Quaestio 2

¶ Questio secunda distin. secunde.

SEcundo quero: Utrum omnium euiternorum sit vnum euum.

videtur quod non Euum est idem cum substantia euiterni vel saltem si non sit idem est in ipsa sicut in sub iecto. ergo sicut sunt plura eui terna ita et plura eua igitur non omnium euiternorum est vnum euum.

¶ Secundo sic Euum est mensura vnigenes mensurato. Sed euiterna sunt diuersorum generum sicut patet de angelis et cogitationibus eorum que sunt euiterne sicut dicetur infra de substantia et quantitate et qualitate. etc. ergo eua. sunt diuersorum generum. Non ergo vnum est euum omnium.

¶ Tertio sic Non est tantum vnum tempus omnium temporalium sed plura. ergo similiter non est vnum euum omnium eui ternorum sed plura genera videtur tenere a similiProbatio antecedentis Augustinus di. I11. de ciui. dei quod non existente motu primi mobilis sicut tempore Iosue quando stetit sol adhuc erat tempus. Sed planum est quod non erat illud tempus quod est passio primi motus ergo cum illo est aliud tempus ergo plura tempora. ergo et plura eua.

¶ Quarto sic. Si non esset nisi infimus angelus planum est quod adhuc esset euum. Sed illud non potest esse euum omnium euiternorum si ponantur in esse postea vel creantur plures angeli vt patet. ergo. etc. Omnium temporalium est idem

¶ Contra tempus vnde et secundum Aristotelem quarto phisicorum. Si essent plures celi non tamen plura tempora. ergo a simili omnium euiternorum est vnum euum. In ista questione sic procedam. Primo inquiram vtrum omnium euiternorum sit vnum euum. Secundo vtrum omnium euorum sit vnum euum vltimo ad rationes

¶ Quantum ad primum articulum dicitur quod existentia in creaturis vel duratio est in multiplici gradum.

¶ Unus gradus est existentie successiue habentis partem post partem: cuiusmodi est existentia motus. Et de ista planum est et concedo cum ipsis quod mensuratur tempore per se et est temporalis.

¶ Alia est existentia quae non habet patem et partem sed est simplex et indiuisibilis non manens sed statim fransiens et raptim cuiusmodi est exi stentia cuius mutationis instantanmee que vere est mutatio sicut est generatio / et corruptio / et illuminatio / et puiusmodi. que mensurantur instanti temporis. Non autem euo. Et hoc verum est et concedo cum ipsis.

¶ Alia est existentia que non habet partem et partem vel duratio: sed simplex est et indiuisibilis tamen potens deficere et deficiens non subiecta motui vel mutationi sicut est intellectio vel cogitatio angeli cui succedit alia cogitatio distincta non sicut pars eius sed quelibet simplex est et indiuisibilis et dicunt quod quae libet talium per se accepta non mensuratur euo sed Instanti temporis discreti. Sed tota successio ista trum cogitationum mensuratur tempore discreto non autem tempore continuo quod posuit philosophus

¶ Quid autem sit tale tempus discretum exponunt dicentes quod est species quantitatis discrete distinctam contra numerum et orationem pro tanto quia nume rus habet partes permanentes que possunt esse simiIstud autem tempus non sic. Partes enim eius non possunt esse simul et in hoc conuenit cum oratione. Sed ab oratione dicitur quia partes orationis quelibet in se est continua et diuisibilis. Sed nulla pars huius temporis est diuisibilis sed quelibet simplex est et indiuisibilis.

¶ Est ergo tempus discretum constitutum ex illis instantibus correspondentibus singulis cogitationibus et est hoc rationabile per correspondentiam ad multitudinem cogitationum mensura tam in qua continentur plura et distincta. Si vero quaera tur ab eis quare Aristoteles non posuit tale tempus. Dicunt quod Arist. putauit cogitationem vel intellectionem cuiuslibet intelligentie esse eternam et necesse esse et ideo non curauit nec vidit tale tempus.

¶ Dicunt etiam vlterius quod instantia huius temporis differunt ab instatibus temporis continui quia possunt coexistere tempori nostro non autem instantia temporis nostri. Instans ergo illius temporis discreti potest coexistere tempori nostro / non autem instanti temporis nostri. Alioquin oporteret nisi posset comtinuari per tempus nostrum quod angelus habita vnaintellectione immediate haberet aliam et sic in intanti temporis nostri et esset primum instans imtempore nostro / vel instans immediatum instantivel quod expectaret per totum tempus medium antequam haberet aliam et hoc necessario quorum vtrumque est falsum sicut patet. Est ergo tempus istud discretum tale quod partes ipsius sunt discrete sicut intellectiones ipse / et se habent consequenter in isto tpere quia sunt ipsa instantia ex quibus constituitur tale tempus discretum sine aliqua continuitate. Instantia etiam huius temporis moram habent aliquam potentem virtua liter coexistere tempori nostro quod est mensura motus Et in hiis omnibus differt a tempore nostro quod est mensura motus. Habet etiam partes desinibiles esse et in hoc distinguitur a numero et sibi succedentes quod non oportet etiam de numero. Habet etiam partes non successiuas nec continuas infra se nec diuisibiles et in hoc distinguitur ab oratione. Quod autem sic mensurentur operationes intrinsece angelorum.

