Utrum sola voluntas cum dei influentia seu concausatione communi sit causa effectiva suae libere volitionis

Videtur quod sic quia sicut patet ex processu augustini 12 de civitate dei capitulo 60 allegato cum praecedenti questione voluntas respectu eiusdem obiecti eodem modo praesenti potest primo habere volitionem. secundo nolitionem omnibus aliis uniformiter concurrentibus igitur si aliqua causa naturalis cum principiaret actum volitionis libere sequitur quod agens mere naturale posset in eodem passo uniformiter disposito contrarios efectus producere quod videtur inconveniens.

Ad opposita voluntas ut videtur non est causa effectiva talium volitionum igitur nec sola voluntas Antecedens probatur quia non probaretur hoc nisi quia ad eius positione poni posset talis volitio et sine ea non et non est materia nec forma igitur efficiens.

Item arguam ego de cognitione prima ad cuius positionem ponitur talis volitio et sine ea poni naturaliter non posset probatur si voluntas esset causa activa suae volitionis tunc idem esset movens et motum in actu et in potentia respectu eiusdem.

Conclusio prima voluntas est causa activa suae volitionis libere haec probata est in quaestione praecedenti articulo primo.

Secunda conclusio quod aliud a voluntate cum principiat active talem volitionem vel nolitionem quia cognitio sibi naturaliter praesupposita et necessario requisita ad hoc quod ipsa sine miraculo esse possit est conprincipium activum ipsius igitur assumptum probatur distinctione 3 Ubi tractabitur de hoc in materia de ymagineimagine et ad praesens probo per argumentum scoti quo distinctione 3 primi probat obiectum active conprincipiare intellectionem ipsius et est etiam argumentum olram ad praesens punctum omnis forma praesupposita et necessario requisita ad hoc quod aliquis effectus sine miraculo producatur et sine qua huiusmodi effectus non producitur est causa in aliquo genere causae hoc enim negato milla retat via concludendi evidenter aliquid causam alicuius naturalis in istis inferioribus sicut patet inductive sed sic praesupponitur cognitio volitioni et non est eius causa nisi effectiva.

Contra ambas conclusiones simul est argumentum primum ad oppositum quaestionis: contra secundam et argumentum secundum ad eandem partem probatur contra primam tunc voluntas sufficienter approximata vel praesens alteri voluntati similiter posset volitionem in illa causare sicut in se ipsa falsitas patet et consequentia probatur sicut probat hoc doctor subtilis de intellectione in materia de locutionibus angelorum libro 2 omne agens producens effectum aliquem in aliquo passo in quocumque passo similiter potest agere similem effectum nisi impediatur ergo etc probatur contra conclusionem secundam tunc agens mere naturale in eodem passo uniformiter disposito posset effectus contrarios successive producere sicut tactum est in principio Probatur tunc crescente notitia cresceret amor falsitas patet quia tunc voluntas non libere sed invita augeret actum suum

Consequentia probatur quia crescente causa ceteris paribus crescit effectus probatur per idem medium sequitur quod omnibus aliis uniformiter se habentibus et aliis re??sitis efficacius vel minus efficaciter agentibus quam prius et sola notitia crescente crescat dilectio secundum gradum aliquem falsitas probatur quia tunc talis gradus dilectionis esset a sola notitia effective et pari ratione prior gradus dilectionis cum sit eiusdem rationis cum isto posset esse a sola cognitione et per consequens tota dilectio quia sicut patet secundum ethicorum ab eisdem vel similibus fiunt aliqua ex quibus augentur probatur tunc iste gradus additus ad crementum notitiae non libere produceretur et pari ratione nec priores quia sicut ille acquitur ex augmentatione solius cognitionis ceteris paribus ita prior dilectio decresceret decrescente sola cognitione et per consequens gradus decrescens a sola cognitione active dependebat igitur non libere agebatur et ita non fuisset meritum nec demeritum

