Librum 4, Quaestio 5 [Paris 1512 Transcription]

Utrum quantitas terminata panis consecrandi sit aliqua res vera extra animam distincta realiter a substantia et qualitate cuius est. Istam quaestionem valde diffuse pertracta hic Adam et ideo si velis requirere in ipso Conclusio autem sua principalis est ista.

Ad quaestionem dicendum quod sic eo modo loquendo quo debet concedi quantitatem esse rem Iste enim terminus res sicut et iste terminus ens aequivoce dicitur de quantitate quae non est res una sed multae et de aliis rebus quarum quaelibet est vere una nolo tamen dicere quod quantitas sit res alia a substantia et qualitate et a partibus earumdem ymmoimmo quantitas ipsa est ipsae partes continuatae in toto et istae eaedem partes si discontinuentur fit quantitas discreta.

Item okam illius tertii dubii in solutione et in tractatu de sacramento eucharistiae capitulo 14 dici plane quod quantitas continua permanens non est nisi partes extensae sive partes situaliter distantes sive istae partes sint substantiae sive partes qualitatis

Ex quo patet quod in ponendo quantitatem continentiam esse non recedit a via ista ex toto licet recedatur in hoc quod ad hoc quod partes sint quantitas non oportet eas distare situaliter secundum eum autem hoc oportet

Et ratio sua est quia substantia corporea esse posset quanta et esse longa lata et profunda et habere partem extra partem esse circumscriptive in loco omni alio quod poneretur quantitas substantiae inhaerens circumscripto quia deus de potentia sua posset tenere partes substantiae demonstrante in sitibus in quibus sunt sine omni mutatione et motu locali earundem destruendo quodlibet tale accidens si poneretur igitur

Contra pono quod deus secundum ymaginationemimaginationem tuam quam dedisti de quantitate corporis christi ponatur aliquod corpus pedale puta a in aliquo spatio et ponat idem a in alio loco in circuitu primi circumquaque ad quantitatem pedalem ita tamen quod isto loco ambiente sit a totum in toto et totum in qualibet parte ita quod quaelibet pars a sit ibi ubique cum qualibet alia eius parte hoc posito rarefaciat deus pedale a tunc sequitur quod erit transitus de contrario in contrarium ymoimmo sine aliqua causarum sive materiarum istarum quas tu posuisti in quadam regula ad salvandum transitum de contradictorio in contradictorium. Constat tamen quod nulla ibi sufficeret mutatio localis et illa non est ibi quia nec a nec aliqua pars a fit modo ubi non erat igitur

Respondetur quod in dicto casu partes mutaretur situaliter et licet non fierent nisi ubi prius fuerunt relinquerunt tamen locum aliquem quem habebant circa spatium pedale sicut notum est cuilibet casum consideranti.

Contra ponat deus totum illud corpus pedale in tota doma et in qualibet eius parte cum qualibet ita tamen quod alibi etiam sit idem corpus pedaliter extensum moveat igitur deus ipsum extensum ad locum et per locum ubi non extenditur non enim videtur quin christus in corpore glorioso extenso transire posset per hostiam consecratam sicut transivit per hostium et sepulchrum et caelum non divisa igitur illud corpus pedale posset intrare locum ubi non extenditur et si ibi a deo rarefieret nec fieret ubi non erat secundum se aut secundum aliquam sui partem nec iuxta illud spatium ubi non extenditur relinqueret aliquem situm proprie secundum se vel aliquam sui partem ubi praeerat.

Dicendum quod tale corpus tunc in tali spaciospatio et dupliciter scilicet modo quantitativo et non quantitativo et secundum aliquem modum puta extensionem fierent ibi novitates quia ex una parte secundum se vel secundum suas partes novum situm acquireret et ex alia parte perderet praehabitum et sic esset ibi mutatio realis. Si dicis secundum philosophum quarto metaphysica si omnia quiescerent omnis essent vera vel falsa sicut prius et per consequens non fieret transitus de contradictorio in contradictorium igitur cum in dicto casu dictum corpus quiescit de ipso non possunt verificari alia quam prius

Respondetur quod dictum philosophi non oportet in hac materia sustineri vel potest intelligi si omnino quiescerent ut prius id est si nullum moveretur nec ageret quod prius non egit nec propter aliquid ageret quod prius non egit nec acceptaret quod prius non acceptavit et similia ita quod sit quies ab omni tali alietate tunc omnia essent vera ut prius alioquin etiam apud philosohum caperet contra instantiam in multis et multo fortius apud theologos nam dato quod rex ordinaret quod minimmus argenteus cessaret esse precium ex tunc minimus talis non esset praeciumpraetium etiam omnibus quiescentibus et praeciato.

