Quaestio 6

Quod sic quia voluntas non potest non velle suam beatitudinem, ergo neccessario vult eam, et per consequens cogitur eam velle et non nisi a Deo, ergo. Conclusio vera. Consequentiae patent. Et antecedens patet per Augustinum XIII De Trinitate capitulo 23o, dicentem, "proverissimo et certissimo posuimus beate vivere omnes homines velle".

Secundo, voluntas non potest velle contra iudicium rationis sed respectu alicuius obiecti voluntas non potest non habere actum, ergo si ratio iudicat illum daxbumi esse volendum, sequitur quod voluntas cogetur illud velle. Consequentia bona. Maior patet per Philosophum, VII Ethicorum, capitulo 7, dicentem quod habita cognitione in universali quod omne dulce est gustandum et iterum iudicio sensitivo quod hoc est dulce neccessario concluditur appetivus et per consequens voluntas non potest agere contra iudici. Minor patuit supra quia si praeciperetur tibi quod respectu pomi tibi praesentati nullum habeas velle quanto plus conaris obedire tanto magis habet actum.

Tertio, aliquis in voluntarie potest esse bonus et malus moraliter successive ergo talis potest cogi patet consequentia quia quidquid accidit nobis involuntarie hoc videtur esse contra voluntatem et coacte et antecedens probatur quia puer existens in originale est malus et in statu dampnationis et statim post baptismum est bonus et in statu salvationis et non voluntarie cum usu rationis careat ergo in voluntarie

Prima conclusio, licet voluntas humana non possit velle nisi quod apparet bonum vel existit tamen voluntas potest nolle illud bonum quod omnem bonitatis rationem in se caludit et in quo omne bonum eminenter ex consistit. Prima pars probatur quia, si sic, sequitur quod omnes res aequaliter a voluntate essent diligibiles. Consequens est falsum, et per consequens aequaliter sibi delectabiles. Patet consequentia prima quia quantum una res potest diligi tantum et alia secundum illam viam. Et secundum patet quia quod diligitur necessario secum gerit delectationem. Secundo, sequitur quod aliquis posset per se velle malum etiam sub ratione mali. Consequens est falsum. Probatio consequentiae falsitatis quia tunc aliquis posset alium diligere propter puram malitiam non habendo respectum aliquo modo ad bonum. Consequens est contra Aristotelem, II Ethicorum et contra Tullium in De vera amicitia, contra Seneca De beneficiis, immo contra theologos et philosophos de de amicitia tractantes quo omnes dicunt causam amicitiae bonum esse bonum apparens vel existens. Tertio, probatur per Dyonisium, de divinis nominibus, capitulo 6, dicentem et si bonum et optimum appetunt omniam quaecumque faciunt et omnes speculatio principium et finem habet optimum neque in mali naturam respiciens facit quod facit et in eodem modo dicit etiam malis principium erit et finis bonum nam propter bonum quaecumque bona et quaecumque contraria agimus, nemo enim malum aspiciens facit malum quod facit. Secunda pars probatur quia voluntas creata potest odire deum ergo patet antecedens per illud prius malia eorum qui te aderunt ascendit semper. Item, Christus dicit si mundus vos odit scitote quia me priorem vobis odio habuit. Item Deus potest apprehendi ab aliquo sub ratione displicibilis ergo potest odiri. Tenet consequentia. Antecedens probatur quia potest apprehendi sub ratione punitoris et sub trahentis bonum optatum, ut patet in dampnatis.

Primum corollarium, licet creata voluntas quodlibet obiectum possit velle per suum arbitrium liberum, tamen voluntas non potest velle propter se summam miseria autem suum esse miserum. Prima pars patet quia quodlibet obiectum propter se vel propter aliud per se vel per accidens potest velle, ergo. Tenet consequentia. Antecedens probatur quia etiam quodlibet malum voluntati ostensum ipsa potest appetere propter bonum vel propter maius malum fugiendum vel quia Deus vult quod homo faciat ad experiendum suam libertatem vel propter aliquid huiusmodi Secunda pars probatur quia voluntas non potest velle malum sub ratione mali qua est vel apparet. Confirmatur auctoritate Augustini, Enchiridion 86 capitulo, ubi dicit "beati esse volumus ut miseri esse non solum nolumus sed nec velle possumus", scilicet propter se. Confirmatur prima pars corollarii quia. si sic, voluntas non posset velle suam miseriam. Sed falsitas huiusmodi patet per Augustinum, III De libero arbitrio, dicentem, si voluntas necessitaretur omnino legere vel non esse vel miserum esse quacumque miseria pene citius et rationabilius eligeret secundum quam primum, ergo miseria potest eligi propter fugam maioris mali.

