Viso de delectatione beatifica. Utrum omnis delectatio vel tristitia sit dilectio vel odium seu volitio aut nolitio.

Et potest argui pro et contra sicut in praecedenti quaestione.

Prima conclusio omnis delectatio voluntatis vel tristitia voluntatis est velle vel nolle probatur quia non sunt plures actus vitales appetitivi in voluntate etiam quia omnis actus complacentiae vel displicentiae volitive est velle vel nolle igitur etc.

Item quia non minus una delectatio volitiva est volitio quam alia sed delectatio beatifica ex primo articulo praecedentis quaestionis est dilectio igitur. Ex quo patet quod omnis delectatio vel tristitia sensitiva est quoddam appetere vel non appetere contrariae scilicet appetitive fugere quia sic est de hoc a parte appetitus sensitivi sicut a parte appetitus intellectivi igitur etc.

Primum dubium utrum econtra omnis amor vel odium sit delectatio vel tristitia hic tenetur concorditer quod non / et hoc arguit petrus aureolus quia aliquis est amor nota delectationis sed desiderii respectu non habiti / igitur bene ponuntur ista quattuor scilicet velle desiderii et velle delectationis et nolle fuge et nolle tristitiae.

Quamvis ista conclusio forte sit vera tamen medium non videtur sufficiens quia stat in hoc quod amore desiderii non est delectatio nec tristitia cuius oppositum innuit commentator 12 metaphysica commento 39 dicit quasi in principio commenti quod desiderium tale magis est dolor quam voluptas non igitur initendum est huic medio sed posterius tangendo.

Secundum dubium utrum omnis amore distinctus contra amorem desiderii sit delectatio et omne odium distinctum contra nolle fuge et resilitionis sit tristitia.

Et videtur quod sic nam appetitus naturalis non habet nisi duos actus positivos. scilicet moveri in finem et quiescere in ipso ut patet de gravitate respectu centri et duos privativos scilicet fugere ab opposito et inquietari dum est in ipso igitur a simili appetitus sensitivus irrationalis similiter et rationalis non habet nisi quattuor actus duos positivos quorum unus est moveri ad finem scilicet desiderium et prosecutio.

Secundus quiescere in fine vel obiectum scilicet delectari et duos privativos quorum primus correspondet fuge et resilitioni scilicet abhominatio seu detestatio secundus inquietationi scilicet displicentia et contristatio / dices quod non eest usquequam simile quia in naturalibus est gravitas vel levitas quae principiant istos actus et in se non sunt actus sed in appetitu animali et rationali est loco gravitatis et levitatis ipse amor pondus inclinans in desiderium vel delectationem. Iuxta illud augustini amor mens pondus meum etc. etiam praeter actus correspondentes formae quae est principium talium in naturalibus igitur etc. non est simile sed hoc non valet quia amore iste ex quo oritur desiderium est delectatio quaedam de obiecto apprehensio igitur amor incitans desiderium non est alius actus a delectari. Antecedens patet quia memoria et ymaginatio delectabilium sunt delectationes ut dicit philosophus in rethorica. Ex hoc autem quod homo delectatur et complacet in obiecto apprehenso incipit desiderare realem eius praesentiam. Et ex hoc confirmatur prima ratio quai si aliquis amore esset alius a desiderio et delectatione esset iste amor qui incitat desiderium et facit prosequi ut habeatur desideratum sed ille non est alius actus quam delectari et complacere in obiecto et conditionibus eius ut ex terminis patet idem enim est dictu tale quid amo et tale quid est complacens mihi vel delectabile igitur amor praeveniens desiderium est delectatio cum hoc non principialiter habetur quod desideretur igitur videtur quod omnis amore vel est desiderium vel delectatio de obiecto apprehenso desiderium praeveniens vel delectatio de obiecto praesente desiderium.

Item omnis amor est amor amicitiae vel concupiscentiae sed uterque amore subdividitur in delectationem seu amorem delectationis praevenientem desiderium et in subsequentem.

Item omnis amor vel est desiderium vel complacentia sed omnis complacentia est delectatio patet ex terminis nam idem est obiecetum placibilis est mihi et delectabilis eest mihi delector in te et complacet mihi in te.

Item augustinus 14 de civitate dei capitulo septimo dicit quod amor inh?ians id est desiderans habere illud quod amatur cupiditas est amor aut habens illud quod amatur eo quod fruens laetitia est sive delectatio. Amor vero fugiens quicquid ei adversatur timore est accipit ut deducitur timorem pro abhominatione et fuga quae opponitur desiderio sequitur idque si acciderit sentiens tristitia est haec augustinus.