Similiter si rex ordinaret quod quilibet inventus in camera regis post instans meridie puniretur morte eo ipso nulla facta novitate praeter solum transitum temporis ille qui ibi fuit prius et post uniformiter in ea se habens ex tunc esset dignus morte et prius non

Probatur dato quod ab aeterno deus ordinaverit sole et radio non motis conservare radium se solo ab aliquo instanti tunc radius qui prius dependebat a sole minime dependeret ibi etiam solus transitus temporis sufficeret entis et potentialis praesupposito quod de facto non esset tempus repugnat enim quod sic ordinavit et quod transeat tempus actu vel potentia et quod non sit ibi transitus praenominatus cuius ratio est quia deus omnipotens est omnem efficientiam supplere potest ideo necesse est si sic velit supplere ut dictum est quod talis effectus ab ipso tunc dependeat et non ab alio a quo prius.

Similiter posset esse dependentia a causa finali ut pote si deus conservaret effectum suum ista die tota praecise amore mei cras propter amorem alterius praecise hoc propter solum transitum temporis nulla mutatione alia requisita quia illae sunt denominationes ab extrinseco. Sed ubi est denominatio formalis et ab intrinseco videtur esse talis transitus omnino impossibilis sine aliqua causa concurrente ut pote de non intelligente intelligens et d non albo albus et sic de similibus

hic tamen advertendum quod ad talem transitum de contradictorio in contradictorium quandoque sufficit solum transitum temporis cum aliis causis requisitis ut cum angelus primo producitur tunc creatur et non conservatur et immediate post conservatur et non creatur

aliquando transitus temporis cum aliis uniformiter manentibus non sufficit sicut patet in exemplis prioribus. Et ratio diversitatis est quia ubi solus transitus temporis sufficit ibi principaliter vel quasi principaliter temporis sufficit ibi principaliter vel quasi principaliter tempus exprimitur vel datur intelligi per propositionem ut patet in exemplo de conservatione et productione angeli in secundo vero non. Sed ibi ordinatio divina vel humna cadit directe super tempus et ideo dato quod deus sic ordinaret et tempus transeat eo ipso transitur a veritate in falsitatem et econverso a significabili sic vel sic.

Item adhuc arguitur sic per articulum parisiensis positum capitulo 15 ubi dicitur quod Impossibile est quantitatem seu divisionem esse per se hoc enim esset ipsam esse substantiam error Ex quo videtur quod motivum condemnantium istum articulum fuerit quod tunc esse possibile quantitatem esse substantiam Respondetur quod hoc non fuit motivum condemnatium sed ipsorum errantium qui propter etiam moti dixerunt quod Impossibile est accidens esse sine subiecto ut patet in principio eiusdem articuli et in articulo uno immediate praecedenti

Item tunc in transubstantiation panis sicut quantitas illa essentialis annichilaturannihilatur ita substantia panis annichilareturannihilaretur Falsitas patet quia extra de summa trinitate dicitur quod panis transubstantiatur in corpus christi et vinum in sanguinem potentia dei igitur non annichilarenturannihilarentur

Respondetur quod qui negaret ibi panis substantiam annichilariannihilari et negaret hoc de quantitate substantiae panis et qui concedunt hoc de quantitate etiam concedunt hoc de substantia et negarent istam consequentiam si substantia panis annichilareturannihilaretur igitur non transubstantiaretur quia secundos istos annichilariannihilari non est nisi totaliter desinere esse secundum materiam et formam et hoc non repugnat transubstantiatoni si infertur ex ea nec est hic vis in re sed in verbis tantum secundum istos est

Ego autem dico quod transubstantio non est annichilatioannihilatio sed conversio panis substantiae in corpus christi ex vi consecrationis sacramentalis eo quod in Instanti conversionis cessat esse sub illis speciebus substantia panis et vini quae praeerat et succedit pro eisdem corpus et sanguis christi ex vi sacramentalis consecrationis nec est ibi aliqua conversio prioris in posterius nisi quod ad non esse prioris succedit sub illis speciebus ex vi consecrationis substantia posterior et quia motus vel mutatio vel quaecunque factio unica denominanda est ab ultimo termino ad quem per se intento licet igitur substantia panis nihil fieret non tamen et ista conversio annichilatioannihilatio sed transubstantio id est successio unius substantiae in loco alterius et per hanc descriptionem satis excludi possunt instantiae circa istam materiam etc.

