Quaestio 3

¶ Quantum igitur ad primum articulum primo videndum est quid sit noticia siue cognitio vnde potest sic describi. noticia est actus aliquid repraesentans potentie vitaliter per ceptiue Vel sic Noticia est actus vniens potentia perceptiua vitaliter cum obiecto. Et capio hic actum pet prout distinguitur contra habitum scilicet pro illo quo potentia vitalis formaliter percipit. unde apparet quod nulla res est noticia nisi secundum habitudinem quam habet ad potentiam vitalem perceptiuam. ideo ad maiorem declarationem predicte descriptionis et ad euidentiam huius materie / vidende sunt hic tres difficultates satis vtiles

¶ Prima erit per quid siue per quam habitutudinem conueniat alicui rei esse noticiam sium cognitionem Secunda vtrum aliqua noticia possit alicui esse magis vel minus noticia quam sit essentialiter perfecta.

¶ Tercia vtrum diuina essentia possit esse intellectui creato formalis noticia.

¶ Ad primam difficultatem pono quatuor propositiones

¶ Prima est quod nulla qualitas seu queuis de genere accidentis essentia est intrinsece et essentialiter noticia Probatur quia quaelibet talis potest esse et non esse noticia. igitur etc consequentia tenet per quod nominis / quia illud dicitur intrinsce et essentialiter tale quod sic est tale quod non stat ipsum esse et non esse tale Sicut homo intrinsisice et essentialiter dicitur rationalis qui a homo non potest esse et non esse rationalis Antecedens patet quia quodcumque accidens si esset sine subiecto vel eciam in subiecto non vitali ter perceptiuo ipsum non esset noticia etc Ex hoc ergo patet quod nullum accidens est noticia per denomnationem intrinscam sed solum extrinsaicam etc Secunda propositio est quod nullum accidens est noticia alicui per hoc praecise quod est ab illo caualiter effectie Probatur quia stat ipsum causari seu fieri abaliquo et ipsum non esse illi aut alteri noticiam Igitur praecise per hanc habitur dinem non conuenit sibi esse noticiam / consequentia patet et antecedens apparet quia si deus solus causaret illud et nichil aliud / illud non esset alicui noticia / et sic ex cualitate effiliucientie prime cause non capit quod sit noti cia / et per consequens nec eciam ex causalitate effectiua alicuius creature / quia causalitas dei effectiua non minus potest dare talem denominationem quamd causalitas effectiuacreate potentie. Item obiectum cognitum ipsam noticiam causat et tamen clatum est quod non propter hoc capit ip¬ sa noticia talem denominationem quogitur nec precise propter hoc quod ipsum causat potentia perceptiua etc Tercia propositio est quod nullum accidens est noticia per hoc precise quod est in alio formaliter inhesibile Probatur quia si tale accidens informaret subiectum non viuens non esset noticia ut patet Igitur ista denominatio non conuenit sibi per hoc praecise quod informat aliquod subiectum seu inheret alicui subiecto dependendo ab eo in genere cause materialis seu suum esse sibi intrinsice formali ter commnicando Item nulla forma suo subiecto formali communicat per informatio nem in trinsaticam precise illud quod non habet in se intrinsce sed nulla formahabet in se intrinsce vt sit noticia igitur nulla talis per informationem intrin secam precise communicat suo subiecto quod sit cognoscens et per consequens nec per hoc conuenit sibi ut sit noticia siue cognitio. Minor patet ex prima propositione Maior autem apparet per quid nonminis informationis intrinsece Nam per informare intrinsece non intelligo aliud nisi communicare alicui concretiue illud quod aliquid continet abstracti ue / sicut anima que est abstractiue vita communicat corai quod sit viuens

¶ Quarta propositio est quod quodlibet accidens quod est noticia per hoc est noticia precise quod est a potentia vitaliter perceptiua effectiue et est in ea informatiue. Probatur quia licet nullum istorum precise sufficiat vt satis patet per predicta tamen vtrumque simul requiritur et sufficit ut aliquod accidens sit noticia igitur / consequentia patet. sed ad declarationem antecedene pono quatuor propositiones. Prima est quod ad hoc quod accidens sit noticia non sufficit sed bene requiritur quod sit effectiue a potentia vitaliter per ceptiua Patet quod enim hoc non sufficit / apparet satis ex 2am propositione principa li Item ad hoc quod aliquid sit noticia requiritur quod sit in potentia vitaliter percepistaa aliter oporteret dicere / quod esset possibile quod aliquid accidens existens in aere et non existens in intellectum esset ipsi intellectui noticia quod est absurdum / igitur sequitur quod ad hoc quod accidens sit noticia non sufficit sed bene requiritur quod sit effectine apotentia vitaliter pereceptiua / nam si esset ab ea et non in ea non esset noticia Sed quod hoc requiratur / persuaderi potest / sed non demonstrari / unde arguo sic quia si non etc sequitur quod lapis vel aliud quod libet obiectum sufficienter praesentatum intellectui posset sibi esse noticia de se ipso / ita bene sicut qualitas produnctain intellectum ab obiecto / hoc at videtur absurdum sed consequentia patet quia non apparet ratio de vno magis quam de alio nisi quia tale obiectum licet sit proiesuns intellectui tamen nec est nec esse potest sibi cognitio quia non potest esse effectine abeo / non sic aut est de ipsa noticia. Si vero dicatur quod alia est ratio scilicet quia tale obienctum non potest informare talem intellectum sicut potest ipsa noticia ita quod diceretur quod noticia est noticia perhoc quod ipsa est sic sufficienter priesuns potentie perceptiue quod ipsa informat ipsam. aut propter hoc quod ipsa formaliter actuat subiectum vitale et non quia est ab eo effectiue Sicut cum habemus oculos apertos et albedo est in prospectum nostro non est possibile quin videamus albedinem et hoc non est nisi quia potentia vitaliter perceptiua est informata visione. igitur etc Ad hoc dico quod habitudo informationis siue causalitatis formalis ad hoc non sufficit sed requiri tur habitudo causalitatis effectie Vnde quamuis non esset possibile rem talem informare potentiam perceptiuam et ipsam non esse sibi noticiam non tamen sequitur quam istam denomnationem capiat precise per hoc quod informat talem potentiam sed simul per aliud inseperabiliter concurrens quando talis res talem potentiam informat Sicut licet non sit possibile formam aliquod subiectum actuare quando subiectum sit effectus talis formen in genere cause formalis non tamen sequitur quod illud subiectum sit effectus talis forme in genere cause effitis sed solum effectus formalis vel forte nullo modo est eius effectus secundum illos qui ponunt quod subiectum formale non est effectus formalis ipsinforme sed totum conleatum iltur etc Sic ergo potest dici probabiliter licet hoc non possit probari. euidenter unde alia opinio videtur valde probabilis sed tamen ista probabilior et magis consona doctrine perypatetorum quia cum intelligere siue cognoscere sit perfectionis / ista perfectio est magis attribuenda potentie perceptiue secundum rationem effitus siue agentis / quam secundum rationem subiecti siue pacientis cum ceteris peribet perfectius sit agere quam pati / et efficere quam informari. igitur etc 2a propositio est quod ad hoc quod acciens sit noticia non sufficit sed bene requiritur quod sit informatiue in potentia vitaliter perceptiua / patet / quod ne. hoc non sufficit apparet satis ex tercia propositione principali et ex immediate dictis Sed quod hoc requiratur persuaderi potest quia vt iam dictum est ad hoc quod aliquod accidens sit alicui potentie perceptiue noti cia / non sufficit quod sit ab ea / nisi eciam sit in ea. igitur et

¶ Si vero dicatur quod sufficit quod sit ab ea et eciam sit in ea per inexistentiam seu coexistentiam et non requritur quod sit in ea per informationem intrinsecam Ad hoc dico quod non sufficit. et quamuis hoc non posset euidenter probari / potest tamen probabiliter concludi / unde arguo sic pono quod sunt duo angeli siue duo intellectus lo t caliter seperatiscilicet a. et b. et videat vnus alium ita quod a. agat visionem seu cognitionem sui in .b. tunc certum est quod illa visio non est ipsi .a. cognitio quamuis sit ab eo Si ergo deus poneret .a. et .b. in eodem loco non tamen sequitur propter hoc quod illa visio esset ipsi .a. cognitio magis quam ante / igitur ad hoc quod ipsa sit sibi cognitio non sufficit quod sit ab eo et quod sit in eo per talem coexistentiam / sed requiritur quod sit in eo per informationem intrinsecam.

¶ Tercia propositio est quod ad hoc quod accidens sit noticia non sufficit nec requritur quod sit inhesiue in potentia vitaliter perceptiua Patet: quod enim hoc non sufficit apot ec paret ex praedictis etc Sed quod non requiratur persuadeo Pro quo sciendum est quod differentia est inter inexistere / informare / et inherere / vnde licet conueniant per esse indifferunt tamen quia non omne quod inexistit alicui informat illud Sicut patet de deo qua inexistit cuilibet rei et tamen nullam informat. Siliter non omne quod informater inheret / sicut patet de intellectum humano quainformat corpus etc et tamen non inhe¬ ret ei / quia inherere ultra informare requirit quod illud quod inheret alicui subiecto dependeat ab ipso in genere cause materia lis / sic aut non est de intellectu cum non sit eductus de potentia materie sed creatus Sed de hoc alias in materia de creatione / et caualitate formali et materiali dicatur Dico illur quod ad hoc quod aliquod accidens sit alicui inteliali notia non reguritur quod educatur depotsntia subiecti seu quod educatur vel dependeat a subiecto causalitate materiali Nam si tale sit a potentia intellectiua effectiue / et sit in ea informatiue / hoc sufficit. Si vero dicatur quod non est possibile quia eomnipso quod aliquod accidens est abintellectum effectiue et est in eo informatiue / sequitur quod est in eo sic quod educitur de potentia ipsius subiecti et dependet ab eo propa caualitate materiali et per consequens inhensiue Aliter sequatur quod intellectus posset creare etc

¶ Ad hoc dico quod non hemo proinconuenti quod intellectus seum alia creatura possit crear isto modo Qd qualiter sit verum declarabo in 4o libro etc

¶ 4a propositio est quod ad hoc quod accidens sit notia / sufficit et requirit quod sit .a. potentia vitaliter perceptiua caualiter effectie et in ea formaliter intrite Patet ex praedictis et ex hiis patet 4a propositio principa lis Ex praedictis sequentur aliqua

¶ Primo sequitur contra vnum doctorem quod omne accidens quod est nomna capit vt sit nomna per habitudinem proprie calenet proprie effectualem ad potentiam vitalem Patet ex dictis / quia capit perhoc quod est ipsi potentie vitaliter perceptiue causa formalis et est effectus ipsius vt cause efficientis vel agentis et

¶ Secundo sequitur contra eundenquod nullum accidens potest esse notitia per aliquam habitudinem ad potentiam vitalem / aliam quam per causalem et effectualem Patet quia non est ymaginabilis alia habitudo etc. Vnde licet doctor tenens oppositum dicius cat quod noticia non capit hanc denomnationem per hoc quod intellectus efficit eam et quod informat ea sed per hoc quod vitali ter immutat intellectum tamen non efficati ter probat ut patet ex dictis nec sufficienter explicat qualis sit ista habitudo seu quod est vitaliter immutare nec videtur hoc explicabile nisi tenendo viam praedictam etc Igitur etc Tercio sequitur quod deus non potest se solo in intellectum creato aliqua cognitionem velvolitionem causare ipso non consectante vel coagente

