Quodlibetum 5

ARTICVLVS I. Vbi quibusdam suppositis tamquam veris, & probatis etiam, punctus quaestionis ponitur.

CIRCA primum sciendum est, quod hic supponitur. Primo quidem, quod in diuinis nulla sit realis di stinctio inter essentiam, & proprietatem: & quia omnis, quae esset extra intellectum, quocumque nomine vocaretur, siue di ceretur modalis, nue-intentionalis, siue formalis, siue intentionalis, siue secundum quid, siue secundum quidditatiua realis esset, cum quicquid est aliquo modo extra intellectum, res sit, vt probatum fuit super in quaestione prima. idcirco supponitur quod nulla distinctio extra intellectum, nec modalis, neq. secundum quid sit inter illa, quae concurrunt in vna diuina persona, vtpote inter essentiam, & paternitatem, vel inter essentiam, & filiationem, aut quamlibet aliam proprietatem. Hoc probo sic: Nullum constitutum ex pluribus est simplex omnino, imo est compositum secundum genus illius pluralitatis, verbi gratia, si ex pluribus secundum rationem constituitur, est compositum secundum rationem, sicut conceptus speciei componitur ex genere, & diffe rentia, quae sunt plura ratione. Si ex pluribus quiditatibus, quiditatiue est compositum. Si ex pluribus rebus modalibus, est compositum modaliter: si ex pluribus secundum quid, compositum secundum quid. hoc patet, tum quia hoc importat simplex secundum rationem vocis, & quid rationis. Simplex enim sine plica cuiuslibet multitudinis dicitur: tum quia hoc importat secundum definitionem, & quid rei, nam Phylosophus 5. metaphysicae definitiones maxime vnum dicit, quod est illud, cuius intelligentia est omnino indiuisibilis, & potest separari aliquo modo: vbi dicit Comentator con. 2. quod illud est simplex in vnoquoq. genere, quod non potest diuidi aliquo modo diuisionis, & 12. met. com. 38. simplex absolute significat indiuisibile, & actu, & potentia. Constat autem, quod constitutum ex multis, qualitercunq. multa sint, in illa diuidatur, vnumquodq. enim soluitur in illa, ex quibus constituitur ex proprietate, & essentia, & est omnino simplex, vt Concil. cap. damnamus definit, erunt plura. Confirmatur, quia dicit Hilar. cap. 6. de Trin. quod Deus qui vita, & spiritus est, non ex disparibus formalis est, sed totum, quod in eo est, vnum est. Subdit ibi quod totum, quod in eo est, vita perfecta & infinita est, non ex disparibus constituta, sed viuens ipse per totum: constat autem, quod si essentia esset vita, & proprietas modus realis huius vitae, aut aliquid distinctum extra intellectum a vita, esset persona ex disparibus constituta, & formalis, nec viuens per totum, quia modus rei non est res, & per consequens modus vitae non est vita.

Sed dices, quod persona non est fundamentalis omnino sicut Deitas, vel Deus, nec hoc dicit capitulum. Sed contra hoc expraesse dicit Au. aitinus J1. de Trinit. cap. 10. loquens de filio, quud de simplici bono idest Deo genitum est, pariter simplex est.

Si dicas vlterius, quod constitutum ex multis, quorum quodlibet est pars, tale est compositum proprietas tamen & essentia non dicunt tem personae partialiter, sed quaelibet dicit torum: quae non aliter, & alio modo, vnde non sunt distinctae formalitates, sed idem indistinctum formaliter, vt non referatur distinctio ad extrema, sed ad compositum, & ita se non habent per modum componentium aliquod tertium.

Non valet, tum quia contradictio est poneredistinctionem sine principijs distinctiuis, & torminis, & ita sine distinctione, & multitudine extremorum tum, quia significatum. importatum per hoc aduerbium, aliter vel formaliter, necessario est multiplicatum, & distinctum, & ita si sit quid positiuum extra intellectum, habetur multitudo positiua in persona constitutiua. Regula enim generalis est. Si addatur aduerbium huic dictioni distinctum, quod significatum eius multiplicatur, & distinguatur; vnde si aliqua substantialiter distinguitur, vel accidentaliter sequitur, quod sint ibi distinctae substantia, & accidentia, sicut distinguntur.

Praeterea: Nulla forma in summo existens compatitur in gradu aliquo etiam minimo in nullo gradu vt est frigidum, quia da oppositum, quod aliquo modo fit frigidum, iam non est summe, & pure calidum, sed multitudo, & vnitas opponuntur sicut indiuisum, & diuisum: igitur vnitas in summo in fine vnitatis existens, nullam multitudinem constituentem compatitur. Sed pater, & quaelibet diuina persona est quaedam res summe vna in se in fine vnitatis: hoc patet & per Phylosophum, & Commentatorem, de quibus minus videtur 5. metaphysicae Comento secundo Cum enim dixisset Phylosophus, quod maximevnum est, quod non diuiditur aliquo modo: subdit, haec est maxime in substantia: quod exponit Commentator; quodlibet omnimode vnum reperiatur in quodlibet genere, vt in quantitate punctus, tamen illud quod in substantia ( & loquitur de Deo (est maxime dignum hoc nomine vnum.

Similiter dicit Boetius, in 1. de Trinit. quod hoc vere vnum est, in quo nullus numerus est, & loquitur de diuina essentia. August. etiam contra Maxim. libero 3. cap. 10. Tres personae sunt, & summe vnum sunt, non ergo secundum quid differunt.

Hoc etiam patet ex terminis, quia volentes exprimere summam vnitatem dicimus de aliquo, quod est vnum simplicissimum. Et iterum simplicitas est summa inter species vnitatis, sicut homo inter species animalis, quare infinita simplicitas, quae est in summo simpliciter, habet in se infinitam vnitatem, & summam: ergo non compatitur in suis constitutiuis multitudinem aliquorum in gradu, & numero, & per consequens multitudinem rei modi, aut duarum intentionum aut secundum quid, aut duarum formalitatum.

Confirmatur ex processu Augustini contra Maximnm, qui in nullo alio fundat se, nisi in illo verbo: Deus tuus, Deus vnus est, & illi soli seruies seruitute latriae. Cum igitur Deitas, & Deus idem sint extra intellectum, si proprietates differant a Deitate aliquo modo, & secundum quid, sequitur quod differant a Deo & per consequens habentur multa, quae dici nonpossunt.

Primo, quod pater non est pure Deus, sed habet aliquid differens a Deo secundum quid, & ita licet pater sit Deus, simpliciter est tamen non Deus secundum quid.

Secundum quod pater etsit adorandus simpliciter, est tamen non adorandus secundum quid, sicut secundum quid diffet a Deo, de quo scriptum est: Jlli soli seruies.

Tertium: quod verbum Concilij dicentis, quod illa res summa, quae est Deitas, veraciter est omnos tres personae, scilicet pater, & filius, & Spinirus sanctus, non est verum, quia minima realis distinctio impedit, ne hoc veraciter sit illud; imo in patre esset aliquid, quod non esset veraciter ipsa: Dei essentia, vt pote modus realis importatus per proprietatem, vel quiditas realis, veb significatum, importatum per formaliter, quia dicitur, quoddistinguntur formaliter extra intellectum.

Quartum, quia sequeretur, quod pater esfet secundum quid creatura, vel nec creator, nec creatura, quia secundum quid etiam est non Deus: ergo vel secundum quid creatura, nec creator, nec creatura.

In secundo vero supponitur, quod licer uulla sit distinctio extra intellectum in diuiuis inter essentiam, & proprietatem, non tamen habet locum aliqua contradictio, & hoc rationabiliter; tum quia Augustinus 1. de Trinit. cap. r. dicit hoc pessimum genus errandi esse de Deo, cum ibi attribuitur, quod nulla natura patitur, vt quod idem gignat se, nulla autem naturae contradictio sibi in esse, tum quia videtur contradictoria sunt impossibilia, nihil est impossibile cum omuis impossibilitas reducitur ad ipsam; tum quia nec scientia aut demonstratio habet locum, vbi non salnatur: primi principij veritas., quod ingreditur virtualiter omnem demonstrationem, vt patet primo Posteriorum.

Secundo etiam supponitur, quod distinctio rationis, vt actu per intellectum fabricatur, hon tollit aliquam contradictionem extra intellectum in aliqua re, ne dum in Deo, cum propter nostrum affirmare, vel negare, intelligere, vel non intelligere nihil mutetur in re, vt patet primo Periherme: & quinto metaphysicae, vnde sine Deus intelligatur siue non, nulla contradictio est in eo.

