Liber I, Distinctio 8, Quaestio 1 [Paris 1512 Transcription]

Circa distinctionem octavam quaero utrum solus deus sit immutabilis

Videtur quod non quia potest esse ubi non est vir extra caelum igitur.

Item aliquid dicitur de deo per accidens igitur est mutabilis. consequentia patet per augustinum quinto de trinitate capitulo secundo de parvis in principio.

In deo nihil secundum accidens dicitur quia in deo nihil est mutabile assumptum patet per magistrum in principio distinctionis 30 ubi dicit. "Sunt enim quaedam ex tempore de deo dicuntur eique temporaliter conveniunt et relative dicitur secundum accidens" et plura similia ponuntur ibidem

Sed huic rationi respondetur ibidem per magistrum et augustinum quod hoc non sit sic "quod deo aliquid accedat sed creaturis" ut ibidem declaratur de minimo qui fit praetium postquam non fuit praetium.

Contra minimus non potest fieri de non praetio praetium sine mutatione in minimo vel in alio sed non oportet fieri mutationem in alio scilicet in instanti quo fit praetium quia nec in rege nec in plebe sufficit enim praecessisse statutum quo sine alia mutatione numeriis in tali instanti fir praetium.

Probatur sic dicitur ineadem auctoritate augustini quam ibidem allegat Magister de non amico fit amicus sine mutatione in uno vel in alio sed deus potest fieri non amicus alicuius sine mutatione illius quod probatur quia deus potest de amico alicuius fieri non amicus eius sine illius mutatione igitur pari ratione econtra.

Antecedens probatur quia capio aliquem habentem amicum venialis peccati puta cogitationem vel delectationem de aliqua illecebra qui actus ex sola mora ceteris paribus fiat mortale peccatum in instanti a tunc iste in instanti a non mutatur et tamen de novo fit non amicus de vel igitur hoc fiet sine omni mutatione contra augustinum et processum ibi sequentem vel mutatio erit in deo

Aliter probatur idem assumptum supposito quod deus modo ante prandium det praeceptum alicui quod citra occasum solis aliquid faciat vel facere incipiat et ille cui praecipitur velit adhuc differre illius praecepti executionem quod bene diu potest sine culpa permaneat in tali voluntate omnino uniformiter usque diu post occasum solis et post meridiem deus erit amicus eius et in solis occasu et post usque quo peniteat non erit amicus eius et iste cuius desinit esse amicus non mutatur in aliquo igitur deus etc.

Item deus est homo qui multipliciter est mutatus igitur deus non est immutabilis.

Consequentia probatur quia nullum idem simplex et indivisibile est mutabile et non mutabile qua tunc esset mutabile et non mutabile quia ex termino privatio sequitur terminus infinitus primo posteriorum.

Ad oppositum est magister in hac distinctione 8 capitulo 4 ubi probat intentum suum per beatus augustinus

Item iacobi primo "apud quem non est transmutatio" et illud malach. "Ego deus et non mutor" distinctio mutatio etiam accipitur a sanctis quandoque communissime pro omni nova inceptione rei vel annihilatione vel distinctione vel destructione vel causatione et ita secundum damascenum visio vocatur mutatio.

Secundo sumitur pro omni receptione formae non praehabitae vel pro desinere habere formam praehabitam et sic materia diceretur mutari in primo stanti sui esse si crearetur sub forma vel si totum compositum ex ea et forma et isto modo loquitur augustinus saepe de materia prima quod fuerit mutata in principio creationis

Tertio sumitur proprie pro omni receptione nova formae vel situs in subiecto praesupposito vel pro perditione formae informantis vel situs subiecto eodem remanente et sic sumitur communiter ab aristoteles physici qui dicit mutare est aliter se habere nunc quam prius.

Conclusio prima loquendo primo modo de mutatione solus deus secundum se est immutabilis de aliis a deo planum est secundum fidem de deo etiam patet secundum fidem et philosophiam quod deus est nec esse esse si enim non esset necesse esse necessario esset prius aliquid eo secundum naturam quod posset facere ipsum esse et ipsum non esse et per consequens quod ponebatur deus non esset deus. de hoc etiam vide distinctione 8 et etiam philosophia dicit primum motor est omnino esse immobilem per se et per accidens.

