Quaestio 9

¶ Circa primum primo premittam tria notabilia propter terminorum declarationem 2o ponam triplicem conlusionem 3o soluam triplicem dubitationem

Quantum igitur ad primum quia magister dicit duplicem esse processionem spiritus sancti eterna scilicet et temporalem Notandum est quod quandoque processio accipitur pro productione passiua vnius persone ab alia / aliquando autem importat talem productionem connotando illam personam productam denouo existere in aliqua creatura rationali secundum aliquem modum specialem de quo infra dicetur. Vnde siusus sanctorum esset quod procedere importaret talem productionem vnius persone ab alia et nouam sui existentiam in quacumque creatura non propter nouitatem dei sed propter nouitatem rei / ita bene posset dici quod piritus anc procederet temperaliter quandntumque creatura creatur sicut modo dicitur quod procedit temperaliter quia datur alicui rationali creature ad ipsam sanctificadam / quia tunc spirits sanct procedere non esset aliud quod ipsum produci a patre et filio et de nouo ad extra esse in creatura noua

¶ Ex hiis sequitur quod de virtute sermo um nis non debet concedi quod sit duplex pro cessio spiritus sanct vel sint due processiones scilicet sicet Patet. quia sicut procedens est vnus sic processio eius est vnica Secundo sequitur contra ockam quod processio temporalis est una res loquendo de virtute sermonis / vnde dico quod processio temperalis est vnum ens reale spirtus sts ancti licet enim ille terminus non secgnicite solum vnum ens reale sed plura tamen solum supponit pro¬ vno scilicet pro spiritu sancto Sic etiam dico contra eum quad creatio dei est proprie res scisict ipse deus creans / si capia tur actiue et sic concedo quod creatio creat vel creatio est ipsa creatura si capiatur passiue / et sic concedo quam creatio creatur quocumque modo tamen capiatur non solum signat vnam rem ed plures scilicet deum et creaturam etc.

¶ Tercio sequitur quod processio tem poralis non differt realiter a processione eterna loquendo de virtute sermonis Patet quia isti termini processio temporalis et processio eterna supponunt pro eodem licet conneotent diuersa et Quarto sequitur quod tamen ad intentionem sanctorum potest concedi quod duplex est siue quod due sunt processt srits sanct et quod processio eterna differt realiter a processione tem poralipatet quia nichil aliud intelligunt nisi quod eternaliter procedit et eciam temporaliter / et quod potest primo modo procedere absque hoc quod procedat secundo modo / et quod processio eterna differt realiter ab aliqua re que importatur per processionem temporalem scilicet a creatua temporali

¶ Secundo notanm dum est que sit differentia inter processionem et missionem et dationem unde dico quod isti termini supponunt pro eodem sed tamen processio prout hic sumitur est in plus quam missio quia omne quod mittitur procedit ed non econuerso. Namfi lius eternaliter procedit non tamen eterna liter mittebatur / licet eternaliter posset mitti / sed processio non est in plus quam datio nec etiam in minus. Quod non in plus patet quia non omne quod datur procedit. Nam dona spiritus sancti dantur non tamen procedunt vt hic de processione loquimur Quod eciam non in minus patet quia non omne quod procedit datur. Nam filius eternaliter procedit non tamen eternaliter datur Sed qualiter se habeant missio et datio satis patebit per sequentia Dico tamen quod licet praedicti termini simpliciter sumpti se habeant vt dictum est / tamen ipsi aliquo modo restricti possunt ad inuicem conuerti. Vnde isti termini processio temporalis spiritus sancti missio spiritus sancti / datio spiritus sancti / inter se conuertuntur saltem secundum legem ordinatum quod dico quia forte possibile est absolute spiritum sanctum dari absque hoc quod mittatur sicut poterit apparere ex dicendum inferius etc

¶ 3o notandum est quid importatur per istos terminos missio et datio siue mitti et dari / vnde dico quod mitti importat personam procedentem connotando creaturam ita quod descriptio quid nominis sit hoc totum mitti est personam aliquam ab alia productam per nouam existentiam in aliqua creatura rationali secundum specialem modum existendi in ea manifestari Et proporcionabiliter quid nominis huius termini mittere est personam aliquam productam per nouam existentiam in aliqua creatura rationali secundum specialem modum existendi in ea manifestare Et ista manifestatio fit aliquid operando circa creaturam per quam operationem persona que mittitur manifestari dicitur Sed dari est aliquam rem productam existentem in alicuius potestate sic se habere ad rationalem creaturam quod ipse possit iuste illa vti ad operandum aliquid sicut sibi rationabiliter placuerit Et ista descriptio conuenit tam spiritui sancto quam eius donis vt patebit Et proporcionabiliter quid nominis huius termini dare potest assignari quod est aliquam rem habentem aliam rem productam in sua potestate velle sic se habere ad rationalem creaturam quod ipsa possit iuste illa vti ad aliquid operandum sicut sibi rationabiliter placuerit Sic enim dicitur quod aliquis dat seipsum alteri in hoc quod offert se ipsum sibi vt faciat quod alius dixerit Nec querenda est in praedictis descriptionibus praecisa et rigorosa sermonis proprietas sed queredum est vt intelligatur veritas

¶ Ex istis sequuntur aliqua Primo sequitur quod mittere est commune tribus personis quia cuilibet earum conuenit aliquid operari circa creaturam vnde alia persona manifestur et sic tenet argumentum magistri quod si aliqua persona mitteret et non alia sequitur quod operaretur aliquod ad extra et non alia quod est falsum Secundo sequitur quod eadem persona potest mittere se quia operando aliquid circa creaturam potest manifestare quod ipsa met procedit Tercio sequitur quod dare est communie tribus personis et quod eadem persona potest seipsam dare quia quelibet persona est in potestate cuiuslibet persone et quelibet in potestate sua / vt velit aliquam personam productam sic se habere ad rationalem creaturam quod sit parata ad faciendum quicquid rationabiliter petit rationalis creatura Quarto sequitur quod nec mitti nec dari est commune tribus personis quia non competit nisi persone producte nec competit patri et hoc est solum ex usu sanctorum / et si aliter fuissent usi rationabiliter posset dici oppositum Vnde difficultas in ista materia principaliter est ex signifiatue terminorum quibus est vtendum secundum usum sanctorum et antiquorum ideo est difficultas magis vocalis quam realis Hiis praemissis circa istum articulum pono tres conclusiones Prima est quod amicis dei non solum dantur creata spiritus sanciti dona sed eciam propria situs sact persona Ista conclumio probatur a magistro in lra pluribus auctoritum nec videtur ad hoc melior probadi modus Itenad hoc est auctoritas augustini super illo verbo io. / 4o. Ego vogabo patrem et alium paraclitum dabit vobis Item lu. primo dicit angelus ad mariam / spiritus sancatus superueniet in te et virtus altissimiobumbrabit tibi. Vbi duo distincte promittit scilicet aduentum spirimus sancti et eciam obumbrationem virtutis altissimi / perprimum notatur donatio scilicet sancti per 2m donatio doni creati etc Secunda conclusio est quod amicis dei numquam datur spritus sanct per sona quin detur aliquod eius donum creatum scilicet caritas vel gratia nec similiter econtra Prima pars probatur quia quicum quie habet spiritum sanctum est amicus dei. ration 8. quicumque spiritum dei aguntur hii filii dei sunt / sed nullus est filius vel amicus dei sine caritate vel gratia gratum faciente a deo creata et infusa ut postea proba bitur igitur 2a pars probatur quia quaecumque habet caritatem creatam siue graciam gratum facientem est amicus dei sed nullus est amicus dei si non habeat spiritum secm. igitur etc maior patet thi. 3o iustificati gractia ipsius heredes simus secundum spem vite eterne / minor patet rtio. 8. Si quis spiritum christi non habet hic non est eius id est membrum christi et per spiritum christi intelligitur scilicet sanctus secundum glosam. igitur et Tercia conclusio est amicis dei absolute potest dari spiritus sancti persona absque hoc quod dentur eius dona / et similiter econtra Prima pars probatur a magistro grego. sic / quia omne dabile a deo homim absolute potest ei dari non dato alio quod non est essentialiter idem cum eo nec aliquid de essenti a eius. igitur etc Consequentia tenet quia scilicet scicet est dabilis per primam conclusionem et nullum donum creatum est essentia liter idem cum scilicet sancto siue de esse sicet sancti Et antecedens patet tum quia ips concesso nulla sequitur contradictio / tum quia sicut omne factibile a deo potest fieri ab ipso non facto alio quod non est ipsum aut de essentia ipsius sic videtur in proposito Sed illud antecedens faciliter potest negari et ad prima probationem patet quod nulla est probatio / hoc cocesso non potest euidenter inferri contradictio igitur hoc est verum aut concedendum Et ad secundam probationem posset dici quod sprtus sancet dari non est aliud quam donum eius creatum dari / ideo non valet ratio nec similitudo ibidem inducta etc Vnde aliter et melius ockam probat illam partem sic quod illud dicitur dari alicui quando potest illo vti ad aliquid faciendum sicut placet que madmodum dicitur quod aliquis dat seipsum alteri propter hoc quia offert se illi ad faciendum quod alius dixerit / vnde hoc suppositue ex quod nominis Sed supposito quo itus ancti nullum donum creatum daret creature rationali ad huc posset esse paratus ad faciendum illud quod creatura rationalis rationabiliter vellet ut clarum est igitur sine do non creato absolute posset seipsum dare et sic prima pars patet sufficienter Sed 2a pars sequitur satis ex prima ut patet cuilibet intuenti. igitur etc. Ex istis sequuntur aliqua Primo sequitur formalis responsio ad istum articulum scilicut quod loquendo de virtute sermonis caritas que datur amicis dei non est per sona spiritus sancti Patet quia spiritus sancto non est caritas creata ut clarum est sed milla caritas datur amicis dei nisi caritas creata Pro cuius declaratione sit istud secundum correlarium quod loquendo de virtute sermonis caitas increata non datur amicis dei Patet quia proprie loquendo iste terminus caritas est terminus essentialis immediate supponens pro essentia diuina sed non est concedendum quod essentia diuina mitta ltur vel detur / sicut nec pater quia non est res producta ut patet ex supra dictis. igitur etc Vnde si aliquando a sanctis inueniatur quod caritas icreata datur iste terminus capitur notionaliter propersona spiritus sancti / et hoc non est secundum sermonis proprietatem sed secundum attribucionem ut supra tangebatur in alia quaestione 3o sequitur cunra magistrum quro situs ancti non est caritas qua formaliter diligimus deum et proximum patet quia licet spiritus sanctus detur nobis non tamen per ipsum formaliter diligimus / ita quod ips sit nobis forma lis dilectio quia deus in duplici genere cause. sictmaterialis et formalis non potest esse causa sed solum in genere cauest efficientis et finalis. igitur etc 4o sequitur quod situs sanct non ideo praecise dicitur dari quia dentur eius dona Patet per magistrum ex tercia conclusione etc Sed circa praedicta est triplex dubitatio Prima est quod cum spiritus sanctus secundum veritatem sit in omnibus rebus per essentiam praesentiam et potentiam et per consequens in hominibus bonis et malis non videtur quod pitus ancti in propria persona possit nouiter dari quia non potest in aliquo homine esse nouiter quai prius fuerit / aliter esset possibile aliquem hominem esse et situs acti non esse in eo quod supponitur falsum etc Secunda dubitatio est vtrum pritus sace detur in suis donis et in quabus donis et quare magis dicatur dari in aliquibus donis quam in aliis cum omnia sint dona eius quecumque habet creatura rationalis 3a dubitatio est virumspitus sancti deturvel mittatur visibiliter / videtur quod non quia inuisibile non potest visibiliter mittised ipse est simpliciter inuisibilis. igitur etc Oppositum dicit magister distins 1 6.

¶ Ad primam dubitationem respondetur quod secundum magistrum distinci 17. Sprius sanctus duplicimodo existendi est in rebus Vno modo est in omni bus creaturis generaliter Alio modo est solum in creaturis rationalibus iustis et sanctis spectialiter / et isto modo bende stat quod homo sit et sius saict non sit in eo illo modo et postea sit in eo nouiter illo modo et secundum istum specialem dicitur pitus sancti mitti et dari Et si queratur qualis sit iste modus existendi situs sancti Vo modo potest dici quod non est comprehensibilis sicut nec primus de quo magis videretur / et ideo est inexplilis tamen potest aliquo modo notificari a posteriori / nam ut dicit magistur in n sictinio Tunc nobis dicitur mitti¬ situs sactum ita est in nobis ut faciat nos diligere deum et proximum dilectionem meritoria. Non quod hoc sit pritus ancti dari quo niam absolute staret / meritorie diligere deum et proximum / et non sic habere ipsum et similiter econtra Alio modo potest dici et forte melius quod licet iste modus existendi non sit nobis comprehensibilis aut cogis ad pleum tamen non sequitur propter hoc quod non sit aliquo modo explicabilis. Non enim video esse possibile aliquid credere quod nullo modo est explicabile ideo dico quod iste modus specialis ultra primum modum generalem nichil omnmino importat nisi solum spiritum sanctum esse paratum ad faciendum quod creatura rationalis rationabiliter vellet iux ta illa que dicta sunt etc hoc autem absolute potest absque hoc quod in ipsa sit aliqua dilectio seu aliquod donum creatum etc quare etc Ad secundam dumbitationem dico primo quod pirtus sancti datur in suis donis vel magis proprie loquendo datur cum suis donis quamuis absolute possit dari sine eis et econtra

¶ Secundo dico quo situs sanct non datur defacto alicui nisi ei quem sanctificat et acceptat ad vitam eternam Tercio dico quod spiritus sicet nullum sanctificat vel acceptat ad vitam eternam nisi eum in quo est caritas creata siue gractia gratum faciens ut patebit in secundo articulo Et ideo sancti dicunt situs sancet dari in caritate tanquam in donon creato.

