Prima conclusio si voluntas in hoc instanti habet actum post hoc habebit illum vel partem eius probatur quia altier indivisibile esset immediatum indivisibile unde patet quod voluntas non potest subito suspendere actum suum sic quod nec habeat ipsum nec aliquid eius.

Alio modo potest intelligi quod subito suspendeat actum suum vel cesset ab eo ita videlicet qudo ab actu per tempus praehabito vel acquisito sic cesset quod in fine temporis non sit ille actus nec aliud eius.

Et isto modo pono conclusionem secundam quod sic quia subito et simul ex discursu praehabito et deliberato consilio potest sententiare et iudicare illud esse malum quod prius credebatur esse bonum et ideo esse nolendum quod prius volendum nec videtur quin in instanti quo primo iudicabit intellectus illud non esse volendum voluntas possit illud velle et conformare se iudicio igitur videtur quod voluntas in casu subito et simul possit cessare ab amore vel odio per aliquod tempus usque tunc habito.

Nota quod aliter est de excutionibus actuum et aliter de electionibus conformibus vel difformibus iudiciis practicis nam de secundis non videtur esse instantia quin in primo instanti evidenter iudicii vel ferme credulitatis possit voluntas se conformare tali iudicio immediate principiando libere talem electionem conformem vel non conformare se si occurat aliud eliciens vel movens ad oppositum sed de executionibus est maior difficultas.

Ad primam rationem in oppositum dicitur quod non est in potestate voluntatis in hoc instanti causantis actum aliquem quin ipsum vel partem aliquam eius retineat per tempus ideo quo ad intellectum primae conclusionis et eius correlarii negatur consequentia

Et ad probationem dicitur quod voluntas non potest utrumque quo ad illum sensum sic coartatum sed bene habet utrumque iuxta intellectum conclusionis secundae et sic etiam conceditur consequentia sicut ex questio.

Ad secundum negatur consequentia scilicet quod invite vellet licet in casu argumenti bene sequatur quod aliter erit quam nun vellet quod foret in futuro non autem aliter quam velit quod sit quo ad hoc quod nunc vult ipsum esse ne aliter quam vult quo ad hoc quod velit ipsum esse quando eliciet.

Ad tertium dicendum quod consequens illatum est verum de damnatis qui sciunt deum non esse odiendum et tamen ab eius odio cessare non possunt de voluntate tamen viatoris non est hoc absolute concedendum

Et tunc ultra dicitur quod ante finem talis temporis intellectus non potest habere tale iudicium nisi sibi a deoimmitteretur vel ab extrinseco proveniret et iurali casu poterit ab actu volendi cessare infra tempus datum infra quod non potest si praecise mansissent omnes priores dispositiones praeter tempus.

Si autem dicatur quod intellectus habuit tale iudicium a principio illius electionis illius actus de quo nunc est sermo tunc tempus nimus tempore dato esset ab ipso perceptibile secundum dispositioens tunc habitas quod est contra superius probata et hic supposita.

Ad quartum concedo quod infra illud tempus si sibi relinquatur cum communiter dei adiutorio necessario meretur non tamen novo merito licet deus posset illud tempus breviare pro suo libito

Dubitatur utrum sequatur sortes in hoc instanti meretur igitur sortes immediate post hoc merebatur

Videtur quod non quia tunc non minus esset in potestate mea retrahere digitum quam retinere actum meum volendi quod est contra augustinum qui dicit quod nihil est tam in potestate voluntatis sicut ipsa voluntas.

Item si sic tunc sequitur voluntas habet a actum volendi igitur immediate post hoc habebit illum igitur in aliquo instanti immediate post hoc erit a actus quod est falsum.

Probatur immediate potest hoc erit a actus igitur immediate post hoc erit a actus et immediate post hoc potest non esse a actus igitur simul poterit esse et non esse.

Respondetur concedendo dubium.

Ad primum in contrarium negatur consequentia quia a primo possum ab extrinseco cohiberi contra voluntatem meam et a secundo non.

Dices in quolibet instanti possum motum digiti rescindere.

Dicendum quod hoc non est verum nisi a casu quia secundum impetum factum a voluntate si nihil novum obstet procedet motus et si voluntarie debet motus praesciat hoc erit mediante actu voluntatis alio ab illo quo imperabatur motus ex ita iste actus erit immediate in potestate voluntatis sicut dicit auctoritas allegata.

Ad secundum negatur consequentia sed bene sequitur quod immediate post hoc a actus vel aliquid eius erit negatur tamen quod in aliquo instanti immediate post hoc erit.

