Quaestio 8

Ueritur vtrum fi nale praemium boni viatoris sit aeterna beatitudo:

Et videtur quod non: quia si sic: sequeretur quod praemium boni viatoris foret guadium infinitum. consequens est falsum: quia po- tentia finita non est capax alicuius infiniti: nec etiam cuiuscumque qualitatis infinitae perfe ctionis consequentiam probo multipliciter. Primo sic. actus quo distincte cognoscerentur infinita si essent: esset infinitae perfectionis: sed act quo distincte cognoscitur deus / est perfectior quod foret talis actus si esset: quo distincte co gioscerentur infinitae creature. ergo actus quo cognoscitur deus distinctae: est infinitae perfe- ctionis. Maior patet: quia maioris perfectionis est cognoscere duas personas creatas quam vnam: et tres quam duas. ergo infinite perfectionis est co- gnoscere infinitas distinctae. Minor osten- ditur: quia actus cognoscendi deum clare videndo est beatificus: et alius non: ergo multo melior quo- csique alio non cognoscendi deum. vnde Augustinum us. coment fiel capitulo iii Qui te novit et alia: non propter il- la beatior: sed propter solum te beatus.

Secundo sic perfectioris obiecti perfectior est cognitio. ii de anima c. i sed deus infinitae excedit quodcumque aliud obiectum cognoscibile. ergo eius cognitio est perfectionis infinitae.

Tertio sic. Ansel mus de similibus capitulo lx In beatitudine omnes an geli et singuli ab omnibus cognoscentur: nec quic quod omnino latebit. immo dicit quod omnes beati omnia scient quo deus fecit scienda. Et prosolilis xv. dicit quod quilibet gaudebit de gaudio alterius non minus quam de propriolgaudio. pono ergo Petrum et Paulum duos bions: et sit a gaudium in Pau lo de quo gaudet Petrus: et sit gaudium illud b. Tunc sic. Paulus de nouo videt b in Pe tro ergo plus gaudet quam prius. sit autem c gratia dus. et istum gradum videt Petrus. ergo plus guadet quam prius. sit autem per d. et sic isti duo beati in infinitum sic intendant sua gaudia. et sic non est dare summum gaudium beati nec summum gradum beatitudinis.

Quar to sub hac forma. si gaudium quod habet beatus de deo / non sit infinitum intensive sed finitum: sit ta le gaudium a. et arguitur sic. creatura potest causa re aliquod gaudium puta b. ergo perfectior cre atura potest causare perfectius gaudium: ergo cum a non excedat b in infinitum: et deus potest causa- re perfectiorem vltra quamcumque creaturam: sequitur quod erit devenire ad aliquam quae poterit cau sare gaudium tantum in homine quantum est a. et pro consequens creatura causabit in homine tantum gaudin quantum habebit in beatitudine.

Quinto sub hac forma. Pettus gaudet de sua visio ne: sit illud gaudium a. quaero uvtrum gaudet de a an non: Non potest dici quod non: quia secundum An selmum capitulo vii de septem beatitudinibus: bea tus nihil habebit vnde gaudere non debeat Si sic: quaero utrum gaudet de a per ipsum a / an per aliud gaudium: Si per aliud: eadem ratione gaudebit de illo alio per tertium: de tertio per quartum: et sic in infinitum: vel erit devenire quod habebit aliquod gaudi um de quo non gaudebit. ergo in quolibet beato erunt gaudia infinita.

Si di- catur quod beatus talis gaudet per ipsum: et non per aliud:. Contra hoc arguo: quia tunc se- quitur quod idem gaudium habebit de deo et de creatura: quod esset deordinatum. consequentia patet: quia eodem gaudio formaliter non potest gaudere magis et minus.

Secundo quia vel gaudium est actus voluntatis: vel passio. si actus: et secundum Anselmus de libero arb. c. vii voluntas quam voco instrumentum / vna et eadem est semper: quicquid ve limus. illa vero quae est opus: est causa mul tiplex quam multa et quam saepe volumus. ergo ad diversitatem obiecti sequitur diversitas gau dii. sed a est aliud obiectum quam visio vel deus ergo aliud gaudium habet de a quam de visione vel de deo. ergo beatus per a non gaudet de a. Si dicatur quod gaudium est passio: tunc arguitur sic. distincta obiecta delectabilia causant di stinctas delectationes: sed a et visio et deus sunt distincta obiecta delectabilia: ergo causa bunt distinctas delectationes: ergo delecta tio a non potest esse per ipsum a. Praeterea si- ve gaudium sit actus voluntatis sive passio: opret necessario quod obiectum concurrat in ratione causae partialis effective. sed nihil efficit se partialiter. ergo gaudium de a erat aliud al a.

Sexto sub hac forma. Si gaudium bea ti intenderetur in infinitum: ergo est gaudium virtu tis infinitae. Antecedens probo: quia dilectio dei inten deretur in infinitum: sed quanto beatus ma gits diligit: tanto magis gaudet. ergo gaudium beati intenderetur in infinitum. Maior probatur quia quaero utrum plato plus diligit deum hodie quod fecit heri an non: Si sic: pari ratione cras di liget plus quam fecit hodie: et pendie plus quam cras: et sici infinitum. Si non diligit plus ho- die quod fecit heri. Contra. plus obligatur deo hodie / quam tenebatur heri: quia tantum tenetur ho die: et adhuc plus: quia deus plus fecit pro eo hodie quam fecerit heri. hoc patet: quia deus conser- vauit eum in beatitudine per unum diem plus quam fecerat: sed hoc est maius beneficium quo aliquod beneficium temporale in infinitum. ergo magis tenetur plato deo pro conseruatione beatitudinis per die supra illud quod tenebatur heri: quantum homo potest teneri deo pro quacumque re temporali. sed pro beneficio temporali constat quod homo obligatur deo: ergo Petrus longe magis obligatur deo hodie quod heri. ergo si non est ingratus: magis diligit deum: et maiori delectatione magis gaudet: ergo in eternum sic augebitur suum gaudium.

Septimo sic sub hac forma. reuelatum est beato quod erit in gaudio in aeternum: ergo quaero utrum ta- lis securitas causat in eo gaudium infinitum an tantum finitum: Si primum: habetur proposi- tum. Si secundum: sit a gradus intensionis illius gudii. Et arguo sic. securitas de duobus diebus causat in eo aliquod gaudium: et securi tas de tribus maius: et de quatuor maius ergo est devenire ad securitatem ab aliquo nume ro certo dierum: quae tantum causabit quantum est a et sic sequitur quod aliquis tantum gaudebit si vide ret deum per mille annos: sicut si videret deum in aeternum. quod videtur fatuum: quia aequaliter gaude ret de maiori bono et de minori: et de infini to et de transitorio.

