Quaestio 29

Quod non quia sequeretur quod Deus non posset in aliquo passo situaliter agere distante. Consequens est falsum tum quia agens citius agit in partem propinquam quam remotam. Supposita dispositione consequentia patet, si Deus est ubique, sequitur quod nulla res a Deo distat localiter. Confirmatur quia stat Deum esse ubique secundum potentiam et non secundum essentiam, ergo.

Secundo, Deus potest certum locum acquirere, ergo Deus non est immutabiliter in omni loco. Tenet consequentia, et antecedens patet tum quia Deus potest esse in loco seu in creatura in qua non, tum etiam quia possibile est aliquod ens locum Dei non esse quia nullum creatum est necesse esse.

Tertio, Deus non est praesens ubique, ergo. Antecedens patet tum primo quia Deus potest ubique incipere esse, supposito enim quod Deus destrueret omnem locum creatum et post ipsum recrearet, ipse inciperet esse ubique. Tum secundo quia Deus non est inspiratio seu vacuo imaginato. Tum tertio quia Deus-homo non est ubique, ergo Deus non est ubique. Tenet consequentia quia omnis Deus-homo est homo. Et antecedens probatur quia Deus non est ubique homo, alias aliquod corpus de facto esset in infinitis locis.

In oppositum est Magister in hac distinctione, et confirmatur quia ubique esse est perfectionis, ergo Deo attribuendum. Consequentia bona. Antecedens videtur Magistri in littera.

Prima conclusio: non stat Deum esse in aliquo creato per suam potentiam et ipsum in eodem non esse per suam essentiam probatur per Magistrum, in hac distinctione 37, capitulo 2, dicentem, "Deus est in omnibus et ubique semper est quia ubique deitatis proprium est". Nota tamen secundum Aegidium, in tractatu de corpore Christi, theoremate 5, dicit, "licet deitatis sit in omni loco, non tamen determinatur ad locum nec diffinitur loco nec circumscribitur". Hoc idem ponit Magister.

Primum corollarium: quod si divina potentia nulli enti vel loco abest, sufficienter infertur quod divina essentia ubique est, contra Scotum, in hac distinctione. Patet quia divina essentia et potentia sunt idem.

Secundum corollarium: licet agens creatum possit agere in aliquo passo a se remoto per certam distantiam, tamen agens increatum in nullo a se distante vel remoto potest agere vel aliquid producere per suam omnipotentiam. Prima pars patet de sole illuminante partes aeris a se distantis et in ipsis producente calorem. Secunda pars probatur quia Deus est intime praesens cuilibet enti et situi, cum hoc sibi sit proprium secundum Magistrum.

Tertium corollarium: licet de facto nulli creato proprie conveniat esse praesens omni loco attinctive, tamen aliquod creatum mutabile potest esse ubique localiter contentive. Prima patet quia esse ubique attinctive per potentiam et essentiam convenit proprie deitati, ergo. Secunda pars probatur quia, stat omnem locum creatum alium a loco in quo ego sum adnihilari, quo facto sequitur me esse ubique et in omni loco.

Secunda conclusio: sicut Deus nullo creato loco ad sui esse indiget, sic Deus nullum locum determinate continet. Probatur quia indigere loco est propria habitudo seu conditio locati, ergo Deus proprie in nullo loco continetur seu est locabilis. Consequentia tenet et antecedens patet. Secunda pars probatur quia proprie contineri loco est terminari et excedi a loco. Sed nullus locus Deum terminat vel excedere potest, ergo.

Primum corollarium: licet locus, tempus, et situs de Deo translative affirmentur vel dicantur, tamen modi quibus Deus est in creaturis aliqualiter distinguuntur. Prima patet per Augustinum, V De Trinitate, capitulo 8, dicentem, "situs vero et habitus loca et tempora non proprie, sed translative per similitudines, dicuntur de Deo". Secunda pars probatur per Gerardum de Senis, libro primo, distinctione 37, articulo 2 quia esse in secundum essentiam nihil aliud est quam attingere illud aliud secundum essentiam suam, sic quod inter essentiam unius et essentiam alterius non interveniat distantia medians inter essentias illorum. Et hoc facit pro secundo corollario primae conclusionis, esse vero secundum praesentiam est attingere aliquid secundum notitiam et praescientiam, sed esse in secundum potentiam est esse in aliquo modo secundum operationem conservativam.

Secundum corollarium: quam repugnat Deum loco diffiniri, moveri, vel mutari tam repugnat aliquod creatum esse et Deum sibi praesentialiter non intimari. Patet quia secundum Augustinum, V De Trinitate, capitulo 3, dicentem, "nulla essent mutabilia bona nisi esset incommutabile bonum". Confirmatur quia loco diffiniri vel circumscribi dicit locum terminare vel excedere locatum.