Ad tertium negatur consequentia ultima.

Secundum dubium contra secundam conclusionem si voluntas possit subiot dimittere actum praehabitum sicut dicit ista conlusio praecipiatur igitur sorti quod cesset subito ab illo actu volendi habito citra a instans meridie et tamen sortes non cessat sequitur quod peccet primo in a quia numquam ante a fuit verum dicere iste peccat contra praeceptum sibi datum eo quod in quolibet instant ante a ad huc restabit sibi tempus in cuius quolibet instanti potuit implere praeceptum.

Sed contra videtur quod in a non tenetur cessare ab actu sed ante a igitur etc nec etiam peccavit post a quia praeceptum non extendebat se post a

Et similiter deducitur argumentum si praecipiatur quod sortes faciat talem actum successive hic pono tres conclusiones.

Prima conclusio quod in dicto casu sortes non primo peccat in a probatur quia non omittit primo in a contra praeceptum

Secundo quia tunc primo est sibi impossibile implere quod praecipitur.

Tertio sortes potest in a conteri de hoc quod prius omisit.

Quarto cum toto casu staret quod sortes moretur in a habens usum liberi arbitrium usque ad a et tunc non peccaret in a quia esset extra statum viae.

Sed illud est contra altissiodorum in summa sua libro secundo capitulo 63 dicit quod si praeceptum esset alicui quod cogitaret de deo ante terminum huius diei si non cogitat non est culpabilis ante finem diei in aliquo instanti quia inter illud instans ex finem diei est aliquod tempus in quo potest implere praeceptum et ideo non sequitur sortes tenebatur cogitare de deo ante terminum huius dici et non cogitat igitur omittit ante terminum huius diei debet enim addi vel contraxit maculam omissionis in termino huius diei et in hoc concordant se cum plures moderni.

Huic rationi dicitur sicut ad septimum praecedentis quaestionis quod supponit falsum scilicet quod libere ultra quodlibet instans citra a possit differre et libere differre causationem talis actus subito causabilis sibi praecepti quod non est verum quia dabitur tempus ita parvum ante a quod post eius initium non sufficit sortes deliberare et advertendum exequi actum sibi praeceptum ut tenetur.

Sed hic diceretur quod forte stare poterit continere per totum huiusmodi tempus in eadem deliberatione nollet tamen exequi adhuc si vellet ulterius differre

Sed tunc diligenter oportet cauere ne sic differat ultra principum vel usque ad principium minimi temporis vel ab eo perceptibilis citra a vel maximi quod non quia ex tunc non erit in sua potestate scienter et libere facere vel velle quod sibi praecipitur

Ad antissiodorum dicendum quod tempore ymaginatur omnem partem temporis in infinite dividendo versus minus intellectum creatum posse distincte cognoscere et illo supposito non viderent fugam meliorem quam suam.

Sed adhuc talis peccaret volendo sic differre quia se exponeret periculo sicut rei eventus tunc edoceret et ideo vel interpretative contemneret vel saltem non haberet se erga impletione praecepti sicut teneretur se habere et per consequens ab illo instanti et deinceps sic praesumeretur nolens quia si postea ante a exequeretur quod sibi praecipitur ad huc peccaret et haec sua.

Responsio non potest evadere omnia argumenta.

Pro mea conclusione posita igitur etc.

Secundo dico ad istum doctorem quod non absolute inhaeret illi responsioni quod patet ex dictis et ex eius responsione ad argumentum satis bonum in hac materia iuxta similem formam tertiae rationis superius positae in principio dubii secundi huius.

Quilibet inquit qui mortaliter peccat tenetur conteri sit igitur a instans in quo vel prius tenetur habere actum conterendi et tamen non conseritur in a nec prius igitur in a est peccator si conceditur.

Contra aut tenetur conteri in a aut non si non igitur non omittit in a ex hoc quod non conteritur per casum tunc enim teneretru ad impossibile.

Ad hoc respondet quod aliquis potest omittere ex hoc quod non conteritur in hac instanti nec tamen dico inquit quod teneretur conteri in hoc instanti quia hoc esset impossibile quia sicut omne quod est etc. ita omne quod non est. sed ideo omittit id est viaculam omissionis contrahit quia non conteritur in hoc instanti vel ante.