Item concedendum est quod ex vi illius conversiones corpus christi fit de substantia panis et incipit esse de pane sic quod non alibi non esset nec prius fuisset ipsum inciperet simpliciter esse post non esse ratione illius conversionis nunc autem non incipit simpliciter esse sed incipit esse ex illo pane de quo prius non habuit esse vel incipit esse de illo pane per aliquam transmutatione per quem prius ex illo pane non habuit esse patet ergo quod si corpus christi prius non fuisset talis conversio esset simpliciter eius factio haec autem est eius factio secundum quid scilicet de illo pane.

Item quando per denominationem specierum desinit esse coprus christi tunc verisimile est quod talis desitio corporis christi ibi fit reconversio corporis christi in materia quae prius fuit ipsius panis et ita videtur quod deus reponit ibi materiam quam resumit de corpore christi per dictum modum conversionis et in illa materiae agens naturale corrumpens illas species producit formam eodem instanti in quo illa materia reponitur et sic patet quomodo salvatur quod per illas species sit vera nutritio et quomodo sint active et passive iuxta praedicta in praecedentibus quaestionibus

Sed dubitatur An corpus christi videri possit oculo corporali prout est sacramentaliter sub speciebus panis

Pro ultimo dubio moto in ista quaestione quinta quarti quae est 63 in ordine simpliciter ad primum scilicet utrum quantitas.

Sciendum est quod dupliciter agens potest applicari passo vel situi seu etiam rei situali intrinsece vel extrinsece primo modo tripliciter scilicet vel coexistenter commensurative et informative sicut calor vel aliud accidens applicatur suo subiecto cui coextenditur vel quod informat in illud etiam bene agit suum simile de ipsius potentia educendo vel coexistenter commensurative sed non informative ut si in casu priori deus faceret calorem commensurative coexistente subiecto per se existere sic quod non inhaeret subiecto nec informaret ipsum vel si deus taliter faceret coexistere duo contraria scilicet aquam et ignem vel duas qualitates contrarias scilicet caliditatem et frigiditatem et tunc est bene dubium an in tali applicatione talia suis naturalibus relicta agerent et paterentur vel secundo modo potest hoc contingere sic quod agens alicui applicatur coexistenter non tamen informative nec commensurative sed sic quod totum est in toto et in qualibet parte et quaelibet pars est in toto et in qualibet parte et sic corpus christi est sub speciebus et concomittant ipsius accidentia nec igitur dubitatur an talia accidentia taliter suo situi applicata suis naturalibus derelicta naturaliter agerent in sua passa Verbi gratia an calor vel caliditas lucis corporis christi sic se habentis naturaliter ageret in usu videtur quod non quia secundum talem modum agens non debite applica? passo igitur Antecedens probatur quia applicatio secundi modi praedicti non videtur sufficere ad actionem igitur multo minus applicatio quae posset fieri isto tertio modo. Item videmus quod gravi aliquo modo se habente 16 extra centrum gravitas efficit motum ipso autem alio modo se habent scilicet existente in centro nullum causat motum igitur multo fortius colore sic se habente quod nulli commensuratur situi non potest agere invisum.

Item secundum talem modum non potest esse basis piramidis radiose quia tunc commensuraretur alicui situi igitur etc.

In oppositum per prius convenit agenti agere in passa quaelibet applicari tali vel tali modo applicationis igitur quan?um est de per se fiat ipsum agere naturaliter in passum sine tali applicatione quam tu praesupponis Consequentia patet ex eo quod prius potest semper stare sine suo posteriori licet non econverso.

Item agens agere vel esse suum activum est sibi essentiale taliter autem applicari vel taliter est sibi accidentale sed non oportet quod ablato accidentali aufferatur essentiale igitur secundo modo si extrinsece potest hoc esse contingere tripliciter scilicet continue vel contingue vel consequenter. Et istis modis planum est posse fieri actionem et passionem etc.