TITULUS X.

Praemittit exordium breve, in quo constitutionis causam ponit, et generale interdictum monachorum nigrorum circa exquisitum ornatum, vel notabilem excessum in vestibus, cibis, potibus, equitaturis et lectisterniis. —

§. 1. Specialiter providet circa vestes habitui proximas, almutias, caputia, calceamenta, zonas, cultellos, calcaria, sellas et frenos ipsorum, et ultimo circa habitum superiorem. Ioann. Andr. —

§.2. Providet circa monachorum confessionem, communionem, expositionem regulae, et instructionem novitiorum. Ioann. Andr. —

§. 3. Providet circa venationes et aucupationes monachorum. Ioann. Andr. —

§. 4. Punit certos praedictorum transgressores, omnes alios puniri iubens iuxta disciplinam regulae. Ioann. Andr. —

§. 5. Providet contra professos, euntes ad curias principum, vel alias vagantes, vel infra septa monasterii arma tenentes. Ioann. Andr. —

§. 6. Providet circa monachorum solitudines. Ioann. Andr. —

§. 7. Providet de priorum aetate, et ipsorum sacerdotio, professione et habitatione. Ioann. Andr. —

§. 8. Providet de monachorum ordinatione et ipsorum doctrina. Ioann. Andr. —

§. 9. Confirmat et innovat decretalem supra eodem: Quum ad monasterium, et cap. In singulis. H. d. Ioann. Andr.

Clemens V. in concilio Viennensi . Ne in agro dominico, sacra videlicet monachorum nigrorum religione, indecorum aliquid obrepat, aut vitiosum quicquam perniciose in segetem coalescat, sed ut in illa potius flores honoris et honestatis fructus in ubertate succrescant: eis in vestibus inordinatum omnem seu exquisitum ornatum aut cultum, nec non in cibis et potibus, equitaturis et lectisterniis quemvis notabilem interdicentes excessum

§. i. Statuimus, ut superior vestis ipsorum habitui proxima nigri, bruni aut albi coloris exsistat iuxta morem, apud eos servari solitum in regione, qua degunt. Nec in qualitate panni regularis excedatur modestia, nec quaeratur quod pretiosius et subtilius, sed quod utilius valet inveniri. Sit etiam vestis ipsa rotunda per circuitum et non scissa, nec longitudine nimia aut brevitate notanda, largas etiam manicas habeat usque ad pugnum protensas, non consutitias vel quomodolibet botonatas. Almutiis de panno nigro vel pellibus caputiorum loco cum caputiis habitus, quem gestaverint, sint contenti, iuxta tamen dispositionem abbatis scissis super humeros et honestis caputiis uti possint. In vestibus sendatum pro fodera-turis non portent. Estivalibus largis aut botis altis pro calceamentis utantur. Nullus zonam, cultellum, calcaria cum ornatu deferre, aut cum sella, clavorum ornatu decorata superfluo vel nimis alias sumptuosa, sive cum freno ferraturam ad ornatum habente equitare praesumat. Rursus in locis, in quibus fuerit congregatio duodecim monachorum aut supra, infra septa monasterii abbas, prior aut alius praesidens portet flocum de panno pro flocis aut cucullis in ipso monasterio consueto, monachi vero alii in monasteriis, in quibus flocos soliti sunt portare, debent etiam uti eis. In aliis autem monasteriis et infra domos et alios prioratus, ubi non est tanta congregatio monachorum, cucullas clausas deferant et honestas. Quum vero abbates, priores aut alios praesidentes et monachos alios extra monasterium proficisci continget, flocum, cucullam aut capam clausam habeant, et subtus capam, si eam portaverint, cucullam deferant, aut, si maluerint, scapulare. Quum autem ad serviendum in divinis officiis albis vel sacris vestibus induentur, aut quum occupabuntur in operibus, uti eis liceat scapulari. Verum ne ex diversa acceptione, quam in diversis regionibus huiusmodi vocabula, flocus videlicet et cuculla, dicuntur habere, haesitandi circa praemissa materia relinquatur: cucullae nomine habitum longum et amplum, sed manicas non habentem, nomine vero floci habitum, qui longas et amplas habet manicas, nos intelligere declaramus.

§. 2. Sane singulis mensibus tam in monasteriis quam extra sublata occasione quacunque ad confessionem saltem semel accedant omnes et singuli monachi, et in prima dominica mensis cuiuslibet in monasteriis semper communicent, nisi ex causa forte, quam abbati, priori aut poenitentiariis monasteriorum non differant intimare, eorumque iudicio vel abstineant vel accedant. Regula quoque quum in capitulo legitur, ab illo, qui praeest ipsi capitulo, vel alio, cui hoc ipse iniunxerit, propter iuniores vulgariter exponatur. Novitiis etiam fidelis deputetur instructor tam in divinis officiis quam in observantia regulari.

§. 3. Porro a venationibus et aucupationibus omnes semper abstineant, nec eis interesse, aut canes vel aves venaticos per se vel alios tenere praesumant, nec a familiaribus secum morantibus teneri permittant, nisi saltus, vivaria velgarenas proprias, vel ius venandi in alienis haberent, in quibus cuniculi vel ferae aliae forsan essent, quo casu hoc eis permittitur, dum tamen infra monasteria seu domos, quas inhabitant, aut eorum clausuras venaticos canes non teneant, nec venationi praesentiam exhibeant personalem.

§. 4. Si quis autem praemissorum temerarius exstiterit violator, regulari sub-iaceat disciplinae, et nihilominus, si sotulares non corrigiatos et altos aut caputia, (ut praefertur,) non fissa portare praesumpserit, siquidem abbas vel prior, non habens abbatem proprium, fuerit: per annum se noverit a beneficiorum collatione suspensum; si vero alius fuerit, ab administra-tione, si quam obtinet, sit per annum suspensus. Quodsi nullam habeat, eo ipso per annum reddatur inhabilis ad administrationem et ecclesiasticum beneficium obtinendum. Si qui vero eorum venationi aut aucupationi clamose, vel alias cum canibus aut avibus ex proposito interfuerint: iuxta praemissam personarum distinctionem dictarum suspensionis et inhabilitatis poenas per biennium ipso facto incurrant. Abbate autem vel priore a collatione, (ut praemittitur,) beneficiorum suspenso, ad priorem claustralem cum consilio et assensu conventus vel maioris partis ipsius eorundem beneficiorum collatio devolvatur.

§. 5. Quia vero nonnulli monachorum ipsorum, (sicut accepimus,) suavi iugo observantiae regularis abiecto, interdum, propriis relictis monasteriis, se in eis secure morari non posse fingentes, vel alio colore quaesito, per curias principum evagando discurrunt, et, nisi a praelatis eorum petita pensio vel subventio assignetur eisdem, conspirantes in illos, eisque proditionem vel alia gravia imponentes, eos capi et incarcerari, ipsorumque monasteria comburi procurant, et interdum monasteriorum ipsorum bona in totum vel in partem non modicam occupare praesumunt: nos, eorum in hac parte reprobis ausibus obviare volentes, hoc edicto perpetuo prohibemus, ne monachi aut regulares canonici, administrationem aliquam non habentes, ad curias principum absque speciali praelatorum suorum licentia se conferre praesumant. Quodsi, ut suis praelatis aut monasteriis damnum aliquod inferant, ad dictas curias se conferre praesumpserint: excommunicationis sententiam eos incurrere volumus ipso facto, praelatis eorum districte nihilominus iniungentes, ut ipsos a praedictarum curiarum accessu, et aliis quibuslibet vagationibus et discursu diligenter compescere, ac super hoc non parentes eisdem severe corrigere non omittant. Praefatae quoque sententiae monachos infra septa monasteriorum sine licentia abbatum suorum arma tenentes decernimus subiacere.

§. 6. Ad haec, praedecessorum nostrorum vestigiis inhaerentes, perpetuo prohibemus edicto, ne monachi singuli in singulis sibi commissis administrationibus vel prioratibus habitare praesumant. Sed si proventus prioratuum seu administra-tionum huiusmodi duobus forte non suppetant, iidem prioratus seu administrationes, nisi per abbates ad sustentationem duorum sufficientes reddantur, locis aliis vicinioribus ad eorum monasteria pertinentibus, vel ipsorum monasteriorum officiis, aut inter se invicem, prout erit commodius, cum consilio et assensu abbatum per locorum I ipsorum ordinarios uniantur, monachis locorum, quae aliis ! unientur prioribus, ad claustrum primitus revocandis, et clericis servituris ibidem, de locorum ipsorum proventibus provisione debita facienda.

§. 7. Ceterum prioratus conventuales alicui, nisi XXV. annum attigerit, alii vero curam animarum habentes, etsi cura ipsa per saeculares habeat presbyteros exerceri, cuiquam, nisi XX. annum peregerit, conferri nequeant aut committi. Qui autem prioratus istos vel illos habuerint, infra annum, computandum a tempore collationis seu commissionis sibi factae de eis, et possessionis eorum adeptae, vel infra vigesimum quintum aetatis suae annum, si ante annum ipsum non conventuales prioratus eis commissi fuerint aut collati, se faciant ad sacerdotium promoveri. Quod si cessante rationabili causa non fecerint: eo ipso, nulla etiam monitione praemissa, praedictis prioratibus sint privati, qui ipsis iterum ea vice nullatenus conferantur. Sane prioratus aliquis sive administratio committi alicui vel conferri non possit, nisi expresse professus fuerit ordinem monachalem, neque prioratus aut administrationes extra monasteria obtinentes permittantur in monasteriis, sed teneantur in ipsis prioratibus seu administrationibus, (quacunque non obstante consuetudine,) residere, nisi ex studiorum vel alia causa rationabili ad tempus forte ab huiusmodi residentia excusentur.

§. 8. Ad ampliationem autem cultus divini, statuimus, quod monachi quilibet ad monitionem abbatis se faciant ad omnes ordines sacros excusatione cessante legitima promoveri. Rursus, ut ipsis monachis proficiendi in scientia via opportuna non desit, in singulis ipsorum monasteriis, quibus ad hoc suppetunt facultates, idoneus teneatur magister, qui eos in primitivis scientiis instruat diligenter.

§. 9. Praemissa igitur omnia, et ea nihilominus, quae felicis recordationis Innocentius Papa III. praedecessor noster circa statum monachorum ipsorum pro uberiori cultu observantiae regularis quoad usum camisiarum, abdicationem proprietatis, silentium et esum carnium, ac de eorum capitulis de triennio in triennium celebrandis, et etiam quoad quaelibet alia statuit, quae omnia innovamus et approbamus, expresse volumus et statuimus firmiter observari.

Moniales, quae nulli subsunt nisi Papae, et canonici saeculares, per ordinarios et alia exempta per suos praelatos debent annis singulis visitari. Et ponit numerum personarum, visitationi interesse debentium. H. d. Ioann. Andr.

Idem in eodem. Attendentes, quod, ubi gubernaculum disciplinae contemnitur, restat, ut religio naufragetur, providendum censuimus esse praecipue, ne per contemptum huiusmodi in his, quae se Christo voto celebri desponderunt, quicquam reperiatur incongruum, quod in regularis ponat honestatis gloria maculam, et divinam merito possit offendere maiestatem. Hoc igitur sacro approbante concilio duximus statuendum, ut singula monialium monasteria per ordinarios, exempta videlicet, quae ita sedi apostolicae quod nulli alii subiecta noscuntur, apostolica, non exempta vero ordinaria auctoritate, ac exempta alia per alios, quibus subsunt, annis singulis debeant visitari. Visitatores autem huiusmodi sollicitudinis studium diligenter impendant, ut moniales ipsae, (quarum nonnullas dolentes audivimus in subscriptis excedere,) pannis sericis, variorum foderaturis, sandalitiis, comatis et cornutis crinibus, scacatis et virgatis caputiolis non utantur, non choreas, non festa saecularium prosequantur, non die noctuve per vicos et plateas incedant, aut voluptuosam alias vitam ducant, easque sollertius retrahant ab insolentiis quibuslibet et mundi huius illecebris, ac inducant easdem ad impendendum in monasteriis suis devotum et debitum virtutum domino famulatum. Ad quae omnia observanda moniales easdem, (non obstantibus exemptionibus et privilegiis quibuscunque, quibus tamen quoad alia nolumus praeiudicium generari,) per illos, de quibus supra dictum est, compelli iubemus remediis opportunis. Statuimus insuper, ut quaevis ad regimen abbatiarum assumptae, in monasteriis, in quibus abbatissae sunt solitae benedici, infra annum a suae confirmationis tempore computandum munus benedictionis suscipiant, alioquin a iure suo, (nisi subsit causa rationabilis,) prorsus se noverint cecidisse, per illos, ad quos id pertinet, provisione de abbatissis monasteriis ipsis canonice facienda. Illas quoque mulieres quae vulgo dicuntur canonicae saeculares, et, ut saeculares canonici, vitam ducunt, non renunciantes proprio, nec professionem aliquam facientes, per locorum ordinarios, si exemptae non fuerint, sua, si vero exemptae fuerint, apostolica auctoritate praecipimus visitari, per hoc tamen non intendentes earum statum, regulam seu ordinem approbare. Ipsos autem visitatores notariis duobus, et personis duabus suae ecclesiae, quatuorque viris aliis honestis utique et maturis praecipimus in ea, quam visitando facient, inquisitione fore contentos. Si qui vero visitatores ipsos in praemissis impedire praesumpserint, seu aliquo praemissorum, nisi moniti resipiscant, ipso facto excommunicationis sententiam se noverint incursuros, privilegiis, statutis et consuetudinibus quibuslibet in contrarium minime valituris.