¶ Probant primo. quia non mensurantur eternitate / planum est nec euo quia sunt desinibiles esse. Euum est mensura indesinibilis esse et incorruptibilis quantum est ex se. Nec tempore quia non sunt in se successiue nec continue. Nec etiam ab inuicem sed magis discrete ergo mensurantur tempore dicreto vel instanti eius.

¶ Secundo quia dicit auctor de causis quod inter rem cuius substantia et operatio est in momento eternitatis et cuius operatio et substantia est in momento temporis est res media. Substantia est in momento eternitatis et operatio in momen to temporis cuiusmodi est res euiterni et planum est quod non loquitur de tempore nisi discreto.

¶ Tertio quia magis videretur quod substantia celi mensurare tur euo quam aliqua talis operatio vel omnes siml quia magis est permanens et tamen substantia celi non mensuratur euo quia corporalium et incorporalium non est vniformis et eadem mensura puta euum. Alia est existentia que partem et partem non habet in se / nec variatur infra seipsam. Habet tamen mutationem vel motum cui subiicitur sicut substantia celi vel cu iuscunque mutabilis et de ista dicitur quod mensuratur nunc temporis secundum substantiam quod vt sic est idem in toto tempore quia vt dicunt secundum Aristotelem. Nunc secundum substantiam acceptum mensurat substantiam mobilis et est idem in toto tempore sed secundum esse variatur et multiplicatur.

¶ Quod autem nunc secundum substantiam sit idem in toto tempore. Patet primo quia secundum arstotelem quarto phisicorum. Instans sequitur illud quod fertur sicut tempus motum. ergo sicut mobile manet idem in toto tempore. Ita instans manet idem in toto tempore.

¶ Preterea Aristoteles dicit quod manet idem nunc in toto tempore sed non potest intellligi nisi secundum substantiam non autem secundum esse.

¶ Preterea Nisi maneret idem nunc secundum substantiam in toto tempore tempus non esset vnum continuum quia partes eius non copularentur ad vnum terminum communem indiuisibilem quod est instans: quia non esset vnum instans in toto tempore sed plura sicut dicis.

¶ Quarto quia si non esset idem nunc punm substantiam in toto tempore. Sequeretur quod instans esset immediatum instanti quia partes temporis continue copulantur ad terminum communem sicut tenpus continue est in rerum natura. terminus autem communis est ipsum nunc: quero ergo illud nunc vtrum sit idem et vnum in toto tmpare. Aut aliud et aliud. Si idem habeo propositum. Si aliud et aliud / sequitur quod ambo contiguantur sibi. ergo. etc. Sic ergo dicunt quod substantia mobilis mensuratur instanti eodem secundum substantiam in toto tempore sicut tempus tempore mensuratur. Et idem dicunt de forma permanem te quandiu in adquirendo per motum. Sed de substantia mobili in quiete et existentia eius vel duratione quae per se primo tempore mensuratur. Ita quod secundum istos sola euiterna sunt substantie spirituales angelorum vt sic sunt inuariabiles in seipsis et non desinibiles esse in nihil aliud. Sed ista positio videtur mihi fal sa quantum ad multa. Primo quantum ad hoc quod dicit quod operatio intrinseca angeli non mensunatur euo / sed instanti cuiusdam temporis quod ponit.

¶ Et arguo quod immo primo sic. Quorum est vniformis modus durandi eorum est mensura vniformis et modus durandi. Sed operatio intrinseca angeli et sua existentia actualis habent vniformem modum durandi / quia vtrumque est permanens non expectans partem et partem sui esse. Nec obstat quod angelus plus durat quam operatio talis quia maior duratio vel minor non variant rationem durantis vel durationis accepta precise. Maius enim vel minus precise non variant specienAccidit enim alicui vni et eidem quod secundum rationem durationis vel durationem rationis eiusdem duret plus vel minus.

¶ Secundo sic. Si angelus destrueretur cras non minus existentia actualis eius mensu raretur euo vt patet. ergo similiter dato quod intellectio angeli cras destruatur. Dum tamen habeat vniformen modum essendi quia permanens et simplex non habens partem et partem non minus mensuratur euo. Item contra tempus discretum quero aut instans durat per totum tempus Aut per partem tenporis. Non per totum tempus frustra essent alia imstantia sequentia. igitur per partem puta vnum instans per vnam horam. Pono ergo. quod angelus comntinuet suam intellectionem per tres horas nostri tenporis sequitur ex hoc quod continuabit eam per tria instantia temporis discreti et in tribus horis temporis nostri continue intelligit. Ita quod non est dare instans nec partem in illis tribus horis quin actu in telligat. Modo possibile est quod immediate trium horarum temporis nostri deus subtrahat influentiam suam et quod angelus non intelligat sicut etiam est possibile quod sic adnihiletur. Tunc quero quantum de tempore angeli durauit illa intellectio. Non potest dici quod per vnum instans tantum quia instans non coexitit nisi vni hore nostre. Intellectio autem durauit perporam cum dimidia. Nec potest dici quod per tria patet / nec quod per duo: quia non duabus horis. Nec potest dici quod per instans cum dimidio quia instans tem poris sui est indiuisibile et hoc idem de pluribus in tellectionibus succedentibus. ergo nullo modo igi tur nihil est tale instans nec tale tempus discretum.