Quarto vero inquiretur: An de aliqua re quantumcunq. simpliciter sic actu extra intellectum, ex hoc ipso, quod habet talem naturam, quod possunt formari de ipsa distincti conceptus rationediffereutes, possint etiam sine contradictione diuersi modi extra intellectum, vel ei potius diuersa inesse, non quod actualis consideratio sit huius causa, sed potius signum. Videtur enim, quod: sic quod non minus est reale quid actus intelloctus, quam communicatio, vel alius quicunq. actus: sed stante simplicitate rei, possibile est actum intellectus rem ipsam attingere totam vno modo, & sub vna ratione, vt pote albedinem sub ratione coloris, sic quod vt attinget sub alio, vt sub rationedisgregantium, nec propter hoc multiplicatur res, imo remanet vna simplex: ergo poterit vna attingi res per actum istum, qui est communicari sub vna ratione, & non attingetur subalia, & sic licet essentia, & proprietas sint vna res, poterit communicari, vt essentia, non vt propriotas sicut potest intelligi.

Confirmatur, quia non minus possibile communicari, & non communicari per modum renmini realis intellectionis quam realis generationis.

Item confirmatur, quiae homo est vera res, & Sortes vera res, & tamen sunt vna res, & nihiluminus, quia homo est vera res Ad furtūs vera res, & tamen sunt vna res, nihilominus in illa no inquantum est homo, comperit in Scrri communicari possibile, non autem inquantum est Sortes. hic est ergo punctus quaestionis.

ARTICVLVS II In quo primo ostenditur, quod ad tollendum contradictiones inducans non sufficit sola indistinctio rationis quae solum in extra sit in re

Nunc ponit secundum pripofitionex upganiqas. Irimam qilidem xsprod: ob uuiiit ralis distinctio ratioois, quae fit extua intellectum tanitum vicem & imimtilletu ferqaliter, & in acto. Hoc dico propter inpinionemla qquae ponit. quod tantum vicrualis distinctio est interpuonofitionem, & essentiam extra intellectum, recurritur antem in actum per intellectum, quampis erma intellectum nullae nimuino: sit inactu form ali i fed solum virtute. Pro qua: opinione isit racio pefita statim in puncto questionis. Et haeo idetpnintentio Augustini cap. 2o contra Max. lib.s qui dan modum, quomodo Deo simplici possunt esse tres personae, dicitaboqueis Maximum, quod sapientia, bonitas, clementin porentia quatuor sunt, & tamon vnavirus, & nadim est, quia simplex est signi ficatio in vna porsuuae patris: plura inuenis, & partes non inuenis, quanro magis pater, & filius, & Spiritus sanctus, :& propter indiuiduam Deitatem vnus: est Deua:s: & propter vniuscuiusque proprieturem trexpersona sunt, & propter singulorum perfectionem. pantos veius Dei: non sunt. haec Augustinus Vbi videtur innuere i quod vna simplex virtus potest esse multa, quia sapientia, bonitas, & propter hoo Deus poteff esse tres personae. Secundum hoc ergo esfentia: potest communicari proprietate. non communicata, quia licet sint vnum simplex actu formali exera intellectum, sunt tamen plura in virtut. Sed hoc non obstante pono oppositam pmpositionem, quia ex a. Physic. & 5. metaphysica patet, quod effectus in actu & efefectus an porentia remniris causam in potentia. Sed actualiter, quod affirmatio, & negatio de aliquo non sibi contradicūt in aliquo, est distinctio, vel idē- titas olique existens in illeex definitione Elenchi: ergo siactu non est eōtradictio, oportet quod actu non sosum virtute sit non identitas, vel distinctio. Sed actu nullo intellectu considerante essentia est coommunis proprietas, non igitur actu, ion solum virtute ibi erit non identitas seu distinctio, nec illud virtualiter iuuant.

Confirmatur, quia pari ratione dicerem, quod animal idem re esset in omni animali, & differentia quam intellectus reducere potest in actum: & cursus: talis enim differentia virtualis repugnat Deo secundum Ansel, cap. 5. de incarnatione verbi simplicia praestant pompositis quantum ad simplicem actum, & compositionem, queniam omne compositum necessario est, vel actu, vel intellectu posse distingui, & tunc insert, quod si Deus compositus est, aut nulla natura simplex est, aut aliqua natura est, quae natura Dei in aliquo praestantiori est: quod enim nullo actu, nec intellectu dissolui potest, maius est quam, quod vel intellectu dissolui potest: ex quo patet, quod personam diuinam posse per intellectum dissolui in duo virtualiter inexistentia, est omnino falsum & contra Anselmum.

Ad motiuum dicendum dupliciter, primo quidem, quod est ad oppositum, quia illud, de quo possunt formari diuersi conceptus, dum actu formantur, definitur in plura conceptibiliter, & in actu non solum potentia, & virtute: quare secundum hunc modum arguendi, si contradictio insit alicui extra intellectum, necesse est in illo ponere distinctionem extra intellectum non solum virtute, & potentia, sed formaliter, & in actu.

Secundo dicendum, quod non est simile, quia per actum cognitum recipit obiectum esse cognitum, & apparens, vnde multiplicata intellectione de eadem re plurificatur res secundum esse apparens, vt patet, cum vna candela videntur duae secundum esse visum, & apparens propter duas nisiones, & tamen secundum esse reale non est nisi vna candela, vt sint duae, & tamen quod remaneant vna, secundum autem esse apparens potest a simili, nullum est inconueniens, quod aliqua res simplex sit in potentia, & virtute, vt fiat plures secundum esse intellectum, & ita quod diuersae intellectiones terminentur ad ipsam, sed quod fit in potentia, quod fiat plures secundum rem, & quod contradictoria fecundum rem insint, & tamen quod remaneat fimplex, contradictio est.

Ad auctoritatem dicendum, quod Augustinus ideo dicit, quod tres personae partes vnius dei non sunt, & tamen tres distinctae sunt, quia non se habent ad diuinitatem, vt constituentes ipsam: si enim tres personae constituerent vnum Deum, imposfibile esset euadere, quin Deus esset compositus, vt pore, quia ex multis constitutus; sed quia quaelibet persona est perfecte totus Deus, nec ex ipsis Deus vnus constituitur: idcirco Deus compositus non est, nec per te sunt partes. Et hoc innuit August. cum ait, quod propter vniuscuiusq. perfectionem partes non sunt, quia vnaquaeq. persona est Deus totus, nec constituit ipsum, similiter perfectiones etiam attributales diuinitatem non constituunt, sed quaelibet est per se tota Deitas cum certo, & determinato extrinseco connotato, & ideo ipsam non componunt, sed proprietas, & essentia vere constituunt personam, & ideo si distinguerentur, persona esset quid constitutum ex distinctis, & ita non remaneret simplex.

Quod distinctio rationis non tollit contradictionem in Deo, nec potest solum attendi penes connotata diuersa.

SEcundam propositionem negatiuam pono, quod distinctio rationis, quae tollit contradictionem in Deo, non potest attendi penes terminos connotatos solum siue penes extrinseca, sic, quod nulla distinctio, vel identitas carentia sit intrinsece, hoc dico propter opinionem, quae dicit quod relatio non addit ad fundamentum nisi terminum cooppositum extrinsece, intrinsece vero nihil, vnde similitudo non est albedo, vt si coexistit ad album. Et secundum hoc ad relationem non concurrunt nisi duo, fundamentum, & terminus, sic, quod relatio est fundamentum in recto, solo termino addito in obiecto absq. omni alio medio, quod fit habitudo, vel connexio, quia fundamentum acceptum praecise cum termino est habitudo, & connexio ipsa. Hanc positionem innuit Boet. cap. r. de Trin. maxime relatiua non videntur secundum se facere praedicationem, quae ex alieno euentu perspicueconstituere perspisciuntur. hoc probatur. Si relatio esset aliud, quam ipsum fundamentum acceptum cum termino vtpote medium fundamentum cumtermino connectens, sequeretur, quod relatio secundum genus suum non esset ad aliquid, sed quod nec esset solum aliquid, & quod aliquid adderetur, minueret, vel mutaret cirea fundamentum, & praedicaret rem circunstantiam rei, & quod faceret compositionem, & quod aliquid esset fundamentum inhaerens, & assislens vt posuit Porretanus: Illi siquidem medio addito fundamento haec omnia conuenirent, esset enim aliquid in se, & absolute in haerens fundamento, & per consequens componetis & res, & omnia ista sunt impossibilia, & contra Boet. expraesse cap. r. de Trinit. qui dicit, quod praedicatio relatiua non in eo, quod est esse, consistit, sed in eo, quod est in comparatione aliquo modo se habere: & concludit, quare, quae rei alicuius in eo, quod ipsa est non faciunt praedicationem, nihil alterare, vel mutare quaeunt, nullamq. essentiam omnino variare, hoc Boetius. Vnde patet, quod dicit relationem non consistere in esse ad aliquid, sed in ad aliquid, nec variare omnino essentiam: igi tur non importat nisi fundamentum in recto, & ter minum in obliquo.