¶ Quarto dico quod si ad hoc esset modus loquendi sanctorum ita bene posset dici et concedi situs sancti dari in sapientia vel in fide vel in spe si¬ cut in caritate sed hoc non est usita tum apud sanctos. Similiter non dicitur dari quamuis conferat alicui potestatem faciendi miracula sine caritate vel g quamuis hoc posset dici si sancati sic vterentur. et sic patet ad secunda dubitationem

¶ Ad terciam dubitationem dico primo quod missio visitil alicuius personem potest dupliciter fieri Vno modo per realem assumptio nem nature create visibilis in vnitate diuine persone Alio modo sine tali reali assumptione / primo modo filius fuit visibiliter missus in incarnatione de qua missione in tercio libro. 2o modo spiritus sanct fuit missus in noua lege et de ista missione videndum est quid sit et quando et quibus facta sit Vnde dico 2o quod missio visitilis est apparitio alicuius rei corporalis visil facta circa creaturam rationalem eidem creature missionem inuisibilem diuine persone repraesentans. Primo enim quod sit apparitio specierum corperalium visibilium patet quia aliter non posset esse visibilis cum diuina persona sit iniuisibilis Secundo quod sit circa creaturam rationalem patet quia non mittitur nisi creature rationali Tercio quod repraesentet etc patet quia diuina persona non mittitur nisi ad repraesentandum aliquem effectum spiritualem scilicet gratia gratum facientem quamuis aliter possit fieri si deo placeret Tercio dico quod non oporet missionem inuisibilem tunc primo fieri quando primo fit missio visibilis quae eam significat / missio eim visibilis significat missionem inuisibilem vel tunc primo fieri vel prus factam esse et adhuc permanere quia quando sisicet visibiliter criso mittebatur in colunbe specie Ma 3o non tunc primo accepit gratiam nec fuit in eo augustinta Similiter quando visibiliter missus fumit apostolis non tunc primo gratiam receperat licet fuerit augsimentata Quarto dico quod ista missio facta fuit in noua lege christo et apostolis Et de christo patet in evanetio et de apostolis in libro actuum apostolorum. Et quamuis facte fuerint in veteri testamento apparitiones aliquibus sanctis non principaliter signant miss situ anci sed aplud etc Si vero queratur vtrum ille species qua apparuerunt fuerint vere res et quales fuerunt Respno quod fuerunt vere res et tamen potuerunt esse tales quales apparuerunt vel potue tunt esse alique alie conuenientes cum aliis rebus et similibus accidentibus exterioribus. Vnde quando pritu anct apparuit in specie columbe dico quod fuit vera res / tamen hoc potuit fieri per veram colunbam vel peraliquam aliam rem de nouo creatam habentem accidentia exteriora similia accipiendus colunbe et sicut deo placuit itafactum est Ad argumentum autem patet quod inuisibile potest visibiliter mitti non in se sed in aliquo instiatio ad ipsum significandum etc Et hec de primo articuloi

Quantum ad 2m articulum vtrum caritas que datur amicis dei sit qualitas infusa menti Primo ponam tres conclusiones et eas declarabo 2o obiciam per aliquas rationes et ad eas respondebo Prima conclusio nullus potest esse amicus dei de lege ordinata non ¬ habendo in se aliquam qualitatem infusam que sit caritas vel gratia Secunda conclusio aliquis potest esse amicus dei de potentia absoluta non habendo aliquam qualitatem infusam que sit caritas vel gratia 3a conclusio aliquis potest esse non amicus dei de potentia absoluta habendo aliquam qualitatem infusam qua sit caritas vel gractia Et in omnibus istis conclusionibus per amicum dei intelligondos illum quem deus specialiter diligiti et ad speciale bonum scilicet ad vitam eternam / quia generaliter loquendo qui libet est amicus dei siue bonus siue malus sit in hoc quod deus diligit ipsum ad aliquod bonum ut clarum est etc Prima conclusio probatur et licet ipsa non possit probari ratione naturali quia per nullam rationem naturalem possimus concludere aliquem habitum supernaturalem tam potest probari auctoritate multiplici tam scripture quam sanctorum sed quia ista conclusiocommuniter conceditur ideo probo eam vnica auctoritate apostoli. 1. Cor. 13. vbi dicit si linguis hominum loquar etc vbi omnes virtutes et dona spiritus sanctinet eorum actus dicit nichil proficere haben ti scilicet ad meritum vite eterne sine gracia vel caritate Et si dicatur quod apostolus loquitur de caritate non quidam creata sed increata que est prtus sancti dico quod licet istud posset proteriuendo suftineri tamen non videtur esse de intentione apostoli quia ibi loquitur decaritate quaesi de quaedam virtute. et eus excellentiam ad alias virtutes nititur ostendere vnde in fine capitur dicit. Nunc manent fides spes caritas tria hec maior autem horum est caritas Et si dica tur sicut dicit magister quod caritas ecisam a sanctis et doctoribus dicitur virtus non quia ipsa sit virtus creata infusa sicut alie sed quia per eam mens afficitur tanquam si esset virtus Responsio quod ita faciliter posset dici de qualibet alia virtute etur nec videtur quod expressius per auctoritates scripture possit haberir quod fides aut spes sint virtutes infuse create quam de caritate quare ergo non ponere tur etc Item apostolus ratio. 5o hoc expresse videtur dicere Caritas dei diffusa est in cordibus vestris per spiritum sanctum qui datus est vobis Vbi expressit apostolus duo scilicet primum spritus acti datum esse 2m vero caritatem per ipsum diffundi / quaesicaritas sit aliquid distinctum as spritus anctus et per consequens virtus creata Et licet ista auctoritas aliter posset glosari tamen illa est apparetior intentio apostoli quam insinuant verba augustini super io. p. canonica omelia omlitata. expouitlis illud ratio 8. Ipse spiritus interpellat pro nobis et Quid est inquit ipse spiritus interpellat prosanctis nisi ipsa caritas quae in te per spiritum facta est. ideo enim dicit idem apostolus Caritas diffusa est etc Ex hiis ergo tenendum est quod caritas est virtus creata etc Sed contra istam conclusionem est opinio magistri. Aliqui tamen dicunt quod licet magister posuerit deum esse caritatem nostram / non tamen negauit huiusmodi habitum caritatis create / sed quicquid sit de hoc clarum est satis quod nullam mentionem de hoc facit ipsum ponendo ymmo magis ipsum videtur non ponere / cum dicat quod non eodem sensu dicitur deus est fides nostra / et deus est caritas nostra / quaniao primum dicitur propter habitum quem habemus in nobis a deo scilicet fidem infusam non sic autem 2m Ideo videtur sicuit dicunt aliqui quod magister opinatus fueritur quod ad actum diligendi deum meritorie aut proximum non concurrit aliquis habitus caritatis create sed huiusmodi actum meritorium situs anct operatur sine habitu virtutis medio quod non sic est de actibus fidei et spei. quare etc. Vnde pro opinio ne magistri inter multas auctoritates quas ipse inducit / precipue due sunt magis apparentes. Prima est augustini q. de trini. ca. 6to. Qui proximum diligit consequens est ut ipsam precise dilectionem diligat / deus enim dilectio est et qui manet in dilectione in deo manet. Alia est in eodem libro capitulo. 7o. Nemo dicat quod non noui quid diligam diligat fratrem et diligat eandem dilectionem magis enim nouit dilectionem qua diligit quam fratrem quem diligit etc Ex qui bus auctoritatibus habetur quod dilectio qua diligimus fratrem est deus de deo id est spiritus sanctus et sic ine alia caritate aliquis est deo carus et dei amicus et cetera

¶ Sed qui a in hac opinione magister quotia non tenetur ido ad auctoritates augustini respondetur et potest responderi sicut respondet scotus / tamen aliter potest responderi forte magis secundum mentem augustini Vnde secundum quam dicit augustinus 15o. de trinita. capitulo. 17. et super io. omelia 2dita exponens illud. io. 5to. Manete in dilectione mea / duplex potest distinguidilectio dei vna increata srilicet deus Alia est quedam forma existens in nobis que non est deus Et de prima dicit saluatorem intellexisse cum dicit manete et cetera / vtraque autem dicitur dilectio qua diligimus fratre sed sub diuerso sensu Nam dilectio creata est qua formaliter diligimus. sed dilectio increata est / qua / id est propter quam diligimus causaliter Cum ergo augustinus dicit qui diligit proximum diligit dilectionem non intelligit de dilectione per quased de dilectionem propter quod quia propter quod vnumquodque etc et hoc innunit cum dicit consequens est ut ipsam dilectionem precipue / id est maxime diligat et illa dilectio vere deus est / et sit augustinus probare intendit quod qui diligit proximum sicut debet eciam diligit deum / quando autem dicit diligat featrem et diligat eandem dilectionem ly eandem non refertur ad dilectionem per quam diligit formali ter sed de illa propter quam diligit causaliter de qua immediate premise rat / deus dilectio est. et sic patet conclusio nec tenenda est magistri opinio

¶ Secunda conclusio probatur Ad cuius probationem et declarationem ac eciam precedentis conclusionis / distinguendum est quod esse amicum dei siue deo carum aut acceptum ad vitam eternam potest dupliciter intelligi. Vno modo idem est quod esse a do ordinatum ad vitam eternam finaliter optinendam et sic quilibet electorum in quocunque statu sit gracie vel culpe est deo carus et acceptus et dei amicus / et nullus reproborum licet sit in statu gratie est dei amicus et isto modo non intelligitur prima conclusio quia sic esset falsa et cetera Alio modo idem est quod esse in statuvel dispositione in qua si perseuera uerit deus dabit sibi vitam eternam et sic non quilibet electus est deo gratus vel acceptus nec dei amicus sicut ille qui est in statu culpe mortalis. Et aliquis reprobus est deo carus et dei amicus sicut ille qui est in statu gracie etc Simili modo magister tercio sententiarum distinctione. dicit quod aliquem esse scriptum in libro vite potest intelligi dupliciter scilicet secundum eternam prescientiam vel secundum presentem iusticiam / et multi sunt scripti primo modo et non secundo modo et econuerso Sic in proposito potest dici quod aliquem esse amicum dei potest intelligi dupliciter vel secundum eternam dei dilectionem vel secundum presentem dispositionem et aliquis potest esse amicus dei primomodo et non 2o modo et econuersoIn ista ergo questione intendo istis term inis carus gratous acceptuos deo amicus dei / dignus vita eterna et huiusmodi / 2o modo vti et non primomodo Et in isto sensu habet 2a conclusio difficultatem Probatur ergo conclusio primo sic qua pritus sancetpotest dari alicui absolute loquendo / sine caritate creata a alio eius dono sicut patet ex primo artuiculo sed ipse solus sine alio dono creato potest tantum dignificare creatura respectu praemii beatifici a alte rius boni quamum ipse cum alio dono quia alias ipsa caritas creata ex natura sua aliquam digiatatem respectum vite eterne tribueret ipsi creature quam digi tatem nullo modo posset sibi situs acet per seiptet tribure / quod est absurdum 2o probatur quia esse carum do vel graicaum vel amicum vel vita eterna diguitiumio modo nel est apliud propreloquendo quod ese in aqua statum in quo si quis dcederet haberet vitam eternam / secundum dei ordinationem / sed nullam contradictionem implicat quod deus ordinaret eam dare alicui sine caritate aut alio dono creato etc

¶ Tercio sic / quia nullam contradictionem implicat quod deus ordinaret talem legem quod quicumque decederet sine caritate vel gratia tali lege stante esset amicus dei et dignus vita eterna / illo modo dicto supra / consequentia est clara et antecedens patet / quia dei volutas sufficit acceptare alique ad vitam eternam sine quocumque dono creato / et per consequens sola dei voluntas acceptans sufficit facere aliquem sibi carum gratum et amicum et vita eterna dignum seu dignificare ipsum Et sit patet sufficienter conclusio probata Tertia 9o probatur quia absolute possie est de um dare alicui caritatem et nunquam velle dare illi beatitudinem. igitur etc. consequentia patet ex dictis. Et antecedens licet posset mltipliciter probari / tamen ex hoc patet quod illud nullo modo implicat contradictionem et per consequens est deo possibile 2o quia animam caritatem habentem deus pure gratis acceptat ad beatitudinem igitur absolute possibile est etc. consequentia patet et antecedens ace per illud ratio. 6o Stipendium peccei mors. gractia autem dei vita eterna. item ro. 8o Non sunt condigne passiones huius temporis ad futuram giloriam Item luc. 17o. Cum feceritis omnia que praecepta sunt vobis / dicite serun inutiles sumus

¶ Tercio quia carenti caritate et gracia deus non est debitor illius / sed illam gratis donat / sed propter hoc quod deus gratis donat aliquod munus non fit alterius muneris debitor / ergo eicui dedit caritatem vel gratiam potest non dare vitam eternam Et breuiter iste due conlreatie possent meli ilur probari / sed videntur michi adeo clare quod non egent ampliori declaratione etc

¶ Ex praedictis sequuntur aliqua correlaria.

¶ Primum est responsiuum ad articulum scilicet quod caritas vel gratia est quendam qualitas infusa. Vnde in duabus praedictis conclusioni bus usus sum istis terminis caritas et gracia vt supponunt absolute pro tali qualitate vt sit sensus quod sine tali quali tate aliquis potest absolute amicus dei esse et cum tali qualitate non esse amicus dei / tamen vtendo illis terminis secundum suam connotationem devirtute sermonis iste propositiones essent oncedende Aliquis habet carita tem vel gratiam / vel est amictus dei ergo est deo carus et gratus / et ad vitam eternam acceptus et ea dignus quia illi termini hoc conotant / et hoc non esset / igitur conclusio vera etc. Secundo sequitur quod nulla qualitas in fusa est vel esse potest formaliter et intrincese caritas vel gratia. patet quia quelibet tatis existens vel posiabsolute potest esse et non facere aliquem carum vel gratum. igitur que libet talis absolute potest esse et non esse caritas vel gratia / consequentia patet ex conotatis istorum terminorum. et cetera. Et atcndens apparet ex dictis et per consequens sequitur quod nulla talis qualitas potest esse formaliter et intrinsece caritas / quia nichil est formaliter et in trinsece tale quod potest esse et non esse tale et cetera.

¶ Tercid sequitur quod de lege ordinata non est possibile craturam rationalem diligere deum meritorie sine habitu infuso caritatis vel gractie Patet ex prima conclusio ne et cetera.