Octavo. aliquod bonum obiectum est maxime proportionatum intellectu humano. sit illud a cuius proportio ad intel lectum vocetur b. Tunc arguitur sic. quanto ali quid recedit a proportione b: tanto est minus intel ligibile ab intellectu huano: sed deus in infini tum recedit a proportione b: ergo est infinite dif ficultatis intelligere deum. ergo per consequens si beatus ntelligit clare deum: intellectus beati erit infi nitae virtutis: quod est propositum principale.

No no sic de aliquo malo rationabiliter est tristan dum infinitae. ergo de deo clare viso est gauden- dum infinitae. consequentia patet. quia de nullo malo pene est amplius tristandum / quam de beatitudine est guadendum: quia miseria poene non est ita inten se mala sicut beatitudo est bona. Antecedens probo quia si constaret alicui de poena insligenda per du os dies: deberet rationabiliter tristari et si per tres dies: plus. et per quatuor adhuc plus. et per consequens si constaret ei quod poena infernalis esset ei insligenda per infinitum tempus: deberet rationabiliter magis tristari / quam de tali poena infligenda per quatuor dies tantum. Quaero ergo utrum infinitae magis an tantum finitae: Si finite: habetur propositum: quod pro aliquo malo pene debet homo tri- ntari rationabiliter infinitae. Si infinitae: ergo rationabiliter aequaliter deberet homo tristari de poena aequali per certum tempus duratura: sicut de duratura in perpetuum.

Decimo. aut deus per claram visio- nem apparet beato bonum infinitum aut finitum. Si bonum finitum tantum: ergo cum deus potest super omne bonum creatum apparens beato racere bo num perfectius secundum apparentiam eiusdem: sequi tur quod deus potest facere aliquod bonum creatum ap parere ita bonum beato sicut nunc apparet ipse deus. ergo beatus licitae potest illud bonum aeque bonum diligere cum deo secundum rectam rationem: consequens est falsum. Si deus apparet infinitum bonum: ergo beatus comprehendit deum: quia nihil latet eum. Probo. quia dicitur vii metaphysi. Simplicia aut totaliter ignorantur: aut totaliter cognoscun tur.

Confirmatur ista ratio sic. deus appa ret beato infinite bonus: ergo apparet beate ita bonus sicut est: sed impossibile est ali- quam creaturam apparere alicui intellectui ita bonam sicut est: nisi apprehendatur a tali intel lectu: ergo eadem ratione si deus apparet beato ita bo nus sicut est: beatus appraehederet deum. quod est impossibile: nisi sit virtutis infinitae: quod est propositum.

Undecimo sic. omnis potentia co gnitiva qua potest simul et semel aeque distincte co- gnoscere octo sicut tria: vel mille sicut cen- tum: et sic de quolibet numero finito sine sta tu: est virtutis infinitae in cognoscendo: sed omnis intellectus creatus tam beatus quod miser est huiusmoni: ergo omnis intellectus creatus est virtutis infin te intensivae. Maior patet ex modo arguendi philosoph iiii. Physicrum ubi probat quod si duo corpora possunt esse in eodem loco: pari ratione tria et infinita ex processu eiusdem iii de celo. vbi agit de de terminatione potentiae active et passive. Mi norem probo ex duabus propositionibus: quarum vna est quod quilibet beatus nouit gaudium alterius: et guadet de gaudio alterius. Secunda est quod non oparet cognitionem vel gaudium beatorum minul vel remitti per hoc quod aliquis de nouo beatifi catur. et eodem modo suppono de miseris: quod qui libet tristatur de esse alterius: et quod tristitia eo- rum non minuitur: sed potius augetur per hoc quod aliquis de nouo damnabitur. Istis suppositis arguo sic. si omnis intellectus tam beatus quod miser aeque di stinctae et simul cognoscit mille et vnum sicut prius cognovit mille tantum: et postea mille et duo: et postea mille et tria: aeque distinctae gaudet de eis si est beatus: vel dolet si est miser. ergo si intellectus creatus potest damnari vel salvari secundum positionem fidei: sequitur quod omnis intellectus crea tus est infinitae potentiae sive virtutis intensiue

Duo decimo. vltra omnem gradum beatitu: nis quem potest recipere intellectus sortis potest re- cipere maiorem: ergo est infinitae virtutis vel intfi nite capacitatis. Antecedens probo: quia si non: aut est dare maximum gradum beatitudinis quem potest recipere: aut minimum quem non potest. Si primum pono aliquem viatorem quia iam habeat guadum meriti: cui tanta beatitudo corrundet quantam potest capere: et volo quod deus conservet eum via torem: quaero tunc utrum ipse potest mereri prae mium essentiale an non: Si sic: ergo gradus beati tudinis sibi datus non fuit maximus quem praet re cipere. Si non: contra. omnis viator liberi arbitri est deo magis acceptus in maiori charitate exsns quam fuit quando non habuit medietatem istius meri- ti ergo sua opera non sunt aeque sed magis accepta deo nunc sicut prius ergo potest mereri vltra gau dium datum.

Si dicatur quod est dare minimum quem non potest recipere. Contra. vel ille gradus est infi nitus vel finitus. Si finitus: tunc non distat a gratia du quem modo habet nisi per finitam bonitate. ergo si deus continuet talem in statu merendi per tempus maius et maius: poterit pertingere ad gradum illum. Si gradus sit infinitus: ergo omnem gradum circa illum poterit recipere. sed circa illu contingit recipere gradum aliquantae perfectionis: et sic in infinitum. ergo e capacitatis infinitae.

Secundo ad principale: si beatitudo foret finale praemium boni viatoris sequeretur quod omnes viatores praemiarentur aequaliter consequens est falsum: sicut notu est. consequentiam probo multipliciter. Primo modo sic beatitudo principa- liter consistit in visione et dilectione dei: sed omnes videbunt deum aequiliter. Probo: quia omnes videbunt deum sicuti est: sed non est nisi vno modo tantum. omnes videbunt vno modo aequaliter.

Confirmatur haec ratio per Augustinus lxxxiii quaestionibus quaestione xxxi eandem rem non potest alius: alio melius intelligere: et hoc est mo tivum suum: vel intelligit eam sicut est: vel aliter quam est. si intelligit aliter quam est: non intelligit: sed tallitur. et si vterque intelligit sicuti est: neuter melius alio intelligit.

