Quaestio 19

prima conclusio quamvis essentia divina non possit esse menti creatae motus dilectionis meritorie potest tamen ei esse ratio diligendi gratuite et se sola formaliter percipiendi beatificae probatur prima pars nam talis motus aliquam potentialitatem dicit sed deus est summus actus omnem potentialitatem excludens igitur illa vera 2a pars probatur quia nulla dicit imperfectionum igitur etc Et posset confirmari per beatum augustinum 14 de trinitate capitulo 18 ex ponentem illud Scimus cum apparenter nobis similes ei erimus 3a pars est contra Iohannes de marchia quaestione 3 determinationum articulo 2o corollario primo 4ae conclusionis et probatur quia perfectius relucet essentia divina in se ipsa quam in quacumque luce creata igitur ipsa sufficit sola ad sui perceptionem beatificam menti creatae quod erat probandum

/ Contra istam conclusionem arguitur quod non stat mentem deo uniri beatifice sine motu vitali potentiae ad obiectum igitur ultima pars conclusionis falsa patet consequentia cum talis motus non sit ipsa essentia divina / assumptum probatur quia aliter sequitur quod essentialiter intrinsece obiectum esset praesens ipsi potentiae quod est falsum quia soli deo sit est praesens

/ Ad istam rationem respondeo et nego consequentiam ratio est quia talis motus vitalis non est aliquid ab ipsa potentia vitali distinctum / vel potest aliter dici quod deus se solo potest mentem beatificare prout ly solum excludit omnem entitatem incomplexam non autem complexam vel complexe se habere

/ primum corollarium denominatio delectionis magis proprie competit tali rationi quam motium dilectionis vitali probatur nam haec ratio per se et intrinsece dilectio sed ipse motus solum extrinsice et determinative quia ad ipsam dilectionem mutatur et terminatur igitur corollarium verum

/ contra corollarium si ipsum esset verum quod si huius motus staret sive terminis quod non est perceptio vel operatio vitalis consequens falsum ut videtur et consequentia probatur quia esse sibi perceptionem vitalem competit sibi solum extrinsece et terminative secundum corollarium igitur etc

/ Ad istud dico simpliciter consequens concedendo sicut alteratio ad generationem numquam generatio dici potest proprie nisi sequatur terminus generatus ita motus talis vitalis numquam diceretur perceptio vitalis nisi terminus vitaliter percipiatur

/ 2m corollarium responsivum ad quaestionem informa motus vitalis dilectionis meritoriae et ratio dicendi gratuite sunt adextra communicaliter distincte probatur ex primo corollario et conclusione quia essentia divina potest esse ratio et non motus vitalis ex conclusione igitur

/ 2o quia scat motum talem esse et non esse dilectionem ex corollario primo igitur istud corollarium est verum

¶ Contra 2m corollarium quia talis motus non est nec est ponendus igitur non est distincte communicabilitatis consequentia nota quia ad distinctionem requiritur ex natura in re distinctorum assumptum arguitur quia si hoc esset scilicet talis motus hoc esset propter distantiam potentiae ab obiecto sed hoc est falsum quia anima semper sibi praesens est quare videtur quod non sit ponendus talis motus

/ Ad istud dicitur negando antecedens et cum arguitur si poneretur hoc esset etc concedo

/ et cum arguitur quod non quia anima semper praesens est etc / dico primo quod licet sit sibi praesens realiter non tamen obiective vitaliter

/ pro ista responsione est beatus augustinus 14 de trinitate capitulo 6 de magnis et 11 de parvis ubi dicit unde igitur auffertur mens nisi a seipsa et ibi ponitur in conspectu suo ante se ipsam

/ Ad idem est processus 7i capituli ibidem de magnis et 13 de parvis ubi dicit huic ad movemur esse nobis in abdito mentis quarum rerum quasdam notitias et tunc quodam modo procedes immediatum atque in conspectu mentis vet appartius constitui quando cogitatur tunc enim se ipsa intellectus et meminisse et intelligere et amare invenit etiam unde non cogitabat quando aliud cogitabat Ex quibus patet qualis sit hic motus quia est res non obiectaliter praesentem reddere praesentem obiectialiter ex eadem patet quod differentia est inter praesentiam obiectalem et terminalem

