatione sicut et affirmatio opposita et tunc prima distinctiua personarum essent eiusdem rationis et per consequens supposita secundum quod huiusmodi. Tum quia non adequari essentie dicit primo negationem habitudinis ad essentiam vt patet. Sed nullius proprietatis personalis est habitudo primo ad essentiam / nec est negatio habitudinis ad essentiam primo vt patet: ergo oportet quod secundo modo ista inadequatio vel non conuertibilitas presupponat aliquod positiuum quo primo relatio distinguitur ab essentia: sed illud non est ens rationis / quia aliqua formalitas realis vel ratio seu quiditas realis. Non curo qumo vocetur.

¶ Sexto sic. Aut eadem formalitate est essentia ad se et ad aliud aut alia et alia. Si alia et alia / ergo cum identitate realistat pluralitas formalitatum. Si eadem formalitate tunc etiam ad aliud formaliter et intrinsece pertinet ad rationem et formalitatem essentie.: Contra Impossibile est aliqua distingui vna formalitate numero reperta in vtroque / sed formalitas essentie reperitur in qualibet persona / ergo nulla ab alia distinguitur ista formalitate. Tunc sic quecumque non distinguuntur ab inuicem formalitate essentie nec forma litate penitus eadem illi. Sed persone non distinguum tur formalitate essentie. ergo nec formalitate alicuius relationis. Iterum etiam quia sequeretur quod relationes et persone precederent emanationes / sicut et essentia quod est impossibile. Contra ipsum autem proquanto tangit dicta Augustini arguetur infra in positione. Et ideo dico quod ista positio est falsa per totum et puto contra veritatem fidei et doctrinam Augustini vero eius rationem dico

¶ Ad primam quod non oportet sicut dictum est supra de attributis quod quecumque distinguuntur ex natura rei realiter vel essentialiter distinguantur / nec exemplum concludit nisi quod sunt realiter idem non per intellectum.

¶ Ad secundum dico quod relatio licet non distinguatur nisi formaliter ab essentia tamen ab opposita relatione realiter distinguitur / quia neutra est infinita sicut dixi supra: sed hoc esset impossibile si precise distinguerentur ab essentia secun¬ dum rationem.

¶ Ad tertium dico quod nomen essentie et relationis significant aliqua distincta ex natura rei / et ita dico quod essentia et relatio habent distinctos conceptus quidditatiuos: non tamen significant diuersas res / nec istud est necessarium sicut patet.

¶ Ad quartum de exemplo dico quod animalitas et rationalitas significant aliqua distincta ex natura reisicut dictum est supra / et illa connotatio quam ponunt in rationali est vna fictio et nichil valet ad propositum eorundem.

¶ Hec de primo articulo principali.

¶ Quantum ad secundum articulum ostendo quod essentia diuina et relatio vel proprietas vt paternitas sunt idem realiter. Primo sic accipiendo esse idem realiter sicut dictum est distinctione. 22 de attributis infinitum intensiue est idem realiter cuilibet sibi componibili in eodem supposito / da siboppositum iam esset vnio ad ipsum / et non esset actus prrus: sed essentia diuina est infinita formaliter et simpliciter / et relatio quaelibet diuina componitur etiam sibiin aliquo supposito vt patet: ergo etc.

¶ Secundo sic. Illud quod constituit per se vnum suppositum simplex cum alio non distinguitur realiter ab ipso / quia ex quibuscumque realiter distinctis non fit per se vnum nisi per compositionem / sed sic est de essentia et relatione vel proprietate. ergo etc.

¶ Tertio sic. Illa quorum vnum in abstractione vltimata acceptum predica tur de alio sic accepto sunt idem realiter. Sed essentia et relatio puta paternitas sunt huiusmodi. Ista enim secundum omnes est vera essentia est paternitas et econuerso. ergo et cetera.

¶ Quarto sic. Omne distinctum realiter ab essentia diuina vel a deo est creatura / et non est deus. Sed planum est quod proprie tas diuina relatiua non est creatura immo deus. ergo etc.

¶ Quinto sic. Illud quo maius excogitari non potest est idem realiter cuilibet formaliter sibi compossibili. Si enim non / tunc necessario haberet rationem partis et imperfecti et perfectibilis aliquo / et ita aliquid maius excogitari posset. Sed essentia diuina est maius qua excogitari non potest sine contradictione secundum Anselmum. ergo etc.

¶ Dices quod relatio dato quod non esset realiter idem cum essentia non perficeret essentiam / quia nec secundum rationem suam propriam dicit aliquam perfectionem. secundum eos qui ponunt eam distingui ab essentia formaliter / et per consequens essentia non haberet rationem potentialis et perfectibilis respectu eius nec haberet rationem partis respectu cuiuscunque

¶ Contra / quia licet relatio creata non sit perfectio simpliciter: quia tamen est realiter distincta a fundamento necessario est actus fundati et comparatur ad ipsum / sicut actus ad potentiam. Similiter differentia ad genus sicut dictum est supra: ere go in proposito. Similiter vt videtur ista duo non stant simul quod aliquid sit in alio sicut relatio in fundamento / et quod sint realiter distincta et vnum non sit actus alterius / et per consequens quin constituant vnum compositum per se vel per accidens / siue sint perfectiones simpliciter siue non. Quod autem relatio non sit perfectio in diuinis / dictum / est supra / quia omnis perfectio in diuinis est perfectio simpliciter / et ipsa non est perfectio simpliciter / et si ipsa esset distincta realiter ab essentia necessario perficeret ipsam aliqualiter eo ipso quod actuaret. Hoc autem stare non potest cum veritate / et simplicitate diuine essentie que est purus actus igi tur etc.