¶ Quarto sequitur quod de potentia absoluta est possibile creaturam rationalem diligere deum meritorie sine habitu infuso caritatis vel gractie Pat et ex secunda conclusione et similiter quia actus dilectionis est meritorius ex diuine voluntatis acceptatione modo ipsa potest talem actum acceptare ita bene si non fiat in gracia siue in puris naturalibus / sicut sifiat in gractia / vt patet ex dictis et cetera. hic tamen est notandum quod in istis duobus vltimis correlariis loquor de dilectione dei meritoria vite eterne unde cum meritum dicatur in respectum ad premium et premium sit duplex scilicet eternum et tenporale satis constat quod etiam de lege ordinata aliquis possit ipsum deum diligere meritorie ad aliquod bonum temporale sine habitu caritatis vel gractie et non ad vitam eternam. Quia diligere deum meritorie isto modo / est sic diligere quod aliquis proilla dilectione premiabitur premio eterno. vel premiaretur si finaliter decederet sine peccato. Et isto modo aliquis siue electus ad vitam eternam siue non / dicitur mereri vitam eternam et cetera / igitur et cetera Aliqui tamen secundum aliam assignationem huius quod est mereri vitam eternam aliquando dixerunt quod nullus reprobotum meretur vel vnquam meruit vitam eternam quia si mereretur ipsam / aliquando haberet ipsam cum mereri dicatur respectum premii. Et iste mo¬ dus dicendi videretur michi valde probabilis nisi quia non bene sonat in auribus multorum Ideo melius est dare assignationem per quam possit sustineri quod vterque scilicet tam reprobus quam electus aliquando mereretur vitam eternam licet multum sit difficile hoc assignare de virtute sermo nis / propter hoc quod talis conditio nalis est de virtute sermonis impossibilis aliquo demonstrato prescito vel reprobo etc si iste decederet sine peccato vel si iste perseueraret in bono ipse premiaretur premio eterno / quia absolute staret ita esse sicut significatur per antecedens et non esse ita sicut signatur per consequens / ergo conditionalis est falsa devirtute sermonis / et per consequens impossibilis. sicut de hoc forte alias videbitur Aliqui autem assignant aliter idipsum quod est mereri vitam eternam / non vtentes illo modo loquendi conditionaliVnde dicunt quod ille dicitur mereri vitam eternam qui aliquem actum facit velin aliquo statu est pro quo deus volunit eciam voluntate beneplaciti quod talis sit dignus vita eternam Sed forte si inquiratur / quid est sic esse diga num etc omportebat redire ad primum modum Nolo tamen hic insistere / sed concesso isto modo loquendi dico quod secundum hoc alique propositiones sunt concedende.

¶ Prima est quod aliquis est dignus vita eterna et meretur ipsam qui tamen nunquam habebit eam. Patet de reprobo qui licet quadoque mereatur et sit dignus vita eterna / quia est in gratia tamen numquam habebit vitam eternam eo quod indigificabit se prius ea et non reuertetur ad talem dignitatem / iodampnabitur etc

¶ 2a propositio quod aliquis non est dignus vita eterna nec meretur ipsam et potest fieri dignus ea per aliquam mutationem in ipso factam ad aliquam supernaturalem formam scilicet caritatem vel graciam Et sic communiter de lege ordinata fit aliquis dignus qua prius non erat dignus / et talis potest dici dignus secundum praesentem iustiam quia non est possibile quod aliquis fiat de nouo dignus secundum eternam presciam

¶ 3a et quod aliquisd non dignus vita eterna potest fileri dignus ea de potentia absoluta absque aliqua mutationem in ipso aut in quolibet alio facta praeter solam transitionem temporis existentis vel possibiles. patet / quia sicut rex posset statuere inuentos in camea die lune debere puniri et inuentos die martis debere premiari. sic nulla est contradicto quod deus statueret existentes suba. mensura esse habituros beatitudinem et non ate vel post etc. quare etc

¶ Quarta propositio est quod aliquis non est dignus vita eterna ab aliqua ca creata sed a sola acceptatio ne divina / patet satis ex predctis Siliter licet de lege ordinata ad istam dignitatem sium ad meritum vite eterne concurrat cum calitate et acceptatione divina ipsam voluntas creata et caritas siue gratia / tamen absolute staret ista non concurrere / et tamen istam digatate esse meritum vite eterne et per consequens non ab aliis sed a sola diuina acceptatione consurgi ista digatas vite eterne / pro quo facit istud dictum scripture / hoc honore dignus est quem rex voluerit honorare. Vnde patet quod licet voluntas causet actum meritorum ex hac tamen caualitate non conuenit tali actui esse meritorium vel vita eterna dignum. Vnde sequitur vlterius quod licet aliquas sit dignus vita eterna in sensu prius dicto / nullus tamen eam mereri potest de condigno. et hoc intellibredo in sensum immediate tacto / sed de hiis magis alias videbitur

¶ Sed contra dicta aruitur et primo contra secundam conclusionem quia scilicet etc cum qualibet dei amicus sit deo grtus et carus /sequitur quod aliquis posset esse deo gtus et carus sine gratia vel caritate quod vitur impossile sicut imposisile est quod aliquis sit albus sine aliunde Confirmatur quia deus nichil odit nisi divina voluntas reperiat in eo aliquid odiciaile autm displicibile ex natura rei / iux illud Quonuam non deus volens iniquatatem tu es Igitur eciam nichil est diero carum vel dilectum nisi quatenus in iposo est aliquid quod ex natura rei facit ipsum diligibile / hoc aut non potest in nobis poni nisi aliqua qualitas infust sicut caritas vel gratia igitur etc 2o ad idem arguitur sic / quia impossibile est contradictoria successiue verificari nilra mutatione facta circa res illorum ergo si nunc verum est quod sortes non sit dei amicus. vel deo carus et acceptus et postea eius oppositum sit verum. necesse vet mutationem esse factam et non in deo. ergo in illo nouiter caro / et non apparet alia mutatio nisi acquisitio alicuius qualitatis supernaturalis ipsum carum facientis. igitur etc. Confirma tur quia si aliqua propositio verifica tur pro rebus et ad eius verificationem due res non sufficiunt / necesse est ponere terciam rem ad hoc vt ipsa sit vera / sed ista propositio sortes est dei amicus vel deo carus verificatur prorebus et ad eius verificationem non sufficit deum esse et sortem esse / quia ipsis positis potest esse falsa / ideo requiritur alia res ab eis / et illa est caritas vel alius habitus superna turalis etc 3o ad idem sic. quia quaecumque est sine caritate vel alio habitu supernaturali ipse est in peccato mortali / sed nullus talis est amicus dei. igitur etc / minor est nota / sed maior probatur quia priuatio caritatis est peccatum mortale tum quia quilibet tenetur caritatem habere / tum quia nullus potest ex naturalibus suis vitare quodlibet peccet mortale Igitur ad hoc requiritur aliquod donum supernaturale. quare etc

¶ Confirmatur quia nullus existens in peccato mortali potest illo carere nisi ex caritatis aut alicuius habitus infusione igitur etc / consequentia patet et antecedens apparet / quia tale peccatum cum sit priuatio non tollitur nisi per positionem habitus positiui. aliter postquam ablata esset adhuc esset quia subiectum non haberet habitum quem aptum natum esset habere / quare etc

¶ Quarto arguitur contra terciam conclusionem quia aliquod est malum quod deus detestatur et de necessitate odit scilicet peccatum et iniusticiam ergo cum ipse sit immutbiliter iustus et rationalis dilector / aliquod erit bonum quod ipse de necessitate diligit scilicet iusticiam quia secundum augustinum nullus iustus est qui iustitiam non diligit etc

¶ Confirmatur quia aliquas actus malus iuste meretur penam eternam ergo aliquas actus bonus iuste meretur vitam eternam Antecedens patet de quolibet mortali peccato / et consequentia tenet quia nullus est actus ita malus quin aliquis sit possibilis mediante caritate vel gratia tam bonus quam ille est malus etc

¶ Ad ista respondetur Vnde ad primam et pro dictis et dicendis distinguendum est quod aliquem esse deo gratum et carum vel dei amicum potest dupliciter dici / vno modo denominatione intrinseca / ab habitu vel actum caritatis vel gracie animam ipsius informate Alio modo denominatione extrinseca ab ipsa diuina voluntate acceptante Vel magis proprie loquendo aliquis potest dici amicus dei dupliciter vel quia diligit deum vel quia diligitur a deo. Primo modo potest aliquas esse carus et gratus sine aliqua qualitate supernaturali infusa quae sit caritas vel gratia non tamen sine aliqua qualitate creata que sit dilectio et quae potest dici caritas vel gratia etc

¶ 2o modo potest aliquas esse carus et gratus sine aliqua qualitate informante / nec est simile de esse album et albedine sicut hic etc 2o distingendum est quod illo modo 2o iam dicto aliquis potest dici amicus dei dupliciter sicut dupliciter potest intelligi deum aliquem diligere Vno modo generaliter quia vult sibi aliquod bonum et sic omne bonum in quantum bonum deus dicitur diligere / iuxta illud diligis enim omnia que sunt et nichil odisti eorum que fecisti Alio modo specialiter quia vult sibi aliquod speciale bonum / et sic deus magis diligit illum cui facit maius bonum quia quamuis omnes eadem dilectione diligat non tamen ad equale bonum

¶ 3o distinguendum est quod illo modo vltimo adhuc aliquis potest dici amicus dei dupliciter Vno modo quia deus vult illum pro illo tunc habere aliquod magnum donum quod non est vita eterna sicut est caritas vel gratia vel originalis iusticia / siue velit quod semper permaneat in tali bono siue non / et hoc voluntate beneplaciti / et hoc vocamus diligere secundum paesentem iusticiam / et sic deus diligit solum rationales creaturas quae sint in gratia gratum faciente sive sint electe sive reprobate Alio modo quia deus vult illum non pro illo tunc tamen aliquando hoere vel habiturum esse illud speciale donum quod est vita eterna / et sic deus diligit solum rationales creatutas / non tamen omnes illas que sunt in gratia gratum faciente sed solum illas quesunt electe et non reprobe siue sint in gractia siue in mortali culpa Et hoc voco dilectionem secundum eternam praescinam de qua ad Ro. Iacob dilexi esaum auteodio habui Et ista potest vocari dilectio simpliciter prima auter dilectio secundum quid quia in scriptura simpliciter loquendo dicitur / esaum aut odio habui / licet forte(et sine forte sesaum quandoque habuerit caritatem saltem quando fuit nouiter circumcisus et ita de quolibet reprobo potest dici sim pliciter quod deus odit ipsum licet secundum quid scilicet secundum praesentem iusticiam diligatur ipsum quando habet caritatem vel gratia etc Ex istis distinctionibus sequuntur a lique propositiones

¶ Prima quod loquendo dedilectione generali omnis entitas est adeo diligilis ex natura rei Patet ex dictis

¶ Secunda est quod loquendo illo nulla entitas est deo odibilis ex natura rei Patet quia nulla talis est secundum se mala sed simpliciter bona

¶ Tercia est quod loquendo de dilectione speciali vltimo modo dicta nulla entitas est a deo diligibilis ex natura rei siue ex sui natura Patet quia quod aliqua res sit accepta deo ad vitam eternam solum est exordinatione voluntaria et gratuitavoluntate diuina etc.

¶ Quarta est quod loquendo isto modo nec odium dei nec alius quicumque actus culpabilis / est deo odibilis ex natura rei siue ex sui naturaPatet / nullus talis actus deacceptatur ad vitam eternam vel imputatur ad penam eternam nisi ex mera voluntate diuina etc / et ex hiis patet ad rationem

¶ Ad 2am rationem dico aliquas propositiones

¶ Prima est quod possibile est transire de contradictorio in contradictorium / siue contradicto ria successiue verificari / abset motu locali aut positione noue rei vel destruc tione pexistentis cuius verificationis lapsus teporis non sit in causa / quamuis sine lapsu temporis actuali vel potentiali contingere non possit / alias enim contradictoria simul essent vera Patet quia possibile est quod aliquis non habens spitus sanctillo modo specieali de quo dictum est in primo articulo habeat posteatur spiritum sanctum eo non mutato localiter nec aliqua alia re noua facta vel aliqua destructa vt patet ex dictis ibidem Et constat quod mutatio non est in spiritu sancto nec oportet quod sit in alio nec lapsus temporis ad hoc facit etc Item patet quia absolute possibile est diuina virtute quod albedo huius corpris nilra locali eius aut subiecti mutatione facta et nulla re nouiter causa ta vel destructa non informaret illud corpus etc Patet quia hoc non minus est possibile quam quod accidentia sacramentatia sint eque praesentia corpri christi sicut erant substantie panis et tamen non informat ipsum etc Item absolute deus posset se solo conseruare lumen quod causat cadela quiescens in aere nulla mutatione loca li facta ad hoc aut aliqua re nouiter creata vel destructa etc Ex quo patet quod absolute possibile est aliqualiter esse in re qualiter prius non fuit vel aliqualiter non esse qualiter prius fuit absque mutatione quae sit acquisitio vel perditioalicuius rei patet clare etc Et sic patet quod maior illius rationis est falsa Patet promlila minoris et consequentie sit secunda propositioquod esto quod esset imposile conradictoria sucesive verifi cari sine mutatione / tamen non ortet quod fiat propt muntationem factam in aliqui illarum depro quibus talia verificantur sed suffit quod in alia vt si deus ordinaret dimittere offenfamsortis existentis in peccato mortali si aliquis vir sanctus rogaret pro illo Illo enim rogante fieret de non dilco dilectus absque hoc quod oporteret esse mutatio nem in eo vel in deo sed in rogante Similiter in casu sufficit ad talemverificationem lapsus temporis et hoc quando determinatio temperis cadit sub statu to sicutur apud hebreos lex erat vt qui libet seruus completo sexto anno seruitu tis redieret ad libertatem ideo absque vlla ipsius mutatione solo temporis lapsu fiebat de seruo non seruus et de non libero liber et ita possit esse in proposito et