Ad primum sciendum tamen quod alii non concedunt quod cognitio prima concprincipiet actum liberum quia tunc ageret aliquid nobilius se secundum speciem: nec concedunt hanc artem probandi aliquid esse causam alterius quae hic ponitur quia ex ea sequitur quod dispositiones primae essent causa effectiva formae substantialis quod patet falsum de anima intellectiva et etiam de aliis formis substantialibus eo quod persecutiones sunt secundum speciem suis primis dispositionibus. Ned forte potest dari ars generalis ad probandum aliquid esse causam effectivam alicuius nisi forte sic Arguatur stante communi ordinatione dei posito a naturaliter ponitur vel sequitur b eiusdem speciei cum a vel inferioris et b non potest poni per naturam sine a posito vel praesupposito igitur a est causa b tamen haec forma adhuc non est evidens quia adversarius diceret quod de communi ordinatione dei forte sic est quod posito a debet sequi b etc. ut differentia argumento et tamen solus deus vult efficere b vel dedit alteri causae quod ipsa efficiat b et non a sed si per ymaginationem poneretur quod a et b solum essent in mundo tunc forte procederet Argumentum.

Ad primum concedo quod haec non est ars probandi generalis aliquid esse causam hoc posito ac praesupposito naturaliter ponitur effectus ille et sine illo poni non posset per naturam igitur hoc est causa eius et addo naturaliter quia deus se solo potest producere lumen in medio et ponatur quod simul fiat ad praesentiam solet non sine praesentia eius sicut est de effectu sacramenti etiam non sequitur de verbis quae homo dicit orando ipsis positis ponitur gratia et sine ipsis non ponentur igitur sunt causa gratiae quia solus deus causet.

Et sic etiam dicitur de quocumque merito nostro respectu gratiae quam deus confert et ideo est ibi ponere causam sine qua non licet talem non oporteat poni in isto casu ubi per naturam ponit non posset effectus sine tali causa et cum ea naturaliter poni posset actum solum stando in hac consequentia hoc posito cum aliis requisitis illud ponitur et sine isto hoc non ponitur neganda est consequentia in his quae sine miraculo fieri possunt ut pote aliis requisitis si velim palpebras aperire videbo colorem praesentem et si nollem aperire nec viderem et tamen ista volitio non est causa visionis sine qua non fieret quia undiquaque aperirentur palpebrae ceteris uniformiter se habentibus ut per violentiam vel casu idem ponentur effectus.

Sed propter primum modum probandi concedo quod intellectio naturaliter praesupposita dilectioni est causa partialis effectiva ipsius quando ipsa naturaliter causatur.

Contra in anima est una actio relativa distincta ab omnibus absolutis qua dilectio causatur sed ista actio non potest habere aliud principium elicitivum nisi animam quia experior quod omnibus absolute praesentibus in potestate mea est quod diligam vel non diligam igitur nulla res non libera seu mere naturaliter activa est principium elicitivum illius actionis sed solum anima vel voluntas quae libere agit eam et istud patet inductiva quia tale principium non est habitus eo quod dilectio causatur sine habitu nec cognitio quia interdum intenditur cognitio quando remittitur dilectio et econtra nec est aliqua alia res distincta ab anima quia nihil causat dilectionem nisi scienter aliter enim non causaret virtuose.

Respondetur negando primam partem antecedentis et si illa concedaretur adhuc non probatur quod nihil ad aliud ab anima principiet huiusmodi actionem si poneretur sed bene probat quod anima principiat cum quo stat quod aliquid aliud conprincipiat sicut concedit de habitu quando inest et de cognitione similiter et non solum sunt circumstantiae principii actum scilicet a?ume sed etiam sunt causae a quibus naturaliter provenit dilectio et etiam huiusmodi actio relativa si ponitur et si quandoque crescente cognitione remittitur dilectio vel econverso hoc est propter impedimenta quae plus faciunt ad decrementum dilectionis quam cognitio facere possit ad crementum Dices licet noncia vel assensus conformis conclusioni non possit naturaliter causari sine formatione praemissarum vel sine iudiciis conformibus praemissis circa tamen notitia praemissarum non causat effective notitia conclusionis igitur a simili licet volitio praesupponat cognitionem non tamen sequitur quod cognitio sit causa effectiva volitionis antecedens probatur quia quando infertur conclusio praemissae non sunt vel saltem non oportet eas esse eo quod discursus est successive.