Secundum corollarium, sicut nullus de communi lege potest velle propter se incommodum incommodum et directe suam miseriam, sic nullus potest velle directe et propter se eligere peccatum propter ipsam malititam. Prima pars probatur quia sit sortes qui habeat praecise notitiam unius rei quae sit a et appareat a sorti malum et incommodum, tunc quaeritur aut sortes potest velle a aut non. Si non, habetur intentum. Si sic, contra omnem volitum est volitum sub ratione boni, ut dicit conclusio. Sed a non apparet Sorti sub aliqua ratione boni vel commodi nec propter aliud bonum sortes potest velle a cum nullam aliam rem cognoscat ut ponit casus, ergo. Secunda pars probatur quia si sic, sequitur quod aliquis posset odire Deum propter se. Patet quia peccare est displicere Deo et odire Deum. Sed falsitas consequentis patet per glosam Augustini super illo Iohannis "qui odit me et patrem meum". Item, per glosam super illo Matthaeo 6 "nemo potest duobus dominus servire", ubi dicit neque enim a parte aliquis unquam odio habuit Deum sed omnis eum se amare fatentur et diaboli naturam exsequuntur quasi viciosum tyrannum super se dominantem Deum vero odio non habent victi concupiscientia sua persuasione diabolica.

Tertium corollarium, sicut voluntas nihil nisi sub ratione boni potest appetere, sic voluntas sic voluntas nihil nisi sub ratione veniali potest respuere. Prima pars patet per dicta. Secunda pars probatur quia, sicut primum et adaequatum obiectum nostrae voluntatis est bonum vel apparens quo ad prosecutionem, ita primum et adaequatum nostrae fuge obiectum et detestationis est malum autem apparens malum. Patet per similem.

2a conclusio licet non quaelibet libertas posset cuilibet dictamini rationis contrariae obviari tamen voluntas viatrix potest velle contra rationis dictamen et sic illi difformari prima pars probatur quia iudicet aliquis quod purum malum sub ratione mali praecise sit nolendum tunc sic talis stante iudicio illo sine alio non potest se illi contrarie difformante ergo non quaelibet libertas etiam in via potest cuilibet etc consequentia tenet et antecedens probatur quia alias quis posset velle malum sub ratione mali contra praedicta 2a pars probatur quia si non sequitur quod numquam quis ageret contra dictam rectum et conscientiam rectam consequens est falsum quia videmus multos unde et bona praedicatae et docere scientes quid est bonum et quid malum prosequendum vel fugiendum qui tamen scienter malum agunt et oppositum suae doctrinae faciunt iuxta illud euvanglium quae dicunt facitae sed non quae faciunt cofirmatur de pylato de quo dicit ecclesia in quodam sermone de cena deum praeses contra conscientiam hiis placere voluit quos ex scientia debuit cohercere constat enim quod sciebat christum innocentem esse sicut met ostendit in locutione mannum et tamen ipsum ad mortem sententiavit et per consequens contra conscientiam egit. Tertio, probatur per Aristotelem libro Ethicorum, dicentem quod in continens habet rationem rectam et tamen vult et facit contra illam ergo. Quarto, probatur quia aliquod potest esse iudicium cui voluntas numquam per aliquam actum potest se conformare, ergo. Antecedens patet de illo iudicio quo quis iudicaret quod nullus actus est ab eo habendus vel eliciendus constat quod voluntas illi se non potest conformare quia, si vellet se conformare, haberet actum et hoc esset difformare se illi.

Primum corollarium, quod rectitudo dictaminis rationis naturalis non infert necessario rectitudinem voluntatis se volitionis patet quia voluntas potest velle et agere contra rectum dictamen. Item, per articulum, dicentem, "si ratio recta et voluntas recta, error"

Secundum corollarium, licet stet aliquem agere contra conscientiam sponte et libere tamen non stat aliquem agere sic et non culpabiliter defficere prima pars patet per conclusionem. Secunda probatur per glosam super illo apostoli "omne quod non est ex fide peccatum est", ubi dicit glosa, "omne quod est contra conscientiam aedificat ad gehemiam". Confirmatur quia conscientia est lex mentis nostrae mediente contra subicimur legi divinae, ergo facere contra conscientiam rectam vel erroneam est spernere divinam legem, et per consequens peccatum, ergo propositum.