¶ Tercia propositio est quod esto quod sinemuntatione in ta/ li re non contingeret talia contradictoria verificari / adhuc non sequitur quod per mutationem acquisitam. Et iterum esto quod per acquisitionem eciam non sequitur quod per acquisitionem carius aut gracie vel habitus alicuius supernaturalis Et hoc satis patet vnde apparet quod raituo non concludt

¶ Pro confirmatione rationis sit hec quarta propositio quod ista consequentia non valet positis duabus rebus ista propositio est falsa ergo vt ipsa sit vera requiritur tercia. patet quod ista est falsa antichristens non erit et tamen ad eius verificationem non requiritur aliqua res alia ab illis que sunt sed potest illa propositio esse vera solum volente deo. Multe instantiae possunt dari de informatione et inberentia forme de conseruatione ra¬ dii solis et de donation esrtu sacti de quibus iamtactum est etc. Et ita in proposito negatur aiode rationis et similiter patet quod consequentia non valet etc. io etc

¶ Ad tercia rationem dico aliquas propostiones

¶ Prima est quod pura puatio caritatis vel gratie praecise non habet ratione pecci vel culpe / patet. quia talis est peccatum solum in quantum praesupponit debitum haendi talem caritatem vel gratiam / illud aut debitum tolli potest sine positione alicus hius vel forme

¶ Secunda propositio est quod carentia caritatis licet sicut peccatum tamen potest esse et non esse peccatum. Patet. quia non est peccatum nisi in eo qui debet et tenetur habere eam / et quia deus posset hominem absoluere a tali debito habendi. esto quod non daret sibi caritatem sequitur quod posisius est talem carere caritate absque peccto. Et sic patet quod alluoe rastionis et antecedens confirmationis sunt falsa

¶ Tercia propositio est quod licet non sit possitue quod ab aliquo tollatur carentia caritatis vel gractie infuse absque hoc quod infundatur sibi talis iusticia tamen possibile est quod ab eotollatur carentia caritatis vel gractie debite inesse / absque hoc quod infundatur sibi caritas vel gratia. patet / si tollatur debitum habendi eam et cetera. Quarta propositio est quod non sit possibile aliquem priuari iusticia debita inesse et non esse iniustum patet. si tollatur debitum et cetera. Et sic ex istis clare patet ad rationem et eius confirmationem / et qualiter priua tio caritatis sit peccatum et cetera. Sed quia in probatione antecedentis fiebat ista consequentia / nullus potest ex puris naturalibus vitare quodlibet peccatum mortale. igitur ad hoc requiritur aliquod donum supernaturale. Hec at consequentia non valet sed fundatur in falsa ymaginatione scilicet quod ex hoc praecise homo non potest ex puris naturalibus vitare peccatum quia ex puris naturalibus non potest habere caritatem quam tenetur habere hoc aut est falsum et negandum

¶ Ideo ad huius declarationem distinguo quod vitare peccatum ex puris naturalibus potest dupliciter intelligi Vno modo vt per pura natura lia excludamus omnia dona infusa super naturalia. Alio modo vt per hoc excludaus adiuitorium super naturale / tunc secundum hoc ponon aliquas propositiones

¶ Prima est quod secundo iodo nullus ex puris naturalibus potest aliquod preccatum vitare. patet quia esto quod de us absolueret ipsum a debito habendi caritatem seu quodus aliud donum supernaturale tamen adhuc non posset ex sum lis puris naturalibus / id est ex se et sine adiuitorio dei supernaturali peccata vitare / sicut nec aliquid agere bene 2a est quod primo modo quos potest ex puris nauralibus quod libet peccatum vitare / patet si deus absolueret ipsum a debito habendi donum supernaturale etc

¶ Tercia est quod primodo quons non potest de lege ordinata ex puris naturalibus quodlibet peccatum mortale vitare. patet quia de lege ordinata talis tenetur esse in caritate vel gratia et si non sit peccat morta liter et tale peccatum non potest vitare sine caritate vel gratia. igitur etc

¶ Quarta est quod primo modo quis potest eciam de lege ordinata ex puris naturalibus aliquod peccatum mortale vitare / patet / quia talis existens sine caritate vel gratia potest vitare multa mortalia aliter quilibet cxistens sine gractia incurreret omnia mortalia quod est manifestem falsum etc. Et sic patet de is¬ tols Ex praedictis aut patet quod absoltut posibilest quod aliquas non habeat caritatem a gratiam nec habeat peccatum aut culpam Si aut quaeratur si iste decederet in isto statu vtrum dampnaretur vel saluaretur Dico quod fieret sicut decoplaceret quia vtrumque deus posset Verisile tamen vitur quod non dampnaretur pena sensus quia in ipso nichil esset puniendum Et idem esset sentiendum de illo / et de primo homine si in statum inocetu ante infusionuem gratie decessisset etc Ad quartum dico quod nullum est bonum vel malum quod deus de necessitate siue ex natura rei diligat vel odiat / loquentio de dilcio ne et odio speciali de quo sup. Nec aliquia qualitas est ex natura rei iustitia sed ex me ra acceptatione divina nec deus iustus est quia iustiam diligit sed potius ecntra / aliqua res est iustitia quia deus ea diligi / idem acceptat etc

¶ Ad confirmationum respondent aliqua concendo antecedens et negantio consequentiam N ec valcet probatio vt dicunt quia licet esto quod aliquis actus sit secundum se equabonus vel melior quod aliquis alius actus est malus / non tamen est similis proportio eus ad vitam eterna / quilis est actus mali ad penam eternam secundum mereri et demereri / quia malus de condigno punitur eterna penaNonus aut ultra condignum praemiatur vitaeterna. Siter actus bonus non est apud deum ex se et propa bonitate meritorius Actus vero malus ex propia malicia vtique demeritorius est quare etc.

¶ Sed aliter potest dici concedendo consequentiam et consequens e¶ Vnde dico primo quod nulli actui quantucumque bono ex sui bonitate vel intritata natura debetur vita eterna / patet quia ex sola gratuita dei ordinatione minorditeur datur. 2o dico quod aliquis actus bonus ex gratuita dei ordinatione est iuste meritorius vite eterne. patet / quia iuste praemiatur iuxtua illud. 2. th 4o Reposita est michi corona iusticie qua reddet michi iustus iudex Cum hoc stat tamen quod gtis datur. Vnde et glosa dicit super illo verbo / quod vita eterna est gratia progracia / et per consequens gratis data

¶ 3o dico probabiliter quod nulli actui quantumcunque malo debetur ex sua malicia vel intrinsatca natura pena eterna. patetur quia sicut deus gratis acceptat actum bonum advitam eternam / sic posset non deacceptare actum malum ad penam eternam

¶ Quarto dico quod aliquis actus malus ex iusta dei ordinatione est iuste meritorius pene eterne patet quia iuste punitur etc. Vtrum autem ad condignum vel citra condignum / de hoc nichil dico nunc quia magis alias dicam etc Ex predcis sequitur silt tud correum quod non est in libera potestate rationalis creature quod actus suus bonus sit meritorius vite eterne vel actus eius malus demeritorius pene eterne. patet quia nullus actus est meritorius vel demeritorius essentialiter et intrinsice sed solum ex diuina acceptatione vel deacceptatione / sed non est in potestate libera rationalis creature quod suus actus acceptetur vel deacceptetur quia hoc solum est in libea potestate dei. vt botum patet ex dictis. igitur etc. Secundo sequitur quod rationalis creatura ad aliquid obligatur quod non est proprie in eius potestate libera patet / quia obligatur quod aliquis eius actus sit meri torius vite eterne et acceptetur ad eam etc / igitur etc

¶ Si dicatur ergo obligatur ad impossibile negatur consequentia. quia licet istud non sit in eius potestate non est tamen simpliciter impossibile Et si dicatur quod saltem sequitur quod obligatur ad sibi in possibile / adhuc nego consequentiam / quia licet illud non sit proprie in eius potestate / est tamen si bi possibile / licet non a se sed ab alio sicut esse est sibi possile licet non a sua potestate Et sic patet etc. Hec de secundo articulo

¶ Quantum ad 3m articulum vtrum caritas que datur amicis dei potest augeri vel minui.

¶ Primo videndum vtrum aliqua forma vel qualitas possit augeri velminui.

¶ 2o videndum vtrum ipsa gratia vel caritas possit augeri

¶ 3o videndum vtrum ipsa caritas vel gratia possit minui.

¶ Circa primum praemittam distinctiones. deide ponam suppostiones. postea soluam obiectiones

¶ Quantum igitur ad primum fit prima distinctio de isto termino forma. Vnde dico quod forma sumitur vnomodo largissime pro omni significato terminorum abstractiuorum sicut per terminos abstractos praentorum accidentiunet sic figura dicitur forma rei figura te et paternitas patris et raritas ignis etc Et isto modo sepe reperitur quod forma non distinguitur a suo formabili Alio modo sumitur minus large pro omnieo quod non est subiectumvel compositum et sic deus et angeli dicuntur forme Alio modo sumitur non ita large pro omni eo quod est causa in alio gnere csm quod efficientis finalis amaterialis. Et satis est difficile explicare que sit ista causalitas sed de hoc videbitur alias

¶ Secunda distinctio est de isto termino qualitas. Vnde de dico quod qualitas potest tripliciter sumi Vno modo pro omni significato terminorum de praedicamtis qualitatis et sic aliqua substantia est qualitas / vt satis patet 2o modo pro quolibet apto aliquid deno minare esse quale etc forma substantialis est qualitas. Ailio modo sumitur pro aliqui accidente denominate aliquid esse quale vel aposto denominare et sic nulla substantia est qualitas / quia licet forma substantialis denominet aliquid esse quale propter quod differentia essentialis predicatur in quale / tamen non est qualitas quia non est accidens / ideo non praedicatur in quale accidentale. Vnde in proposito sumum tur isti termini forma vel qualitas vltimo to et non aliis etc Ex hiis patet quod omnis qualitas vt hic sumitur est vel esse potest forma / licet non econtra etc

¶ Tercia distinctio est de isto terminon augmentatio Vnde dico quod triplex est augmentatio. quedam est pure extensiua sicut rarefactio vel solidorum augstimentatio. Alia est pure intensiua sicut augustin mentatio forme spiritualis siue formarum spiritualium non corperalium sicut augmentatio caritatis etc. Alia est extensiua et intensiua sicut augmentatio formarum corporalium vt caliditatis vel frigiditatis. Aliqua potest dici augmentatio licet improprie que nec extensiua nec intensiua quae posset vocari conuersiua sicut aliqua res diceretur augustintva quia esset mutata in rem perfectiorem vt aima in angelum Et de isto modo possunt poni ex em hopla varia et posset subdiuidi sed traseo / quia non est propria augmentatio nec ad propositum etc

¶ Quarta distinctio est subdiuisio augmentationis solum extensiue quia illa est duplex / quedam nunmerosa seu discretiua sicut augmentatiogregis ouium vel cumuli lapidum. Aili¬ a est augmentatio extensiua non solum numerosa vel discretiua sed continuasicut rarefactio aeris et Et sicut dictum est et dicetur de augustintne / ita omnino proportionabiliter dici potest de diminutione 5a est de augmentatione intensiua / et est / quod ipsa dupliciter potest ymaginari Vno modo peraccumulationem graduum eiusdem rations constituentium unam formam quae sit magis intensa quod aliqua pars eius Alio modo ymaginantur aliqui fieri augmentatione intensiua solum per recessum a non gradum. et istud a diuersis varie assignater Nam quidam dicunt quod intentio fit per depurationem alicuius forme a suo contrario Alii quod fit per maiorem radicati onem in suo subiecto ita quod secundum istos contingit eandem formam penitus inuariatam secundum suam essentiam aliquod subiectum minus intense denomnare / et pos ea magis. et similitier econtra. Sed ista opitio non est vera vt habet decilari in philosophia etc Poiata distinctio est quod augmentatio tam intensiua quam extensiua dupliciter potest ymaginari fieri / vno modo subito siue i instanti sicut si sol aut aliud luminosum crearetur in instanti in mendio dyaphano et post ea aliquod aliud crearetur in eodem medio in instanti. patet. quia fieret ibi augmentatio luminis tam extenseiua quam intensiua in illo secundo instanti. Ailio modo potest ymaginari talis augmentatio fieri non in instanti. ed successiue contis tam secundum extensionem quam secundum intensionem / ita quod data aliqua forma vt caliditate verum est dicere quod ante quamlibet partem istius calirais prius fuit eius medientas secundum intensionem et extensionem / quod illa tota pars et sic fit successiue continue

¶ Vnde de pro declaratione istorum est hic videndum quid est aliquid fieri in instanti vnde dico quod aliquid dicitur fieri in instanti quando nulla eius pars prefuit ante quod illud esset Ex quo sequitur quod non stat aliquod iudiuisibie fieri et illud non fieri in instanti Patet quia nichil eius ante ipsum prefuit cum ipsum careat partibus etc

¶ Septima distinctio est quod augmentatio continua potest dupliciter fieri. Vno modo potest fieri continue successiue / alio modo continue permanenter. Et hoc est quia duplex est continuum scilicet continuum successiuum et continuum permanens Ad cuius declarationem sciendum est quod aliquid dicitur continue successiue augeri quando in quolibet instanti posteriori est magis intensum vel magis extensum quam in aliquo priori Ita quod non est dare a liquod tempus in augmentatio ne sic continua in quo toto illud sit equaliter intensum vel extensum in qualibet parte sit equaliter etc

¶ Octaua distinctio est quod tripliciter contingit aliquam formam acquiri successiue continuevel augeri. vno modo solum extensiue quia intentionem non habet saltem realiter gradualem sicut forma substantialis mixrti Ai lio modo solum intensiue quia extensionem non habet sicut forme substantiarum spiritualium vt noticia vel amorintellectualis / sed nulla forma habet intentionem et extensionem quindo si fiat successio continua in extensione fiat eciam et in intentione Et similiter econtra et hoc naturaliter loquendo quia absolute oppositum est possibile etc