Respondetur negando antecedens Ad probationem dicitur quod licet discursus vocalis sit successivus tamen in mente manent praemissae cum conclusione.

Pro quo notandum secundum augustinum 16 de trinitate capitulo 15 licet saepe volibili cogitatione iactemus nos mentaliter huic inde inquirendo et studendo circa aliquod scibile et per talem successivam et volibilem investigationem tandem proveniamus ad actum scientiae per hoc quod iam invenimus principia ex quibus evidenter concludimus quod volumus cum tunc in fine talium inquisitionum medium mentaliter sicut dicit philosophus simul inducens cognovit bene patet quod actus scientialis numquam scientialiter experimur quin conclusio et etiam praemissae praeconcipiantur.

Ad secundum argumentum concedendum est quod idem potest esse movens t in potentia ad habendum illud respectu cuius iam est in actu virtuali et quandoque moveretur adhuc ab alio sicut vinum et ginginbereit virtualiter calidum et potest fieri formaliter calidum ab alio scilicet calefaciente sed non se ipso propter principium intrinsecum impediens scilicet frigiditatem quandoque autem potest movere seipsum ad acquirendum illud formaliter quod habet virtualiter ubi sciendum quod est motio sive causatio univoca id est quod principium agendi sit forma eiusdem speciei specialissime cum forma producta tunc non est hoc possibile quod idem ducat seipsum de potentia ad actum ut pote per calidum per suum colorem non potest immediate semetipsum calefacere et similiter est in aliis.

Et hoc intendit philosophus sexto physicorum unde commentator ibidem dicit quod aliquid moveat secundum quod moveretur est impossibile in motis et moventibus quae dicuntur univoce.

In aliis autem sicut in intellectu et voluntate bene potest idem movere se et esse in potentia et in actu modo iam exposito et etiam in corporibus nonnullis in actionibus aequivocis si sicut aqua potest seipsam frigefacere et colorem inductum in ipsa expellere vel corrumpere.

Ex quo patet quod voluntas causando in seipsa volitionem vel disectionem sui active se haberet et etiam passive respectu illius dilectionis eodem modo est de intellectu respectu suae intellectionis

Item ignis naturaliter determinat sibi caliditatem et aqua frigiditatem igitur non solum passive se habent respectu istarum qualitatum sed etiam active quia potentia praecise respectu alicuius actus vel formae est potentia contradictionis ex non metaphisicae.

Item angelus potest se movere localiter et similiter anima separata ut patet ex creditis in theologia et etiam gravitas separata ut patet in sacramento altaris.

Item gravia et levia moventur a seipsis ut patet nec valet dicere quod grave movetur ratione formae et movetur ratione materiae et ita idem secundum idem non movet et movetur quia materia non potest poni ratio quare leve moveatur sursum vel grave deorsum quam econtra magis quia eadem materia qua nunc est gravis postea potest esse materia levis et econtra et in istis plus est credendum theologis quam aristoteli.

Item augustinus in multis locis libro de trinitate dicit quod intellectus habens habitum scientiae est memoria perfecta et parens respectu notitiae genitae.

Contra omne quod movetur movetur alio septimo phisicorum

Item si aliquid moveret seipsum maxime esset verum in animalibus falsitas probatur quia illa dividuntur in duo quorum unum est per se movens et non movetur nisi per accidens et aliud per se motum et non movet nisi per accidens. probatur gravia et levia non moventur a se ut patet 8 phisicorum quia hoc est proprium animatorum ut ibidem dicitur igitur eadem ratione docens doceretur a seipso.

Item 9 metaphysicae dicitur quod potentia activa est principium transmutationis et transmutandi alterum inquantum alterum igitur.

Ad primum concedo quod omne quod movetur movetur ab alio ad actum primum id est ad formam et quaedam etima moventur ab alio ad actum sed sicut quae moventur ab extrinseco ut proiecta etc.

Tamen secundum theologiam omne quod movetur ab alio movetur scilicet a deo qui est immobilis et ita patet quomodo voluntas moetur et actualiter a deo principaliter et cum hoc etiam primo movetur ab obiecto vel a cognitione qui se eundum aliquos conprincipiat actum liberum secundum alios solum dispositive praerequiritur ad actum liberum tamen voluntas dicitur movere seipsam quia supposito dei concursu et actione consueta ipsa est agens principale in cuius potestate est talem actum producere in se non obstantibus actionibus aliorum agentium creatorum.

