Liber I, Distinctio 6, Quaestio 2 [Paris 1512 Transcription]

Quaerit secundo circa eadem distinctionem. Utrum deus sit realiter et per se primo modo sapiens et intelligens et sic de similibus

videtur quod non quia creatura intellectualis est per accidens sapiens igitur deus.

Consequentia probatur quia iste terminus sapiens unitate est communis deo et creaturae sapienti igitur uni convenit essentialiter pro suo significato et alteri et converso nam quod uni est substantia non est accidens alteri primo phisicorum.

Contra septissime dicit augustinus et recitatur in multis locis primi sententiarum quicquid de deo ad se dicitur secundum substantiam dicitur sicut sapiens bonus et huiusmodi.

Et libro quarto allegat magister distinctione 8 primi "de hoc est esse quod est fortem esse vel sapientem esse" etc et distinctione 45 capitulo primo "voluntas sive volens de deo secundum essentiam dicitur non est enim aliud velle et aliud esse" patet hoc etiam per augustinum ' in quinta probatione tertiae conclusionis praecedentis quaestionis

Prima conclusio omnis conceptus simpliciter abstractus absolutus affirmativus communis deo et creaturae est conceptus quidditativus illius rei simplicis quae deus est et sibi convenit in quid.

Ad cuius probationem supponitur ex praecedent quaestione nullam penitus esse distinctionem inter sapientiam quae deus et quamcumque divinam perfectionem absolutam.

Secundo praemitto quod illa res quae deus est potest tripliciter exponi per pronomen demonstrativunt basque omni addito dicendo hoc vel cum termino communi sibi addito. Diceno hoc ens vel haed res vel per nomen proprium quomodo hoc nomen sortes significat istam rem quae est iste homo et quia illius rei quae deus est non habetur nomen magis proprium quam sit hoc nomen deus utor isto ut sit proprio nomine illius rei sive sit proprium illi in significando sive non.

Tertio suppono quod idem conceptus conveniens sapientiae intellectionis volitionis et si de similibus conveniunt deo et creaturae et ideo nomina ista absoluta univoce dicuntur de deo et aliquibus creaturis. his suppositis probatur prima conclusio per auctoritatem anselmi in praecedent quaestione positam.

Item omnis talis conceptus abstractus est quidditativus respectu cuiuslibet sui per se individui a quorum quodlibet immediate est abstrahibilis. sed conceptus sapientiae est sic immediate abstrahibilis a sapientia creata et increata et similiter conceptus intellectionis et sic de similibus mere absolutis et abstractis tanquam commune quoddam transcendens a suis per se contentis igitur est conceptus quidditativus respectu utriusque maior patet quia non est maior ratio quod sit quidditativus unius eorum quam alterius ex quo utrumque eorum est per se singulare suum aeque. minor patet

Tertio suppostio conceptus sapientiae est communis deo et alicui creaturae igitur est abstrahibilis ab eisdem.

Secunda conclusio conceptus conreti dictorum abstractorum etiam praedicantur in quid de deo ita quod sicut haec est in quid deus vel deitas est sapientia sic et ista deus vel deitas est sapiens vel hic est sapiens demonstrando deum probatur cuicunque praecise eodem sui conveniunt talis conceptus abstractus conveniat et talis concretus si illi conveniat in quid abstractus conveniet et concretus in quid consequentia patet inductive namque eodem sui penitus est deus entitas et ens ideo sicut est in quid hic est entitas ita est in quid hic est ens et econverso sic etiam quia eodem sui est deitas et deus ideo sicut haec demonstrata deitate est in quid deitas ita est inq uid deus sed deus eodem sui omnimode est sapientia et sapiens volitio et volens igitur etc.

Contra haec demonstrata humanitate tua est humanitas in quid et tamen haec non est homo in quid quia potest esse et non esse homo puta si assumeretur a persona divina. Similiter haec est in quid humanitas demonstrato toto sorte praeter digitum et tamen haec non est in quid homo quia hic non est homo similiter linea est longitudo et lngaratione eiusdem rei et tamen loquendo in quid et non longa in quid quia potest fieri brevis eadem longitudine remanente.