¶ Si dicatur ad istas rationes quod infinitas essentie tollit compositionem et ponit predicationem essentie de relatione. Dico quod verum quia arguit necessario idem titatem realem / alioquin est impossibile. Si enim non sunt idem realiter / essentia et relatio non predicatur de alio identice: sed est talis predicatio falsa quia non est ita in re. Similiter per infinitatem non tollitur conpositio / nisi ponatur identitas sicut patet.

¶ Sexto probatur sic hoc per auctoritatem Augustini de ciuitate de vbi dicit / quod propter summam simplicitatem deus est quicquid habet excepto relatiuo quia relatiuum vel relatio habet correlatiuum et non est ipsum sicut pater habet filium et non est ipse. Sed etiam non comparatur ad relationem sicut ad relatiuum / vel relatum ad correlatiuum / vel ad relatiuum: ergo est ipsa. relatio quam habet. Hec patent per Damascenum primo libro: quia omnia sunt vnum in diuinis et hoc realiter preter generationem et ingenerationem. etc ergo essentia diuina et relatio sunt idem realiter. hec de secundo articulo.

¶ Quantum ad tertium articulum probo quod essentia diuina et proprietas vt paternitas distinguantur formaliter ex natura rei. Ad hoc adduco primo rationes. Secundo autctoritates

¶ Sed antequam probem istam conclusionem probo vnum praeambulum / scilicet quod vtrumque tam relatio quam proprietas est ex natura rei in diuinis. Hoc probo primo sic. Essentia et relatio sic se habent quod vel vtrum que est in diuins ex natura rei: vel vtrumque ex opere intelectus: vel alterum ex opere intellectus: et alterum exnatura rei / ex quo sunt in diuinis. Si primo modo habeo propositum. Sed non potest dici quod vtrunque sit ex opere intellectus. Primo quia tunc personaconstituta ex ipsis esset ens mere rationis. Secundo quia primum ens simpliciter non potest esse ens rationis / quia omne ens rationis est posterius intellectu aliquo. Essentia autem diuina est ens simpliciter primum in vniuerso vt patet. Nec potest dici quod alterum puta essentia sit ens rationis / et relatio sit ex natura rei. Primo propter rationes predictas. Secundo quia relatio que non habet fundamentum reale non est realis. Tertio quia relatio necessario praesupponit essentiam. Nec potest dici quod relatio sit in deo ex opereintellectus. Primo quia suppositum non distinguere tur realiter a supposito: sed tantum secundum rationem. Secundo quia sicut probatum est immediate quando relatio et essentia sunt idem realiter / sed essentia est ibiex natura rei: ergo et relatio. Tertio quia si relatio esset ibi per opus rationis sequeretur quod persone producerentur per actum essentialem / puta per intelligere / sicut et relationes fierent per talem actum / et quod omnes persone essent equaliter producte / sicut et omnes relationes fabricate per actum intellectus et quod quelibet persona produceret quamlibet / sicut et suam relationem per ipsum intelligere et ita seipsam. et quod persona secundum quod huiusmodi haberet esse me re obiectiuum in intellectum / sicut ens rationis sal tem secundum aliquos secundum quod huiusmodi / et non esset reale et quod persona non esset quantum ad sua positiua vna per se ex essentia et relatione / sicut nec ens rationis non constituit vnum per se cum ente reali / ergo relinquitur necessario quod vtrumque est ibi ex natura rei / et hoc concedunt omnes catholici: nec opor¬ tet circa hoc amplius immorari.

¶ Secundo probo quod quod distinguuntur in diuinis ex natura resprimo sic. Contradictoria non possunt simul et semel verificari de eodem penitus indistincto ex natura rei: sed di prostinguere per sonam ex natura rei a persona et non distinguere contradicunt et verificantur simul et semel de essentia et relatione: quia essentia non distinguit / relatio distniguit etiam ex natura rei: ergo essentia et relatio non sunt idem omnino ex natura reissed aliquo modo distinguuntur vel stant contradictoria. et

¶ Secunda ratio est hec Conicabile ex natura rei et conica bile est nam rei quorum vtrumque est aliquid ex nam rei / distinguuntur ex natura rei aliquo modo / non solum per opusintellectus sed essentia diuina ex natura rei est conmunicabilis: proprietas vero vt paternitas in patre est incommunicabilis ex natura rei / alias enim communicaretur sicut essentia / ergo ista distinguuntur ex natura rei.

¶ Dicitur ad istam rationem quod maior non est vera / quia homo est aliquid communicabile / et sor tes est aliquid incommunicabile / et tamen sortes et hoc mo non distinguuntur ex natura rei / sed sunt forma liter idem / quia sortes et homo per se primo modo. Similiter etiam patrnitas et relatio in diuins.

¶ Aliter dicitur quod ista ratio non concludit / quia tantummodo arguit quod essentia et proprietas non sunt ad equale idem vel conuertibiliter: sed hoc non arguit distinctionem formalem ex natura rei.