Tertium corollarium, sicut voluntas non cuilibet dictamini recto potest se pro qualibet mensura conformare sic voluntas aliter rationis iudicio non potest se similiter vel totaliter difformare. Prima patet quia si ratio dictaret quod abstinendum est ab omni actu constat quod non est in potestate voluntatis pro qualibet morula se facere esse sine actu quia, si conceditur esse sine actu, iam habet actum. Secunda pars probatur de illo iudicio a est volendum vel non volendum, constat enim quod voluntas potest se difformare illi iudicio quia illud iudicium est de partibus contradictoriis, et per consequens voluntas necessario volet vel non volet a, tamen contingenter volet si vellit et contingenter non volet si non vellit.

Tertia conclusio, licet stet aliquem esse bonum vel malum moraliter in cuius voluntatis potestate non est nec unquam fuit ipsum esse bonum vel malum, tamen nulla voluntas creata existens in via cogi potest ad eliciendum suum actum liberum malum vel bonum. Prima pars probatur quia de facto aliquis est bonus et malus successive qui nullum actum liberum determinatum habuit, autem habere potest respectu bonitatis vel malitiae, ergo illa pars vera. Consequentia patet quia, si in eius potestate esset vel fuisset illa malitia, sequitur quod libere posset aut potuisset illam vitare, quod est oppositum antecedentis. Et antecedens patet de pueris ante baptismum qui sunt in peccato originali, et per consequens in malitia mortali et in statu damnationis, nam secundum apostolum omnes nascimur "filii irae" partem pueri statim baptizati sunt in statu gratiae gratumfacientis, ergo boni et in statu salutis et non per aliquem bonum actum elicitum per eos, ergo talis bonitas non est nec est nec fuit in potestate voluntatis eorumdem. Antecedens patet per Augustinum, dicentem, "caritas in quocumque maior est tanto illo melior est in quo est". Secunda pars probatur quia secundum Magistrum, libro 2, distinctione 24, "voluntas creata libera est a coactione per naturam" ergo stante natura voluntatis ipsa non potest cogi ad liberum actum bonum vel malum. Item, patet per Ricardum de Sancto Victore expositum illud "omne caput languidum" etc., "si inquit Deus superiorem non habet nec habere potest ita liberum arbitrium divinum non patitur nec pat potest", et patet quod loquitur de divino cactio. Item, per Beatum Augustinum II libero arbitrio, ubi probat quod liberum arbitrium cogi non potest a superiori nec ab aequali nec ab inferiori, ergo nullo modo cogi potest

Primum corollarium, sicut quilibet actus voluntatis libere elicitus est liber a necessitate coactionis, sic quilibet actus meritorius et demeritorius est libere elicitus libertate contradictionis. Patet quia nullus demeretur in eo quod nullo modo potes vitare aut potuit secundum Augustinum. Item, aliter sequeretur quod beati et damnati continue mererentur et demererentur, quod est falsum

Secundum corollarium, licet aliquis possit esse bonus moraliter vel malus in voluntarie id est sine quocumque actu elicito per voluntatem, tamen de lege communi nullus potest esse bonus moraliter involuntarie nolendo positive suam propriam bonitatem. Prima pars patet de pueris ante annos discretionis. Secunda patet quia nolle esse bonum esse peccatum, ergo habens nolle respectu bonitatis suae est malus moraliter. Tenet consequentia, et antecedens probatur tum quia tale nolle est contradictamen rationis rectae et contra bonos mores, tum quia secundum Bernardum ubi vis esse melior desinis esse bonus.

Tertium corollarium, licet aliquem esse moraliter malum non sit in potestate suae voluntatis tamen omnem peccatum habet originem a radice creatae libertatis prima pars patet pertendentia. Secunda patet per Beatum Augustinum in pluribus locis et ipsum allegat Magister in libro 2 distinctio 41 libro primo de duabus animabus capitulo 14. Item, Augustinus, III De libero arbitrio, capitulo 8 non est cui recte imputetur peccatum nisi voluntati et hoc maxime verum est de peccatis actualibus, de originali vero dicunt communiter doctores cum Magistro libro 2o distinctione 10 quod illud habuit ortum a voluntate primorum parentum et sic potest dici voluntarium.