Unde notandum secundum ipsum quod cum homo peccat non statim omittit ex hoc quod non conteritur omnem impossibile esset quod statim conteretur quia ad hoc quod aliquando comeratur oportet quod prius deliberet cogitando de peccato suo et de pean aeterna et minima et huiusmodi dantur enim induciae a deo tempus deliberationis sed quam tempus praecise deus scit tenetur igitur conteri in tempore induciarum vel in termino illius temporis et si non conteratur in illo tempore vel in termino illius omittit idest peccatum omissionis seu maculam contrahit tunc cum primo est vituperabilis et omittit ex hoc quod non conteritur cum non fuerit prius contritus et tenebatur prius conteri in hoc instanti vel ante: et tunc addit ad huc quod est directius ad propositum de?ens si tamen fuerit vis in hoc quod contritio exigit tempus quam ad hoc quod aliquis conteratur oportet multa praecedere ut dictum est.

Secundum hoc dicendum est quod iste non omittit in termino temporis indutiarum est enim inquit generalis doctrina quod si aliquis tenetur ad aliquam actionem in hac die si ista actio exigit tempus ad sui complexionem nec potest impleri in istanti tunc contrahitur omissio non in termino sed citra terminum in instanti in quo efficitur impotens ad illam actionem in hac die haec ille in sententia.

Notandum quod iuxta primam ymaginationem huius doctoris dicitur ad primum argumentum meum quod licet sortes nihil teneatur facere in a tamen nunc primo sibi reputatur ad poenam et ad culpam quoa ante a non fecit quod ante a facere tenebatur et hoc debet intelligi per sortem modo primo contrahere maculam difformiter omissionis peccati ad modum loquendi doctoris 2 et 5 fundatur super principia secundae ymaginationis vere in hac materia quae principia oporteret eum negare licet sint multum evidentia apud me.

Ad tertium de contritione dicendum esset secundum ymaginationem istam quod no est in potestate sua naturali cum generali dei influentia tunc conteri ex hoc quod contritio plura supponit et ideo non potest conteri in instanti in quo peccat nec statim post.

Sed fortiter contra hoc stat quarta ratior quia tunc aliquis iuste posset damnari etiam secundum ordinatam dei iustitiam qui numquam peccasset mortaliter in vita sua quia ponatur cum casu priori quod talis non peccaverit alto peccato mortali ab illo de quo est sermo ymo praecipiatur sibi sub pena mortis temporalis in a infligendae nisi faciat quod praecipitur sibi citra a et etiam sub poena damnationis aeternae ponatur igitur iuxta talem continuationem factam quod sortes in instanti a absque infirmitate praecedente de potentia dei moriatur tunc damnabitur et tamen dum vixit numquam mortaliter peccavit igitur melius videtur refugere ad secundam ymaginationem tactam in quadam ratione contra primam.

Ista solutio inter alias videtur verior et sequi ex casu qui non obligat ad aliquid cuius omissio imputetur ad culpam ante a et sic in casu concederetur quod talis decedens in a damnaretur pro culpa quae sibi primo imputatur in a dum est extra viam ex eo quod tenebatur aliqualiter se habere vel agere ante a qualiter numquam se habuit vel egit ante a dum vixit / licet igitur in illo casu posset concedi in a in nullo tamen tempore vel instanti ante a tenebatur habere illum actum et ideo ante a numquam fuit verum dicere quod ille omittit omissione quae sit carentia actus debiti: eodem modo intelligitur exemplum sequens de reprehensione libidinis.

Communiter tamen videtur dicendum secundum illum doctorem quod in vita sua iste omisit sibi facere praeceptum id est caruit actu quem tenebatur aliquo tempore habuisse quo vixit sed maculam omissionis primo contraxit in a in quo non vixit tunc enim primo imputatur sibi ad culpam et poenam quod actu tali caruit ad a

Unde sciendum est secundum eum quod omissio significat carentiam actus debiti

Item signat difformitatem culpae omissionis et quandoque talis carentia actus debiti et difformitas exinde proveniens non compatiuntur se sicut ipse declarat in exemplo de cogitatione habenda de deo citra a quia nec in a nec ante a omittit ille omissione quaesit carentia actus debiti quia pro nullo instanti citra a tenetur habere actum illum nec in a quia in a est impossibile sibi habere illum actum ex quo tunc non habet cum ymo nec a principio tenebatur tunc habere eum.