Tertium corollarium: stat Deum esse uno modo tantum in se immutabiliter et ipsum esse in creaturis pluribus modis seu multipliciter. Patet quia Deus in diversis creatis diversos et multiplices effectus producit, ergo. Tenet consequentia, et antecedens probatur quia alium effectum producit in creatura rationali quam brutali. Patet consequentia quia Deum esse in creaturis connotat effectus Dei in ipsis. Pro illa conclusione et corollariis est Alanus, in De maximis theologiae, regula 38, ubi dicit, collectionem creatoris ad creaturas secundum quod creator est in creaturis tamquam causa efficiens in suis effectibus. Ubi dicitur in commento, cum enim dicitur Deus est ubique, hoc non ita dicitur ut tamquam circumscriptus loco intelligatur, sed potius Dei immensitas praedicatur, et potius omnia intra eius immensitatem contineri quam ipsum in locis intelligatur. Idem regula 39, cum localiter circumlocutiones de Deo praedicatur aut immensitas divina aut gratiae collatio aut unio intelligitur. Ubi conceptum dicit cum Deus est in omni loco hic praedicatur divina immensitas, cum dicitur Deus est in sanctis, collatio divinae gratiae significatur, in sanctis enim dicitur esse per gratiam, cum autem dicitur esse in homine assumpto, hic praedicatur unio, ut sit sensus humana natura est unita christo. Haec ibi.

Tertia conclusio: licet sit necesse Deum esse in quolibet creato, tamen Deus contingenter habet esse in hoc corpore seu loco. Prima pars patet quia non stat aliquod creatum esse et illud a Deo non conservari vel sibi Deum praesentialiter non intimari. Secunda probatur quia hoc locus potes adnihilari, ergo in hoc loco Deus contingenter habet esse.

Primum corollarium: sicut Deum in quolibet quod est dum est necesse est esse, sic Deus in nullo quod non est vere habet esse. Prima pars patet per dicta. Secunda probatur quia, si sic, sequeretur quod illud esset et non esset. Consequens implicat. Patet consequentia quia Deum esse in quolibet vel in aliquo, est illud attingere per suam essentia, scientiam, et operationem, ut patet per dicta.

Secundum corollarium: sicut non stat locum esse et Deum illi abesse, sic non stat aliquid non esse et Deum illi adesse vel in illo esse. Prima pars patet quia Deum esse in aliquo est illud attingere per operationem, sed non operatur aut conservat aliquod non-ens, ergo.

Secundum corollarium: licet necessario Deus sit ubique seu in quolibet loco, tamen Deus non est extra caelum in vacuo imaginario. Patet ex corollario praecedente. Confirmatur quia Deus non est in illo quod est purum nihil, sed vacuum est huiusmodi, aliter non esset vacuum, ergo.

Tertium corollarium: sicut stat Deum desinere esse ubique, sic non repugnat Deum incipere esse ubique. Patet quia Deus potest omnem locum et omne creatum destruere et iterum creare, quo posito sequitur propositum. Ex quo patet quod Deus seu primum necesse pluries potest esse ubique. Patet quia ab aeterno Deus non erat ubique, ergo. Patet consequentia quia sicut Deus incepit esse ubique per creationem, ita potest adnihilare ubique et iterum creare.

Ad corollarium, sicut Deum esse pluries ubique non infert ipsum esse compositum aut componibilem, sic Deum transire de loco ad locum, de tempore ad tempus non infert ipsum variabilem. Patet quia eadem est ratio utrobique. Ex quibus sequitur pars affirmativa quaestionis.

Contra primam conclusionem, arguitur quia Deus potest aliquid producere extra caelum, ergo est ibi per potentiam, sed non est ibidem per essentiam. Ergo stat Deum esse alicubi per potentiam et non per essentiam.

Contra secundum corollarium, sequeretur quod Deus esset minoris perfectionis quam agens creatum. Probo quia posse agere in distans perfectionis est.

Contra idem, voluntas divina potest velle aliquod distans a se, ergo potentia divina potest producere aliquod distans a se. Consequentia tenet quia voluntas et potentia sunt idem formaliter, et antecedens patet.

Contra secundam conclusionem et corollaria, Deus potest esse in aliquo modo loco ubi prius non erat, et potest etiam non esse ubi prius erat, ergo Deus est mobilis seu mutabilis. Patet consequentia, et antecedens probatur quia, si b destruatur, Deus ibi non est amplius, sic etiam, si novus locus creatur, Deus illi erit noviter praesens. Confirmatur quia, si Deus nunc destrueret ultimum caelum, Deus non esset ubi nunc est ultimum caelum, potest ergo non esse in loco ubi est. Item, si Deus causaret aliquod corpus extra caelum, Deus esset ibidem, et nunc non est, ergo.