Ex quo patet quod eius intentio fuit dividere odium in fugam et tristitiam et amorem in delectationem et desiderium licet duplex sit delectatio scilicet praeveniens desiderium et sequens. Et istam conclusionem concedit Petrus aureolus et eest pulchra conclusio et probabilis et argumenta in contrarium pro maiori parte sufficienter solvuntur.

Mihi tamen videtur quod sua contradictoria est vera scilicet quod aliqua sit dilectio quae nec sit desiderium nec delectatio propria. Et primo arguo sic quia damnati aliquam habent dilectionem et habebunt post iudicium quia maxime diligunt seipsos secundum augustinum 14 de civitate dei capitulo 26 et tamen ex tunc nullam habebunt delectationem ut tenent communiter magistri.

Item volunt alios secum puniri et tamen ista volitio non est eis delectatio.

Item daemonibus placet quod homo peccat et tamen non delectantur nec illud velle est velle desiderii cum sit respectu praesentis igitur etc.

Item septimo ethicorum capitulo ultimo tristitia vehemens expellit delectationem non solum oppositam sed contingentem sed damnatus summe tristatur igitur de nullo delectatur.

Item fortis summe diligit actum fortitudinis et pericula mortis et tamen nihil vel modium in tali actu delectatur ut patet tertio ethicorum.

Item aliqui devoti ferventius diligunt et minus delectantur ymo dolent quod non habent suavitatem delectationis sicut alias habent quando minus intense diligunt Respondet petrus aureolus quod devotus sume diligens deum summe complacet sibi in eo et ita negare videtur assumptum Et probabiliter potest teneri opinio petri aureoli ymo quod plus est concedi potest quod omnis amor vel dilectio sit delectatio etiam illa quae est desiderii quia omnis dilectio est latio appetitus in obiectum sibi conveniens vel complacens vel coniunctio cum eodem igitur est complacentia et etiam delectatio quam conceditur in damnatis quamvis ibi non sit perceptibilis suavitas vel perceptio commodi quae sit mitigativa pene in temporis Et ita videtur adam accipere delectationem.

Ad aristotelem dico quod non repugnat suis dictis quin in forti vel alio virtuoso stet vehemens tristitia sensualis cum magna delectatione intellectuali tam respectu obiecti principalis dilecti quam respectu actuum virtuosorum.

Sed contra adhuc arguit adam non omne odium est fuga vel tristitia igitur nec omnis amor erit desiderium vel delectatio consequentia patet quia distincto odio opponitur distinctus amor antecedens patet quia deus odit iniquitatem et etiam beati absque tristitia. Respondet petrus sic quia sicut deus et sancti odiunt malum sic est eis malum displicibile et tristabile non accipiendo tristitiam pro actione concupiscentiae quam facit praesens malum sed pro sola displicentia Sed adam dicit quod illa non est tristitia ad intellectum communem igitur Respondet aliter petrus quod nec deus nec beati odiunt iniquitatem nisi negative quia non placet quod aut accirentur positive et eis malum displiceat nullo modo conceditur utraque solutio petri teneri potest.

Ex dictis infert adam quod non omnis fruitio est delectatio quia damnatus fruitur se nec tamen delectatur de se. Sed dubitatur prius enim dictum est quod dilectio est apprehensio illorum quorum apprehensio necessario praesupponitur ad ipsam necessario causandam sed dei notitia qua cognoscitur in via est appraehensio omnium entium quia partes totales conceptus dei natualiter significant omnia entia licet totalis sit proprius dei in praedicando prout concedit adam igitur dilectio qua deus diligitur in via praesupponens talem notitiam ita quod aliter naturaliter causari non posset esset cognitio et dilectio omnium quod videtur inconveniens.

Item delectatio devotorum causatur ab anima et cognitione et dilectione quae non est delectatio ut tu concedis igitur siista sint intensiora ista suavitas erit maior.

Item si aliqua dilectio dei in via non est delectatio quare igitur similiter erit in patria

Item quare una dilectio est magis delectatio quam alia vel quare magis dilectio unius obiecti quam alterius

Ad primum conceditur quod talis dilectio est cognitio omnium tamen est solius dei dilectio sicut unicus actus diligendi potest esse fruitio dei et usus creaturae.

Ad secundum dicitur quod talis suavitas potest causari immediate a deo vel si causetur naturaliter tunc existente contemplatione tranquilla maiori dilectioni correspondet maior suavitas.