¶ De cognitione patet expraedictis / sed de volitione patet per simile quia non videtur ratio diuersitatis etc 4o sequitur quod hoc non obstante omnem cognitionem vel volitionem potest deus causare / ipso intellectum creato non coagente. Patet quia quicquid deus potest causare cum caua secunda potest se solo etc Verum est tamen quod tunc talis res non esset cognitiovel volitio etc Exum omnem actum meri torium potest deus producere sine creatura concurrente etc sed tunc talis actus non esset meritorius et

¶ Ex hiis ergo patet quid est cognitio et per quam habitudinem conueniat sibi hec denomnatioHec de prima etc Ad 2am difficulta tem eciam pono aliquas propostiones Prima quod omnis noticia seipsa est simil obiecto ab ea distincto et per ipsam cognito Patet quia nisi esset similis non plus repraesentaret vnum obiectum ipsi potentie quod aliud / quod est falsum ut patet Quod seipsa sit similis obiecto apparet / quia alias ipsa non repraesentaret directe et immediate ipsum obiectum ymmo magis illud per quod esset imilis obiecto quod suppoinitur esse falum. 2a propositio est quod licet aliqua noticia seipsa seu sua perfectione intrin seca sit magis simil vni obiecto quam alia tamen noticia et obiectum non possunt esse magis vel minus seipsis similla quod de facto sunt dum existunt in rerum natura Prima pars patet quia noticia proprta et intuitiua alicuius obiecti est magis similis obiecto quod generalis et abstrac tiu

¶ Secunda pars patet de se quia nulle duo entia seipsis similia possunt esse magis vel minus similia seipsis quam de facto sint sicut non possunt esse maioris vel minoris perfectionis essentialis quod de facto sint Tercia propositio est quod nulla noti cia potest esse magis de aliquo noticia quod ipsa sit illi obiecto seipsa simil dum obiectum est vel foret similis si obiectum esset et sic non potest magis esse de aliquo noticia quod ipsa sit intrincese et essentialiter perfecta. Patet clare ex predictis

¶ Quarta propositio est quod noticia potest minus esse de aliquo noticia quam ipsa sit seipsa siue per suam essentiam similis suo obiecto et sic potest minus esse notia quad sit quodditative perfecta Patet quia aliqua noticia alicui intellectui potest esse ita maga quod alteri non posset esse paliequalter maget tamen vtrique potest esse notiia ililur etc conia patet et antecedens apparet quia aliqua notia intellectui agelico potest esse ita magna quod intellectui huamno non posset equaliter esse mag / cum ipse sit minoris capaciulis vitalis et tamen illa vtrique potest esse notitia quia de facto notitia est vni et posset alteri applicare in omino simili habitudine ille etc Si vero dicatur quod illa notia miori intellectui non possit esse notiia sed bende maiori Contra hoc arguitur quia sequatur quod aliqui visio dei eciam creata esset vel esit se posset ita magi quod anima christi non posset videre per eam eciam sub quocumque gradum et tamen angelus superior bene posset quod videtur absurdum etc Confirmatur. quia ex cellens intelligibile non corrumpit intellectum. igitur per quacumque cognitionem quod tuncumque perfectam potest intellectus cognoscere quodtucumque sit perue capacitatis quamuis non cognoscat per eam secundum totam latitudinem illius sed secundum capacitatem suam etc Sed contra illud quod dictum est et quod supponit tota ista ymaginatio instatur probapdo quod aliqua sit no mna quae non est similius obirecto / quia aliqua est nomna praecise ad pilosrum vel per solam institutionem voluntariam ripresentans aliquod obelum igitur etc. consequentia patet quia non videtur quod per liberam imposiorum illud quod non est simile obiecto fiat sibi simile Et antecedens apperet de conceptu huius vocis homo qui licet repraesentet naturaliter istam vocem homo / ad pileolum tamen repraesentat sor. et platonem et omnes homines quibus non est similis. Ad hoc dimissis aliis modis dicendi. Rspondeo breuiter quod conceptus huius vocis homo proprie loquendo non est nomena hominis nec repraesentat hominem sed per consuetudinem est quedam colligantia seu mutua concomitantia inter conceptum naturalem hominis et conceptum huius vocis homo propter quam vno conceptu moto per obiectum suum scilicet quando auditur ista vox homo / stat imouetur alius conceptus siue species naturalis hominis / et sic obiectum eius cognoscitur / non quidem per speciem illius vocis sed per propria speciem Et quod ita sit patet quia si deperderentur spicies naualis hominis Iam species illius vocis homo nullo modo repraesentaret hominem etc

¶ Ad terciam ddifficultatem pono aliquas propostiones Prim est quod non est ita de facto quod diuina essentia sit intellectui creato formalis noticia / patet per extrauagantem domini benedicti etc.

¶ Secunda est quod non est ita de facto quod deus vel spiritus sanctus sit voluntati create caritas formalis siue dilectio Sequitur ex prima per simile / et in hoc non tenetur magistur a doctoribus etc.

¶ Tercia est quod non est possibile quod diuina essentia sit formatis nomna intellectui creato vel voluntati create formalis dilcio Et hoc est contra vnum doctorem qui tenet oppositum Eciam patet quia cum non sit de facto vt dictum est si esset possibile ita esse / sequitur quod anima christi perfectius posset cognoscere et diligere deum quod faciat de facto et perfectius posset beatificari quod de facto sit Conse quens est absurdum etc et consequentia patet. quia perfectius esset diligere et cognoscere et beatificari per diuinam essentiam formaliter / quod per aliquam creaturam informatem accidente etc

¶ Quarta est quod non est nobis euidens vel euidenter demonstrabile / esse impossibile quod diuina essentia sit formalis noma intellectui creato vel vountati create formalis dilectio. patet. quia licet dictum sit quod ad hoc quod aliquod accidens sit nonomnia requiritur quod sit effectiue a potentia vitaliter perceptia et quod sit sibi fort tamen hoc non est euidens ymo bene dixi quod oppositum est probabileum tem suposito quod hoc haitudo requeretur ad hoc quod aliqua res creata esset alicui noticia vt vibrur probabile tamen per hoc non haobe quod ita sicut de nomna icreata Sicut quamuis sicut proibile quod nula potentia perceptiua creata possit cognoscere seipla aut aliqua rem aliam per suam essentia / tamen propter hoc non negatur quando diuina potecia pereceptiua hoc possit etc igitur

¶ Si ergo aliquis dicat sicut tenet quidam doctor quod ad hoc quod diuina essentia sit noticia intellectui creato non requiritur intriseca informatio ipsius potentie cognoscentis nec effectiua productio ipsius noticie sed sufficit quod sit priesuns pontentie congnitiue taquam speties cognoscibilis ipsam potentia vitaliter immutans et quod diuina essentia absolute potest se habere in tali habitudine etc non video quod hoc possit euidenter improbari / sed oppositum apparet probabilius propter dicta Et hec de primo primi artituli

¶ Siis praemissis videndum est qualis noaicia sit nobis naturaliter possibilis de deo / circa quod praemitta tres distinctiones deinde ponam tres conclusiones

¶ Prima distinctio est quod noticiarum nobis possibilium quenda est sensualis alia intellectualis / voco aut sensualem omnem noticia ad quam causandam per se concurrit virtus aliqua sensitiua / aut aliquod existens in ipsa Intellectualem vero voco omnem noticia intellectus / siue omnis noti cia sensualis hominis sit intellectubils siue non de quo aliter et aliter esset dicendum / secundum aliam et aliam opinionem de distinctione et ydemptitate potentiarum anime / sicet de hoc alias

¶ Varum autm noticiarum tansilicet sensualium quam intellectualium quedam est simplex et incomplexa Ailia vero complexa Complexarum aut alia distans vt propositio vera aut falsa rAlio Alia indisstans vt oratio que nec est vera nec falsa / loquendo de veritate cui opponitur falsitas. Qualiter aut debet intelligiista complexio in oratione mentali alibideclaraui.

¶ Sed quod noticia sensualis possit esse complexa sicut et intellectualis patet quia animalia bruta in quibus non est noticia intellectualis habent aliqua noticia complexam de sensibilibus / quod apparet quia aliquando videmus vnum brutum apprehendere aliquod sensibile sicut panem et moueri ad ipsum / aliquando vero apprehendere idem et non moueriad illud ergo motus iste cum sit per appetitum naturalem / et talis appetitus quia sequitur apprehensionem presupponit praeter simplice apprehensionem rei sensibilis / noticiam complexam / quia iudicat talem rem esse sibi vtilem et bonam Ad hoc est eciam experientia multiplex et specialiter de canibus venaticis / et pro hoc est auctoritas auicene omudo natubalium parte 4a c primo / vbi probat int brumtis esse sensum communem Videmus ecam quadam bruta esse disciplinabilia / disciplina vero non fit sine complexa noticia Nec valet ratio qua facit adam / dicens quod secundum hoc in talibus brutis esset in tellectus practicus et deberent talia vocari rationabilia. hoc enim non se quitur loquendo ad sensum in quo dicimus hominem esse rationalem et habere intellectum practicum / quia homo non tantum habet siugularia iudicia sed eciam vniuersalia / nec tantum circa sensibilia rationatur / similiter intellectus practicus non solum exsingularibus sed ex altera vniuersali quandoque consiliatur. Et propter hanc differentiam et multas alias ila consequentia non ralet. Soi tamen quis vellet vocare illa rationabilia quod nomina sunt ad pilourum et in pura obedientia sic eciam vnus alius volens vocare omnia cognoscentia rationa bilia posset negare a brutis omnem rognitionem etiam simplice et inferre / quia alias ipsa essent rationabilia quare etc Se noticia autem sensuali siue simplicisiue complexa non plura dico quia magis spectat ad naturales philosophos et medicos et quia satis notum est quod talis non est nobis naturaliter possibilis de do ideo de intelligibili dicendum est hic etc

¶ Secunda distinctio est quod duplex est noticia incomplexa nobis posis / quorum vna solet vocari abstractiua alia intuIltiua / dupliciter aut potest accipi noticia abstractiua Vno modo quia est respectum alicus abstracti a multis singularibus etic cogiabstractiua non est aliud quad cognitio alicus vniversalis abstrahis a multis singularibus. Alit accitur cognitio abstractia secundum quod abstra hit ab existenia et non existentia et ab aliis conditionibus qua contingenter accidunt rei vel praedicantur de re / non quod aliquid cognoscatur per noticiam intuitiuam quod non cognoscatur per abstractiua / sed idem totaliter et subomni eadem ratione cognoscitur per vtramque sed distinguuntur per istum modum. quia no mono intuitina rei est talis noticia / virtute cuius potest sciri vtrum res sit vel non sit / ita quod si res sit virtute eius statim cognoscitur euidenter rem esse / et similiter si esset talis noticia per diuinam potentiam conseruata de re non existente virtute illi us nomen euidenter cognosceretur re non esse nisi forte hoc impediatur propter imperfectionem ipsius noticie. Nam aliquando propter imperfectionem noticie intuitine. scilicet quia est valde remis¬ sa et obscura vel propter alia impedimenta ex parte obiecti vel medi vel altetir us potest contingere quod vel nulle vel pauce veritates contingentis de re sic intuitiue cognita / possunt cognosci sed quando est sufficienter perfecta virtute eius potest euidenter cognosci existentia vel non existentia rei vt dictum est. Similiter quando alique res intuitiue cognoscuntur quarum vna inheret alteri vel vna distat loco ab altera vel alio modo se habet ad altera statim vertute illius noticie incomplexe scitur sires inheret vel non si distat vel non / et sic de alus veritatibus contingentibus Ne vniversalir omnis nomna incomplexa virtute cous potest euidenter cognosci aliqua vieritas contingens maxime de praesenti est nomna intuitina Notitia aut abstractiva est illa / virtute cous de re existenti non potest sciri euidenter vtrum sit vel non sit Et per istum modum noticia abstractiua abstrahit ab existentia et non existentia quia nec per ipsam potest euidenter sciri de re exstente quod existit nec de non existente quod non existit per oppositum ad noticiam intuitiua. Similiter per noticia abstractiuam nulla veritas contingens maxime de praesenti potest euidenter cognosci sicut de facto patet quia quando cognoscitur sortes et albedo eius in absentia sortis noticia abstractiua incomplexa / virtute illius noticie non potest sciri quod sor. est nec quod non est nec quod est albus nec quod non est albus nec quod distat a tali loco vel non etsils verita tibus contineilum et tamen constat quod iste veritatio posunt euidenter cognosci / omnis autem nota complexa vltinate redubitur ad nomtam inconplexam terminorum Igitur illa nomna incomplex a virtute cous possunt ille veritates euidenter cognosci erit noticia intuitiua et ista est noticia a qua incipit noma experimentalis quia vniversalir ille qua potest accipere experimentum de aliqua veritate contingente et mediante illa de aliqua veritate necessaria habet aliquam noticiam incomplexam de aliquo termino quam non habet ille quae non potest sic experiri. Et ideo sicut um philosphum primo methaphysice et 2o posteriorum scintia istorum sensibilium qua accipitur per ex perientiam incipit a sensu n. a notia sensitiua intuitiua istorum signium / ita vniversalie nomna scientifica ipsorum pure intelligibilium accepta per expientiam incipit a nomna intuitiua intellectiua i piorum intelligibilium Ex istis sequuntur aliqua poitiones