Ex quibus sequitur responsio quod, licet voluntas creata possit respectu sui actus aliqualiter difficultari, tamen ipsa ad nullum actum suum liberum potest coacte necessitari. Prima patuit supra in alia quaestione. Et confirmatur quia voluntas potest facilitari ad actum ergo et difficultari. Tenet consequentia quia si nunc facilius eliciat suum actum quam prius, ergo prius difficilius elicuit. Antecedens probatur quia voluntas potest habilitari, ergo patet consequentia quia secundum Philosophum III Ethicorum habitus est quo quis faciliter operatur prompte expedite et delectabiliter. Secunda pars patet ex secunda parte conclusionis tertiae. Et confirmatur quia sequeretur aliter quod opus meritorium vel demeritorium esset non voluntarium contra Augustinum. Immo sequitur quod voluntas nollendo simul vellet idem, quod implicat. Et econverso confirmatio quia sua libertas est natura sua et essentia, non ergo stat ipsam esse et liberam non esse a coactione.

Contra primam conlusionem, arguitur primo sic contra partem eius primam, si voluntas non posset diligere nisi quod apparet sibi bonum, sequitur etiam quod non posset odire nisi quod apparet sibi malum et sub ratine mali. Consequentia patet per similem et posset probari per dicta. Sed falsitas consequentis patet quia eadem res potest apparere alicui bona et placibilis secundum unam conditionem et mala et displicibilis secundum aliam, et sic sequitur quod ab eadem voluntate simul potest esse dilecta et ordinata et sic homo idem poterit simul rem illam prosequi et fugere, quod est falsum.

Secundo, sequitur quod voluntas non esset libera probatio quia non posset aliquod obiectum velle nisi moveretur ad illud volendum nisi sub ratione boni.

Tertio, aliquid potest apparere nec bonum nec malum. Sed illud potest voluntas velle vel nolle, ergo voluntas potest aliquid velle vel nolle sive quacumque ratione boni vel mali. Probatur antecedens quo ad secundam partem illud est obiectum diligibile vel odibile.

Quarto, contra primum corollarium, si aliquis posset velle quodlibet obiectum, sequitur quod aliquis posset velle occidere infinitos homines iniuste si essent. Consequens est falsum quia tunc aliquis posset peccare peccato infinite malitiae quod probatur quia ponatur quod Sortes vellit occidere a hominem et Plato b et Cicero utrumque vellit, tunc si sortes tantum peccatu volendo occidere a quantum plato volendo occidere b, ergo Cicero volendo occidere utrumque in duplo plus pectat quam Sortes, et sic posset argui de infinitis hominibus.

Quinto, contra secundam partem eiusdem corollarii est illud quod legitur de discipulo Beati Gregorii cui cum revelata fuisset eius damnatio dixisse fertur se contentari quia divina voluntas non nisi quod iustum est volebat ergo aliquis potest velle suam miseriam.

Sexto, contra idem si voluntas non posset velle suam miseriam propter se hoc maxime esset, sicut dicit Anselmus, De veritate, capitulo 2 quia omnino nihil volumus nisi sit aliquod cur propter quod sic vellimus, sed hoc est falsum, ergo quia aut Anselmus intelligit quod illud cur sit distinctum a voluntatis imperio aut illud est voluntatis imperium sine alio cur. Non primum quia libertas competit communiter divinae et humanae creatae et increatae si igitur esset de essentia voluntatis habere cur voluntas divina haberet cur a se distinctum sicut nostra, quod est falsum. Si detur secundum, ergo libertas voluntatis cum sit indifferens respectu cuiuslibet obiecti poterit eligere summam miseriam sive suum esse miserium, quod est oppositum.

Item, alio multi occidunt se ipsos voluntarie ergo

Item, quando aliqui optant se esse in inferno si essent vindicati de eorum inimicis ad nutum

Item, aliqui numquam vellent intrare caelum si haberent mundum ad votum suum

Item, aliquis potest optare suum incommodum proprium, sicut legitur de illo qui petiit a rege ut erueretur sibi unus oculus ut suo socio ambo eruerentur.

Contra secundam partem secundi corollarii, arguitur auctoritate Isidorii, libro II De summo bono, capitulo 21, ubi dicit non nulli peccatum voluntarie committunt non necessitate, et sequitur nec enim ipsam rem amant quam appetunt sed ipsa tantum peccati malitia delectantur.

Item, quia sequitur Sortes vult facere talem actum puta occidere, ergo peccat. Consequentia est formalis, et Sortes scit consequentiam esse bonam, et per se vult antecedens, ergo per se vult consequens, et per consequens Sortes vult ipsum peccatum et ipsam malitiam.