Secunda conclusio deus est per se secundum se immutabilis secundo modo et tertio modo probatur quia deus non est secundum se formam aliquam subiective recipere nec transferri de situ ad situm probatur per augustinum 5 de trinitate ponitur in textu etiam cum deus sit actus purus nullius per se est perfectionis receptivus.

Tertia conclusio non solum deus est secundum se immutabilis ad formam ipse tamen solum est immutabilis secundum locum vel situm prima pars probatur quia multa alia sunt a deo vel saltem sunt possibilia quae non possunt per formas in eis receptibiles subiective perfici quia aliter esset processus in infinitum informis essentialiter ordinatis receptibilibus in hoc subiecto quaestionis demonstrato consequens est inconveniens igitur. secunda pars conclusionis patet quia omnes substantiae aliae sunt localiter mobiles de corporibus per philosophiam patet etiam de angelis per scripturam quia omnes sunt adimstratorii spiritus etc igitur etiam de accidentibus et de partibus substantiarum non est dubium quia motis nobis moventur omnia quae in nobis sunt.

Quarta conclusio quod deus secundum aliquid est mobilis et mutatibilis vere quia rationem humanitatis assumptae etc de hoc vide satis diffuse evangelium

Sed hic attendendum est quod filii personalitas non transivit secundum se de situ in situ nec mutabatur ad formam.

Sed ista sunt vera de dei filio secundum communicationem ydiomatum sicut omnes doctores clamant ic?e vero dicitur homo ab humanitate sibi unita non secundum talem communicationem ydiomatum sed immediate sicut calix dicitur deauratus ab auro sibi unito vel sicut ferrum secundum damascenum dicitur ignitum a forma ignis sibi ignita vel ab accidentibus similibus accidentibus ignis sed quod deus mutabatur non est nisi secundum communionem ydiomatum ut sit sensus deus mutabatur quia ipse erat ypollasis natuarae mutatae vel sic id est aliquod deo unitum hypostatice mutabatur vel natura ex cuius assumptione deus est homo mutabatur stante illa unione ypostatica et sic de similibus et deus fuit mortuus id est deo ypostatice corpus uniebatur carens vita vel corpus mortuum

Diceres pari ratione dei filius diceretur compositum et creatura et huiusmodi.

Respondeo quod non sequitur licet enim natura assumpta sit creatura et composita et aliud a deo et incepit esse et fuerit creatura et sic de similibus quia tamen dei filius non est natura illa assumpta non enim oportet quod omnia communia relative illi naturae dei filio conveniant quia non illa quae non sunt nata convenire nisi illis quibus primo et immediate conveniunt Verbi gratia licet homo sit albus ab albedine tamen homo non est accidens ab albedine licet albedo sit accidens et licet homo sit animatus ab anima et anima sit pars non tamen propter hoc est homo pars quia hoc quae haec dictio pars non est praedicatum vel terminus relativus natus denominare sub hac denominatione nisi illud cui convennit primo et pari ratione nec hoc praedicatum quod est terminus relativus sibi compositus scilicet totum vel compositum et eodem modo est de illis praeditis idem et aliud vel idem et distinctum licet enim natura assumpta sit distincta a deo et aliud a deo non oportet tamen nec eest aliquatenus concedendum quod dei filius sit aliud a deo vel distinctus a deo et ita de similibus et pari ratione quia deus non es aliquid factum de nihilo quia quaeritur quid et non inventiru ideo non est creatura. et quia etiam ipse non est illud quod resultat ex christi humanitate et verbi personalitate quia ipse fuit ab aeterno et nec hoc resultans nec illud fuit ab aeterno.

Quod pulchre tractat beatus hieronymus in sermone de assumptione beatae marie et non est assignare aliud compositum quod est dei filius igitur et causa est ut praedixi quia talia praedicata totum compositum pars idem aliud distinctum non sunt sub hac forma nata denominare nisi illa quibus immediate conveniunt sicut nec descriptiones eorundem et multa sunt talia sicut esse hic et non alibi et similia secus autem de illis qui dei filio attribuuntur per communicationem ydiomatum.

Diceres deus perforabatur vel dividebatur et et nullum simplex potest dividi igitur deus est compositus.

Respondetur quod quia antecedens verificatur solum per communicationem ydiomatum ideo consequentia non valet plusquam ista christus fuit vere leo de tribu iuda igitur christus habuit vere caudam et quattuor pedes hic enim habet quicquid est proprie leo.

