Table of Contents
Commentarius in libros sententiarum
Liber I
Principia I : Principia: De obiecto actus credenda, utrum sit ipsum complexum vel res significata per complexum
Quaestio 2 : Utrum voluntas creata in utendo ut fruendo sit libera libertate contradictionis.
Quaestio 3 : Utrum viator teneatur frui soli Deo.
Quaestio 4 : Utrum Deus sit tres personae distinctae.
Quaestio 5 : Utrum aliqua res simpliciter simplex sit in genere.
Liber II
Principia II : Principia: Circa principium secundi libri in quo arguitur de causalitate Dei respectu creaturae, quaero istam quaestionem: Utrum Deus sit causa effective omnium aliorum se.
Quaestio 1 : Utrum creator generis humani iuste gubernat genus humanum.
Quaestio 2 : Utrum Deus ab aeterno sciverit se producturum mundum.
Quaestio 3 : Utrum angelo confirmatio conveniat deputari ad custodiendum hominem viatorem.
Quaestio 4 : Utrum daemones libere peccaverunt.
Quaestio 5 : Utrum stellae sint creatae ut per lumen et motum sint in signa et tempora.
Liber III
Quaestio 1 : Utrum filius Dei incarnari potuit.
Liber IV
Principia IV : Principia (IV): Utrum viator existens in gratia ordinate utendo et fruendo posset vitare omne peccatum. or: Utrum cum omni sacramento debito modo suscepto recipienti sacramentum informans gratia conferatur.
Quaestio 1 : Utrum baptismus rite susceptus conferat gratiam baptizatio.
Quaestio 2 : Utrum confirmatio sit sacramentum.
Quaestio 4 : Utrum confessio sacerdoti facienda sit homini necessaria ad salutem.
Quaestio 6 : Utrum quilibet sacerdos posset quemlibet absolvere a quocumque peccato.
Quaestio 7 : Utrum peccator possit satisfacere Deo pro peccato mortali.
Quaestio 8 : Utrum finale praemium boni viatoris sit aeterna beatitude.
Quaestio 6
Utrum quilibet sacerdos possit quemlibet absolvere a quocumque peccatoRationes principales
Et videtur quod sic: quia quicumque habet clar- nes: habet potestatem totam ordinis per clavens est sufficiens ad absoluendum a quacumque peccato: ergo etc.
Dicitur hic communiter quod ad absoluendum in foro conscientiae / requiritur duplex potestas. videli cet potestas ordinis: et potestas iurisdictionis: qua or dinatur aliquis ex commissione ut sit alteri subdi tus. Unde dicitur quod potestas iurisdictionis po test esse in aliquo sicut in archidiacono ad ligandum et soluendum in foro contentioso per sententiam exconicationis: in quo tamen non est potestas ordinis si non est sacerdos. Eodem modo dicunt illi quod po- testas ordinis potest separari a potestate iurisdi- ctionis. Unde sacerdos cui nullo modo est com missa cura animarum nec habet ex prvilegio quod pos- sit audire confessionem; nullam habet potestatem iuris. dictionis: nisi in certo casui videlicet in arti culo mortis. et idep licet claves habeat: habet tm eas ligatas propter defectu materiae subie cte: sine qua claves non possunt in sacramentum poenitentiae.
Contra responsionem potest sic argui: quod ista potestas iurisdictionis videtur introdu- cta ab iis qui quaerunt plus emolumenta ten- poralia quam fructum animarum. Arguitur sic. po- testas ordinata in duos effectus subordi- natos si potest in perfectiorem: potest in minus perfe ctum: sed potestas sacerdotis est in corprus christi verum. Et similiter ad operandum super corpus christi musticum: puta ad absoluendum poenitem tem in foro conscientiae: quod est in infinitum mi- noris dignitatis. et illa potestas est suffici ens ad primum effectum nobiliorem: ergo videtur quod sit sufficiens ad secundum.