¶ Aliter respondetur quod si prt ratio est bona ipsa concludit quod essentia et relatio non solum distinguuntur formaliter / sed etiam realiter: quia sicut communicabile et inconicabile formaliter distinguuntur ita communicabile et incommunicabile realiter distinguuntur. Sed essentia est communicabilis realiter relatio non ergo etc.

¶ Dicunt ergo quod maior non est vera quia licet essentia et relatio sint idem penitus ex natura rei / quia tamen istud idem et est ad se et sic dicitur essentia et sic communicabile est / et est ad aliud cui relatiue opponitur et sic dicitur relaton et sic incommunicabile est quia incompossibile suo supposito / ideo ratio non concludit nisi distinctionem rationis relationis ab essentia secundum rationem et ab opposita relatione secundum rem sicut coniter dicitur.

¶ Contra primum dictum dico quod ista est nulla de sor. ergo te et homine. Dico enim quod hic homo puta sortes habet in seipso aliquid formaliter per quod est hic hoc mo / quod est extra conceptum methaphisicum et distinctum ex natura rei ab homine / vt homo est / et ab humanitate. Ex quo enim homo vel humanitas exse non est hec: sed est communicabilis et non repugnat ei / necessario oportet quod aliquid extra rationem. eius sit hec vel hic. Illud voco differentiam indiuidualem sortis / et dico quod humanitas est extra totum conceptum huius differentie et econuerso: et dico quod exemplum est ad proprositum meum probandum de essentia et paternitate in diuinis / et accipiatur humanitas et soteitas vel illa differentia indiuidualis sicut accipitur deitas et paternitas. Quando dicis quod homo est communicabilis et sortes incommunicabilis dico quod verum est / sed non primo: sed humani tas est primo communicabilis et differentia indiuidualis primo incommunicabilis / vocando incommunicabile in plurificabile / eiusdem rationis seuindiuisibile. Et est communicabilis quemadmodum vniuersalis vel communis: essentia diuina habet quod sit incommunicabilis isto modo vt quod est: tamen communicabilis vt quo non est sicut etiam et patrnitas

¶ Quando dicis vltra quod homo predicatur primo modo de sorte dico quod verum est ratione concretionis: et si cut superius de suo inferiori: non sic autem in abstractovt humanitas de differentia indiuiduali sortis: sicut nec animalitas de rationalitate. Et ex hoc quod sortes includit aliquid extra formale significatum hominis ( quod est humanitas ) distinctum ab ipso ex natura rei: ita etiam in diuinis bene conceditur ista et forma liter pater est deus ratione concretionis: tamen non conceditur ista esse paternitas est diuinitas vel econueso.

¶ Alia instantia de paternitate et relatione non est ad propositum. Relatio enim accepta sic in communinon est in deo ex natura rei: vt abstrahit a paternitate et filiatione: tunc in diuinis esset vere vniuersale quod est falsum. Quando ergo dicis quod relatio est conmunis: dico quod non est verum quantum ad illud quod dici tur in diuinis ex natura rei: quia non dicit nisi quatuor relationes ipsas. Essentia autem secundum rationem esset: tie formaliter dicit quid compositum commune non conmunitate praedicationis et inuenitur specialiter in qua libet persona in qua non inuenitur quelibet proprie tas formaliter sicut patet.

¶ Contra secundam solutionem apparet ex primo articulo quod ille solutiones necessario concludunt et concedunt propositum quod intendunt vitare: et ideo nolo plus instare. Nam nec intelectus nec negatio aliqua primo dare possunt essen tie quod sit conicabilis: vel paternitati quod sit incommuni cabilis: sed hoc habent ex positiuo vel ex positiuis s cut dictum est supra.

¶ Contra tertiam solutionem dico quod ratio non concludit distinctionem aliquam realem inter relationem et essentiam: quia dico quod essentia exsua infinitate hoc habet quod sit eadem realiter cuiusiu bet sibi componibili in eodem siue illud dicat perfectionem siue non / siue sit communicabilis siue non. Sed dico quod impossibile est quod sit formaliter eadem illi: quia im possibile est quod illud quod ex se formaliter dicit perfe ctionem / et illud quod ex se formaliter non dicit perfectionem: sint formaliter idem: multomagis quam impossibile sit quod illud quod dicit perfectionem simpliciter in et se primo sit idem formaliter cum eo quod dicit perfectio. nem in esse secundo: vt essentia et iusticia sicut dictim est supra. Quando ergo dicis sicut communicabile et incommunicabile formaliter distinguuntur ita et communicabile realiter et inconicabile realiter distinguumtur realiter falsum est. Nam eadem res est communica bilis et incommunicabilis realiter et formaliter: non tamen eadem formalitas sicut dictum est immediate. E ideo dico consequenter quod argumentum concludit distinctionem formalem relationis ab essentia et illud dictum est falsum quod essentia diuina formaliter sit ad se et ad aliud. Et frustra distingueret Augustinus in diunis inter illa que sunt ad se / et ad aliud.