Secundo sic. tantum gau det Linus quantum beata vergo ergo pari ratione omnes alii aequaliter gaudebunt seu gaudent. consequentia patet gratia materie. Antecedens probo: quia si Linus haberet in se gaudium beate verginis: tantum gauderet tunc quantum nunc gaudet beata virgo: sed Li nus nunc tantum gaudet de gaudio beatem vir ginis: quantum gauderet de illo gaudio si esset in se: ergo nunc tantum gaudet quantum beata virgo. Maior est manifesta. Et minor est Anselmus pro somles xxv. quia si Linus non gauderet tantum de gudio beatem verginis quantum faceret de eodem gaudio si esset suum: ergo minus diligit beatam virginem quam seipsum. consequens falsum: quia sicut dicit ibidem Anselmus in illa charitate perfecta innume rabilium angelorum et hominim unus non diligit alium minus quod seipsum. consequens falsum. quia sicut di cit ibidem Anselmus et expressius habetur eadem minor a mgisfoli iiii dsintione xlix capitulo iiii ubi dicit sic Tantum quisque gaudebit de bono alterius: quantum gauderet si in seipso haberet illud: quod est proposi tum

Tertio Augustinus dicit in sententiis Prospe ri. Erit ibi omibus in dispari claritate par guadium. et allegatur a magisero loco praedicto: ergo omnes gaudebunt aequaliter.

Quarto sic. omnis homo naturaliter appetit beatitudinem secundum Augustinum xiii de trinitate capitulo iii et allegat magister libro iiii distinctione xlix capitulo ii diffuse. sed illud quod omnes naturaliter appetunt: aequaliter appetunt: vt videtur. ergo aequaliter appetunt vel diligent in pa tria: quia gloria non tollit naturam: sed perfi- cit: ergo omnes aequaliter beatificabuntur: quia na- turalis appetitus omnim satiabitur.

Confirmatur ista ratio. quia in Lino est naturalis appetitus ad habendam tantam gloriam quantam habet beata vergo: sed Linus non peccat si se conformet appetitui na- turali: volendo illud libere quod appetitus na- turalis: quia est a deo: ergo licet Lino appetere appetitu deliberativo gradum btitudinis btem vergis: sed quicquid licebit Lino appetere: iec habebit: ergo etc.

Quinto arguo sic. omnes cogno scent deum aequaliter: ergo erunt aequaliter beati. consequentia patet quia haec est vita aeterna. Ioannes xvii antecedens probatio. quia obiectum quod est deus: est aequaliter praesens cuilibet: et potentia cuiussibet cognitiva potest deum co gnoscere aequaliter sicut aliqua potentia cogni- tiva alterius. ergo aeque perfectum actum elicit. Quod autem obiectum sit aequaliter praesens videtur: quia qui libet videt ipsum intuitive: et betificae facie ad faciem: sicut sacra scriptura loquitur. et essen tia divina naturaliter repsentat quicquid repiur. tat. Similiter quod quilibet intelletus potest aequaliter cognoscere deum sicut alius patet sic quia si non: sit ille intellectus Lini quo non potest ita perfe- cte cognoscere deum sicut intellectus Petri Et pono quod deus faciat Linum viatorem: vel aliquem intellectum aequalem illi: non est cura: tunc intellectus Lini potest mereri si conseruetur in vita: tantum praemium quantum meruit Petrus. Et per rsponsionem non potest habere tantam cognitionem dei quantam habet Petrus: ergo plus potest mereri quam deus possit sibi dare: quod non apparet conveniens. ergo omnis intellectus potest cognoscere aequaliter deum sicut alius.

Confirmatur ista ratio: quia omnis anima potest aequaliter deum diligere: ergo aequaliter intelli gere aens patet iii de anima ubi dicitur quod anima est quodammo omnia: et intelletus possibilis est im potentia ad omnia intelligibilia. Similiter quia omnis anima videtur esse aequaliter imago dei: ergo aeque ca- pax secundum Augustinum quia eo ipso mens imago dei est: quia capax eius est: et particeps eius potest esse xiiii de triao capitulo viii et xii et consequentia patet: quia partes imaginis possunt esse respectu dei. ergo si vna quaeque anima possit tantum deum diligere quantum naqueque alia: potest eum tantum cogscere.

Sex to sic. quilibet beatus diligit deum toto corde. etc Et primo in patria implebitur praeceptum de dilectione dei secundum Augustinum de perfectione iu- stitiae: et allegat magister libro iii disit xxvi capitulo vi ergo quilibet beatus potest aequaliter diligere cum alio. ergo omnes aequaliter fruentur deo. et per consequens omnes erunt aequaliter beati.

Septimo sic. si Linus videt beatam virginem esse in gaudio maiori: et scit quod tanti gaudii foret capat: et quod tantum gaudium potuit meruisse: quia hoc non fuisset in- possibile. quaero utrum appetit habere tantum gaudium quantum gaudium meruisset an non: Si primum: et omne quod appetitur a beato perti- nens ad gaudium essentiale: habetur ab eo: ergo habet tantum gaudium: quod est propositum.

Si di- catur quod non appetit habere gaudium ita inten- sum: quia propter conformitatem voluntatis ad iustitiam non plus vult habere quam habet. Contra. re- cta ratio dictat sibi quod beata vergo plus diligit deum quam ipse: et plus honorat deum quanto est bea- tior: ergo si Linus non debet appetere beatitu dinem: minus debet gaudere. quia minus diligit deum quam beata virgo. Item quia videt quod natura sua plus posset beatificari et plus diligere deum: ergo naturaliter hoc appetit.

Confirma tur per modum arguendi philosophi i metphysica si homines omnes naturaliter scire desiderant: ergo nobiliorem scinam magis desiderabunt.

Octavo sic. qui libet beatus sciet omnia quae deus fecit scienda secundum Anselmus. prolo xv. sed omnes conclusiones sci- biles fecit: et omnes propositiones intelligibiles et veras fecit deus: ut essent quaedam scienda: ergo quilibet beatus nouit omnia scibilia. ergo vnus non plus quam alius: ergo sunt omnes aequaliter beati. minor patet de se. Maior est Anselmus qui dicit de septem beatitudinibus. Ieatuns est quo scinma vel perfecta sapientia replebitur: eamquam fa cie ad faciem intuebitur: quam dum ita prospere rit: creaturae totius naturam videbit: quae in deo melius quam in seipsa consistit. Tunc aetenim iusti scient quae deus fecit scienda: tam ea quae praeterita sunt quam ea quae sunt futura. ibi a singulis animabus singuli cognoscentur: nec quicquam omnino latebit: qua patria / qua gente- qua stirpe quas editus fuerit: et quid etiam in vi- ta sua fecerit. Ecce in hac auente habetur quod quilibet beatus replebitur sapientia quae est deus. ergo quilibet tantum capiet de illa sapia quantum capere potest: quia alioquin non replebi tur sapientia: sed omnis anima est aequaliter capax: quia intellectus possibilis est omnia intelligere Secundo dicit quod quilibet beatus scit omnia qua deus fecit esse scienda tam praeterita quam futura Ex quo sequitur quod omnes scient aequalia: et quod omnes scient infinita: quia constat quod futurae co- gitationes angelorum et hominum et gaudia et locutiones aclaudes dei: et similiter txistitiae et affictiones malorum erunt infinita: et infi nita scibilia possunt de eis formari. Tertio dicit quod nihil latebit illic quemquam. ergo ni- hil quod unus sciet / latebit alium: quod est propositum.