¶ Prima est quod notitia intuitiua et abstractiva non differunt per obiecta scilicet quia abstracta potest esse indifferenter existentis et non existentis praesentis et non presentis / intuitiua tantum existentis et praesentis realiter / si cut multi ymaginantur / siue quia abstrac tiua non at tingit obiectum in se sub perfacta ratione sed tantum in quadam similitudine diminuta. ituitiua autem attingit obiectum in se ct sub perfecta ratione vt dicit vnus doctor

¶ Primum patet quia obiectum inquatum terminans aliquam noticiam habet respectu illius rationem cause aut non. Si sic cum non possit habere rationem nisi cause efficientis vt patet sequitur quod illa noticia potest fieri sine illo obiecto quia quicquid deus potest per causam efficientem mediam potest immediate se solo Si non arguitur sic / omnis effectus sufficienter dependet exsuis causis ita quod illis positis omnibus aliis circumscriptis potest sufficienter poni effectus Igitur si obiectum noticie intuitiue in quantum terminas non habet ratioem cause respectum illius / si tale ob¬ iectum in quantum terminans simpliciter destruatur secundum omnem existentiam sui realem / potest adhuc poni ipsa noticia intuitiua et per consequens ipsa secundum se et necessario non plus est existentis quam non existentis praesentis quod non presentis et

¶ Secundum patet quia idem totaliter et sub eadem ratione a parte obiecti est obiectum in tuitiue et abstractiue nec potest aliquid cognosci intuitiue quin possit cognosci abstractiue.

¶ Secunda propositio est quod noticia intuitiua et abstractiua non differunt per rationes motiuas formales siue per quascumque suas causas scilicet quia in cognitione intuitiua res in propria existentia est motiua per se obiectiue et in cognitione abstractiua est aliquid motiuum in quo res habet esse cognoscibile sicut dicit idem doctor siue quia in ipsa intuitiua obiectum mouet vt preens in propria existentia. In abstractiua vero obiectum mouet vt presens in aliquo ipsum representante / sicut ponit idem Patet totum quia sicut ia tactum est deus per idem totaliter potest causare vtramque noticiam nec requiritur simpliciter quod res moueat in propria existentia / eciam obiectiue nec quod sit praesens etc Vnum est tamen quod naturaliter noticia intuitiua non potest esse sine existentia rei / que est vere causa effitiens eius mediata vel immediata Abstractiua autem potest esse natura liter ipsa re nota simpliciter destruc ta Sed tamen per hoc non differunt forma liter iste noment / sed seipsus differunt Pro cuous maiori declaratione sit hec 3a propositio quod noticia intuitiua tam sensitiua quam intellectiua potest simpliciter et absolute esse de re non existente. probatur aliter quod prius quia omnis res absoluta distincta loco et subiecto ab alia re absoluta / potest per diuinam potentiam absolutam existere sine illa Non enim vietur veri simile quod si deus vult destruere unam rem absoluta existentem in celo quod necessitatur destruere vnam aliam existentem in terra Sed visio intuitiua tam sensitiua quod intellectiua est res absoluta distincta loco et subiecto a suoobiecto / sicut si videcam intuitine stellam in celo. ergo ista visio potest manere stella desitructa Confirmatur. quia deus habet noticia intuitiuam omnium siue sint siue non sit et ita euidenter cognoscit res non esse quae non sunt sicut res esse qua sunt ergr etc

¶ Quarta propositio est quod intellectus noster pro statu isto in tuitiue cognoscit eciam aliqua intelligibilia quae ne odo cadunt subed sensu plus quod substanti eperata / patet de intellectionibus et volitioni bus nosris que homo potest expriri sibi inesse et tamen non sunt sensibilia. Euidenter eim cogniquam ego intelligo et ego diligo etc. et talis nomna accepta est immediate ex noticia incomplexa terminorum et certum est quod ad hoc non sufficit nomna intuitiua mei ergo requiritur notitia intuitivna ipsius intellectionis et dilectionis. quare etc. Confirmatur quia ista est noticia accepta perexpientiam quia ita experinur ista in nobis sicut quaecumque sensibilia / sed talis non potest esse sine intuitiua sicut prius tactum est quare etc Ex predictis at satis est notum quod talis noticia intuitiva non est nobis naturaliter possbilis de deo. ido de abstractiua dicendum est hoc etc

¶ Tercia distintiest quod duplex est noticia abstractiva noinaturaliter possbils Nam quendam est qua res ipsa immediate cognoscitur in seipsa et ad ip¬ sam oblectiue terminatur ita quod nichil aliud ab ea distinctum terminat illam noticiam Aio lia est qua res ipsa non in se cognoscitur sed in alio nec ad ipsam re immendiate terminatur sed ad eius speciem seu eius ymaginem in anima existntem Item talium noticiarum quedam est simplex et quaeda conposita Item quaedam est communis et quaedampropa. Item quaedam est absoluta et quedam vero connotatiua Vnde omnes iste dereine reperunitur in noma abstractiua incomplexa vocando large omnem illam noticiam incomplexa quae non est propiEt tsic ex praedictis tribus distinctionibus patet qualiter diuersi modi noticiarum sunt nobis naturaliter possibiles et de aliquibus satis appret quod deus non est illis modis a nobis naturaliter cogis difficultas ergo huius articli principali ter est de nomna incomplexa qualis posset naturaliter haberi de deo. nam nisi aliqua talis esset nobis naturaliter possitut nullam veritatem complexam de deo habere possemus cum ista praesupponit aliam. etc. ido circa hoc ponam tres conclusiones

¶ Prima est quod deus non est a nobis naturaliter pro statu vie cogiti immediate in eipso sed bene in aliquo alio eius representatiuo. Prima pars probatur. quia nichil naturaliter potest cognosciin seipso nisi precognoscatur intultiue sed deus naturaliter non potest cognosci anobis intuitine iltur etc. minor patet quia secundum apostolum visio facialis dei non habetur / nec in hac vita nec videtur intuitiue et in seipso immediate sic quod nullum aliud medium terminet illam visionem. Maior probatur. quia non est maior ratio quod vna res posset a nobis cognosci in se sine preuia noticia intuitiua quod alia. sed multe res non sunt a nobis cogiane in se nisi praeuia intuitiua cogniate / quia secundum philosophum cecus a natiuitate non potest habere scientiam de colore nec potest cognoscere colorem in se quia non potest cognoscere colorem intuitiue. igitur vniversaliter una res non potest in se cognosci nisi praecognoscatur intuitiue / quod si creatura non possit multo magis nec deus. qua re et

¶ Secunda pars conclusionis pate bit ex consequentibus et sequitur ex priimna quia cum deus non sit naturaliter cognoscibilis in seipso sequitur quod in alio Alias nullo modo esset naturaliter cognoscibilis quod est falsum Ex hac conclusione et eius probatione sequitur quod omnis noticia qua res cognoscitur in seipsa est noticia intuitiua vel ex noticia intuitiua accepta Secundo sequitur quod nulla substantia corporea exteri or a nobis naturaliter est in se cogiquicquid sit de anima intellectiua vel quacum quod alia substantia quae est de essentia cogisVnde cum video ignem eius substantia non cognoscitur in seipsa / quia non cognoscitur intuitiue sed de facto non cognoscitur in se nisi accidens igis etc.

¶ Secunda conclusio est quod deus non est anobis naturaliter pro statu vie cogis in aliqua propria specie vel conceptu simpli inci sibi proprio et absoluto / sed bene in aliquo tali simplici et absoluto communisibi et alteri ab ipso Prima pars probatur ex prima parte conclusionis praecedentis quia nullius rei conceptum simplicem proprium sibi et absolutum seu non conqnenotatiuum habere possimus naturaliter nisi illius ob quam immediate in seipsa apprehendere possumus nec per talem conceptum aliquid cognoscitur nisi quod aliquis immediate in seipso praecognoscitur 2a pars probatur quia ut statim dicetur deus est naturailiter cogis in aliquo conceptu simpliciproprio et connotatiuo / omnis aut conceptus conqnotatiuus aliquem conceptum absolutum praesupponit cui attribuitur sicuit album attribuitur alicui absoluto. Aliquid enim est quod dicitur album silicet lapis a lignum Et istud patet ex diffinitione quod nominis etc Igitur cum conceptus conotatiuus deo propus attribuitur alicui conceptui absoluto et non propo deo / vt patet ex prama parte / nec propoo creature ut patet de se. igitur communi deo et creature Sic igitur ortet concedere aliquem vnum conceptum communiem deo et creaturis in quid praedicatiaitem de ipsis / aliter impossibile esset saluare quod deus sit naturaliter cognoscibilis a nobiVtrum autem iste conceptus sit conceptus entis vel substantie vel alius et vtrum per eandem rationem oporteat ponere aliquem conceptum communiem quid ditatiuum substantie et accidenti habet videri in methaphisica etc