¶ His premissis pono aliquas propositiones quas voco suppositiones quia apud theologos magis debent supponi ex philosophia quam in theologia probari Prima est aliquod subiectum potest fieri magis et minus tale sine alicuius qualitatis aut alterius rei sibi inexistentis acquisiti one vel deperditione Patet quia sit .a. aliquod subiectum calidum vt. 8. et sit .b. aliquod calidum vt quatuor et sine mutatione ipsus .a. augeatur caliditas ipius b. usque ad 8. tunc fit magis simile a. quad prius et per consequens econtra a. fiet magis simile ipsi .b. modo constat quod magis simile est magis tale etc Similiter quanto quis sit magis bonus est deo similior / et per consequens deus sibi simili similior quam prius et tamen nullius fit in deo acquisitio / igitur etc

¶ Vnde sequitur quod gradum comperationis positiui et suum comperatiuum de aliquo respectu eiusdem verificari successiue non arguit illud mutatum esse Patet de deo etc vt dictum est Non nego tamen quin vnum illorum mutetur ad verificationem successiua talium etc vt patet

¶ Secunda propositio est quod aliquod subiectum est tale vel aliquale per aliquam qualitatem seu aliquam forma accidentalem ab eo realiter differentem Patet quia ista est conmunis doctrina paripatetica / cui eciam concordat fides catholica / que concedit quod albedo in sacramento altaris remanet sine subiecto / que albedo fuit prius in pane tanquam in subiecto quod quidem subiectum per eam erat album. Tercia propositio est quod aliquod subiectum potest esse magis et minus tale per aliquam qualitatem seu formam accidentalem Patet quia aqua potest esse magis et minus tale peraliguia qualitatem suformam accitem Patet quia aqua potest esse magis et minus calida per caliditatem sibi in existentem et eam informantem 4a est quod aliquod subiectum non potest esse magis et mius tale per aliquam qualitatem scu formam accidentalem ipsa forma simpliciter non variata in se intrinsece Patet quia cum quelibet forma de sua intrinseca ratione denominet suum subiectum concretrine illa denomna tio qua habet abstractiue ut patet in omnibus: inductiue / sequitur quod ipsa non potest ipsum magis vel minus denomnare quod ipsa sit in tali denominatione et quod sit perfecta intrinsece / et per consequens non est ymagina bile quod ipsa simpliciter inuariata secundum se possit suum subiectum magis et minus denomnare Vnde sequitur contra quosdam doctores quod non potest saluari quod eadum forma numero secundum suam essentia indiuisibilis et simpliciter inuariata sicut calor vel alia forma siue substantialis siue accidenlis possit dare suo subiecto perfectius et iperfectius esse et facere ip¬ / sum magis et minus tale et hoc propter maiorem subi ecti vel minorem dispositionem vel ut quidus propter maiorem vel minorem radicationem in subiecto adepurationem a contrario. Patet ex dictis Et licet alio modo posset hoc multipliciter declarari / tamen de hoc remito ad philosophiam etc Quia propositio est quod nulla forma potest suum formabile intensius et remissius denomnare siue facere ipsum magis et minus tale nisi per intensionem et remissionem ipsius forme in se Sexta est quod nulla forma potest suum formaite intensius et remissius denomnare sine noua alicuius partis acquisitione vel de¬ pearditione pratet aliter non bidetur posse saluari qualiter ipsa esset de nouo intensior vel remissior in se Vnde sequitur primo quod in cuiuslibet forme intensione acquiritur aliquid reale realiter distinctum a forma priore Secundo sequitur contra quosdam quod in tali acquisitione illud quod acquiritur est eiusdum rationis siue specie specialissime cum forma praecedente 3o sequitur quod in tali acquisitione illud quod acquiritur remanet cum forma priore Quarto sequitur quod illud quod acquiritur facit per se vnum cum forma priore. Hec omnia sunt contra illos qui dicunt quod intentio forme fit per acquisitionem noue forme perfectioris quam precedens ita quod in subiecto numquam sunt simul tales due forme quarum vna fuerit prius insubiecto quod altera / sed simul adueniente noua corrumpitur prima

¶ Hec autem opinio concedit aliquam esse intensionem continuam ideo ex ea se quitur primo quod quelibet forma queacquiritur dum duat intensio solum est per instans et subito Patet quia siesset per tempus cum in tempore illo quo esset fit adhuc intensio et perconsequens acquiratur aliquid sequitur quod precedens et sequens ymmo multe sequentes erunt simul in subiecto contra eos

¶ Secundo sequitur quod que libet talis forma acquiritur in instam ti et subito patet clare Et sic ista opinio est impossibilis et cetera

¶ Septima propositio est quod aliqua formaaccidentalis siue qualitas habet latitudinem diuisibilem non solum secundum realem extensionem sed eciam secundum gradllalem intensionem. Patet ex dictis / quia ista propositio forma habet latitudinem valet de virtute sermonis istam forma habet in se plures partes realiter distinctas facientes per se vnum extensum vel intensum et cetera. Vnde ad huius declarationem videndum est quid est latitudo quid latitudo intensiua quid latitudo extensiua et quid sit graduout sumuntur hic Dico igitur quod latitudo sicut hic sumitur cum loquimur de latitudine formarum est pluralitas distinctarum partium constituen tium per se vnum extensum vel intensum Sed latitudo extensiua est pluralitas partium distinctarum constituentium per se vnum quantum contilnum vnde non capitur hic latitudo prout apud mathematicos distinguitur contra longitudinem quoniam si ad ymaginationem mathematicorum esset vna libra solum diuisibilis secundum vnam dimensionem adhuc ipsa esset latitudo et haberet latitudinem et de ea hic loquimur. Sed latitudo gradualis siue intensiua est pluralitas distinctarum partium sibi inuicem coexistentium et constituentium per se venum quantum intensum

¶ Vnde quadruplex est quantitas siue quantum Quedam est quantitas solum discreta sicut numerus angelorum / alia est quantitas simul discreta et cotitut sicut numerus partium vnius corporis vt lapidum. Alia est quantitas simul discreta contiania siue extensa et eciam intensa sicut numerus partium bnius qualitatis corporalis sicut ca¬ liditas etc Alia est quantitas simul discreta et intensa sed non continua vel extensa sicut numerus partium vnius qualitatis spiritualis ut caritatis Et sic qualitas isto modo quanta potest esse in subiecto indiuisibili sicut in angelo vel anima ut patet etc Sed gradus ut hic sumitur dicitur pars alicuius latitud imes intensiue siue pars alicuius forme alteri parti eiusdem coexistens et secum constituens per se vnum quantum intensum etc

¶ Ex hiis sequuntur aliqua Primo sequitur quod licet aliqua sit forma ex tensa que nec est intensa nec intensibilis tamen nulla est intensa que non sit extensa vel extensibilis. Prima pars patet de forma substantiali mixti sicut lapidis vel appartim / 2a pars patet quia licet aliqua forma spiritua lis sit intensa que non est extensa sicut est caritas vel scientia in intellectu tamen nulla videtur repugnanti a quin deus posset eam extendere et vnum gradum alteri coexistentem ab alio seperare et ei continuare / sicut qualitas corporis christi in sacramento est ibi intensa et non extensa et tamen de us potest eam extendere etc 2o sequitur quod licet quelibet forma extensa possit esse et non esse extensa tamenula forma intensa potest esse et non esse intensa Prima pars patet quia sicut aliqua forma seu quaelis extensa corporis christi existentis in celo potest esse et de facto est non ex tensa in sacro ita posset ee de quaelibet alia forma extensa etc 2a pars patet quia sicut non est dare mimum quamum continum ita non est dare mimum quam tum intensum et per consequensquaelibet pars forme intense est magis intensa quam sua medentio Et sicut non est possibile quamlibet partem continui aqualibet esse diuisam ita impossibile est quamlibet partem intensi a qualibet esse seperatam etc quare etc Terciosequitur quod licet forme substantiales mixto rum eiusdem rationis siue eedem specie vel eciam partes eiusdem talis forme simul coexisterent numquam tamen faceret latitudinem intensiuam seu constituerent Patet ex dictis

¶ Quarto sequitur quod licet aliqua forma extensa et non intensa sicuit forma asini haberet modum existentie alicuius forme intensiue et non extensiue non propter hoc faceret latitudinem intensiuam. Patet de corporechristi in sacramento et potest faciliter applicari Si autem queratur hic quare vna forma est intensibilis et alia non sicut forma accidentalis et non substam tialis. dico quod nulla est ratio nisi quia vna est talis nature et alia non / unde dico quod nulla natura est intensibilis que non potest facere per se vnum cum alia eiusdem rationis sine maiori extensionem quatitatiua / sic aut est quelibet substanmtialis forma ut suppono etc

¶ Octa ua propositio principalis et responsiua ad istum punctum est quod aliqua formaaccidentalis seu qualitas potest continue successiue augeri vel minui non solum secundum extensionem sed etiam secundum intensionem Patet satis ex praedictis. unde eius apostoliorem probationem suppono ex philosophia naturali et Sed ad ipsius declarationem aliqualem sciendum est quod aliquam formam augsmentari potest in telligi dupliciter Vno modo de virtute sermonis et sic ista nunquam est vera forma augustintum Nam illud quod augimen¬ tatur est primo minus et postea maius / sed nulla forma est primo maior et postea minor quia nec prima praecedens nec sequens nec aggrega tum etc. Alio modo potest intelligi secundum intentionem loquentium et sic per istam forma augmentatur intelligimus istam aliqua forma prius est minor et postea aliqua forma est maior cuius pars est forma pior Et ita proportiona biliter potest exponi ista / forma minuitur Et sic intelligitur praedicta propositio et omnia praecedentia et sequentia / qgondoloquimunr de augstimentatione vel dimi nutione etc Et ad eundem sensum conceditur quod forma suscipit magis et minus id est aliqua forma est maior et alia eiusdem speciei est minor Et sic illa propositio est copulatia non de copnlato extre mo

¶ Sed contra praedicta obicitur primo conta quartam propositionem et eius correlum quiam sicut se habet agens ad agere sic forma ad perficere et dare esse sed idem agens nunmero in se non variatum potest magns et minus agere secundum quod inuenitur subiectum magis et minus dispositum / ergo similiter eadem forma numero in se non variata potest facere suum subiectum magis et minus tale secundum quod magis et minus dispositum 2o contra coltam propositionem et dicta ibidem arguitur quod forma aduernia non rmaneat cum pore quia omnis forma nata est denomnare suum subiectum illur si minor caritas et maior simul sunt ilsate due denominabunt idem subiectum et per consequens idem subiectum dicentur magis carum propter maior est cariutem et mius carupropter minorem caritatem 3o argiur quod non sit eiusdem rationis nec faciant per se verum quia si sit eiusdem rationis quao quo faciunt verum / primo non unitate compositionis. quasi vna materia et vna forma / nec vnitate continuatis clarum est nec vnitate homogeneitatis quia homogenia non vniuntur nisi pre continuitatem sicut aqua vnitur aque vnde anima anime non viveretur quamuis sint homogenie nec vnitate ydemptitatis omnimode et simpliciter clarum est / nec vnitate aggregationis quia sic esset aceruus rerum innumerabilium et multitudinis infinite Nec potest preter istas vnitates vnitas alia ymaginari. igitur etc 4o contra octauam propositionem arguitur quod nulla forma possit gradualiter augeri successiue continue quia sequitur quod forma sic intensa esset infinita / consequens est falsum consequentia probatur / posito quod albebo intendatur per tempus scilicet c et sit b. primum instans in quo incipit intentio et. c. in stans in quo completa est tunc hoc positio argruitur sic / quia in infinitum minor albedo vel minor gradus seu pars albedinis est quam sit haec totalis albedo que est acquisita in c. instanti fuit acquisita in tempore b. c. post b. instans ergo hec albedo demonstrando eam totam est infinita / consequentia tenet quia quaelibet pars albedinis acquisita post b. instans est alicuius quantitatis intensiue sed nullum quantum est in infintum minus alio finito. igitur illa tota albedo est infinita etc

¶ Ad ista respondeo Ad primum nego quod similitudinem. Nam eodem modo probaretur quod eadem forma posset dare esse diuersis subiectis etiam situ distantibus sicut illud agens potest agere in diuerse subiecta ut solet Ad 2am dico quod consequens forte de vix tute sermonis non est inconueniens tamen de communi modo loquendi non conceditur esse possibile idem esse magis album et minus album / quia per hoc quod dicitur minus album excluditur maior albedo unde aliquid esse minus album duo dicit scilicet habere minorem albedinem et non maior est et ita minor albedo nata est denomnare suum subiectum minus album / solum quando non habet malore albedinem / quando vero habet nata est denominare non quibus dicendo hoc est minus album sed dicendo hoc est tali albedine album Et sic patet ad rationem Ad 3m dico quod faciunt vnum vnitate homogeneitatis et sic est assuptum falsum scilicet quod nichil est homogenium nisi continuum Et dico quod faciunt vnum se totis et non secundum sua vltima / quia non habent talia vltima sicut materia et forma quamuis in hoc sit dissimilitudo quia hic vna non informat aliam Ad quartum nego consequentiam Et ad probationem concedo quod in infinitum minor albedo quam haec tota que et acquisita in c. fuit acquisita post b. ista tamen non est concedenda aliqua albedo in infinitum minor quam est haec tota fuit acquisita post b. Prima enim est vera quia ibi ly albedo super ponit confuse tantum / 2us falsa quia ibi supponunt de terminate etc Et sic patet ad ista Et quamuis multa possent dici circa hanc materiam de intensione et remissione et latitudine formarum quam okam et post eum magister gregorius et plures alii diffuse et subtiliter et tractauerunt tamen quia haec materia ad me methaphysicam et philosophiam spectat breuiter pertranseo hiis contentos qui bus subtilis potest cetera faciliter perscrutari Et hec de primo puncto huius articuli