Confirmatur ratio: quaa in nouo et veteri testamento nunquam fit men- tio de potestate iurisdictionis: quia tantum sacer- dos legalis potuit exercere effectum circa mundationem cuiuslibet leprosi.
Praeterea potestas absoluendi fuit a christo data non solum apostolis: immo etiam discipulis. Ioan xx. quando dirit accipitae spiritumsctum etc. sed tanta potestas ordinato datur hodie nunc: sicut christus dedit eis tunc: alioquin minoris esset efficacie sa- cramentum nunc quam tunc fuit. ergo cum non legatur quod aliquam aliam potestatem iuridictionis expe ctaverunt ab homine: videtur quod neque sacerdos modo debet recipere aliquid partinens ad sacramen tum post receptionem sacramenti. et per consequens nec aliquam iurisdictionem ab homine post susceptio nem ordinis.
Confirmatur ista ratio: quia supra pa pam nullus potest habere iurisdictionem: et tamen potest peccare et absolui.
Praeterea potestas iu- risdictionis non videtur se extendere ad occulta ed tantum ad publica: de quibus debet fieri iudi cialis sententia: ergo saltem in occultis potest quali bet sacerdos absoluere quemlibet.
Confirma tur. quia in nullo derogatur iudici publico vel eius processui contra accusatum vel denuntia tum: sive sit sacramentaliter absolutus sive non: ipse non potest solumcorrigere conscientiam: sed redintegrare iustitiam: et punire scandalum quod reus intulit conitati peccando publicae.
Dici tur hic etiam consequenter quod non solum quilibet sacer- dos nec quilibet curatus potest subditum suum ab- soluere etiam in occultis a quocumque etc. Et hoc pro tanto quia ex quo non habet iurisdictionem nisi a superiore: ille superior pontiurisdictionem restringere: et sibi specialiter casus aliquis reser vare ad detestationem criminum etiam in occul- tis. et talem opret fsacerdotem mittere ad epsum vel eius poenitentiarium pro absolutione habenda.
Contra. ce latio confessionis seu confessorum est de necessita te salutis ipsi confessori consevanda: ergo imnullo ca su etiam pro morte sustinenda: licet sacerdoti nu tu vel facto vel quocumque modo reuelare confes- sionem. pono ergo quod tantummo epss reservauit sibi quinque casus qui omnes inotescat laicis quibuscumquie sicut iustum est quod fiai: vt magis caveant. acci- dit quod Ioannes confitetur unum de istis quinque: iste sacerdos tenetur eum mittere ad epsm: ergo cum Ioannes non possit adire epsrum nisi vicini sui sciant: opatet quod sacerdos sibi imponatu quom prodat popu- lo esse reum in vno de quinquem illis casibus: ergo sacerdos facit aliquid per quod factum constat po- pulo de peccto sibi confesso. Et similiter ponatur quod di ocesanus nihil reservauit sibi nisi sacrilegium et sit ita quod Ioannes occulte fregit ecclesiam: vel rapuit inde bona: et Ioannes sit famul alicuius diceni: vel filius non emancipatus: nec re cedere potest sine licentia: nec licentiam potest petere eundi ad epsrum nisi reddat se suspectum de tali crimine sacrilegui: et tamen cum sacrilegium sit fur- tum: habentes eum iuspectum volent eum accusare super suspitione furti: et sic forte capietur: et du- cet ad carcerem: et diffamabitur: quae omnia inconve nientia sequuntur ex hoc quod sacerdos suus non potest eum de occultis absoluere. Si dicatur quod potest fingere alias causas sibi exeundi ad patriam: et sic diuertere ad epsrum vel eius pe nitentiarum: tunc ponatur quod non possit aliqua cau tela cauere: quia forte obuiabit aliquibus vici nis de illa parochia: qui dicent eum ad epsum pro absolutione adiisse.