¶ Tercia conclusio est quod deus est nobis naturaliter pro statuvie cognoscibilis in aliquo conceptu conplexo sibi proprio et eciam in aliquo simplici sibi proprio connotatiuo velnegatiuo Prima pars probatur quia aliquem conceptum propum deo possuus componere ex conceptionibus simplicibus ab aliis rebus abstractis / sicut sunt tales conceptus ens necessarium suntum bonum sapia infinita etc 2o pars probatur quia possius de deo hare tales conceptus creatius btificatius eternum increaite in pasbibile imutabile etc Et ilsate conceptus est simplex secndum comuier loquentur quamuis distincta sigficeui si ue principatur siue secundario hoc est in recto¬ vel in obliquo Ex hac conlusione sequatur Primo quod nos habemus de deo meltos conceptus quos nescimus esse conceptus dei nisi per discursum. patet de istis prima causa ens omnipotens etc Secundo sequitur quod nos habeus de deo multos conceptus quos naturaliter non possumus scire esse conceptus dei sed solum credimus. patet de istis trinitas personarum generans deum etc / et nulli talium conceptuum deo sunt proprii simplices et absoluti sed oportet quod sint communes vel compositi velconnotatiui quia omnis conceptus proprius simplex et absolutus potest cognosci de re sine discursu etc Sed contra dicta insta tur probando quod deus non est a nobis cognoscibilis Primo quia si sic sequitur quod esset a nobis comprehensibilis. consequens est falsum et contra illud ihe. 22o Potens es et magnus consilio et incomprehensibilis. Ad idem augustinus li. de videndo deo et damascenus libi primo deus est incomprehensibilis / sed consequentia probatur quia illud comphenditur a cognoscente quod cognoscitur esse tantum quantum est / patet per augustinum de videndo deum. Videndo inquit comprehenditur quod ita videtur quod nichil illius latet videntem etc. sed cognoscendo rem quanta est nichil eus latet / cognoseens at deum cognoscit ens infinitum. et per consequens cognoscit deum tantum quantus est / igitur comprehendit deum. Confirmatur. quia omne simplex aut totaliter scitur aut totaliter ignoratur. quia in eo non potest esse pars scita et pars ignorata si ergo deus non totaliter ignoratur / ergo totaliter scitur et per consequens comprehenditur Et secundum augustinum in. 12. de trini. ca. 18. quicquid scientia comprehenditur scientis comprehensione finitur / deus aut est infinitus. igitur etc. 2o arguitur sic quia dictum est quod deus non cognoscitur a nobis immediate in seipso sed in aliquo repraesentatiuo creato sed probatur hoc esse impossibile quia nullum medium cognoscendi ducit in cognitionem alicuius nisi propter similitudinem quahabet ad ipsum / quia sicut patet ex prius dictis omnis cognitio fit ratione assimulationis medii cognoscendi ad ipsum cognitum et quanto est minus simile tanto imperfectiorem cognitionem inducit sed in infinitum maior est dissimilitudo inter deum et creaturam quam sit similitudo et eciam in infinitum maior est similitudo inter vna creaturam et alia quam inter deum et creaturam / et tamen est dare duas creaturas interquas non est tanta similiemdo vt vela sufficiat ducere in cogtionem alterius. ier a multo fortiori nulla creatura potest duce in cogtionem dei vel esse cognitio dei seu mendium eum cognituo Confirmatur probando quod deus seu alia res non potest cognituo in alio / quia quando illud quod denomnat aliquid est totaliter extrinsecum alteri non propter hoc denomnat illud alterum / igitur ex hoc quod aliquis conceptus seu aliqua species vel ymago alicuius rei cognoscitur non sequitur quod illa res cognoscitur. 3o arguitur sic nullum obeum infinitum potest cognosci a potentia perceptiua finita. sed deus est obiectum infinitum et intellectus noster est finitus. igitur etc. minor patet. maior probatur. quia inter obiectum cognitum et potentiam cognoscentem debet esse proportio. unde aliquod est obiectum quod maxi me est proporcionatum intellectuiad cognoscentum et illud non est obelum infinitum vt notum est / igitur finitum et tamen illud obiectum est in certogradu diffis ad cognoscendum et per consequens omne quod excedit illud est maioris difficultatis ad cognoscendum sed deus excedit obiectum omne datum in infinitum igitur est in infinitum maioris difficultatis ad cognoscendum. igitur etc Confirmatur. quia sicut est aliquod obiectum visus corporalis quod propter suam magnitudinem non est perfecte apprehensibile a visu vt sol et similiter est aliud obiectum quod propter peruitatem sua non potest per fecte mouere visum et est aliquod maxime proportionatum visui et si esset aliquod obiectum quod infinite recederet ab illa proportione nullo modo apprehenderetur. Ita similiter videtur de intellectum. quare etc Quarto arguitur sic nulla cogio infinite perfectionis est nobis possibilis cum in tellectus noster sit finite capacitatis sed cognitio dei est infinite perfectionis quia perfectioris obiecti est perfectior cognitio igitur etc Confirmatur quia cognitio quae infinita cognoscerentur et quodlibet eorum distincte / esset cognitio infinite per fectionis quia equiualeret infinitis propriis noticiis illorum infinitorum si essent / sed deus est obiectum equalens vel excedens illa obiecta infinita. igitur cognitio eius est infinte perfectionis. quare etc

¶ Ad ista renter / qud primum quia ibifit mentio de comprehensione seu cognitione comprehensiua dei / ideo de hanc mteria pono quatuor propostiones

¶ Prima est quod deus non potest a nobis cognosci quodtum est deus cognoscibilis patet quia deus cum sit infinitum ens et per consequens infinite cognoscibile ex natura sua / non est tamen a nobis infinite cognosibis et sit non est comprehensibilis a nobis / bene tamen concedendum est quod deus potest a nobis cognosci esse tantus quantus est quia potest cognosci esse infinitus quantus veraciter est.

¶ Secunda propositio est quod deus potest a nobis cognosci totaliter siue totus vt notetur totalitas rei cognite sic quod nichil eius lateat videntem Et isto modo posset dici comprehendiNon tamen concedendum est quod sic tota liter cognoscitur quod omnis veritas deeo cognoscibilis cognoscatur. Et sic communiter capitur comprehendi

¶ Tercia propositio et sequens gratia materie erunt decomprehensione creature Et sit haec 3a / quod creatura est a nobis cognoscibilis tota liter et comprehensiue sic quod cognoscitur a nobis tanta cognitione in esse cognitionis quanta ipsa est ex natura sua cognoscibilis patet quia ipsa non est infinite cognoscibilis cum nichil sit magis cognoscibile quam sit ens seu perfectum in sua natura / sicut nichil est magis risibile aut rationabile quam sit homo. igitur etc. Non tamen concedendum est quod aliqui creatura sit a nobis cognoscis totaliter et comprehensiue sic quod sit nobis possibile cognoscere omnem veritatem de ea cognoscibilem quia finite veri tates sunt de ea cognoscibiles etc

¶ Quarta propositio est quod nulla creatua est anobis cogni tanta cogitione quamta ipsa est cognoscibilis / patet / quia deus potest ipsam cognoscere et de fco cognoscit infinita cogitione quia eadem qua seipsum illur etc Non tamen propter hoc se quitur quin sit a nobis cognfis quantum ipsa est cognoscibilis ad sensum prius dictum / quia ipsa non est plus cognoscibilis quam ens. ideo dicunt aliqui quod creatura non est tantum cognoscibilis quodtum deus potest ipsam cognoscere / et negant istam consequentiam de us potest infinite cognoscere .a. creaturam / igitur .a. creatura potest infinite cognosci vel est infinite cognoscibilis. Nam aliter esset concedendum ipsam esse infinite et per consequens equaliter cognocibilem sicut deus est cognoscibilis quod non videtur bene sonare Sed istud dictum videtur omnino impossibile / nam illa consequentia est euidens vnde dico quod si concedatur quod deus potest infinite cognoscere creaturam oportet concedere quod creatura potest infinite cognosci et per consequens quod est tantum cognoscibilis quamtum deus / et consequenter quod ipsa est simpliciter magis cognoscibilis quod ipsa sit ens ex natura sua. ideo quia istud non apparet michi ronabile / dico quod deus non potest infinite cognoscere creaturam et nego istam consequentiam deus cognoscit cognitione infinita creaturam ergo infinite cognoscit eam sicut et istam deus dilectionem infinmta diligit creaturam. igitur infinite diligit eam. Si autem aliquem auctoritatio reperiantur que dicant quod deus infinite cognoscit creaturam intelligendum est in finite cognoscit / id est cognitione infinita / vel infinite cognoscit id est infinitas veritates de ea cognoscit / sed tamen loquendo incomplexe solum finite produbit ncognoscit creaturam et finite diligiti¬

¶ Sit dicatur ergo creatura est simpliciter a nobis tantum cognoscibilis quamtunest a deo cogis quia solum pafinite est adeo cogio et praecise tantum quodtum ipsa est ex natura sua cognio et tantum cognosis est ipsa a nobis vt ponit tercia propositio iltur etc. Ad hoc probabiliter dico concendo consequens saltem de aliqua creatura / et dico de aliqua et non de qualibet quia forte aliqua est vel esse potest ita perfecta quod illa non esset a nobis cognoscibilis quadtum est ex sua natura cognoscis Non tamen concedo quod aliqua creatura sit tam perfecte anobis cognoscits quaod perfecte est cognoscibilis a deo Sicut licet concedere quod casecunda ita perfectum producit effectu sicut ca prima non tamen quod tam perfecte: quare etc. Ex hiis ergo patet qualiter deus vel creatura est comprehensis et qualiter non. et sic patet ad prima rationem

¶ Ad secunda ratiout de similitudine dei et medii per quod cognoscitur sit prima propositio Quod aliquid potest esse similitudo alterius duobus modis. vo modo in essendo et in perfectione quiditatiua. alio modo in repraesentando et in ratione repraesentatiua.

¶ Secunda est quod primo modo maior e similitudo inter quacumque creaturam et aliam / quod inter creaturam et de um ymmo secundum aliquos inter deum et creatura est infinita dissilitudo isto modo Isti tamen negat consequentiam ergo nuelca est similitudo. secundum alios vero illa consequentia conceditur quia si est infinita dissimilitudo igitur quamta maior cogitari non potest et per consequens sine aliqua similitudine Item si est infinita dissimilitudo igitur deus est equaliter dissimilis omnibus creaturis et per consequens si cum stet similitudo erit equalis et erunt omnes creature equa siles deo vel non una plus quam alia Iodo isti concedunt quod inter hec nulla est similitudo in essendo siue in perfectione quiditatriva quia essentie habent repugnantires conditiones essendi. nam una est necesse esse / alia contingens esse / quicquid tamen sit de hiis patet propositio

¶ Tercia propositio maior est huiusmodi simuil itudo inter aliquam creatura et deum quam interomnem creatura et aliqua. licet non sit ita de omnibus generaliter Vnde ad prtesuens potest hic assigri triplex similitudo Prima est maior colligatia creature ad deum / quia cilice creatura est effectus et causa relucet aliquo modo in suo effectu / ratione cuius quis ex notitia creature dum citur in cognitionem dei / magis quam ex noticia huius creature in noticia alterius cuius non est effectus nec habet talem colligaciam ad aliam Secunda similitudo est ex hoc quod omnis creatura ex quo omnem su am perfectionem recepit a deo est mendium cognitiando perfectionem dei et sic perfectior creatura perfectior dei similitudo existit / sicut de naturali perfectione patet in homine qua dicitur ymago dei et de morali perfectione patet in homine iusto in quo plura relucent de deo Tercia similitudo est per praedicationem qua scilicet multa praedicata perfectionalia poassnter de deo et creaturis et plura dedeo et vna creatura quam de alia Quarta propositio est quod omnis similitudo quam habemus de deo in infinitum differt ab entitate et perfectione dei et ideo omnis cognitio qua habemus de deo in infinitum differt in ratione cognitionis ab entitate dei in ratione cognoscibilitatis / ita quod enm titas divi na in infinitum magis est cognoscibilis quam hec cognitio sit cognitio et hoc probat ratio. Ad confirmationem vero dico quod denominatione extrinseca aliquid potest dici cogite et hoc est quod aliquid aliud immediate cogitur quod suppont pro eo et conuenit ei Et ideo non sequitur conceptus non est deus igitur per hoc quod cogiconceptus non cogiur deus / sed bene sequitur. quod non cognoscitur immediate et in se sed in alio Et hoc non est aliud nisi quia nospossimus deum in se cognoscere vtimur pro eo vno conceptu sibi attributo et illi conceptui attribuimus quicquid potest deo at tribui non pro se sed pro deo et tc dicitur deus cogitio in alio Aio modo potest dici quod deus non cognoscitur in est quia non cognoscitur cogitionem sibi propria sed communi sibi et aliis saltem in signicando licet non in supposiendo et ideo non dicitur in se cogite quia concurrit aliquid aliud in ratione obiecti quamuis deus in ratione obiecti immediate terminet illum actum coguindim Et iste modus videtur mn proba Ad 3am deproportionem obiecti ad potentiam etc pono quatuor propositiones Prima est quod aliquod est obiectum maxime proportionatum intellectui vel potest esse / et illud non est infinitum et est in certo grdudiffitis 2a est quod omne illud quod excedit illud obiectum in perfectione est maioris diffitis ad cognoscendum et non ita perfecte cognoscitur abintellectum / et si ita perfecte hoc est cum maiori difficulitate 3a est quod non propter hoc sequitur quod obiectum quod exced illud in infinitum sit infinite difficultatis ad cognoscendum sed bene sequitur quod est infinite diffis ad cognoscendum ita perfcensicut intellectus intelligeret illud obiectum maxime sibi proportionatum Vnde bene conceditur et hoc probat ratio quod noster intellectus non potest perfectecognosce deum nec ita perfecte sicut illud obiectum Ex hiis sequitur 4ta propositio quod intellectus noster secundum suam facultatem / cognitione dei recipit / et non secundum dei cognoscitem et iodo cognitio dei non diciturin nobis finita vel infinitaa re cognita finita vel infinita sed a facultate cognoscentis Et sic non sequitur deus est infinitus ilur cognitio nostra de deo est infinitased quia intellectus noster finitus est ideo finite cognosit deum et sic patet ad ratione Ad confirmationem de sensu conceditur assumptum et hoc est quia excellens sensile corrumpot sensum non sic aut est de intellctu: quare etc Ad 4am conceditur maior et negatur beonum et ad probationem dico quod quamuis vna notia sit perfectior alia quia perfectioris obiecti non tamen simpliciter et vniuersaliter ortet sic esse sed cum sta circustantia ceteris paribus / posset enim aliumnde noticia fore ita imperfecta quod maior perfectio obiecti non faceret eam magis perfectam / bene sequitur tamen eam esse magis perfecta perfectionem proueniente ex parte obiecti absolute considerati et sic patet quod non est necesse infiniti obiecti noticiam esse infinite perfectionis sed stat ipsam esse mius perfectam quam sit aliqua noticia obiectiminus perfecti. quare etc