Nono sic: omnes homines natura scire desiderant: sed gloria non tollit naturam sed perficit: ergo desiderium sciendi vel satiabil in patria: vel manebit imperfectius et ma- gis quam nunc: sed non est conveniens quod ibi ma neat desiderium aliquod naturale imperfectum: ergo totum desiderium humanum sciendi perfi cietur: sed desiderium illud est aequale omni homini: et non est unius scibilis tantum: quia non dicit quod omnes naturaliter desiderant geometricam vel ariti. meticam scinam: sed naturaliter desiderant sci- re: qua ratione hoc scibile / et quodlibet aliud: quilibet sciet omnia: quia xiii de trinitate caitulo xvii Ni- hil ibi desiderabitur quod non aderit.

Decimo sic omnes homines aeque gloriosi erunt in corpri bus sicut in dotibus corporis: ergo eadem ratione omnes aeque dotati in animabus. Antecedens probo: quia omnes erunt aeque impassibiles. quia nullus eo- rum a quocumque nocente poterunt ledi. omnes aeque agiles: quia quilibet poterit suum corpus mo- vere per quantumcumque spatium sine difficultate si voluntas volet. omnes aeque subtiles: quia nul- lum poterit alicui resistere: sed cum quolibet si- mul esse poterit. omnes aeque clari vt videtur. Ex quo sequitur quod si sunt in aliis dotibus cor poris aequeles: ergo similiter in dotibus animae. Similiter quia secundum Doentium iii de conso beatitudo est sta tus omnim bonorum aggregatione perfectus. est quilibet beatus habebit statum. ergo etc.

Tertio ad principale arguo sic. beatitudo non est hoin possibilis: ergo non erit finale praemium iusti viatoris. consequentia patet. Antecedens probo: quia secundum Augustinum xiii de trinitate capitulo viii et ix Et Anselmus de similibus capitulo xlix. certitudo seu securitas de beatitudinem est maximam pars beatitudinis. vnde dicit sic Omne quod ibi erit: bonum erit. et summus de us summum bonum erit: atquam ad fruendum aman- tibus presto erit. et quod est omnino beatissimum: ita semper fore certum erit. Sed ista certitu do sive securitas non est homini possibilis: ergo nec beatitudo. Quod autem securitas vel certitu do de aeterna btitudine non sit creaturae ratio- nali possibilis: probatur multipliciter.

Primo sic. sequitur vel quod deus sit impotens: vel quod orateritum non esset praeteritum. consequentia patet: quia sit a securitas Petri de aeternitate suae beatitudi nis. quaero vtrum deus potest adnihilare Petrum an non: Si sic: ergo potest facere quod nunquam a fuit et a est securitas praeterita: et non potest adnihi lare Petrum: ergo deus est impotens: et necessita tur ad conseruandum Petrum. et similiter istud est contra Anselmus de libero arbitrio capitulo viii Cotam substantiam quam sdeus de nihilo fecit: potest redigere ad nihilum. Similiter si concedatur quod potest adnihilare Pe trum: ergo potest facere quod Petrus existimauie falsum: ergo potest facere quod deus decepit Petrum.

Similiter si dicatur ad istud quod deus non potest face re modo quin hoc sit vira / a fuit: quia non dependet ab aliquo futuro. si non potest: tamen potest quod hoc nunquam fuit vera / a est securitas de aeterna beatitu dine. quia potest adnihilare Petrum: et tunc a numquam fuisset securitas Petri. Contra. possibile est quod hoc sit salsa / a fuit: quia ponatur quod deus destru- xerit Petrum: tunc propono tibi illam / a fuit: ma nifestum est quod haec est falsa: quia nullum a fuit in betro: nec a fuit in aliquo alio. ergo eadem ratio- ne quia conceditur ista quod deus potest facere quod a numquam fuit securitas: potest facere quod a nunquam fuit

Praeterea sequitur: quandoque a fuit securitas: sed a numquam fuit securitas: ergo a numquam fuit.

Secundo sic. quilibet beatus desinet esse beatus: ergo nullus beatus est securus de sua beatitudine. con sequentia patet. Antecedens probo: quia quilibet beatus est beatus ante diem iudicii: et immediate post hoc quilibet beatus non erit beatus ante diem iu dicii: ergo quilibet beatus desinet esse beatus ante diem iudicii. consequentia patet: quia antecedens est vna copulativa facta de exponentibus consequentis.

Quarto a principale. si beatitudo foret praemium conue niens iusto viatori: tunc viator praemiamretur in sua operationem. consequentia patet: tum quia felicitas est sua operatio secundum philosophum in ethicis. Tum quia beatitudo est fruitio dei: et consistit in frui tione / in visione / et dilectione dei: quae sunt operationes: vt patet. Sed consequens est falsum: quia vel beatus eliceret actum libere: vel naturaliter Si libere: ergo potest se non beatificare quando si bi placeret. Si naturaliter: ergo non diligeret deum spontanea voluntate.

Ad oppositum est secpundtura sacra et doctrina sanctorum et ma gister sen. specialiter libro iiii disinione xlix.

In ista quae stione tria breviter fient. Primo exponam quas- dam. cones distinctiones de acceptione istius termini beatitudo. Secundo formabo quasdam questiones. Tertio respondebo ad principales rationes.

Circa primum distinguitur communiter sic: quod istae terminus beatitudo aliquando suppo nit pro deo: aliquando pro creatura vel creaturis: Unde solet dici quod est duplex btitudo: increa ta quae est deus: et creat a quae non est deus. Item loquendo de btitudine quae non est deus: diuer simode loquunt doctores. Nam aliquando accen- perunt beatitudinem sic: quod quid nominis istius ter- mini beatitudo vel beatum esse sit bene esse. et sic loquitur beatus Augustinus xiii de trinitate et xi de ciui tate dei et in multis locis. vbi dicit quod omnes homines appetunt beatitudinem. Secundo modo accipitur iste terminus beatitudo pro visione matutinam essentiae divinae. et sic loquit saluator Ioannes xvii haec est vita aeterna etc. Ter tio modo accipitur beatitudo pro amore dei: vel pro fruitione dei clare visi. et sic loquitur Aug. de moribus ecclessie et Manicheorum libro i capitul xxiii. Perfrui sapientia increata est bene vive- re. Et primo de doctrina christia. Summa mercens est amore inherere deo. Quarto mod accipitur iste terminus beatitudo pro delectatione vel gaudio quod consequitur visionem dei claram. et sic loquitur Augustinus x. confels capitulo xiiii. Itam vita quitur pe est gaudium de veritate. Quinto modo accipi xviii secundum quendam modum quotandi. uvbi dicit quod tur beatitudo pro aggregatione ex omnibus const tuentibus beatitudine. et sic loobtur Ioetius tertio de consoes. dicens quod batitudo est status bonorum omnim aggregatione perfectus. Sexto modo loquitur Anselmus libro suo de betitudinibus ii de concor capitul btitudo est sufficientia copetentium commodor sine omni indigentia. et haec descriptio plus mihi placet. hoc enim omnes homines accipiunt communiter- quod beatus est qui habet omne commodum quod sibi competere potest. sic ergo septem modis accipitur batitudo: pro deo: pro bene esse: pro visione dei: pro fruitio- ne dei: pro delectatione consequente: pro statu perfecto omnim bonorum: et pro sufficientia competentiv com modorum.