Sed statim posset hic dici quod hoc non erit per mutationem ipsius Dei, sed per mutationem corporis extra caelum noviter creati.

Contra hoc, arguitur quia moveri localiter est esse nunc alicubi et prius alibi et alibi. Sed tale corpus cum prius nihil esset, nec erat prius in aliquo loco nec advenit noviter in illo loco extra caelum, ergo Deus est motus localiter ad illum locum determinate, quod est propositum. Confirmatur quia, si Deus non sit ibi nisi per corpus ibi noviter creatum, sequitur quod corpus creatum prius est ibi naturaliter quam Deus. Consequens est falsum quia sequitur quod corpus posset ibi creari absque hoc quod Deus esset ibi quia naturaliter prius potest esse sine posteriori. Item, Deus prius est naturaliter est alicubi quam agat ibi.

Contra primam partem tertiae conclusionis et eius corollaria, arguitur, si Deus non est in spatio vacuo extra caelum et ibi possit esse sine positione novi corporis, sequitur quod Deus sit mutabilis et mobilis localiter. Consequens est falsum. Patet consequentia quia talis transitus de non esse ibi ad esse ibi non potest esse sine mutatione in Deo vel in alio. Sed quod Deus sine nova positione etc. probatur quia in tali spatio imaginario Deus potest ponere angelum cum corpore creato et potest adnihilare illud corpus conservando angelum sicut si Deus adnihilaret aerem in ista domo existentem nos hic conservando.

Secundo, ante mundi creationem Deus erat praesens alicui spatio imaginabili extra caelum, ergo. Antecedens probatur quia Deum agere in aliquo spatio creato praesupponit Deum ibi esse cum prius ibi Deus potuerit creare mundum quam creaverit. Similiter, extra caelum ultimum potest creare alium mundum, ergo.

Tertio, Deus cognoscit distincte et intuitive spatium infinitum extra caelum, ergo est praesens tali spatio. Patet consequentia quia omne intellectum a Deo est actualiter praesens Deo nisi sit in potentia tantum. Sed tale spatium de facto est extra caelum, ergo.

Quarto, per Beatum Augustinum V De civitate Dei, capitulo 5 ubi contra quaerentes quare Deus cepit creare mundum in hoc tempore determinato cum prius per temporaliter infinita cessasset, et per modum instantiae respondet dicens quod, "eodem modo potest ab eis quaeri quare in hoc spatio mundi determinate creavit mundum cum extra mundum pateant circumquaque infinita spatia", et subdit quod, "si ipsi dicant substantiam Dei esse absentem tantis locorum spatiis extra mundum et uno tantum tam exiguo loco in quo nunc mundus eset occupatam inconveniens et vaniloquium est". Haec Augustinus, ex quibus sequi videtur propositum.

Quinto, ponatur quod a sit situs mundi et b situs imaginarius similis extra caelum distans ab ipso, et moveat Deus mundum ab a ad b situans mundum in b, tunc quaeritur, aut Deus prius fuit in b vel non. Si sic, habetur propositum. Si non, igitur eadem ratione Deus non est nunc in ipso a, ergo Deus recessit ab a et accessit ad b, ergo Deus localiter est motus, quod est falsum. Ergo sequitur quod, sicut Deus nunc est in a, sic prius in b situ.

Ad primam, dicitur quod improprie dicitur quod Deus potest agere in aliquo ubi extra caelum quia extra caelum non est aliquod ubi nec ibi vel locus. Secundo, posset fieri differentia inter has species, Deus potest agere ibi et Deus potest agere. Tertio, posset dici quod ubicumque Deus est potens agere, ibi est praesentia divinae essentiae.

Ad secundam s, negatur consequentia quia, licet in causis limitatis non posse agere in distans procedat ex imperfectione, tamen in causa illimitata ex perfectione procedit, scilicet ex immensitate et simplicitate et immobilitate divina.

Ad tertiam, dicitur quod divina voluntas non potest velle aliquod distans a se propter eius immensitatem et simplicitatem et immobilitatem ut supra dictum est.

Ad primam contra secundam conclusionem, negatur consequentia ut prius. Et ad probationem dicitur quod aliquid esse ubi prius non erat potest dupliciter fieri. Primo modo per adventum illius rei ad locum praeexistentem. Secundo per novam positionem rei in esse vel creationem rei quae est locus. Secundo modo, Deus potest fieri praesens noviter loco et desinere esse in loco, non per mutationem Dei sed rei quae est locus. Et sic patet quod nec Deus proprie recedit a loco nec deseruit locum, sed locus deseruit Deum quia desivit esse.