¶ Ad confirmationem dico quod illa cognitio qua infinita distincte cognosceretur esset infinite perfectionis in ratione cognitionis quia equiualeret infinitis cognitionibus propriis / et nego consequentiam quod ergo illa cognitio quam habemus de deo sit infinite perfectionis sed solum illa quam deus cognoscit se quia licet ista cognitio quam habemus de deo sit de obiecto quod equa let illis infinitis tamen in infintum mius facit cognoscere illud / quod illa cognifaceret que esset infinitorum obiectorum Vnde si ista cognitio quam habemus dendeo faceret ipsum cognoscere tantum quam tum cognoscibilis est ratio bene concluderet. igitur etc. Et sic patet ad praedictas rationes Et hec de toto primo articulo

Quantum ad secundum articulum in quo videndum est vtrum nobis sit per se notum deum esse. Primo praemittam diffinitionem quid nominis quid dica tur per se notum. Secundo ponam conclusiones responsales ad articulum. Tercio arguam in contrarium et breuiter inter diuersos modos dicendi eliga¬ hic vnum etc.

Quantum igitur ad primum punctum dico quod illud quod proprie dere per se notum est ipsa propositio et non ipsius propositionis significtu. quia non pono aliquod complexe significabile seu significatum totale ipsi propositioni adequa tum sicut ymaginantur aliqui / ideo per se notum potest describi. quod est propositio que vel alia sibi equiualens in significando cuilibet vti ratione potenti¬ / naturaliter potest esse nota / absque indigentia noticie alicuius extrinseci Dico primo quod vel alia sibi equiualens etc vel omnino similis quia nulla vna numero est cuilibet nota Dico secundo cuilibet vti ratione etc. quia ipsa propositio per se nota debet esse talis quod cuilibet aduertenti eam sit euidens nec possit naturaliter esse dubia Per primum excludum tur propositiones dubie credite vel opinate. per secundum vero propositiones quelicet non sint dubie tamen possunt esse dubie ante demonstrationem vel experientiam Dico tercio sine indigentia noticie etc / quia si ad suam noticiam alia noticia esset necessaria iam non esset per se nota

¶ Sed quarto addo alicuius extrinsatie quia non excluditur noticia terminorum per hoc quod dicitur per se / namsine noticia terminorum non potest aliqua propositio esse nota Vnde dicit philosophis quod principia cognoscimus in quantum terminnos cognoscimus quod intelligendum est de illis principiis que vocatur digni tates non autem de illis que sumuntur per viam sensus et experientie. Hec igitur descriptio sic intellecta est de intentione philosophi 2o posturum et commentato ris 3o de anima commento xxxvi. hibi loqui tur de dignitatibus et propositionibus que sine doctrina et sine antecedente cogine veniunt in mentem Ex praedicta descriptione sequuntur aliqua corit Primum est quod nulla propositio contingens est per se nota / quia nulla vel sibi equalens potest naturaliter cuilibet esse nota sine ec cum quelibet per experientia Primo fiat nota Vnde nulla istarum ego intelligo ego diligo etc proprie dicitur per se nota quia quaelibet per experientiam intellectualem est nota et licet sit michi nota non tamen cuilibet alteri et si ita est de hiis sequitur ita esse de omnibus aliis a fortiori Secundo sequitur quod non omnis propositio immediata est per se nota quia multe sunt immediate que absque experientia cognitio non possunt sicut iste aliquod mouetur calor est calefactiuus et Tercio sequitur quod nulla propositio demonstrabilis est per se nota quia omnis talis est dubitabilis sed nulla dubitabilis est per se nota et hoc est contra aureolum et qui tenet quod quendam communes animi conceptiones et per se note propositiones veniunt in mentem quodam similo inperceptibili ut quod omne totum sua parte quodtita tiua est maius probatur ex hoc quia continet partem et addit super eam et ad hoc est alacem. 2o perspectine capitulo 2o dicens quod plures sunt propositiones que reputantur quod sint prime et tamen non comprehenduntur nisi per rationem / verbi gratia depraedicta propositione Sed istud non valet quia siue illa propositio sit per se nota siue non dico tamen quod non est de monstrabilis quamuis sit sillogisais sillo ex veris et necessariis quia licet iste sicum sit bonus et ex necessariis omne quod continet tantum et ampre est maius eo omne totum continet partem et amplius ergo etc quia premisse non sunt notiores conclusione vt patet ideo non est demonstratio sed petitio etc Quarto sequitur quod non omnis propositio cuius praedicatum includitur in ratione subiectiest per se nota nec eciam omnis propositionis per se note praetum includitur in ratione subiecti et hoc est contra aliquos doctores

¶ Primum tamen patet quia aliter sequitur quod omnis propositio in qua partur diffinitio vel pars diffinitionis de diffinito esset per se nota consequentia patet et falsitas consequentis nota est. 2m eciam patet quia iste sunt eciam per senote homo est asinus vel non est asinus Si ab equalibus equalia etc et tamen potesta non sunt de ratione suborum vt notum est. igitur etc Sic ergo patet quid sit per se notum etc

¶ Hiis ergo premisis ponam tres conclusiones resontiales ad presentem articulum

¶ Prima et principalis est quod licet ista propositio de us est non sit per se nota nobis existenti bus in via ipsa tamen quam formant beati in patria est per se nota Prima pars probatur quia illa propositio quam de facto habemus est naturaliter dubitabilis. igitur etc consequentia patet ex dictis / et antecedens apparet de se etc Secunda pars probatur quia beatus appraehendens illos terminos et formans propositionem naturaliter assentit ei sicut primo principio nec posset eam plus dubitare quam primum principium et ita esset de quolibet alio intellectuformante talem propositionem etc igitur etc Antecedens patet et consequentia tenet quia illa propositio est per se nota que licet non naturaliter veniat in mentem tamen ipsa formata siue voluntarie siue naturaliter siue supernaturaliter eius euidentia naturaliter venit in mentem ex sola noticia terminorum Sicut enim ut dixi propositio per se nota non excludit noiticia terminorum sic nec noticia terminorum est causa sufficiens talis noticie sed cum noticia terminorum requritur formatio propositionis. quare etc. Ex prima parte conclusionis sequitur quod deum esse non est primum principium et primum omnium verorum ea naturaliter praecedens / contra auctorem de causa dei ab 11. capitulo usque finem. 12. partis prime summe siue contra pelaguim / patet quia primum principum debet esse per se notum Item patet ex vno ab isto doctore frequenter assumpto scilicet quod prius natura est a quo non conuertitur subsistendi consequentia constat autem quod euidenter sequitur deus est ergo deus est vel non est et econuerso non sequitur euidenter vt patet. igitur etc. Vnde gractia huius pono hic quatuor conditiones primi principii omnium verorum Prima est quod tale primum principium debet esse complexum / patet quia loquimur de primo principio in cognitione et non in causalitate 2a est quod debet esse omnium complexorum notissimum. patet / quia debet esse primum in euidentia etc 3a est quod debet esse ex terminis comunissimis et comunissimum. patet / quia debet ad omnia alia vera se extendere 4ta est quod debet esse propositio affirmativa vel saltem non pure negatiua et propositio ypothetica vel saltem non pure cathegorematica patet quia affirmatio est prior pura negatione et per consequens propositio pure negativa non potest esse primum principium complexum sed propositio pure affirmatiua Et cathegorematica non potest esse primum principium quia nulla talis est euidentissima vt patet inductiue. igitur sequitur quod primum principium complexum est propositio ypothetica affirmatiua sicut ista aliquid est vel nichil est vel est propositio non pure cathegorematica sed de ypothetico extremo nec pure affirmativa nec pure negatiua qualis est ista quodlibet est vel non est Et sic ex hiis patet quod primum principum complexum non est illud deus est. Ex 2a parte conclusionis sequitur quod illa propositio deus est quam formamus et illa quam format beatus non sunt omino similes specifice sed vna est perfectior alia in specie. patet / aliter vna esset per se nota sicut alia quod est falsum Sic ergo patet quod non est nobis per se notum deum esse sed videndum est vtrum sit nobis euidenter notum seu demonstrabile.