¶ Quantum ad 2m punctum vtrum ipsa gractia vel caritas possit augeri ponam. tres conclusiones Prima conclusio est renonsiua quod caritas potest augeri Probatur primo auctoriate apostoli et ad philippensens primo Gro ut caritas vestra sic magis habundet id est crescat secundum giloio Non orasset autm apostolus pro caritatis incremento si non esset possibile eam augenri Item 2a thessus primo. gracias ago quoniam supercrescit fides vestra et habudat caritas Item ecclesia orat dicens omnmipotens sempiterne deus da nobis fidei spei et caritatis augmentum Item augustinus dicit ench. penlis. minuitur cupiditas caritate crescente etc igitur conclusio vera 2a conclusio est quod caritas non solum subito et instantanee sed eciam in tempore continue potest augeri Patet quia omnem formam habentem latitudinem i tensiua potest deus et simul et successiue causare sed caritas est huiusmodi igitur etc Maior patet et minor sequitur ex dictis quia cum caritas possit augei ri et non secundum extensionem ut patet sequitur quod secundum intentionum et per consequens etc Quid aut sit de facto in proposito dubium est Nam si nos mereamur in tempore adhuc deus in instanti potest tantum augere caritatem innobis quantum in tempore meremur illam augeri / et hoc tam in primo instanti actus meri torii cum ipse praesciat quodtum est duraturus et quodtum augustintum caritatis sibi correspondeat quod eciam in aliquo alio instati ipsi us actus sicut placet sibi Si vero nos mereamur in instanti et non in tempore adhuc ipse in tempore potest et sucaive augstinre caritatem proporcionabiliter ad meritum nostrum et sic ista est conclusio facti de qua non con¬ stat 3a conclusio est quod caritas in infinitum potest augeri Et hec intelligitur depotentia dei absoluta et non de lege statuta Probatur quia quatacumque caritate data deus potest aliquem gradum certe quagntis de nouo care piore non destructo et illi vnire sic ut ex eis constituatur vna caritas ergo omni caritate data deus potest in in finitum dare maiorem quare et Tamenad ampliorem huius conclusionis et sue prbationis declarationem Sciendum est quod sicut patet ex supra dictis aliquid in infinitum angeri potest quadrupliciter in telligi Vno modo extensiue et hoc dupliciter quia vel per additionem partis ad partem sicut aqua additur aque vel per rare factionem Alio modo intensiue et hoc dupliciter quia vel sine subiecto vel in subiecto Et secundum hoc pono quatuor propositiones Prim est quod augstimentatio forme extense primo modo potest in infinitum procedere ita quod quacumque data potest a deo fieri maior illa / primo probatur ex tribus suppositionibus Prima est quod exquo possunt esse duo indiuidua eiusdem rationis vel specie specialissime abiolt in finita possunt esse / quia non est ratio quare deus posit facere duo quin eadem ratione possit facere tria et sit sine statu etc 2a est quod nulla indiuidua eiusdem rationis vel speciei repugnat simul esse / ita quod quocumque indiuiduo posito deus potest aliud facere non destructo / quia ista non habent formalem repugnatia etc 3a quod quicumque indiuidua eiusdem rationis vel specie sunt vnibilia sunt equaliter vniaia / siutquaectuem aqua sunt eiusdem rationis sunt equi vnibiles quia quicquid potest competere vni in diuiduo potest consile compete cuilibet eiusdumronis etc Ex istis patet propositumsicet quod deus non potest facere aliquam talem formam quin possit facere maiorem quia quacumque dataposset deus facere aliud indiuiduum eius dem rationis cum illo / et illud vnire priori et per consequens totum resultans erit maius

¶ Secunda propositio est quod augmentationem extensiuam forme alterius rei extense 2 posse procedere in infinitum est probleu ema neutrum / quia ad neutram partem potest fieri ratio quin faciliter soluatur Sed tamen ockam tenet quod pars negatiua est probabilio scilicet quod augmenta tio per rarefactionem non procedit in infinitum / ita quod aliqua substantia vel qua litas potest fieri ita rara quod ipsa non posset rarior fieri quia inconueniens videtur quod vna faba fieret ita magna quod circum scripitite occuparet tantum locum sicut totus mundus vel mille si essent quod tamen sequitur / si non poneretur status in rarefattione

¶ Tercia propositio est quod augmentatio forme intense tercio mo / id est sine subiecto potest in infinitum procedere ita quod quelibet forma intensiue augmentabilis ompotest esse a subiecto separata potest augustinum tari in infinitum sic quod quacumque data potest deus facere maiorem. Et haec probatur omino sicut prima propo / et ita si caritas sit seperabilis a subiecto sicut albedo / non potest fieritanta quin possit fieri maior / quia quarumque data deus posset alia croare eiusdem rationis vel speciei et vnire priori

¶ Quarta propositio est ista / augmentationem forme intense 4o modo / id est in subiec to posse procedere in infinitum est probleuma neutrum Vnde vtrum deus possit aliquam formam sicut caritatem intendere in eodem subiec to in infinitum est dubium et potest probatur sustine ri quod non quia posset dici quod subiectum deter minat sibi ex sua natura certas qualitates quas potest recipere et aliquas non Sicut anima non posset recipere albedinem sit eciandeterminat sibi certam quantitatem nec ultra potest aliquid recipere. Et sicut diceretur quod deus posset tantam caritatem producere in anima quod non posset maio rem producere in ea. Cnde ockam declarat ad partem negatiuam quod probabiliter potest teneri quod deus non posset facere tantam caritatem in anima quin posset facere maiorem in ea quia quando aliqua forme eiusdem rationis possunt esse in eodem subiecto / primo / non est contradicto quascumque formas eius dem speciei esse in eodem subiecto / sed alique caritates partiales possunt esse in eodem subiecto / ergo quibuscumque datis non est contradictio illas esse in eodem subiecto primo / et sic non est contradicto quin deus faciendo vnam caritatem nouam possit intendere priorem quomd tuncunque magna in eo dem subiecto. sed quamuis ipse subtiliter dicat tamen ad profundiorem huius materie declaratione distinguendum est. Vnde incipiendo vbi ipse dimittit dico quod aliquod subiectum sicut anima hent duplice capacitatem scilicet c apacitatem passiua et potentialiter subiectiua et capacitatem actiuam siue non pure passiuam sed vitaliter perceptiuam. Et licet ista distinctio secundum illos qui ponunt distinctionem formalem concederetur de virtute sermonis quia isti dicerent quod iste sunt due capacitates inter se et ab ipsa anima distincte licet non realiter tamen formaliter tamen quia non concedo in creaturis distinctionem talem nec eciam in diuinis nisi ad sensum supra dictum inquestione de distinctione in diuinis vt ibidem patuit Ideo dico quod predicta distinctio non est vera de virtute sermonis sed intelligo eam sic quod anima est dupliciter capax alicuius forme scilicet pure passiue et potentiali ter vel non solum pure passiue sed vitaliter / ita quod anima respectu alicui lius forme potest esse subiectum et ipsam subiectiue capere / non solum passiue potentialiter / sicut materia prima capit formam sed eciam subiectiue vitaliter etc

¶ Tunc iuxta hoc pono quatuor propositiones Prima est quod anima est infinite capax potentia liter subiectiue ita quod non tantum nec tot potest quin magis et plura possit suscipere. Patet quia omnis potentia pure passiua ut sic precise qua tificatur ex sibi correspondenti actiua / et per consequens tantum potest capere passiue quantum deus potest in ea ponere actiue quare etc Secunda propositioest quod anima non infinite sed solum finite est capax vitaliter perceptiue Patet quia quelibet vitalis capacitas est precise tanta quanta est eius virtualis actiuitas et eius virtualis actiuitas precise tanta est quanta est eius perfectionalis quidditas. qua re etc Ex hiis sequitur primo quod licet capacitas subslta et capacitas per ceptiua ipsius anime sint omnibus modis idem scilicet ipsa anima. tamen ipsa est infinita capacitas subiectiua et solum finita capacitas parceptiua / patet qui a per hoc quod dico infinita capacitas subiectiua nichil aliud intelligo nisi quod est potentia infinite capax subie ctiue etc Secundo sequitur quod licet ca¬ patitas subiectiua anime sit finita id est finita entitas ipsa tamen est infinita capacitas quia infinite potest capereubiectiue licet non perceptiure etc qua re etc Tercia propositio est quod caritas in infinitum potest augeri in anima Patet ex prius dictis quia talis qualitas quantacumque sit in anima adhuc potest fieri maior et anima potest eamrecipere subiectiue et sic nec ex parte producentis nec ex parte recipientis repugat pam augeri in infinitum. quare etc 4a propositio est quod non potest in infinitum augeri caritas in anima Volo dicere quod licet caritas in infinitum possit augeri in anima et hoc in esse qualitatis non tamen in esse caritatis / ita quod est dare aliqua caritatem in anima quequantucumque possit fieri maior in gduqualitatis vel talis entitatis non tamen potest esse maior caritas isti anime Et hoc patet ex 2a propositione quia erit dare aliquam qua erit tanta quatum potest ista anima cuapere vitaliter sed nulla res potest esse alicui anime maior caritas quam lla anima sit vitaliter capax etc Ex hiis seitur primo quod licet inlo subiecto possit in infinitum augeri caritas / quia nec in hoc / nec in illo / quocumque subiecto demonstrato / tamen in infinitum potest augmentari caritas in subiec to Prima pars patet ex dictis quia quocumm subie cto dato est dabilis caritas tanta quod non potest inese aliqua maior caritas eidum subiecto etc 2a pars patet quia ly in subiecto supponit confuse tantum et ideo quamuis sit dare eari tatem qua nulla potest esse maior caritas isti subiecto / illa tamen potest esse maior caritas alteri biecto magis vitaliter praeceptio et magis perfectiomodo quocumque tali subiecto dato deus potest treare perfectius ilitur etc 2o sequitur quod licet haec qualitas sit hoc caritas non tamen sequitur hoc fit maior qualitas ergo haec fit maior caritas Patet ex dictis / et potest poni exemplum quia non sequitur hec linea est vlna vel bipedalitas et hec potest fieri maior line a ergo potest fieri maior vlna vel maior bipedalitas etc Similiter non se quitur hec distantia est haec propinquiitua demonstrato aere inter sortem et platonem det potest fieri vel fit maior distantia ergoi fit maior propinquitas etc patet clare Et si arguitur sic hec qualitas est caritas et hec qualitas erit maior quam prius ergo hoc caritas erit maior quam prius / contramdo ntecedens et consequens si huic adiecto maior subintel ligitur illud subiectum qualitas / sedne go minorem et conclusionem si pro substantiuo intelligatur iste terminus caritas ut patet intuenti et potest poni extempum in dictis terminis etc hic autem diligenter ad e uertendum quod sicut dico de caritate velgratia ita debet concedi de beatitudine vel gloria et de delectaine et tristicia vel pena et generaliter de qualibet volitione vel noticia et omni quagte que potest potentiam perceptiua vitaliter immutare / ymmo melius clarius vel magis proprie hoc cipparet esse verum in istis quod de caritate vel gractia Et ratio est quia nulla qualitas est intrinsece et formaliter volitio vel notitia sed praecise per habitudinem quam habet ad potentia vitalem perceptiua vtpatuit supra Licet aut talis caritas vel gratia non sit intrinsece et formali ter talis vt patuit in 2o articulo tamen nec est talis praecise per habitudinem quam habet ad potentia vitalem cui est intrinseca sed pertudinem ad diuinam a cceptationem quae est ei extricenta et ideo est maior vel minor caritas vel gratia scundum quod magis vel minus accepoitum a¬ voluntate diuina id est ad maiorem vel minorem beatitudinem Absolute autem staret quod minor in gradum magis acceptaretur et sic maior qualitas esset minor caritas et minor qualitas esset maior caritas Et ex istis patet via subtilibus ad ymaginadum multa in hac materia etc

¶ Sed contra dicta instatur primo mo per rationem scoti quia accepta aliqua caritate puta .a. queritur vtrum ascentendo sit status ad aliquam suprima possibilum aut non / si sic habetur propositum si non sequitur quod quanto aliqua magis excedit a. tanto est perfectior et per consequens illa que in infinitum excedit est in infinitum perfectior / et ita illa in se erit intensiue infinita et cum ipsa videatur ab intellectum diuino sicut vnum creabile poterit vnica creatione creari. quare etc

¶ 2o si caritas aut aliqua forma posset augeri in infinitum tunc aliqua creatura secundum suam naturam absolute importaret perfectionem infinitam hoc aut soli do proprium est quare etc 3o si etc tunc posset esse maior caritas caritate christi contra maatri. li. 3o dictione 13. 4o logicaliter arguitur sic / omnes partes caritatis creabiles possunt esse create hec est vniversalis cuius quelibet singularis est vera / vt patet / tunc demonstratis omnibus illis partibus creabilibus ista singularis erit vera iste partes creabiles possunt esse create / hec autem demonstratioest possibilis saltem intellectui diuino quae omnes partes et quamlibet videt sed quelibet singularis de possibili affirmatiua in qua subicitur praecise pronomen demonstra tiuum si est vera est vera in sensu composito vt patet in omnibus et per consequens hoc est possibiles ste omnes partes sunt create demonstratis omnibus creabilibus et per consequens hec est posisie iste omnes partes sunt create illis omnibus demostratis et per consequens impossibile esset aliam caritatem creari. Illa ergo esset summa creabilis. Similiter quot paritur caritatis et quantamncunque caritatem deus potest facere tot et tantam potest deus facere / ponatur in esse quod quantacumque etc. deus facit / ergo non poterit vlterius maior est facere et per consequens non in infinitum etc Ad ista responsio Ad primum dico primo quod siue deus possit facere aliquam magnitudinem. vel caritatem actum infinituam siue non / tamen hoc non concludit illud argumentum Nam consimiliter probaretur quod augmentum numerorum non procedat in infinitum et quod de us posset facere tot indiuidua vnius speciei quod non posset facere plura. quod est incoueniens.

