Liber 1, Quaestio 5 [Clm 26711 Transcription]

Apostolus namque etc ista est 3a distinctio istius libri primi quae potest ad praecedentem sic continu?? postquam in praecedenti dicit magister probavit naturae divinae unitatem et personarum trinitatem per auctoritates sacrae scripturae nunc in ista intendit hoc idem probare rationibus congruis et similitudinibus creaturae et dividitur in tres partes principales secundum quod tripliciter probat hoc ratione essentiae unitatem et personarum trinitatem nam primo probat hoc ratione et argumento 2o similitudine et vestigio 3 ymagine fundatae in animae fundamento tunc 2a pars incipit ibi "nunc restat ostendere" 3a ibi "nunc vero ad eam" prima dividitur in quatuor partes secundum quod ponit quatuor rationes per quas probat suam conclusionem nam in prima arguitur ex dei causalitate effectiva 2o arguitur ex creatoristurarum mutabilitate et dei stabili perserverantia omnimoda 3o perfectio excellentia 4o ex speciosioris exemplaris continentia tunc 2a pars "alio etiam modo" 3a ibi "consideraverunt etiam" 4ta ibi "intellexerunt" etc corporis species et tunc sequitur 2a principalis nunc restat quae dividitur in 3 partes nam primo ostendit qualiter vestigium cuctis rebus a prima arte inprimitur 2o qualiter hoc vestigium a rationali mente cognoscitur 3o qualiter hoc vestigium trinitatis sine fide non perficitur tunc 2a pars est ibi "in illa enim trinitate summa" 3a ibi "ecce nunc ostensum est"

Utrum anima intellectiva ex eo quod est suorum activum formaliter active perceptiva sit ymago divinae trinitatis proprie repraesentativa

et arguitur primo quod non quia intellectiva non est formaliter activa erog quaestio falsa tenet consequentia antecedens probatur per Iohannem de marchia quaestione 2a suarum determinationem conclusione 4a ubi dicit nulla potentia vitalis intellectualis substantiae in creaturis est activa formaliter vel passiva sed neutra

2o sic non quaelibet res est dei vestigium nec ipsius repraesentativa igitur nec anima erit eius ymago propria consequentia videtu nota quia qualem proportionalem habet anima adesse ymaginis talem habet quaelibet res creata adesse vestigii antecedens arguitur quia aliter quilibet concipiens aliquod creatum conciperet unum conceptum deo proprium quod non videtur

3o sic anima suorum actuum non est activa sed solum receptiva igitur quaestio falsa probatur quam quia divina trinitas suos actus efficit et non suscipit igitur si anima suos actus solum suscipit et non officit sequitur quod non proprie trinitatem repraesentat antecedens primum patet quia materia et efficiens non coincidunt

In oppositum est magister in littera probans quaestionem esse veram per dicta augustinus in multis locis

Prima conclusio omnis potentia vitalis substantiae intellectualis creata est formaliter activa probatur nam omnis talis est alicuius actus activa igitur omnis talis est activa sed quod sit activa formaliter probo sic quia si non hoc vel est ex eo quia non est activa ut vitalis aut quia vel sic est perceptiva aut quia activum est ex eo Superius adesse intellectualiter vitale primum non inpedit quia 2m philosophum ideo anima est activa actum vitalium quia est vita corporis

2m non quia licet anima in quantum potentia vitalis substantiae intllectualis sit perceptiva tum sit perceptiva sit quoddam intellectuale agere stat ipsam esse formaliter activam

3m non inpedit quia similiter haberes dicere quod aliquid esset formaliter albedinem et tamen non esset formaliter coloratum quod est falsum igitur conclusio vera quae est in forma contra conclusionem 4am superius dictam

primum corollarium contra 2am suam conclusionem simul et tertiam potentia divina vitalis perceptiva est formaliter activa arguitur corollarium sic omnis deus est formaliter virtus activa potentia vel omnis potentia vitalis divina perceptiva est deus igitur omnis talis est virtus formaliter activa

2o sic potentia perceptiva divina formaliter est potentia activa divina realiter igitur et formaliter consequentia patet quia aliter staret deum esse aliquid realiter quod non esset formaliter vel etiam aliquid foret deus realiter quod non esset deus formaliter

2m corollarium nulla potentia vitalis substantiae intellectualis est inter activum et passivum formaliter neutrum contra eundem ibidem probatur sic quida oppositum arguo sic omnis potentia intellectualis substantiae vitalis est forma neuter potentia divina intellectualis est huius igitur est formaliter neutra tunc sic potentia divina est formaliter netura igitur est formaliter non activa igitur nullo modo est activa quod est falsum

3m corollarium contra eundem omnis potentia perceptiva vitalis substantiae intellectualis est formaliter activa causalis patet arguo corollario quia omnis potentia est vitalis et nulla est neutra igitur corollarium verum

contra conclusionem arguitur sic intellectus divinus non est formaliter activus igitur nec intellectus creatus patet consequentia antecedens probatur quia si datur oppositum sequitur quod in deo idem est formaliter posse agere et posse percipere a consequens falsum quia tunc vel deus est sui ipsius activus vel deus non est sui perceptivus vel utraque simul quodlibet illorum est falsum

2o sic posse perceptivum est proprietas potentiae in eo quod vita seu vitalis essentia posse activum est proprietas communis tam esse vitali quam esse non vitali igitur una non est formaliter alia

Confirmatur quod quodlibet posse perceptivum creaturae est formaliter actum et non econverso non enim quodlibet esse activum est perceptivum igitur esse perceptivum adesse actum aliquid super addit vel igitur tale esse est formaliter actum et sequitur quod posse perceptivum est magis posse perceptivum quam quodcumque posse activum non perceptivum quod notum est esse falsum vel non est formaliter activum illud superadditum sed illud additum quo aliquid est formaliter perceptivum igitur esse perceptivum non est ut sic esse activum et per consequens corollarium falsum vel etiam conclusio

3o contra eandem conclusionem Si conclusio est vera sequitur quod esse per factissimum intellectus quod est esse perceptivum sic esse activum formaliter vel igitur realiter in esse producitur quod est falsum si in esse intentionale praecise contraquodlibet esse activum reale maiorem ponit ponit perfectionem in re qua esse activum intentionale sed non quodlibet esse activum reale est maioris perfectionis formaliter qaum esse perceptivum igitur esse perceptivum non est esse activum formaliter intentionaliter nec etiam realiter ut probatum est igitur nullo modo

ad istas rationes respondeo praemitto primo quod secundum bona loyicalogica aliud est dicere a est neutrorum istorum formaliter et formaliter est neutrorum istorum patet hoc satis faciliter ex hoc possem dicere quod rationes non concludunt sed etiam intendunt non plus includunt nisi quod esse perceptivum non esset aliquod istorum faciliter formaliter sed ex hoc concludere quod formaliter est nullum istorum consequentia non valet

2o praemitto quod aliud est dicere agere non est formaliter percipere vel percipere non est formaliter agere Et aliud est ponere potentia perceptiva non est formaliter activa patet etiam satis Ex hoc possent solvi rationes quia solum nituntur probare quod percipere non sic formaliter agere et ex hoc non sequitur quod potentia perceptiva non sit activa formaliter aliter concludere quod nulla potentia intellectiva ipse ponit eodem arguo conclusione prima

3o dico quod in ista positione sequitur destructio sui fundamenti principalis quasi in omnibus suis dictis patet nam certum est quod deus est potentia activa intrinsice si igitur perceptivum ut sic in maiorem ponit perfectionem in deo quam activum ut sic igitur non omnis gradualitas excluditur a deo Cuius oppositum nititur in omnibus dictis suis probare sicut patet prologis primi sententiarum et quaestione prima sententiarum determinationem

hoc 3m dictum confirmatur per eum quaestione prima determinationem argo primo solutione primi argumenti contra conclusionem 2am ubi dicit deus est inmense perfectus etc inde ibi

respondeo igitur quamvis non oporteret ad rationem informa bene cum arguitur intellectus divinis non est formaliter activus dico primo negando consequentiam quia arguitur ab una particulari vel singulari negativa ad universalem

2o nego assumptum et cum dicitur vel igitur deus erit sui activus etc nego dico quod nullum istorum sequitur sicut patet

ad 2m concedo antecedens et nego consequentiam nam per similem rationem probarem quod esse respondibile est neutrum formaliter inter ens et non ens probatur secundum eum quia respondibile est proprietas asini in eo quod vitalis ens non est proprietas communis

2o quia non sequitur non est formaliter altorum istorum igitur formaliter est neutrum istorum

ad 3m cum confirmatur si quodlibet posse perceptivum est activum etc igitur esse perceptivum etc posset uno modo concedi antecedens scilicet quod perceptivum posse aliquid adderet super posse actum nec tamen sequitur quod illud super additum esset magis activum quam quocumque activum

2o potest dici aliter ad consequens quod ipsum potest intelligi dupliciter vel ex parte rei vel ex parte signi Si ex parte rei negatur saltem in eadem re si ex parte signi vel significatione vel diffinitione si significative consequentia non vlet si diffinitive concederem consequens nec per hoc aliquid concluditur

3o potest simpliciter dici nego consequentiam nam nullum inferius addit aliquid super illud quod significatur per genus

4o dico quod per totam rationem non concluditur plus nisi quod posse activum non est formaliter posse perceptivum quod si concederetur non haberetur propositum scilicet quod nullum posse perceptivum esset formaliter activum

ad 4am dico primo quod tota ratio nichil plus concludit nisi quod intellectus illius universaliter activus cuius est formaliter vel vitaliter perceptivus sed ex hoc concludere quod non sic formaliter activus patet quod est praeva falsa

2o dico quod ad modum loquendi multorum intellectus causat suum obiectum in esse intentionali et cum dicitur contra quodlibet activum reale maiorem perfectionem ponit quam activum intentionale hoc simpliciter est falsum nam rosa est activa odoris realiter et homo intentionaliter et tamen certum est quod homo est perfectior in eo quod illud accidens potest sic causa re in esse intentionali qua rosa in eo quod ponit ipsum in esse reali et sic patet quid dicendum ad rationes omnes factas contra conclusionem istam primam

2a conclusio omnis divinus ternarius in creaturis suum proprium habet vestigium ista conclusio quantum ad eius materiam deducitur a quodam veniali vio licet non magistro micahe de massa quaestione prima distinctione 4 sui primi sententiarum nam in deo est ternarius secundum proprietatem continue

2o essentialis existentiae 3o notionalis substantiae 4o causalis efficientiae 5o cordialis benivolentiae 6o regalis clementiae 7o finalis primiative iustitiae

pro primo monum creatura est substantia virtus et operatio pro 2o unitas species et ordo pro 3o aliquod movens est motum ut pater movens motum ut filius non movens ut spiritus sanctus pro 4o in actione artificis concurrit artifex ars et finis de 5o ait iohannes "tres sunt qui testimonium" etc spiritus sanctus ignis et aqua pro 6o "omnia facta sunt in numero pondere et mensura" sapientia 9 c

In alio concurrunt plenitudo satiens pulchri delectans fortitudo confirmans pro hiis multa dicta sanctorum et doctorum possent adduci quae dimitto causa brevitatis quia sunt communia

primum corollarium nihil tam obiecto est in universo quam reali creaturae ad divina non possit manudctio ista est in forma ysidorus primo de summo bono t

4o ubi dicit dixerunt antiqui quod nihil tam obiectum est quod non habeat sensus in divina pro hoc est hugo libro primo et 2o de tribus diebus vel de tribus invisibilibus ad idem est magister in illa 3a distinctio probans hoc per textum apostoli et augustini scitis diffuse et dominus aegidius etiam prolixe hoc deducit

3m corollarium quaelibet creatura perfecte et intuit?? visa secundum eius perfectionis gradum perfectius repraesentaret deum patet ex conclusione et corollario primo sed quod perfecitus probo quia se sicut effectum divinum sicut tamen igitur igitur etc sed quod 2m gradum suae perfectionis patet quia aliter non videretur differentia inter vestigium ymaginem et similitudinem quod est contra modum loquendi sanctorum et doctorum

3m corollarium omnis intellectus concipiens aliquod creatum format conceptum soli deo proprium probatur per auctoritates augustinus 9 de trinitatis capitulo 1 dico bonus animus duo dico scilicet bonus et animus igitur format conceptum bonitatis sed iste non potest esse deo et creaturae univocus ut videbitur igitur deo propriis

2o sic non minus dependet ens creatum a deo quam accidens a suo subiecto sed concipiens accidens format conceptum substantiae proprium igitur corollarium verum Ex hiis patet responsio ad secundam principalem rationem

contra conclusionem est apostolus roma 11 "incomprehensibilia sunt iudicia eius et investigabiles viae eius"

contra primum intellectum finitum manuducit ad aliquod inmensum sed quodlibet creatum est finitum igitur non quodlibet manuducit in deum aliter posseumus dicere quod sub ratione opposita duceret quod non est verum quia sic non duceret in deum Sed eius oppositum antecedens patet quia ratione infinti ratio finiti tottaliter excludit

contra secundum corollarium sequitur quod quilbiet cognoscens creaturam intutive perfectius cognosceret deum creatura sed hoc est falsum igitur et corollarium

contra 3m corollarium sequitur quod possemus talem conceptum discernere quod est falsum Confirmatur nam nullus experitur de tali conceptu igitur frusta ipsum ponis

ad ista respondeo ad dictum pauli dico pro nunc quod verum est omnimode perfecte sed hoc non impedit propositum istius conclusionis alio modo posset dici quod verum est de omnibus viis simul

3o modo posset dici quod vie eius sunt investigabiles sed non sequitur propter hoc quin aliqua possint investigari

ad 2m dico quod consequens potest dupliciter accipi uno modo quantum ad obiectum cognitum sic dico concedendo aliomodo quantum ad actum evidentem cognitionis sic negatur assumptum

ad 3m nullum finitum etc nego assumptum aliter possemus concedere antecedens si intelligeretur sub ratione finita positive sed non remotive sed tunc nichil contra conclusionem vel corollarium

ad rationem contra 3m corollarium pono aliquas distinctiones ex quibus patebit intentio et veritas corollarii primo quod conceptum deo esse proprium dupliciter potest esse uno modo quod res concepta eo de minimo subsistit conceptui quo est in se ipsa alio modo quia per illum conceptum significatur haec res et nulla alia de 2o conceptu intelligo non de primo

alia distinctio fore conceptum contingit dupliciter virtualiter et formaliter virtualiter noto virtute cuius potest quis informalem venire

3a distinctio quod fore concipere contingit dupliciter perceptibiliter vel imperceptibiliter d patet per augustinum in de trinitate c 8

4a distinctio quod talis perceptio est duplex quia quandoque percipitur tam actus percipiendi quam intentio concepta

2a quod quandoque sic percipitur actus concipiendi quod tamen non quaelibet intentio percepta modo intelligo de formatione formalis vel inperceptiva vel perceptibiliter

2o modo ex hiis patet quid dicendum ad rationes

3a conclusio anima intellectiva per se est suorum actuum causaliter effectiva et subiectaliter receptiva probatur prima pars nam quodlibet causatum habet aliquod formalem principium ipsius effectivum principale igitur et actus animae principium huius habent sed nullum talem praeter animam videtur igitur conclusio vera

Confirmatur voluntas est causa volitione igitur et anima suarum acitonem antecedens est augustini libro primo retractioneum capitulo 90 nichil causa est in potestate voluntatis sicut ipsa voluntas sed consequentia probatur quia voluntas est una mens una substantia una vita sed augustinus ut habetur in littera distinctionis 3o primi sententiarum qua re conclusio videtur vera sed quod sit receptiva communiter tenetur non indiget magna probatione potest tamen probari primo ex textu evvangelii lucis 16 "filii recordare" ubi loquitur ad animam sed hoc non fuit solum parabala sed etiam hystoria secundum augustinum 8 super genesem capitulo 7 ad idem est venerabilis anselmus de conceptu virginali capitulo 4o in membris corporis nichil delete nihchil delectatur nisi anima et voluntas rationalis

primum corollarium nullus actus animae effective habet solum unum principium et unam causam praecise probatur nam obiectum talis actus est principium effectivum partilatiale secundum quod parvi in quaestione primae distinctionis et probatur 9 de trinitate capitulo 13 ubi augustinus omnis res quam cognoscimus cong?at in nobis notitiam sui sed cum hoc habet ipsam anima principium et causam igitur corollarium verum

2m corollarium causam naturalem ad effectum liberem concurrere non est simpliciter inpossible probatur quia obiectum causat naturaliter naturali influxu causativo et cum concurrit effective ad actus liberi causationi igitur corollarium verum

3m corollarium quod anima intellectiva suorum actuum libere causativa diviniae trinitatis est ymago proprie repraesentativa probatur quia est ibi essentialis unitas et causalis trinitas igitur corollarium verum consequentia et antecedens patent ex dictis augustinis et magistri in littera praesentis distinctionis 3ae primi liberilibri

contra conclusionem sequitur quod idem esset movens et motum agens et passum

2o esset infinitae virtutis quia infinitae receptibilitatis

3o si esset activa intrinsece posset agere sine sensibus quod est falsum et ita posset caecus au??ctitate silogizare de coloribus

contra primum corollarium sequitur quod idem agens praecise eodem modo posset esse causa oppositorum patet quia stante tali cognitione voluntas libere potest habere velle vel nolle et tunc cognitio obiecti aequaliter est causa utriusque quod videtur falsum

contra 2m corollarium quia tunc obiectum posset esse causa dilectionis sed contra quia tunc obiecto intenso intuderetur dilectio quod est falsum

contra 3m essentia animae nuda est dei ymago vera igitur non in eo quod suorum actuum effectiva vel receptiva ad ista respondeo concedo consequens de agente partiali et receptivo totali sicut est anima suorum activum et loquendo de passione quae non est abiectio sed salus et perfectio

ad 2m nego quia esse receptivum non est perfectionis simpliciter saltem

ad 3m nego consequentiam quia anima non est totalis causa ad alium

contra primum corollarium concedendo consequens nec est inconveniens de causa partiali non elicitive sed solum inquisitive concurrente quemadmocum est obiectum vel etiam cognitio ipsius obiecti

ad 2m potest dupliciter responderi primo negando consequentiam quia non oportet quod spermt?u?sa causa partaili intendatur effectus aliter potest dici concedo consequens scilicet quod ad perceptibilem intensionem cognitionis sequatur intensio cognitionis dilectionis etiam secundum aliquos stante praecise eadem nolle quo prius sed tamen hanc responsionem minus veram puto ideo sto in prima

ad 3m dico secundum quod dicit thomas de argentis ista distinctione 3a articulo primo quaestione 2a Et bonsilant quaestione 3 articulo 2 ymago tripliciter sumitur uno modo penes ipsam anima et eius potentias praecise sic augstinus 14 de trinitate capitulo 3o abs?t ut cum animae natura sit inmortalis ut ab initio quo creata est umqum de esse desistat illud quo nichil melius habet

2o modo sumitur ymago non solum pro potentiis secundum pro potentia actibus informatis et sic loquitur de ymagine augustinus eodem modo 14 capitulo 8

3o modo sumitur proprissime cum tales actus et habitus habet respectu divini obiecti aeterni et inmensi creatoris et factoris sui et et sic loquitur augustinus capitulo 13 ibidem et sic patet quid dicendum ad totam quaestionem