Aliud exemplum ponit de illo qui tenetur reprimere motum libidinis antequam sit mortalis ponatur enim quod talis motus semper citra a sit veniales et in a primo mortalis si non preprimatur citra a in quo casu secundum eum non valet haec argumentatio iste tenetur reprimere motum libidinis antequam sit mortalis scilicet secundum quod hoc verbum omittit importat difformitatem principialiter enim inquit signat carentiam actus debiti nec in proposito compatiuntur se carentia actus debiti et difformitas quae inde proventi quia impossibile est omittere in proposito secundum hanc significationem: sed si omittere importet tantum difformitatem omissionis dicendum est inquit quod ille qui non reprimit motum libidinis omittit in illo instanti in quo iste motus incipit esse mortalis id est difformitatem omissionis contrahit haec ille

Consimiliter igitur ut videtur haberet dicere ad quartum argumentum meum quod in instanti mortis primo contrahit difformitatem sed quia hoc non mihi videtur verum ideo teneo conclusionem prius positam.

Secunda conclusio retento casu possibili principali haec continua nota est vera sortes peccavit ante a et tamen numquam ante a vel in nullo instanti vel tempore ante a fuisset verum dicere iste peccat et huius contradictionem diversi diversi modae tenuerunt aliqui tenentes quod sortes peccavit et tamen in nullo instanti peccavit et peccavit tamen in aliquo instanti

Aliqui vero tenent quod in nullo instanti ante a sed in toto ipse continuato ad a sumendo ly totum cathegoreumatice contra quos probatur conclusio quia talis continue per istos usque ad a fuit in gratia supposito quod non habuit aliud peccatum mortale igitur non peccavit mortaliter ante a

Confirmatur si ante a peccavit ergo ante a privabatur gratia vel igitur in aliquo instanti ante a ultimo habuit gratiam vel in aliquo instanti ante a ultimo habuit gratiam vel in aliquo instanti ante a primo si habuit gratiam et utorque modo per tempus interceptum inter illud instans et a caruit gratia igitur per illud tempus fuit in culpa et peccavit quia gratia non aufertur nisi propter peccatum.

Probatur si sortes fuit peccator in a et etiam ante a et cum suum peccatum numquam fuerit interruptum sequitur quod ipse frurit peccator per aliquod certum tempus terminatum ad a deo notum et naturae consequens est falsum secundum eos quia dato quocumque tempore ante a in principio secundae medietatis illius sortis potuit implere praeceptum consequentia patet quia omne quod nunc est aliquale et prius fuit tale sine interruptione aliqua per tempus aliquod fuit tale

Confirmatur falsitas consequentis quia si sortes per tale tempus continue peccavit mortaliter tunc in quolibet instanti intrinseco illius temporis si moreretur damnaretur tunc deus in puniendo praeveiret sententiam praecepti sui quod non est dandum

Probatur si haec non fuit vera ante a sortes peccat tunc stante dicto casu si sortes moritur in a damnabitur qui tamen usque ad a scilicet ad finem vitae fuit gratus deo quod est inconveniens.

Alia evasio quod sortes ante a peccavit vel gratiam perdidit in nullo tamen instanti ante a sed immediate ante a ita quod in quolibet instanti ante a habuit gratiam et etiam econtra gratia sua fuit in quolibet instanti ante a et tamen sine medio ante a corrumpebatur gratia sortes ymaginatur quasi unum medium inter omnia instantia praeteriti temporis continuati ad a et ipsum a

Contra vel igitur charitas talis corrupebatur successive ante a quod non est dandum de lege dei communi cum qua stat totus casus vel subito et si sic igitur in aliquo instanti ante a et non immediato igitur mediato et per consequens per totum tempus interceptum et in quolibet instanti illius temporis fuisset sine gratia ante a cuius oppositum dicit dicta evasio.

Item si charitas sortis corrumpebatur ante a vel igitur sit quod habuit ultimum sui esse vel primum sui non esse et utroque modo inter illudet a est tempus medium igitur etc.