Confirmatur, quia solo fundamento existenteRomae facto termino statim oritur relatio, quod non esset si vltra fundamentum tantum esset relatio aliquid medium inhaerens fundamento: Illa enim res esset statim de nouo, nullo agente existente ipsam de non esse ad esse, quia non extrahetur ab illo, quod fecit Romae terminum, nec a toto, nec a termino, nec a fundamento: ergo traheretur res de non esse ad esse nullo extrahente, quod impossibile est secundum Com. 1a. met.

Confirmatur iterum, quia tota illa realitas essset praecise in fundamento; non enim pars eius esset in fundamento, & pars in termino, quia non haberet partem, & partem; nec tota in fundamento, tota in termino, quia eadem res indiuisa non potest esse in pluribus: quaeritur ergo, cum illa res esset praecisa secundum rem a termino, an connexio eius cum termino importaret solam rem illam in fundamento praecise existentem cum termino, importaret medium, si medium procederetur in infinitum: si vero rem praecise ente in sundamento, & terminum sine medio, standum fuit in primo; pari enim ratione fundamentum praecise existens in subiecto cum termino erit relatio, & connexio cum tota ratione: quare requireretur medium esset relationis praecisio a termino, imo & illa res praecise secundum totam realitatem in fundamento sistens erit realiter absoluta, & per consequens sicut homo cum termino est connexio sine medio, sic & quaelibet alia res absoluta, & ita fundamentum cum termino erit connexio, & ibi fuit standum.

Hoc tertio confirmatur, quia tu dicis, quod in qualitate copulata habitudini, haec copulatio nihil dicit medium, nec secundum rem, nec secundum rationem, nec respectum, nec absolutum, sed qualitatem solam in recto, & habitudinem in obliquo.

Similiter dicam, quod relatio, quae est copulatio, & connexio quaedam, non dicit nisi fundamentum in recto. Nec illud quod consueuit contra hanc rationem adduci, multum cogit, scilicet quod fundamentum manet tertio transeunte: ergo non sunt idem, concluditur enim quod non sunt idem omnino. Et hoc verum est, quod relatio addit ad fundamentum aliquid extrinsecum, vtpote terminum. Sed non concluditur, quod intrinsece distinguitur; vnde eadem res sine termino coexistente, vel cointellecto dicitur albedo, quae cointellecta alia albedine eiusdem gradus dicitur similitudo. Ad propositum diuina essentia & paternitas nullam distinctionem habent intrinsece, quippe quia nec aliquod fundamentum est aliud a relatione fundata intrinsece, & in recto, est tamen aliud, & distinguitur extrinsece, quia res illa, vt non connotat, & absolute sumpta est Deitas communis; vt vero connotat seipsum, sic est paternitas; vt vero secundo, sic filiato; vt tertio, sic Spitus sanctus, hoc importat verbum siue relatio, tamen comparata ad terminum est res comparata ad fundamentum, transit similiter, quod suum inesse est alterius generis.

Sed hoc non obstante pono oppositam conclusionem, quod relatio non potest esse praecise sundamentum in Deo, & terminus in obliquo nulla habitudinem media interueniente. Et probo primo in Deo: Quia si hoc esset verum, sequeretur, quod paternitas, & filiatio in diuinis non differrent: probo. Relatio non est nisi fundamentum, & idem terminus eadem erit relatio secundum fundamentum paternitatis, & res filiationis est idem scilicet essentia, & terminus vtriusque, quia essentia. Vnde paternitas, & filiatio non distinguntur, nec penes extrinseca, nec intrinseca; penes intrinseca non quia in sundamento nihil est nisi essentia; penes extrinseca non, quia in termino nihil est similiter, nisi essentia. Vnde si inuenirentur diuersi termini connotati, aliqua esset probabilitas: sed in diuinis nulla est diuersitas huiusmodi terminorum: ergo.

Rursum redibit error Sabellij, quia haec erit relatio eiusdem ad se, sicut Sortis ad se. Idem enim est connotans, & connotatum, fundamentum, & terminus videlicet essentia.

Adhuc relationes essent in diuinis non autem qualescũque, sed originis, vt vere terminus sic originatus sit filius, ipse enim vere exiuit, & non processit ex Deo, vt ipse testatur Jo. 16. si ergo paternitas est fundamentum cum termino, vere ab essentia exiuit filius, vnde essentia esset generans, & generata: imo si pater est essentia, vt connotat filium, sic verum est dicere, quod filius nascitur a patre, sic concedere oportebit, quod nascitur ex essentia sumpta cum filio.

Rursum essentia diceretur relatiue ad essentiam, quia ipsa sola esset fundamentum, & terminus: sed haec stare non possunt: igitur neque illud, ex quo sequuntur.

Secundo probo per rationem oppositam rationi opinionis praemissae: Jllud, cuius ratio consistit in esse ad quidditatiue, & formaliter, & in esse connexionem, & habitudinem puram, non est fundamentum, nec terminus, sed medium inter illa. Probo, quia fundamentum non est ipsum esse aliquid, siue ordo, & comparatio in abstracto, sed potius est quod est, ad quod comparatur in concreto. Similiter, nec terminus est ipsum esse aliud, aut ordo, aut connexio, & comparatio, sed potius est terminus eius: sed constat, quod quidditatiua illa quam significat nomen relationis, & sua definitio, non est nisi ipsum esse ad aliquid abstractiue siue habitudo connexio, & comparatio: ergo non est fundamentum in recto, & terminus in obliquo, sed potius connexio media.

Confirmatur: quia Phylosophus dicit 4. metaph. quaedam sunt entia, quia habitudo sola, vt relatio: Item Coment. 3. physic. com. 23. dicit, quod omne quod est ad aliquid est dispositio exislens inter duo: Similiter Boetius dicit, quod in sola compositione consistit.

Confirmatur quia aliteri sequeretur, quod existente eodem termino, & eodem sundamento non possent plurificari rationes, nec penes extrinsecum, cum sit idem terminus: hoc autem falsum est, nam inter colorem generantem, & genitum est relatio similitudinis de primo modo relatiuorum, & relatio producentis, & producti. De secundo similiter creatura refertur ad Deum, relatio est extracti & producti.

Sed dices, quod hoc est, quia idem terminus diuerse coopponitur eidem fundamento. Sed tunc habeo propositum, quia illa cooppositio est relatiua inter idem fundamentum, & eundem terminum: igitur est aliquid secundum rationem suam medium

Est ergo sciendum, quod licet forte quidditatiua ratio per relationem importatam, quae non est aliud quam illud, quod exprimit haec praepositio, ad, non fuit extra intellectum completiue, & in actu, nihilominus illa ratio quidditatiua nec est fundamentum nec terminus, nec ipsum fundamentum immediate connotans terminum, sed est potius aliqua media ratio siue connexio inter illa, & qui ponunt relationem actu & completiue extra animam, quod quia difficile videtur, idcirco dicit Phylosophus in 6. metaphysicae loquens de praedicamentis, quae consistunt formaliter in compositione, quod anima diuidit inter illa. quod exponens Comentator dicit, quod talia non essent nisi anima esset, comparatio namque non videtur esse nisi in ipsa anima comparante, quamuis ex natura rei compellatur ad faciendam huiusmodi comparationem inter res ipsas.

Ad motiuum ergo opinionis oppositae dicendum, quod confirmat propositum, ex quo enim relatio non consistit nisi in essentia, ad, & in comparatione, patet quod est aliquid connectens per modum medij sundamentum cum termino.

Ex hoc autem, quod accedit, & recedit a fundamento, non probat, imo magis oppositum. Quod autem additur, quod relatio non est quid, nec aliquid, sed tantum ad aliquid sit esse aliquid, aut nihil, non est enim dare medium cum contradictorie op ponuntur: est enim nihil signum vniuersale negatiuum, aliquid vero particulare assirmatiuum, sicut nullus, & quidam. Cum igitur esse aliquid non sit nihil secundum sic ponentes, constat quod erit aliquid, & cum quid, & aliquid sint aequalis ambitus, quia vnum est interrogatiuum, reliquum transitiuum; quaestiones autem sunt aequales quaesitis, necesse est dicere quod relatio sit quid.

Et confirmatur, quia relatio est vnum de decem generibus Entis: Ens autem & aliquid synonima sunt; est relatio aliquid, & quid, sed sua quiditas, & aliquiditas non est nisi habitudo & comparatio sola. Ad confirmationes vero.