Secundo iuxta illud sic formo hic aliquis conclusiones breviter. Et primam est. quod visio dei per essentiam non est beatitudo hominis: hoc probo quadrupliciter.

Primo sic. cum visione dei per essentiam stat indigentia multo rum commodorum quae homo naturaliter appetit. stat enim cum visione dei clarissima pena sensus ma xima. sicut patuit in christo de facto. similiter mor- talitas: timor: poena.

Secundo quia cum visionem dei clarissima stat tristitia: vel saltem carentia guadii cuiuslibet delectationis de potentia dei absoluta. Cuius probatio ess: quia delecta- tio est alia res a visione et posterior: quia a vi sione nata est causari.

Tertio. quia deus potest vi sionem conservare: adnihilando dne gaudium in creatura vidente deum: sive sit angeius: sive sit homo.

Quarto sic. cum clarissima visione der stat odium dei in vidente: si deus velit coage- re: ergo etc. Antecedens patet. nam posito quod deus essentiam suam ostenderet damnato: continuando in eo actum odiendi deum. tunc patet possibilitas assumpti.

Secunda conclusio est: quod fruitio dei non est perfecta hominis beatitudo. Patet hoc pro- pter idem: quia cum fruitione dei stat multiplex indigentia et insufficientia eorum quae homo na- itus e appetere deordinate. Nam christus sum me deo fruebatur: et tamen habuit indigentiam multorum commodorum. Similiter secundum Augustinum Paulus et Mo vses fruebantur deo: et tamen neuter eorum habuit secum securitatem de beatitudine: nec de immortalitate futura: quae sunt duo val de appetibilia ab homine: ergo beatitudo non consistit praecise in visione et in fruitione dei nec in illis convenientibus: quia beatitudo excludit omnem indigentiam competentium commodorum. et cum fruitioe dei quae est quaedam operatio animae: stat multiplex indigentia corporis et anime

Secundo patet idem: quia animae quae iam sunt beatem: non sunt liberate ab omni indigentia compe- tentium commodorum: nec etiam angeli et tamen illi- deo fruuntur: et eum vident immediate. De anima bus patet secundum Augustinum xii super Denm capitulo vii et al- legat magister iiii i distintione xlitr capitulo v Aine inest quidam appetitus corpus administrandi: quo retardatur quodammodo ne pergat tota inte tione in summum bonum: donec ille appetitus conquiescat. De angelis per eandem rationem dici potest quod appetunt adimpletionem nume- ri praedestinatorum. et tunc augebitur eorum beatitudo vn secundum istud nec anima christi nec angeli nec aliqua creatura est adhuc perfe cte beata: quia nulla creatura habet adhuc suffi- cientiam omnim commodorum competentium.

Ter- tia conclusio est: quod gaudium vel delectatio de deo viso non est beatitudo perfecta. Proba tur per idem medium: quia cum tali gaudio stat in- digentia competentium commodorum ipsi gaudem ti patet de facto de christo. Mo vse et Paulo.

Quarta conclusio est: quod beatitudo aliquo istorum trium modorum accepta non est finali praemium iusti viatoris. hoc probatur sic. illud so ium est finale praemium iusti hominis: quod ponit eum in statu in quo habeat sufficientiam omnim commodorum sine vlla indigentia alicuius com modi sibi competentis: sed nullum preaemissorum trium: nequam visio: neque fruitio: neque delectatio vel gaudium de deo est huiusmodi: vt probatum est.

Prae terea repugnat homini quod sit viator: et praemietur finaliter praemio totali: sed quodlibet istorum et omnia fuerunt de facto in viatoribus patet de chri sto Mso vse et Paulo. ergo etc.

Quinta conclu sio est: quod batitudo secundm descriptionem Ioeti accepta non est finale praemium hominis vel ange li. Patet hoc: quia talis beatitudo non convenit nisi deo. Cuius probatio est: quia inter illa bona quo rum aggregationem vocat beatitudinem: enume- rat summam potentiam: quae non potest convenire nisi deo. ibidem etiam concludit quod batitudo est di- vinitas: et quod omnis beatus est deus per participatio nem. hoc est: habet aliquem modum divinum essendi. ergo beatitudo sic accepta non est finale praemi um iusti viatoris: sed conuenit soli deo.

Prae terea sicut argumentum est: si sic: quilibet beatus fo ret habiturus statum omnim bonorum aggregatio ne perfectum: et quia qui omne dicit nihil excipit: similite perrectum est cui nihil de est. u metaphyica seque- retur quod quilibet beatus foret alteri aequalis in beatitudinem et in omnibus circumstantiis status sui.

Sexta conclusio est: quod nulla res est pa- mium finale viatoris. patet inductive: quia vel fo ret visio: fruitio vel gaudium: sed probatum est quod nullum istorum est: ergo etc.

Septima conclu- sio est: quod istae terminus btitudo creata est non men collectivum: vel aequiualens nomini colle ctivo. cuius probatio est: quia significat multas res quae constituunt aliquid per se unum: quarum etiam aliquao distinguuntur secundum speciem: aliquae secundum numerum: quia significat deum: et significat crea turam. Et pro tanto vocatur beatitudo creata: quia multa significata per nomen secundum istam acceptio nem sunt creaturae: et significat visione de claram: et fruitionem eiusdem: et gaudium consequens ad illam visionem: vel coniunctionem amantis cum amato et quia ista sunt potissima commoda et operationes nobiliores beati: ideo aliquando vnum- quodque intorum a sctis per se vocatur beatitu- do: licet proprie loquendo nullum istorum sit beati tudo.

Et per ista respondeo ad formam quaestionis quod sic. videlicet quod finale praemium hominis viato ris est beatitudo. et hoc accipiendo terminum secundum descriptionem Anselmi positam superius in septimo mo distinctionis. videlicet quod beatitu do est sufficientia competentium commodorum.