Praeterea sit aliqua decena nobilis: quae non potest sine familia magna pro cedere: vel religiosus non exemptus / sub plato qui non licentiat eum ad exeundum nisi pro certis lo cis: vel sit vxor quae non potest pro viro velot vpo alicubi procedere: nisi ipse vadat cum ea. Similite multi casus possunt cogitari in quibus idem acct det. Uel pone quod sacerdos habeat talem consci entiam: quod si eum mittai: prodetur eius crimen occu tum: ergo non expedit ita gnaliter occulta reserva re.
Praeterea pono quod epss reservauit sibi tanmtumn homicidium voluntarium. et sit quod a occidit b b vero ante mortem dicit in generali: vnus de pa rochia me occidit: quo facto moriatur a. et confi teatur sacerdoti: et est seruus: nec dicens eum li- centiat nisi sciat quo vadat. et si sciat illum re um illius mortis: occidet eum: quia interfecit b conseruum. quaritur quid debet sacerdos facere: si ab soluit.
Responsio
Ad quaestio nem dicendum quod non. quia sacerdos qui nec est ab epo licentiatus: nec a curato: nec ullam mate riam habet sibi subiectam: nec per consequens in quam pos- sit iurisdictionem exercere: talis extra articu lum necessitatis anullo peccato mortali potest ab soluere. sed de curatis et de aliis qui hobunt licen tiam audiendi confessiones ab epo: est dubium an oporteat eos aliquos remittere ad epsum ut ad papam: et quando et ideo duo hic sunt videnda Primo in quibus casibus sacerdos paro: chialis tenetur remittere subditum suum ad superiorem. Secundo in quibus casibus subditus potest dimittere suum curatum: et alium sacerdotem adire
De primo solet antiquitus teneri quod de omni peccato potest sacerdos absoluere: nisi in quinque casi bus. vt dicit Raimundus in summula sua de casibus libro iii ti. de pen. et re. sed dicens Ostien. in summa sua ponit plures de pe. et re capitulo cui confitendum. vbi ponit octo.
"Tertius est de irregula ritate contracta" in qua epss potest dispensare: vel si non possit / miitat eum ad papam cum suis li- teris. hoc intelligendum est de clericis qui volunt ad ordines promoveri: tamen de peccato propter quod est irregularitas contracta: potest sacerdos absoi uere.
"Quartus est de incendiariis. vbi primo videndum est quid est incendiarius. et est qui in cendit auctoritate propria ciuitatem / vel villam vel mansionem / vel segentem / vel rem similem malo studio sive pro odio sive pro vindicta. xxiii qi. ulti. pessima" quidem. glos. Qui incendit: aut incendi facit: aut consilium vel autilium scienter im pendit auctoritate propria: cum non habeat sus mouendi bellum malo studio: incendiarius di cetur. addit malo studio: quia si homc faceret ex negligentia: licet peccaret: non tamen incendiarius diceretur. De tali incendio adhuc distinguendum vel quia incendit eccliam / vel locum religiosum / vel sacrum locum / vel cemiterium / vel ea quae sunt in loco prvilegiato: vel in circuitu ecclie: est exconi catus ipo iure: qui postquam fuit denuntiatus a quo cumque sit: est excoicaius: et omnis qui sic incendium fe- cerit: absoluendus exit a solo papa. Uel incen dit alia loca spotete: et tunc non est ipso facto ex conicatus: sed exconicandus est. xxiii ii vlti: si quis menbrolium. et ibi possunt etiam a suis epris absolui- Nota quod in bello iusto auctoritate principis ndicto. licet incenduere. Notaetiam quod si est consuetudo in aliquam regione: quod quicumque incendiarum sint exconicati ipso facto: sicut in Theutonia: et plati hoc sciunt et approbant: te nendum est eos esse exconicatos. Et illud quod di ctum est de incendiariis ecclesiarum: tenendum est etiam de fractoribus ecclesiarum: quia sunt ipso facto exconicati: et a papa absoluendi. Si vero alia committant in ecclesia: si non frangunt: absol uuntur ab epo.
"Septimus si ipsemet episcopus confessionem sui subditi audivit de aliquo peccato: tunc in- ferior non potest eum punire pro illo dite xxi in ferior sedes."