Ad primam, & secundam dicendum, quod efficaciter concludunt istam comparationem, in qua consistit aliquiditas, & quiditas relationis, non esse actu extra animam, mirum quidem soret, quomodo de nouo acquireretur in fundamento existente Parisijs per solum agens Romae terminum producens. Similiter mirum foret, si tota illa comparatio existeret infra fundamentum, quomodo se extenderet ad terminum connectendum cum fundamento. Sed si haec comparatio fiat ab anima comparante, nullum est mirum.

Ad tertiam vero confirmationem dicendum, quod multo aliud est de copulatione qualitatis cum habitudine, & de copulatione fundamenti cum termino: non enim copulatio in qualitatibus copulatis est medium etiam secundum rationem, sicut oportet ponere de copulatione fundamenti cum termino. Et ratio huius dicti est, quia omnis copulatio reducitur ad vnitatem, & indiuisionem, nunc autem forma cum materia, accidens cum subiecto, habitudo cum fundamento per te faciunt vnum indiuisum, nec vniuntur. per vnitatem mediam, alioquin procederetur in infinitum terminus autem, & fundamentum sunt omnino diuisa distincta, & separata, idcirco imposibile est, quod vniantur, nisi mediante aliquo quod faciat vnum cum fundamen to, & extendatur ad terminum, quare compellitur intellectus statuere habitudinem mediam inter fun damentum, & terminum; alias non potest eos vnire, & diuidere: sundamentum autem immediate concipit sub vnitate, & indistinctione ad habitudinem fundatam, & ideo copulatio qualitatis ad habitudinem non dicit aliquod medium positiuum, sed vnitatem solam, & indiuisionem.

Nunc tertio ponendae duae propositiones affir. matiuae.

Prima igitur affirmatiue pono, quod contradictiones, quae videntur occurrere in diuinis tollunt illius essentiae ex parte vna, & de termino triplicis proprietatis ex parte altera, & maxime illam de distinctione reali proprietatum inter se cum omnimoda identitate cum essentia nullo penitus addito. Probo. Sicut est de ente simpliciter probabili in ordine ad rationes quidditatiuas inter se distinctas, & in eo per identitatem inclusas, sic est de ente simpliciter subsistente, qui est Deus respectu realitatum inter se distinctarum, & in eo formaliter inclusarum: Sed ita est de ente simpliciter, quod est ens praedicabile, quod ratione suae illimitationis diuersae quidditates inter se identitentur sibi omnino, & simpliciter, & tamen inter se semper remaneount distinctae: ergo ita esse poterit de ente simpliciter subsistente, quod est, quod ratione suae illimitationis poterunt identitari sibi simpliciter, & omnino distinctae res sub sua distinctione semper inter se remanentes. Maior patet. Ad cuius euidentiam considerandum est, quod illimitatio Deitatis non consistit in carentia limitatae quantitatis, sed entitatis: limitatur autem entitas per differentiam determinantem ad certam speciem per rationeiu particularizantem speciem ipsam, vnde quinque conceptus sunt per ordinemadnotandi.

Primus indiuidui signati de hac resa concipitur. Secundus vagi, dum concipitur rosa quaedam: tertius naturae specificae simpliciter dum concipitur rosa sim- pliciter: quartus generis, vt dum concipitur flos simpliciter, & sic de corpore, vel substantia vsq. ad Ens. Quintus Entis simpliciter. Primi duo huius rosae, & eiusdem rosae, simpliciter est illimitatus per exclusionem vnitatis particularitatis, vnde rosa simpliciter est rosa tota non portio, & aequipollet infinitis rosis particulatis: Intelligitur enim infinita in natura simpliciter, quae est vniuersale secundum rem, vt Comentator dicit com. 32. de anima: rosae etiam simpliciter repugnat, quod sint multae, quia tunc posset ab eis extrahi commune, & illud esset simpliciter, & procederetur in infinitum, propter quod in vnica standum est.

Quartus vero conceptus est illimatatio, nam rosa simpliciter, etsi sit tota rosa, & totus vnus modus specificus floris, tamen non est totus flos simpliciter, vnde arctatur, & limitatur per diuisionem.

Quintus vero conceptus entitatis simpliciter est omnino illimitatus per carentiam particularitatis, & differentiae determinabilitatis.

Vltimo considerandum, quod Plato posuit hunc ordinem in re, quem experimur in intellectu saltem quantum ad tres. posuit enim res particulares hanc rosam, vel illam in primo ordine: In secundo naturas specificas simpliciter subsistentes, vt per se rosam, per se hominem, vel simpliciter, quod idem est; has vocauit Jdeas: non posuit autem rationes generum extra subsistere, & si posuisset, remanerent in secundo ordineJdearum. In tertio vero ordine non curando pro nunc de mathematicis posuit per se Ens, per se bonum, per se vnum, & talem posuit Deum, vt Commentator. Eustachius dicit expresse primo, Ethic. hic, & forte idem posuit per se rosam, per se hominem, scilicet Deum qui esset simpliciter omnis entitas, vt Augustinus sentire videtur: non posuit vero Jdeas, nisi ipsummet Deum, quamuis Aristoteles oppositum sibi imponat.

Vlterius considerandum, quod haec est veritas catholica, & physica, quod Deitas est entitas tota simpliciter eminenter subsistens: sicut enim si poneretur rosa simpliciter subsistere, esset tota ratio rosae subsistens eminenter, & differret ab hac, & illa, sicut totale a particulari, sic si ponatur entitas simpliciter subsistere, est tota entitas, non pars aliqua specifica, & per differentiam, & illa est Deitas, & sic debet intelligi sua illimitatio. Theologice quidem quod patet per Dionysium de diuinis nom. Deus non est quodammodo particulariter existens, sed simpliciter, & incircunscripte totum in seipso esse accipit, & praeaccepit. Idem patet per illud Augustini 8. de Trinit. bonum hoc, & bonum illud; tolle, & hoc & illud, & considera bonum sipotes, & habes Deum omnis boni bonum idest bonum simpliciter, & sic etiam ens hoc, & illud particulariter, & specifice, tolle hoc, & illud, & habes ens simpliciter, ens omnis entis, omnis entitas simpliciter, quae est Deitas. Damasc. lib. 1. cap. 12. etiam dicit, quod Deus totum esse in seipso comprae hendens habet esse velut quoddam pelagus infinitae substantiae, & indeterminatum.

Phylosophice etiam patet, quod sic debet intelligi, quod Commentator dicit 12. metaph. com. 21. quod sicut qui sciret naturam caloris, simpliciter non ignorat naturam omnium calidorum sicut primus Deus, scilicet sciendo naturam Entis simpliciter, quod est ipse, non ignorat naturas entium theo- logicae, & conceditur, quod ex hoc Deus illimitatus est, quia non contrahitur ad genus & speciem, sed est entitas tota, ac si totus entis conceptus poneretur subsistere.

Ex his patet maior scilicet, quod quicquid propter illimitationem competit enti praedicabili respectu diuersarum quidditatiuarum rationum inclusarum in eo, hoc totum competere potest enti simpliciter subsistenti respectu realitatum, quae includuntur in eo, patet inquam haec maior, tum quia eadem est ratio, & eadem proportio indeterminati conceptus ad duos determinatos conceptus, & rei totalis indeterminatae, & illimitatae subsistentis ad res duas determinatas: tum quia eodem modo excluditur illa prima propositio, quae videtur repugnare, quaecunque vni & eidem sunt eadem, inter se sunt eadem: non minus enim sequitur: sunt eadem vni rationi: ergo sunt eadem ratio: quam: sunt eadem vni rei: ergo sunt eadem res. Si ergo illimitatio Entis simpliciter praedicabilis tollit hoc secundum rationem, & illimitatio totius entitatis subsistentis tollere poterit secundum rem, quia manente eadem causa manet idem effectus.