Tertio restat ad rationes ndere. Ad primam nego consequentiam. Ad primam probationem quando argui tur: actus quo distincte cognoscerentur infi nita etc. Pro ista ratione dico quod impossibile est aliquid virtutis finitae cognoscere distincte infinita cognoscibilia sub vno actu vel plu ribus: sed hoc potest deus solus. concedo ma iorem: quod si esset talis actus: foret infinitae perfectionts: sed impossibile est creaturam talem actum elicere. Ad minorem quando accipitur quod actus videm di deum intuitive est perfectior: quam foret talis actus si esset. Dico quod actui cognoscendi attri buitur duplex perfectio. Una essenttalis et in- trinseca: pro quato est talis qualitas. alia est adc cidentalis et extrinseca: secundum additionem obie cti cuius est. concedo ergo quod primo modo loquendi actus talis si foret: esset perfectior visione ul quacumque cognitione dei finita: et secundum hoc ar- gumentum non concludit: vt largius alias dicetur.

Ad secundum cum arguitur: perfectioris obiecti par- fectior est cognitio. Dico quod dupliciter est ali qua scientia honorabilis et perfecta. vel quia est certior: vel quia est honorabilior vel nobi lioris obiecti. Pro isto argumento est sciendum quod antequam habeamus de deo in via aliquem conceptum proprium: concepimus eum per conceptus compositos et per conceptus abstractos a creatu ris: sicut nominamus eum summum ens vl ens infinitum. Tunc opet dicere quod ista notitia con posita non est perfectior quam suae partes simul acce pate: et tales intentiones modicam habent par- fectionem intrinsecam: quia sunt notitiae creatu- rarum: quarum utraque nata est abstrahi a creatu ra: quam quam simul accepte non supponant nisi pro deo. Et ideo si aliqua cognitio quam habemus de deo in via: non est perfectior perfectione essen- tiali: quia notitia creaturarum: sed extrinsece et de nominative dicitur perfectior: quia nihil aliud est di ctum nisi quod est perfectioris obiecti et pro perfe- ctiori supponit. Et isto modo solemus dice re quod vnum nomen est nobilius alio et maioris reverentiae. sicut dicimus quod nomen regis est nomen maioris reverentiae quod nomen militis: quia maior bonitas est in vno homine quam in alio: quod non est nisi forte in honore personali pro quo supponit. Sed quia nomen regis pro digniore per sona supponit: ideo nobilitas personae pro quae sup ponit / denominat nomen suum. et sic potest dici quod imago crucifixi de lapide vel de ligno est nobilior imago quam imago leonis de auro Sed loquendo de nobilitate vel de bonitate intrinseca: imago canis de auro est perfectior quam imago cuiuscumque hominis de ligno. secundum istam imaginationem ponamus quatuor obiecta a b c bd: et sit b duplo perfectius quam a: et c in duplo par- fectius quam b: et vber quod c. capiamus etiam quaruor notitias correspondentes illis obiectis sic aequaliter: ita quod vna sit distincta notitia ipsius a: et alia ipsius b aeque distincta: et sic de ceteris Dico quod loquendo de perfectione intrinseca ista rum: non conuenit invenire consimilem excessum in notitiis qui est in obiectis sic. sed certe loquen do de denominatione perfectiori: bene conuenit: quia sint ista quatuor obiecta quatuor albedines etiam sic se habentes adinuice secundum perfectionem: dicetur istae quatuor albedines possunt distin- te videri quatuor visionibus aequalibus omnino.

Sed contra istud arguitur. quia visio distincta et perfecta perfectioris obiecti excedit in ea dem proportione in qua obiectum excedit subie ctum: puta si visiones istorum quatuor obiecto rum forent omnino aequales inter se: et secundum aequi- lem visionem iudicantur visa esse aequelia: sed si iudi- centur esse aequalia: cognoscerent distinctae: quia distincta et perfecta cognitio non est erronea. ergo quatuor cognitiones date non sut distinctae cognitiones obiectorum.

Praeterea maneat non titia ipsius d in vidente: et destruatur a: et ponatur deus albedinem quae est perfectissima albedo inter quatuor: loco et situ in quo a fuit. tunc si co- gnitio ipsius a sit aequalis perfectionis in gradu cum notitia ipsius d: sequitur quod videns per illam di stinctae et perfecte cognoscit. consequens est falsum quia non iudicabit se videre perfectiorem albedinem quam prius. cuius probatio est: quia non habet alium actum quod prius habuit.

Praeterea quando aliquae cau se concurrunt ad constituendum vnum effectum: ad me liorationem cuiussibet causae in causando ce teris manentibus in aequeli perfectione onditur aliquo perfectio in effectu. ergo cum ta subeunm quam obiectum concurrant sicut partiales causae ad causan dum visionem: manente eadem potentia et eouond modo disposita: et meliorato obiecto causbit perfe ctiorem visionem quam c: et c quam b: et uo quam c. quod est pro positum. ergo ex eius perfectione in obiecto et subie cto ceteris paribus arguit perfectionem maio rem etiam notitia perfecta.

Ideo omissa illa responsio- ne potest dici ad argu. quando dicitur quod perfectioris ob iecti perfectior est notitia quod imperfectioris ob iecti: ergo obiecti infinitae perfectionis etc. Dicitur quod notitia est duplex: perfecta et distincta: im erfecta et confusa. Si loquimur de perfecta noti- tiam vtrobique: conceditur quod infiniti obiecti est in- finita notitia. Sed ista est dei: et nullo modo conueniens creaturae. et sic procedit argumentum Si loquimur de notitia confusa et imperfecta non titia vel generali: sic eadem perfectione seu cogni- tione secundum numenum cognoscitur obiectum infini te perfectionis: sicut intellectio substantiae intelle ctualis confusa tam dei quod creaturae. et sic loquen do potest negari anecens. quia non semper obiecti perfe ctioris est perfectior notitia confula De isto ar gumento alias dicetur: quia non est satisfactum.

Ad tertium quando probatur quod beati intendent sua gaudia in infinitu: quia quilibet beatus gaudet de gaudio alterius: et de maiori magis gaudet. ergo Petru videns Paulum plus gauderet quam prius: et sic intenderet gaudium suum. et hoc fecit Petrus. ergo et ille eadem ratione intendet gaudium suum. et sic vi cissim intenderent in infinitum gaudia sua. Potest dici ad istud quod quando unus beatus videt gau dium essentiale alterius augeri: si hoc esset de facto possibile: tunc gaudium suum augeretur. Sed ad augmentationem gaudii accidentalis non opate beatum augere gaudium suum. vnde augmen tatio gaudii beati potest dupliciter intelligi. vel quia auget circa obiectum beauficum quod est deus: vel circa creaturam. primo modo in quocumque alio beato augetur gaudium. Sed secundo mo gaudium beati non augetur: sed statim confertur sibi summus gratia dus quem vnquam habebit quem hoc meruit.

Ad quartum potest dici quod gaudium causatuma deo in btitudine est alterius speciei a quocumque gau dio causato a creatura: quia si in infinitum deus crearet creaturam perfectiorem: quo causet in men te hominis gaudium: nunquam partingeret ad gau dium quod causat deus clare visus: sicut si deus con ferret sorti potentiam causativam musce: et pla toni potentiam causativam leonis: si sortes in inlini tum causaret muscas perfectiores: numquam canret ita perfectum animal sicut est leo quem plato crea vit vna productione. contra hanc responsione sunt bona argumenta: et transeo ad praesens.