¶ Et de hoc sit hec / secunda conclusio quod licet ista propositio deus est non sit nobis euidens aut euidenter demonstrabilis ipsa tamen est naturaliter probabilis Prima pars declarabitur sed secunda pars patet qui a philosophi naturali ratione probauerunt primum motorem esse. primam causam esse / primum principium esse / ut patet 8o phisicorum et 12. methaphysice igitur etc Sed ad declarationem prime partis pono aliquas propositiones Prima est quod ex nullis apparentibus naturaliter potest concludi deum esse euidentur. patet / quia si sic maxime hoc esset ex processu philosophi arguentis ex mutatione et nouitate rerum cum finito processum in causis mouentibus et motis sicut patet 8o phisicorum 12o metaphysice et in pluribus passibus philosophie et methaphysice Nullus enim videtur fortior modus probandi Sed licet iste modus bene sit probabilis tamen non demonstratiue nec euidenter concludit deum esse ut postea ostendam. igitur etc Secunda propositio est contra vnum doctorem parises / contra de rippa Non ex quolibet gradu essendi euidenter infertur immensitas gradus primi Patet quia vel hoc esset supponendo processum finitum in gradibus essendi et hoc non quia hoc non est euidens velsupponendo processum infinitum et hoc non quia tunc nullius talis gradus concluderetur praemitas sicut nec ex infinito processum in partibus continui concluditur alicuius illarum vltimitas / vnde patet quod deductio illiuis doctoris petit principium etc Tercia est contra eundem quod ex nulla entitate immateriali seu quis in mente nostra creabili specie intelleciaili precise potest euidenter cognosci deum esse Patet quia quacumque tali postica in mente adhuc deus libere obicit se menti nostre vt obiectum cognoscibile. igitur etc Quarta ex sola dei gratuita vnione cum mente nostra per modum obiecti visibilis ac luminis sufficienter de se lucentis cum aliis ex parte potentie nostre intellectine requisitis potest euidenter cognosci deum esse. Pars exclusiua patet ex praecedentibus sed afiluntia apparet quia talis praesentia seu vnio dei ad mentem nostram non minus sufficit generare euidens iudicium de sui existentia quam obiectum sensibile etc Ex hiis ergo patet prima pars conclusionis et

¶ Tercia conclusio est quod licet ista propositio deus non est non sit primum falsum ipsa tamen non minus impli¬ cat contradictionem quam primi principii contradictorium Prima pars patet ex praecedentibus quia sua contradictoria non est primum verum Item non infert euidenter quodlibet falsum. igitur etc. Sed ad declarationem secunde partis pono aliquas propositiones Prima est quod sicut vnum impossibile non est impossibilus alio sic ex quolibet impossibili sequitur contradictio Primum patet dee. 2m sequitur ex primo etc Item pro batur quia impossibile est ita esse sicut per antecedens impossibile signatur quin ita sit sicut per quodlibet consequens signatur. igitur etc Item cum nullo impossibili stat primum principium / igitur per regulam communem oppositum primi principii sequitur etc

¶ 2a propositio est sicut quodlibet impossibile implicat contradictionem sic non quodlibet impossibile euidenter infert falsitatem Primum patet quia ex quolibet impossibili sequuntur contra dictoria ut dictum est / modo hoc intelligitur per implicare contradictionem igitur etc Vnde apparet ex hoc quod magister hugolimis male negat istam conditionalem si deus non esset deum non esse non immplicaret Respondet enim quod ymmo adhuc implicaret sed ego bene concedo quod si deus non esset adhuc deum non esse implicaret sed propter hoc non est alla conditionalis negada etc 2m patet de duabus contradictoriis de possibibile opinabilibus ad vtrum li bet sicut sunt iste deus potest facere suprmam speciet deus non potest facere suprama speciem Altera ei est impossibile etc 3a propositio est quod licet bonus logicus sciat ex quolibet impossibili sequicontadictionem tamen ex aliquo impossible bonus logitus non sit sequi falsitatem. Patet ex dictis Quarta est licet bonus theologus ex aliquo impossibili cognoscat sequi quodlibet certitudinaliter tamen ex eodem impossibili nescit sequi aliquod falsum euidenter Patet de isto impossibile deus non est vel non est trinus etc. Sic ergo patet ex hiis quod ista deus non est implicat contradictionem licet non explicet i i. n sit nobis euidens ipsam inferre contadictione Et sic patet 3a 3o et responso ad istum artcum etc.

¶ Secontra praedicta arguitur et primo contra illud quod dictum est in prima conclusione et in 2o correlario eius et probatur quod ista propositio deus est qua formamus et illa qua format beatus sunt eiusdem speciei et per consequens si una est per se nota et alia / quia vel ad illam quam format viator concurrit deus tanquam obiectum agens et causans ac terminas illam propotisionem vel non Si sic cum intellectus sit eiusdem speciei et obiectum idem / sequitur quod vtraque cognitio erit eiusdem speciei consequentia patet per philosophum 8o methaphysice Si materia sit eadem et agens idem / forma erit eadem Si non. sequitur quod illa propositio quam formamus de deo non erit cogitio dei / et per consequens quod nulla eus cogitio erit nobis naturaliter possilis contra predicta in primo articulo / sed consequentia probatur per augustinum uo de trinitate capitulo ix. liquido tenendum est quod omnis res quam cognoscimus generat in nobis sua noticia. Ab vtroque enim paritur noticia scilicet cognilem et cognito Secundo arguitur contra prima partem conclusionis secunde / et prima propositionem / et probatur demonstratiue deum esse scilicet per processum philosophi et arguitur sic Manifestum est aliqua moueri sed omne quod mouetur ab alio mouentur et non est processus in infinitum illr est deuenire ad aliquod mouens immosibile Siliter arguitur / maifestum est aliquod esse nouiter productum et non a se illur ab alio Et non est processus in infinitum nec est circulatio illur est deuenire ad aliquod producens improductum. Et illud est deus illud cum ista deductio sit euidens sequitur evite deum esse

¶ 3o ad idem argui potest per processum venerabilis ancelmiin libello suo contra insipientem dicentem in corde suo non est deus vbi multis causa. nititur de monstrare deum esse Sed quia rationes sue non olum non st demonstrative y mo pure sophisi et peccatur in lolita propter cus defectum iste de uotus homo non solum in hoc loco sed in aliis passibus sepe deceptus fuit vt dicit vnus doctoret patet intuenti ideo nolo in processu suo insistere Sed tamen breuiter arguo sic / demonstrabile est veritatem esse illur et deum esse / 9a patet et antecedens apperet quia ancelmus credidit hoc demonstra re mono. 1¶ Gus vis stat in hoc quia si veri tas non est ergo veritatem non esse verum est ergo veritas est. et sic veritatem esse sequitur ex vtraque parte contradictionis quare etc. 4o arguitur us 3am conclusionem et dicta ibidem probatio quod ista deus non est nec uaelibet ipossibilis implicat cuadictionem quia intentitus potest intelligile mpossibile ergo non quodlibet impossibibile implicat contradictonem. consequentia taet quia intellectus non potest intelligere contradictoria. Antecedens apperet quia intellectus impossibile dpinatur etc Item patet quia non minus potest intellectus in telligere impossibile quod voluntas velle impossibile sed hoc potest voluntas quia voluntas est impossibla 3o ethicorum Patet eciam de penitente qui vellet non fecisse quod fetit. Item de lucifero qui appetiuit equalitate dei Item de pelagiais qua volunt esse prim domini suorum actuum Item de odiente deum etc

¶ Ad ista respondetur ad primum dicop mo quod ad illam concurrit deus tanquam obiectum agens et terminas non tamen immediate terminans ut patet ex supradictis in primo articulo dico 2o ad illam auctoritatem philosophi quod si subiectum sit idem et agens idem sequitur eadem forma quando agens naturaliter agit et eodem modo se habet ad passum et subiectum est eo dem modo dispositum sed non est inconueniens quod idem intellectus de obiecto habeat cogniaones specie distinctas secundum aliam et aliam habitudinem vel dispositionem intellectus obiecti vel medii sicut in proposito Dico 3o ad aliam partem antecedenes quod licet ommnem obiectum cognitum terminet suam cognitionem ex eo quod aliquod obiectum terminare aliquam cognitionem non est aliud quam ipsum cognosci per illam tamen non omne obiectum cognitum agit suam cognitionem quia aliquod est obiectum cognitum quod non est nec fuit et nichil tale agit vel egit etc Dico 4o ad auctoritatem augustini quod illa debet in telligi de re quam coginus immediate in seipsa et sic est vera / unde patet ad rationem Ad 2am dico quod ille processus philosophi non probat demonstratiue deum esse. unde primo dico quod non est euidens euidentia sum ma aliquid moueri diceret enim proter uus quia licet sic appareat tamen non sic est 2o dico quod licet esset euidens aliquid moueri non tamen illud ab alio moueridiceret enim proteruus quod ahqua seipsam mouet ad replendum vacuum etc Similiter ipsa calefacra seipsam reducit ad frigiditatem etc. quare etc 3o dico quod licet esset euidens omne quod moueturab alio moueri et concesso quod non est processus in infinitum in mouentibus quod non est euidens tamen per hoc non concluditur mouens immobile diceret enim proteruus quod mouetur .b. et licet b. pro tunc sit mouens immotum non tamen immobile 4o dico quod non est euierdens quod circulatio non sit possibilis ymo sic est quod est possibilis diuerso genere cause quare etc Et consimiliter posset responderi ad alios modos probandi deum esse De confirmatione autem que est de nouitate rerum etc postea dicam Ad terciam dico primo quod ista consqunta non est euidens veritas est ergo deus est etc 2o dico quod antecedens non est euindens ratio nec hoc demonstrat ansec. unde ad probationem eius dico tercio / quod licet ista conditionalis sit vera si veritas non est veritatem non esse verum est quia antecedens est impossibile vt alias dixitamen illa non est euidens sicut nec ista si homo non est asinus hominem non esse asinum est verum. Quarto dico quod ista consequentia non est euidens nulla veri tas est ergo ista propositio est vera vel eius contradictoria etc quia stat quod nelc ipsa nec sua contradictioria est vera ut patet et sic ista ratio peccat per lolitam etc Ad tam concedo antecedens et nego consequentiam. unde primo dico quod intellectus potest intelligere impossibile non solum intellectione apprehensiua sed eciam iudiciaia 2o dico quod intellectus potest intelligere contradictoria et licet de intellectione iudicaiva hoc possit negari tamen de apprehensiua nullus negat 3o dico quod licet intellectus possit assentire alicui impossibile et ipse non possit assentire propositio ni impossibile qua est copulatiua ex conadictoriis / non tamen sequitur quin quodlibet impossibile implicet contradictionem licet non explicet contradictionem sicut talis copulatiua. Et ratio diuersitatis est quia talis copulatia euidenter implicat contradicio nem et hoc ego voco explicare seu inplicare contradictionem non sic aut quodlibet aliud impossibile. quare etc

¶ Quarto dico ad confirmationem quod voluntas potest velle impossbile vel saltem impossibile potest velle. et hoc videre meo bene probant ille sex rationes ibidem inducte vtque intuenti et deducenti etc. Et sic patet ad istas rationes. Et hec de i ddaid.

¶ Quantum ad tercium articulum in quo videndum est vtrum nobis sit euidenter notum tantum unum deum esse Primo praemittam descriptionem siue quid nominis huius termini deus 2o ponam conclusiones 3o obicia contra etc

Quantum igitur ad primum punctum notandum est quod ad describendum deum non oportet omnes eius conditiones et propetates includere in eius diffinitione quia hoc nobis foret impossibile. ideo dicunt aliqui quod sufficit omnes vel plures vel aliquas earum de ipso notiores et sibi soli competentes in eius descriptione ponere et inde est quod eius dantur diffinitiones diuerse a diuersis sicut patet in libris sanctorum et doctorum Ad couenienter autem describen dum datur ab aliquibus hec regula quod deus debet describi per omnem terminum signtem perfectionem simpliciter siue bene esse simpliciter sic quod in omni materia melius est ipsum esse quod non efse et hoc cum isto aduerbio summe / vt dicendo quod deus est ens summe bonum / summe sapiens / summe potens et sic de aliis etc et quanto plures termini ibidemm congregantur tanto melior et perfectior est descripitio etc.