Quandoque autem passiones talem suavitatem impediunt etiam quandoque talis delectatio est reflexa habens actus rectos pro obiecto et tunc non est mirum quod non habet se conformiter dilectioni quae est actus rectus respectu obiecti principalis scilicet dei.

Sed diceres talis delectatio reflexa est volitio igitur est apprehensio istorum sine quorum apprehensione praevia non posset naturaliter causari igitur est apprehensio dei igitur erit delectatio de deo et non tantum de creatura vel de actibus. Respondetur concedendo quod ista delectatio est apprehensio sine quorum apprhensione praevia etc. Apprehensio autem praevia est illa qua quis apprehendit et sentit se videre vel diligere deum quod utique posset fieri de potentia dei absoluta absque hoc quod videret deum et tunc talis appraehensio vel assensus naturaliter cum anima posset principiare dilectionem cuius obiectum esset se videre deum et licet ista delectatio esset apprehnsio dei saltem imperfecta non tamen esset delectatio de deo sed de visone et de se ipso cui concupiscibiliter diligit illam visionem sicut ille qui gaudet de hoc quod percipit se scire triangulum habere tres vel de hoc quod percipit se praevidere malum sibi imminens non utique gaudens de eo quod est sed de eo quod scit et tamen illud gaudium est appraehensio quod malum sibi imminet vel quod triangulus habet tres et ideo non sequitur hoc gaudium est appraehensio huius igitur est gaudium de hoc.

Ad tertium dicitur quod etiam aliqua dilectio in prima non est delectatio tamen potest dici quod omnis dilectio correspondens simplici visioni dei in se vel abstractive proprie dei et sumpti causabili per intuitivam propriam esset delectatio quaedam.

Ad quartum respondetur quod una dilectio est magis conveniens potentiae quam altera et similiter unum obiectum convenientius quam aliud. Sciendum tamen quod nullus ordinate gaudet de visionem si principalius gaudeat de deo nec aliquis gaudet de hoc quod percipit se scire triangulum habere tres angulos nisi principalius gaudeat de existentia rei scitae scilicet trianguli et si secunda esset causa prima suae scientiae sisteret ibi sed quia non est ideo refert gaudium in deum actualiter vel habitualiter ex tali igitur connexione in ordine creaturarum magnificat creatorem in quo principalissime gaudet si gaudium est ordinatum similiter facit ille qui percipit se praevidere malum sibi imminens qui et de malo sibi imminenti gaudet non sub radice mali sed prout ordinatum est ad sui probationem vel ad sui provisionem per quam cognoscit dei beneficium qui custodit eum a malo et iterum totum gaudium principalissime ordinatur in deum.

Ad primam rationem aureoli respondet quod amore incitans desiderium non est delectatio nec complacentia et delectatio sunt idem ymo quandoque desiderium oritur non ex amore sed ex odio cuiusmodi est desiderium vindictae.

Ad secundum dicitur quod complacere potest accipi pro omni velle respectu habiti et sic non omne complacens delctat vel pro delectari et tunc non omne amarum complacet.

Ad tertium negatur quod omnis amor amicitiae vel concupiscentiae distinctus a desiderio sit delectatio.

Ad quartum dicitur de complacentia sicut in secundo argumento et uno modo accipiendo quaedam est delectatio et quaedam non Aliomodo aliquis amor est complacentia et aliquis non.

Ad quintum dicitur quod illa auctoritas sed sufficienter dividit amorem sed sufficit ad propositum suum quod voluit ostendere contra quosdam dicentes nomen amoris semper sumi in malo contra quod dividit amorem quadrupliciter modo praedicto et cum processit in improbatione illius opinionis secundum consuetudinem loquendi scripturae et intulisset recta itaque voluntas est bonus amor et voluntas perversa malus amor Et deinde divisit amorem isto modo addidit simul ista nulla voluntas recta est mala sed voluntas recta est aliquis amor igitur non omnis amor est malus quod sibi sufficit ostendere. Qualiter autem aliter possit dici ad dictas rationes dicit adam patet ex dictis nec aliquod desiderium vindictae oritur ex odio quin oriatur ex amore ad se ipsum et ad vindictam proximi licet talis amore sit quandoque inordinatus quandoque autem ordinatus cum est amor iustitiae sic etiam dicitur quod omnis complacentia est delectatio et quod visio amoris quam ponit augustinus est simpliciter sufficiens.