¶ Ex quo patet de vltimo dicto quod sicut probatum est supra. In possibile est quod relatio ab essentia sola ratione distinguatur et ab opposita realiter / nec stant simul ista nec valet exemplum vnum quod adducunt aliqui ad hoc / quod homo differt ab animali vel a seipso secundum rationem et tamen realiter ab asino. Si enim animal rationale esset idem cum asino ( sicut essentia cum filiatiotione ) et non differret ab ipso nisi secundum rationem. Tunc dico quod sicut homo non distinguitur ab animali rationali nisi secundum rationem: ita nec ab asino nisi secundum rationem Sic in proposito. Si paternitas non distinguitur al essentia nisi secundum rationem et essentia a filiatione non nisi secundum rationem nec econuerso: sequitur quod nec pater¬ nitas a filiatione quod est falsum.

¶ Tertia ratio est ista. Est impossibile quod per idem penitus formaliter ex natura rei aliquid vnum et idem conueniat cum alio formaliter ex natura rei: et videtur esse principium quia per idem non est nisi idem formaliter. Sed persona vna puta pater per essentiam conuenit forma liter cum filio: et per paternitatem distinguuntur formaliter ab eodem / et ex natura rei vt patet: ergo paternitas et essentia non sunt idem formaliter ex natura repotest obiici et solui contra istam rationem aliquo modo sicut contra precedentem.

¶ Quarta ratio est ista Illa que dicunt aliquid positiuum ex natura rei formaliter et vnum ex se dicit perfectionem simpliciter / et est infinitum: et quo maius cogitari non potest: aliud vero non: distinguitur formaliter ex natura rei. Sed essentia diuina et praaternitas sic se habent: vt probatum est supra etc.

¶ Quinta ratio est ista. Illud quod se cundum rationem formalem et ex natura rei est obiectum beatificum distinguitur ex natura rei ab eo quod secundum rationem formalem et ex natura rei non est obiectum primo beatificum: quia visio beatifica est intuitiua: et non versatur nisi circa illa que sunt in obiecto ex natura rei: non circa respectus rationis qui fiunt circa essentiam vel obiectum saltem primo. Sed essentia est ol iectum primum: relatio autem non: quia tunc primo beatificaretur intellectus in quatuor obiectis realiter distinctis primo: puta in quatuor relationibus et hoc etiam improbatum est: sed est obiectum secundarum substantiarum distincte et distinctum cognitum visione beatifica et intuitiua ab obiecto sic primario: ergo etc.

¶ Sexta ratio est hec. Quecumque vni et idem simpliciter simplici extra intellectum sunt penitus eadem inter sesunt eadem penitus extra intellectum. Probatio quia detur oppositum quod non sint penitus eadem: sequitur quod neutrum eorum sit penitus idem cum alio tertio: sed quod inaliquo alterum distinguebatur ab alio. Si ergo paternitas et filiatio sunt totaliter idem essentie simpliciter simplici ex natura rei: sequitur quod totaliter sint si bi eedem: et sic etiam pater et filius. Ista ergo erit vera. Pater est filius: et filiatio est paternitas. Hec essentia est filiatio: ergo hec paternitas est hec filiatio / nec totus mundus posset soluere: ergo est falsum ergo etc. Immo vltra sequeretur quod si paternitas est idem formaliter cum essentia quod sicut paternitas non predicatur de filiatione ita nec essentia de filiatione: quod est falsum. Ista sufficiant pro rationibus.

¶ Postea adduco auctoritates. Prima auctoritas Augusti et ni. vii. de trini. c. I¶ Si essentia ad aliud dicitur: essentia non est essentia Sed si paternitas et essentia sunt eadem formalitas: essentia ad aliud dicitur vel dicii potest quantum est ex natura rei: ergo essentia non est essen tia: conclusio est falsa et impossibilis: quia negatur idem de seipso: ergo et altera premissarum non minor: quia sicut paternitas dicitur ad aliud: ita et essentia si / sunt ea dem formalitas: vel saltem dici potest veraciter et conformiter ad rem: ergo dictum Augustini est falsum quod est inconueniens. Non valet dictum Augustini pro eis de persona: quia Augustinus accipit personam secundum vsum suum pro substantia ( sicut dictum est supra ) nec valet responsio aliorum de tertia opinione: quia Augusti nus intelligit hoc quantum ad modum dicendi. Si essentia dicitur ad aliquid non est essentia vere significa ta: sicut significatur per hoc nomen essentia. Istud nichil valet: quia si essentia est ad aliquid in re ( sicut dicunt ) et cum hoc stat essentiam esse essentiam: planum est quod nichil repugnat essentiam significatam ad aliquid et per consequens stare cum hoc essentiam esse essentiam quod negat Augustinus. Patet etiam nunquam propter mutationem significationis vel modi circa aliquam vocem sequitur negatio eiusdem a seipso in significato sed negatio significationis vel modi a voce. Si igitur dictum Augustini intellectum esset de modo signi ficandi quando dicit. Si essentia dicatur ad aliud: non potest ex hoc inferre negationem eiusdem a se: puta essentie a seipsa in re: quem tamen infert et non in significando sicut dicunt alii: quia ponit. Igitur non est essentia et non dicit non dicitur essentia dico quod dictum eorum est plane contra intentionem Augustini. Igitur sicut patet inspicienti et patet eodem. vii. c. et. viii. vbi dicit et aliud est in deo subsistere et aliud deum esse: sicut est aliud deum esse: aliud patrem esse: relatiue ergo subsistit si cut relatiue gignit et dominatur: et sequitur similis consequentia cum primaliam substantia non erit substantia: quia relatiuum eritm et postea subdit absurdissimum autem est: vt substantia relatiue dicatur.