11o contra secundam partem conclusionis, si voluntas potest habere nolle respectu su?mum est quod ipsum posset odire positive. Consequens est falsum. Patet consequentia quia sicut velle est quod diligere, sic nolle est odire. Sed falsitas probatur per glosam super illo Matthei 16o "nemo potest servire deo et mammonae" ubi glosa "nullus enim conscientia deum odisse potest sed contempnit dum minas eius suis cupiditatibus posponit."

12, sequitur quod aliquis scienter potuisset occidisse Christum. Consequens est falsum per Beatum Anselmum, II cur deus homo, capitulo 15, dicentem, nulli scienter potuerunt occidere Christum, et hoc videtur favere dictum Apostoli "si dominum gloriae cognovisset numquam ipsum crucifixeret".

Ad primum, conceditur consequens. Et ad improbationem, respondet quidem doctor. Concedo consequens et ponit exemplum quia Iudaei simul odiebant illud suppositum Christi quod videbant, et tamen Deum aliqualiter diligebant. Unde in persecutione Christi et disciplinorum arbitrabantur obsequium se pra?re Deo, ut habetur Iohannis 16, tunc sic arguitur hunc Deum dilexerunt hunc hominem Deum oderunt, ergo hunc Deum simul oderunt et dilexerunt. Item, adducit exemplum de bono patre qui vellet mallum filium non esse propter malas conditiones incorrigibiles, et tamen diligit eum plusquam quoscumque alios et vellet bonum suum.

Secundo, posset dici aliter et forte melius quod tali homini volo plus de bono quam de malo, et tunc simpliciter diligo ipsum vel plus de malo sibi vollo quod de bono et tunc simpliciter odio ipsum vel tantum volo sibi de bono, sicut de malo, et econverso, et sic nec odio ipsum nec diligo.

Ad secundam, negatur consequentia. Et ad probationem dicitur quod illud non infringit libertatem voluntatis quia sic nec Deus nec beati essent liberi cum non possint velle nisi bonum sunt tamen liberiores nobis. Unde Anselmus in de libero arbitrio nec libertas nec pars libertatis est peccandi potestas, et hoc allegatur a doctore solemni addens unum scilicet quod libertas voluntatis in hoc consistit quod nulla acti potest impedire quin in bonum virgat si vellit.

Ad tertiam, dicitur quod nullum est obiectum quin voluntas possit imperare intellectui habere aliquod iudicium vel dictamen de illo sic quod appareat voluntati aliquo modo tamquam bonum vel malum apparens vel existens.

Ad quartam, conceditur consequens, et negatur consequentia ista, ergo talis peccaret et sic quia peccati gravitas non praecise attenditur penes magnitudinem obiecti sed etiam penes intentionem odii vel conatum voluntatis. Unde quilibet ordinate Deum diligens, licet eum praeponat infinitis bonis creatis diligentibus si essent, tamen eius meritum non est infinita. Et ad probationem concesso antecedente toto. Negatur consequentia. Ratio quia, licet obiectum dupletur in peccato Ciceronis, non tamen duplatur conatus voluntatis, immo cum remissiori per conatu potest velle occere duos homines quam Plato et sic poterit minus peccare quam Plato.

Ad quintam, dicitur quod non sub ratione damnationis et miseriae volebat ille discipulus suam damnationem si aut volebat illam hoc erat sub ratione iusti et boni, et sic non appetebat miseriam per se, sed potius volebat divinae volitionis impletionem et hoc bonum illi videbatur.

Ad sextam, quod est dictum Anselmi. Negatur consequens scilicet quod omnis voluntas eliciens actum habet aliquod cur. Et cum quaeritur de intellectu Anselmi, dicitur quod intelligit per tale cur alicuius boni apparentiam si aliquod vult et apparentiam alicuius mali si illud vult et hoc competit omni voluntati, sed tamen illa apparentia in Deo est ipse Deus in creatura vero est aliquod accidens seu aliquod iudicium complexum vel incomplexum.

Ad septimam, dicitur quod tales eligunt suam miseriam non propter se sed propter aliquid quod ipsi magis opp optant propter passiones ducti

Secundo, dicitur quod credibile est quod si aliquis esset expertus summam miseriam seu dampnationem numquam posset illam velle nec per se nec per accidens seu propter quodcumque aliud et sic dicitur quod illi velleret suam miseriam inducere et per accidens propter vidicare se de inimicis.

Ad octavam, dicitur quod quodlibet iustum est aliquod commodum et ille res voluit perdere unum oculum propter bonum iusti et honesti ut filio remaneret unus oculus. Similiter dicitur de illo invido quod unum voluit perdere oculum ut alius ambos perderet et hoc videbatur sibi commodum.