¶ Preterea etiam indiuisibile additum indiuisibili non facit aliquid maius nec variat durationem. igitur cum quodlibet instans temporis angeli sit in diuisibile additum alteri / vel adueniens alteri / vel post alterum non facit aliam durationem maiorem. puta tempus sicut ipsi ponunt.

¶ Preterea Pari ratione instans eui cum alio faceret vnum euum maius / vel durationem maiorem aliam quam sit euum. suod non conceditur nec est verum.

¶ Preterea vnus doctor ponens tempus discretum dicit quod exi stentia inuariabilis secundum partes tamen dependens mensuratur euo. Sed planum est quod talis existentia est ipsius intellectionis angelice sicut etiam esse eius. ergo. et cetera.

¶ Item intellectio vel opera tio beatifica angeli quantumcumque possit absolute non esse et deficere mensuratur euo secundum Augusti num de fide ad Petrum et si destrueretur aliquando nihil minus mensuraretur euo quia eiusdem rationis est siue destruatur et cesset siue non ergo similiter et operatio nanlis angeli quantumcunque desinat esse: quia tamen dum est habet vniformen modum essendi cum esse angeli mensuratur euo et est euiterna sicut: et angelus vel esse angeli. Unde dico quod superfluum est et vanum ponere illud tempus discretum cum suis instantibus sed sufficit euum.

¶ Ad primum vero quod arguuntur. Dico quod licet operatio sit diuisibilis esse tamenn bene mensuratur ab euo quia etiam omne euum est diuisibile esse. Sed in hoc non attenditur vniformitas mensure ad mensuratum sed in conformitate modi essendi simplex et vniforme vel partibile et variabile Ad secundum dici potest quod intelligitur de operatione angeli extrinseca que mensuratur tempare vel de operatione anime secundum aliquos que per accidens et aliquomodo mensuratur tempore pro statu sue coninuctionis quia intelligit cum continuo et tempore.

¶ Ad tertium dico quod sicut dicam infra Substantia celi perse mensuratur euo immo quelibet substantia. Nec obstat quod sit corporalis quia hoc accidit vnitati mensure quod mensuratum sit corporale vel spirituale. Sed hoc est per se quod mensurata habeant vniformen modum essendi sicut est proposito. De substantia celi et angeli¬

¶ Contra illa etiam que dicuntur in modo ponendiPrimo quia operationes sunt in angelo alterius et alterius rationis sicut intelligere et velle. Cum et go mensura sit vnigenea secundum te tempora et instantia erunt alterius rationis et poterunt esse simul plura in vno angelo plura dico mensurantia.

¶ Prima instantia intellectionum alterius et alterius rationis sunt alterius rationis. Sed ex talibus non constituitur duratio vnius rationis ergo tempus illud discretum non est vnius rationis et sic non est species quantitatis

¶ praterea Intellectus non potest intelligere in instanti temporis. Nec oportet quod sua intellectio coexistat tempori ergo multo minus de intellectione angeligitur non oportet quod instans illud tempori coexistat.

¶ praterea Etiam dato quod oporteret hoc de intellectum nostro minus perfecto non tamen de intellectum angelico magis perfecto.

¶ Contra illud etiam quod dicitur de philosopho quod posuit intelligentias esse deos et operationes earum intrinsecas consequenter mensura ri eternitate non puto quod hoc sit verum quia sicut dictum fuit in prima questione huius secundi. Aristoteles posuit intelligentias alias a prima esse a prima effectiue et ita non esse deos / sed dependenter entia et per consequens intellectione eorum. Non video ergo necessitatem ponendi tempus illud discretum nec pono ipsum / sed dico quod intellectiones angelorum imo etiam nostre sunt euiterne et mensurantur euo propter dictas rationes. Contra illud etiam quod diotur ibi quod partes vel instantia illius temporis non possunt esse simul. Primo quia intellectio angeli beatifica in verbo et in proprio genere stant simul. Si dicas quod intellectio beatifica non pertinet ad istud tepus quia est instans.

¶ Contra Deus potest non continuare et facere vnam alteri succedere.