¶ Tertia auctoritas est Augustini capitulo septimo sic. Omnis essentia que relatiue dicitur est aliquid etc. Relatio ergo cum pater dicatur ad aliquid necessario est aliquid preter relationem: hoc est essentia: ergo etc. Et ideo dicit in eodem septimo / quod si pater non est aliud ad se non est ad aliquid. Si ergo ad se et ad aliud sunt eadem formalitas: idem est dictu si ad se non est nec ad aliud: ac si dicatur si non est ad aliud non est ad aliud quod nihildictum est.

¶ Quarta auctoritas est Augustini. vii de trini. c. ix. vbi dicit quod substantia patris est quo est non autem quo est persona patris vel pater. Similiter de verbo dicit capitulo quarto / quod non eo est verbum quo sapientia / et pari ratione quo essentia: que omnia essent falsa si essent idem formaliter et sic de multis. Unde dico quod positio contraria est omnino contra mentem Augustini. Nota quod essentia paternitas vel filiatio vtrumque est in diuinis secundum rationem formalem quidditatiuam propriam formaliter et actu / non in potentia sicut forme in materia: nec vt in causa sicut effe ctus in sole: et ita non in virtute nec confuse sed distincte sic quod persona secundum essentiam dicitur ad se / et secundum relationem puta paternitatem dicitur ad aliquid et relatiue / ita vere et formaliter ex natura rei ac si essen tia et relatio essent res distincte: vel essentie in ipsa sicut creatura.

¶ Dico igitur quod relatio et essentia distinguuntur formaliter: nec sunt idem per se primo modo dicendi per se: quia impossibile est quod absolutum et respectus sint idem per se primo modo dicendi per se. Talis autem distinctio non debet dici distinctio simpliciter et absolute loquendo: sed magis distinctio talis puta formalis eo modo quo expositum est supra distin. xxii. Sunt autem non idem adequate triplici inadequatione relatio et essentia / puta essentia et paternitas primo inadequatione perfectionis: quia vnum dicit perfectionem simpliciter aliud non: Secundo inadequatione mutuitatis: quia essentia per identitatem ex seipsa includit realitatem relationis: non autem econuerso. Tertio inadequatione predicationis: quia non de quocumque predicatur essentia de eodem predicatur relatio: nec cuicunque est eadem essentia eidem oportet quod proprie tas sit eadem / nec vbicumque formaliter inuenitur essentia ibi et relatio aliqua puta pater determinate. Sic ergo patet quomodo est eadem et non eadem / et similiter est de relatione respectu cuiuslibet attributi. Hec quantum ad tertium articulum questionis.

¶ Quantum ad quartum articulum subsequentem notande sunt rationes aliquorum difficiles quibus videtur relatio distingui realiter ab essentia. Primo quia essentia realiter et vere predicatur de filiatione et filio: et est sibi eadem realiter: non autem paternitas: ergo essentia et paternitas non sunt idem realiter: alioquin verificarentur contradictoria realiter de eodem realiter. Hoc autem est impossibile sicut quod verificentur formaliter de eodem formaliter.

¶ Se cundo: quia essentia communicatur realiter: non tamen forma liter: paternitas non communicatur realiter / sicut nec formaliter: ergo non sunt idem realiter / quod paternitas non communicatur realiter patet: quia tunc filius esset pater realiter sicut est deus. Hoc autem est falsum.

¶ Tertio: quia aut realitas tota paternitatis est essentia / et pari ratione filiationis: et sic ambarum est vnarealitas: et sic paternitas et filiatio sunt idem realiter / et pater et filius: aut non tota paternitatis realitas est essentia: nec pari ratione filiationis: et sic sequitur quod paternitas aliquid realitatis includit et habet quod non essentia: vel est aliqua realitas distincta ab essen tia: et sic patet quod essentia et paternitas realiter distiguantur et non solum formaliter: nec hoc tollit infinitas essentie: licet bene tollat compositionem. Infinitas enim non tollit naturam contradictionis que veraesset de eodem realiter si essentia et relatio non essent idem realiter: sicut deductum est supra secundum eos.

¶ Et sic potest ad ista et consimilia responderi quod cum realitas et formalitas relationis sunt penitus eadem extra intellectum nullomodo distincta: et similiter de realitate et formalitate essentie oportet dicere quod sicut est alia et alia formalitas: ita et alia et alia realitas: et sicut formalitas a formalitate distinguitur formaliter et non realiter: ita realitas a realitate distinguitur: nec plus nec minus formaliter et non realiter: pro tanto quia licet ex natura rei sit quod vna realitas transit in aliam rationem infinitatis: et vna potest de alia in abstracto predicari: et sic licet idem sit ibi realitas et realitas: non tamen distinguitur realiter nisi accipiatur distingui realiter pro distingui ex natura reised sic non accipitur in proposito. Sed accipitur prouidicere aliquid vltra: quia negationem transitus vnius in aliud ratione infinitatis alterius: vel vtriusque: quomodo dicimus quod paternitas et filiatio realiter distinguuntur. Iste autem rationes supposite concludunt realitatem / et realitatem essentie et relationis: sed non concludunt quod distinguantur realiter modo predicto: quia tunc non potest vitari compositio relationis et essentie in persona. Si dicas quod illa quorum sunt distincte formalitates distinguuntur formaliter / et essentie essentialiter: ergo similiter si sunt distincte realitates distinguuntur realiter. Dico quod verum est realiter a realitate que est ex natura re / et hoc concedo: sed non oportet quod realiter modo predicto qui arguit compositionem in persona: si non sufficienter stude et illa placent michi. articulum instatur contra