Item tunc talis charitas desinebat esse ante a vel igitur sic quod tunc non fuit et immediate ante fuit vel sic quia tunc erat et immediate post non fuit et utroque modo sequitur inconveniens Probatur totum tempus in quo sortes fuit in gratia et totum tempus in quo fuit in culpa fuerunt immediata capiatur igitur instans copulans e vel hoc fuit a vel aliud ab a si fuit a non igitur ante a corrumpebatur eius gratia si aliud ab a et non immediatum igitur mediate praecedens a et per consequens per totum medium interceptum corrupta fuisset gratia sortis probatur tunc pari ratione deus potuit fecisse angelum qui vere fuisset ante a et tamen nec fuisset in a nec in aliquo instanti ante a sed in toto tempore continuato ad a cathegorice sumendo ly totum quasi diceretur post omnia instantia ante a et cum ante a producatur igitur similiter unum post a et unum in a tunc habebimus tres angelos consequenter se habentes et indivisibiliter productos nullam cum alio quod est impossibile quia pari ratione posset producere taliter mille et sic habebimus unam durationem compositam ex indivisibilibus consequenter se habentibus etiam productio tertii angeli erit immediata primae sicut secundus eo quod indivisibilia non tangunt se partialiter sed totaliter ex sexto phisicorum igitur productio tertii angeli erit in a et tamen casus ponit quod non in a sed immediate poste a igitur etc. sexto si charitas sortis fuit in omni instanti unde a et cum corrumpebatur ante a et omne corruptum ante a potest deus in a reproducere posset deus facere quod charitas aliqua puta b fuerit in omni instanti huius diei ante a et cum hoc etiam in a et tamen quod simul in hac die fuerit corrupta ante a et pari ratione potest facere quod charitas quae est in a corrupta sit sine medio post a et cum sic reproducatur quod ipsa sit in omni instanti huius diei post a et sicut argutum est respectu a ita potest argui de omni instanti intrinseco istius diei et tunc sequitur quod ista simul staret quod charitas b esset in omni instanti huius diei et tamen quod infinities corrumperetur in hoc die.

Ex quo sequitur quod charitas b esset in instanti quolibet huius diei et tamen infinities non esset in hac die et econverso b quod in nullo instanti b charitas huius diei esset et tamen esset infinities in hac die.

Tertia quod sortes casu posito principali peccavit ante a et per tempus aliquod et per infinita instantia illius temporis fuit sortes peccator ante a certum enim est sortes peccasse in a vel ante a et probatum est pro conclusione prima quod non primo in a igitur ante a et probatum est pro conclusione secunda quod non stant simul quod sortes peccavit ante a et tamen quod in nullo instanti ante a peccavit sequitur igitur quod sortes in aliquo instanti ante a peccavit et cum inter quodlibet instans ante a et a fuerit tempus medium in quo non emendavit se sortes nec implevit praeceptpum sequitur propositum probatur sicut prius pro prima conclusione fuit argutum loco quinto respondendo suppositum ex antissiodori sortes peccavit a principio vel in principio illius minimit temporis eo quod tunc nec volens nec nolens inchoare impletionem praecepti reddidit se impotentem ad implendum postea per praedicta patet ad tres formas principales in principio praesentis dubii propositas scilicet ad primam secundam et quartam

Ad tertiam formam principalem et ad quintam quae est altisiorensis et ad omnes tales dicendum quod talis non faciens vel dimittens in a vel ante a quod pro tunc sibi praecipitur faciendum vel dimittendum talis peccat in a vel ante a et si fiat argumentum de incipere sicut fiebat tertia forma principalis hoc est difficilius quia tunc talis nihil tenetur facere in a sed tantum incipere et incipiere facere non semper est aliquid facere

huic respondet firuanfer in opere correcto quod peccatum commissionis est actus aliquis et ideo per illum actum aliquando dicitur peccans actualiter peccare sed peccatum omissionis est pura privatio actionis quae deberet fierit

Et ideo non oportet quod ille in quo est illa privatio dicatur aliquando actualiter peccans sed verius dicitur quod est in peccato et quod numquam peccavit quia nullum actum peccati habuit. et ideo dum sortes tenebatur incipere unam volitionem in a et non incepit non ideo tunc omisit sed incepti omittere ex esse in peccato et tamen numquam peccavit ymo si deus creasset in ipso gratiam sine medio post a tunc ipse numquam fuisset in peccato sed deus praevenisset culpam haec ille in summa

et potest dari casus in quo solutio sua esset vera id est quod in a non omittit sed incipit obiective puta si dato praecepto de eligendo actum volendi respectu alicuius obiecti et immediate post hoc quantum in se est coageret voluntati ipsa autem non faceret quod deberet si tamen deus praeciperet alicui quod in a instanti inciperet moveri vel aliquid aliud facere quod moram requireret nisi in a haberet efficax imperium faciendi vel movendi talis peccaret in a peccato commissionis primo quia sine talis volitione efficaci in a non exequeretur sine medio post a et sicut tenetur ad executionem exteriorem ita etiam ad interiorem sine qua non potest sicut tenetur in exteriorem et etiam irrationabiliter dicitur in alio scilicet quod nullus actualiter peccat praecie omittendo quod debet quia peccatum dividitur in actuale et originale et actuale ultra in peccatum commissionis et omissionis sed de vocabulis contra eum non intendo.

Ad primum argumentum principale dicendum quod tantum probat secundam conclusionem primi articuli. etc.