Regula autem quae praedicata sint hic concedenda secundum communicationem ydiomatum de deo et quae capi non potest a creaturis quoniam omnia quae agit vel patititur pars essentialis vel accidens creaturae potest ista creatura dici pati vel agere non ulterius modificando sermonem hunc per illa adverbia bene vel male per se vel per ad mediate vel immediate sic in proposito quicquid egit vel patiebatur natura assumpta attribui potest supposito assumenti per communicationem ydiomatum et ultra hoc sine tali medio vel tali communicatione concretum humanitatis assumptae et omnia essentialiter superiora ad illud per solum pro nominem demonstrativum expresse de hoc vide plus in responsione ad tertium principale.

Sed contra deus est homo igitur est anima igitur corpus animatum igitur divisibilis.

Praeterea damascens dicit de plano sicut tangetur in tertio quod dei filius qui aeternaliter fuit simplex hypostasis ex tempore cepit esse ypostasis composita.

Item si actione passiones naturae assumptae per communicationem ydiomatum competunt illis suppostio cum illa natura assumpta sit deponibilis et reassumptibilis causabilis et corruptibilis creabilis adnihilabilis et multa similia ubi notatur actio et passio illius naturae sequitur quod omnia sic possent dei filio vere attribui

Item deo in triduo mortem ver e uniebatur tam corpus quam anima igitur qua ratione animatus et homo erat ab humanitate unita sibi ita tunc a corpore dici poterat corpus sumendo concretive ly corpus sed omne corpus est compositum et divisibile igitur.

Ad primum respondetur quod accipiendo corpus pro ut est in praedicamento substantiae et est per se superius ad ly animal hoc potest concedi deus est corpus quia est suppositum sustentans ypotastatice corporeitatem et nam sequitur quod sit divisibilis sed sufficit quod corporeitas sibi unita sit composita et divisibilis.

Ad secundum dicendum quod aliquid esse hypostasim compositam potest dupliciter intelligi vel quod sit ypostasis vel ex pluribus resultans et integrata et sic negatur hoc de deo

Alio modo dicitur compositum quod cum alio ponitur ad integrandum aliquid vere unum et sic loquitur damascenus dicens dei filium in incarnatione factum esse noviter hypostasim est compositam quamvis proprie non alteri componatur.

Sed aliud isti puta humanitas ita quod claudicet lex proprie dictae compositionis ex parte verbi non ex parte humanitatis in ipso personaliter subsistent: ubi nota quod quandoque aliqua sic uniuntur quod ex eis sit per se unum compositum a quolibet componendum distinctum in re et denominatione ut patet communiter in compositis ex materia et forma et sic christus vel filius dei non est aliquod compositum ex humanitate et deitate.

Secundo aliqua sic uniuntur quod propter intimitatem quam unum alteri intime unitur et propter modum uniendi vel componendi alterum componendum denominatur ab altero sibi unito et sic dei filius denominatur homo ab humanitate hypostasitate sibi unita a qua etiam denominatur hypostasis composita et sic de pluribus denominationibus consimilibus nec illud est mirum unita subiecto albedine subiectum quod est altera pars illorum unitorum denominationem recipit et vocatur album.

Ad tertium dicendum quod assumi vel deponi vel deo uniri non notant actionem nec passionem naturae assumptae sed potius novitatem entis unius qusi compositi resultantis creari etiam vel annihilari non notant actionem nec passionem proprie dictam ut ita loquor nec eodem modo quo loquitur auctor sex principiorum dicit quod actio est secundum quam in istud quod subicitur agere dicimur.

Ad quartum concedo quod in triduo poterat dei filius vere denominari a corpore et etiam ab anima unita sibi aliqua denominatione quae non est in usu quaecumque ista esse debuerit et ideo de illa non curetur.

Nota etiam quod in triduo verbum hoc non esset homo fuit tamen christus propter animam sibi unita unctam spiritus sancti unctione et licet corpus esset sibi unitum ita quod propter hoc vere diceretur christus iacere in sepulchro non tamen ratione corporis dicebatur christus quia corpori non convenit unctio spiritualis sed quia ille quod fuit christus ratione animae habuit corpus sibi unitum iacens in sepulchro.

Ideo dicebatur christus facere in sepulchro.