Ad nonam, quod est dictum Isidorii sic intelligitur quod aliquid mali ex sui offectus malitia peccat et cum minori motivo non ex maiori malitia et minori infinite quam alii et etiam aliquid alii quaerunt occasiones peccandi et hoc vocat Isidorus delectationem in malitia peccati, non tamen sequitur ex hoc quod tales vellint ipsum peccare propter se et directe

Ad decimam, conceditur consequentia et ultra cum arguitur, sed sortes, etc., igitur negatur consequentia quia licet sortes per se vellit actum qui est odium tamen non vult consequentiam esse bonam licet hoc siat nec etiam vult ipsum antecedens secundum totale situm significatum quia non vult deformitatem implicatam et cogno?tam in ipso nisi per accidens et indirecte.

Ad 11m, dicitur quod Deus non potest odire tamquam obiectum dans per se occasionem odii sed bene potest odiri occasione accepta. Primo modo loquitur glosa, secundo modo vero intelligitur secunda pars conclusionis. Et si dicatur contra quia nihil habens quod non accepisci a Deo ergo si quis habet talem occasionem odii Deus illam dedit hic dicitur quod occasionem odii dare non est aliud quam digne esse odibile vel malum sed summe occasionem odii est summe odium ubi non est seu apprehendere rationem et causam odii ubi nulla talis est ratio odii nec mali et quia in Deo nullam potest esse ratio mali ideo Glosa dicit quod nullus potest ipsum odire.

Ad ultimum, conceditur consequens. Unde super illud evangelicum hic est h?s occidamus etc. dicit glosa Iudaeos Christum cognovisse sed invidia fuerunt excaecati et iudicium rationis fuit in eis perversum.

Ad auctoritatem Anselmi, dicitur quod loquitur ibi de quibusdam iudaeis simplicibus qui zaelum Dei habebant et qui forte in hoc arbitrabantur se pra?re obsequium Deo.

Sed adhuc contra hoc instatur quia etiam secundum Anselmum libro Cur Deus homo illud fuisset peccatum infinitum et irrimissibile sed nullum tale peccatum a viatore committi potest, ergo.

Hic dicitur quod loquitur ibi Anselmus modo excessivo, sicut scriptura= saepe sumit infinitum pro magno. Unde libro iosue dicitur quod aedificavit altare infinite magnitudinis id est valde magnum.

Contra 2am conclusionem arguitur quia si voluntas posset velle contra iudicium rationis, sequitur quod non omnis malitia procederet ex ignorantia. Consequens est falsum, ut patet V Ethicorum. capitulo 5 ubi probatur quod omnis malitia saltim actualis procedit et generatur ex ignorantia. Et sic concluditur quod omnis malus ignorans, et per consequens habita cognitione per iudicium malitia non generabitur ex ignorantia, ergo contra iudicium rationis nullus potest velle.

Secundo, sequitur quod voluntas libere posset facere contra iudicium erroneum falsitas huius improbatur quia tunc int?perantus habens iudicium perversum posset libere velle oppositum illius quod dictat, et per consequens sic volendo peccaret quia faceret contra conscientiam et ex alio agit secundum perversum iudicium etiam peccat quia iudicat faciendum quod non est faciendum, ergo neccessario peccabit sine faciat secundum illud iudicium sine non et sic aliquis poterit esse vere perplexus inter duo peccata mortalia.

Tertio, sequitur quod voluntas poterit elicere alium actum in duplo et in triplo maiorem et sic sine statu, et ultra sequitur quod voluntas contra iudicium rationis poterit habere actum ita malum quod ex tali actum quis erit totaliter ignorans, quod implicat. Et patet illa consequentia quia si ignoranter producit nescit se producere. Et ex alio si producit illum actum contra iudicium rationis ipse scit quod talem actum producit, ergo simul scit et nescit se producere talem actum.

Ad primum, dicitur quod dictum Aristotelis debet intelligi sic, quod omnis male agens aliqualiter apprehendit, ut bonum illud quod est malum et ut prosequendum quod est fugiendum.

Secundo, dicitur quod non repugnat quod intellectus dictet per unum iudicium hoc esse malum et per aliam concupiscentiam ortam vel aliunde apprehendit illud ut bonum, et sic conceditur quod omnis malus aliqualiter ignoranter apprehendit rem et iudicat de ipsa male et hoc vere vel interpretative.

Ad secundum, conceditur consequens, et cum improbatur quia intemperatus etc dicitur ad hoc quod talis potest et debet dimittere illud iudicium erroneum et sic non erit perplexus et sic non faciet secundum illud nec contra illud.