Ad primum ista instantia non est ad propositum quia iste terminus homo ut sic sumitur est nomen suppositi et per consequens terminus implicite negativus nulli rei in quid conveniens expresse solo pronomine demonstrativo per idem ad secundum exemplum.

Ad tertium dicendum est quod sicut magnum et parvum quandoque accipiuntur relative sicut patet et praedicamentis et quandoque absolute sicut pater per commentatorem quinto metaphysicae ubi ponit hanc aequivocationem ita etiam de longitudine latitudine et de longo lato nam quandoque accipiuntur relative et ita est aliquid quod est latum respectu unius est strictum respectu alterius et quo est breve respectu unius est logum respectu alterius et sic huiusmodi abstracta longitudo prout ponitur in diffinitione lineae non correspondet huic latum.

Secundo modo accipitur absolute et tunc dicta abstracta correspondent eis et sicut haec est in quid linea est longitudo ita est in quid linea est longa.

Secundo principaliter arguitur sic sit a conceptus proprius illius rei simpliciter simplicis quae deus est.

Tunc sic omnis conceptus concretus absolutivus et positivus quae praedicatur de a aeque essentialiter vel essentialius sicut conceptus concretus adiectivus qui sicut pars diffinitionis alicuius rei praedicatur de conceptus proprio istius rei praedicatur de a in quid per se et primo modo quia hic non distinguitur quid contra quale substantiale sed conceptus alicuius sapientiae est huiusmodi respectu a igitur maior patet per philosophum quia quaelibet pars diffinitionis praedicatur de suo diffinito per se primo modo ex primo posterior et adversarii est hoc concedunt

Unde et habent pror?la quod illud praedicatur in quid et per se primo modo de aliquod quod praedicatur de illo sicut diffinitio vel pars diffinitionis vel ipsamet minor probatur quia tota causa quare talis pars diffinitionis vel quicumque conceptus concretus alius praedicatur per se primo modo de diffinito vel de aliquo alio est quia significatum suum vel abstractu sui est essentia vel pars essentiae significati illius de quo verificatur huiusmodi pars diffinitionis vel huiusmodi concretum positivum et mere absolutum et nihil extrinsecum cum significans cum hoc quod sit praedicatio directa propter hoc enim ista est per se primo modo homo est animatus a anima est animatum quia anima est pars hominis vel animalis vel hominis.

Similiter ista angelus est natura substantialis quia abstractum huius concreti substantialis quia scilicet substantia significat per se illam essentiam quam exprimit hoc nomen angelus sic etiam ly ens praedicatur in quid de quolibet quia per se significatum sui abstracti est essentia vel pars illius de quo verificatur concretum entis constat autem ex praecedent quaestione quod a est essentialiter illud quod per se significatur per conceptum abstractum sapientiae etc.

Sed contra propositio composita ex terminis concretis est indifferenter modo in quid vel in quale tamen verificatur de simplici sicut esset si suis abstractis corresponderent in deo aliqua realiter demonstrata tunc ista praedicatio deus est sapiens esset demonstrativa et in quali igitur etc. maior patet quia termini concreti indifferenter significant suppositum sive suis abstractis correspondeant eaedem res sive diversae in eodem suppositio ut sapiens significat univoce cum dicitur deus est sapiens et angelus est sapiens et homo univoce dicitur de christo et aliis hominibus et deus univoce de christo filio dei ante incarnationem et hoc univoce videtur pro deo et creatura substantia est sapiens.

Respondetur negando maiorem.

Ad probationem dico quod concesso toto quod ponitur in probatione non sequitur ex hoc veritas maioris quia dicendo album est coloratum et homo est coloratus ly coloratum utrobique significat subiectum et utrobique stat uniovce et tamen prima probatio est ut quid secunda est in quale accidentale

Secundum quod ibi assumitur quod sapiens univoce dicitur de deo et angelo si secundum aliquam rationem huius termini sapiens hoc sorte concederetur adhuc non sequitur si haec privatio est in quale angelus est sapiens quod etiam ista sit in quale deus est sapiens.