¶ Circa istuui predicta in precedentibus agt articulis multipliciter. Primo sic Relatio vt distinguitur ab essentia: aut est per se res primo modo: E aut non. Si non est per se res primo modo: sequitur quod quo per se est nichil quod est falsum: et contra te: quia tunc non distingueretur formaliter ab essentia sicut dicis aliud ex natura rei siliter quod nulla res est omnino nichil est secundum Augustinum primo de doctrina christia na. Si est per se res primo modo aut alia res vel distincta res. Idem enim et diuersum vel distinctum immediate se habent circa ens: si alia res: ergo realiter distinguitur ab essentia: quod est contra te: et contra veritatem: quia tunc faceret compositionem cum ea.

¶ Secundo sic. Quod non est idem formaliter alteri est diuersum formaliter ab eo: quia idem et diuersum etiam sicut prius. Sed relatio sicut tu dicis non est eadem formaliter es sentie: ergo est diuersa formaliter ab ea. Sed esse diuensum ab alio distinguitur ab eo realiter: ergo etc.

¶ Tertio sic. Sicut nichil potest differre et conuenire. eidem respectu eiusdem formaliter: ita nec conuenire realiter et differre per idem realiter. Cum igitur vna personarealiter distinguatur ab alia: et realiter conueniat cum alia. Hoc non potest esse per idem realiter: sicut nec illud per idem formaliter: ergo sicut concluditur ex conuenientia et differentia personarum distinctio formalis ita et realis.

¶ Quarto sic. Non est minus illimitata diuina essentia formaliter quam realiter: ergo sicut ex sua illimitatione reali est eadem relationi realiter / ita et ex sua infinitate formali est eadem sibi formaliter.

¶ Quinto sic. Unumquodque sua realitate et entitate qua est distinguitur a quocumque distinguitur: sed relatio sua realitate et entitate non potest distingui ab essentia: quia realitas est eadem vtriusque sicut dicis: est enim idem realiter: ergo nullomodo nisi secundum rationem.

¶ Sexto sic. Eodem modo aliqua sunt idem inter se: quomodo sunt eadem in tertio ( quia per hoc tenet omnis forma sillogistica ) Sed due relationes opposite ( sicut dicis ) sunt sic realiter eedem ipsi essentie: ergo et inter se: non ergo sunt distincte realiter ab inuicem: nisi realiter distinguantur ab essentia. Maior patet quod non distinguantur illa nisi per illa que super addunt tertio quibus distinguuntur ab eo: igitur etc.

¶ Septimo sic. dictum est supra quod duo essentialiter distincta vel realiter non concurrunt ad constitutionem per se vnius suppositi nisi per compositionem. Contra. Natura humana et diuina concurrunt ad idem suppositum christi: et tamen non per compositionem: ergo similiter dato quod essentia et relatio distinguerentur realiter adhuc non esset compositio.

¶ Octauo sic. Quando dicis quod relatio vt patenitas est eadem realiter essentie: aut ista identitas est adequata essentie: aut non Si est adequata tunc essentia nulli alteri relationi est eadem realiter vt patet: quia est falsum. Si non adequata hoc non potest esse nisi propter aliquam distinctionem. Sed ad hoc non sufficit formalis distinctio aliquorum / quia sicut forma lis distinctio non excludit identitatem realitatum: ita nec excludit adequationem realis identitatis aliquorum: vt patet etc.

¶ Nono sic. Contra primam rationem adductam supra sicut contradictoria non possunt conuenire eidem formaliter simul: ita nec eidem realiter Sed distinguere suppositum realiter et non distinguere contradicunt: ergo essentia et relatio quibus conueniunt realiter. Similiter contra secundam de communicabili et incommunicabili / et similiter posset argui contra quartam rationem de perfectione et non perfectio ne: de obiecto beatifico et non beatifico: et similiter contra tertiam rationem.

¶ Ultimo videtur quod si tales rationes sunt vere et bone sequitur quod velle dei vel actus volendi distinguitur formaliter ex natura rei infra seipsum. Probatio: quia deus vult sortem saluari volitione consequente. Si ergo velle antecedens et velle consequens sunt idem totaliter ex natura rei: sequitur quod con¬ tradictoria conueniunt deo respectu eiusdem simul et semel respectu eiusdem obiecti: igitur etc. Similiter etiam deus permittit mala fieri: et ita vult mala fieri volitione permissiua: et non vult mala fieri volitione preceptiua: quia non precipit mala fieri: ergo volitio diuina preceptiua et permissiua distinguuntur ex natura rei: hoc est falsum: ergo etc. Similiter sequeretur quod scientia visionis et scientia simplex: et amor simpliciter complacentie: vel amor efficax distinguerentur exnatura rei. Similiter deus et deitas / et multa huius modi per consimilem rationem. Quere solutionem istorum in principio huius articuli et distinctione. xxii. in vl tima questione de attributis in quadam additione posita et cetera. prordinem. Ad pro¬