Secundo, dicit quod dato quod non posset dimittere illud iudicium erroneum, tamen adhuc peccaret quia in illam impossibilitatem peccandi seu peccatum vitandi incidit ex sua culpa.

Ad tertium, dicitur quod possibile esset aliquem posse tandiu et taliter male operari et male habituari quod in eo generabitur ignorantia invincibilis et quod peccabit novo peccato quod ei imputabitur quia in hac ignorantiam incidit ex sua culpa seu saltim peccabit per sequellam peccati quia semper erit in peccato, licet non semper committat novum peccatum.

Secundo, dicitur quod intemperatus vel alius malus poterit tot et tales actus facere quod peribit in eo iudicium rationis et tunc talis faceret contra iudicium rectum non suum quod in se habet, sed contra iudicium rationis quod alius bene iudicans habet aut contra illud quod ipse alias habuit aut habere potuit.

Tertio, dicitur quod ex dictis et concessis non sequitur quod possit agere ignoranter contra iudicium rationis quod habet sic quod iudicet non esse faciendum sic et faciat sic ignoranter et maxime si advertat ad actiones suas quia si fiat totaliter ignorans tunc perdit iudicium rationis.

Contra tertiam conclusionem, arguitur primo sic nullus peccat in eo quod vitare non potest ergo non stat aliquem esse malum malitia mortali quin sit vel fuerit in sua potestate illud vitare. Consequentia patet, et antecedens ponitur a Beato Augustino libro de duabus animabus et III de libero arbitrio, capitulo 28, ubi dicit haec tene quaecumque causa potestatis sit id est volitionis si non ei reisisti potest sine peccato ei ceditur et infra non enim peccatur in eo quod nullo modo vitari potest.

Secundo, sequeretur quod aliquis obligaretur ad impossibile consequens est contra Beatum Ieromum. Et patet consequentia quia Deus obligat quemlibet hominem ad non esse in peccato mortali sub poena peccati et damnationis, sed secundum conclusionem non est in potestate hominis quod sit bonus vel malus, ergo Deus ipsum obligat ad impossibile.

Tertio, si aliquis posset esse malus eo non voluntate sequitur quod pari ratione posset non esse eo non volente in duplo peior, et sic aliquis homo posset esse ita malus sicut daemon et tamen numquam male voluisset quod non videtur concedendum.

Quarto, si aliquis posset esse bonus bonitate morali sine suo velle sequitur eadem ratione quod aliquis posset esse bonus bonitate meritoria in primo instanti sui esse et sic aliquis posset mereri in primo instanti sui esse consequens supra fuit improbatum falsitas patet quia nullus potest mereri nisi quando potest amittere iustitiam sed nullus in primo instanti sui esse potest iustitiam amittere, ergo. Maior est Anselmi de casu dyaboli, capitulo 5o circa principium. Sed minor probatur quia si quis in primo instanti sui esse potest amittere iustitiam sequitur quod illa iustitia numquam fuisset. Patet consequentia quia si amittitur in primo instanti, tunc non est nec unquam ante hoc fuit, ergo vel oporteret dicere quod illa iustitia amissa numquam fuit vel quod in eodem instanti fuit et non fuit, quod implicat.

Ad primum, quod est dictum Augustini dicitur primo quod intelligitur de actuali peccato non de originali. Item, dicitur quod per illam nebam intelligitur una affirmativa scilicet de lege communi peccantes possunt vitare illa quae committunt per actus elicitos. Unde illi qui cognoscuntur totaliter ad aliquem actum qui nullo modo est voluntarius tales in hoc non peccant sicut si quis violenter inclinaret hominem coram ydolo ad aut si quis de floraret virginem ea invita.

Tertio, modo dicitur quod nullus peccat in eo quod nullo modo et per nullam potentiam vitari potest et sic omnem peccatum saltem per potentiam divinam vitari potest, nam non est dicendum quod in omni illo non pecces quod ex tuis viribus vitare non potes quia secundum doctores nullum peccatum quantumcumque modicum homo potest vitare ex viribus suis sine auxilio speciali Dei maxime si de illo peccato fuerit temptatus.

Item, dicunt quidem nemo peccat in eo quod vitare potest nec potuit modo existens in peccato et cadens in aliud potuit vitare primum et per consequens secundum.

Item, peccatum originale non potuisti vitare ex veribus tuis quia non potuisti facere quin Adam peccaverit et quin descenderis ab ipso et quin anima tua fuerit coniuncta massae contagiosae.