"Octavus si sit consuetudo in aliquo episcopatu: quod episcopus ista peccata audiat: sicut de parientibus quae filios oppri- munt: de homicidiis: de falsariis: de sacrile giis: de violationibus ecclesiarum et libertatis eccliasticae: de sortilegiis: de vitio contra naturam et maxime cum brutis: de incestu: de corru- ptione sanctimonialium: de ablatorum siue illicitae acquisitorum restitutionibus: de periu- rio: de clandestine contrahentibus et aliis eno: mibus erroribus quos consuetudo generalis et specialis episcopis reseruat: in quibus etiam episcopi remittunt aliquando ad curiam Romanam propter enormitatem criminum: haec dicuntui secundum iuristas."
Sed restat videndum in quobus casibus alius a sacerdote proprio possit ab soluere: et assignantur octo casus. Primus quando sacerdos est indiscretus. de poenitentia distintione vi placuit.
Et secundus quando aliqui sunt vaga bundi: qui non habent proprium domicilium: quia nullius iurisdictionis sunt determinate.
Tertius casus est: si aliquis mutauit do micilium: et navigauit vel itinerauit quae rens quo se divertat. Et de hoc modo dicunt quidam quod proprius sacerdos peregrinantiumac terta loca / est quicumque parochialis sacer- dos.
Septimus secundum Osti. si unus parochia lis sacerdos ponat spem in oratione alte- rius ix quia ii lugdunen.
Octauus si est re- uelator confessionis et solicitans ad malum. In istis casibus semper debet peti licentia a proprio sa- cerdote: exempto articulo necessitatis mortis. Et si negauit: potest alium licitae adire. Si autem sine licentia proprii sacerdotis aliqui peregri nantur: non possunt absolui ab alis sacerdotibus nisi in tempore necessitatis. Idem est de mercato ribus et aliis viatoribus. Unde tutius est li centiam petere et obtinere. Sacerdoti vero solicitanti ad malum nullo modo subditus debet consiteri. vnde idem iudicium est de illo / et de illo qui non habet copiam sacerdotis confessoris. Unde nec in hoc transgreditur praeceptum eccle sie: quia praecepta iuris positivi non se exten- dunt vltra intentionem prinecipientis. et quod pro cha ritate est institutum: contra charitatemimilita re non debet.
Responsio ad rationes principales
Ad rationes principales. Ad primam dico sicut dicebatur / quod ad absolueudum requiritur duplex potestas: scilicet ordinis et iu- risdictionis. Et ad primum quando dicitur quod potestas quae ordinatur ad duos effectus / si potest in ma- iorem: potest etiam in minorem. Dico quod hoc est verum tantum ubi aeque immediate ordinantur ad vtrumque. modo dico quod potestas in corpus christi verum datur immediate cuilibet in ord ne sacerdotii. in corpus christi musticum non datur nisi secundario. et ideo in istum effectum non potest immediate: nisi praehabita potesta te iurisdictionis.
Ad secundum quando dicitur quod apliti immediate a deo acceperunt potesta tem absoluendi. Dicendum quod potestatem iu- risdictionis acceperunt a petro: licet hoc non legatur.
Et ad alia argumenta de reseruatio ne occultorum / et missione ad epsum. Scien- dum est quod quocumque sit de iure positivo hu mano: illud quod est de essentia et principalius concomitans sacramentum: principalius deus beret observari: vnde casus quiinnuuntur in argumento: sunt plures: et eveniut de facto. Dico quod lacerdos debet subditum suum absols vere: et sibi imponere quod si casu aliquo vnquam possit ad epsum suum venire: sibi illud reue- let: et nihilominus ratihabitionem petat super facto sacerdotis: quia quantum possibile est / debet lacerdos niti celare crimen occultum: et salvare famam subditi sui. Unde concedo quod in casibus talibus reservatio nihil valet: quia quod prae charitate institutum est: contra charitatem mi litare non debet: vt dictum est. Et sic finitur questio.