¶ Ad ista respondro primus quando itdicis an relatio per se sit res inquantum distinguitur ergo ab essentia. Dico quod ly inquantum potest teneri reduplicatiue vel specificatiue / sicut dictum est supra distinctione. xxii. Si teneatur reduplicatiue dico quod relatio inquantum distinguitur ab essentia non est res: vel non est concedendum quod sit res: quia ista distinctio non est causa inherentie predicati ad subiectum / nec est causa quare relatio sit res: tunc esset omnis res: saltem nihil distinctum a relatione esset res / et tunc essentia non esset res per se: nec sequitur quod sit nichil: quia licet contradictoria conueniant sub disiunctione cuilibet intelligi bili: non tamen sub reduplicatione inquantum nichil aliqua alia huiusmodi non enim hoc oportet. Si autem tenea tur specificatiue tunc dico quod relatio est res: et est sensus relatio sub distinctione vel cum distinctione ab essentia est res: et est verum. Quando dicis aut eadem res cum essentia: dico quod res que est essentia vel eadem res cum essentia: sed eadem non formaliter nec perse primo modo sed realiter sicut dictum est supra. Et ydeo nichil sequitur contra predicta ex hoc. Non est enim relatio per se alia res ab essentia realiter ponendo perseitatem alietatis: sed magis negando et ponendo alietatem perseitatis. Licet enim relatio per se primo modo sit aliqua res: quia est aliquid et non nichil: non tamen est eadem formaliter essentie et primo modo: sed est. eadem essentie non per se primo modo. Uel potest dici quando petis aut relatio ex quo per se est res est eadem res eum essentia aut alia: dico quod licet per se sit res: non tamen per se res que est essentia vel essentia: nec per se res alia ab essentia: nec sequitur ergo per se alia res ab essentia vel non essentia sicut non sequitur. Homo non est per se albus ergo est per se non al bus: licet sit alterum absolute loquendo. Sed dico bene quod relatio non per se est essentia vel res que est essentia si accipiatur res que est essentia pro essentia: licet enim relatio per se sit res: quia non est nichil: non tamen perse est essentia diuina nec res que per se primo modo sit essentia sed essentia istomodo est per se res: et ideo semper stat quod relatio est semper essentia non tamen per se primo / et quod formaliter distinguantur.

¶ Ad secundum dico quod maior non est vera accipiendo diuersitatem proprie pro alietate reali vel essentiali: sed bene verum est quod aliquid positiuum quod non est formaliter idem alteri positiuo est formaliter distinctum sub eo. Et ideo concedo quod relatio est formaliter distincta ab essentia licet aliqui dicant quod non sequitur hoc: nec est concedendum quod relatio sit formaliter distincta ab essentia. Dicunt enim quod non sequitur: hoc positiuum non est formaliter idem alteri: ergo est distinctum ab eo formaliter: sicut non sequitur binarius non est impar formaliter per se primo modo: ergo est par formaliter per se et primo modo: quia antecedens habet plures causas veritatis. Unam quod binarius est par quocumque modo: et sic est im par formaliter: nec primo modo: nec alio modo. Aliam quia est aliquid aliud a pari et impari: et sic nec par nec impar formaliter. Tertiam: quia est par formaliter si cut per se primo modo: et per consequens habet solum vnam causam veritatis: vel saltem accipitur pro vna puta quod binarius sit par per se primo modo: et est fallacia consequentis. Uidetur michi quod istud sequitur valdebene saltem gratia materie eius et credo quod gratia forme: quia idem et distinctum diuidunt ens positiuum sufficienter: positiuum non est idem formaliter cum positiuo / ergo est distinctum: sicut sequitur non est idem realiter cum positiuo: ergo distinctum realiter a positiuo: non est idem essentialiter cum positiuo: sicut etiam sequitur non est in actu: ergo in potentia / non est in potentia / ergo in actu. Dico tamen quod non sub hoc sensu quod distinctio formalis sit de conceptu quidditatiuo distincti puta relationis: sicut intelligunt isti accipiendo quod quando dicitur relatio distincta formaliter determinet compositionem: sed accipio quod distingui formaliter sicut ac cipitur totum pro predicato quod conuenit relationi: non tamen per se primo: et patet quod exemplum eorum non valet de pari et impari sicut dictum est vniformiter ad praedicta

¶ Ad tertium dico quod maior est falsa: nam aliqua duoque inter se tantum distinguuntur formaliter et sunt idem realiter possunt sic se habere quod alterum distinguatur ab aliquo realiter: et aliud non: quia illud tertium sufficit in vnum et non in alterum etiam secundum alios: et ideo stat quod per aliqua quae sunt idem realiter / et conueniat cum eo realiter: sicut per essentiam et relationem: nec tamen stat quod aliqua duo sint idem formaliter in nullo distincta ex natura rei: et per vnum aliud conueniat cum alio ex natura rei: et per aliud distinguatur ab eodem / et ratio dicta est supra. Potest etiam dici quod suppositum non est idem cum alio realiter / sed essentialiter quia deus: ideo accipitur falsum in minori: sicut nec etiam vna relatio est eadem realiter alteri relationi.