¶ Preterea due intellectiones naturales in proprio genere possunt simul stare. patet saltem de recta et reflexa. Si militer et de multis aliis / vt de intellectione conclusionis per principium non solum in principio et complexionis per terminos et volitionis eius quod est ad finem per ipsum finem et huiusmodi operationibus quare. etc. Similiter contra illud quod instantia sunt a terius rationis. Si hoc dicatur quia non solum in angelo potest succedere intellectio intellectioni que est alterius rationis sed etiam eiusdem rationis vipatet.

¶ Contra. Aliud dictum de substantia mobili quod ipsa mensuratur nunc quod est idem secundum substantiam in toto tempore licet diuersum seu aliud et aliud ecundum esse.

¶ Dico quod istud dictum est vnafictio. scilet quod sit idem nunc secundum substantiam in toto tempore quia si nunc est idem in toto tempore / sequitur quod principium et finis temporis sunt simul quia sunt in eodem et cum eodem instanti tperis. Sed hoc est falsum ergo. etc.

¶ Item cuiuslibet continui finiti sunt termini indiuis biles distincti vt patet de quibuscumque ergo cuiuslibet tperis finiti sunt duo instantia distincta. Non ergo idem instans est in toto tempore / sed plura. Nec valet so lutio ipsorum quod non est idem secundum esse quia esse et substantia rei idem sunt. quare. etc.

¶ Item instans non se quitur id quod fertur vel mobile ipsum similiter et ab solute sed secundum quod est sub mutatione vel mutato esse Cuius probatio est quia mobile potest esse sine instanti sicut et sine motu vel mutato esse et sine tempore consequenter. Sicut ergo mobile in sua substantia absolute non mensuratur per tempus / sed secundum quod stat sub motu et per accidens. ita nec mensuratur instanti per se sed tantum inquantum stat sub mutatione vel mutato esse et sicut mutata esse vel mutationes sunt diuerse vel distincta et diuersa. Sic diuersa nunc in toto tempose.

¶ Quarto sic. Instans est aliquid posterius substantia mobili sicut et tempus / quia eso aliquid posterius ipso motu. Sed prius non mensuratur per posterius ergo. etc.

¶ Item quia sicut dictum est supra. Omne esse permanens possibile non esse est euiternum et per se mensurabile euo vel men sura alterius euiterni. Sed substantia mobilis habet esse permanens totum simul possibile non esse. ergo sibi debetur euum et est euiterna nec mensura tur per se tempore aliquo vel instanti licet bene per accidens pro quanto substat mutationi vel mutato esse Consimiliter de qualibet forma creata permanente.

¶ Confirmatur quod substantia mensuratur euo quia substantia quantumcumquam mobilis et variabilis prior est motu et quolibet mutato esse suo. Patet sicut et subiectum suo accidente. Sed pro illo priori eorre spondet sibi aliqua: mensura vt videtur. Non autem tipus vel instans quia ista sunt simpliciter posteriora mlto fortius quam mutatum esse vel motus / nec illa mensura est eternitas ergo euum.

¶ Similiter etiam dicunt alii quod substantia mobilis mensuratur per tempus vel instans quia respicit motum vel mutationem. igitur non nisi per accidens igitur sibi correspondet alia mensura per se hec non est nisi euum. Similiter sub stantia celi et alie substantie quando cessabit motus celi et tempus et quantitas qua mensura mensurabuntur non est dicere nisi euo. quare. etc. Similiter si deus crearet vnam substantiam non per motum nec mutationem quod etiam importatur per creationem et sine omni accidente que esset mensura eius non nisi euum ergo euum est mensura eius per se. quare. etc.

¶ Sed ita posset argui per priuationem quod motut celi non mensuraretur tempore: quia prior est et tunt qua mensura mensurabitur. Similiter de mutate esse et instanti sicut de motu et tempore dictum est. Difficile enim videtur eis immo forte impossibile proprias mensuras assignare. Si enim nihil quod est prius primo motu vel mutato esse / esse in ipso habet vniformen modum essendi et nihil posterius eft propria mensura ipsorum sicut illa ratio dicit sequitur. etc.

¶ Unde dico quod per se loquendo omnibus talibus de betur et correspondet euum et omne illud ens positiuum quod non est eternum sicut deus est eternus vel successiuum sicut motus vel instantaneum transiens sicut mutatio instantanea vt generatio vel corruptio vel durationes istorum / vt eternitas tempus et nstans. per se loquendo est estuiternum Hec est regulageneralis / et sic apparet que sunt euiterna et que non