¶ Secundo dico ad formam argumenti quod ultraia. potest in infinitum procedere augmentatio ita quod non est status. et quando dicitur quod quanto aliqua caritas excedit .a. tanto est per fectior concedendo ad sensum quem post statim dica sed propter hoc non sequitur ergo quae ineinfinitum excedit .a. est in infinitum perfectide / quia implicatur quod aliqua caritas in infinitum excedit vel excedere potest a. quod est filium. Vnde sicut deus potest facere plura et plura in diuidua in infinitum / et tamen facietur finita et numquam infinitaita potest facere maiorem caritatem et maiorem in infinitum / et tamen semper faciet finitam

¶ 3o dico quod qualibet caritate finita potest fieri caritas finita maior / sed tamen non sequitur quod aliqua caritas finita posit fieri maior qualibet caritate finita. quia arguitur a terminostante confuse tantum ad ipsum stantem deteur minate / sicut non sequatur postonem dienpotest fieri dies ergo aliqua dies potest fieri post omnem dien. similiter non sequatur ultra quamlibet diuisionem continui potest fieri dio ergo aliqua dio potest ieri pris omnem diuisionem

¶ Quarto dico quod nulla caritas intensiue infinitavidetur ab intellectum diuino esse creabilis quia nulla talis est factibilis et perconsequens nec a deo visibilis licet deus videat quod in infinitum caritas potest fieri maior Ad secundam primo nego consequentiam non enim sequitur quod si in infimtum caritas possit augeri quod sit possibilis aliqua caritas infinita

¶ Secundo dico quod esto quod esset aliqua talis caritas infinita defacto / adiut ipsa non esset infinita persectio / ymmo non esset essentialiter magis perfecta quam pars eius finita / sicut si esset vnus aer infinitus ille non esset essentia liter perfectior quam vnus pugillus eius 3o dico quod esto quod esset aliqua talis caritas infinita perfectio / non tamen sequitur quod esset eodem modo infinita perfectio sicut deus.

¶ Quarto dico quod ista consequentia non valet simpliciter hoc caritas fit maior vel intensior / ergo fit perfectior. patet quia per hoc quod fit intensior non fit per fectioris speciei sed manet eiusdem speciei et perfectionis essentialis. etci / bene tamen concedo quod fit perfectior licet non simpliciter scilicet essentiali ter. tamen secundum quid scilicet gradualiter ad istum sensum quod ipsa continet aliquem gradum quem non continebat prius qui est aliqua perfectio et cetera. Et ad eundem sensum concedo quod species caritatis absolute importat infinitam perfectionem possibilem / id est infinitos gradus posie quo rum quilibet est aliqua perfectio / et sit quaelibet species in qua plura indiuidua sunt possibilia

¶ Ad terciam dico primo quod caritas christi non fuit maxima possibiles. patet quia deus potuit illam augere vel sine subiecto vel eciam in alio subiecto maioris capacitatis quod anima christi sicut in antecedentlo Secundo dico quod caritas christi non fuit maxima sibi posisils. patet ex dictis. quia illa potuit in infinitum intendi in graduqualitatis in ipsa anima christi cum ipsa esset infinite capacitatis potentialis

¶ Tercio dico quod caritas christi fuit maxima sibi aut altei possibilis de potentia e ordinata / et sic intellexit magn et non de potentia absoluta

¶ Quarto dico quod caritas christi fuit maxia caritas sibipossibilis etiam de potentia absoluta / patet quia suppono quod illa caritas fuit tantaquantam eius anima absolute potuit vitaliter capare / et fuit adequata sue potentie seu capacitati vitali / et ideo cum eius vitalis capacitas non potuit augeri sicut nec eius essentialis quidditas sequitur quod illa caritas potuisset augeri in gradum qualitatis non tamen in esse caritatis respectu talis capacitatis

¶ Et si dicatur vel in augmentatione graduali talis qualitatgradus adueniens est illi anime caritas vel non / si sic / ergo aggregatum ex praecedente et adueniente erit maior caritas / quia continebit aliqua caritatem quam non continebat praecedens caritas / si non / hoc est inconueniens cum sit eiusdem rationis / non enim vitur possibile quod in eodem subiecto sint duo gradus vnius qualitatis quorum vnus sit illi subiecto caritas et alter non

¶ Ad hoc dico quod licet posset sustineri quod non / et nego onam ergo aggregatum etc. dico enim quod licet aggregatum sit maius et maior qualitas. non tamen maior caritas licet illud contineat aliquid quod est caritas quod prius non continebat. Exum si potius sit plenus vino licet deus poneret aliud vinum cum priori per penetrationem / ille potus non esset magis plenus quam ante quamuis aliquo esset plenus quo non erat ate plenus et sic pilrli bus rebus esset plenus licet non magis plenus sic in proposito etc. de hoc hoc paucapro nunc sufficiat / de quo plura dicam inmateria de merito christi.

¶ Ad quartam dico primo quod antecedens est vetum / sed iba potest / negari in sensu composito et licet ilsla singularis concederentur iste partes creeabiles possunt esse create / demonstratis omni sebus etc. tamen negatur in sensu composiEto / et illa regula assumpta non est viverale vera in illis propositionibus in quibus subicitur pronomen demonstratiuum pluralis numeri sicut quamuis ista sit vera / ista possunt esse vera demonstra tis duobus contradictoriis contingentibus / tamen hec non est vera / possibile est ista esse vera / vel hec est possibilis ista duo sunt vera eisdem demonstratis et cetera

¶ Secundo dico aliter respondendo quod omnes partes caritatis creabiles demonstra ri dupliciter potest intelligi. Vno modo quod demonstrantur omnes quorum quelibet est creabilis Alio modo quod demonstrentur omnes que sunt creabiles. Si pr imo modo / dico quod hec singularis iste partes possunt esse create / non est singularis illius vnuiuersalis omnes partes creabiles etc Et ratio est quia omnibus partibus demonstratis ista non est vera iste partes sunt creabiles Vnde non sequitur quodlibet istorum est creabile ergo ista sunt creabilia Exum sint due linee equiles .a. et .b. hec est vera quodlibet istorum demonstratis omnibus quorum quodlibet est pars ipsus b. est excessum ab a. et tamen hec est falsa eisdem omnibus demonstratis ista sunt excessa ab a. quia ista sunt b et .b. est quantum equale a. unde patet quod non semper de omnibus simul verificatur terminus pluralis nummeri de quorum quolicet verificatur singulare illius pluralis Sivero demonstretur 2o modo / dctur consequente r quod talis demonstratio non est possibilis quia nulle creabiles sunt omnes creabiles etc Tercio dico quod si quelibet singularis illius vniveralis est vera et ipsa vera / tamen sua de inesse non est possibilis ideo non facit ad propositum sed nulla singularis est in qua demonstrantur commes partes creabiles Si autem fiat ista vniversalis omnes partes quarum quelibet est creabilis possunt esse create / tunc dico quod aliqua eius singularis esset vel esse posset saltem cognita a deo in qua omnes collectiue demonstrantur quae rum quelibet est creabilis / sed ipa vniversalis est falsa / sicut et illa sengularis vt potes declarare etc

¶ Quarto dico quod quantancumque caritatem deus potest facere tantam potest facere et cum dicitur ponatur inesse dico quod non sequitur quod debeat sic poniin esse nec est necessarium quod quelibet propositio vera de possibili possit ad illum modum poni in esse ni si quando est vera insensu compositionis verumptanmen si quis nimis curiosus velit quod ponatur in esse debet sec poni quantam deus facit tantam facit et hec possibilis est sed non facit contradicta. Et hoc de 2o puncto etc.

¶ Quantum ad tercium punctum vtrum ipsa gratia vel caritas possit minuiponam tres conclusiones Prima est quod quelibet caritas creata per potentiam abolutam dei potest minui

¶ Secunda est quod qualibet caritas acquisita per potentiam agentis creati potest minui.

¶ Tercia est quod nulla caritas infusa per potentia ordinatam dei potest minui Vnde ad declarationem istarum conclusionum distinguendum quod caritas creata potest sumi dupliciter scilicet pro caritate infusa que proprie dicitur caritas creata / et pro caritate acquisita / quia sicust ex aliis actibus anime frequentatis generatur habitus Sic eciam ex ipsis actibus diligendi deum propter se et proximum propter deum generatur habitus in anima ad consilens actus inclinas qua eciam post peccatum mor tale remanet in homine Prima caritas dictur gratia gratum faciens Sed 2am non est gratia gritum faciens / et ista potest sumi vel pro habituvel pro actum Et proportionabiliter cupiditas est duplex scilicet actualis et habitualis et vtraque diuiditur in mortalem et venialem

¶ Ex hac distinctione sequuntur aliqua copulratia vel suppostiones valentes ad sequentia

¶ Primo sequitur quod caritatiinfuse nullca cupiditas habitualis est contraria / sed sibi compossibilis patet quia si gentilis luxuriosus et auarus et aliis cupiditatibus habituatus baptizatur / infunditur sibi caritas et tamen non statim corrupitur havbitus viciosus qua prius erat cum eciam post baptismum experiaitur se incliari ad actus illorum 2o sequitur quod nulli actui carius cupidictio habitua lis est contraria sed ei compossibilis Patet sicut praecedens. et loquor de actum caritatis infuse etc

¶ Tercio sequiturquod caritati infuse vel eus actui cupiditas actualis venialis non est contraria sed eicompossibilis

¶ Quarto sequitur quod caritati infuse et eius actui cupiditas actualis mortalis est contraria et incompossibilis. Et capio contrarietatem large pro ut illa dicuntur contraria quae de lege ordinata non possunt eidem simul inesse sed bene successiue quamuis hoc non sit de ipsorum internistca ratione etc

¶ Quinto sequitur quod caritas acquisita et cupiditas mortalis seundum habitum sunt contrarie / nec vna est alteri compossibils. Et loquodi de caritate habituali acquisita perfecta scilicet qua quis habitualiter diligit deum super omnia et quicquid diligit diligit propter deum patet quia aliter in eodem simul essent habitus acquisiti ad incompossibiles ac tus scilicet ad diligendum creaturam plusquam deum vel non propter deum qui est actus cupiditatis mortalis / et ad diligendum deum plusquam creaturam et propter ipsum creaturam qui est actus caritatis Sexto se quitur / quod licet non omnis cupiditas sit formaliter contraria caritati infuse / tamen aliquo modo potest dici contraria scilicet virtualiter in quantum inclinat ad actus actibus eius incompossibiles vel aliquo modo impedientes mediate vel immediciate ne actus eius eliciatur ita perfecte sicut magis ex declaratione conclusionum apparebit etc

¶ hiis praesuppositis probatur prima conclusio quia omnis forma augustinis et successiue acquisibilis absolut est diminiutur et successiue destructibilis / sed quelibet caritas creata siue infusa siue acqui sita siue actus siue habitus est huiusmo di. ut patet ex supradictis. igitur que libet talis est absolute diminubilis etc 2a conclusio probatur / quia omnis caritas acquisita est actus vel habitus. Si sit actus tunc siue sit actus caritatis infuse tantum vt in eo qui nondum acquisiuit habitum caritatis ex actibus / siue sit actus caritatis acquisite tantum vt in eo qui postquam acquisiuit habitum caritatis ex actibus per peccatum mortale perdidit caritatem infusam siue sit actus vtriusque vt in eo qui habet vtrumque habitum infusu scilicet et acquisitum. Constat quod talis actus potest minui ab agente naturali quia non omnem huiusmodi actum necesse est totum simul corrupi / sed successiue potest naturaliter vermitti vt quilibet potest experiri Si autem talis caritas acquisita sit habitus tunc potest naturaliter minui per actus contrarios / generatiuos incompossibilis habitus / scilicet cupiditatis quia omnis habitus naturaliter genera bilis et augmentabilis per actus / per contrarios actus est corruptibilis et diminubilis. vt patet secundo ethicorum. et quilibet potest experiri. igitur etc. Tercia conclusio probatur. quia si habitus caritatis infuse per potentiam ordinatam dei / id est stante ordinatione dei posset minui. hoc maxi me esset per actus nostros demeritorios / sed hoc non / quia vel hoc esset per peccatum mortale vel per peccatum veni ale Non per mortale quia illud totaliter tollit caritatem et non stat cum aliquogradum eius secundum dei ordinationem / aliter idem homo simul esset dignus morte eterna / et vita eterna. quod est falsum. consequentia patet quia secundum quod dicit magister lii 2 de4 2a Sola caritas diuidit inter filios perditionis fecreaugsus ve de trica.r i. Nec per veniale / quia si per veniale posset minni per venialia posset totaliter corrumpi consequens est falsum quia sit aliquis hacens caritatem absque peccato mortali possper veniale praecise dampnari / quod est falsum Et consequentia patet quia si in aliquo sit peruacaritas et committat peccatum veniale si diminuatur caritas tunc ponatur quod cssetesima / talis ergo per plura et plura et grauiora venialia poterit tantum diminuere quod adimeret totum etc

¶ Sed contra hoc sunt diuersi modi dicendi. una via est quod per secundum veniale non corrupitur tatus gradus caritatis quamtus per primum sed medietas eius et per tercium medietas illius medientatis et tic semper perpartes minores eiuldem proportionis. Sed hoc non valet quia per maius peccatumvel equale posterius commissum non mius debet corrumpi quad per primum ymmo potius plus cum 2m non excusetur per primum sed potius aggrauatur Alia via est quod atercorruptionem totalem carius oportebit totvenialia committete quod si quis vlterius pececet illud peccatum non poterit esse veniale sed erit mortale et per illud totaliter caritas corrumpetur. Sed hoc non valet quia quotquot peccais eciam mortalibus conmissis adicit potest quis committere aiud mortale / ergo multo fortius quotcumque venialibus commissue potest aliud venialem committere et sic per venialia etc Alia viaest quod ante totalem corruptionem occtet materia alicuius praecepti quod vel iste implebit / et tunc reaugebitur caritas ipsius vel transgredietur et tunc ipse peccabit mortaliter et sic caritas per mortale pardetur Sed hoc non valcet quia licet milia praecepti¬ possit occurrere. non tamen necesese quiante labatur magnum tempus antequam occurcat / et in illo tempore potuerunt multiplicari venialia donec totaliter cecaritas perdatur. Alia via est quod per peccata venialia possibile est caritatem minui isque ad tetalem corruptionem exclusiue sic quod in instanti complete corruptionis ipse peccat mortaliter / quia scilicet non seruat caritatem ad quam tenetur sub pena peccati mortalis. quare etc Sed hoc non valet quia non seruare caritatem cum eius conseruatio sit totaliter a deo / non est homini peccatum / proprie loquendo / sed commit tere vel obmittere aliquid propter quod demeretur caritatem substrahi et sibi auferri a deo est in eo peccatum. Et nullum tale est hic in casu nisi culpa venialis gitur etc som ex predictis sequuntur allqua correlaria. Primum est quod causritas infusa secundum ordinatum dei potentiam non potest diminumi quantum ad eius essentianm2o sequitur quod per culpam venialem potest diminumi quantum ad eius feruorem Et hoc potest contingere quia ex frequentatione venia lium generatur cupiditas habitualis inclinas ad actus qui sunt peccavenialia / et per consequens aliquo modo inhilitans ad actus caritatis Ex quo fit vt post eanon tam feruidos et intensos actus caritatis eliciat sic habituatus Item aliter potest contingere scilicet quod habens caritatem infusam habeat eciam acquisitam et non solum illam quae inclinat ad actus contrarios mortalibus sed eciam qua inclinat ad actus contrarios vemalibus et tunc si talis committat multa venialia contra in inclinationem illius caritatis acquisi te remittetur illa et sic minus prompte¬ et minus feruenter eliciet actus carius infuse quia constat per experientiam quod habens caritatem acquisituam feruentiorem simul cum infusa / feruentius operatur quod hacens infusam solnum vtque de viciose haituato post susceptionem caritatis in baptismo etc

¶ Tercio sequitur quod ex venialibus multis potest totaliter tolli seu corrupi feruor caritatis. patet. quia feruor caritatis non est aliud nisi haitus acquisitus caritatis vel eius actus nec est aliqua entitas ab hiis distincta quae minuatur sicut aliqui ymaginantur / ita quod caritatem remitti quo ad eius feruorem nichil est quam minus feruidos et intensos actus caritatis et minus feruenter et minus delectabiliter elicere et sicut diminum tio huius feruoris potest per venialia fieri ita et totalis corruptio etc.