/ 2o dico quod suppositus quod anima sibi semper praesens esset obiectaliter adhuc requirentur talis motus propter alia obiecta extrinseca conclusione nec vitaliter nec obiectaliter sunt potentiae praesentia sicut patet de multis de quibus etiam loquitur augustinus ubi supra capitulo 7 quasi per totum

/ 3m corollarium responsivum ad primam rationem principale possibile est ali quem habere motum dilectionis meritorium non habendo habitum caritatis gratuitum Et possibile est aliquem habere habitum gratuitum et non posset habere motum dilectionis meritorium patet quia aliter non corresponderet eis communicabilitas distincta quod est contra praedicta istam conclusionem quo ad 2am partem tenet gregorius quaestione prima istius distinctione articulo 2o Et similiter bonsimlnnt in suo primo circa istam distinctionem in dubio quodam istud corollarium potest etiam probari ex supra dictis conclusione prima primae quaestionis istius distinctione quia soli gratiae praedistiantis correspondet ratio meritoria esse ex vi acceptionis sed quod ibidem est dictum /

Contra istud corollarium contradictoria videtur quod in aliquo sit caritas gratuita et non sit deo gratus sive acceptus vel carus sed hoc sequitur ad corollarium igitur ipsum est falsum Item sequitur deum non esse bonum quia non est bonus qui non gaudet bonis operibus primo ethicorum 3o deus non esset iustus quia iusti debetur corona secundum quod dicitur 2ae ad thy 4o capitulo

/ Ad ista dico quod nulla sequitur contra dictio loquendo de acceptatione ad vitam aeternam nec sequitur deum non esse bonum cum gaudeat et acceptet illud quia bonum est sed non ad vitam aeternam

/ Ad 3m dicit gregorius quaestione 1 istius distinctionis articulo 2o corollario 2ae conclusionis quod nedum vitae aeternae sed nec alterius praemii aeterni vel temporalis aliquis actus hominis ex quantacumque caritate elicitus est de condigno meritorius aput deum

/ Oppositum huius dicit bonsimilant contra distinctionem istam teneat quilibet quodam magis verum videtur rationes bonsimlantis contra gregorius faciliter solvuntur

/ 2a conclusio quamvis rectitudo voluntatis includat velle vel nolle sicut deus vult nolle eam vel velle de potentia tamen dei absoluta potest deus eam a voluntate as auffere probatur conclusio deus potest auffere a voluntate omne quod non est in ipsa nostras sed rectitudo voluntatis non est ipsa voluntas igitur conclusio vera maior est nota et minor probatur aliter quaelibet voluntas esset recta

Contra conclusionem si deus aufferet a voluntate rectitudinem suam vel igitur nolens vel volens primum non quia nichil facit nolens 2m etiam non quia rectitudo voluntatis sic velle quod deus vult voluntate velle sequitur quod deus posset velle voluntatem non velle quod vult eam velle quod est implicatio et patet consequentia

/ Ad istam rationem potest responderi primo quod consequentia non valet quia non sequitur deus respectu illius non habet nolle igitur respectu illius habet velle Cum igitur auffere rectitudinem sit principaliter negativum sufficit ad hoc non velle divinum quia ad eius conservationem requiritur velle dei igitur ademo non esse requiritur et sufficit non velle dei

/ Aliter respondet adam et bonsimilant dicentes quod potest nolens Et cum arguitur igitur deus potest velle etc concedit eam in sensu diviso

/ 2o docuit quod sive contradictione possunt iste concedi dens vult voluntatem non velle quod vult ipsam velle et etiam istam non vult voluntatem velle quod vult ipsam probant quia si deus nichil vult voluntatem velle tunc affirmative harum sunt falsae igitur iste negativa sunt vere

/ prima solutio iudicio meo securior est et certior quamvis ista forte sine contradictione possit sustineri maxime quo ad 2am propositionem