¶ Nota quod aliqui sequentes Aristotelem vt videtueis dicunt quod substantia reim mobilis seu generabilis. corruptibilis mensuratur vniformiter instanti secundum sulstantiam sicut motus tempore. Sic enim se habet in stans ad mobile sicut tempus ad motum et etiam instans est immediate in substantia mobili puta in substantia celi sicut tempus in motu et sicut mobile secundum substantiam idem est in toto motu. Ita instans in toto tempore vel potius cum toto tempore. Unde et illud etiam permanens est sicut substam mobilis nec tamen est euum vel instans eui sed distinguuntur a toto genere eui. Similiter non est intraneum tempori nec sicut copulatiuum nec sicut terminatiuum eius sed reductur aliquo modo ad tempus sicut passio mobilis prior et aliquo modo causa eius. Et sicut secundum mentem Aristotelis. Motus non patet esse sine tempore nec econuersoIta nec substantia mobilis primi in qua ponit tale nunc vel instans non potest esse sine tali nunc nec tale nunc vel instans sine motu sicut nec caelum sine motu. Est autem instans secundum esse et illud est copulatiuum vel terminatiuum partium motus et copulatiuum est idem duarum partium sed terminatiua eiusdem partis vel totius temporis necessario est aliud et aliud et talia habent idem pro subiecto cum tempore scilicet motum vel mutata esse saltem in ipso motu et sum tempori intrinseca sicut puncti linee suo modo. Nec sunt talia instatia permanentia sed raptim transeum tia et loquendo de tali instanti planum est quod non est idem in toto tempore. Nec oportet omnia quecumque sunt in tenpore simul esse et talia sunt eiusdem rationis in toto tenpore et inter quelibet duo oportet dare medium tenpus. Ita quod dimidio instantis vel nunc secundum substantiam et secundum esse in dimidio in diuersa nunc vel instantia omnino et penitus alterius rationis et esse et substantia cuiui libet istorum est idem sicut esse et essentia cuiuslibet est idem. Et secundum ista vt dicunt possunt saluari multa et solui multa contraria quae obiciuntur precipue cotra communitatem que expresse et plane ponit id nunc in toto tempore idem scilicet secundum substantiam / sed aliud et aliud secundum esse. Sicut Aristo. ponit exemplum desorte in theatro et in foro. Idem est enim secundum substattiam tamen alius et alius secundum esse non substantiale sed accidentale quia esse accidentalia in theatro et in foro sunt alia a se inuicem et ab esse substanli sortis. Sic etiam instans secundum substantiam idem cum toto motu et tempore. Sed instantia secundum esse diuersa sunt et ab inuicem. ab instanti vel nunc secundum substantiam. Nec sunt etia accidentia illius nunc secundum substantiam sicut esse in theatro vel in foro ipsius substantie sortis. Et in hoc est disimile exemplum aristotelis. dicitur autem secundum substantiam quia conseritur rei mobilis in se et secundum se etiam si per im possibile non moueretur vel per possibile. Sed alia dicuntur secundum esse quia sequitur substantiam secundum quod habet esse in diuersis partibus locis equalibus sibi secundum diuersa mutata esse et per se mensurant mutata esse sicut tempus motum. Ita quod substantia mobilis men suratur nunc secundum substantiam mutatum esse mensu ratur nunc secundum esse. Sed motus mensuratur tempore. Non video necessitatem ponendi illud nunc secundum substantiam nisi ponendo quod sit idem cum euo vel nunc eui et tunc opiniones realiter sunt eedem de illo instanti¬

¶ Ad rationes vero aliorum quibus probant quod instans secundum substantiam mensurans substantiam mobilis est idem in toto tempore secundum substantiam. Uariatur tamen secundum esse ita quod continue recipit nouum esse. Dico primo quod istud dictum est nullum.

¶ Primo quia receptiuum per se est alterius rationis a recepto. Sed instans secundum substantiam receptiuum est alterius et alterius secundum esse ergo est alterius rationis ab illis. ergo non est aliquid intrinsecum tempori cum illis.

¶ Secundo quia Omne indiuisibile quanti vel est pars discreti vel terminus continui ergo istud instans secundum substantiam sed non est pars temporis discreti secundum ipsos et quia illud est superius inquantum ergo terminus continui. Sed termini continui sunt distincti et non idem. ergo. etc

¶ Tuncur ad rationem. Dico quod nunc non sequitur substantiam mobilis absolute / sed vt stat sub diuensis mutationibus vel mutatis loquendo de nunc vel instantibus terminatis et si mutata esse sunt diuersa multo fortius et instantia quae sunt potentiora mutatis esse.

¶ Ad secundum dico quod aristoteles bene intendit quod idem est nunc copulatiuum duarum partium temporis secundum substatiam differens secundum esse id est secundum rationem vt est finis preteriti et initium futuri. Sed non intelligit quod in toto tempore non sit nisi vnum nnuc vel instans. Sed instantia terminatiua saltem sunt distincta sicut secundum esse ita secundum substantiam nisi forte pro tanto dicatur quod sunt idem secundum substantiam quia sunt idem in subiecto remoto. puta in substantia mobilis. Sed hoc nihil valet pro eis.

¶ Ad tertium et quartum per idem quod instans continuatiuum duarum partium est idem sicut dictum est. Sed hoc non sequitur aliud contra dicta hoc de primo articulo principaliQuantum ad secundum articulum vtrum scilicet sit vnum euum euiternorum vel existentiarum permanentium possibilius non esse. Est distinguendum de euo et euiterno. Unomodo accipitur euum pro duratione rei permanantis et euiternum pro re ipsa permanente durante et cum illa duratione sit idem quod res ipsa. Planum est quod tot sunt eua quot euiterna et econuerso. Alio modo accipitur euum bro mensura euiterni.

¶ Circa quod est nontadum secundum aliquos quod euum non mensurat rem permanem tem cum qua est idem et cui conuenit forma. Mensura enim realis debet distingui realiter a mensurato. Oportet ergo si sit mensura quod sit mensura respectu. alterius substantie inferioris vel rei per manentis in euo durantis / et illud mensuratum dicitur euiternum. Euum autem mensurans sicut et mensura debet esse simplicius et actualius. id est vniformius et notius sicut patet de motu celi respectu aliorum motuum. Similiter et Euum cum sic idem realiter cum substantia eius cuius est duratio. Une modo potest accipi vt substantia. Alio modo vt dura tio substantie vel rei permanentis.

¶ In isto igitur articulo inquiruntur Utrum vnum sit euum omnium permanentium accipiendo euum pro duratione. ita quod sit dare durationem alicuius reiipermanentis que sit mensura omnium exintiarum alia¬ rum rerum permanentium quarum cuilibet debetur duratio propria intrinseca que est euum quia de euo vt dicit durationem alicuius planum est quod est idem cum ipso vt videtur vel multiplicatur sicut ipsum.

¶ Ad hoc autem dicunt aliqui quod non est dicere aliquandurationem alicuius angeli que mensuret exintias omnim aliorum nec per se nec per accidens. Quod non prse hoc probant quia mensura debet esse vnigenea men surato. 6. metaphi. Sed duratio et existentia non sunt vnigenea. Nam secundum istos duratio realiter differt si cut accidens quoddam ab existentia substantie permanentis et sicut quantitas et substantia. ergo. et cetera¬

¶ Quod non per accidens quia quando aliquid mensurat aliud per accidens. Puta mediante alio primo mensurato sicut mensurat substantiam panni per accidens perquantitatem prius mensuratam vel mediante ipsa. Oed quod mensura comparetur ad vtrumque secundum eandem rationem mensure vt patet. Sed duratio non potest comparari ad durationem et existentiam sub eadem ratione mensure quia duratio mensurat durationem et existentiam sub eadem ratione mensure quia duratio mensurat durationem sicut mensura quiditati ua et sicut magis perfectum minus perfectum. Non autem potest mensurare existentiam quia illa est substantia et nobilior vel magis perfecta euo vel duratione que est accidens ergo. etc. Nullo igitur modo secundum istos aliqua duratio alicuius angeli mensurat existentias aliorum.

¶ Alii autem dicunt quod sicut cuiuslibet rei temporalis est proprium tempus quod est mensura eius intrinseca. Et hoc omnium est vnum tempus commune quod est passio primi motus et mensu ra communis et extrinseca omnium temporalium. Sic cuiuflibet euiterni est enim proprium mensura intrinseca existentie sue et propria non tamen omnia eua habent vnum euum commune quod sit mensura communis omnium sicut omnia temporalia vnum tempus. Sed eis pro mensura communi extrinseca correspondet eternitas. Quod autem non sit aliquod euum commune vnum commune omnibus sicut est vnum tempus commune omnibus temporalibus.

¶ Probatur primo sic Res cu nus mensura intrinseca nata est esse mensura extrinseca aliorum est durabilior et permanentior quam illaalia. Patet de tempore communi et motu primi mobilis que sunt diuturniora quam ista temporalia mensurata per illud tempus. Sed duratio alicuius euiterni non est nata esse durabilior durationibus aliorum vt patet quia omnia equaliter poatsesnt durare saltem loquendo de incorruptibilibus ergo. etc.

¶ Secundo sic Ideo tenpus commune est mensura extrinseca omnium motuum particularium quia motus primus cuius tempus est passio est causa efficiens ipsorum aliquomodo. Sed nullum euiternum est causa alterius. ergo nullum euum est mensura aliorum euiternorum.

¶ Quod autem euiternitas sit mensura communis omnium euiternorum et nihil aliud probatur sic. Id quod mensurat finitum et participatum inquantum finitum et participatum illud est aliquid maius finito et participato. Et istud probatur quia mensura et mensuratum causa et causatum dicuntur analogice precipue causa reuocata ad cuius similitudinem dicitur mensura. Causa enim reuocata nobilior est effectu secund totum genus effectus ergo quod est mensura extrinse caeuiterni est simpliciter perfectius et nobilius quolibet eterno. Sed tale non est nisi eternitas vel deus ergo. etc. Sic ergo secundum istos non est vnumm euum omnium euiternorum. Arguo primo. quia

¶ Contra primos supponunt vnum falsum scilicet quod euum non differt realiter ab eo cuius est formaliter et apparuit in precedenti quastione.