Item, secundum multos homo potest necessitari ad peccandum ex culpa propria, sicut de multis ebriis et aliis ponitur exemplum

Item, dum aliquis male vult et peccat non potest non peccare secundum aliquos et secundum ipsos neccessario tenebit malam voluntatem per tempus Item nullus ex se poterit facere quin in praesenti vita peccet venialiter bene Augustinus libro contra caelestinum in quadam responsione, dicit per arbitrii libertatem factum est ut homo esse causa peccati sed iam penalis vitiositas subsecuta ex libertate fecit neccessitatem unde ad deum fidelis clamat de neccessaribus meis erue me sub quibus positi non possumus quod volumus intelligere vel quod intelligimus et volumus non possumus implere. Idem ostendit libro de gratia et et natura circa secundum capitulum ergo ex quibus patet quod homo saepe pectat in eo quod ex se vitare non potest, et sic non intelligit Augustini dictum illud sed dicto modo.

Ad secundam, potest concedi consequens ad ieromium dicitur quod intelligit quod homines sufficienter excusantur in foro iudiciali ecclesiastico si non faciunt quod numquam potuerunt nec possunt facere ubi illa impossibilitas non provenit ex sua culpa.

Secundo, dicitur quod homo non obligatur ad impossibile simpliciter quia Deus nulli praecipit quod per nullam potentiam fieri potest.

Tertio, potest dici quod cum hoc stat quod deus possit aliquid praecipere aliter in poenam peccatorum suorum quod nulla potentia impleri potest sicut si praecipieret peccatori quod simul esset et non esset

Item, aliquis in poena sui peccati videtur quodammodo se obligare ad contradictoria sicut patet de perplexo secundum fatuam aestimationem suam inter duo peccata quia non tenetur facere contra conscientiam et tenetur non peccare.

Ad tertiam, posset negari consequentia quia peccatum originale de quo loquimur non intenditur nec remittitur sed in omnibus est aequale.

Item, potest dici quod esse malum potest dupliciter intelligi, uno modo per actum proprium elicitum actualiter, alio modo quid est malus originaliter. Prima malitia improportionabiliter excedit secundam si sit mortalis culpa, et ideo quantumcumque intenderetur originalis malitia numquam deveniret ad aequalitatem primae malitiae eo quod illae distinguuntur specie, et ideo non sequitur quod aliquis posset esse ita malus eo non volente sicut daemon.

Ad quartam, dicerent aliqui concedo consequens de potentia absoluta sicut fuit de facto de anima christi. Et ad probationem dicitur quod si per iustitiam intelligitur aliquod positivum informans animam illud negatur, si vero intelligitur per eam sola iustitia originalis quae nihil addit positivum super naturalem bonitatem sic conceditur antecedens quia eo ipso quo quis peccat iam non est innoscens et sic dicitur perdere innoscentiam naturalem et prius vera non tempore potuit innoscentiam servare et sic perdit eam quia nunc facit ne sit innoscens et sic simul tempore est bonum et malum, tamen prius natura bonum quam malum nec verba Anselmus debet intelligi ad litteram quia tunc qui nullam iustitiam positivam haberet peccare non posset, quod est falsum, et ideo per perdere iustitiam intelligit fieri iniustus de iusto aut fieri magis iniustus quam prius.

Aliter posset dici consequentiam negando quia non est simile de bonitate meritoria quae est vel concernit actu absolute elicitum et voluntate originali quae est gratia a Deo solo infusa, ideo conformiter ad dicta neganda est consequentia.

Ad primum in oppositum, quidquid sit de antecedente. Negatur consequentia quia immutabilitatis necessariis et complacentiae non repugnat libertati voluntatis nec infert coactionem.

Secundo, posset dici quod licet voluntas sciens quid est beatitudo et actualiter apprehendens vellit ipsum vere vel interpretative tamen non cogitur ipsam velle.

Ad secundum, dicitur quod si voluntas vellit quod omne dulce est gustandum et hoc sciat esse dulce et non sit alia volitio impediens, si tunc sequitur gustatio non propter hoc sequitur quod voluntas cogatur.

Secundo, dico quod non obstante quocumque iudicio voluntas potest avertere intellectum et imperare taliter, quod non sequitur actus exterior.

Ad tertiam, negatur consequentia nec antecedens probationis est verum summendo in voluntarie privative, id est sine actu elicito a voluntate quia pueri nullum actum eliciendo denominantur mali et peccatores dum sunt in originali, quorum tamen actus non cognoscuntur.