Minor etiam patet, quia ratio quidditatiua lapidis & hominis sunt idem conceptui entis simpliciter, & omnino nullo addito, quia si adderent, illud esset nihil, quia esset extra ens. Si etiam aliquo differrent ab ente simpliciter sumpta, illud quod differret, esset nihil licet: ergo in Ente simpliciter rationes istae eaedem sint simpliciter, & omnino, vt etiam nec minimum differentiae addant, nihilominus secundum suas rationes quidditatiuas determinatas diuersae sunt, & cooppositas rationes includunt, quia vnum est vnum, relignum vero vnum. Concludo ergo, quod simili moda aternitas, & filiatio, quae sunt determinatae, & cboppositae entitates inter se, sunt omnino idem in entitate simpliciter scilicet in entitate, quae est tota subsistens nullo penitus addito, quo differant ab eo: quia illud additum esset extra entitatem simpliciter, & ita nihil, vel cre atura, quod impossibile est. Prout ergo sunt determinatae entitates, inter se distinguntur sicut cooppositae res, & tamen in entitate simpliciter subsistente nullatenus distinguntur, nec aliquid sibi addunt. Ratio vero huius in hoc consistit, quod impossibile est res distinctas determinatas eidem rei determinatae esse eadem, quin quae libet addat ad illud aliquid determinatum, quo distinguitur, vt alio communicent, & alio differant. Sed res indeterminatae, & illimitatae possunt esse idem nullo addito, & tamen inter se in suis determinationibus erunt semper disinctae. Exemplum si homo, & leo animali essent idem, nullo addito, quod animal est quid determinatum, sequeretur, quod inter se essent vna determinata ratio nullo addito, non tollitur quin suis determinationibus distinguantur propter connotata.

Sed contra praedictam rationem sunt dubia.

Primum quidem, quod non solum probatur per eam, quod tres proprietates possent esse eaedem diuinae essentiae, & cum hoc inter se disttinctae, imo de omni creatura; vnde dicam, quod sicut creaturae entitas est eadem enti praedicabili, & cum hoc remanent inter se distincta, sic erit eadem enti simpliciter subsistenti, qui est Deus, & redit error impij Almarici, qui condemnatur extra de sum. Trin. cap. damnamus. Posuit enim, quod Deus erat omnis creatura.

Secundum dubium est contra maiorem in se, quia non est simile de ente praedicabili, & de ente subsistente. nam nullum impossibile aliqua esse plura realiter, & vnum conceptibiliter, vnitas autem entis praedicabilis est secundum conceptum non realis; ideo plures res possunt esse vnum in ente. Sed impossibile videtur, quod plures res sint simpliciter vna res, nisi distinguantur per rem additam illi rei, in qua vnum sunt, vt Commentator dicit contra ponen tes Trinitatem 13. met. com. 38.

Tertium dubium est contra minorem, in qua assumi videtur, quod ens importet vnum conceptum & vnam determina tam rationem, quae est contra Damasc. cap. 2. in logica sua dicentem, quod substantia, & accidens nomen quidem entis suscipiunt, definitionem autem non. Ens enim sic definiunt, quod est vel res per se existens, & non indigens altero ad consistentiam; vel quod non secundum seipsum potest esse, sed ab altero habet consistentiam; substantia autem esse primum, accidens vero secundum. Ecce ergo, quod nec substantiasuscipit totum terminum entis, nec accidens, sed substantia quidem medietatem, reliquam vero medietatem accidens. hoc Damasc.

Similiter est contra Phylosophum. Dicit enim Porphyrius, quod qui decem praedicamenta ens dixerit secundum Aristotelem, aequiuoce non vniuoce nuncupabit, & per consequens enti praedicabili aliqua esse vnum, nihil est dictu, cum ipsum nihil vnum sit nisi vox, & nomen.

Quartum dubium est contra minorem iterum, quae videtur assumere, quod proprietates diuinae sint res finitae, & limitatae, ex quo sunt res determinatae: nullum ergo finitum est in Deo, nec est adorandum.

Confirmatur, quia per te proprietas est entitas ipsa totaliter subsistens, & per consequens est illimitata, non ergo determinata.

Ad primum dicendum est, quod non est similede omni creature, & de trina proprietate personali, quia creaturae sunt in Deo eminenter, & exemplariter, quia est tota entitas simpliciter subsistens, & ideo impossibile est, quod sint diuina essentia, nam exemplar, & exemplatum, impossibile est, quod sint idem, proprietates vero sunt in illa entitate simpli citer subsistente per necessitatem formaliter. Quod patet, quia ea necessitate, qua diuinitas est tota entitas subsistens, oportet quod sit intellectus actu, alioquin aliqua determinata natura, vtpote intelligibilis, esset nobilior ipsa, quia intellectum non intelligentibus iure praeponimus secundum Augustinum de Trinitate cap. 15. vnde, & phylosophi omnes dixerunt Deum intelligibilis naturae, imo intelligibilis in actu: nunc autem vbicunque est intellectus in actu, ibi est verhum conceptum, & concipiens, & per consequens proprietas paternitatis & filiationis, siue dicentis, & verbi, & idem potest probari de spiritu. Istae igitur proprietates sunt in entitate simpliciter formaliter, & per consequens non eminenter, quia quod est aliquod eminenter, non post idem habere formaliter. Sicut sol est calidus eminenter, ideo sibi repugnat, quod sit calidus formaliter. Cum igitur Deitas sit omnis entitas, oportet, quod sit, vel eminenter, vel essentialiter: eminenter est omnis creatura: sed non est eminenter tres proprietates, vt probatum est: ergo est essentialiter; vnde est eminenter omnis alia res a se. Quod autem non es esssentialiter, aut emi- menter, necessario illud est nihil: quia si das, quod sit res aliqua, quam nec deitas contineat eminenter, nec essentialiter, illam nullo modo continet, & per consequens non est tota enti:as: quod si tota, vt probatum est, illud quod ponebas rem, erit nihil essentialiter omnis exemplata eminenter diminuta. Vnde vnum de tribus oportet dare de proprietate, vel quod nihil sit, vel quod exemplata sit, vel essentiae idem sit: sic igitur ratio non concludit, quod omnis creatura possit esse eadem per essentiam Deitati, imo oppositum supponit, cum res eminens & exemplans necessario sit alia per essentiam a diminuta, & exemplata.

De proprietate, de qua praedictum est, quod est formaliter in Deo non sicut in eminenti, & per consequens est idem essentialiter, probatur, hoc supposito, quod repugnat, quod sint tres inter se distinctae, & tamen quod omnino sint idem entitati simpliciter subsistenti. Vnde aliud est inferre ex entitate simpliciter subsistente, & determinatione trium proprietatum, quod istae proprietates necessario sunt idem essentiae, hoc enim non probatur: alioquin sequeretur ex eodem medio, quod omnes creaturae essent eaedem Deitati. Aliud vero supposito ex eodem medio, quod formaliter sit in essentia, & quod omnino essentiae sint idem, ex isto probare, quod non est repugnantia, quod inter se distincta sint.

Si quaeras, quare non sufficit ad distinguendum eam a creaturis? dico, quod hoc non sufficit, nisi addatur determinata, & exemplata, & participata, & transcripta ab ea. Vnde sciendum, quod sicut intellecto rosae, quae est in mente, simillima est rosae, ratione cuius similitudinis dicitur diminuta subsistens, quae si eadem existens esset intellectio leonis, & lapidis, & omnium rerum, esset omnis res subsistens, & exarata: sic & e conuerso esset intellectio rosae, & omnium praeexistens in natura, & praeingenita a se, ad cuius imitationem transcriberetur rosa, & omnis res illa diceretur omnis entitas exemplaris eminenter subsistens, & talis est Deus. Differt ergo a creatura, nec ex hoc solo, quod est tota entitas, sed quia tota exemplaris. ad proprietatem autem non se habet sicut exemplar ad exemplatum, vt dictum est, & per consequens est per essentiam idem, vel Deitas non est entitas tota.

Si quaeris vlterius: cum omnis creatura sit eadem enti praedicabili, cur non sit enti subsisenti, patet, quia Ens praedicabile claudit omnem entitatem formaliter, sed ens subsistens omnem eminenter nisi in se. Vnde maior sic accipiebatur, si. cut est de ente simpliciter praedicabili respectu diuersarum rationum in eo formaliter inclusarum, respectu suae illimitationis, sic de ente simpliciter subsistenti respectu diuersarum rerum in eo formaliter inclusarum ratione eiusdem illimitationis, & tunc ratio non concludit nisi de proprietatibus.

Ad secundum dicendum, quod maior non procedit ex distinctione reali, & vnitate rationis ad distin aionem realem, & vuitatem realem, quia manifesto esset disimile, & contineret falsitatem; sed procedit ex distitctinne rationis determinatae, & vnita te rationis seu conceptus totalis ad res decerminatas distinctas, & vniratem rei totalis. custfiu iutenu utut tut erst ciute, qunt dtetecommunis ratio, & determinate siut vna com- munis res, & cum ens siue subsistens hoc facit, quod additur de vnitate, quod impossibile est aliqua osse idem re diuersa nisi per intentionem additam illi rei. hoc manifeste falsum est de entitate simpliciter, quia duae determinatae res sunt eaedem in entitate, & nihil addunt ad entitatem quo distinguantur, alioquin illud distinctum esset nihil, vnde suis distinctionibus conueniunt in ente: ergo illud, quo distinguntur, non est additum illi, in quo conueniunt, & eodem modo in diuinis proprietates se totis identitantur in entitate simpliciter sub sistente, nec addunt aliquid ad eam diuersum, & tamen inter se sunt determinate, & coopposite res distinctae.