/ primum corollarium rectitudo voluntatis simpliciter includit semper gratiam gratificientem probatur quia si non posset ipsa voluntas eam a se vel ab ab alia creatura habere quod est contra venerabilem anselmum de libero arbitrio capitulo 14 ubi diffinitione corollarium probat

/ Contra istud corollarium arguitur sic Recitando voluntatis est conpossibilis peccato mortali igitur non includit gratiam gratificentem consequentia nota antecedens probatur quia volens rectitudinem per venerabilem anselmum de libero arbitrio capitulo 13 sed existens in peccato morali potest velle habere rectitudinem igitur existens in peccato mortali habet rectitudinem

/ Ad istam rationem potest primo dici quod rectitudo dupliciter accipitur simpliciter vel secundum quid modo dictum anselmi intelligitur de rectitudine 2m quid ita quod volens habere rectitudinem habet rectitudinem 2m quid non simpliciter sed corollarium sicut patet loquitur de rectitudine simplicitatis non 2m quid

/ Aliter potest responderi distinguendo velle quod potest sumi vel pro velle efficiaci iudicativo vel inefficati ac optativo de primo loquitur anselmum et non de 2o primum non stat cum mortali igitur etc

/ 2m corollarium omnium habenti rectu simplicitatis voluntatis debetur vita aeterna feciliter probatur ex corollario primo nam omnium habenti gratiam gratificantem debetur vita aeterna sed omnis habens rectitudinem simpliciter habet gratiam igitur corollarium verum ipsum tamen intelligendum est de debito legis praesentis non 2m legem aeternam nam plueros habent rectitudinem voluntatis qui tamen non sunt praedestinati et per consequens 2m legem et iustitiam aeternam non est eis debita fecilitas sive vita beata perpetua et sic sumendo corollarium non repugnat dictis in prima conclusione Item ex alia non repugnat quia hic loquitur sicut est de facto ibi vero sicut potest esse de pe et potentia dei

/ Contra illud corollarium potest argui per verba expressa anshelmi ubi supra de libero arbitrio 14 ubi inquit dixi omnem iustitiam rectitudinem esse voluntatis propter se sed natam unde sequitur omnem habentem hanc rectitudinem habere iustitiam et esse iustum quia omnis habens iustitiam iustus est Et subdit non tamen sentio iustis omnibus promissam perpetua vitam sed illis tantum qui sunt iusti sine omni iniustitia

/ Ad ista facile est respondere nam verba solunt se ipsa quia anselmum non loquitur de rectitudine simpliciter sicut nec de iustitia simpliciter et haec scitis patet ex eius verbis

/ 3m corollarium deus potest auffere rectitudinem voluntatis sine effectum indignationis divinae sum imputabilitate alicuius fugibilis vel miseriae patet quia potest voluntatis rectitudinem auffere et cum hoc talem non minus ymmo forte ad melius praemium quam ante acceptare igitur corollarium verum ex quo patet quod dictum anselmi in 2o principali adductum intelligendum est de lege communi scilicet quod deus de facto sive de merito non auffert aut rectitudinem suam

/ Contra istud corollarium arguitur nam si ipsum esset verum sequitur quod primo iustitiae non esset materia neque culpa consequens falsum et contra venerabilem anselmum de casu dyaboli capitulo 4 dicentem Cum perdit iustitiam originalem in qua factus est nichil pro ea invenit nisi privationem eius quae nullam habet essentiam quam iniustitiam nominamus igitur etc

/ Ad istam rationem potest dici concedendo consequens nec ratio anselmi est ad propositum quia iustitia angeli fuit sibi debita in esse non autem esset sic de iustitia nistius quem deus sic rectitudinem praevaret

/ 3a conclusio per 3am rationem factam inpede quaestionis lex aeterna vel ordinata est ratio divina vel voluntas dei ordinata conservari inbns per turbari vetans probatur conclusio expresse per beatum augustinum 22 contra faustum ubi eam ponit in forma

/ Contra conclusionem quia si conclusio sit vera sequitur quod in 3o argumento praeceditur scilicet quod lex ordinata sit absolute neccessaria igitur absolute quidquid deus ordi- navit neccessario eveniet prima consequentia patet primo celi et 12 metaphysicae quia aeternum est neccessarium et 2a consequentia patet ex terminis quia neccessarium est quod non potest se aliter habere /

Ad istam rationem potest dici primo simpliciter concedendo primam consequentiam quia haec lex est deus eo neccessaria et negatur tunc ultra consequentia 2a igitur tunc omnia de neccessitate evenient quia non sequitur hoc

/ Aliter potest dici quod lex aeterna potest sumi vel pro incomplexo vel pro complexo scilicet aliquid aeterna ordinasse si primo modo sic conceditur prima consequentia ut prius et negatur 2a si autem 2o modo sic conceditur 2a et negatur prima

/ primum corollarium quamvis 2m legem ordinatam ad iustum esse requirat gratia creata non tamen neccessitate absoluta / probatur corollarium quia non est absolute neccesarium aliquid creatum esse iustm / 2o quia lex ordinata non est lex simpliciter neccessari / 3o quia potest homo esse iustus sine gratia creata igitur corollarium verum

/ Contra primum corollarium si ipsum esset verum sequitur quod deus oppositum illius posset quod aeternaliter ordinavit facere quod est falsum quia tunc intrinsece mutabilis foret et consequentia satis patet quia si non neccessario sicut est absolute sicut ordinat lege ordinata poterit oppositum eveniere

/ Ad istam rationem respondeo ipsum consequens simpliciter concedendo loquendo saltem de hiis quae non sunt praeterita nec actu inesse positam ratio quare consequens admittitur quia quod ab aeterno voluit potest numquam voluisse

/ 2m corollarium quamvis requiratur de lege ordinata gratia creata ad viatorem iustum esse tamen nulla creata requiritur adiuste et meritorie operari probatur quia quacumque data potest viator sine illa meritorie operari igitur quacumque data ipsa non requiritur ut videtur

/ Contra istud corollarium arguitur si nulla gratia requiritur ad viatoris iuste operari igitur nullam caritatem habendo potest quis iuste operari qua videtur bona et falsitas consequentis probatur quia tunc nulla caritatem habendo creatam posset quis salvari quod est falsum

/ Ad istam rationem respondeo negando consequentiam ratio quia arguitur a distributione copulativa ad distributionem de copulate ex modo quae consequentia non valet sit satis communiter dicitur in pluribus locis loyce

/ 3m corollarium Quilibet iustus ex caritate diligens deum infinite plus diligit quam sit absolute neccessarium probatur primo quia non est absolute neccessarium diligere ipsum deum / 2o quia infinite minori caritate vel dilectione potest meritorie diligere deum / Ex quibus posset deduci quod sub certo gradu dilectionis vovens diligere deum non facit quod tenetur

/ Contra istud corollarium arguitur primo sic sequitur quod nulla caritas creata deo non esset homni ademus iustum esse vel iuste opera- ri neccessario quod videtur falsum 2o sic sequitur quod homo posset neccessitari ad perdendum gratiam vel et caritatem suam probatur quia cum gratia vel caritas minor non inclinet ad omnem gradum meritoriae operationis adquid maior potest homini habenti modicum gradum dilectionis aliquod arduum sicut martirium vel temptatio fortis occurere quam non sufficit vincere et per consequens neccessario gratiam perdet quod fuit probandum

/ Ad ista respondeo primum consequens illatum et si argue retur contra illam per conversionem igitur nulla neccessaria homini est deo nota dicis bonsimilant quod sint falsae sed hoc non video quia quaelibet talis sufficientem habet causam veritatis quia nulla est talis neccessaria igitur est deo nota

ad 2m cum dicitur etc nego consequentiam et ad probationem dico quod probatio supponit unum falsum scilicet quod caritas minor non inclinet ad omnem gradum ad quem inclinat maior quia licet non inclinet tamen sicut magna inclinat cum ad omnem gradum ad quem magna

Ex hiis patet ad quaestionem et rationes quia pars affirmativa est vera