¶ 2o notandum est quod ista regula non videtur omnino vouibilis quia secundum istum modum dicendi non erit aliqua certa descriptio dei Pro cuius denclaratione aduertendum est quod aliqua est perfectio simpliciter de qua non est nobeuidens quod sit perfectio simpliciter sicut est ista posse facere quodlibet aliud a se / et ita stat aliquem de deo aliquam eius propetatem et perfectionem simpliciter negare dubitare vel opinari quam alius firmiter credit Sut enim multe perfectiones simpliciter et propetates dei que purecreduntur ex fide vel quis nullo modo est euidens deo conuenire sicut esse liberum / actiuum / infiniti vigoris / et sic de multis aliis quare etc Ideo ad conuenienter describendum deum pono istam regulam quod deus debet describi per illud quod communiter conceditur deo conuenire ab omnibus qui concedunt deum esse vt dicendo quod deus est ens summe bonum et perfectissimum in entibus. Dens enim concedentes deum esse communiter concederet deo illud conuenire et sic ista descriptio erit certa et communis apud omnes concedentes deum esse. Non sic aut esset fiin sua descriptione deberent poni communiter / et indrienenter alii termi signtes perfectiones simpliciter qui de deo non ab omnibus sed solum ab aliquibus vel a fidelibus conceduntur / sicut sunt isti essentia productina omnium aliorum a se / essentia infiniti vigoris / essentia communicabilis tribus suppositis /essentia creatiua denichilo etc

¶ Tercio notandum quod sicut iam patet ex dictis in descriptione dei debet poni istud aduerbiuim summe vel alius superlatiuus includens ipsum sicut dicendo quod deus est ens summe bonum / vel perfectissimum in entibus Et ideo sicut superlatiuus potest dupliciter expioni affirmatiue et negatiue sic iste terminus deus potest habere duplicem descriptionem Prima est quod deus est ens omni alio a se melius et perfectius Secunda est quod deus est ens quo nichil est melius vel perfectius hiis premissis pono tres conclusiones

¶ Prima est quod licet primo modo describendo deum non possit a nobis euidenter probari tantum vnum deum esse / tamen sic potest euidenter probari quod ad deum esse sequitur tantum unum deum esse Prima pars probatur quia ista propositio deus est non est per se nota nec ex per se notis demonstrabilis nec est nobis per experientiam euidens vt satis patet ex dictis in primo articulo. Igitur ista tantum vnus deus est non potest nobis euidenter probari describendo deum illo modo Consequentia patet. quia secunda euidenter infert primam et

¶ Seunda pars probatur quia euidenter sequitur deus est ergo tantum vnus deus est: quia si detur oppositum scilicet quod sit duo dii et plures dii illo modo describendo deum euidenter sequitur contradictio quia sequitur .a. et b. sunt duo dii ergo per illam descriptionem .a. est perfectior .b. et similiter ergo .b. est perfectior .a. et per consequens .a. est per fectior et imperfectior quam b. et b. quam a quare etc

¶ Secunda conclusio quod licet secundo modo describendo deum non possit a nobis euidenter proba¬ ri tantum unum deum esse nec quod ad vnum deum esse sequantur tantum verum deum esse / tamen quod non possit euidenter probari non possumus euidenter probare Prima pars probatur quia dicenti quod sunt plures dii equaliter perfecti non potest euidenter oppositum probari plusquam possit euidenter probari oppositum dicenti quod sunt plures res equaliter perfecte quarum quelibet est deus sicut arguebatus ante oppositum etc Secunda pars probatur quia licet rationes probantes vnitatem dei possint apparenter solui proptter quod bene cocedo quod vnitas dei non potest nobis euidenter probari tamen non potest euidenter ostendi quod ille rationes non concludunt / quia hoc non possit euidenter ostendi nisi euidenter soluendo rationes illas quod non possumus. Propter quod concedo quod ista negativa vnitas dei non pot euidenter probari / non potest a nobis euidenter probari sicut licet ista sit vera trinitas personarum non potest a nobis euidenter probari tamen ista negatiua non poot euidenter probari etc

¶ Tercia conclusio quod licet nullo predictorum modorum describendo deum sit nobis euidens a possit esse in naturali lumine tantum vnum deum esse tamen hoc est probabile naturali ratione Prima pars sequitur ex dictis supposito quod nominis huius termini lumen naturale / per quem intelligo lumen sum cognitionem sine errore intellctui possibibilem de communi cursu nature Et dico sine errore quia cognitio erronea non debet dici lumen naturale sed potius tenebra / sic ergo sumendo lumen naturale / patet quod in naturale lumine non est noper se aut per experientiam notum tantum vnum deum esse vt clarum est / nec ex taliter notis potest nobis euidenter probari ver dictum est quare sequitur quod hoc non est nobis euidens nec potest esse. igitur et

¶ Secunda pars probatur supposito quid nominis huius termini ratio naturalis per quem intelligo rationem sumptam ex hiis quenobis apparent de communi cursum nature. Sic ergo sumendo patet quod multe rationes naturales possunt fieri et facte sunt a philosophis concludentes tantum vnum deum esse licet non euidenter tamen probabiliter et probabilius quam posset concludi oppositum vt post pa tebit Ex hiis sequuntur aliqua primo ex prima parte huius conclusionis sequitur quod nec oppositum articuli de veritate dei nec oppositum alicu ius alterius articuli fidei potesb pro bari in lumine naturali Patet / quia licet ad probandum opposita horum articulorum fidei possint fieri alique rationes naturales probabiles tamen tales non probant in lumine naturali quia semper peccat vel in materia vel in forma etc quare etc Secundo sequitur quod articulum de vnitate dei crediderunt philosophi et pro bauerunt in lumine naturali Patet in libris apitis et aliorum plurium phihsi losophorum

¶ Sed contra hoc est magister hugolinus qui tenet quod philosophus nunquam formauit propositionem mentalem peram de deo et ratio euis est quia conceptus illi quos arimate opinabatur vel credidit suppone re pro deo / pro nullo supponebantur Verbi gratia primum enis infinitum in vigore vel cognoscens per suam essentiam et nichil extra se vel prima causa naturaliter agens vel summa perfectio solum in vno supposito existens etc isti enim conceptus pro nullo supponunt / eo quod implicent aliquid quod non potest vere dici de deo. quare etc Sed hoc dictum videtur puerile nec eget reprobatione Primo enim patet falsitas in negatiuis etc. Secundo in affirmatiuis potest euidenter ostendi quia licet hoc totum asinus rationalis pro nullo supponit non tamensequitur quod ly asinus per se nullo mododo supponat. quare etc Vnde ad euidentem huius declarationem Primo suppono quod aliqua res bene concipitur pluribus conceptibus pro ea supponibilibus Secundo quod conceptus vnius rei potest non componi cum alio conceptu eiusdem rei vel non adiungi sibi per modum determinationis cum suo determinabili Tercio quod isti conceptus prima causa et finitum in vigore sunt diuersi conceptus. Tunc arguitur sic stat quod aliqua res concipitur vno conce ptu pro ea supposite absque hoc quod alius conceptus priori ad iungatur per modum determinationis ad suum determinabile ergo si talis conceptus predicetur de se erit propositio affirmatiua vera et per consequens ariaeles formans istam mentalem. prima causa est prima causa formabat veram propositionem etc Item aliter sequitur quod quicumque opinaretur aliquem conceptum supponere pro aliqua repro qua non supponit tunc non possit habere conceptum supponentem pro illa re de qua false opinaretur Consequentia patet sed absurditas consequentis patet quia sic quicunque aliquod falsum opinaretur de deo ut quod possent facere suprimam speciem etc nullum verum crederet de deo et ita in aliis etc Tercio sequitur quod articulus de vnitate dei licet non possit nobis fieri euidens inlumine naturali tamen hoc potest in lumine superiori Patet / quia in lumine supernaturali etc

¶ Quarto ex hoc sequitur quod articulus de vnitate dei potest esse magis euidens quam nobis sit euidens veritas primi principii. patet / quia probabile est quod comprehensores in lumine patrie supernaturali clarius vident conclusiones quam nos viatores principia / nam cum finite et non multu m clare videamus et per limen minus tam perfectonatur quam gdualiter / videtur quod quelibet veritas necessaria possit absolute a nobis videri clarius / quam nos modo per lumen naturale primum principium videamus etc

¶ Sed dontra priedicta arguitur probando quod vnitas dei possit naturaliter demonstrari.

¶ Primo quidem sic quia euidens est aliquid posse nouiter esse et per consequens tale esse producibile et non a se ergo abalio Et de illo quero vt prius et sic semper vltra vel ergo deueniam ad aliquodum simpliciter primum et habetur propositum vel erit processus in infinitum quod est euidenter impossibile etc

¶ Et si dicatur quod secundum philosophum in genera tionibus est possibile procedere in in finitum hoc non valet quia philosophis non concedit processum in infintum in causis essentialiter ordinatis / sed tantum in accidentaliter ordinatis. Secundo arguitur confirmando praedictam rationem et probando quod non sit possibilis processus in infintum in causis essentialiter ordinatis quia vniuersitas catorum essentialiter ordinatorum est causata / igitur ab aliquo quod est supra illam multitudinem et non est aliquid illius multitudimis / aliter enim idem esset caua suii prius. quare etc Item aliter se queretur quod idem effectus haberet simul infinitas causas actu ipsum causantes et per consequens in causis essentialicer ordinatis erit aliquod simpliciter primum Tercio arguitur per rationem cuiusdam doctoris qui tenet quod praedicta argumentatio vale ita bene in adcidentaliter ordina tis sicut in essentialiter ordinatis si bene formetur Capio inquit totam multitudinem illorum quorum quodlibet habet aliquod prius se Tunc arguitur sic Totaista multitudo habet aliquid prius se / ergo preter totam illam multitudinem oportet dare aliquid prius vel ergo illud est simpliciter primum et habetur propositum / vel non et hoc est qorpropositum quia ipsum erit pars multitudinis illorum quorum quodlibet habtet aliquid prius quare etc Quarto arguitur sic si essent plures dii aut distinguerentur specie aut solo numero / sispecie tunc non essent eque perfecti et perconsequens minus perfectus non esset deus / si solo numero tunc possent esse infiniti / quia quando sunt plura indiuidua distincta solo numero / non apparet contradictoquando sint plura / nec potest assignari status ad certum numerum quino marior possit esse etc Ad ista respondetur ad primum et secundum simul responsio quia faciunt unam rationem unde primo dico / ista rationon probat euidenter tantum vnum deum esse / quod patet multipliciter.

¶ Primo quia in ista ratione praesupponitur nouitas rei que non praefuit nec aliquid eius / talis autet nouitas non conclunditur euidenter ex apparentibus naturalibus cum multe mutationes valde apparenter saluentur a modernis absque praeexistentia distinctarum nouitate sicut demotu loluibailie et de motu ad quamtitatem etc. Et tali modo diceret proteruus quod possent saluari omnes muntationes ad accidentia et eciam ad substantias a fortiori / quia non sunt se nsibiles nisi per mutatio nem factam in accidentibus sensibilibus et sic si talia saluarentur per res aliter se habere vel apparere res aliter se habere solum / non requireretur aliquod agens extrinsecum a re ipsa aliter se habente / nam res aliquando aliter se habet vel apparet aliter se habere seipsa sola sine extrinseco agente sensibili vel apparente

¶ Secundo in predicta ratione presupponitur bonitas huius consequentie / si aliquid nouiter est illud producitur ab aliquo / hec autem consequentia non est euidens etc Diceret enim proteruus quod sicut non se quitur euidenter / .a. nouiter non est / igitur ab aliquo nouiter non est / sic non evitr squitur .a. nouiter est illur ab aliquo etc / quia sicst aliquis potest desinere esse per solam absentiam conseruantis nullo ad hoc positiue agente / sic potest incipere esse per solam absentiam impedientis nullo ad hoc positiue concurrente ymmo diceret proteruus valde apparenter quod mltum difficile est exprimere quid est vnam rem esse ab alia siue effici aut produci ab ea / maxime vbi vna potest esse sine alia / verbi gratia tu dicis quod ignis efficit vel producit calorem et est eiuis causa efficiens / constat tamen quod iste calor posset esse et non esse ab illo igne / sed a solo deo igne se habente ad illum calorem omnino similiter sicut prius / secundum omnem nostra apparentiam etc quare etc.

¶ Tercio ista ratio presupponit quod alique sunt cause essentur ordinate hoc autem non est euidens quia ille conditiones carum essentitur ordina tarum quas inferius ponam non possent euidenter probari conuenire aliquibus causis vt patet intuenti.