Ad replicam, dicitur quod, licet illud corpus non mutetur de loco ad locum, tamen mutatur quia transiit de non-esse ad esse simpliciter, et hoc sufficit.

Ad secundam replicam, dicitur quod Deus non est ibi per corpus nec ratione corporis si notetur aliqua causalitas in corpore respectu Dei. Si autem notetur necessarias commune, dicitur quod non prius nec posterius est Deum esse ibi quam corpus, licet secundum naturalem intelligentiam prius sit corpus esse et Deum esse quam Deum esse praesentem corpori vel loco.

Pro quo notandum quod in illo spatio imaginario extra caelum non est ibi vel alibi nisi potentialiter quia possibile est magnitudinem ibi esse in qua esset formaliter aliud et aliud ibi.

Ad primam contra tertiam conclusionem, dicitur quod, si intelligatur sine nova positione praesenti vel praeterita, tunc secunda pars antecedentis est neganda. Si vero intelligatur sine nova positione praesentis corporis existentis, negatur consequentia. Et ad probationem dicitur quod, si Deus fiat ibi praesens, ibi erit aliqua mutatio praesens vel praeterita respectu corporis. Sed ad probationem secundae partis antecedentis, cum dicitur ponat ibi Deus, angelum, etc., dicitur quod solum probat quod Deus potest ibi esse posito extra caelum aliquo ente creato. Sive illud maneat sive non, sed non sequitur ex hoc quod possit esse nunc extra caelum nullo ente creato ibi posito simul vel prius, licet angelus possit ibi poni immediate a Deo quia mutatio potest fieri circa angelum non circa Deum, sicut Deus non potest fieri de non diligente b diligens b sine mutatione ipsius b. Et hoc non est imperfectionis in Deo sed perfectionis quia hoc provenit ex immutabilitate Dei, propter quam talis transitus contradictionis non potest fieri circa ipsum sine mutatione facta in alio.

Secundo, dicitur quod Deus non dicitur esse extra caelum in spatio imaginabili quia ibi nihil est nec fuit nec erit, et frustra poneretur Deum esse per spatium infinitum in quo nihil operatur unquam.

Ad secundam, negatur antecedens quia illud spatium erat purum nihil, ut dictum, sed erat Deus in se ipso.

Secundo, dicitur quod Deum agere actu extra caelum non est ponendum nisi ratio vel auctoritas cogat. Nec eius immensitas hoc exigit, sed exigit quod impossibile est esse locum vel rem quamcumque extra Deum et distantem ab eo quin Deus sit illi praesens secundum essentiam, potentiam, et intuitionem, et hoc habet Deus ex se.

Tertio, dicitur quod, licet aliquod ens per Dei potentiam posset esse ubique, tamen illud ens posset abesse alicui loco existenti, nec habet ex se quod possit esse ubique praesens, sicut Deus qui ex sua immensitate habet quod non possit abesse alicui dum illud habet esse.

Ad tertiam, posset negari consequentia quia, sicut Deus non erat actu praesens tempori quia nihil erat, sic nec spatio tali quod nihil est.

Ad quartam, dicitur quod Augustinus loquitur contra illos qui imaginatur ab aeterno usque ad initium creationis mundi infinita spatia temporis pertransita, et consequenter quaerit quare Deus in illis temporibus infinitis cessavit et post modum in hoc tempore determinato incepit, et quaerit de illis imaginando extra mundum proportionaliter esse locorum spatia secundum omnem dimensionem circumquaque protensam, et secundum hoc quaerit quare mundus conditus est in hac determinata parte illius spatii magis quam in alia. Ideo infert contra illos quod habent ponere infinitatem mundorum per idem argumentum quo arguunt infinitatem seu aeternitatem mundi. Augustinus ergo loquatur contra imaginantes spatium actu quantum est realiter receptaculum corporum coexistentibus corporibus secundum suas partes realiter quod tamen secundum rei veritatem nihil est plus quam chimera.

Ad quintam, admittitur primum positum, sed dicitur quod b non est similis ipsi a quia a est verum ens et reale b non. Secundo, dico quod b non distat ab a quia inter ens et non-ens nulla est distantia. Tertio, dico quod Deus non posset movere mundum de situ in quo est ad illum situm imaginarium ratio quia impossibile est motum fieri acquisitivum loci in vacuo seu ad terminum quod non est ens.

Ad rationes in oppositum patet per dicta in conclusionibus solutio.