Ad tertium dicendum, quod ens importare conceptum vnum vnitate determinatae rationis quantum generalis connumeralis alicui alteri tationi impossibile est.

Quod probo per demonstationem Phylosophi, quia ratio illa cui connumeraretur, esset extra rationem entis, & ita nihil, imo cum esset alia res esset ens, quia quicquid est aliud, est aliquid, & ens, sed Ens habere vnum conceptum vnitate indeterminationis omnimodae, sic quod concludit omnem rem, & rationem indeterminate, & confuse, & coincidat cum omni re & ratione, cum applicatur nullo penitus addito necesse est, & hoc fuit alias probatum. Et sufficit ad hoc, quod formans aliquam propositionem, habeat conceptum simplicem terminorum. Sed hanc propositionem tanquam veram fabricat intellectus. Omnis res, & ratio est aliquid, & ens: ergo concipitur significatum importatum per hos terminos, omnis res, & ratio, & aliquid, & ens.

Quaero eromn dicens omnis res, & ratio, concipiat distinete omnes, vel confuse, & cum aliquid, & ens, quod est praedicatum adaequatum subiecto, manifestum est, quod exprimunt omnem rem, & rationem confuse, & indeterminate.

Ad illud Damasceni dicendum, quod probat determinatiue lins non importare determinatam rationem, nam omnis talis statim est substantia, vel accidens, & hoc intendit.

Ad quartam dicendum, quod Damascenus lib. 3. cap. 6. & 5. dicit, quod hypostases in diuinis differunt secundum caractheristica idiomata, idest determinatiuas proprietates, & ita secundum ipsum realitates proprietatum absolute formaliter acceptae determinatae sunt, & determinantes, & non tota entitas simpliciter, sicut essentia; alioquin non facerent differre personas, nec essent cooppositae. Et cum additur, quod sunt ipsa Deitas, verum est, & illud ipsum, quod entitas ipsa simpliciter subsistens: nec propter hoc sequitur, quod induant ipsam rationem illimitationis, sed suat id ipsum cum illo, vel rationem quam importat simpliciter. Exemplum, lapideitas, & humanitas sunt idipsum, quod Ens simpliciter sumptum cum illud, quod importatur per simpliciter non competit eis, quia lapideitas non est entitas simpliciter, sed determiuata. Vnde Capitulum Damnamus docet nos respondere: Pater generat, essentia est pater: ergo essentia generat, non sequitur, sed bene sequitur, quod essentia est ille qui, vel illud, quod generat. Sed haec proprietas est illud, quod est omnis entitas.

Si quaeratur, an sint finitae, vel infinitae, dicendum quod non sunt infinitae simpliciter, nec sunt entitas fimpliciter, nec tamen sunt finitae, sicut haec rosa numerata, quia tunc nihil prohiberet eas possemultiplicari, vnde possent esse plures paternitates: sunt ergo medio modo, quia sunt infinitae in sua ratione determinata, eo modo quo rosa simpliciter si subsisteret, non esset tota entitas, sed quaedam determinata, nulla tamen determinatione tota, quia tota rosa. sic intelligo, quod filiatio, vel verbi proprietas est tota ratio erbi, vel verbationis, subsistens, quod patet per Damasc. lib. 1. cap. 7. qui dicit, quod vnus Deus incircunscriptibilis, & perfectus, non inuerbalis est, sed habet verbum simpliciter subsistens, & substantiuum. & idem cap. 10. subdit, quod nomen paternitatis, & filiationis, & processionis non est translatum a nobis ad diuina, sed potius e conuerfo a Diuinis ad nos, sicut diuinus ait Apostolus: Flecto genua mea ad patrem Domini mei Jesu Christi, a quo omnis paternitas in coelo, & in terra deriuatur. Ex quo patet, quod filiatio, quae est verbatio passiua, est exemplar omnis verbi, & per consequens tota verbatio eminenter, & differt a verbatione omni, quae est haec vel illa sicut rosa fimpliciter ab hac vel illa. Et patet ratione, quia sicut intellectio Dei est omnis intellectio eminenter, sic eius verbum est eminenter omne verbum, & eius verbatio omnis verbatio eminenter, & idem intelligendum est de paternitate, quae nihil aliud est quam actiua locutio, vel dicere, & similiter de spiratione.

Similiter quaerenti, an proprietates sint finitae, vel infinitae: respondendum, quod nec finitae simpliciter, nec infinitae simpliciter, sed secundum quid finitae, quia determinatae, & secundum quid infinitae, quod sunt tota illa ratio determinata simpliciter, & subsistenter.

Quod ratio illius diuinae essentiae, & determinatio proprietatis cuiuslibet sufficianter tollunt contradictiones, quia hoc est esse tres, vnitates in diuinis duas quidem absolutas, & vnam relatiuam.

QEcundam propositionem assirmatiuam pono, D quod ilimitatio simpliciter essentiae diuinae, & determinatio proprietatum tollit contradictiones, quae videntur occurrere in diuinis, quae haec est: Esse tres vnitates in diuinis, vnam absolutam ipsius essentiae, quae est vnitas totalitatis, & indeterminationis, alteram proprietatis, quae est vnitas determinationis, tertiam proprietatis ad essentiam, quae habet quasi modum relatiuae indistinctionis, & nisi hoc esset, non tolleretur contradictio.

Hanc probo, quod hoc sit esse tres vnitates in diuinis. Et primo probo duas; secundo tertiam.

Primum sic: vnitas incircumsctiptae totalitatis seu indeterminationis simpliciter, & vnitas determinationis, & quasi circunscriptionis & arctationis non est eadem vnitas, nec idem modus vnitatis. hoc patet primo, quia vnum opponitur alteri, circumscriptio incircunscriptioni, determinatio indeterminationi, similiter arctationi.

Secundo: quia tollendo vnum habetur reliquum secundum Augustinum 8. de Trinit. cap. 3. dicentem bonum hoc, & illud, quod est esse vnum per limitationem, & arctationem, considera bonum omnis boni, quod est esse vnum per illimitationem simpliciter, & sic tollendo vnitatem arctationis surgit alia vnitas illimitationis. Secundo patet idem ex 4. & 5. metaph. quia vnitas vniuersalis, & naturae simpliciter non est eadem, nam indiuiduum esset vnum vnitate simpliciter, & cuiusdam illimitationis, & Commentator expresse ponit duos modos vnitatis 12. metaph. com. 9. dicens, quod aliquid est vnum, quod caret omni distinguente. Vnitas autem materiae est illimitationis cuiusdam, sed potentialis, quia caret omni determinatione, formae vero sunt vnum vnitate determinationis, quia si inueniatur infra actum aliquid vnum per carentiam omnis arctantis, & determinantis ipsum, vt sit totus actus simpliciter, & aliquis actus determinatus, necesle est dicere, quod habent diuersos, & oppositos modos vnitatis. Sed declaratum est, quod vnitas essentiae in diuinis est incircunscriptae totalitatis, & indeterminationis simpliciter, cum sit entitas omnis subsistens eminenter. Vnitas vero cuiuslibet proprietatis est e contrario vnitas determinationis, & arctationis, cum sua realitas sit determinata, cooppositam habens, & distinguens: ergo ibi duae sunt vnitates omnino cooppositae.

Confirmatur, quia cum indeterminatio, & illimitatio sit vnitas essentiae, determinatio vero, & arctatio proprietatis, si haec vnitas sit illa, sequitur, quod arctatio est illimitatio, & determinatio indeterminatio, & pari ratione concedendum est, quod caecitas esset visio.

Si dicatur, quod hic accipitur, quod arctatio, & determinatio sit vnitas, & illimitatio, quod videtur verum, sed alia ratio, & aliud attributum: non valet, quia Phylosophus expresse dicit 4 met. quod idem est hic homo, & vnus homo: ergo haec dictio hic, quae importat arctationē, & determinationem indiuidualem, importat formaliter vnitatem, quare & eius oppositum scilicet illimitatio est vnitas opposita, & quaelibet est formaliter vnitas. Vnde & Phylosophus distinguit vnum numero, specie, & genere, quod si essent subsistentes naturae extra intellectum, naturae generis, & speciei, & entis, vt Plato posuit, nihilominus essent etiam alij modi vnitatum. qualis enim est condiuisio aliquorum secundum rationem, vbi habent esse tantum secundum rationem, talis est secundum rem, vbi ponuntur esse secundum rem. Sed constat, quod alia est vnitas animalis, alia homnis, alia entis, alia huius, alia entis, quia prima est generis, secunda speciei, tertia indiuidui, quarta illimitati simpliciter: hae autem vnitates sunt secundum rationem, quia illa non habent esse extra intellectum: ergo si poneretur ens extra intellectum subsistere, & homo simpliciter, & hic homo, non est dubium, quod secundum rem Ens esset vnum vnitate illimitationis, homo determinationis, hic homo totalis arctationis.