¶ Quarto sequitur quod per culpam venlalem potest diminui caritas quamum ad eius firmitatem et stabilitatem scilicet ad istum sensum quia quaedamveni alia multum disponunt ad lapsum et ad ruina i portalia per que perditur caritas etc

¶ Sed contra dicta arguitur primo quod per mortale minui possit caritas / quia est possibile quod quamum vnus actus est meritorius tantum praecise alius actus mortaliter culpa bilis fit demeritorius / ergo possile est caritatem minui per peccatum mortale / antecedens patet quia aliquo actum demeritorio est dare actum meritorium magis meri torium et est dare minus meritorium et per consequens erit dare equimeritorium / sed consequentia probatur / sit actus a. meritorius et sit .b. mortalis praecise tantum demeritorius et sit .a. primus actus merito rius augustinti gre pus gratiam baptismalem tunc quod tum primium debetur .a. tanta penapraecise debetur .b. ergo quantum quis acquifsiuit de caritate per a. actum / tantum precise perdet per .b. actum / et per consequens remanebit sibi tota gractia baptisma lis etc. Confirmatur quia secundum sacons deus remunerat ultra condignum et punit at citra dignum / hoc autem esset falsum si deus pro culpa .b. semel commifsa priuaret istum omni caritate que fuit primium .a. centies commissi ergo non puat plus quam acquisiuit per a. semel etc.

¶ Secundo arguitur quod per venialia possit tolli caritas / quia quis pervenialia potest demereri penam eternam et penam extensiuam infinitam ergo perdere caritatem / consequentia patet / quia si sic decederet numquam haberet beatitudinem Et aliuio probatur quia possibile est quod aliquis committat infinita venialia pro quorum quolibet meretur penam aliquam / quia in qualibet parte proportionali alicuius temporis vt huius hore potest committere vnum veniale cum non sit dare minimum tempus in quo possit nouum actum habere. Confirmatur quia pono quod deus praecipiat sorti quod actum quem habet non continum et per horam neque per aliqua partem eiproportionabilem sub pena diurna procuiuslibet partis continuatione / et contra preceptum sor. continuet actum illum per horam. sequitur cum in illa sint infinite partes quod meretur penam infinitorum dierum

¶ Tercio arguitur quod perveniale possit minuicaritas / quia si non sequitur quod habens caritatem ex hoc quod venialiter peccaret non esset minus dilectus adeo nec eciam minus bonus et equaliter diligeretur peccans et eque bonus esset quod est absurdum / cum peccans venialiter puniatur a deo. consequenti tamen patet: quia habens equalem caritatem est equa bonus secundum augustinum encho27. hacens maiorem caritatem est melior et eaue bonus eciam eque diligitur ergo etc

¶ Quarto ad idem omne peccatum vel malum adimit alid de bono et est corruptio boni secundum augustinum ench. 12. et 13. et 3o de li. ar. Peccatum at veniale est malum / et non oportet quod adimat debono nature ergo aliquid de bono gratieetc diminuit ea etc

¶ Ad primam rationem dico primo quod in hac comparatione vel sumitur actus demeritorius sequens immendiciate gratiam vel actus demeritorius non sequens immediate gratiam. Et si secundo modo tunc consequentia non valet / quia talis non tollis gratiam nec in toto nec in parte Et si primo modo tunc est negandum

¶ Secun do dico ad probationem quod nullo actum demeritorio sic sumpto est dare in eodem supposito aut alio in quo cetera sint paria aliquem magis meritorium quod ille sit demeritorius quia per quemlibet talem actum meretur quis praiuari gratiaet si sic decedat puatur gloria correspondente gracie praecedenti / et meretur cum hoc pena eternam. Hec aut sunt maius malum quam sit bonum quod meretur quis per aliquem unum actum meritorium. quod patet / quia per nullum actum mere tur quis vitam eternam que prius inmediate non esset sibi a deo ex gractia deputata / cum cuiuslibet actus merito rii gractia sit principium solum / ergo meretur augsimentum gratie in presenti et glriein futuro / tale autem augstmentum non est tam bonum quam malum est priuatio totalis glorie sibi deputate prius etc

¶ 3o dio quod esto quod esset dare aliquem actum magis me¬ ritorium quam .b. est demeritorius et aliquem minus non sequitur quod sit dare aliquem tantum praecise meritoum quadtum.b. est demeritorius Et hoc est conradamli. 2. q. 9. vbi vult simile consequentiam in omnibus tenere Sed instantia patet de angulis causatiosus circulum ex portione circumferentie circuli et linea recea secante circulum / et de agulo recto / vtrumque comperando ad angulum contingentie extrinsecum circulo / quoniam est dare aliquem infracirculum magis excedentem angulum contingentie extrinsecum quam angulus recus excedat ipsum scilicet angulium ex apimonrem portione circuli et libra nternitus secate circulum quia omnis talis est apioue recto vtque ex 15a 3i encliduItem est dare uo circulum agulum minus ex cedentem agulum contingentur quam excedat rerus eum scilicet agulum ex beio odum portione circuli et linea recea quia omnis talis est beocorum recto ptquet ibidem et omnis talis excedit angulum contingentir cum possit diuidi per angulos rectilineos quarum quoum est maior angulo contingentie / qui est omnium acutorum acutissimus. Et tamen non est dare aliquem talem angulum qui tantum precise excedat angulum contingentie. quantum eum excedit rectus. Aliter cum quecunque equaliter excedunt idem / sint equalia / sequitur quod aliquis posset esse angulus huuiusmodi infra circulum qui esset equalis recto / cuius oppositum ibidem demonstratur.

¶ Ex quo sequitur / quod tales consequentie non valent inter illa que sunt alterius et alterius rationis / et per consequens cum alterius rationis sit actus meritorius ab actu demeritorio. patet dictam conenam non valere in proposito. Secundo sequitur ex predicto ex entio sicit notateci camentator sipra predicta ratione quod vbi fit comparatio inter ea qua sunt alterius et alterius rationis possibile est aliquando transire de minore ad maius per omnia media et numquam venire ad equi le / patet si ymaginatur linea recam secas circulum in partes inequales et constituens cum minori portione circuli angulum minorem recto / moueri continlu ecundum extremitatem suam quae constituit angulum lum versus maiorem portionem circuli. ita quod sempercrescat angulus ille pous donec dicta line a transiuerit ultra. Nam ante sectionem in partes equales et eciam tunc angulus causatus est beoum recto et postea maior quia maioris portionis circuli etc Et sic patet ad rationem

¶ Quarto princiur dico ad confirmationem quod deum punire citra condignum potest intelligi dupliciter Vno modo comparando quantitatem culpe ad quantitatem pene secundum statutum dine mie / et sic qualibet punitur vel premiatur secundum condignum id est seundum quod ex statuto dei dignus est. Ali modo comparando illa precise secundum se et sic dicitur communter quod quaolibet pecctor vel dapnatus punitur citra condignum quia ultra penam quam habet meretur maiorem. vt dicit magitur lir 4 ititine xlbi. Et add magistur grego. quod omnis culpa mortalis non solum mereturl( absolute considerata eius malicia sperituationem glorie et penam eterne miserie / sed ecis pruationem totius taise et annichilationem et quod deus non annichilat peccatorem est ex eius mindia Iuxta illud tre. 3 Mie dei quia non sumus consumpti. Et probat ratione quia per huiusmodi culpam meremur priuari omni bneficio dei / considerata magnine offense / qui estimanda est secundum magnitudinem of¬ fearsi vi dici eripsue ip incotis fioi est discipulus super magm etc Vermmo nec sic anmnichilando digne et plene pumiretur quamuis amplius puniri non possit etc

¶ Sed istud dictum non videtur michi verum quia non video quod aliquis mereatur ex culpa sua repugnantia et incompossibilia scilicet puniri eternaliter et amichilari sicitr sqed de hoc alias etc Ad secundam rationem nego antecedens. Et ad probationem quando dicitur possibile est quod aliquis committat infinita venialia etc Ad hoc respondem hibernitus quod non est possibile sed adam hoc reprobat diffuse. Tamen hoc dico primo distinguendo quod hoc potest duplitur intelligi. Vno mo quod possit committere infinta peccata discreta et distincta secundum se quae non sunt partes alicuius vnius et sic nego hoc esse naturaliter possibile. Alio modo infinita per tialia vnius / sicut si aliquis per aliqeuot tempus continue intenderet actum suum malum / et tunc quia licet infinitis per tibus illius actus debeatur infinite partes pene non tamen infinite equales sicut nec in illo actum sunt infinite pertes equales

¶ Secundo dico ad confirmationem quod ad hoc quod iste sit ex omissione precepti reus illius pene / oportet quod de qua libet parte proportionali illius temporis ipse sciat vel scire possit distincte quata ipsa est cum quantitas temporis hic includatur in praecepto Aliter non scienter obmit teret et per consequens non esset reus pene /sel hoc non est naturaliter possibile vt qualibet partem illius temporis sic distincte cognoscat / sed est dare mima partem distincte per ceptibilem ab eo vel maximam non perceptibilem / et cum partes perceptibiles non sit infinite / in aliqua parte temporis iste sic continuas non poterit censeri reus infinitarum penarum Et sic praeceptum illud de lege ordinata non est dabile a deo nec raunale nec casus admitendus

¶ 3o dico quod casus forte depotentia absolata esset possibiblis / sed tunc non est ad propositum quia nec est absolutem impossibile carita tem minui per verialia et totaliter tolli4o dico quod sicut diectum est de tempore ita potest dici de pena scilicet quod ad hoc quod iste omissio nes obligent oportet quod iste cognoscat penam impositam fore eternam et per consequens quod pruabitur perpetuo gloria

¶ Ex quo sequitur quod si iste continuet actum scienter et libere ipse praelegit actum illum continua re saltem interpretatiue quamd esse perticeps glorie eterne / et per consequens contempnit et peccat mortaliter / et sic concesso casude lege ordinata adhuc non habetur quod per venialia etc

¶ Ad tercia vno modo potest dici quod praecise propter peccatum veniale non minus diligitur quis a deo nec oppositum probatur ex hoc quod temporaliter punitur. Vult enim ipsum purgari / vt ipse premium accipiat

¶ Alio modo et melius potest dica secundum gandem eito quolibet. q. 23 quod amor dei non dicitur maior vel minor in se sed secundum effectus suos / effectus aut est duplex scilct eternus er temporalis / quantum ergo ad effectum eterniui qui est gloria / non minus diligit percatem venialiter quam non peccantem / nec eciam quantum ad gractiam perquantu venitur ad gloriam / quantum at ad effectum aliquem temporalem minus eum diligit quia eti pena temporalem infligit et temporaliteter differt ei dare bonum eternum Eciam quamtum ad illam bonitatem qua aicceptitur ad giloriam non estminus bonus et de illa loquiue augustinus etc Ad 4tam dico quod non omne peccatum sper adimit de bono quod infuit aliquid eius corrupendo sed pro tato dicitur adimere quia potentiam reddit minus dispositam et potetem ad bonum / vel quia si sit habitus bonus acquasitus in potentia illum repraemit / et sic peccitet veniale potest adimere de iusticia ulils virtute morali et acquisita non tamen de theologica et infusa / vel adimit de bono quod natum est inesse / sicut est bonus actus oppositus vel aliquis gradus eius nam vt dictum est non sinit elicere tam intensum et feruidum actum caritatis Et licet non possit forte tolle totum feruorem quia miquam ille tol litur quin sic peccas velit facere et dimit tere quecumque de necessitate salutis sunt fienda vel obmittenda propter quod non diminuit vel saltem non totaliter tollit feruiorem circa opera praeceptorum aliter peccaret mortaliter / tamen bane tollitet totum feruo rem acquisitum per actus directe contrarios illis venialibus sicut super dictum est. Et haec de tercio arti.

¶ Tunc ad rationes principales questionis Primum patet quod dend de antecedente tamen ad probationem dico quod des multa facit per plura que posset facere per pauciora nec hoc est frustra Aa aute non est causa quarenda nisi voluntas sua quia eo ipso quod sic vult conuenienter fit et non frustra secus at est in causis naturalibus et in causis voluntariis creatis Ad 2am et 3am rationes patet quod concludunt vnum ex 2o et 3o artiui. Ad rationem pus oppositum patet quod magistum in hac partenon est tenendus etc Et hec decista questionem: