Table of Contents
John Hiltalingen of Basel Commentary
Liber I
Liber I, Principium I
Liber I, quaestio 1 : Utrum vultus primi summa et totalis pulchritudo sit omnis perfectionis radicalis
Liber I, Prologus
Liber I, Distinctio 1
Liber I, Distinctio 2
Liber I, Distinctio 3
Liber I, Distinctio 4
Liber I, Quaestio 6 : Utrum sine motu et successione Deus generet Deum aeterna et vera generatione
Liber I, Distinctio 5
Liber I, Distinctio 6
Liber I, Distinctio 7
Liber I, Distinctio 8
Liber I, Quaestio 10 : Utrum sola essentia divina sit summe simplex et necessaria simpliciter
Liber I, Distinctio 9
Liber I, Distinctio 10
Liber I, Distinctio 12
Liber I, Distinctio 14
Liber I, Distinctio 15
Liber I, Quaestio 15 : Utrum personae divinae temporalis missio sit eiusdem in mente
Liber I, Distinctio 16
Liber I, Distinctio 17
Liber I, Distinctio 18
Liber I, Distinctio 19
Liber I, Distinctio 20
Liber I, Distinctio 23
Liber I, Distinctio 26
Liber I, Distinctio 28
Liber I, Quaestio 25 : Utrum pater aeternus suum producens incommutabile verbum et vinc?m proprie posset dici eius principium
Liber I, Distinctio 30
Liber I, Distinctio 32
Liber I, Distinctio 34
Liber I, Distinctio 36
Liber I, Distinctio 38
Liber I, Distinctio 40
Liber I, Distinctio 41
Liber I, Distinctio 42
Liber I, Distinctio 45
Liber I, Distinctio 46
Liber I, Distinctio 47
Quaestio 32
si autem quaerimus etc postquam magister determinavit de praedestinatione et reprobatione quantum ad eorum certitudinem infallibiem nunc incipit tractare de eis quantum ad virtusque rationem causalem et divius haec prius distinctio in duas partes quia primo magister inquirit an praedestinatio vel reprobatio cetur ex huma operatione 2o movet quandam incidentalem quaestionem utrum dei scientia varietur ex creaturarum mutatione tunc 2a pars incipit ibi parte rea considerari oportet prima pars dividitur in 3s partes nam primo magisi facit suam inquisitionem 3o potesit circa eam suam intuitionem Et 3o ex dictis refellit quandam haereticam oppinionem tunc 2a pars est ibi oppinati sunt etc 3a ibi multi vero Et tunc sequitur 2a pars principalis prae terea considerari oportet quae etiam dividitur in tres partes quia primo mr de prescientia et scientia movet quaestionem
¶ 2o dat ad illud quod petitur de praescientia responsionem Et 3o quaestionis quantum ad scientiam pertinet ponit solutionem tunc 2a pars est ibi de pestina primum respondemus 3a libi de scientia autem aliter dicimus etc vide henricus 4 quolibet quaestione 19 et 6 quolibet quaestione 3
utrum praedestinationis vel reprobationis aeternalis nulla omnino possit for causalis ratio temporalis Et arguitur primo quod quaestio sit falsa primo sic deus non est praescientia tam pradestimationis igitur quaestio falsa patet consequentia et antecedens arguitur tum primo quia praedestinatio potest praecibus sanctorum iuvari secundum glossa super illo Gen 25 deprecatus est dominum ysac facta est remissio pro uxore ubi glossa ysaac facta est remissio secud sanctorum precibus iuvanda est dei praefinitio
¶ cum 3o quia nisi fo ret aliqua causa foret deus acce ptor personarum Cuius oppositum dicit petrus actus 10 etc
¶ 2o sic reprobatio alicuis est et non a se igitur ab aliqua causa vel igitur a deo et hoc non quia vel eo volente secundum quod dicit gregorius et hoc non quia tunc oppositum esset inpossibile nec eo volente quia tunc deus vellet malum culpae vel eo praecise non volunte 2m quod dicit hugolinus et hoc etic non quia tunc non differet reprobatio futura a mere possibilis igitur antecedens verum tamen quia quantificationis pee deus non est causa igitur nec reprobationis aeternae
¶ tum 3o deus rationabiliter repro bat igitur reprobationis aliqua erit causa ut videtur si autem pronitur quod non deus sed homo habetur propositum et per consequens quaestio falsa
¶ 3o principaliter ad quaestionem deus propter aliquid reprobat reprobatos et praedestimatos praestinat quod non est aeternum et est igitur temporale et per consequens quaestio vera patet consequentia et antecedens arguitur tamen primo quia 2m doctorem sanctum parte prima quaestione 24 articulo 5 Et aegidium in ista distinctione parte 2a quaestione prima datur ratio causalis in gm vel generali scilicet ut reluceat divina largitas et iustitiae qualitas
¶ tum 2o quia sed doctoris solempnis 4 quolibet quaestione 19 datur causa sive qua non reprobationis tamen 3o quia malus usus liberi arbitrii finaliter duraturus a deo praescitus est ratio causalis reprobationis 2m quod tenet thomas de argentinis in hac distinctione articulo primo in principio et cliencon quaestione 4 parte 4 conclusione Et aliis pluribus ibidem igitur videtur quod quaestio sit falsa
¶ ad oppositum potest argui multis dictis beati augustini et apostoli unde augustinus de fide capitulo 35 illi soli cum a christo reguabunt quos gratuita bonitate sua praedestinavit ad regnum per apostolum ad Romanos 9 antequam aliquid boni vel mali egisset scriptum et dictum est Iacob dilexi Esau odio hm et habetur malath primo istius sive est magister in littera distinctione istius Et apostolus Romanos capitulo 11 per totum
¶ prima conclusio eadem ratio praecise distinctionis futurum a possibili est ratio distinctiva seperans unum futurum ab alio futuro contingenti istud ego probo sic nam si nichil foret futurum omnia possibilia forent in esse possibile eius rationis 2m eorum proprietatem essendi Sed additio esse futurum addita duabus possibilibus non facit confiursrem inter ea sed dimittit adhuc esse distincta igitur quod est eis ratio distinctiva inesse futuri a me possibili per additionem est eis ratio dicinctiva in esse futurur per suam adeorum futuram esse determinationem et habetur conclusio Contra istam conclusionem i si vera esset sequitur quod homo poterit esse ratio distinctiva causalis ipsius futuri ab esse possibili quod est falsum 2m Iohannes de marchi qui circa hoc consequens plures contra gregorium sicut super tactum fuit ponit conclusiones ex quibus sequitur consequens falsum
¶ 4a quod quod libet esse quod est sic causaliter in aliquo posset quod prius incipit esse caua liter in tali posse quod incipiat esse in re potest incipere esse
¶ 4a aeque contraditionem includit voluntate creatam esse causam sui agere totalem et tale agere incipere ce futurum
¶ 3o quae magis est ad propositum nullum significabile conplexe po sanctum vel negativum esse verum est in parte 2ae cauae
¶ 6a deum sare praescire dilige odire ad ex contra dictonem includit esse alicuius causae mutabilis parte a voluntate creatam agere vel non agere esse verum contra dictionem includit esse in patesce voluitis creatae 8 voluntatem creatam agere vel non agere summendo pro singuaitur coplexe nullo modo est in patestate voluntatis creatae
¶ 10 Sola veritate in creata et aeterna omnis propositio crata de nominatur vera haec sunt quae in hac materia ponit contra gregorium et contra veritatem saltem in multis Ex quibus etiam sequitur primum consequens falsum et consequentia probatur quia homo vel voluntas rationalis creata potest esse ratio distinctiva unius futuri ab alio tam sic potentia ad opposita igitur sequitur propositum ad istam posset primo potest dicti negando consequentiam quia sequitur et videtur nam eadem posset esse ratio di stinctiva futuri amae possibili per additionem et etiam futuru ab alio et tamen econverso nec universaliter diceretur forte talis consio valere et sic dedo nichil esset contra me dicta Iohannes
¶ Aliter potest dici 2m quod potest dici ex dictis domini Egidii in expositione litterali supra distinctione 38 exponerent dictum origai ibidem quod causa potest esse dupliciter una essendi alia infendi mo de 2o loquendo possum conforma miter concedere cum gregorium et adam consequens illatum scilicet quod ratio distinctiva causalis est in parce hominis id est in paeta te hominis est aliquid facere ad quod sequitur illud me possibile si non facem esse futurum cum fectio pro quo potest etiam notari dictum dominis vonen tre supra distinctione 38 Ex ponentis dictum riginis ubi dicit quod res esse causam cientiae vel praescientiae potest esse 2m modum essendi vel inferendi vel dicendi pear momodo et 2o negat sed 2o concedit et sic diceretur in proposito quod talia sunt in potestate homines 2m modum non essendi sed dicei
¶ propositiones magistri iohanes aliquae non sinu ad propositum aliqua vero contra gregorium ymmo nullae nisi in quantum sunt contra veritatem Aliquae impliciter sunt false nam articulo ex quinta sic nullum conplexe signiu positum vel negativum esse verum est in voluntas divina non praecise determinat se ad alterum istorum sed determinat se ad utrumque quantum adesse naturale simul in praesenti aeternitatis et in eod instanti determinat se ad alterum tantum elective licet ad utrumque volitive adesse et tamen neccessario secundum legem praesentem omnis praescitus est vel elective praescitus vel reprobative et determinatio voluntatis divinae bengure fertur ad altrum istorum praecise sufficienter correspondet sibi raio distinctiva reprobationis a praedestinatione et econverso
¶ ad 2m dico quod re cipio determinationem large ta pro positivo quod pro negativo ad quod sequitur aliquid evenire vel non vitari vel non elici sicut supra dicebam de velle nolle vel non velle et tunc corollarium est verum nec summo hic so qui taliter quod antecedens sit causa consequentur in essendo quod quo modo possunt extendit est consequens ad malum quodemcumque culpae Ex hiis dictis potest haberi contra modum loquendi scoti in ista distinctione propria responsione quam ipse pro se ibidem ponit
¶ 2m corollarium nulli mrito vatoris torudet ratio electiva vel distinctiva praedestinationis probatur quia tam electiva quam distinctiva correspondet praecise determinationi voluntatis diuine per isto corollario videatur magister in littera praesentis distinctione s 4 sed contra hoc sunt duae rationes tacte in argumento primo principali una de orationibus sanctorum Alia de posse meri gratiam primam et finalem igitur et praedestinato sed primum horum faciliter solvi potest ex dictis in praecedenti conclusione conclusione prima quia dictum illius glossae non intelligetur de praedestinationis principali vel totali ratione sed potius de ipsius effectio partialis ex ecutione et hoc est verum ipotrtate paete voluntatis creatae sorurites velle bene vel male est significabile igitur hoc est verum non est in potestate ce 2ae conclusio erronea igitur aliqua praemissarum cum forma sit bona non minor igitur maior quae est sua quinta propositio
¶ 2o artiuo ex a conontra dictione includit esse in potestate voluntatis creatae agere vel non agere esse verum sed chris dixit petro ter ine negabis igitur contraem includebat petre agere hoc est verum vel non agere hoc esse verum quod omninoe erronem 8 ei secundum concedunt ma ora inconvenientia quod thomas brammardni undquam ponit sicut patet / ionuna etiam est falsa sicut expresse apparet ex dictis beati augustini super illo pars diminite sunt veritates sa filiis hominum quare videtur conclusio in veritate stare simliter cum positione gregorius primum corollariuo pradestinationis a reprobatione principalis distinctiva ratio est divinae voluntatis aeterna ad alterum electiva determinatio probatur corollarium ex conclusione quia eadem poccate est ratio distinctiva causalis futuri amere possibili et futurur unius et alterius continentis sed ratio distinctiva futuri a mere possibili est voluntas divina et eius ieterminatio igitur corollarium verum Contra istud corollarium potest argui primo quod sit insufficiens ex hoc nam propter hoc quod voluntas divina determinat se ad alterum distinctorum elective non videtur poni alterum inesse et per consequens nec in esse distincto cum esse distinctum esse praesupponat
¶ 2o videtur corollarium falsum scilicet quod ad b probationis quia dereti aco voluntatis non potest esse causa malorum futurorum aliter deus vellet mala
¶ ad primum istorum dico quod deus Aad 2m respondet dominus Egidius distinctione ista 4 parte 2a quaestione prima in solutio ne principalis negando consequentiam et bene potest tamen etiam dici quod prima gratia simpliciter est gratia praedesti pirationis quam nullus meretur
¶ 3m corollarium Sine personarum acceptio ne potest deus quod vult eligere et eliecti ne praedestinare sive extrinseca causali ratione Istam propositionem deducit apostolus quaestione per totum causam ad romanos 11 Et beatus augustinus in li de perdestinatione sactorum ad huili et aliis multis locis ex quo patet solutio 3ae rationis primi primi principli
¶ 2a conclusio contra clientionem 4 quaclusione parte 4 sicut praecisa ratio causalis praedestina tionis aeternalis elective est proposionium diumiserendi sic et praedestinationis reprobative est propositionem efficiendi et non propositum finaliter ad iustum et bene beate esse acceptandi Ista conclusio st magistri supra distinctione 4 Et est apistoli ad Romanos 9 non est crentis se etc Iuntra cuius vult miseretur et quam vult indu rat exponit augustinus non uet aliquid ab illo irroget quo sic homo deterior sed tantum quo sit melior no errogetur
¶ Contra istam conclusionem est conclusio doctoris praedicti ubi est dictum in ordine qutra dicit nullorum praescientia torum ad mortem deus est causa sine us liberi arbiteri probat de per imul non baptiatis qui non essent reprobati nisi propter usum liberii arbitrii patet morum putum Confirmat per beatum augustinus 5 contra Iul capitulo 3o ubi augustinus dic quod nulla esset poena nisi peccatum fuisset
¶ ad idem est seqxitua sua conclusio qua dicit omnium reprobandorum prima causa est vel erat usus malus liberi arbitrii
¶ Ad istam rationem respondeo negando simpliciter ambas conclusiones 2m quod etiam beatus augustinum eas frequenter negat in suis dictis sit apparet primo ad simpliciatum expositiones illud apotu Cum non dum nati essent Et eum chium ioaore et ieoa et ioa et in libro de bono perseverantiae circa medium ubi exponit nillud lucis ideo vete corto 3aim ubi expresse harum duarum conclusioni ponit contradtio nec ratio valeret qui affumit debent probare nec auc tas est pro eo quia poena non est re probatio sed effectus reprobationis secundum magistrum supr distinctione 44 igitur non valet pro eo auctoritas primum corollarium sicut reprobatio non unde per propositum non miferendi vel per nolle miseri exprimitur sic insufficienter describitur per solum non propositionem vel non velle miferi
¶ primum est contra mo loquendi magistri gregorius 2m contra modum loquendi magistri hugolinis probatur corollarium quia tam corollarium propositum qua nollohunt se positive sed deus respectu reprobationis non habet se positive igitur prima pars vera / 2a pars probatur quia per solum non proposionem non distinguitur reprobatus a mere possibili igitur insufficienter descrit bitur sic per eos sed contra istud quaia tum arguis contra gregorius quod non bene di cat est propositionem non miferendi vel nol le miferi quia hoc dicit aliquid positionem et tamen tamen met poionis quid deus sehaeat positive tamen 2o dicitur quod habet se negative respectu reprobationis igitur non contra hugolinus
¶ ad istud respondeo in probatione sunt duo considanda scet esse futurum rei et repudium dei smo prima differentia est positiva disting vens reprobatum a me possibile Et in in illa deus se habet positive
¶ 3a est negativa et in illa deus non habet se positive et in illa est ratio com pletiva licet per se non esset suffici ens ad de nominandum talem fore praestitum
¶ 2m corollarium stante ege haec consequentia est bona a est reprobatus igitur ab aliquo peccato erit vitia tus probatur corollarium nam 2m magistrum supra distinctione 4o haec consequentia est bona iste est reprobatus igitur deus aeternam penam sibi propravit sed non sine culpa igitur corollarium verum
¶ Sed contra istud arguit magister hugolinus quaestione 2 istius distinctione 4 articulo 2o conclusione 2a quia nullus ex hoc praecise quia deus eius non misetur est in culpa vel indignis vita aeterna sed hoc est falsum quia subducta omni culpa et posito quod deus nollet mifereri foret talis indignis vita aeterna ad illud dico primo quod talis subduc tio culpae non est de lege ordina ta ideo non est ad propositionum
¶ 2o dico quod tali subductione data adhuc stat indignitas vitae aeternae libet non staret pecctum unde non possum credere quod doctor iste fecerit hanc rationem sicut continetur in libro quia aliter ipse haberet dicere quod esset idem immiinitas a culpa et digni tas de vita aeterna quod est contra eum in val locis
¶ 2o sic illa consequentia ibi est indignis igitur in culpa quae nec valeret aput doctorem iudicio mo verum est tamen quod aliqui volentes ipsum salvare sicut onosus dicunt quod 2o in materia ista triplex est denominatio nam quidem possunt dici indigni et illa sunt in peccato quidam digni et illi sunt in gratia quidam non digni non tamen indigni sed isti male possunt et illi sunt existentes sive gratia et culpa sed isti male possunt respendere ad regulam conclusionem scilicet quod ad illam de praeto infinito cum existentia subiecti etc sicut sequitur homo est et est non iustus igitur est iniustus sic in proposito de esse dignum et in dignum Intem si sic potest ratio universaliter di ci tunc non est esset differentia inter esse dignum pena et indignum glsa quod omnino non videtur ideo apparet michi aliter debet fieri illa de nominiatio quia quidam sunt digni quidam indigni quidam in digitur genera digni quod poena et haec via probabilius michi videtur
¶ 3m corollarium quamvis deus aeque primo sic reprobationis culpe pene aeterna et clara intuitio nontum respectu horum est aeque primo causas volitio patet per magistrum distinctione 4o quia propriat penam et non culpam igitur corollarium verum
¶ Sem contra corollarium potest argui ex motivis eiusdem doctoris parte hoc consequentia valet Sortes est reprobatus igitur erit vitiatus igitur quidquid est causa autem erit causa consequentis sed deus est ca autem igitur et causa consequentis otensi coneuna valet antecedens erit causa consequenter ad istam ne go utramque consequentiam doiustantiam Sores penitet pro peccatis suis igitur sint in peccatis deus est causa autem et non consequentis
¶ 2o iuxta doctrinam istius doctoris haec consequentia est bona Sortes est igitur deus est et tamen antecedens non est causa consequentis Ex hoc tamen nolo dicere quod aliquis ex hoc praecise quia est praedestinatus reprobativae quod ex hoc causaliter determinans sit alicui crtae pene sed potius 2m mter pietatem eorum expellet eos do minus secundum quod dicit hic doctor et bene per hoc patet solutio primae et 2ae rationis et princepalis 3a solvitur in 3a conclusione
¶ 3a conclusio praedestinationis vel reprobationis aeternalis nulla est omnio causalis ratio temporalis patet ex prima et 2a conclusione quia solum dei propositum vel non propositionem aeternum dividum igitur nullum temporanenum sed contra istam conclusionem potest argui per 3am rationem et principalis Et potest confirmare ex dictis abbatis yoachim quio duas ex parte ipsius hominis praedestina tionis scet apetitudinem ad imia et operationem bonam
¶ Ad istam Rpondeo negando prima consequentiam deus rationabiliter praedestinat igitur ali qua est causa temporalis Confirmatio yoachim non valet 2m quod dicit doctor profundus li primo capitulo 4a maginis doctor dicit brannardi de yoachim auctoritatem mageneram non habet minus proprie rpropra pelagi pelagiam praecipitii sepassus est ibidem
¶ primum corollarium contra sanctum thomam et Egi dominum ubi supra est dictum sicut non datur causa quare petrus potius salvatur quod iudas vel praedestina tur nisi aeternalis sic non datur causa quare aliqui dampnatur vel reprobantur et alii praedestinantur generalis patet primo ex dictis
¶ 2o quia talis causa sufficienter repraesentat in uno praedestinato et uno reprobato 3o quia bonitas dei et equitas reluce possent in aliis ffectibus sufficienter
¶ Contra istud corollarium videtur processus augustini in episa ad optatum et nt ubi sic in quid Cur aut credutur etiam illi quos creator eripere potiunt ad diea pvationem non ad gratiam pertinere beatus apostolus tanto sutactione biae vitate quanto maiori auctoritate comcmune morat domini enim dicit voluntate iam et de moustrare potentiam suam actuali sse in multa patia vasa irate quod facta sunt in perditionem et ut notas faceret dividus gliae suae in vasa minem
¶ ad hoc dicitur quod non est contra dicta in corollario quia apostolus et augustinus volunt ostendere et ostendunt solum quod deus non in iuste irionabiliter et frustra dampnatos dampnat sed icontae et rationabiliter non tamen causaliter propter aliquod temporale habente se autem probant dapnatio solam dicit reprobationem sie sine sequelis licet aliter sit de dampnatione cum effectubus suis et quod sic intelligat patet quia statim postea dicit quod gratto fuit in de vasa ire nascendo pertium ad de vitam poenam quod fint renascendo vasa mimepertinet ad dei debita gratiam
¶ 2m corollarium contra doctorem solemp ubi super nulla est causa sine qua non ex parte creaturae praedestinationis vel reprobationis est trinae patet quia tunc non solum dei propositum vel non propositum
¶ 3m corollarium contra thoma de argentinis ubi supra cona Clientioni ubi supra nullus liberi argumentum bonus vel malus usus est causa sive qua non quare aliquis elective aeternaliter est praedestinatus patet quia omnis talis usus est posterior praedestinatione tali igitur eius causa esse non potest patet consequentia ex motivo boneventurae ubi supra quia semper tam respectu tanti quamdam priori tatem ducit Ex quibus potest quid dicendum ad quaestionem et ad 3am principalem rationem quare autem deus unum praedestinet alium non ad gloriam elective Respondeo primo per augustinum in libro de spiritu et littera proprie finem dicentem Si ad illam profunditatem scrutandam quisquam nos coarcet cur illi illi suadeatur ut est persuadeatur illi aute non Ista duo sola occrunt in terminum quae respondere michi placeat o alter dividitur et numquim iniquitas aput deum cui responsio ista displiceat quaerat doctores sed caveat ne ne inveniat praesumptores 2o respondeo per hugonem libro primo de sacramentis parte 5 capitulo 35 ubi dicit quod certum esse non potest melius inter occulta de putatur ubi ignoratia non culpatur praesumptio arguitur Ex quibus patet quod potius est silentio hic perire credendo transeundem quam scrutivio prae sumendum et haec de ista quaestione in toto sufficiant ad praesens causa brevitatis
On this page