Confirmatur, quia ponentes vnitatem specisicam extra intellectum, dicunt quod est alia ab vnitate indiuiduali extra intellectum. Vnde sic opponuntur esse hoc, & esse simpliciter; vt esse rosam simpliciter, & hanc rosam, quod sint alij modi vnitatum.

Si dicatur, quod sint modi positiui, & vnitates positiuae: dicendum, quod verum est substracti, sed formaliter impossibile est, vt in praecedentibus probatum est.

Secundum probo, quia vnitas supponens, & praesupposita, & creatrix, ac creata non est eadem: Jdem enim non praesupponit se, nec causat se, sed vnitas illimitationis rei in se vtpote proprietatis praesupponuntur ab vnitate, quam habet proprietas ad essentiam, causa enim praesupponitur ab effectu. Probatum est autem in praemissa propositione, quod ex illimitatione essentiae, & determinatione oritur, quod determinatae, & distinctae proprietates sunt idem omnino entitati subsisenti simpliciter cum hoc, quod sunt distinctae in se. & quod ex illimitatione hoc oriatur, patet, quia ex hoc ipso, quod ponitur entitas simpliciter tota absque determinatione subsistens, necesse est quod nulla entitas subterfugiat, quin vel sit ipsa essentialiter, vel exemplariter, vel simpliciter: Exemplariter, & eminenter non potest continere proprietatem quia tunc non esset in ea formaliter, sed virtualiter tantum, necesse est ergo quod sit ipsa proprietas essentialis, vel si non iam Deitas non est tota res simpliciter subsistens, quia eam subtersugit proprietatis res: constat ergo, quod ex vnitate illimitationis simpliciter, & vnitate determinationis oritur vnitas, & omnimoda indistinctio proprietatis & essentiae. Vnde haec est necessaria: Deitas ex vi illimitationis suae est res omnis, quantuncumque minimam habeat entitatem; vel essentialiter praedicabile formaliter oportet, quod sit nihil, sic quod effugit ens subsistens essentialiter vel exemplariter, est nihil: igitur vnitas proprietatis ad essentiam non est vnitas determinationis, nec illimitationis, sed quaedam qualitas ex ipsis consurgens.

Ex his infero, quod prima vnitas, & secunda dicitur quasi absoluta, quia res est illimitata in se, & indeterminata in se, tertia vero quasi relatiua, quia est rei determinatae ad illimitatam vel rei sub vno modo vnitatis scilicet determinationis, vel ad rem eandem sub alio modo vnitatis scilicet in determinationis. Prima potest dici sormalis, & absoluta, secunda relatiua, & identitata pro eo enim, quod supponit duas vnitates, dicitur quasi relatiua, pro eo vero, quod identitas importat relationem, quia idem dicitur eidem idem, nec conuenienter dicitur, quod aliquid sit idem in se sibijpsi quasi relatiue, quamuis conuenienter dici potsit, quod est vnum in se, idcirco appellari potest identica.

Infero autem, quod inter proprietatem, & essentiam est quaedam non vnitas, quod enim caret aliqua non vnitate quam ad aliquid habet, quantumcunque sit summe vnum, tamen dicitur habere non vnitatem. Exemplum: Angelus caret vnitate continuitatis, quam habet lignum & licet sit simpliciter vnus, quae summa vnitas est, tamen haec est vera: Angelus habet quandam non vnitatem, quia habet non vnitatem continaitaris, simplicitas en im non est vnitas continuitatis, vnde adirmatiua de praedicato finito, hic Angelus li. bet non vnitatem continuam, conuertitur iitam, non habet vnitatem continuam, quae vera est. Sed declaratum est, quod proprietas non habet ad essentiam illam vnitatem, quae appellatur illimitatio, quam essentia habet in se, nec illam quae est determinatio, quam habet proprietas ad se, sed habet aliam summam tum & omnem distinctionem excludentem: ergo licet nullo modo distinguitur proprietas ab essentia, habet tamen carentiam cuiusdam vnitatis, & per consequens quandam non vnitatem, & sunt quodammo do mitatis non eadem.

Si dicatur, quod imo secundum hoc aliquo modo distinguerentur, quia illimitatio, & determinatio, quae sunt opposita non possunt inesse eidem, & per consequens infert diuersis. Dico quod oppositum plane sequitur, probatum est enim quod determinatum subterfugiens illimitatum, essentialiter cadit in nihil, vel continentur in eo exemplariter: si ergo aliquo modo differt proprietas ab essentia, statim iterum erit nihil, vel exaratum & creatum, & per consequens creatura: bene ergo concluditur, quod non possunt inesseeidem omni modo identitatis, quia non illo quo il limitatum est idem sibi, vel determinatum, sed quia in diuerso nullo modo

Nunc probo, quod nisi essentia esset illimitata, proprietas vero determinata esset, plures vnitates esse indiuinis, nunquam per infinitatem tolleretur contradictio, quia nihil tollit Elenchum aut contradictionem, nisi quod aufert ipsius definitionem, quia remanente definitioneremanet de finitum: sed definitio contradictionis est, quod est affirmatio, & negatio eiusdem deeodem, & secundum idem omni modo: aut ergo illimitatio essentiae, & determinatio proprietatis faciunt, vt affirmatio, & negatio in diuinis nec sit de eodem, quia de diuerso, aut quia non de diuerso: sed non de eodem illo modo qui exigitur ad contradictionem, aut nihil de his omnibus facit; si nihil, remanet tota definitio contradictionis, & per consequens non tollit secundum diuersitatem distinctum a se: relinquitur, ergo quod non continebit exemplariter, & eminenter, & per consequens non erit illimitatio totius entitatis simpliciter quando poni non potest: Relinquitur ergo, quod non vnitatem quandam facit, & quod tres modos vnitatis ponit, & ideo tollitur contradictio.

Ex hoc patet, quod modi dicendi diuersorum, qui contradictionem in diuinis nituntur tollere, quidam ex infinitate sola diuinae essentiae; quidam vero ex infinitate & distinctione secundum quid a formali ex natura rei in existente, quidam vero ex ipsa infinitate, & identitate inconuertibilitatis, & inadaequationis essentiae cum proprietate, nullo modo satisfaciunt, nec contradictionem euadunt: generaliter quidemin hoc deficiunt, quod ipsi infinitatem diuinae essentiae intelligunt per modum cuiusdam naturae determinatae, cuius valor sit intensiue infinitus, non autem per modum totius entitatis eminenter, & simpliciter subsistentis, & tamen haec infinitas est, quae propositum saluet, & non illa intensiua, vt visum est.

Specialiter vero primi deficiunt, quia nunquam infinitas diuinae essentiae, & determinatio proprietatis contradictionem excluderet, nisi hoc esset po- nere tres modos vnitatis in diuinis vt patuit: quidam tamen ipsi negant.

Secundi vero, quia distinctio rationis nihil facit ad tollendum contradictionem in diuinis, quae vtique tollitur, siue quis intelligat siue non.

Tertij vero, quia distinctio ex natura rei siue realis, nec simpliciter, nec secundum quid in Deo est prohibente hoc infinitate diuinae essentiae, vt probatum est.

Quarti vero, quia petunt principium in soluendo essentiam non esse adaequatam paternitati, est ipsam sic esse eandem paternitati, quod haec cum filiatione Dei. & hoc est quod quaeritur quomodo contradictio non sit: quare qui respondet, quod hoc est propter identitatem inconuertibilitatis, manifeste principium petet declarando idem per idem, & ideo dicendum, quod infinitas diuinae essentiae, & determinatio proprietatis tollit contradictionem, quia hoc est in diuinis tres modos vnitatis seu indiuisionis formaliter esse essentiam illimitatam, & vnam, non autem distinctionem formalem.

Restat ergo nunc ad factum applicare. Primum quidem principium videtur inducere contradictionem in diuinis, quia paternitas, & filiatio sunt omnino eaedem vni, & eidem, & tamen inter se non sunt eaedem. Similiter & forma syllogismi expositorij: haec diuinitas est, & paternitas, & filiatio, & tamen paternitas non est filiatio. Similiter, quia essentia communicatur, paternitas non; essentia est ad se, paternitas non; paternitas filiationi opponitur, essentia non; essentia excedit paternitatem, paternitas non excedit paternitatem: essentia conuertitur secum, non tamen cum paternitate, & similia. Constat autem quod haec omnia possent induci, si ponatur, quod ratio quidditatiua lapidis, & homnis sunt ens praedicabile, & nihil addendo sibi, nec secundum rem, nec secundum rationem: nam si sunt eadem re, & ratione enti praedicabili nullo penitus addito, nec secundum rem, nec secundum rationem, quia illud additum esset nihil, & tamen inter se differunt ratione, & re, manifeste infringitur illud principium, quaecunque vni, & eidem sunt eadem, inter se sunt eadem eo modo quo illi.