¶ Quarto ista ratio presupponit quod non sit possibilis processus in infinitum in causis essentialiter ordinatis / hoc aut non est euidens / tum primo quia secundum philosophos talis processus conceditur possibilis in causis accidentaliter ordina tis / tum secundo quia secundum fidem posset probabiliter dici quod deus posset facere infinitas causas actum existentes sibi essentialiter ordinatas etc

¶ 5o concessis omnibus praedictis adhuc ratio non probat euidenter / quia proteruus diceret quod in causis essentialiter subordinatis esset circulatio ita quod quaelibet esset ab aliqua et sic nec eset procesus in infinitum nec aliqua simpligitus prima / quod at talis eculatio non sit possibibilis potest euidenter probari

¶ 4o concessis omnibus praesuppositis et eciam quod non sit talis circulatio possibilis adhsic ratio non probat aliquid esse simplicier primum expoiendo affirmative. t quo nael se prius et sic ratio non probat evitur illud primum efficiens esse tantum vnum / quia proteruus diceret quod plura essent prima efficientia / ita quod nullo aliquid esset prius efficiens / diceret eciam quod licet vnum esset tantum primum efficiens / illud tamen non esset simpliciter primum ens et perfectissimum quia aliquod esset eo prius quod non esset efficiens sed eius vltimus finis propter quod ageret / et sic primum efficiens non esset deus Patet ergo quod praedicta ratio non probat euidenter tantum vnum esse deum

¶ Ex predicto processu apperet quod in philosophia seu doctrina aris nulle vel pauce sunt rationes euidenter demonstratiue patet quia illa ratio videtur apparentior inter omnes quas vnquam articulus fecit etc. Item sequatur quod philosophia articus seu doctrina magis debet dici opinio quam scientia etc et ideo valde sunt reprehensibiles qui nimis tenaciter adherent auctoritati articulus etc

¶ Secundo principaliter dico ad praedictam rationem quod ista ratio licet non sit demonstratiua ipsa tamen est probabilis et debet dici bona ratio naturalis Patet quia licet proteruus possit eam mutipliciter euadere vt patuit / tamen probabilius persua det quod possit persuaderi oppositum etc Tercio dico quod ista ratio potest apparentius et efficatius formari quam articus eamformauit vnde sicut dicit ockam appa rentius potest probari praemitas efficientis et eius vnitas per conseruationem rei a sua causa quam per productionem / accipiendo productionem secundum quod est rem accipere esse immediate post non esse Cuius ratio est quia nimis difficile esset probare quod non sit processus in infinitum in causis eiusdem rationis quarum vna possit ese sine alia / sicut philosophi posu¬ erunt hominem generantem ante hominem generatum in infinitum Similiter difficile est probare per productionem quod vnus homo non possit produci ab atiosicut a causa totali / modo si ista duo concederentur non posset probari quod iste processus in infinitum non esset possibilis / nisi esset aliquid vnum semper manens a quo tota ista infinitas dependeret. Et ideo ratio potest melius sic formari / quicquid / realiter producitur ab alio quamdiui manet in esse reali ab aliquo realiter conseruatur / sed iste effectus producitur / igitur quamdiumanet ab aliquo conseruatur / tunc quaro de illo conseruante aut potest produci ab alio aut non / si non tunc est efficiens primum sicut est conseruans primum quia esse conseruans est esse efficiens vt ostendam in quarto Si autem illud conseruans producitur ab alio igitur conseruatur ab alio et de illo alio quero sicut prius et sic vel oportet procedere in infinitum / vel oportet venire ad aliquod primum conseruans non conseruatum et tale est primum efficiens Sed non est possibile esse processum in infinitum in conseruantibus quia tunc actum essent infinita quod est impossibile saltem naturaliter / sicut posset probari per rationes philosophi et aliorum / quae sunt satis rationabiles. Et per consequens per istam rationem patet sufficienter licet non euidenter quod oportet dare praemum conseruos et ita primum efficiens

¶ Differt aut ista ratio ab alia ratione facta sub alia forma quia ista arguit per conseruationem alia per productionem / modo semper omne conseruans aliud siue mediate siue immediate est actualiter cum suo conseruato et econuerso. non autem omne productum ab alio requirit quod illud a quo est productum sit simul actum cum eo et sic quamuis possit poni processus in infinitum in causis producentibus sine infinitate actuali / non tamen in conseruantibus etc. quare etc. Et sic patet quomodo predicta ratio potest apparenter fortificari

¶ Quarto principaliter dico circa predictam rationem quod ipsa solum valet arguendo in causis essentialiter ordinatis et non in accidentaliter ordinatis sicut prius tactum est. ideo ad declarationem huius videndum est que sint cause essentialiter ordinate et que accidentaliter ordinate Et de hoc dico quod inter eas est triplex differentia

¶ Prima est quod in causis essentialiter ordinatis secunda dependet a prima in causando. Cause autem accidentaliter ordinate sunt quarum neutra ad productionem alicuius effectus aliam requirit naturaliter in causando

¶ Secunda differentia est que sequitur ex prima quod in causis essentialiter ordinatis est causalitas alterius rationis et alterius speciei ita quod cause essentialiter ordinate sunt alterius speciei / quia ad causationem vnius effectus sufficit vnum vnius ratio nis quare etc.

¶ Tercia differentia est quod omnes cause essentialiter ordinate simul requiruntur ad causandum effectum / in causis aut accidentaliter ordinatis non requiritur earum simul tas in causando quare et cetera Et si dicatur quod mus et sol essentialiter subordinantur in causando murem et tamen non requiritur earum simul tas / dico quod licet mus essentialiter subordinatur ad solem non tamen econuerso etc. Vnde e circa predicta sciendum est quod causarum concurrentium ad determinatum effectum si vna non possit concurrere nisi alia concurrat / ita dependet vna ab alia in causando sicut econuerso / generaliter tamen illa que est prior et illimitatior non sic omnino dependet a posteriori causa eiusdem effectus sicut econuerso. verbi gratia. dico quod in generando hominem homo essentialiter a sole dependet et econuerso / quia nec homo sine sole nec sol sine homine potest hominem generare sed tamen sol sine sorte potest hominnem generare et sic causa vniuersalior et illimitatior non omnino depedet ab inferiori / scilicet sol ab homine sicut inferior a superiori et vniuersaliori propter causam dictam scilicet quia sol in producendo hominem non requrit necessario hoc singulare puta sortem ad comproducendum sed econtra Aliquando autem non est sic mutua dependentia causarum concurrentium in causando sicut quando sol et mus generant murem quia licet mus non possit generare murem sine sole / sol tamen potest sine mure / et per hoc potest apparere quo modo procedunt et quomodo multe instantie quas in hac materia mouet okam contra scotum ponentem predictas differentias et cetera.

¶ Ex predictis sequitur primo quod non est nobis euidens per experientiam nec per demonstrationem sed solum opi¬ natum vel creditum aliquas causas sic esse essentialiter ordinatas / patet satis per predicta

¶ Secundo sequitur quod secundum fidem omnis causa creata non solum inessendo sed eciam in causando essentialiter dependet a deo

¶ Tercio sequitur quod deus a nulla causa dependet essentialiter in causando

¶ Quarto sequitur quod secundum fidem simpliciter et absolute nichil essentialiter dependet ab aliqua causa creata siue in causari siue in esse

¶ Circa quod sciendum quod aliquid essentialiter dependere ab alio potest dupliciter intelligi. Vno modo simpliciter et absolute / quia scilicet sine illo non posset esse vel conseruari / aliis quibuscum qued positis. et sic nichil essentialiter dependet nisi a solo deo Alio modo seundum quid quia scilicet de facto ponitur in esse et conseruatur ab illo et sine illo non fieret nec naturaliter fieri posset licet bene absolute / et sic aliquid essentialiter dependet a causa creata qui a secundum cursum nature causatur et coseruatur ab illa etc. Sic igitur patet ad predictam rationem quantum probat et quod tum non et qualiter debeat intelligietc

¶ Ad terciam rationem dico quod non valet / unde ipsa habet multas instam tias. nam consimiliter probaretur primum instans temporis et primum punctum in continio et quod in eo non sunt partes infinite et quod mundus non durabit in infintum sicut patet in tuenti etc. Vnde maior est falsa si li tota capiatur cathegoremaice nec probatur ad illum sensum / et sic non val et ratio gracia forme / gratia tamen materie tenet de primo agente licet non conuincat etc Ad quartum dico quod licet illa sit bona ratio naturalis et probabiliter concludens quod non possunt esse plures dii non tamen euidenter probat. quod patet quia non potest demonstrari quod species plurificabilis in indiuiduis non terminet se ad certum numerum indiuiduorum Non enim potest demonstrari quin aliqua astra sint eiusdem speciei et tamen illa secundum philosophos sibi determinant certum numerum indiuiduorum sub qualibet specie ita quod non possunt plura esse subeadem specie Somiliter sol est eusdem speciei cum suis medientatibus et tamen determinat sibi certum numerum medientatum. Similiter secundum catholicos tres persone diuine sunt eiusdem speciei et tamen determinant sibi certum numerum Et ita dicere posset proteruus quod species diuina determinat sibi certum numerum ita quod sunt duo veltres dii eliusdem speciei / nec possunt plures esse nec oppositum possit euidenter probari plus quam possit euidenter probari quod tres persone eiusdem speciei et equalis perfectionis quarum qualibet est deus non possunt esse / ymmo apparentius posset probari quod sunt tres tales persone quod quod non sint tres dii quia ad saluandum primum otet ponere quod una res est tres res et quaelibet illarum. et propter hoc negare consequentias valde apparentes scilicet sillium expositorium barbara et cetera vt post patebit non autem propter secundum. Et simiter valde difficile est saluare quod sint tres tales persone absque hoc quod ponantur tres dii. vt magis post apparebit. Et per hec que dicta sunt patet. quomodo potest responderi ad omnes rationes que possunt fieri ad probandum vnitatem dei. ostendendo quod non demonstrant sed senper aliquid assumunt dubium vel eque aut magis ineuidens sicut illud quod probant et sic petunt pricipium vt ostendit ockam contra scotum primo quo libet. quo prima Et hec de 3o artcul

¶ Tunc ad rationes principales Ad prima patet ex primo articulo quod antecedens est negandum Et ad probationem dico quod est cognitio abstractiua et non omnis talis praesupponit intuitiuam illius rei cuius est sed alterius et sic habemus de deo cognitionem abstractiuam ex cognitione intuitiua creature per modum ibidem dictum. Qualis autem sit ista cognitio dei dictum est

¶ Ad confirmationem cogeditur antecedens et negatur consequentia let ad auctoritatem philosophi dico quod ipse loqui tur de cognitione intellctiua causata afantasmate ipsius rei intellecte et de omntali verum est quod ipsa dependet ex cognitione sensitiua eiusdem rei / cuius ratioest quia de nulla re potest haberi fantasia sine sensatione praeuia illius rei ibiergo philosophis solum loquitur de cognitio nem intellectiua rerum sensibilium causata ex fantasmatibus et sic illud intelligitur tercio de anima quod nequaquaquam sine fantasmate intelligit anima Propter hoc tamen non sequitur quod de deo non possit haberi cognitio intellectiua nisi deeo precedat cognitio sensitiua quia deipso non haentur cognitio cata ex fantalmatibus sicut haetur de sensibilibus sed solum ex discursu rationis qua modus potest fieri sine fantasmatibus et sensacone. quare etc

¶ Ad 2am patet ex 2o ar. quod ipa concludit verum et est pro dictis ibidem

¶ Ad terciam patet ex 3o artium quod antecedens et consequens est verum et de probatione consequentie patuit ibidem. Ad alia post oppositum negatur minor et clare patet quod probatio non valet etc quia ita argueretur de qualibet alia requia cuilibet rei esse de sua quadditate etc

¶ Ad confirmationem quadquid sit de maiore negatur minor quia ista est dubitabilis et non per se nota ymmo nec euidenter demonstrabilis necesse esse est etc. et hec de tercia questione