Ad secundum de motione animalium probabiliter nec ita vere quin potius virtus motiva movere potest primo seipsam prout melius notum est theologis de angelorum motibus et animae separatae de motu gravium et levium dicendum quod movent seipsa licet non ad actum primum ad quam moventur a generante et etiam ad gravitatem et levitatem quae sequuntur formas substantiales concedendum est tamen secundum quod moventur ab aliquo active immediate scilicet a gravitate et levitate ille movent seipsas et moventur etiam separata substantiis.

Item secundo conceditur quod quando sunt extra loca sua impedita non possunt a seipsis removere impedimentum a ponere se in dispositione tali quod moveant se ad loca sua nec etiam possunt sistere motus suos antequam veniant ad loca sua nec movere se ad omnem differentiam positionis vel ad multas et ista possunt animalia igitur quod ad tales tres conditiones dicit aristoteles quod gravia et levia non momventur ex se sed hoc est proprium animatorum saltem quorumdam scilicet animalium.

Item cum philosophus dicit ibidem quod grave non dividitur in partem per se moventem et in partem per se motam sicut animal.

Respondetur quod licet philosophus diceret quod gravitas non movet se ipsum nisi per accidens sicut nec anima in animali.

Dico tamen quod gravitas primo movet seipsam per concomitantiam vero subiectum suum etc.

Ex his patet quod homo voluntas intellectus et gravia etc moventur a se et movent se ad actus suos et cum hoc stat quod moverentur ab alio non solum intrinseco ut patet in gravibus animalibus sed etiam ab extrinseco sicut voluntas moveretur a deo ad cognitionem et amorem etc. ut patet ex dictis.

Ad illud de docente quicquid sit de consequente negatur consequentia quia scientia est tamquam actus primus docentis inquantum est docens sed nihil movet seipsum ad actum primum.

Ad ultimum dicitur quod illa auctoritas intelligenda est de potentia factiva cuius scilicet effectus recipitur in obiecto extrinseco non de activa communiter dicta.

Ad tertium principale dicitur quod voluntas in alia voluntate non potest agere volitionem nisi permotum obiecti sed supplere efficaciam principii vitalis respectu alterius principii vitalis similis quomodo causat in se actum vitalem non per modum obiecti sed per modum intellectus eet voluntatis et sensus non potest nisi solus deus alioquin hoc posset voluntas facere in alia voluntate illa non cognoscente quia cognitio non disponit eam ad receptionem volitionis ab alio sed ad actionem suae volitionis.

Item tunc si voluntas una active conprincipiet suam beatitudinem posset in alia voluntate consimilem beatitudinem comprincipiare et per consequens eam active beatificare consequens non est dandum.

Item angelus cadens potuisset alium necessitasse ad odium dei et sic euam a voluntas posset facere b velle se non esse vel velle se esse summe miserum vel nolle se esse beatum / quia haec omnia a posset velle de b si igitur potest consimiles actus causare in b sequitur propositum. maior igitur scoti concedit potest de actionibus transeuntibus cuiusmodi sunt aedificare calefacere etc non autem de actionibus immanentibus cuiusmodi sunt visio intellectio gaudium tristitia et huiusmodi / quia nullum ens principiare potest per modum principii distincti contra modum principiandi obiecti aliquem actum vitalem in alio principio vitali nisi deus qui simpliciter omnem efficientiam supplere potest et quicquid potest mediante causa secunda potest sine ea sicut articulus quidam parisiensis docet.

Ad quartum dicitur quod non est inconveniens concedere consequens de causa naturali partiali concurrente tamen cum ea causa libera

Ad quintum dicitur negando consequentiam sed bene sequitur quod ad crementum notitiae ut in pluribus crescit amor ceteris paribus quamvis voluntas libere possit sistere se quod non intensius amet et ex hoc etiam patet quod nullus gradus amoris ascribi potest soli notitiae etc.