Contra conclusionem secundam deus est primus motor aut igitur movet modo naturae aut libere si primum tunc agit falsum secundum ultimum suae potentiae igitur antequam movent caelum non potuit movere nec creare imperium et per consequens fuit mutatus si libere moveat sint igitur duo mobilia a et b aequalia per duo sapacia sic quod tamen a pertransit unam partem proportionalem sui spatii b pertransiet duas de suo et cum a duas de suo b quattuor et sic deinceps semper duplo plures donec totum spatium utrobique sit pertransitum.

Tunc quaero utrum b citius pertingit ad terminum sui spatum vel non. si sic sit d primum instans in quo b pertransivit suum spatium et quaero utrum in illo sit verum dicere quod a pertransiverit partes proportionales infinitas illius ordinis aut non si sic igitur est in fine sicut et b Et si non igitur solum finitas et si hoc cum b praecise per casum praecedat a secundum regulam plures partes proportionales quod patet falsum cum sit in sine spatii.

Si dicatur quod simul pertinget ad terminum

Contra immediate ante d instans b pertransierat duplo plures illarum partium et per consequens cum ita semper esse debeat usque ad ultimum instans b citius erat perventurum ad terminum quam a.

Respondetur concedendo quod b et a simul pertingerent ad finem et negatur ultima consequentia quia licet in principio velocius moveretur quam a tamen post stante casu oportebit quod a moveatur velocius quam b donec praecise in fine pertingat ipsum.

hic etiam valet ymaginatio quae tangitur in spera de partibus aequinoctialis et zodiaci.

Tertio principaliter deus creans potest non esse igitur deus potest non esse Antecedens probatur quia haec est possibilis deus creans non est igitur

Item vel deus creans potest non esse vel deus creans non potest non esse si primum intentum si secundum igitur deus creans necessario est.

Respondetur concedendo quod deus creans non potest non esse nec valet ista consequentia deus creans non est igitur deus creans potest non esse propter ampliationem quae fit in consequente.

Item hic negatur ista consequentia deus creans non potest non esse igitur deus creans necessario est et datur instantia quia haec est falsa chimera potest non esse eo quod si esset vera vel igitur chimera quae est vel quae potest esse potest non esse.

Sed utrumque est falsum eo quod nec chimera est nec potest esse igitur haec est vera chimera non potest non esse et non tamen sequitur igitur chimera necessario est et tunc ultra dicitur quod illa aequipollentia necessarii et non possibilis non solum tenet cum constantia subiecti.

Sequitur enim a non potest non esse et a est igitur necessario a est unde ista negativa a non potest non esse potest habere tres causas veritatis vel scilicet quod a necessario est vel quia a impossibile est esse vel quia aliquid potest esse a et omne tale necessario est modo prima causa verificat istam deeus creans non potest non esse secunda istam chimera non potest non esse tertia istam creans non potest non esse dato quod deus nihil creet

Item secundum hoc ista non contra dicunt deus creans necessario est et deus creans potest non esse nam ambo essent false deo nihil creante Secundo deus creans potest desinere esse igitur etc. Antecedens probatur supposito quod deus nunc primo non creet tunc sic deus creans nunc non est. et deus creans immediate ante hoc fuit igitur deus creans immediate ante hoc fuit igitur deus creans desinit esse igitur deus creans potest desinere esse respondetur negando Antecedens ad probationem negatur consequentia nec istae sunt exponentes consequentis nisi in utraque exponente ly deus creans sumatur pro eodem et tunc secunda esset falsa propter falsam implicationem istam scilicet quod deus qui est creans immediate ante hoc fuit.

Aliter respondetur tam ad responsionem secundam quam ad istam tertiam concedendo quod ista est bona aequipollentia deus creans non potest non esse et deus creans necessario est sed ista consequentia non valet deus creans necessario est igitur deus creans est quia ly necessario ampliat et ideo antecedens significat quod ille qui est creans vel quae potest esse deus creans necessario est et hoc est verum.

Ad instantiam de chimera dico concedendo istam chimera potest non esse et istam chimera quae est potest non esse nec ex illa sequitur quod chimera est cum illa sit negativa cuius subiectum non oportet supponere pro aliquo.

Similiter concedo istam chimera quae potest esse potest non esse et ex illa non sequitur quod chimera potest esse quia non oportet subiectum eius pro aliquo supponere et ratio naturalis in qua debet fundari logica hoc dictat quod non oportet si de aliquo debet verificari posse non esse quod de ipso verificatur posse esse.