Ad quintum potest dici quod beatus gaudet de visione dei distinctae per gaudium quod est a. et per idem gaudium gaudet de a. non tamen distinctae: sed confuse in generali. et con ceditur quod beatus sicut beatus non potest distincte cog- scere quamlibet intellectionem suam: quia actus resiexus- distinguitur ab actu recto qui per ipsum intelligitur eodem modo nec beatus gaudet distincte de quo cumque suo gaudio: sed distinctae gaudet de deo: et indistincte de omnibus quae habet: et per consequens de gaudio quo gaudet.

Ad sextum potest dici ne gando illam consequentiam. deus fecit pro Petro hodie plus quam fecerit heri: ergo Petrus plus obligatur ho die quod heri. Tum quia deus non vult plus evobli- gari. Cum quia non patet plus obligari quod heri fuit obligatus. Tum quia deus nihil nouum fecin circa Pe trum: quin contabat Petro heri certa confi dentia quod facerethoc hodie. Et ideo tanta ob- ligatio contracta est in beatificatione quando certifica vit Petrum quam perpetuaret eum in betitudine. et ideo nulla noua obligatio creuit in Petro: nec opiet quod plus diligat eum hodie quam fecerat heri vel pridie.

Ad septimum potest dici quod al prehensio securitatis de visione dei per tempus in- finitum est causa partialis concausans gaudium al teriuis rationis: tamen apprehensio eiusde visionis per tempus infinitum est vna res finita: sicut prius dictum fuit: quod quantumcumque fieret musca perfe- ctior et perfectior: nunquam fieret ita perfectum animal sicut leo. sic in proposito: et tamen leo est perfe ctionis finitae.

Ad octauum quando dicitur quod infini te difficultatis est intelligere deum: quia si acci piatur obiectum maxime proportionatum intel lectui humano: deus in intinitum recedit ab il la proportione. Potest dici quod nihil in infini tum ab illa proportione recedit.

Ad nonum dicendum est quod apprehensio tristitiae duratu- re per tempus infinitum causare potest rationabilitet unam tristitiam hominis alteriusrationis aequalem cau sate per apprehensionem pene transitorie. et secundum hoc opet dicere quod ille tristitiae non sunt eius dem rationis: nec comparabiles.

Aliter potest dici quod homo tantum potest dolere de apprehensione pene temporaliter quod non potest plus dolere de quacumque re: imo- moriet prae dolore. Et secundum hoc haec est neganda rationabiliter debet homo dolere de maiori poena si bi insligenda quam de minori: quia tantum dolet de mi nori quod non potest plus dolere. Et eodem modo di ci potest de gaudio: quod homo potest tantum gaudere de secnritate minoris temporis sicut de securita te maioris: quia potentia qua gaudet / est finita

Ad decimum quando arguitur. aut deus apperet be atis bonum finitum vel infinitum. Dico quod infi- nitum bonum appret sibi: et nego ulterius consequentiam igitur apprehendet eum: sed concedo quod apparet uto ita bonus sicut est: quia infinitae bonus.

Ad undecimum dico pro nucquam nullus intellectus creatus potest aeque distincte intelligere plura sicut pauciora: et concedo quod in Lino remitti cognitio praecedentium bonorum quando intelligit acti de nouo beatificum: vel forte totaliter dimitti tur cognitio alicuius eorum qua prius cognovit. Dico tamen quod cognitio de deo nunquam in beato di mittitur nec remittitur. Et ideo quamtum ad illud non erunt in patria volubiles seu mobiles cogni- tiones secundum Augustinum Sed lo quindo de cognitionibus quas beati hunt de creaturis: non video quindo ibi erunt successiones novarum et variarum cogita tionum in infinitum.

Unde dicunt doctores quod in- finitae erunt future cognitiones angelorum. Con tra ergo in beato potest esse oblivio. nego istam consequentiam: quia homo dicitur oblivisci illud quod nouit in habitu: etiam si actu de eo non consideret. Dico modo quod sicut homo vtitur habitu acquisito: quando vult considerare illud quod pus nouit in habitu: ita dico quod beatus potest omne cognoscibile quod appe- tit cogitare considerare quando vult: non agente ha bitu aliquo ad hoc: sed obiecto beatifico: quod est deus.

Sed contra videtur quod dicitur in litera. Qui cla ritatem dei vident: nihil in creatura agitur: quod vi dere non possunt. Dico quod illa auctoritas est pro me: quia non dicit quod vident quicquid in creatu- ra agitur: sed quod videre possunt. et hoc est ve rum. non tamen simul: sed successive.

Ad duo- decimum quando arguitur: aut est dare maximum gratia dum beatitudinis possibilem intellectui sortis: etc Potest dici probabiliter quod sic: quod est dare ma- ximam cognitionem claram quam istae intellectus bere potest: et maximam delectationem: et maxi mum lumen glorie. et sic de singulis partibus btitudins. Et quando arguitur: ponatur quod aliquis via tor meruit tantum quantum potuit recipere: quaeritur an possit mereri an non: Dici potest quod potest ad. huc facere opera virtuosa et meritoria secundum ge- nus suum: licet non merebitur aliquid aliud: sed illud idem: sicut dicitur de christo quod illud idem quod debe batur sibi vno modo: fecit sibi debitum alio modo: eri

Ad secundum principale quando arguitur. quod si sic: omnes aequaliter essent beati. nego consequentiam. Ad probatio ne primam concedo quod videbunt eum sicuti est. et ne go vltimam consequentiam: ergo aequaliter. Ad confirmiationem de Augustinus lxxxiii diti capitulo xxxii quando dicit quod eandem rem non potest alius alio intelligere melius. verum est de intellectione diffinitiva. Sed de virtute vocis manifestum est quod est falsum.

Ad secundum quando ar guitur: tantum gaudet Linus quantum beata vergo etc. nego. Et de auente Anselmi dico quod illa au ctoritas vult dicere quod ibi erit perfectissima charitas: et non est verum ad literam hoc quod ib icitur: sicut arguitur. sicut potest quaeri alibi. Unde nego illam: tantum gaudet gaudio batem verginis quan tum gauderet si illud gaudium in se haberet.

Ad tertium de ista auente: Erit in dispari clarita- te par gaudium. Dico quod Augustinus vocat gaudium non possessionem beati: sed obiectum beatificum: quod est par hoc est unum omnibus. Unde dicit sic. Erit in dif pari claritate par gaudium: ut quod habebunt angeli sit omnibus cone: quia etiam gilnia capitis erit omnibus vinculum charitatis.