¶ Ad quartum dico quod non est minus illimitata essentia diuina realiter quam formaliter nec hoc sequitur ex eo quod non est relatio formaliter immo oppositum. Infinitas enim simpliciter et forma lis excludit imperfectionem que necessario esset in essentia: sed non esse realiter idem essentie: sed non excludit aliud: et quia nulla imperfectio est quod sit distincta formaliter ab ipsa relatione: immo imperfectio esset illud ideo etc.

¶ Ad quintum dico quod relatio sua realitate et formalitate quod est idemm penitus distinguitur ab essentia: sed non realiter. Tunc enim impossibile esset quod alterum de altero predicaretur in abstracto: sed forma liter sicut dictum est supra.

¶ Ad sextum dico quod verum est quod accipitur in maiori / nisi illud tertium illimitatum et formaliter infinitum cuiusmodi est essentia diuina: et illa duo non sint ex se formaliter infinita: cuiui modi est relatio vt relatio: et omnia sint ad aliud ex natura rei: tunc enim possunt plus distingui talia ab in uicem quam a tertio et in talibus non tenet forma sillogistica expositiua per aliud.

¶ Ad septimum dico quod natura diuina non concurrit ad constitutionem supposit diuini sed ipsa a supposito preconstituto et prius perfecto assumitur: et ideo non est ad propositum.

¶ Ad octauum dico quod identitas illa non est sic adequata essentie: quim essentia sit eadem realiter alteri relationi ita bene sicut isti est eadem: nec sequitur ex hoc aliqua distinctio. realis inter essentiam et relationem sed sufficit distinctio formalis cum infinitate essentie / et quod vna forma litas puta que est infinita excedat aliam ratione sue formalis infinitatis: et tamen adequata quantum ad realitatem: quia vnica realiter est realitas omnium istorum que est realitas essentie et cuiuslibet istorum. Essentia autem non excedit propriam realitatem vt patet. Si enim quantum ad hoc esset inadequatio: tunc inquirere tur distinctio realis: sicut arguitur in argumento et imaginatur argumentum.

¶ Ad nonum dico quod contradictoria conuenire non possunt eidem totaliter ex natura reised bene eidem realiter aliquo modo distincte: quia tunc non conueniunt secundum idem et precipue si illud sit illimitatum sicut est in proposito: nec tunc proprie sunt contradictoria: quia non secundum idem totaliter.

¶ Ad vel timum dico quod velle deum voluntate antecedente et non velle illud voluntate consequente vel potius velle voluntate non consequente. Similiter de preceptiua et permissiua: non autem sunt contradictoria: et ideo nullam arguunt distinctionem in velle diuino ex natura reim: sed tantum secundum rationem dato adhuc quod permittere sit aliquod velle de quo dicitur infra. Unde dicis quod si velle antecedens et consequens est totaliter idem: sic est comtradictio quod deus velit aliquid voluntate vel volitione antecedente: non autem volitione consequente sicut quod velit ipsum et non velit volitione antecedente. Dico quod voluntas vel volitio diuina siue sit antecedens siue consequens est idem totaliter inquantum volitio est sed inquantum est antecedens distinguitur a seipsa secundum rationem vt consequens: et vt sic non est idem secundum rationem: et sic secundum rationem non est contradictio affirmare vnum et negare aliud sicut patet: nec tales denomina tiones vt tales sunt vt dicunt formaliter aliud: nisi secundum rationem. Sic autem non est de intelligere et velle: quia vtrumque secundum suam rationem formalem dicit aliquid ex natura rei et perfectionem simpliciter: nec de relatione et essentia.

¶ Ad primum principale dico quando dicis pater est deitate deus concedo formaliter: ergo paternitas non est deitas formaliter concedo. Si dicas quod paternitate nullo modo est deus nec realiter nec formaliter. Dico quod verum est vt paternitas est formaliter: sed bene aliquo quod est paternitas realiter vt essentia: ita quod ex premissis non potest concludi nisi distinctio formalis: si enim accipiatur paterni tas vt habet suppositionem personalem: tunc est minor salsa: et est sensus nullo quod est paternitas pater est deus: et est falsa pro essentia que est paternitas. Si autem suppositionem simplicem pro paternitate vt patet nitas sic est vera / et non sequitur conclusio nec aliud nisi quod essentia non est paternitas formaliter vel econuerso

¶ Ad secundum dico quod concludit quod relatio aliquo modo distinguitur ex natura rei ab essentia: in qua est et fundatur ex natura rei.

¶ Ad tertium dico quod vnum realiter non est multa distincta realiter / sic quod sint idem tota liter: sed potest esse idem realiter cuilibet si sit illimitatum sicut in proposito.

¶ Ad quartum dico quod non quicumque vespectus. est differentia entis: sed respectus essentialiter distinctus a quocumque absoluto: vel concludit quod distinguuntur saltem formaliter. Nota quod quando dicitur in tota questione quod aliquorum formaliter distinctorum est vna realitas: non est intelligendum sic quod reaitas sit aliquid vnum substitutum omnibus formalitatibus sed protanto quia licet talia formaliter distinguantur non tamen realiter eo modo quo expositum est supra Et ideo dicitur vna realitas: non tamen vna formalitas: licet realitas cuiuslibet formalitatis sit penitus ea dem illi: et sic recte numeretur realitas sicut et formalitas: et sint eadem realiter et distinguantur formaliter ab alia realitate sicut formalitas a formalitate.