Item negari potest minor dictae rationis quia similiter potest intelligi temporaliter talis distinctio in deo saltem per impossibile uno modo sic quod sapientia esset accidens inhaerens deo sicut nunc est respectu hominis vel angeli et tunc ista propositio deus est sapiens bene esset praedicatio in quale.

Secundo sic quod sapientia esset pars quae una cum deitate constitueret unum compositum sicut ex materia et forma sit unum et tunc si in ista deus est sapiens ly deus staret por altera parte illius compositi scilicet pro deitate adhuc ista esset in quale deus est sapiens sicut si praeter animam intellectivam in homine poneretur sensitiva ita quod compositum ex corpore et sensitiva esset proprium perfectibile per intellectivam sicut multi tenetur tunc demonstrato composito ex corpore et sensitiva haec essent in quale et per accidens vera hoc est intellectivum sicut nunc ista materia est animata.

Tertio quod in ista propositione deus est sapiens ly deus staret pro composito ex deitate et sapientia et tunc nihil obstaret quin ita esset in quid et per se primo modo deus et sapiens ita bene sicut nunc ista homo est animatum vel rationalis et hoc sufficit ad falsificandum minorem quae est conditionalis.

Item confirmatur haec dicta ratio hic non est formalis conceptus deus non est sapientia igitur deus non est sapiens quia sic tenent in omni materia in quam est de forma consequentiae oppositum consequentis stat cum antecedente et per consequens obligatus ad sustinendum quod non sit sapientia non habet concedere quod non sit sapiens et per consequens esse sapientem.

Probatur de deo in quale non substantiali modo sicut tunc.

Respondetur negando ultimam consequentiam etiam consequentia de qua fit mentio manente licet non sit formalis est tamen necessaria tenens per hoc medium intrinsecum necessarium impossibile est deum esse sapientem sapientia quae non est ipse.

Secundo arguitur principaliter ex radice praecedentis rationis haec praedicatio deus est sapiens modo est vera et nata esset esse vera quantum est ex formali consequentia terminorum si sapientia nec esset deitas nec pars deitatis igitur non eset praedicatio in quid

Consequentia probatur quia omnis praedicatio in quid requirit per consequentiam formalem quod res significata per praedicatum sit quid itas vel pars quid ditatis rei significatae per substantiam licet non econverso.

Respondetur negando antecedens eo quod ly deus de sua formali significatione significat illud quod est essentialiter sapientia et ideo licet ista consequentia non sit bona respectu cuiuslibet hoc est sapiens igitur sapientia est ipsum vel pars ipsius tamen haec est bona deus est sapiens igitur sapientia est deus vel pars ipsius et tenet in omnibus terminis ubi praedicatum taliter se habet sicut hic ad subiectum.

Item conceptus paternitatis non est quidditativus respectu deitatis igitur nec conceptus sapientiae consequentia probatur quia non minus per conceceptum paternitatis concipitur essentia divina quam per conceptum sapientiae si igitur ratio conceptus sapientiae sit quidditativus quia significat essentiam divinam quia conceptus paternitatis ergo est quidditativus propter illud maior probatur quia sicut impossibile est quod per aliquam visionem videatur essentia non visa paternitate et econverso sic est impossibile quod aliquo conceptu concipiatur esse non concepta paternitate et econverso.

Respondetur negando primam consequentiam Ad probationem dico quod assumit falsum scilicet quod ratio conceptus sapientiae sit quidditativus respectu deitatis quia significat essentiam divinam etc.

Ista enim non est causa sufficiens quia tunc conceptus proprius et simpliciter sortis esset conceptus quidditativus humanitatis communiter expresse et conceptus hominis alibi esset conceptus hominis quidditativus et multa alia falsa sequerentur Sed causa est quia conceptus sapientiae ultra hoc quod est repraesentativa essentiae divinae sub ea ratione qua est sapientia est communior conceptu deitatis ita quod ibi sit praedicatio directa et licet alia a deitate significet non tamen extrinsece aliquid conservat plus quam conceptus deitatis ideo deitas est in quid sapientia per se sed hic non est praedicatio directa deitas est paternitas cum deitas sit aliquid quod non est paternitas puta filius.