Tertio similiter forma syllogismi expositorij, nam hic conceptus Ens simpliciter est idem re, & ratione lapideitati, & humanitati, & tamen non infertur: ergo humanitas est lapideitas. Similiter entitas simpliciter multis communicatur, quibus non lapideitas, vt terrae, coelo & c. Similiter entitas simpliciter est ad se, non tamen praedicamentum relationis, & sex principia cum tamen sit illa nullo penitus addito. Similiter & excedit, & breuiter omnia praecedentia.

Cum igitur constat, quod haec secundum rationem reperiuntur in Ente praedicabili propter illimitationem, suam secundum rationem nullus dicitur talia reputare impossibilia in ente simpliciter subsistente secundum rem propter realem illimitationem, & ideo ad formam argumentorum dicendum.

Ad primum, quod primum principium tenet de his, quae sunt inter se vnum vnitate absoluta, quae non includunt nlsi vnam vnitatem, vel illimitationis, vel determinationis. Vnde quaecun- que isto modo sunt vnum vnitate illimitationis, quasi vna res determinata sunt inter se idem quae vero sunt vnum vnitate quasi relatiua, quae includit duas vnitates, quia duo determinata sunt vnum vni indeterminato simpliciter, non oportet, quod sint inter se vnum determinatum, patet ex lapideitate, & humanitate in ordinead ens simpliciter praedicabile. Ratio huius est, quia non debet concludi alius modus vnitatis inter se, nisi ille quem habent in tertio, alioquin est fallacia contingentis, vt patet ex secundo Elenchorum.

In tertio autem sunt quadam vnitate, qua non obstante vnum est illimitatum, reliquum determinatum, quare & inter se erunt res illimitata sed sub suis determinatis realitatibus, simpliciter differrent, & ideo alias dictum est, quod non tenet illud principium, nisi vbi est vnitas absoluta secundum scilicet idem modus vnitatis absolutae, vel illimitationis, uel determinationis; sed vbi est quasi relatiua, quia quaelibet habet propriam vnitatem, & comparantur ad rem habentem tertium modum, vt sequitur extremum manifestum de ente simpliciter praedicabili ad omne determinatum Ens, & per idem patet ad formam expositorij syllogismi, quia in illo principio: quaecunque vni sunt eadem, fundatur.

Ad alias contradictiones dicendum, quod illimitatum cui duo determinata nullo addito sunt idem, potest remanere idem in sua illimitatione, & absolutum, & non oppositum, & excedens siue inadaequatum illis determinatis remanentibus in suis determinatis realitatibus distinctis cooppositis respectiuis mutuo, & adaequato cuilibet sibijpsi absque omni contradictione, quia est affirmatio, & negatio de eodem includenteduas identitates, & per consequens seruante quandam non vnitatem, vel duplicem vnitatem in se, vnde tollitur contradictionis definitio. Sed hic occurrunt dubia.

Primum est, quia si vnum illimitatum, reliquum limitatum: ergo erunt duo: duae autem vnitates constituunt multitudinem. & iterum hoc videtur sufficere ad distinguendum aliqua, quod vnum sit finitum, reliquum infinitum. Imo si per impossibile poneretur rosa simpliciter subfistere, similiter flos, vnum non est reliquum, quia vnum infinitius reliquo, & iterum substratis non distinctis, non patet, quod vnitates istae distinguantur. Confirmatur, quia conceptus entis est alius, & distinctus a conceptibus spiritualibus cuiuslibet entis.

Secundum dubium est, quod iuxta ista. Deitas praedicatumper se primo, & in recto de paternitate, de filiatione vero in obliquo, & in secundo modo, & erunt vnum absolute, & indistinctione alia quasi relatiua, & poterit a fruente praescindi essentia a proprietate, & e contra.

Tertium dubium est, quia cum essentia, & paternitas sint vna res verissime indiuisa, & indiuidua, sequitur quomodocunque verba vertantur, quod inter se sunt vna res verissima indiuisa, quia vnitas essentiae non est specifica, nec generis, sed summe singulare.

Ad primum dicendum, quod quando aliqua sunt, quorum vnum est illimitatum simpliciter, reliquum determinatum, vnitas illimitationis excludit omnem distinctionem in substrato, & per consequens in omnibus vnitatibus. Patet ex superioribus: nam entitas tota simpliciter subsistens omne aliud a se continet eminenter: si ergo est aliquid in rerum natura non contentum eminenter, nullo modo est aliud ab illa: non ergo omnes vnitates faciunt multitudinem in substratis, sed illae, quae relinquunt distinctionem inter illa.

Quod vero additur de infinito, & finito, quae videntur sufficienter distinguere omnem rem: dicendum, quod finitum, & infinitum secundum rationem distinguant secundum rationem. Sed video, quod lapideitas, & entitas praedicabilis differunt sicut finitum, & illimitatum, sicut simplex, & determinatum, vel arctatum, & tamen non patitur illimitatio entis praedicabilis, quod aliquo modo ab eo lapideitas distinguatur, quia illud esset nihil: igitur & ita erit secundum rem de Deitate, & proprietate: Illa namque est tota entitas eminens, haec quaedam entitas emmens. Et si poneretur rosa simpliciter subsistere, & flos, necessario vel rosa esset substratum contentum exemplariter in flore, vel si esset non exemplariter contineretur essentialiter. Ideo Plato non posuit Jdaeas generum e sse possibiles.

Quod vero additur de substratis, dicendum, quod idem substratum capere hos duos modos nullo penitus addito in subiecto, nisi quantum modi isti vniuersitatum faciunt, experientia docet, namque rosa simpliciter, & haec rosa non differunt penes rationem rosae, nec penes aliquid posituum additum, vt alias est concessum, sed penes simpliciter, & secundum quid, siue penes limitatum, & illimitatum, sic etiam eadem res vtpote lapideitas, quae est quaedam entitas, non addit aliquid ad entitatem simpliciter, alioquin additum esset nihil, aut quid diuersum, & distinctum.

Quod autem in confirmationem additur deconceptu entis indeterminato, & conceptibus entium determinatorum. Dicendum, quod aliud est, quod concipitur, aliud vero ipsum concipi formaliter, quod concipitur sit conceptus, nam illud concipi est aliquid in anima tantum obiectiue, & est ens rationis: quod vero concipitur, est omnis entitas realis, vel rationis, aut per hoc ipsummet concipi clauditur infra illud, quod concipitur: sic igitur nec conceptus entis secundum suum concipi, nec conceptus determinati entium sunt aliud ab illo, quod concipitur, imo omnino illud nullo addito, alioquin non essent rationis ens, sed verum est, quod concipi passionum omnis entis, & huius determinati entis bene differunt, omnia tamen clauduntur sub eo, quod concipitur cum dico ens.

Ad secundum patet per istud, quod sicut concipi in ente se habet ad illud, quod concipitur, sic proprietas verbi ad totam entitatem subsistentem, quae est Deus: nunc concipi quo concipitur ens, clauditur infra ens in recto, & cum hoc per indistinctionem, quia illud, quod concipitur cum concipi indistinctum vnitatum facit vnum conceptum sicut patet de conceptu rosae obiectiuo. Vnde concipi rosae solum est vnum oblique cum realitate rosae, quia non clauditur infra illud, quod concipitur, sed in ente ipsum concipi est quoddam ens, & ideo dicitur est idem, & ratione huius non potest praescindi a vidente Deitatem, & idem intelligendum est de dicere, quae est proprietas.

Ad tertium dicendum, quod vnitas essentiae est summa, & indiuidua, & singularissima, nihilominus est vnitas illimitationis, & ideo nihil plus concluditur, nisi quia sit paternitas, & filiatio non obstante hoc quod sunt res determinatae, nihilominus sunt vna res singularissima, loquendo devnitate illimitationis, & hoc verum est, quia vna essentia inter se, tamen sunt distincta secundum realitates determinatas.

Ad argumentum principale per dicta in corpore quaestionis patet, quia distinctio realis in Deo non est, nec rationis sufficit, sed alius modus vnitatis illimitationis scilicet, & determinationis, & implicationis, seu indistinctionis huius cum hoc.