¶ Se cundo quia dato quod illud esset verum adhuc euum vnius angeli puta primi posset mensurare exintias alior et si non per se / saltem per accidens mensurando primo durationes eorum sicut quantitas vlne mensuran do quantitatem panni per se mensurat per accidens al bedinem et substantiam patiani inquantum sunt extense per quantitatem. Nec videtur quod dicitur quod duratio mensuraret durationem sicut magis perfectum minus perfectum et quiditatiue.

¶ Dico quod non oportet semper et vielitur sed dimensiue vel quasi sicut etiam quantitas vlne non mensurat quantitatem panni sicut nagis perfectum minus perfectum. Nec quiditatiue sed diuersiue. Sic dico in proposito et ita per accilens euum quod est duratio primi angeli mensuraret existentias omnium aliorum euiternorum non inquantum existentias sed inquantum durantes. duratio nes autem dimensiue vel quasi / siue etiam duratiue. q Non videtur ali¬

¶ Contra secundom quibus necesitas ponendi plura tempora / sed vnum tempus tantum quod est passio primi motus. Si enim plura tem pora ponerentur / hoc videretur vel quia tempus et motus idem sunt realiter et sic tot tempora quot motus vel quia tempus est passio velis motus. et sic idem quod prius. vel quia omnis motus habet propriam mensuram intrinsecam et omne quod est mensura motus est tempus. Sed nullum istorum concludit plura tempora. Non primum quia tempus et motus non sunt realiter idem sicut dictum est supra et probatum. Nec tempus est passio vniuersalis motus sed tantum primi motus / quia est regularissimus et notissimus et simplicissimus et primus. Nec tertium. Tum quia nihil est dictum de illa mensura intrinseca. Tum quia etiam dato quod esset aliquid non omne quod mensurat motum debet dici tempus. Sed tantum quod mensurat ipsum sicut mensura extrinseca. Tum quia etiam pars motus per replicationem saltem mensurat motum et tamen pars motus non est tempus quaere etc.

¶ Si dicas quod commetator dicit quarto phisicorum quod immo tempus nihil est in re praeter motu. Concedo pro tanto quia tempus non est sine motu / licet non sit ipse motus Nec est etiam in quolibet motu sed tan tum in motu primo.

¶ Contra aliud quod dicitur quod non est vnum euum aliorum euiternorum pro tanto / quia vnum euum non est durabilius alio vel euiternum. Dico quod hoc non arguit. Non enim oportet ad rationem mensure quod excedat mensuratum sicut numerus non excedit nunerata / nec vnum excedit multa. Et ita non requitur maior diuturnitas in mensura quam immensurato sed hoc accidit mensure. Sed de ratione mensure est esse simplicius id est vniformius et regularius et notius sic quod per ipsum possit deueniri in noticiam mensurati.

¶ Contra aliam rationem de efficientia. Dico quod mensure accidit ratio efficientie rei mensurati. Albedo enim est mensura colorum et dveresis sonorum non tamen sunt cause effectiue so norum.

¶ praterea etiam dico quod motus primi mobilis non est per se causa effectiua istorum motuum inferiorum et cessante ipso nihil minus possent esse et figulus nichil minus posset mouere rotam suam. ergo. etc.

¶ Quantum ergo ad istum articulum. Dico quod est dare in actu euum et durationalicuius euiterni vel substantie angelice quod est men sura omnium aliorum euiternorum inferioris perfectionis exstentiarum suarum. Per accidens tamen vquasi per accidens mediantibus euis suis que primo et per se mensuratur illo euo vel illa duratione inquantum eua sunt et durationes sunt et illud est euum vel duratio primi angeli et perfectissimi in naturalibus que est in actu. Si autem sint plures tales angeli in ea dem specie et sint eque perfecti. Dico quod equaliter eua ipsorum mensurant exstentias aliorum euiternorum quia sunt eque prima et perfecta sicut si essent due albedines equales quibus non esset in actu aliqua perfectio. equaliter mensurarent alios colores. Nec est hoc aliquod inconueniens etiam de mensuris simpliciter primis sicut dictum est in primo saltem non est oppositum demonstratum.

¶ Secundo dico quod in potentia non est dare aliquod euum primum vel durationem que mensuret exintias omnium aliorum / quia sicut dixi in primo non video quin species angelorum possit procedere ininfinitum in sursum vel saltem oppositum non est demonstratum et ita non est in aliqua prima nec aliquia indiuiduum vel euiternum eorum aliorum quod tamen requritur in proposito. Si dicas quod inconueniens videtur ponere hoc de lucifero qui secundum alios est primus angelus quod fit mensura aliorum vel suum euum. Dico quod non est inconueniens sicut non est inconueuiens quod sit perfectior et prior in naturalibus quantumcunque sit damnatus. Hoc est de secundo articulo. etc

¶ Quantum ad tertium articulum. scilicet vtrum omnium euiternorum sit vnum euum men sura. Ita quod sit dare vnam mutationem alicuius euiter ni que sit mensura omnium durationum aliorum euiternor non dico exintiarum modo. Dicunt aliqui quod non sicut est in precedenti articulo tangebatur. Et reduco rationem que tangebatur in de eternitate mensura analogice et extendenter se habet ad mensuratum ergo mensura est nobilior mensurato secundum totum genus suum praecipuomensura extrinseca / de qua est sermo. Sed vnum eui non est nobilius secundum totum genus suum quia tunc esse: nobilius seipso quia continetur in genere euorum. ergo. etc

¶ Secundo sic Mensura est simplicior et vniformior mensurato. Sed vnum euum non est simplicius nec vniformius alio quia vtrumque est simplex et indiuisibile totum simul. ergo. etc.