Ad aliam negatur consequentia deus creans desinit esse igitur deus creans potest desinere esse propter amplicationem quae sit in consequente: etiam non sequitur deus creans desinit esse igitur deus desinit esse nec consequens est inconneniens cum in instanti quando deus non creat verum sti quod deus creans nihil est eo quod nulla entitas est tunc cui vere conveniat hoc praedicatum deus creans quare igitur non similiter potest ista concedi deus creans desinit esse.

Et accipiatur exemplum de sorte albo vel magis conveniens de sorte patre quia in instanti in quo filius eius primo est mortuus verum est dicere quod sortes pater desinit esse et tamen ipse tunc in nullo dubitatur nec etiam ex hoc sequitur quod sortes desinit esse.

Ad primum principale negatur consequentia quia hoc fieret non propter mutationem dei sed propter positionem loci vel situs cum deo vel dicitur quod deus immense est extra caelum ubicumque potest esse aliquid.

Ad secundum negatur ista consequentia de deo dicitur aliquid secundum accidens igitur deus est mutabilis et hoc sumpto antecedente ad sensum verum concessum a magistro et ab augustino sicut ibidem exprimitur.

Ad primam reductionem de numero dicitur quod ibi sufficit transitus temporis stante statuto regio quo ordinatum est quod ad transitum temporis fieret praetium per idem ad secundum per reductionem noviter facto amico.

Dicendum quod ibi sufficit praeordinatio divina et statutum de abiicienda tenebra et illecebra infra limites temporis praefinit ita quod transitus illius temporis sibi praestituti a deo cum aliis tanguntur in argumento puta perserverentia negligentia et consensu interpretativo vel huiusmodi sufficiunt ut de amico dei fiat non amicus

Ad tertium patet responsio ex dictis in prosecutione quartae conclusionis ubi dixi quod licet filius dei proprie et vere et non per communicationem ydiomatum sit homo et animal et corpus et animatum tamen per communicationem ydiomatum omnes actiones et passiones proprie dictae et motiones locales sive exprimantur active sive passive quae immediate competebant humanitati christi etiam suppostio aeterno absolute sine ulteriori modificatione adverbiorum verissime competebant.

Et ratio primi quia communicare ydiomata est praedicatum uni primo et immediate conveniens alteri secundario et mediate convenire sicut disgregare vel videri quod primo convenit albedini immediate et secundario tribuitur subiectio eius et sicut a qua dicitur calefieri quando calor ipsam informans calefact.

Sed sic non est de praedicatis istis homo humanatum et similibus dictis de dei filio quia ista non primo et immediate conveniunt in christo alteri et per illud aliud filio dei quia tale alterum non esset assignare nisi humanitate assumpta ex constat quod ista nec est homo nec animal nec humanata nec incarnata.

Sed primo et immediate conveniunt hoc in filio dei et sunt sibi ydiomata et nullo modo naturae assumptae sed actiones et passiones sive secundum locum sive secundum formam humanitatis assumptae taliter dei filio congruebant quod ista sunt prima et immediata ydiomata praedicata convenientia illi naturae et illa mediate communicatur supposito in ipsa personaliter subsistente et istud est ita simplex et impartibile et incompositum modo praeexposito sicut aeternaliter existebat licet a compositis et divisibilibus concretive vere denominetur.

Diceres nihil moritur nisi compositum quia mors est separatio partis a parte in composito moriente sed dei filius vere moriebatur igitur vere fuit compositus.

Respondetur quod si dei filius qui verissime pro nobis mortuus est et passus ita immediate et proprissime fuisset mortuus sicut corpus quod erat pars assumptae humanitatis valeret consequentia nunc non valet sic quia sensus est christus vere mortuus fuit id est christus subsistebat in carne vere motiva per carentiam vitae prius eam vivificantis vel animantis et cum hoc stat vera summa et aeterna simplicitas quia simplici uniri potest compositum et ne deo meo aliquid dixisse videat in huuiusmodi expositionibus probo quod dixi testimoniis aliorum.

Unde ambrosius ut recitat Mattheus libro tertio 21 capitulo penultimo in fine emisit christus spiritum sed bene emisit ex carne Et consequenter vide totum capitulum sequens invenies multa dicta ad propositum et distinctione 22 capitulo 3 mortem igitur dei filius et in anima non pertulit et in maiestate non sensit sed participatione infirmitatis rex gloriae crucifixus est.