Ad quartum quando ar guitur de appetitu naturali beatitudinis. dico quod appetitus naturalis non potest esse nisi respectu btitudinis: quae est visio dei cum ceteris: sed ad betitudinem quae dicitur bene esse. Similiter dico quod eti am beatitudo non daretur secundum appetitum: sed secundm mensuram meritorum.

Sed contra. inconveniens est ponere illum appetitum non satiatum in btitu dine. Potest dici quod satiatur in quolibet homine: lcet homines inaequaliter praemiantur: quia etiam in quo libet beato minimo totus appetitus satia tur.

Ad quintum quando dicitur quod omnes cognoscent deum aequaliter: nego. Ad probationem dico quod licet omnes animae sint aeque potentes ad intelligendum et dili- gendum quantum ad naturalia: non ideo sequitur quod aequaliter beatificabuntur. Tum quia lumen glorie coa git ad cognitionem et dilectionem: et illud erit diversimode in diversis. Tum quia obiectum ipsus voluntarie causat. Et quando accipitur quod es- sentia diuina naturaliter representat quicquid repsentat: haec est falsa: quia aliquid repssentare naturaliter est causare illius notitiam sic- ut causa partialis: et hoc non facit essentia divina. concedo etiam quod omnis anima est imago dei aequaliter cum alia: quantum partinet ad natu ralia: et aequaliter posset frui deo: sed non aequalti fruitur deo.

Ad sextum dico quod vnus beatus pri poterit diligere deum quam alius propter iuvamen ex maiori lumine et ex maiori dei coactione

Ad septimum concedo quod Linus non appetit appetitu absoluto plus honorari quod hono rat: et vult se minus honorare deum quam beata vir go honorat.

Ad octavum quando dicitur quod quilibet beatus sciret omnia scienda etc. Dico quod hoc dbe intelligi: quod qui cognoscet deum: potest scire omnia sci enda: si deus velit sibi ista sucessive reuela re. Et ad illud: replebitur sapientia: ergo capiet quantum capere poterit. Potest dici quod in beato est duplex capacitas beatitudinis: propinqum et remota. quilibet capiet quantum capere potest po tentia vel capacitate propinqua: quae capa citas est anima beati disposita per merita. Et quanad dicit quod nihil latebit beatum: hoc est dictu: ni- hil quod vult scire / latebit eum. vel dicendum quod deus in beato est quasi loco habitus. vn nihil la tet beatum: sicut nihil partinens ad medicinam la tet habentem habitum medicine: tamen non ideo sec tur quod beatus omnia scit vno actu vel pluribus immo nec potest omnia scire habitu per aliquid crea- tum: ut existimo.

Ad nonum quando dicitur quod omne homines natura scire desiderant. antecedens conceso scilicet quod illud desiderium quietabitur: non quod actu sci- ent omnia: sed quia videbunt eum qui vult in eis cau sare notitiam quantumcumque volunt. vnd per quie tationem debet satiari appetitus naturalis: sic ut est de appetitu naturali respectu cibi et potus: quae satiabit postquam saturabitur: concedo tamen quod bene scient habitualiter omnes conclusiones geometricas et huiusmoni: sed ex hoc non sequitur quod sint aequales in beatitudine. Similiter de forma arguendi argumentum non valet: quia arguitr ex aequalitate scie ad aequalitatem beatitudinis: quia non sequitur: isti duo sunt omnino aequales in scie tia: ergo sunt aequales in omnibus ad btitudinem perinentibus.

Ad decimum dico quod non erunt omnes aequaliter dotati in corpore sicut in anima sic tamen erunt dotati: quod nihil corporeum pote rit eis resistere. vltra tamen illum gradum est ma gna latitudo: secundum quam unum potest esse subtilius et clarius. Similiter consequentia non valet: erunt aequeles in dotibus corporis: ergo erunt aequales in doti bus mentis

Ad undecimum patet quod batitudo secundum determinationem Ioetii non convenit homini vel angelo: sed tantum deo: sicut dictum fuit in positione conclusionis quintae.

Ad tertium pri cipale quando arguitur de securitate: concedo quod est pars betitudinis. pars dico secundm imaginatio nem: et non est potissima pars. hoc est dictu: non est po tissimum quod est partiale significatum illius termi ni btitudo: immo deus est potior: tamen inter no- titias complexas qu partinent ad beatitudinem for te est pars potissima. Et quando arguitur quod talis securitas vel certitudo non est creaturae ratio- nali possibilis: quia redderet deum impotentem. Dico quod certitudo de beatitudine aeternaliter duratura potest dupliciter attribui alicui: vel quod credat se semper fore beatum et nunquam abti- tudine se casurum. vel quia credat se semper fore beatum: et non posse aliquo modo cadere a beati- tudine. Primo modo est attribuenda securitas btitudinis creaturae beate. secundo modo non est pos- sibilis creaturae beate certitudo betitudinis: Et quando arguitur: tunc deus posset facere praeteritum non fuisse. nego consequentiam. Et ad probationem quando arguitur. sit securitas Petri a etc. Dico quod de us potest facere quod haec e falsa: a est securitas: et quod hoc sit falsa: haec securitas est. Sed dico quod impossibile est quod faciat quod hoc sit falsa: hoc res fu it: demonstrata re quae est modo securitas Petri. et io concedendum quod aliqua scia est: et illa potest nunquam fuisse scia: et potest fuisse error: et ita potest esse quod haec semper fuit falsa / hoc scina est. et vlterius conce do quod beatum deus potuit semper decepisse et fe fellisse si vult.

Ad secundum formam quae fuit in hac proportione: quilibet beatus desinet esse beatus ante diem iudicii. hoc est distinguenda: eo quod hoc verbum desinet potest intelligi suum significatum ponere circa totum quod sequitur: et tunc est propositio viera: sicut patet per exponentes. vel potest intelligi ponere suum significatum praecise circa partem illa ee beatus: et quod lu ante diem sit determiatio actus desinendi: et sic falsa est. vel sub forma alia potest eadem propositio di stingui: eo quod determiatio temporalis an diem iu dicii potest determinare hoc verbum desinet: vel hoc complexum esse beatus primo modo est falsa. secundo modo vera: sensus patent.

Ad iiii principalem concedo quod viator praemiatur per operationem sicut per partem suae beati tudinis: quia beatitudo est sufficientia competentium commodorum. Et quando quaritur utrum beatus fruitur libe- re an non libere: dico quod si istud aduerbium li bere sit idem quod indifferenter: sic quod possit non frui: dico quod non libere sed naturaliter: hoc est modo naturae. Et quando arguitur: ergo non diligit spotetanea voluntate: nego consequentiam: sicut negat magister illam consequentiaum libro ii dsut vii ubi dicit quod confirmati spotestaea voluntate feruntur in deum nulla necessitate coa- ti: et tamen non possunt eum non amare: qui est benedictus in cla scunorum ament.

Et sic est finis quaestionum huius quarti: et per consequens totius operis sententiarum ergo Sequuntur Conferentiae.