¶ Tertio sic. Si euum supremi angeli esset mensura aliorum sequeretur quod mensu ratum posset esse sine mensura quia deus posset conserua re inferiores angelos adnihilando primum. Sed hoc est impossibile Pro tanto enim scientia esse non potest sine scibili licet econuerso. ergo. etc.

¶ Quarto sic. vnum euum non potest mensurare aliud per adequationem. quia primus angelus potuit creari post alios et sic suum euum non fuisset aliis adequatum nec per replicationem sicut vlna panni mensurat totum pannum quia in talibus non est pars et pars. ergo etc. Nul lo modo igitur vt dictum est vnum euum mensura omnium aliorum

¶ Sed de isto articulo videtur mihi dicendum quod in potentia non est dare aliquod vnum simpliciter primum quod sit mensura aliorum quia processus in infinitum est in eis sicut dictum est supra vel saltem oppositum non est demonstratum. Sed in actu dico quod est dare vnam durationem vel plures eiusdem rationis quorum quelibet est mensura aliarum durationum ipsorum euiternorum. Tum quia in quolibet genere est dare aliquod primum quod est mensura aliorum et ratio cognoscendi alia vel quam tum ad perfectionem et gradum vel quantum ad durationem ergo in genere euorum. Tum quia in actu est dare vnum euum saltem secundum speciem summe actuale et simplex summe potens coexistere tempori quantum ex se et ex positiua ratione que est actualitas sua quare. etc. Sic igitur dico quod omnium euiternorum aliorum ab vno est secundum speciem vnum euum mensura Secundo quod omnium euorum est vnum enuum omnium. Dico aliorum ab illo vno quia nihil mensurat seipsum. Et similiteromnium euiternorum aliorum ab vno est in actu vnum euiternum mensura pari ratione vel plura eiusdem rationis et sic etiam in aliis vt predictum est.

¶ Ad primum aliorum dicoquod non oportet de mensura duratiua quod excedat men suratum in perfectione licet ita sit in proposito.

¶ Secundo dico quod dato quod orporteret et quod analogice dicatur mensura ad mensuratum propter diuersitatem rationum non plus concludit ratio nisi quod euum mensura est nobilius quo libet mensurato sed non quolibet euo tunc esset nobilius seipso / et ideo non oportet quod analogice simpliciter dicatur mensura ad mensuratum sicut deus ad creatum: sed so lum hoc est verum de prima mensura simpliciter

¶ Ad secundum dico quod vnum euum est simplicius et vniformius alio quia actualius et perfctius et primo propinquus / et sic etiam est substantialis quantum est ex se / inter simplicia enim bene est aliquid simplicius.

¶ Ad tertium dico quod mensuratum id quod est absolutum potest esse sine mensura sua quacunque creata sicut sine causa extrinseca secunda. Nec est inconueniens. Unde dico quod de eo quod non est in re est scientia.

¶ Ad quartum potest dici quod vnum euum mensurat aliud per adequationem quia licet in actu vnum potest esse non existente alio per voluntatem agentis tamen quantum est ex natura sua equaliter possunt durare quantum ad causam negatiuam vel priuationem durationis que est carentia materie. vel potest dici quod per excedentiam quia vnum excedit aliud in nobilitate et virtute et actualitate et simplicitate sicut dictum est supra.

¶ Ad primum principale ptquo modo accipiendo euum vt est duratio quot sunt euiterna tot sunt eua. Accipiendo vero pro mensura vnum est euum in actu. Unum dico specie vel numero.

¶ Ad Secundum dico quod mensura in proposito est vnigenea mensurato non quia sit eiusdem generis predicamentalis cum ipso sed quia vniformitatem vel conformitatem habet cum ipsa in essendo / et sic omnia permanentia sunt eiusdem generis isto modo licet sint diuersorum praedicamentorum.

¶ Ad tertium dictur quod tantum est vnum tempus omnium temporalium.

¶ Ad Augustinum dico quod non existente motu solis vel celi bene est tempus sed improprie ad cipit tempus pro quacumquam duratione successiua et etiam mora quam moram habet motus secundum se etiam et si non sit tempus proprie dictum.

¶ Ad quartum dico quod si non esset nisi infimus angelus adhuc suum euum actu mensuraret omnia eua aliarum substantiarum vel rerum permanentium que essent in actu. Sed si creare tur superior angelus iam non haberet rationem men surantis omnia alia eua a se: sed euum illius superio ris creati. Sic ad istud.